DAVRANIŞ BİLİMLERİDAVRANIŞ BİLİMLERİDAVRANIŞ BİLİMLERİDAVRANIŞ BİLİMLERİ

YRD. DOÇ. DR. GÜLER YRD. DOÇ. DR. GÜLER TOZKOPARANTOZKOPARAN

BÖLÜM 6

İLETİŞİM, PROPAGANDA :TUTUM DEĞİŞTİRME SÜRECİ

(ETKİLEYİCİ İLETİŞİM)

ETKİLEYİCİ İLETİŞİMETKİLEYİCİ İLETİŞİM

Kişi ya da grupların, tutum ve davranışlarını etkilemeye yönelik tek yönlü iletişim.

(Propaganda)

İLETİŞİMİN AMACI YA DA SONUCU

• Dinleyicide yeni bir tutum geliştirmek

• Dinleyicide var olan bir tutumu güçlendirmek

• Tutumu bütünü ile değiştirmek

PROPAGANDAYA DİRENME

1. Propagandanın görüşünü bir karşı görüşle çürütmek

2. Propagandanın görüşünü reddetmek

3. Propagandacıyı reddetmek

4. Propagandada verilen bilgiyi esas amacından saptırarak bozmak, yozlaştırmak

5. Mantığa bürünme ve diğer savunma mekanizmalarına başvurmak

KAYNAK VE ÖZELLİKLERİ

1. Kaynağın İnanılırlığı

A. Kaynağın Saygınlığı

Saygınlık; değerli olmak, olağanüstü bir iş başarmak,dikkate alınmak, bir konuda yetkin olmak, uzman olmak, toplum değerlerine uygun örnek olmak, göz önünde tutulmak

özelliklerindenbirini ya da birkaçını taşımak anlamınagelmektedir.

B. Kaynağın Güvenilirliği

Güvenilirliğin koşulu, kaynağın propaganda yardımı yardımı ile bir çıkar beklentisi içerisinde olmamasıdır.

C. Kaynağın Yapısı ve Kullandığı İletişim Araçları

Kaynağın maddi olanakları, dış görünüşü, yapıları, estetiği, araç ve gereçleri, donanımı, örgütsel yapısının iyi işlerliği, ulusal ve uluslararası ilişkileri ve iletişimde kullandığı yöntemler ve araçlar.

D. Kaynağın Yönelimi

Etkileyici iletişimin hedefi, kaynağın doğrudan doğruya kendisine yönelmiş olması ya da üçüncü kişilere veya belirsiz hedeflere yönelmiş olması durumunda iletişimden farklı farklı etkilenmektedir. Hedef, etkileyici iletişimin kendisine yöneltilmemiş olduğunu düşündüğünde daha fazla etkilenmektedir.

2. Kaynağın Sevilirliği (Hoşa Gitme, Beğenme)

• Kaynağın sevilen, tanınmış, çekici, sevimli, cana yakın, hoş, güzel olması da iletişimin gerçekten etkileyici olması bakımından önem taşımaktadır.

• Mutlu ve canayakın görüntü de kendinden emin olma ve kararlılığı simgelediği için kaynağın etkinliğini arttırır. Bu durumda sevilirlik ve inanılırlık birbirini tamamlar bir nitelik kazanmaktadır.

İLETİŞİMİN ÖZELLİKLERİ

a. Görüş Farkıb. Tek Yönlü-Çift Yönlü İletişimc. Duygusal-Ussal İletişimd. İletişimin Sunum Sırasıe. Tekrar

Görüş Farkı : Propaganda görüşü ile dinleyicigörüşü arasındaki fark tutum değişimiüzerinde etkilidir.

- Fark az ise, dinleyici küçük bir çaba ile, genellikle bilişsel öge üzerinde bir değişiklikle tutumunu değiştirir.

- Fark orta dereceli ise, zorlama ile tutumunu propaganda tutumuna uydurur.

- Fark çok ise, tutumunu değiştirmez ya da propaganda tutumunun tam tersi yönde tutumunu değiştirir.

Çok Yönlü İletişim

- Hedefin zeka, eğitim ve görgü düzeyi yüksekse- Hedefler başlangıçtan propaganda görüşüne

karşıysalar.- Propaganda görüşü iyi bilinen basit konulara

dayanıyorsa.- Hedef, karşıt yöndeki görüşleri de biliyorsa.- Hedefin daha sonra karşı yönde bir propaganda ile

karşılaşma olasılığı varsa.

Tek Yönlü İletişim

- Hedefin zeka, eğitim ve görgü düzeyi düşükse- Hedefler başlangıçtan propaganda görüşünü

destekliyorlarsa- Propaganda görüşü iyi bilinmeyen karmaşık

konulara dayanıyorsa- Hedef, karşıt yöndeki görüşleri de bilmiyorsa- Hedefin daha sonra karşı yönde bir

propaganda ile karşılaşma olasılığı düşükse ya da yoksa

İletişimin Duygusal ve / ya da Ussal Özellikleri

- Duygusal motifler arasında mutluluk, sevgi, acıma, nefret ve hatta kin, korku ve benzeri öznel kavramlar ile bunların karşıtlıkları yer alırken; ussal motifler arasında da duygusallıktan arınmış, ‘tanıtma’ kavramının özelliklerine benzer nitelikte nesnel düşünce ve davranışlar yer alır.

- Tutumu etkileyecek iletişimin bir yanı duygu ögesine yönelmişken diğer yanı da düşünce ögesine yönelmiş olmalıdır.

DİNLEYİCİNİN (HEDEFİN) ÖZELLİKLERİ

1. İletilen Konu ile Bağımlılık Taahhüt-Bağlanma

Dinleyicinin propaganda konusundaki bağımlılık, söz

vermişlik, inanmışlık,sözlülük, belirgin bir yanlılık

ve bu yanlılığın da bilinme, tanınma düzeyi propagandadan etkilenme düzeyini belirler.

2. Dinleyicinin Kendine Güveni

- Kendine güveni olmayan kişiler kendi düşünce ürünlerine değer vermezler. Bu nedenle onları değiştirmeleri güç olmaz.

- Kendine güveni az olan kimseler çevreden gelen etkilere başkalarının görüşlerine ya da (etkileyici iletişime) daha duyarlıdırlar. Bu nedenle propagandadan daha fazla etkilenirler.

3. Dinleyicinin Saygınlığı (Grupiçi Saygınlık Farkları)

- Saygın bir dinleyici propaganda görüşünü ince eleyip sık dokuyarak inceler, sorgular, eleştirir, araştırır ve göreceli bir direnç göstermek zorunluluğu duyar.

- Saygın olmayan bir dinleyici kendisine iletilen görüşlere, mesajlara hızla uymakta sakınca görmez.

4. Dinleyicinin Zeka, Eğitim ve Görgü Düzeyi

- Zeka, eğitim ve görgü düzeyi yüksek bir dinleyici iletişimdeki tutarsızlıkları çok daha kolay fark eder.

- Bilimsel, karmaşık ve güçlü verilerin zeka, eğitim ve görgü düzeyi düşük bir hedef tarafından anlaşılması zordur.

- Dinleyici kendi düzeyine yakın bulduğu bir hedeften daha çok etkilenir.

5. Dinleyicinin Cinsiyeti (Cinsiyet Farkı)

- Kadınların mı yoksa erkeklerin mi propagandandan daha çok etkilendikleri sorusu yakın zamana kadar kesinlikle kadınların daha kolay etkilendiği biçiminde yanıtlanmaktaydı. Günümüzde bu yanıt tartışmalıdır.

- Kadın-erkek farkı ileri yaşlarda ortaya çıkmaktadır.

- Kadın-erkek farkı kültürel yani öğrenilmiştir.

- Söz konusu araştırmalar daha çok erkekler tarafından yürütülmüştür !

6.Düşünme İhtiyacı

7.Dikkatin Dağılması

8.Kendini İzleme

9.Yaş

ORTAMIN ÖZELLİKLERİ

• Denekler kapalı alanlarda, açık alanda olduğundan daha fazla tutum değişimi gösterirler.

• Bu durumun nedenleri:

- İletişim araçlarından kaynaklanan özellikler.- Seçici algılama engeli.- Ortama göre konu ve dil farklılıkları.- Kaynağın inanılırlığı.- Dinleyicilerin birlikteliği.

KÜLTÜRÜN ÖZELLİKLERİ