Nha xuat ban Lao dong 175 G i a n g V6 - Dong D a - H a N o i Tel : (04) 3851 5380 Fax: (043) 851 5381 Website : www.nxblaodong.com.vn

C o n g t y C o p h a n S a c h T h a i H a

119 C5 To H i e u - Cau Giay - H a N o i Tel : (04) 3793 0480 Fax: (04) 6287 3238 Website : www.tha ihabooks . com

Chiu track nhiem xuat ban: V 6 T h i K i m T h a n h

Bien tap vien: T h a n h D i e p , H o a n g T r a n g

Bien tap vien Thaihabooks: T h a n h N h a n

Thiet kebia: C a m C h a u

Trinh bay. H o a n g V i

Siia bin in: N g u y e n M i n h

C o p y r i g h t © 1981 b y B o n n i e R u n y a n M c C u l l o u g h a n d S u s a n W a l k e r M o n s o n

B a n q u y e n t i e n g V i e t © 2013, C o n g t y Co p h a n Sach T h a i H a

C u o n sach di idc x u a t b a n theo h d p d o n g b a n q u y e n giiiia St . M a r t i n ' s Press , L L C v a C o n g t y Co p h a n Sach T h a i H a t h o n g q u a T u t t l e M o r i T h a i L a n .

K h o n g p h a n nao t r o n g cuon sach n a y duoc sao chep hoac c h u y e n s a n g b a t c t i d a n g t h i l c hoac p h u d n g t i e n nao , d u l a d i e n t i f , i n a n , g h i a m h a y b a t c i i he t h o n g p h u c h o i va l U u t r i i t h o n g t i n nao n e u k h o n g c6 sU cho p h e p b a n g v a n b a n cua C o n g t y Co p h a n Sach T h a i H a .

Bien muc tren xuat ban pham ciia Thu'vien Quoc gia Viet Nam i

M c C u l l o u g h , B o n n i e R u n y a n D a y t r e l a m viec n h a : B o n n i e R u n y a n M c C u l l o u g h , S u s a n W a l k e r

M o n s o n ; T h u y H i i d n g d i c h . - H . : L a o d o n g ; C o n g t y Sach T h a i H a , 2013 . - 266 t r . ; 2 1 c m . - ( T u sach V - P a r e n t s )

T e n sach t i e n g A n h : 4 0 1 w a y s t o get y o u r k i d s t o w o r k a t h o m e I S B N : 9 7 8 6 0 4 5 9 0 1 8 3 0 1. G iao due g ia d i n h 2. D a y t r e 3. K i n a n g song 649 - d c l 4

L D G 0 0 1 9 p - C I P

I n 2.000 cuon, kho 14,5 x 20,5cm. I n t a i Cong t y Co p h a n I n & T M P r i m a . So dang k i K H X B : 887 -2013 /CXB/03 -97 /LD. Quyet d i n h x u a t b a n so: 4 8 9 / Q D L K - L D . I n xong nop lUu chieu quy I I I n a m 2013.

tannie Runyan McCuUough - Susan Walker Monson

M U C L U C

Lai gidi thieu 7

Chifdng 1 : D A T M U C T I E U 1 1

Chvjfdng 2 : H I E U B I E T V E C A C " M U A H O C T A P " 3 5

Chiidng 3 : C A G I A D I N H C U N G N H A U L A M V I E C 4 7

ChUdng 4 : B A N G P H A N C O N G C O N G V I E C 6 7

Chiidng 5 : D A Y T R E C A C H L A M V I E C 9 9

Chufdng 6 : D U A R A N H U N G P H A N H O I T I C H C U C 1 3 1

Chiidng 7: K H U Y E N K H I C H V A P H A N T H U C ) N G 1 4 5

Chifdng 8 : H I N H P H A T H O P L Y 1 6 9

Chiidng 9 : T O C H L T C P H O N G N G U 1 8 7

Chifdng 1 0 : Q U A N L Y T I E N B A G 2 0 5

ChUdng 1 1 : D A N H G I A 2 2 7

PhulucA \ 251

PhulucB 256

PhulucC 261

Led gi&i thieu

Cac ong bo ba me da khai thac diTdc "nguon lao dong" sftn CO - nhflng dxia tre - chifa? Co the nhieu ngubi se nghi: "Do dung la mot y tUdng tuyet vdi, tuy the each nay se tieu ton nhieu thdi gian hdn". Cha me c6 the lam viec tot hdn va nhanh hdn nhieu so v6i con cai. Do la y nghi rat thien can. Chung toi nghi rang tre lam viec nha la mot dieu tot v i chiing can hoc each lam viec va cha me can sU giup dd cua chung.

K h i con ban t6i 18 tuoi, chiing da c6 32.234 gid dUdc cha me day do. Thdi gian hoc tap tren 16p va nghien cilu

i 5 * f r T ; j F j ' i : J hoan thanh chiidng t r i n h cii nhan tai trUdng dai hoc ton 2.100 gid, con neu con ban di hoc nghe t h i chung chi can mot nufa so'thdi gian do. Vay thdi gian d nha cua tre nhieu gap 16 Ian thdi gian hoc tap d triidng dai hoc. Vay cac bac cha me muon s\i dung lUdng thdi gian ay nhi i the nao?

Cac con sau khi trufdng thanh se ra ddi va song t u lap! Lieu chung ta c6 chac rang chung c6 the tU giai quyet on thoa nhiing van de trong cuoc song (ma khong can cha me)? Lieu chung c6 biet lam cac cong viec nha ddn gian nhat? Lieu chung c6 the nau nhflng bfla an ddri gian nhung day du chat dinh dufdng cho ban than? Lieu chung C O the biet s ip xep cho cf ngan nap, biet bao quan do

7

dung? Hay chi ing c6 biet each chi t i eu hdp ly , t r a n h dxiac n h i i n g khoan nd khong can thiet? Thi idng t h i cac bac cha me se de tre t i i xoay xd va hy vong moi chuyen se tot dep. L i eu chi ing ta c6 nen de cho tre hoc n h i i n g ky nang do tii thi lc te cuoc song hang ngay?

Cuon sach nay se chia se n h i i n g nguyen tac, chien liidc va Idi k h u y e n ve each gi i ip tre hoan t h a n h viec nha. B.F. Skinner c6 the kh ien mot con ch im bo cau mo 10.000 Ian vdi hy vong lay diidc thi ic an. Tre c6 the hoc theo ngUdi Idn de gay s i i chi i y hoac de lay ph^n th i idng ma chi ing th i ch . Cung gid'ng n h i i bd cau, tre ludn cd 'g ing de nhan diidc phan thudng du cd diidc hay khong. Chi ing to i se chi cho cac bac cha me each bien n h i i n g Idi che t rach t h a n h n h i i n g cau khen ngdi de thi ic day tre t i ch cUc l a m viec nha. , , • - d , ;

Trong cuon sach nay, ban se biet k y nang th i ch hdp cho tre d moi do tuo i . Ban se hoe each day cho tre n h i i n g ky nang do va dong thd i hoc each khuyen khich , ddng vien cdn ban the hien kha nang. Thiie te n h i i n g ngi idi xung quanh se kh ien tre lam viee tdt hdn cha me, n h i i n g cha me c6 the tao ra n h i i n g t i n h hudng v u i nhdn va h i i n g t h i i de k h i e n tre l a m viec. N h i i n g cau chuyen, sd dd, t r d chdi, cac med diide diia ra kh ien cdn ban lam viec ehd td i k h i chi ing d u t r i i d n g t h a n h va t i i giac l am viec do.

Neu ban dang t i m k iem mot tro chdi de mang l a i ket qua tiie t h i , hay t h i i tro doan. De tre giau mi id i do vat t rong mot can phong, ro i ban se la ngi idi doan ndi eat giau cac do vat do. De thay doi t h o i quen " lam dau bo

8

do" cua con tre k h i ch i ing c\i bay sach vd, do dCing, ao khoac va n h i i n g vat dung cua ch i ing d khdp ndi t r ong nha , hay doc " K i e m t r a l i ic 8 gid" dUdc mo ta d t r a n g 177. N e u gi i idng ngu cua cdn ban luon Ion xon, hay doc ngay Chi idng 9 de danh gia l a i t i n h h i n h va thik s\i dung bang mo ta ve phong ngu ( t rang 203).

N h i i n g phan khac cua cuon sach nay, n h i i Dat muc t i eu , H ieu biet ve cac giai doan hoc tap, hay L a m viec ci ing nhau , di ia ra nh i ing nguyen ly de th ie t lap mot nen tang gia d i n h v i ing chac gi i ip tre t i i lap hdn. Cuon sach nay gi i ip tap t r u n g vao mot ke hoach hieu qua cho cha me va con cai de sxi dung 32.234 gid d nha mpt each hieu qua. Nd n h i i mdt cud'n cam nang g i i ip ban t h a n h cdng trong cac l i n h viie ma ngi idi khac c6 the bo mac cho s i i ngau nhien. Ban CO the phai thay doi mot so' hanh v i cua ban t h a n va s4p xep l a i ngoi nha de l a m gifdng ehd tre .

Khdng bad gid la qua m u p n de hit dau, ehd dCi cdn cua ban dang d dd t u d i nao, d i i cac phi idng phap va h i n h th i i c k h i c h le c6 the khac n h a u d i n i i a . H a y t i i t i n vao n h i i n g gi ban da l am . Viec ban quan tarn t d i cuon sach nay chi ing to ban da va dang t i m k i e m mot so" n h i i n g y t i idng d day. H a y bo l a i n h i i n g nuo'i tiec ve sai l a m t rong qua k h i i . B a n da eo ging het siie m i n h ro i . Ch i ing to i khong the h i i a rang con ban se l a m t a t ca viec nha hay t h a m chi t i i dat ra nh iem v u cho ban t h a n , nhufng i t nhat chi ing to i CO the gi i ip ban ren luyen con m i n h de k h i chi ing c6 nha r i eng va muon g i i i moi t h i i ngan n i p t h i ch i ing biet p h a i l a m the nao.

9

Trong mot cuoc khao sat 250 dHa tre t h i 97% t\l nhan thay rang chi ing nen l am viec nha. Hay day va cho tre cd hoi. Ren luyen tre lam viec la tao cd hoi de chung dUdc thUdng. Doi vdi t re , viec nay l am tang them t i n h t i i ton va C O cam n h a n ve viec diidc sd hiJu. Chung se c6 cac k y nang can th ie t cho cuoc song k h i t r i idng thanh , th iet lap difdc mo h i n h t h a n h cong trong tUdng la i , giup tang t i n h doc lap va t\l \\ic, hoc each lam viec nhanh va hieu qua. Tre se nhan thi ic ro gia t r i cua do dac va biet t r a n t rong hdn nhiJng no luc cua ngifdi khac. Cha me cung nhan difdc phan thufdng xCfng dang, do chinh la con cai se giup ho mot phan viec nha, ho se b6t cau gian va c6 nhieu thd i g ian t a n hi idng cuoc song hdn. Cha me cung se cam thay t h a n h cong hdn k h i chuan h i cho con viJng biidc vao ddi, nh\i mot cau each ngon kha noi t ieng: ^ < ..<?. =

• • • ' •: .-:'.J w,fh sj ;-,fu'i

Bat cho con mot con ca, se nudi song con horn nay

Day cho con each cau ca, con se song ca ddi.

ih • ' >',

'1

C H l / O N G l '

Dat muc tieu • •

K h i t r i fdng t h a n h , nhiJng k y nang nao diidc day ci nha ma con se dung den? N e u ban trao cho con r a t nh ieu t i en , l i eu so t i e n do c6 dang gia hdn nhQng k y nang cd ban ma ban t r a n g h i cho con nhif : NhQng viec pha i l a m hang ngay cho d u chi ing c6 song den t a n 103 t u o i d i nQa? Neu con t re biet don dep va giQ g in nha ciia sach se, biet iQa chon thQc pham va nau an ngon, biet quan l y t i en bac t h i chung se t i e t k i e m dQdc t h d i gian le ra pha i danh cho cac viec nay de tap t r u n g t h d i gian vao hoc tap va l a m viec hay nhQng l i n h vQc khac cua ddi song. . , ,., |,.,|̂

11

Annie 21 tuoi v i j f a chuyen tdi Colorado vcii hy vong thdi tiet am ap ct day c6 the giup c6 chiJa benh. K h i t6i can ho mdi, c6 da mua quan ao va no tdi 6.000 do la. Cha me khuyen c6 nen mua mot chiec xe mdi, mot chiec may khau (c6 dang hoc may), mot chiec piano (hy vong mot ngay nao do c6 c6 the chdi dan) va dang ky hoc nghe thuat trong khi miic lifOng cua c6 rat thap. Annie khong biet nhieu ve dinh dudng va nau an nen silc khoe hi anh hucing nghiem trong. Co vat Ion v6i chiec ban do thanh pho'moi khi phai di dau. Co ciing thieu kinh nghiem song nen rat de bi Idi dung. Mot ngifdi ban goi dien thoai cho CO tu: nu6c ngoai, sii dung dich vu goi den de ngUdi nhan cuoc goi tra tien va noi chuyen v6i c6 hai mUdi phiit. Ban t h i i doan xem! Co ay khong he biet dieu nay. Nhufng van de do va ca viec bi dong trong cuoc song khien c6 thay chan nan. Con ban c6 dufdc nuoi day de trd thanh nhutng CO be nhu Annie khong? ^

Khi cha me khong dat muc tieu cho tre th i se bien chung thanh nhQng c6 cau giohg nhut Annie, khong the giup con cai dat ra muc tieu neu chinh ho cung chi c6 mot khai niem md ho ve nhiJng gi ma minh mong muon con cai dat difdc. Ban c6 the se tU hoi: "Lieu bo' me c6 quyen quyet dinh nhflng muc tieu ma con tre can phai dat t6i?" Cau tra Idi la "Co". Khi cha me diia ra dUdc nhufng chuan mvLc de tre c6 the hanh dong c6 dinh hufdng, phat trien cac ky nang, dap ling dufdc nhiing thach thilc trong cuoc ddi sau nay th i sau do quyen lua chon hufdng di cua con tre mdi c6 the thanh hien thuc. Tre thUdng chua du chin

4 12

chan de dat ra cac muc tieu ma khong c6 nhijtng chuan mUc nay. Tiec thay, chiing ta thUdng can than len ke hoach di nghi hai tuan hdn la ren luyen cho con nhiing ky nang song ddn gian. K h i da lam cha me, ban c6 rat nhieu each de chuan bi cho con tre hudc vao ddi cho du chung 2 tuoi hay 22 tuoi. Trong suot 18 nam d nha (hoac hdn the), ban va con se lam rat nhieu viec, di t6i nhieu ndi, vay tai sao khong dat muc tieu la lay nhiJng gia t r i ta k inh nghiem song do roi len ke hoach cho nhQng hoat dong CO the mang lai nhieu Idi ich cho con ban nhat? Viec tre thanh thao cac ky nang se giup chiing hoan thien hinh anh ban than va ta t i n , t\i do tao lap nhieu ky nang hdn cho chiing. Nhiing diia tre t i i lap c6 the dilng day sau nhiing khung hoang va biidc tiep trong k h i nhiing diia tre khong c6 t inh t i i lap se de bi ton thUdng k h i gap phai cac van de trong cuoc song. Cha me se tan hiidng thanh qua cua viec con cai t i i lap: Sii nghiep lam cha me thanh cong, cong viec nha diidc con cai chia se. Viec lap ra nhiing muc tieu nay se cho phep ca cha me va con cai CO nhieu thdi gian hdn de tan hUdng nhiing dieu t h i i v i khac trong cuoc song.

Trong mot cuoc khao sat 250 tre ve lam viec nha, c6 97% nhiing diia tre diidc hoi deu cam thay can phai giiip dd cha me viec nha. Hay nghe nhiing ly do chiing diia ra.

Con cai lam viec nha bdi vi : "Cha me se khong kiet siic vi lam moi viec." "Vi con luon bay biia kh&p nha tham chi la bay ra mot

niia liidng viec nha la do con gay nen. Sau nay, con se c6

13

nha rieng, vi the con can phai biet each don dep nha cijfa gon gang va biet nau an."

"Biet lam viec nha se giiip chung ta de dang c6 viec lam hdn." ' -^.i',>.••

"Lam viec nha giup chiing con c6 them kinh nghiem, biet each to chiic va chuan hi cho cuoc song sau nay."

"Con phai hoc each c6 trach nhiem vi neu khong th i kh i Idn, chung con se trd thanh nhiing ke ludi bieng."

"Chung con c6 the lam xong het viec nha roi mdi vui chdi."

"Cha me chung chau ly di va me chau da phai di lam ca ngay. Vi the, me can sii giup dd cua chung chau. Chi gai chau va chau (17 va 12 tuoi) khong muoh me vtfa phai di lam vxXa phai lam viec nha."

"Chau nghi dieu do se hinh thanh mot thoi quen tot khi chiing chau 16n len."

"Neu giup cha me lam viec nha, ho c6 the di lam vi phai kiem tien nuoi ca nha ma."

Cha me hay nam ro cac phUdng phap giup con cai biet difde viec gi can lam va nhiing each tao nen t inh t i i lap cho chung. Co bay hudc ren luyen t inh tu lap cho tre va khien chung lam viec nha: ;,. j

• V'} \yc ' M l '

u

7. D a n h gia

, ^ : 6. Khi'ch le va ket qua

' ' 5. H u a n g d i n each lam

4. Phan cong cong viec

3. L a m c u n g nhau

2. Hieu ve cac m u a hoc tap

1. Oat ra c a c m u c t ieu

Bon bif6c dau tien tao nen mong trif6c kh i ban ha6ng dan tre "lam viec". Niem vui thiic sU nfim trong viec chi day tre each hoan thanh mot viec va diia ra nhQng Idi dong vien, khich le chiing. Viec khich le can lam deu dan khi tre hoe diidc cac ky nang va tang sii t i i t in . Trii6c kh i day, ban e^n quyet dinh ban va tre se tien xa tdi dau.

Neu ban khong quyet dinh diide muc tieu cua minh th i ban se giong eo be Alice lac vao x i l sci than tien, kh i con meo Cheshire hoi c6 muon "di dau". Co ay tra Idi "khong quan tam \im ve ndi se tdi", chii meo da noi r^ng "vay th i quan tam lam gi nhieu tai con diidng ma eo ebon."

BAN SE D I T 6 I DAU? ' ' ^ . t u w

Bang Tien bo viec nha dvf6i day difdc thiet ke de giiip xae dinh nhiing gi ban mong muon con minh se hoc diidc

15

trildfc khi hxidc vao ddi. Budc dau tien la lap bang va mot td theo doi; c6 the c^t b6t hoac them vao bang cho phu hdp vcti hoan canh. Hay nh6, khong de y th i chung ta se thxjfdng quen mat each day diia nho nhiing gi ma chiing ta da day cho diia Idn hdn. Cung nhii vay, chung ta se quen day con trai lam mot vai viec nha va quen day con gai mot vai ky nang sufa chfla ddn gian, ta cii chic rang chung se gap dUdc ngiidi ban ddi c6 the giai quye't dufdc nhQng phan khiem khuyet nay. Nhifng chung toi thay r i n g ca be gai va be trai se dufdc Idi tii viec hoc hoi cong viec cua hai gi6i. Tre c6 khuyet tat cung nen hoc cang nhieu ky nang ma chung c6 the thanh thao dUdc cang tot.

Du Bang Tien bo viec nha ve cd ban bao gom cac trach nhiem lam viec nha nhung nen Uu tien cho tre hoan thanh viec hoc tap tai triidng. Ban c6 the cung muoh them vao bang mot vai ky nang lien quan t6i viec mua ban va c6 them sU giup dd khac t i i cac giao vien cho viec hoc danh may, hoc dem, svLa chQa dien va nhi3ng viec tiidng t\l.

Gid hay xem qua bang sau va quye't dinh xem ban muoh con minh phat trien ky nang nae. Co rat nhieu ky nang dildc diia ra, nhifng se hieu qua hdn khi chon ba nhom ky nang trufdc, roi nghien cilu that ky va hay chon mot ky nang ma ban muon day cho con trong moi nhom ky nang do; hoac ban c6 the chon ca ba ky nang trong Cling mot nhom. Neu ban c6 nhieu con san san tuoi nhau, ban c6 the lap chung thanh mot doi, hoac c6 the day tvfng diia mot. Mot so'ky nang chi can gidi thieu, sau do se day chung thanh thuc sau. Con ban difdc lam quen

16

vdi mot ky nang khi chiing quan sat ngu:di khac thilc hien, dat cau hoi hay lam mot phan viec. Tre lam thanh thuc kh i chiing t\l hoan thanh cong viec do i t nhat ba Ian. Hay nhd r i n g Bang Tien bo viec nha chi la mot hu6ng d i n (khong phai la bai kiem tra) giiip ban dat muc tieu cho gia dinh. Vai muc diidc liet ke ra day c6 the khong quan trong v6i ban va ban c6 the them vao cac ky nang khac ma ban muon. Tuy y ban, hay thoai mai danh gia va tiidng tiidng. ; ; : '

17

B A N G T I E N B O V I E C N H A

1. Viet t en gp i 6 nha cua con canh ky nang ma ban m u o n hiJdng

dan con. Co d u cho cho nh ieu dira t re.

2. Khi con da t hanh thao m o t cong viec nao do, hay d u n g gach

cheo len ten con. Vf d u : lam sach ngan tu (6-14).

3. Nhufng chQ so dUpc in sau mo i ky nang dai d ien cho do tuo i

s6m nhat de lam q u e n vdi ky nang do va tuo i ma ban c6 the

hi v p n g tre lam t h a n h thuc. DT nh ien , mo i d i fa tre deu rat khac

nhau va ban can l inh hoat v6i tC/ng dp tuo i , xem xet k inh

ngh iem cua chfnh ban va nhCrng sy t r p g iup san c6 n h u ban

be va nhCng diJa tre khac, cung n h u sU Xxi t in va t r u d n g t hanh

cua con ban.

4. Sir d u n g m o t bang t u o n g tU cho ca be gai Ian be trai vi c h u n g

ta k h o n g the chac chan ky nang nao la can th ie t chi cho con

gai hoac con trai . V f d u : Phillis va con gai cua c6 (10 tuoi) cung

xem Bang Tien bp viec nha va chpn m o t ky nang Xxi ba n h o m

ky nang khac nhau.

Nhom ky nang Ky nang sir d u n g t ien

N a u a n

O inh h t fdng va d i chuyen

Kynang ..... ^ Lap m o t tai khoan k iem tra

Chpn va chuan bi trai cay tuoi va rau xanh

D o n xe buy t

Bang each iua chpn ba ky nang de hpc tap va phat then , tre

se k h o n g bi qua tai , va c6 the dat dupc muc t ieu rat nhanh . d

cuoi c h u p n g nay, chung toi se giai th fch Ba yeu to g iang day

de g iup ban ve each dat dupe muc t ieu .

18

Nhufng k y n a n g c h a m soc c a n h a n '

M a n g do ngu ra k h u vile giat la (2-4) Don dep do chdi (2-6) Txl t h a y quan ao (2-4) C h a i d a u ( 2 - 5 ) Rika mat , m a tay (2-5) D a n h r a n g (2-5) Don dep phong ngu (2-8) Mac quan ao (3-6) C h u a n b i gi i ldng ngu (3-7) L a m sach, c M mong tay, mong chan (5-10)

Don dep phong tim sau k h i svL dung (6-10) Goi dau va say toe (7-10) chai dau (10-16) M u a do dung ca nhan (11-18)

Nhflng k y n a n g bao q u a n q u a n ao

L a m sach t i i i dvfng do giat ( trong may giat) , de quan ao ban vac ndi quy d i n h (4-8) Cat quan ao sach (5-9) ,: ,: ; , Don t u dtfng do (6-14) , ,,, , . . . Don nha ve s inh ca nhan (6-16) Gap, chia do sach da giat (8-16) . , Phdi quan ao ra nang (8-16) Gap quan ao gon gang, khong de b i nhan (8-16)

19

Tij( danh giay (8-18) , , Giat quan ao bang may giat (9-16)

Diang may say quan ao (9-16) "''"^ L a m sach ch6 dung sd v a i va th i e t b i loc t rong may g iat (10-16)

^Tu mua quan ao (11-18) L a m sach ddn gian cac vet o nhi f mau , dau, ca phe, t r a , soda... (12-18)

Giat giay vai /giay mua dong (12-18) _ L a quan ao (12-18) • ' - .,

. G i a t do lot , do lua hay len hhng tay (12-18)

^Ddm k h u y ao, quan (12-17) Sap xep qu^n ao theo mau , q u i n ao ban, loai va i (8-18) D u a quan ao vao may l a m sach (doi v6i ao quan chuyen giat kho) . ,,,

K h a u va ddn gian (12-18)

N h f i n g k y n a n g t r o n g g i a d i n h

L a u sach ban an (2-5) ' L a u sach neu bi rd t do uong, chat long (3-10) L a m sach cac vat dung (3-12)

Bay ban an (3-7) Don ban an (3-13)

.Don sach rac t r ong vxxbn (4-10) R i i t h a m nho (4-8) . •

20

L a m sach vet ban t r e n t i i dng (4-12) L a u sach cac canh c^a (4-12) L a u sach man h i n h t i - v i va gUdng (4-8) Cho vat nuoi t r ong nha an (5-10) L a m sach nha ve s inh (5-8) Co bon rxia mat va voi tim (5-12) Do rac (4-10) L a m sach h ien nha, h a n h lang, 161 d i (4-10) L a m sach va l a u cac ghe ngoi t rong nha (6-11) N h a n biet siJt khac n h a u va each si i dung cac loai may h u t b u i t r ong nha (6-14) S i i dung may r i i a bat (6-12) Ri ia va lau kho bat dia (6-12) L a m sach lutdc va cac loai ban chai (6-8) Co nha tim (6-12) L a u san nha (6-13) Su dung may h u t b u i (7-12) L a m sach cho d cua vat nuoi t rong nha (cho, meo...) va bat an cua chung (7-13)

XiJt ly cac m a n h giay gh i t i n nhan dien thoai (7-12) D u n g choi va hot rac (8-12) H u t b u i cac ghe hoc va ga (8-14) Txidi cac loai cay t rong t rong nha (8-14) T u 6 i CO ( tham c6) (8-14) Biet gap chan gon gang (8-14)

21

_ Biet r^a xe hdi (c6 the la xe may) (8-16) .Don vvfdn (9-13) _Thay ga trai giUdng (10-13) _Thay bong den, c6 hieu biet cd ban ve dien nang

(10-15) .Don dep 16 sifdil (10-15) .Danh bong cac do an b i n g sii va do bang bac (11-15)

.Thay cau chi hoac biet ndi dat cau dao dien (11-18)

.Tra dau vao cac cxia hi kho dau (12-18)

.Thay vong dem (gioang) va tu i chiLa bui cua may hut bui (12-15)

. cat, tia cay coi (12-18) ' " ' " ' cat CO (12-16) •'•tfe : f * - s . « _ , ...4

. Danh vec-ni cho do go (14-18) " "

.Lam sach cac cvLa so (13-18)

.Biet goi dien thoai difdng dai (13-17)

. Biet goi cac cuoc goi nvLdc ngoai (ma ngildi nhan tra tien) (13-18)

.Thong ong nifdc thai trong nha bang hoa chat hoac pit-tong (13-18)

.Biet each lap khoa (14-18) ' „

.Biet thay day dien (14-18)

' L 6 sudi: O phudng Tay c6 16 sUcii dung cui dot nen se can don 16 de dam bao ve sinh.

22

_______ Lam sach ttfdng (14-18) * , ;. Lam sach san nha (14-18) Co sach nha tarn (14-18) Thay va sijfa voi nufdc (15-18)

_ Biet CO van de gi v6i cac thiet bi gia dinh (16-18)

Ky nang nau an

Biet nhiJng nhom thiic an cd ban va gia t r i dinh diidng cua cac nhom do (5-14) Nhat cac loai rau (6-16) Pha do uong (6-9) Lam banh sandwich (6-12) Pha S l i p dong hop (7-12) ,, ^ ,, Doc cong thiic nau an (7-12) Do lUdng chinh xac (7-14) Lam thach (7-12) Dong goi mot bi3a an trUa (de mang di an trufa ci trifdng) (7-12) Luoc tr i ing (7-13) Ran, op trufng (9-13) Phan biet diidc thiic an an du:dc va thijtc an da hong (10-18) Nadng banh tix hot pha sSn (10-14)

_ Nau cac loai rau dong goi sSn, rau dong lanh (10-13)

— Tronbot lam banh (10-17)

23

Doc cac t h anh phan d inh difdng t r e n nhan cac goi thi ic pham (10-15) < Lap thvfc ddn mot bijta an day du d i n h dUdng (10-15) L i i a chon va chuan h i cac t r a i cay tvfdi va r a u t i fd i (10-18) Nudng cac loai banh quy (10-16) L a m banh xop, banh quy (11-17) L a m salad t r o n (11-15) • • , . L a m do uong nong (12-16) • Nudng banh hamburger (12-16) L a m mon bo b i t tet (12-16) ' • Nutdng banh my (12-17) L a m salad hoa qua (13-15) Don sach tuyet dong trong tu l anh (12-18) L a m mon t h i t h a m (14-18) ^ L a m sach 16 v i song va 16 say (15-18) • T h a i t h i t (15-18) Len ke hoach va mua do an cho mot t u a n (15-18) Don t u l a n h hoac t u dong (15-18) L a m mon t h i t quay (15-18) Ran ga (16-18) •

" .* , /•• •>, -

Nhflng k y n a n g suf d u n g t ien b a c

N h a n biet cac menh gia t i en (5-12) Si i dung cac khoan t ien t ieu vat (5-12)

4

24

Doi t i en va dem du so' t i en doi (8-11)

So sanh chat l i idng va gia ca (8-12) Tiet k iem hoac k i e m t r a cac t a i khoan ngan hang (10-18) Len difdc ke hoach chi t i eu ddn gian (12-18)

. Viet chi phieu (14-18)

. Can bang so t h a n h toan (14-18) Hieu cac loai hoa ddn can pha i t h a n h toan: t i en thue nha, dien, nif6c, dien thoai... (15-18) Siuf dung the t i n dung dung each (16-18)

K y n a n g di c h u y e n v a suf d u n g c a c phxidng t i e n giao t h o n g c o n g c o n g

Biet doc dia chi (4-6) Biet so' dien thoa i (4-6) L a m sach noi t h a t ciia xe hdi (8-14)

Don xe buyt hoac t a x i (8-16) Biet t r a dau cho xe dap (9-14)

- Siia va thay banh xe dap (10-15) RiJfa xe hdi (10-17) ^ Doc ban do (7-14)

__ Do xang cho xe hdi (xe may) (15-18) K i e m t r a dau may (15-18) L a m mat bo t a n nhiet cua xe (16-18) Bdm lop xe (16-18) L a i xe (16-18)

25

Nhufng k y n a n g k h a c j

Thtfc h i e n cac cuoc goi k h a n cap nhiJ goi cap c i iu , c a n h sat , c i lu hoa (5-12)

Hoc bdi (5-14) - '

M u d n sach tu: t h i i vien (6-10) —

Biet nhufng bildc sd cufu ddn g ian (10-18)

H i e u each si i dung thuoc va miic do nghiem trong

cua viec l a m dung thuoc (10-18)

Len ke hoach cho mot buEa tiec nho (12-18)

Treo cac do vat len tUdng (12-18)

Phan biet d\idc sU k h a c nhau giiia sdn cao su, sdn bong, sdn go va sdn p h u (12-18)

Quet sdn mot can phong (12-18)

Danh m a y (14-18)

Thay 16 siidi (16 dien) h a y t h a y bo loc dieu hoa

k h o n g k h i (14-18)

Sap xep don dep n h a ci ia don mxla x u a n (15-18)

Lam sach binh dun niiolc nong va goi thay ga (16-18)

Lap day n h i i n g 16 t r e n tUdng bSng bgt t r e t (16-18)

L a m s a c h cac loai t h a m (16-18) - •

L A P K E H O A C H DE DAT DLfOC M U C T I E U

Lap Bang Tien bo viec n h a se giiip t h a y ro n h i i n g k y n a n g

con b a n da t h a n h thuc, nhuing k y n a n g c a n diidc cung c6'

26

va n h i i n g k y nang ma ban muoh t r e can hoc. Bang nay se giup ban biet bat dau t\i dau de lap ra n h i i n g muc t ieu cu the. H a y xem xet miic do trufcing t h a n h cua tre : L i eu con cua t o i c6 the thvfc h ien dvfdc k y nang nay xet ve mat the chat, t i n h t h a n va t i n h cam hay khong? Xem xet t h d i gian yeu cau: Tre c6 qua ban ron v6i mot l i ch hoc day dac c( t r i fdng , 16p hoc kh ieu v i i hay la cac 16p hoc nhac khong? Xem xet t 6 i n h i i n g siic ep cong viec cua ch inh cha me: L ieu ban c6 qua ban v6i cong viec t a i cong scf de t h u xep thd i gian day con khong? Hay l i n h hoat v6i ke hoach k h i cac dieu k i e n thay do'i. , , ^ ^

L i c h hoc ci trUdng, cac k y n g h i dong va nghi he dai c6 the la luc danh cho cac chuyen d i va cac hoat dong khac. H a n g ngay, hay chu t rong vao viec duy t r i nhf lng cong viec thong t h i i d n g hang ngay va n h i i n g ke hoach ddn gian t r o n g v6ng mot ngay, nhxjf l a m salad t r o n hay k iem t r a dau xe hd i . Co the si i dung k y n g h i de day con n h i i n g ky nang phiic tap hdn n h i i l a m vi fdn, doc ban do hay may va. Vao thang Sau, ban c6 the dat ra cac muc t i e u va len ke hoach day cac k y nang ban d i n h long ghep vao n h i i n g t r o chdi t rong mua he de t r e hoc nhieu k y nang khac n h a u n h i i t i i cham soc ban t h a n , l a m viec nha, sxi dung t i e n s i i ' i f a ' i . j ^ ; * : ^ * > . v ' S A r * t

PHAT T R I E N M O T M U C T I E U K H A T H I

M o t giao v ien tap sU phan n a n ve cong viec te nhat dat muc t i e u cho cac hoc s inh mdi . Tuy the , c6 nhanh chong n h a n r a rkng qua t r i n h viet ra n h i i n g muc t ieu c6 the

27

l a m sang ro pham v i cua muc t ieu . Cong viec trd nen de dang hdn, c6 nhan ra rang mot muc t ieu se de dang dat dUdc neu bao gom ba yeu to'giao due sau day: (1) h a n h v i mong muo'n; (2) n h i i n g dieu k ien can; (3) t i e u chuan dUdc mong ddi. Ba dieu nay c6 the ap dung t a i gia d i n h . Ban khong can phai v ie t ra n h i i n g muc t ieu va ke hoach n h u cac giao vien, n h u n g neu ban c6 van de v6i viec dat dufdc muc t i e u cua m i n h t h i se tot hdn neu nhxi ban quay l a i nghien c i iu ba yeu to' nay de biet m i n h da bo Id dieu gi .

Cac hanh dong, dieu k i e n va tieu chuan diJa ra thUdng da dang de phu hdp v6i do tuoi cua tre va do kho cua k y

BA Y^U T6 GIANG DAY

Viec se dUdc thUc hien la gi? , ,:,;

Mark se tau don phbng khdch.

Thiet bj can dung cho cong viec la gi?

Mark se dung khan lau va binh xit hieu "Maid Basket" detam bong do vat.

Viec nay dUdc thUc hien khi nao?

Viec lau don se duac thuc hien sau biia sang ngay thu Bay.

Viec do thac hien the nao la tot? Ai se kiem tra ket qua cong viec?

Me se thinh thodng Idem tra va khong thay con bid tren cac do vat

D>'

=^ O Q^ -fi)

3 (Q

3 " B l '

3! , <D>-: c :

H

C o

C

3

28

nang. V i d u , l a u b u i mot can phong rong (va i t do dac) vcii cac do dac theo k i e u dang h i e n dai k h o n g doi h o i stf trUdng t h a n h cua t re hay k y nang gio'ng n h i i l a u b u i cho mot can phong voti n h i e u m a i vom va do t r a n g t r i . K h o n g ke td i t i n h chat cong viec, neu mot di ia t re h ieu ro n h i e m v u , biet svL d u n g t h i e t b i can th ie t , biet t h d i g ian cu the hoan t h a n h cong viec va biet ke t qua cuoi cung p h a i la g i , t h i t h a n h cong gan nhU la chac c h i n . N e u ban n o i ro rang y m i n h t h i t r e t h i i d n g se l a m d u n g nhuf the .

S\i dung bang nay se giup ban t i n h den ba yeu to'can

th ie t de dat dUdc muc t i e u de ra .

BA Y^U TO GIANG DAY

^ 3 - B l ' ^ O 3

• o > " <

(Q

•a)> (Q 3

<D> C

C 0)>. 3

i f

Viec se dUdc thUc hien ia gi?

Thiet bj can dung cho cong viec la gi?

Viec nay dUdc thuc hien khi nao?

Viec do thuc hien the nao la tot? Ai se kiem tra ket qua cong viec? >

29

-mm''" '

N H I T N G V I DU VE VIEC DAT MUC TIEU ^ > • ; ̂

NhQng V I du dixdi day se lam ro cho viec sii dung hieu qua ba yeu to' giao due tren. Vicky quyet dinh r i n g con gai Shirley 8 tuoi cua c6 se biet each don ban an, lau chui cac vat dung trong nha va nho c6 cho nhiing luong hoa trong vUdn, do la nhiing ky nang ma c6 be can biet trong ba thang t6i. V i Vicky phai di lam ca ngay nen c6 se day con gai cac ky nang nay vao m6i t h i l Bay. Trong k h i chd con gai t\i 16p hoc dan piano ve nha, Vicky noi v6i CO be: "Shirley, dao nay con da giiip me rat nhieu viec nha va dang lam n h u t n g viec do rat tot, me nghi con da san sang de hoc them mot vai cong viec mdi. Me dang nghl tdi ba viec. Con thich chon viec nao de thik trudc? Don ban an bQa toi, c6 the trang tri nen va hoa txxai de ban an dep va lung l inh hdn; nho c6 cho luong hoa d san trUdc nha minh, moi tuan lam mot i t ; hay con muon hoc each lau chCii cac vat dung trong phong khach bang binh xit lam bong?" Vicky noi ve cac cong viec nay v6i ve rat hap dan, sau do c6 de con gai t u dxXa ra lua chon. Vi Vicky biet con gai co can hoc ky nang nao nen CO dua ra mot muc tieu ro rang de dam bao c6 ca ba yeu to giao due da neu. :'-.^.^^ :f iii-i .I'l^i.^

Shirley quyet dinh se hoe each nho c6 cho eac luong hoa, vi the hai me eon kiem mot sdi day de chia nho dien tich mieng dat khoang 1,2m' ra. K h i c6 be biet nho co theo tijfng khoanh dat th i cong viec dvTdc hoan tat. Co lam viec C l i n g con gai vao hai th i i Bay dau tien de dam bao

30

rang hoa khong bi nho l i n v6i co. Sau nam tuan, nhutng luong hoa trong rat dep va chi ckn don mot chut vao moi thxi Bay. Vicky bao Shirley r i n g nhiJng luong hoa trong that dang yeu va cong viec ma co be hoan thanh that tuyet vdi. Thinh thoang, Vicky lai trifc tiep ciing lam v6i co be mot liie de khich le eon gai.

Ban muoh dat muc tieu ren luyen cho diia con trai 10 tuoi ciaa minh. Cau be da kha thanh thuc trong viec cham soc ban than va san sang lam mot so' viec nho, nhii don ban an va hut bui, nhifng phong ngu ciia cau thi luon btfa bon va cau lai to ra thich nau an. Hai muc tieu cd ban d day la giiip cau don dep phong ngu gon gang va hoe mot so' ky nang nau nufdng cd ban. Hay dat hai hay ba muc tieu cu the, ngkn ban co the hoan thanh trong vong mot thang. Bi kip d day la dat ra cac cong viec co the hoan thanh bang each hoi "Viec gi co the de dang thiic hien ma lai gan gui v6i cac muc tieu chinh kia?" Cac muc tieu eo the la:

Phong ngu

• Lam mot bang thanh tich cho viec don giifdng va don phong.

• Giiip ngifdi 16n mot Ian mot tuan.

• Sdn lai phong ngu cua cau be. •••uU nM.

' Chuyen may khau va vai v6c ra khoi phong cua cau. i

31

B e p i iit'lr

• Hay cung nhau lam mon ca ngvt vdi banh m i sandwich.

• Chuan b i mon salad vdi xa lach xoan. !

• Hudng d i n cau each lam banh tii hot t r on s i n .

K h i difa ra nhiJng muc t i eu nay, hay chSc c h i n ban diia t ren ba yeu to'giao due t r e n , v i the ban va con t r a i c6 the cung hieu ro nhQng gi diidc t rong ddi, nhQng do dung can th iet va thd i gian cau se thvfc hien viec do. Hay nhd rang dieu nay c6 the diidc ghi ch inh thl ic vao giay hoac ci ing CO the chi can trao doi b i n g mieng.

T i e p t u c dat c a c m u c t i e u

H a u het moi ngi idi deu dat muc t ieu t u i n va thang t a i ndi l a m viec, vay sao chung ta khong dat muc t ieu tUdng t\i t a i nha? K h i c6 muc t i eu lau dai day tre lam viec nha, ban CO the dat muc t i eu theo nam va theo quy. "Mua he nay to i se b i t dau day con gai each khau va". Hay de tre t h a m gia vao n h i i n g quyet d inh nay. Viec ep buoc hay ra lenh chi khien tre bat hdp tac va chohg doi. " '

Hay de tre t h a m gia vao viec dat ra cac muc t ieu ca nhan. M o t ong bo" thudng hoi cac eon cua m i n h vao moi to i t h i l Sau hang t u a n cau hoi: "Ke hoach cuoi t u a n nay cua cac con la gi?" Ong noi rang viec do phai mat nhieu thang, nhung gid chung da i t xem t i - v i hdn va tap t r u n g

1 32

vao nhiJng viec ma chung "thi ic sut" muoh l a m . Ta i nang la " n h i i n g sd t h i c h " dvfdc nuoi dUdng. Viec dat muc t ieu se giup t a i nang phat t r i e n .

K h i doc cuoh sach nay, ban diing cam thay ganh nang t rach nh iem v i eon dang khong l a m nhiJng viec nh\i y ban muoh. Day khong pha i mot xa hoi k h o n g tifcing, t h a m chi cGng khong pha i nha Monson hay MeCul lough. Neu ban nghi r a n g nhuEng di ia tre nha ch i ing to i khong can quat thao, th i i c giuc hay khong co t r o h viec t h i ban da n h a m . Can c6 thdi g ian de be gay t h o i l i i d i bieng va cau tha . N h i e u bac cha me to r a ngac n h i e n v i tdi nha chi ing to i ma nha cvLa be bon, chi ing to i dang quat nat bon t re de chi ing l a m viec. N e u c6 difdc mot danh sach n h i i n g muc t i eu ro r a n g va th i i c h ien tCrng muc t i e u mot, chi ing ta se khong con pha i lo l i n g ve moi t h i l t rong cving mot l i ic . Muc t i eu se l a m giam siic ep. N h i i n g doi k h i tre thiJc h ien cong viec va chi ing ta n h i n t h a y s i i t i e n bo; n h i i Ian dau Melea l a m t h a n h cong mon t r i i n g op la tuyet dep hay k h i Wes noi : "De con r i i a xe cho me nhe". T h a t tuyet k h i ch i ing ta t h a m d i i cuoc hop p h u h u y n h va cac thay CO noi r i n g con cai cua chi ing ta khong he n h i i t nhat k h i phai t r i n h bay mot van de trvrdc ca 16p hay chi ing chang he lo sd k h i b i t tay vao mot d i i an mdi . Con cai chi ing ta khong dat t d i s i i hoan hao n h i i n g ch i ing khong phai la n h i i n g c6 cau n h u Annie . Qua t r i n h dat muc t i eu nay t h a t siJ t h i i v i va mang l a i ket qua.

Tre can thUc h a n h nhieu Ian mot cong viec nao do, doi k h i t h a m chi la hoc l a i mot v a i d iem. Di fa ra nh ieu l i i a

33

chon: "B67me phai sdn xong trvfdc kh i cdn bao tdi Charlie a, nen con c6 the lam mon sandwich cho biJa tri ia giiip bo'/me dUOc khong?" Chung cung can hoc each kien t r i v6i mot nhiem vu mdi. Do se la liic mot bang ngoi sao (bang dung de khich le tre, khi tre hoan thanh mot viec th i se dan mot ngoi sao vao mot 6 tren bang) hay phUOng phap phan hoi bang hinh anh khac c6 hieu qua. Hay nhd r i n g triidng hoc quan trong nhat ma con ban tham gia chinh la ci nha. Hay dong vien va khich le mot each thoai mai, hay tan thudng ngay ca vdi mot thanh tich nho. Tinh t i i ton CO diidc thong qua qua tr inh lam viec thuan thuc d tre. "Shirley nay, luc con nho c6 nhiJng luong hoa, me cam thay nhii c6 mot ngUdi phu ni i ni3a dang giup me vay!" Hay Ikng nghe khi con ban bay to cam nhan ve that bai hay thanh cong. Hay dua vao nhiing thanh cong con ban CO dUdc trUdc kia kh i ban khich le chung dat dudc nhiing muc tieu trong tUdng lai.

I 1 . . J , l!'< J .. 'Mi • * • » • ! '

y , f i n tf 111 ^ 'I I it 1 't / J •

C H U ' d N G 2 ; ^ < f j '-̂ '

Hieu biet ve "mCia hoc tap'

T H O I D I E M DAY CHO T R E V E K E HOACH , • ' ( 1 ) '

Thdi diem tot nhat de day mot ky nang cu the cho tre la k h i nao? Cac giai doan hoc tap cua tre c6 the dUdc chia ra lam ba giai doan. Cac ong bo ba me la nhiing giao vien gioi, c6 cd hoi diia ra cho tre phiidng phap ren luyen hay nhat ma tre se luon svL dung. Hieu ro nhiing giai doan hoc tap nay se giiip cac bac cha me tap trung vao mot ke hoach hieu qua de svL dung toi da 32.234 gid ma ho phai day con trong suot 18 nam ci nha. Ba giai doan hoc tap do la: ' , . ,

35

1.

2.

3.

Giai doan Mua Xuan: 2 - 5 tuoi Giai doan Mua He: 5 - 12 tuoi Giai doan Mua Thu: 1 3 - 1 8 tuoi

GIAI DOAN MUA XUAN - CO DUOC SU T U TIN, BIET VANG hdl VA BIET LAM NH0NG CONG VIEC CO BAN HANG NGAY (Ttr 2 - 5 TUOI)

Dac trifng cua giai doan dau tien la "de con lam" cua cac be trxidc kh i t6i trudng. Day la thdi diem tao lap nen tang cho t inh yeu thildng, sii quyet tam va svf tu t in "con CO the lam diidc". Tre chii dong va t i l nguyen lam. Khi nhQng cau be, c6 be chila t6i tuoi den trildng nay bay to mong muon lam dieu gi do, hay khuyen khich be tut lam mac du khien ban ton nhieu thdi gian hdn. Neu tre muon r\ia bat, don sach gat tan va lau ban, t h i hay de chung lam. Phan thUdng cho sil kien n h i n nay se tcti khi dila tre 16n hdn va ban muon chung lam nhung viec do. Sarah Monson, gan hai tuoi, quan sat thay me. Sue, lau bui bang mot chiec tat cii. Vai ngay trvfdc do ho da di tham bao tang nghe thuat thanh pho va nhin thay cuoc tr inh d i l n cua Cac chii roi pho V^ng (Sesame Street Muppets)^

' Cac chu ro'i pho' Vi ing la mot chUdng trinh truyen hinh My danh cho thieu nhi, md dUdng cho nhiing chucfng trinh pha tron giao due va giai tri .

36

Dieu nay khien Sarah ket hdp ca hai dieu ma c6 be thay lai v6i nhau bang each dec chiec bit tat vao tay va noi: "Hay nhin chii Ro'i lau bui cua con nay." De tang cildng t r i sang tao cua c6 be, Sue da ve mot khuon mat chii roi bang vai net ddn gian len chiec bit tat. Stf t i l t i n cua Sarah tang len. Do la tro chdi lau sach cac chan ghe, chan ban va cac thanh cua chiec dan piano vdi ngiJdi ban ro'i nho cua c6 be. Cii cho la c6 be khong lam diidc het cong viec lau chM nhUng c6 be da c6 kinh nghiem trd giiip me that vui va tich cilc. Nen tang cong viec da dildc hinh thanh. •,:,,>,,i,,,fH;i; i - ' i j . J O - i ) ; , ; : ; : , ! .

Trong kh i xay dilng s\l t i l t i n cho tre, c6 mot bai hoc quan trong cho tre chila t6i trildng, do la: nghe Idi. Nghe Idi CO dildc tvL viec tuan thu nhiing yeu cau thilc te. Khi ban noi da tdi gid cat do chdi, t h i ban can phai thay bon tre thilc hien nhiing gi ban yeu cau, ngay ca khi dieu do CO nghla la ngilng cong viec cua ban mot chiit va giiip dd tre. Sil nghe Idi c6 the dildc day do. Ngay ca bon tre nho Cling can phai biet rang gia dinh c6 quy dinh. Tonya va Sally nghi rang se rat thich neu thao giay va tat ra, roi chay chan tran khSp ndi. Do la mot tro vui c6 the chap nhan dUdc trong miia he, nhilng v6i nhiing ngay dong gia lanh t h i khong the dildc. Ngay ca kh i m6i hai tuoi, cac CO be cung can hieu mot quy tSc trong thdi tiet gia lanh: "Khi cac con tu y bo giay va tat t h i con phai ngoi va chdi d tren giildng." Dieu nay c6 the dkn tdi hai phan ling khac nhau, cha me d i n tre tdi giildng ngu va dat chiing len do. Cac quy tac da dildc lam ro. Nhiing Idi giang giai

37

se d\i6c diia ra cho ca hai c6 be. Chung se difdc cam nhan san nha va tUdng lanh gia bang hai ban tay, dUdc nhac nhd r^ng khong xuo'ng ho bdi vao mua dong, va ao len, ao khoac se dUdc mac vao nhiJng ngay lanh. Lieu the c6 la qua nhieu khong? Khong he. Nhiing Idi ay la khong thiia bdi vi do khong phai la la ray, doa nat hay lam mat tvf t i n nhif khi nghe cau: "Di ngay giay vao." Sif hiidng d i n diing miic va an can se giup cac c6 be hoc each nghe Idi. Ve viec kien t r i khi day tre vang Idi c! giai doan nay, cha me nen hieu r i n g tre khong hinh dung ra diJdc mot khai niem trvfu tifdng nhii "thdi tiet gia lanh". Cac c6 be can dilde giang giai ve dieu nay. Day la thdi diem rat can sU nhan nai, an can. Cling nen biet rang tre thiJdng can sii giup dd cua cha me va lam theo nhiJng chi dan cho t6i khi dUdc 6 den 7 tuoi. ,, | , ,. (.j.^ ,,,,, : , „ j ,

Tiep theo, cac ban nho cua chiing ta se hoc nhiJng khai niem ccf bin ve sil ngan n^p, nhu don giUdng ngu, cat gon do chdi va mot thdi gian bieu cho cac viec cham soc ca nhan, nh\X tarn, danh rang va chai dau. NhQng viec nay can phai lam hang ngay. Mot sang kien khuyen khich tre giijt cac thoi quen hang ngay diidc giai thich tai trang 120. Tro chdi cac ngon tay lam viec vat.

GIAI DOAN MUA HE - Hl/CiNG DAN, THANH CONG VA S T ; KIEN NHAN (5 - 12 TUOI) ^ ^ ,

Khi con cua ban 16n hdn, chuyen sang giai doan Mua He khoang ttf 5 tuoi trd len, viec luyen tap se tap trung vao:

3 8

1. 2. 3.

Day cac cong viec cu the r

Tang cvfdng cam nhan ve thanh cong ' Yeu cau thvic hien cong viec thiJdng xuyen

Tre van duy t r i viec cham soc ve sinh hang ngay va don dep phong ngu d giai doan Mua Xuan, nhifng gid chiing da san sang cho viec huan luyen cu the nhiing viec vat khac trong gia dinh. Ban se thay nhiing cau be c6 be t i i 5 tdi 12 tuoi la nhiing cong nhan tuyet vdi nhat. Do kho trong cong viec ciaa chiing se thay doi lien tuc trong suo't bay nam nay, nhung day chinh la giai doan huan luyen quan trong. Sau khi vao hoc cap hai, tre se phai danh nhieu thdi gian cho viec lam hai tap d triidng, chdi cac mon the thao, tham gia cac hoat dong xa hoi va cac boat dong nhom. v ^ , : „ , ,^, , . , .,

Gia dinh McCullough hit dau viec huan luyen cd ban vad liic 5 tuoi, ho gidi thieu v6i cac con nhiing cong viec cua buoi sang va budi to'i. Tre lam viec vat trong ca tuan, hoc each thiic hien mot viec thuan thuc triidc khi chuyen sang viec khac. Nhiing cam giac thanh cong bat nguon t i i viec giii viing nhiing h\idc hoc tap nho, hay dam bao rang ba yeu to' giao due (hanh dong, thdi gian, thiet bi can thiet va tieu ehuan) dufde dap ling, diia ra nhieu cd hoi thiic hanh ciing nhu nhiing Idi khen cho tre. Viec thUc hien thiidng xuyen la yeu cau b&t buoc va tre can nem trai hau qua xay ra theo quy luat t i i nhien hoac theo logic neu cong viec do khong dUdc hoan thanh. Viec kiem tra thudng xuyen va theo doi cua cha me la can thiet.

3 9

Vincent dvfa ra cho chiing toi mot v i du ve hvf6ng d i n , cam giac thanh cong va luyen tap svf kien t r i d giai dean Miia He, triicfng hdp ciia con trai c6, Erin - cau be thUdng quen cho chu cho uo'ng nxXdc. Co rat nghiem tiic, bo da vao cac coc tren ban an. Ca gia dinh c6 hit dau tu hop va chuan bi an toi, con c6 chic ch in viec c6 dinh lam se difdc con tuan theo. Erin nhan ra coc cua cau trong rong. "0, me, me quen bo da cho con," cau be phan nan. Vincent nhe nhang dap lai: "6, me nghi v i Barnie (ten chu cho) khong CO n\Xdc uong thi v6i con thieu mot coc nxXdc trong biia an cQng khong qua quan trong." Khong can phai noi them. Erin nhanh chong chay ra cho con cho uong nxidc. Sxi dung thdi gian irUdc luc an toi de nhic nhd Erin to ra rat hieu qua, bcii vi Erin difdc huan luyen cho cho uong nxidc hang ngay va cong viec do t h i chi ton cua cau nam phiit thoi. Trong khi Erin cho con cho uong nufdc thi coc cua cau da diidc bo da va do day nufdc. Khi quay vao nha, vdi cong viec da hoan tat, cau c6 ngay hai phan thiidng - mot cam giac dudc chap nhan va cam giac thanh cong. Day chinh la mot kinh nghiem dang nhci. Mot diia tre i t hdp tac hdn Erin c6 the tii choi mang nvfdc cho con cho ngay luc do. Neu vay, chi can theo cac buf6c thong qua mot suy luan logic, de cau ta an cdm ma khong c6 nxidc uong. De dat diidc hieu qua cao hdn, luc do hay chqn mot loai nxidc ngot ma cau xia. thich roi rot cho moi ngildi, trCf cau.

Khi gan tdi sinh nhat Ian th i i 12, tre se trd nen txi lap hdn. Chung da trai qua cam giac thanh cong khi hoc hoi dvfdc nhieu ky nang mdi, chiing da lam viec

40

theo nhiing nguyen tic cd ban thong thUcing ma i t can den sii theo sat cua cha me hdn, chiing da c6 dtfdc sii t i i t i n nhat dinh va sSn sang chuyen sang giai doan MuaThu .

GIAI DOAN MUA THU - DOC LAP VA TRACK NHIEM (TIT 13 - 18 TUOI)

Giai doan Miia Thu tu: tuoi 13, tre rat thich noi v6i cau dac tr i ing "Con c6 the lam diidc viec do." Do viec xay dung diia tren sii triidng thanh t i i giai doan Miia Xuan va giai doan Miia He, nen t inh t i i lap va trach nhiem dong vai tro manh me hdn. Hay danh nhu c^u phat trien nay cho t inh txl lap, hay hifdng dan va khuyen khich con cai dang d tudi thanh thieu nien doc het cac sach hii6ng d&n va cac cuon cam nang, de tdng hdp viec dao tao cac ky nang chuan hi cho viec chon nghe va vao ddi. Hay de chiing ban thao nhieu ve viec Ixia chon muc tieu, bang each xem xet ky Bang Tien bo viec nha cCing nhau. Hau het thdi gian ciia chiing la hoc ci triJdng, tham gia cac hoat dong xa hoi, ra nhap cac nhom dong trang liia. Dieu nay la tat nhien, vi nhiing boat dong nay la mot phan quan trong de tre trUdng thanh. Nhiing diia tre nay can phai thanh thuc cac ky thuat lam viec hdn cac em nho. Tuy the, chiing van can c6 mot so' trach nhiem lam viec nha thiidng xuyen hoac chiing c6 the dxia ra mot ket luan sai lam r i n g "Khi ban ron, ban c6 ly do chinh dang de chang lam gi d nha ca." Co nhieu ngiidi 16n sin long lap

41

day cuoc song cua ho bang cac boat dong ben ngoai de bao bien cho t i n h t r ang i t l am viec nha.

•

K h i danh gia n h u cau v a kha nang cua con ban, hay

tiep tuc di ia ra nhiJng cd hoi l am viec hap d i n , nhuf cac

bai hoc nhac, danh may, l am cac cong viec l ien quan den

do go, nghe thua t va t h u cong, may va, sika chiJa may

moc (ddn gian), nhiJng cong viec ra t h i i u ich ci nha va d tr i fdng. Hay t i n h den ca viec len thi ic ddn va l i ia chon

th\ic pham. Se c6 bat ngd t h u v i n h i i l am salad hip cai

thay v i salad xa lach xoan. Hi f6ng d i n phai c6 ca cd hoi

dvfdc sijf dung t i en bac, thong qua cac khoan t r d cap ( t ieu

vat) va t i en l\idng (difdc t ra do l am viec vat ci nha). Day

cung la luc th i ch hdp de ban day cho tre cac bufdc l au don

mot each bai ban, nh\i lau don bep hay lau 16 v i song. Mo t

cau be 16 tuo i c6 the chon mot t rong ra t nh ieu cac

may l am sach 16 v i song t r en t h i t r i ldng , doc ky cac hu6ng

dan si i dung va thi lc h ien cac bu6c l am sach theo hu6ng

dan. Trong Ian dau t ien, cha me nen theo sat con va s i n

long giup dd k h i chung can.

Do i k h i trao doi giufa cha me va con cai dang tuo i

t hanh th i eu nien khong difdc h ieu qua, nen hay nhd s i i t r d g iup cua ong ba, cd d i , cau, mot ngifdi Idn dang t i n

cay hay mot ngi idi ban cua con cung dang ci tuo i t h a n h

th ieu nien nhung c6 hieu biet hdn, hvfoing d i n cho con

ban va i ky nang can thiet . That dang ngac nh ien ve sU a n h hUdng va phUdng phap ma ban c6 dUdc k h i biet ro

muc t i eu cua minh , ngay ca k h i nhd svf giup dd cua ngUdi khac de hoan thanh muc t i eu nay.

42

Sue thay r i n g may di ia con tuo i t hanh th i eu n ien cua

m i n h hao h i i ng giup dd cha me l am viec nha hdn k h i

nghe thay mot ngufdi 16n dang k i n h t rong noi: "Cha cua

bac noi v6i bac r i n g bac can pha i giup me don dep bat

dla cho td i k h i bac c6 the chay v i idt dufdc cha. Cha bac

la mot ngUdi chay cii kho i va k h i bac t h i n g cha m i n h ,

bac chi mdi 16 tuo i . N h i i n g vao thd i gian do bac da d i i

trifcing t h a n h de khong ngai giup me rxia bat dia. " Sue

dean r i n g cac con cua c6 cam thay neu chung phan nan

ve viec giup me t h i dieu do am chi chi ing chi la trufdng

t h a n h nhtf chung muo'n the h ien.

Khong mot th i eu n ien nao c6 diidc moi ky nang va

h ieu biet de t r a n h difdc nh i i ng kho k ha n ciia tuo i t rUdng

t h a n h , nh i i ng neu chi ing t\i t i n vao kha nang cua m i n h ,

chung CO the hoc hoi them, va neu biet dvfdc nhutng dieu

cd ban de ton t a i t h i chung se t iep tuc hoc hoi de t i en bo

va trvfdng thanh . Ch i ing ta th i idng dufa ra i t Idi no i kh i ch

le hdn vao do tuo i t h a n h th i eu nien v i do tuo i nay dang

boc 16 t i n h doc lap m a n h me, nhi fng chi ing c i ing mu6'n

difdc cong nhan nh ieu nhi f bat ci i d i ia tre nao khac. Sau

k h i M a r i a , 15 tuo i , da l au chui sach se phong t i m dudi

tang, me c6 be da ghi mot manh giay d t r en t i i dng la:

"That la tuye t vdi k h i dxiOc vad can ph6ng nay." Horn sau,

M a r i a vd phan nan dang yeu the nay: "Me, cai m a n h giay

nay d dau ra vay? Sang nay con da ton nh ieu thd i g ian

t rong ph6ng nay hdn ngay hom qua day." Ch i ing ta a i

c i ing th i ch difdc khen nhieu hdn nh i ing gi ch i ing ta dat

dudc, may d i ia d do tuo i nay c i ing the.

43

M U A X U A N , M U A H E V A M U A T H U : ' -

ThUdng t h i do tuoi ban bat dau day tre hoc cac ky nang lam viec nha khong qua quan trong, mien la ban bat dau day theo mot 16 tr inh ddn gian, sau do chuyen sang nhiing viec khac ngay cang chi tiet va kho hdn. Co rat nhieu t inh huong khac nhau de lap ra mot hiidng dan khat khe. Vi du, Annie d do tuoi 20 can hoc ky nang nau an cd ban, mot cong viec ma mot diia tre khac c6 the da biet lam tu! khi 11 tuoi. 6 nha, chung ta can phai l inh boat va thifdng xuyen danh gia lai tiing d\ia tre, hay dam bao rang moi ky nang dUdc giang day la can thiet, va neu C O the, muc tieu dat ra can phai dat difdc. Sau khi phat trien thong qua ba giai doan nhU tren, con tre can dufdc chuan bi san sang de do'i mat v6i nhiJng cdn bao va nhiing thach thdc cua the gi6i ngifdi tnidng thanh. ' '

N H C T N G N H U C A U CO B A N C U A CON NGUOl

Lam cha me, chiing ta luon co' g&ng het siic de thoa man nhiing nhu cau cua con tre. Chung ta nuoi diidng chung khong bi doi khat, cung cap cho d cung nhiJ quan ao de chung dvfdc an toan. Nhin chung, kh i nhiJng nhu cau vat chat va dieu kien an toan dUdc dap iing, th i mot nhu cau khac ngay cang gia tang, do la viec nhan manh vac nhu cau thugc ve va nhu cau cam thay diigc ton trong. Nhu cau diidc thugc vela s\l phat trien cam giac an toan, co dudc mot ndi choh va cam giac ban than la thanh vien cua mot nhom hay tham gia vao mot ke hoach. No cung

1

m

bao gom ca sii thoa man nhu cau. Nhu cau dudc ton trong de cap t6i mong muo'n diidc cam thay thoai mai, co dudc sU ton trong cai toi va sii cong nhan cua ngitdi khac. Nhu cau du:dc ton trong co the dildc chia nho nhvf sau:

1. Trai nghiem m6i 2. Dvfdc cong nhan 3. Cd hoi de phan hoi

No l\fc ma con tre co' gang de dap ijfng dvidc nhu cau thugc ve va nhu cau diidc ton trgng rat 16n, ca hai deu thong qua nhiJng hanh dong ca tich ciic l^n tieu ciic. Nhieu trifdng hdp kho thich nghi cua tre difdc cho la do dap ling khong du hai nhu cau nay. Trong cuo'n sach nay, chung toi khong co' ging giai quyet nhijEng trifdng hdp kho thich nghi hoac bat ky cac van de xa hoi hay the chat nao co the xay ra trong mot gia dinh. NhiJng van de nhif the doi hoi mot sii t rd giup khac va nhiing t i i van chuyen mon.

Tuy nhien, chiing toi t i n rSng qua t r inh chuan bi cho con ban bii6c vao the gi6i ngiidi trvfdng thanh, huan luyen va de chiing c6 that nhieu tra i nghiem khac nhau v6i cong viec nha, co the thoa man cac nhu cau thugc ve va diigc ton trgng. That tuyet k h i cam thay ban thuoc ve (ndi nao do). Mot be t ra i 12 tuoi da noi: "Tre con nen giiip dd viec nha bdi v i do la nha cua chiing ta va chiing ta can phai C O trach nhiem cham soc." Trong cuoc dieu tra 250 tre em ma chiing toi da tien hanh, nhiing bieu hien cam

45

giac la mot phan cua gia dinh xuat hien thvfdng xuyen. Trong mot the gidi vdi nhip song gap gap nhtf hien nay, khi ma ca cha va me deu di lam, bon tre phai lufdt qua cac bai hoc, vdi nhxing ddi hoi tii cong dong va cac boat dong d triidng, tre em cam nhan dUdc nhu cau minh can phai tham gia lam viec nha. Sii tham gia khien chung cam thay minh la mot thanh vien tich ciic va khong the thieu trong gia dinh.

Nhu cau muon diidc coi trong, difdc dam bao kh i tre C O them mot ky nang mdi. Su thudng xuyen va phong phii cua cac cong viec d nha la v6 tan. V i du, len thuc ddn va nau an c6 the dan tvL mot qua tn ing luoc tdi viec lam mot mon tri ing 6'p la ngon tuyet vdi. Viec cong nhan ngay mot siJ trd giup cua tre c6 the the hien bSng nhiing cau noi tich ciic, cac bang va cac tro chdi. Co the dila ra Idi khen ngdi cho mot thanh t i lu that sii, nhi i kh i tre thay diidc sii tien bo deu dan cua minh tren Bang Tien bo. dung ky nang len ke hoach trong hoi dong gia dinh c6 the mang lai nhieu cd hoi de tre diia ra cac gdi y hoac nhiing phan hoi tich ciic Nhiing dieu nay giiip giai quyet nhu cau mong muon dUdc phan hoi. Cam giac an toan, t i n cay se C O dudc t i i viec hoc hoi nhiing ky nang mdi. Thdi gian ban cCing con xay diing nhiing ky nang nay va khen ngdi nhiing no lilc cua chung nhuf da thao luan trong cuon sach rat dang gia.

4 t

CHl/dNGS

Ca gia dinh cung nliau iam viec }h , ( T r i l l i n

Gid ban da thiet lap muc tieu cua minh roi, vay biidc tiep theo la gi? De c6 the khien tre hdp tac va cam ket, t h i hoi dong gia dinh la mot phiidng tien ly tifcfng. Co the cCing nhau chia se nhiing y tifdng mot each thoai mai ma khong ai nhan ra do la mot buoi hop, hoac giong nhii mot buoi hop cua "ban giam doc" dien ra moi tuan de thao luan ve cac van de cua gia dinh. Hoi dong gia dinh c6 the giup: , ^;.

1. Tang ciidng cam giac thuoc ve gia dinh ctia moi thanh vien.

4 7

2. Phat t r i e n mot bo quy tSc va chinh sach de moi t h a n h vien deu h ieu nhiJng gidi han va t rach nh iem cua m i n h .

3. Cung cap k i n h nghiem trong viec giai quyet van de, dam phan va thvfdng thao.

4. De moi t h a n h v ien c6 cd hoi bay to bang each dong gop y k ien va gdi y cac giai phap. , ;

5. Tao dieu k i en cho viec dat muc t i eu va qua t r i n h dat dudc t h a n h t i i u .

6. Thiic day s i i cam ket cua moi t h a n h vien va tang ciidng hdp tac.

7. Cung cap cd hoi thvfc hanh ky nang l a n h dao.

8. Chia se mong muon va s i i quan t a m t6 i moi t h a n h vien t rong gia d i n h .

9. Tang cifdng dam bao s\ quyet doan, doan ket va cong b i n g . ' ,n - '^.-^ ~ " v ' ; .

T H I E T LAP H O I D O N G GIA D I N H

L a m the nao de t h i e t lap mot hoi dong gia dinh? Cau true cd ban c6 the giohg mot hoi dong, v6i bo'va me (neu do la gia d inh c6 du bo" va me) nhiJ la ha i dong chu t i ch va cac con la t h a n h vien cua hoi dong. M o i t h a n h vien eo mot phieu bau, n h i i n g bo" me se g i i i quyen p h u quyet. Cac budi thao luan eo the d i l n ra t h a n th ien nh\ giufa nhxing ngUdi ban, moi t h a n h v ien c6 cd hoi t r i n h bay y tiicing, h a n h dong va cac g iai phap. Khuye'n kh i ch cac gdi y c6

48

t i f duy sang tao va gi€i cac quyet d inh cho den k h i ca van de Idn dUdc di ia ra . N h i i n g phi ldng phap nay c6 the t a n g cUdng svf doan ket n h i e u hdn la lo i song ai biet ng i id i do. N h i i n g , ban dvfng mong ddi t h a n h cong 100%. Budi hop t h a m chi doi k h i c6 the d i n t d i mot cuoc cai va.

K h i nao c6 the to chvfc hoi dong? P h u thuoc vao loan canh cua ban, no c6 the diidc td ehiic vao sau bi ia o'i, sang s6m ngay thvL Bay, hay chieu C h u nhat ; moi lang hoac moi t u a n mot Ian . Gia d i n h c6 nh ieu t re nho 6̂ the khong c6 n h i e u mdi quan he va nh ieu l i ch t r i n h 'ung n h a u nhxi mot gia d i n h c6 nhieu t re 16n hdn, k h i

16 cac l i ch t r u n g n h a u nhieu va khd t h u xep, nh i fng ban 'cang s6m hit dau thong le t d chiic cac cuoc thao l u a n gia d i n h t h i cang to t cho cong viec sau nay. H a y g i i i cho cac buoi hop gia d i n h dUdc ngan gon. Thdi g ian hop anh hi idng trUc t iep t 6 i t h a n h cong cua budi hop. H a u het cac van de c6 the diidc g iai quyet t rong vong 15 p h u t , sau 30 p h u t t h i h ieu qua se khong con ni ia . Se r a t tot neu cuoc hop hoi dong chijfng 20 phut moi t u a n hdn la mot budi hdp thang ked da i h a i t ieng!

H o i dong se dvfgfc suf d u n g nhtif the n a o ? M p t so' ong bo' ba me k h o n g chi sxi dung hoi dong gia d i n h la ndi de thao l u a n ve cac van de cua gia d inh , ma con dCing de hu:6ng d i n va v u i chdi. Cha me c6 the day cac con hu:6ng dan ve an toan, each l i n g xvL, cac moi quan he xa ho i , n h i i n g k h a i n i em dao diLc. Trong nhutng trUdng hdp nay, cudc hop gia d i n h c6 the keo dai lau hdn. Do c6 the la t h d i

49

gian de cung l am mot qua hi ngo cho le hoi hoa t r a n g Halloween, lam do t r a n g t r i cho ngay ngh i le, t rong cay, cham soc vxibn, hoc each ddm cue quan ao. Se c6 r a t nhieu hoat dong cho cac hoi dong gia d inh ; thi fdng t h i no se t r d t h a n h mot buoi to i ca gia d inh quay quan ben nhau. Ban C O the tifcing tufdng dufdc ca gia d inh cung d ben nhau khong? Dieu nay khong dien ra mot each t i n h cd; no can difdc len ke hoach va k iem soat, neu khong t h i nhuing viec khac se xen vao. Cac so'lieu tijf Bo Y te, Giao due va Xa hoi M y chi r a rang viec duy t r i cac cuoc hop gia d inh thUdng xuyen mot gid mot t u a n , du chi de v u i chdi, noi chuyen hay hi i6ng dan con cai chuyen nay chuyen k ia , se giam kha nang tre mac phai nhi3ng van de n h u quay pha d trufdng, svt dung ru!du, ma tuy, va con so' nay giam t6 i 42%. N h i i n g bac cha me no l\ic de gia d inh cf ben nhau nhan ra rang, neu ho khong len ke hoach, ngay thang se t r o i qua va bon tre se ra t nhanh Idn. Mo t meo nho de cuoc hop gia d inh t h a n h cong la c6 them phan giai t r i va an uo'ng v u i ve sau moi buoi hop, dieu nay ciing gi i ip cac t h a n h vien t rong gia d i n h c6 cd hoi thi ic hanh cac k y nang nau an. - . i ; ,

K h i C O van de dot xuat hay mot cd hoi nao do t6 i , c i ing C O the to chiic mot cuoc hop gia d inh dac biet. Gia d inh nha Swort luon c6 mot buoi hop vao ngay dau t i en cua k y nghi he de vach ra ke hoach hoat dong, dat ra cac muc t ieu va phan cong cong viec. Ho ci ing to chiic mot buoi hop hoi dong vao thang M i i d i mot de len ke hoach to chiic cac boat dong m t o g Giang s inh. Co Swort se mang

•I

cay thong difdc t r a n g t r i ve nha vao dem tri idc Giang s inh va dUdc thdp sang cho tcti n a m mdi , n h i i n g bon t re nha C O t h i th i ch t h a m gia tii nh ieu t u a n triJ6c do. Bon tre nha Swort dudc phep chdi t r o chdi de duy t r i t r u y e n thong cua gia d i n h . H o i dong gia d i n h c i ing quye't d inh viec thvtc h ien cac dU an dich v u cua gia d i n h va cac mon qua se difdc danh tang cho ban be va thay c6. Dong t h d i , n h i i n g dijfa tre nha Swort se hoc diidc t i n h doc lap, each hdp tac va ho t r d Ian n h a u t r o n g gia d inh .

No l i ic t h u c day p h a t t r i e n c a c t r u y e n t h o n g gia d i n h . N h i i n g t r u y e n thong ay tac ra khoang thdi g ian nhat d i n h de ca gia d i n h d ben n h a u , gi i ip cuoc song gia d i n h c6 chung mot nen t a n g va c6 phong each rieng. Cac dip ngh i le va s inh n h a t la t h d i gian vfu t ien cho cac t r u y e n thong gia d i n h tiJf each thi i c ban t r a n g t r i cay thong Noel den viec chuan h i cac mon an mijfng Le Phuc s inh. Cac t r u y e n thong ci day ddn gian la cau noi "ngu ngon, con yeu" vao t h d i gian bon t re d i ngu, ngu ni idng vao sang t h i i Bay, t ro chdi "danh ICfa hay tiep don" (vao ngay le Halloween), chon th i l c ddn cho bi ia t o i vao ngay s inh nhat mot t h a n h vien t rong gia d i n h , t h a m cac nghia t r a n g vao Ngay tvicing n iem (Memor ia l Day)\y mot buoi no bong ngo vao to i C h i i nhat . SvL dung va i t r u y e n tho'ng da c6 t\i t h d i t re ciia ban va phat t r i e n them vdi n h i i n g t r u y e n tho'ng khac c i ing cac con. H o i dong gia

' Ngay le tai Hoa K y , dien r a vao ngay thii H a l cuoi cung trong thang N a m hang nam de tudng ni^m cac quan nhan Hoa K y da hi sinh.

51

dinh la ndi th i ch hdp de dua r a nhQng y tvfSng m6i. Doi k h i dieu nay c6 nghia chung ta phai hoc l a m mot viec nao do mdi me ma chung ta c6 the khong th i ch l am. Do c6 the la hoc cau ca, cdm t r a i , hay di xe dap, hay t h a m chi chdi bong chay. Ca gia d inh se rat v u i .

C h i i n g t a se noi gi t rong c u o c hop? Hay bat d^u bang viec hoi tijfng t h a n h vien (dac biet la bon tre) t rong gia d inh xem chung c6 van de gi can thao luan khong. Neu tre biet luon c6 cd hoi difa ra y k i en trong moi buoi hop, chung se bit dau suy ngh i triidc ve van de d inh t r i n h bay va d\ia ra t rong cuoc hop n h i l "Con c6 the mang chuot ci 16p cua con ve nha vao cuoi t u a n nay khong a?" " E m cijf vao phong con luc con dang ban." "Chung con c6 the l a m gi v6i quan ao ban de ci d\idi giudng ha me?". Day la luc cha me phai dieu h anh cac cuoc t r a n h l u a n va khong de no t r d nen mat k iem soat. Hay g i i i cho buoi thao l u a n diidc suon se. Do la luc giai quyet van de, thiJdng l i idng va thoa t h u a n . M o t giai phap ddn gian dvfdc t a t ca moi ngi idi t a n t h a n h t h i tot hdn giai phap cao sieu c6 phan giidng ep ma cha me diia ra hay de mot d\ia tre Idn hdn thuyet phuc ca nha. Hay de tre hoc hoi tiif qua t r i n h nay, di ing to ra chuyen quyen trong moi hanh dong. K h i di ia tre noi "dieu do khong cong bang," hay ling nghe chung. Dieu do c6 nghia di ia tre ay thi ic s\ quan t a m n h i i n g c6 dieu gi do chifa hdp ly va can c6 svf dieu chinh. Ciang ra t phu hdp neu trong buoi hop c6 the dua ra mot va i cau hoi t i ch c^lc nhxS "Con th i ch nhat dieu gi vao cuoi t u a n vCfa roi?" de chi ra n h i i n g t h a n h cong hoac nhiJng viec tot dep cua t re . Cha me c6 the de cho tvtng dvia con c6 cd hoi dieu

52

a n h mot buoi hop gia d inh , chi d i n h mot t h u ky ghi l a i ac chu de difdc thao l u a n . Cach nay gi i ip ban xac d i n h ildc mile do t i en bo t r ong buoi hop sau.

Day cung la t h d i diem tot de thao luan mci ve cac van e. Neu CO cd hoi , t r e c6 the dua ra nhiJng giai phap r a t dp ly v i chung khong b i rao can cua n h i i n g suy n g h i

yen thong n h i l cha me. H a y de n h i i n g y t i idng den ot each tvf nhien nhat . Trong cuoc dieu t r a cua chung

6i , k h i t re diidc hoi dieu gi se k h i e n chung thvfc hien h iem v u d l dang hdn, ch i ing noi r i n g : "Neu biet tr i idc lido t h d i gian de hoan t h a n h cong viec t h i chau c6 the m t rong luc r a n h ro i , nhxl la t r ong luc t i - v i chieu nhiJng

h i ldng t r i n h chan ngat chang han . " Mot be khac t h i noi : Se de dang hdn neu moi ngUdi t i i l a u don sach sau k h i

bay r a " . M o t be t r a i t h i tong ket r a n g nhieu thCing d i ing rac se g i i ip cong viec cua cau de dang hdn. Bon t re t h i n h

loang Cling c6 n h i i n g y t i idng vien vong nhuf c6 may cat - tU chay hay c6 mot ngi id i g i i ip viec. Mot phan cua

l i n g t r a i nghiem nay g i i ip bon t re nhan thi ic diidc rang khong pha i l i ic nao chi ing c i ing c6 moi thijf chi ing muoh. Cac khoan t ien t i eu vat c6 the diidc s i i dung vao t h d i diem nay, mot va i hang muc t rong ngan quy dac biet c6 the diidc de cap t6 i , hoac mot k y nghi diidc len kehoach . Muc t i eu cua ban c6 the la day cho t re biet r i n g c6 nhieu each de giai quyet mot van de. Cha me phai nhan thay dudc n h i i n g giai phap c6 the c6 chi i t khac biet. Phan thudng la k h i con t re cam thay t rong quyet d i n h nao do CO mot p h a n y k ien cua chi ing t h i ch i ing se r a t hdp tac.

53

Mot phan quan t rong cua hoi dong gia d i n h la viec

hop tac xay dUng thd i g ian bieu va difa ra nh iem v u cua

cac thanh vien. Hay thao luan ve thd i gian lam viec, cac

cuoc hop, phan cong t rong em be, nhutng 16p hoc nhac

hay nang kh ieu , cac hvLa. tiec s inh nhat , va ta t ca nh i ing

boat dong khac cua cac t h a n h vien t rong gia d inh . Theo

each nay, moi ngi id i se biet trui6c nhiJng nhiem v u sap

td i cung n h i i khong pha i thot len k i eu : "O, con can t a m

ta banh quy vao l i ic ba gid chieu." Dufng quen de cap den

viec a i se l am banh cho buoi gap mat, hay k h i nao t h i ban

se di mua qua s inh nhat , c6 the ca viec a i se t r a t i en cho

mon qua do nQa.

Neu gia d inh ban cung tham gia vao nhieu hoat dong,

hay dang phai danh vat v6i cac l ich t r i n h Ion xon, t h i

mot ban l i ch t r i n h chung cho gia d inh la can thiet . Ban

l ich t r i n h nay can du rong de viet ten nhiem vu cua tCfng

ngay va se dildc dan ci ndi ma moi t h a n h vien gia d i nh

deu thay diidc - c6 the d bep, canh dien thoai . Cap nhat

l i ch nay i t nhat mot t u a n mot Ian va dien them neu can

th ie t . K ^ i c6 thong bao hop phu h u y n h hay c6 cac biic

anh cua 16p hoc, hay ghi l a i len l i ch . Dieu nay c6 nghia

ban CO the bo d i nhiJng td giay thong bao do. K h i c6 giay

mdi dam cii6i, s inh nhat , tiec..., hay dien bang but chi vao

bang. Neu ban c6 du khong gian t h i hay de mot bang t i n

canh bang l i ch t r i n h de lutu giiJ cac loai giay mdi do cho

t6 i k h i s i i k i en ay ket thuc. Ben canh viec s U dung l i ch

gia d inh t h i nha Cooper da th ie t ke ra mot phUdng phap

54

svi dung b i i t mau de v iet nhiJng cam ket cua ho, v i the cac

t h a n h v ien t r ong gia d i n h chi can liec qua bang neu c6

muc l ien quan den m i n h . M a u miic do dUdc dung de neu

cac hoat dong ciia ca gia d inh , mau xanh luccho bon tre,

mau nau cho me va mau xanh l am cho bo'.

M o t each sap xep khac la de m6i t hanh v ien c6 mot

cuon so r i eng va cap nha t no t r ong buoi hop mat gia

d inh . Viec nay ton kem hdn mot chut, nh i fng t rong mot

gia d i n h v6i nh i i ng ban tre da tiJdng doi 16n, dieu nay se

CO h i eu qua hdn. ,

Thd i khoa bieu gia d i n h se g i i ip cho ca gia d i nh de dang h i n h dung cac hoat dong cua nam. No g iup cac thanh v ien t rong nha gop cac hoat dong 16n la i de t r a n h svf chong cheo. Nha Monson s\i dung Thdi khoa bieu gia d inh de gh i l a i cac boat dong van hoa, t h a m quan bao tang, vxibn t h i i va cac dip s inh nha t cua cac t h a n h v ien t rong gia d inh . Cac thang se t r o i qua r a t nhanh ma ban c h i n g k i p l a m nhijtng gi m i n h muoh. Cac nh iem v u kho hoac can sd dau t\i thd i gian c6 the b i thay doi dot ngot. Neu ba t h a n h vien t rong gia d inh ban c6 ngay s inh nhat vao thang Bay t h i dCfng len ke hoach d i du l i ch vao thang do. Neu thang N a m ban ban ron v6i viec don san va l am chiJdng t r i n h c( t rUdng t h i khong nen hit dau cac Icip hoc buoi to i hay d i ngh i . Co the gia d inh ban quyet d inh se CO mot ngay d i chdi hang thang, hay d i an to i , xem ph im, hoac t h a m bao tang. Neu c6 Thdi khoa bieu gia d inh ci tru:6c ma t t h i t h a t de dang them vao nhieu hoat dong khac, bao gom ca nhiJng sd t h i c h cua cac t h a n h v ien

55

trong gia dinh. Lich tr inh ca nam (hay nvia nam) c6 the diidc lap ra vao thang Mot hoac thang Bay, va viec quyet dinh thdi gian cu the de thiic hien mot hoat dong nao do nen vao dau moi thang. ( T H O I K H O A B I E U G I A D I N H - hay tham khao lich tr inh m i u trang 60). •

THIET LAP C A C Q U Y T A C TRONG GIA DINH

Mot muc dich nuta cua hoi dong gia dinh la de thao luan cac quy tac va chinh sach. Tai mot trong nhiing buoi hop gia dinh, nha Anderson quyet dinh viet ra cac quy tic trong gia dinh d\Xdi dang mot tuyen bo ve cac quyen. Ho thiidng diem lai cac quy tac va svfa doi khi can thiet.

Gii i mot danh sach cac quy tic ddn gian va mang t inh tich ciic, nhii "hay de do chdi gon gang" se hieu qua hdn "duCng vijft do chdi bijfa bai." Nhan manh vao hanh vi dvfdc mong ddi. Co qua nhieu quy tac se lam giam tinh hieu qua. Ban c6 the dvfa ra mot loat cac quy tac roi chon ra nhiing cai quan trong nhat, nhiing hay givL cho danh sach do chi trong khoang 15 quy tic thoi. Nhieu quy tac thUdng la bat thanh van; chung chinh la mot phan phong each song ciia ban. Nhiing tieu chuan bat thanh van nay doi kh i rat dang chu y v6i nhiing ngiidi ho hang, ban be con den chdi nha ban. V i du, ho c6 the lay keo ra khoi hop hay sii dung but viet bang ci trong phong khach. Khi bon tre nha ban da hieu diidc quy tac, chiing se noi v6i ban chung rang: " 6 nha td th i bon td khong lam vay dau."

56

Tim kiem va sii dung nhijfng y ttfcing hay tijf nhieu nguon khac nhau. V i du, nhiSng ky thuat trong k inh doanh c6 the dvfdc sii dung ci nha, nhUng diing giong nhut ngvidi cha trong phim The Sound of Music, ngUdi dieu hanh ngoi nha cua minh v6i luat le v a cd cau cua mot con tau ma khong them quan tam den ngifdi khac. Mot ciJfa hang bach hoa se khong the hoat dong tot neu thieu mot vai he thong quy tic nh\X phan cong nhiem vu cho tijfng nhan vien. Mot so gia dinh cil de moi viec dien ra t\i nhien. Hay biet svf dung cac nguyen tic quan ly va len ke hoach, nhifng t inh yeu thiidng va sU than mat vkn phu hdp vdi moi gia dinh.

57

TUY^N B6 V e QUY^N VA TRACH NHlfM •< " CUA GIAOINH ANDERSON

1. Chung toi deu c6 quyen v6i do chdi, sach va quan ao cCia minh. Nen ngudi khac can phai hoi tra6c khi madn.

2. Chung toi chiu trach nhiem v6i phong cua minh cung nhii se hoan thanh hai viec nha moi ngay.

3. IVlpi ngtrdi se cung don dep bQa toi, trCf nhufng djp that dac biet, se khong ai rdi khoi bep cho t6i khi bep dUdc don dep sach se.

4. Chung toi chi an trong bep va khu viJc ban an, de bao ve cac do vat va tham khong bi day thCfc an, nadc trai cay.

5. Chung toi se mac quan ao gon gang va don dep piadng ngu cua minh trudc bQa sang moi ngay.

6. Chung toi c6 trach nhiem don dep nhQng do dac cua minh (ao khoac, sach, do chdi...) ra khoi khu vuc chung cua ca nha.

7. Neu bi muon gid, chung toi se goi ve nha bao tin va giai thich de ngudi khac trong gia dinh khong lo lang.

8. Chung toi se cu xCf va noi nang that tot vdi nhau va noi tot ve nhufng thanh vien khac trong gia dinh.

9. Sau khi sQ dung mot do vat nao do, chung toi se de ve dung ndi quy djnh, ngay ca khi chung toi lay vat do d sai vj tri.

58

T H O N G N H A T V E N H C T N G T I E U C H U A N T R O N G N H A

Se d l dang hdn cho cha me k h i bon tre diidc tham gia vao viec dufa ra quyet dinh Hen quan den yeu cau giiJ gin nha cika sach se va chung hieu v i sac can giiip dd cha me. Hay nh6, con ngUdi quan trong hdn do vat, the nhiJng trat t i l cua do vat lai phan anh con ngvfdi. Mot ngoi nha bui ban se khong tot chut nao, mot ngoi nha Ion xon se khien ban mat nhieu thdi gian don dep va mot ngoi nha qua sach se khien ban mat nhieu thdi gian de lau chili. Trong mot ngoi nha ngan n i p , moi viec that de dang va moi ngvTdi cam thay ban than tot dep hdn, nhiing ban khong can phai danh ca ddi de lau don dau. - i ; t

Ndi gia dinh ban song c6 the c6 hang loat cac quy dinh ve ve sinh nhii vufdn cua ban phai diidc don the nao, nhiing loai vat nuoi nao ban difdc phep nuoi trong nha, nuoi bao nhieu con, va nhiJng quy dinh bo' t r i cac khu nha, ngay ca khi do t h i bat dong san ay van la cua ban. L a mot gia dinh, hay dvfa ra va thong nhat cac quy t i c giG gin sach se cac khu wic chung cua ca gia dinh nhU: bep, phong khach, phong sinh hoat chung, cau thang va loi vao. Neu mot ngiidi de phong khach bijfa bon thi se gay anh hUdng tdi cac thanh vien khac trong gia dinh. Hay thong nhat mot bo tieu chuan trong gia dinh. Mot so tieu chuan can phai quyet dinh dtia tren muc dich va t inh ling dung cua cac phong khac nhau. Ban c6 the quyet dinh mot vai phong de trifng bay, de t u hop, mot so phong yen t inh danh cho viec nghien cijfu, hoc tap va mot vai phong

< 3

CO

< •O

-D X

o X

i

Ti

i >

1

n 1 n n i ^

1 1|

1

1

f i 1 1 1

t

1 1 1 1 1

de lam viec. dung phong dung v6i muc dich thiet ke se giup cho viec sii dung cong nang cua cac phong do hieu qua va viec lau don cung d§ dang, thuan tien. : .

Tien s i Harris Clemes va Chuyen gia giao due Reynold Bean, cac tac gia cua cuoh sach How to teach children resposibility, da noi: "Hoc each lam viec nha theo tttog bifdc mot se giup tre em ap dung nhi3ng nguyen tic tUdng t\i trong cong viec va vui chdi." Ho cung cho rang: "Tre hoc diide each giii moi thiif ngan nap la ket qua tiX viec chung CO k inh nghiem trong sip xep. Hdn niia, lam viec nha giup tre em hoc dxiOc each giai quyet sil that vong va md ho. Tre em lam viec nha thufdng xuyen se giai quyet van de tot hdn." ' ' • "•

Khi phan cong viec nha, hay noi ro ban muoh viec nha difdc lam the nao. Nhiing chufdng tiep theo thao luan each day con tre lam viec, cho chiing biet chinh xac ban mong ddi dieu gi d chung va giao nhiem vu cung v6i bang phan cong cong viec, roi theo doi bang do. DCrng hieu y chiing toi dang noi v6i ban la khien bon tre lam tat ci moi viec, tat ca thdi gian nhe. That khong cong bang k h i bat bon tre lam moi viec nha ciing tiidng tU nhif mong ddi cha me phai lam het moi viec nha vay.

DUY TRI CAC CUOC TRAO DOI CA NHAN '

Mac du nhieu van de dildc ban thao d hoi dong gia dinh nhiJng CO mot vai van de nen dufdc giai quyet mot each rieng tvf. Mot so' cha me t h i dUa tre di dau do, c6 the la

61

t6 i phong lam viec cua m i n h mot thang mot Ian de cCing n h a u thao luan cac van de, diia ra cac muc t i eu va noi ve cam nhan. Mot so' cha me khac t h i t h a n mat hdn , c6 the h a i cha con cung thao l u a n ve van de nao do k h i l a i xe d i chdi, hay d i an kem vcii con hoac hoi mot so'cau hoi quan t rong ro i l i n g nghe con. M o t so cha me th i idng danh mot v a i p h u t noi chuyen v6i con trv(6c k h i d i ngu. Viec dat cau hoi "Dieu v u i nhat vdi con horn nay l a gi?" hoac "Con da l a m gi giup ai do?" se g i i ip t re c6 mot cai n h i n t i c h c\lc va phat t r i e n moi quan he gan gui giu!a cha me v6i con cai.

Bon t re noi "chung con muoh diidc do'i xvL cong bang." Dieu do c6 the la nen doi xxi cong bang v6i con cai, n h U n g

khong phai la do'i x\i giohg nhau v6i cac con. M o i dijfa t re mot khac, ngay ca k h i chung s inh doi. H a y c6' g^ng va tao mot va i sU do'i xxi khac nhau ve do tuo i hoac sd

th i ch . V i du, khoan t ien t i eu vat c6 the se tang len theo do tuo i . Thdi gian d i ngu nen bo ' t r i sao cho t re nho d i n g i i tr i idc tre Idn hdn chitog 15 phut . Doi xvL r ieng biet theo do tuo i C O the giup tre cam thay m i n h quan t rong va c6 ca t i n h r ieng. Cung n h i i vay, k h i quan sat s i i khac biet cua c h u n g d phong each hoc tap, n h u c a u , n a n g k h i e u va t h a m vong c6 the giup ban nhan ra sU khac biet gi i ia cac con cua m i n h . M o i dxia tre deu muoh cam thay v i t r i dac biet cua chiing trong gia d inh . , , ,

" i : :••.. ; . ' . ;•. ; ; ' v . .. „. . . . , . .i

62

T A O R A T H A T T U " T H O N G Q U A r

C A C C O N G V I E C T H L T O N G N G A Y ; , - =

Ket qua nUa cua hoi dong gia d inh ch inh la cam giac vf lng chai. Viec h i e u ro cac quy tSc va quyen cd ban cung v6i cac muc t i eu chung ch inh la nhiJng yeu to' quan t r o n g cua si i viJng chai , cac ye'u to' nay mang l a i s i i doan ket t rong gia d i n h . M o t phan khac cua si i viJng chai c h i n h la t r a t t i i . M o t l i ch t r i n h hang ngay khong can t h i e t pha i chat che n h U mot 16 t r i n h xe buyt , n h i i n g can p h a i c6 mot t r a t t i i nhat d i n h de tao ra nh ip do p h u hdp cho ca cac boat dong khac t rong gia d inh . Mot l i ch t r i n h gia d i n h ^dn gian tao r a mot cam giac an toan va giup t h i e t lap quy d i n h bang each dat ra t h d i gian cho cac cong viec nhi f mac quan ao, an uohg, v u i chdi, rxia bat dia, l a m bai tap ve nha... Gia d i n h nha Thompson gom sau ng i id i , suf quan t a m va boi dUdng t a i nang cho bon t re diJdc \iu t i e n hang dau. Ch i ing diidc hoc mua, t h a m gia cau lac bo k i ch , chdi bong da, bong ro, t h a m gia Huf6ng dao sinh... Ong Thompson l a m nghe buon ban, gid l a m viec khong co' d i n h va th i idng phai l am viec vao cac budi t o i . Ba Thompson don het t a m siic vao cham soc gia d i n h va h i cang t h a n g qua miic v i cong viec nha. Cac n h a t a m l y hoe noi r i n g dieu dau t i e n gia d i n h nay can l a m la dat r a t h d i gian cho buta t o i , t r ong vong mot t ieng dong ho ( n h i i t rong khoang tu: 5h30 den 6h30). Ngay ca k h i ne'u ngi id i cha khong c6 mat d nha, t h i bon tre va me can lay do l a m moc de bon t re t i i to chute cac boat dong. N h a Thompson

63

diidc khuyen nen thu xep moi viec de c6 thdi gian an toi v6i nhau. Nha ho qua chu trong vao viec tham gia cac hoat dong phat trien tai nang, sci thich den noi khong c6 thdi gian cho cac hoat dong hang ngay va ho dang mat di sdi day hen ket giuta cac thanh vien.

Chung ta deu ne tranh cong viec neu c6 the va mot trong nhiing each ne tranh cong viec nha la lap day cuoc song v6i cac hoat dong khac. Ch4ng c6 ai lam ho ban nhiing cong viec hang ngay, khien ban kho c6 the lam dildc viec gi khac. Vay t h i ve ly thuyet phai day cho tre biet each xtf ly cac cong viec cd ban diidc hieu qua de chung C O mot nen tang vQng chac xay dvLng nhiJng th i i khac. Nha Thompson thay rang mot 16 t r inh ddn gian v6i bQa sang va buta toi vao thdi gian nhat dinh la mot bien phap rat tot giup giam ap l\ic cho ngifdi me va van c6 thdi gian cho cac hoat dong khac.

Nen dat ra thdi gian cu the cho cac hoat dong trong 16 t r inh hang ngay cua ca gia dinh. V i du, khi ban mu6n cac con don giiidng vao buoi sang sau khi ngu day va bqn tre deu da thay do, sau do ban se kh6ng phai ban tarn ve nhiJng viec do suo't ca ngay niia. Ban se rat ngac nhien ve so' ngifdi tham chi khong danh rang hang ngay. Khi nao th i di ngu? Khi nao t h i an sang? Cau tra Idi cua ban C O the la hvLa sang thiidng vao luc bay gid, nhiing khong qua chin gid vao ngay th\ Bay. Co the nhiing ngay th i i Bay cua ban diidc len ke hoach cho cac d\i an, cac cong viec lam them va vui chdi, ngay Chu nhat se la ngay nghi

cua ban. Do la nhiing viec khcii dau cho lich t r inh hang ngay cho ca gia dinh. No khien moi t h i i trci nen d6 dang de "tao lap" mot thoi quen mdi. That d i dang noi: "Gid tap piano cua con se ttf 7h den 7h30, ngay sau biia sang" k h i moi ngiidi diing biia sang vao mot gid c6' dinh moi ngay. Neu khong t h i ngay nao ciing phai " t i m " mot gid mdi va kh6ng c6' dinh cho viec tap dan. Cling nen c6 lich t r i n h cho nhiing ky nghi cu6i tuan, mac du c6 the c6 chut thay doi, c6 t inh den cac hoat dong khac nhi i don dep giiidng ngii va cac hoat dong don dep hang ngay khac. Giii cho lich t r inh l inh boat nhiing van dam bao cac hoat

66

dong cd ban thiidng ngay. Mot thoi quen ddn gian cung gio'ng nhii pha bot lam thach v6i n\idc: sau khi dUOc dinh hinh, chung se giii cho hon hdp do c6 hinh dang c6' dinh ma khong de bi tan chay.

Ban muoh cac con minh phai doc lap va lam them mot vai viec nha th i ban phai c6 dvfdc sU hdp tac cua chung. Neu khong, hay cung lam viec nhu mot gia dinh va tach rieng tiing diia ra de dat muc tieu rieng ciing nhif thao luan cac quy dinh. Hay thu hut tre tham gia vao viec thiet lap cac quy dinh va chinh sach trong gia dinh thong qua "hop hoi dong". Mot ly do khac cua viec lap hoi dong gia dinh chinh la thoa man nhu cau diJdc l i n g nghe, dUdc tham du, dUdc hoi dap va dUdc cam thay y tUdng cua minh c6 gia t r i . Tham gia hoi dong gia dinh la mot kinh nghiem quy bau; no c6 the giup chuan hi tot de con ban hoc tap va lam viec hieu qua hdn. No la mot phudng tien de thiic day moi th i i . Mot hoi dong hinh thiic thi chang c6 tac dung gi ca. Hay de hoi dong gia dinh ban boat dong thuc su! ^ >

66

C H U t i N G 4

Bang phan cong cong viec

Bang phan cong vita thu vi vita thiet thxic. Tii viec khao sat cong viec cua tre, chung toi thay rSng da phan cha me chi noi v6i tre cac cong viec ma chiing can lam. Dieu nay se khien cha me ci trong vi the ra lenh va tre d vi the 7am theo. Neu cha me khong noi, chiing se khong lam. Bang phan cong viec nha la mot phUdng tien rat tuyet vdi de cha me khong can phai noi, hay bien bang nay thanh mot cong cu dieu hanh die lUc, loai bo nhutng cam xiic tieu ciJc, tang cildng sU doc lap va trach nhiem.

Ldi the Icin nhat ciia cac bang phan cong nay chinh la chiing chi ra viec gi can hoan thanh. Dieu quan trong la

67

N H Q N G LOI I'CH C U A B A N G PHAN C O N G C O N G V I ^ C

• Co the them vao nhieu loai cong viec khac nhau va c6 su dan deu nhQng cong viec buon te khac.

• Tao cam giac cong bang bang each cho tre biet trade ve cong viec can lam.

• Giup tao ra trat tu bdi bang dua ra ky vgng tat ca bpn tre lam viec nha hang ngay vdi tu each la thanh vien trong gia dinh.

• Giup luan chuyen cac cong viec cho moi tre, de chung CO the phat trien nhieu ky nang khac nhau hon la chi biet don ban an hay do rac.

• Co the tao ra nhCfng thanh qua ngay lap tifc cho nhufng cong viec da hoan thanh (cam giac khi hoan thanh cong viec).

• Lam giam s a ganh ty cua bon tre vi chung hieu ai cung

tdi lacrt lam cac cong viec ma chung tang phai lam.

thiet lap mot nen tang tot triidc kh i tuyen bo': "Da den gid lam viec." *•

Phan Idn viec khien bon tre lam viec nha thanh cong chinh la dtfa tren nen tang: dat ra muc tieu va cac quy dinh trong gia dinh, hiidng dan cac ky thuat lam viec nha, phan cong cong viec theo bang. Tat ca cac yeu to' nay tang kha nang khien tre lam viec nha. Sau khi bang phan cong dvfdc hoan thanh, cha me can day cho tre each

^ 68

thiic hien mot cong viec, se diJdc giai thich ci Chifdng 5 (trang 103).

Trong ehufdng nay, chiing toi se difa ra 24 m i u bang de ban lUa chon. 24 bang nay diTdc chia lam ba loai. Loai d^u tien la Bang Nhiem vu, dat ra mot lich t r inh on dinh va cho tre biet trUdc chi tiet cong viec chung can lam. Loai ihii hai. Bang Vui chdi va ThxL thach, dUdc s\i dung de giai quyet nhiJng phan nan kieu "viec nha that chan ngat." Bang thuf ba. Bang Tien bo, dxXa ra nhieu y tUcing hdn de theo doi viec hoan thanh cong viec hang ngay va de khen thiicfng xiing dang mot viec. Hay sv( dung nhiing y tiidng nay hoac tao ra cac bang theo each rieng cua ban. Ban dau, viec hifdng dan con tre lam viec c6 the khien ban mat nhieu thdi gian hdn la viec ban t\i lam, nhUng sau do, ban se c6 nhieu thdi gian hdn. Dieu do rat dang de no luc.

Bang phan cong giup tao ra sii kien dinh. Nhieu sach noi r&ng "Hay kien dinh, kien dinh, kien dinh." Lam sao ma toi c6 the day con toi kien dinh khi chinh toi con khong kien dinh? Lieu c6 phai ban hieu kien dinh nghia la mot lich t r i n h hang ngay, lam nhiJng viec hang ngay giong nhau - moi ngiJdi deu don givfdng hang ngay, deu lam cac viec vat hang ngay, deu t h u don do cua minh hang ngay, va cha me t h i kiem tra phong ngu cua bon tre hang ngay trUdc kh i chung tdi triidng? Hau het chung ta deu cam thay that bai v i chung ta khong kien dinh theo each do. Mat khac, tat ca chung ta deu biet rang cha me

69

cua nhCng diia tre thanh cong, doc lap va c6 trach nhiem ay cung khong lam tat ca nhiing viec do. Kien dinh la biet dieu gi difdc trong ddi, biet cong viec ay la gi, biet r i n g phan thu(6ng se difdc trao neu nhu da hila, biet diiOc nhiing lUa chon sai lam se dan t6i hau qua tiidng vlng. Do chinh la kien dinh trong nguyen tkc. Bang phan cong giup ban thiet lap quy dinh nay. Tuy the, thinh thoang chiing ta thudng bo'i roi giuta sU kien dinh vdi sU deu dan, ma thvfc chat khong phai vay. Kien dinh khong phai la mot lich tr inh dung den tvfng phut. Kien dinh khong phai la don gon het moi th i i vao phut ma ban bvf6c vao can nha. Day la sii hoan hao. Neu chung ta dinh lam dieu tUdng tU theo each tifdng t^i moi ngay, chung ta se rat t r i tre va khong thay vui ve gi. ,

Nen tang cua svf kien dinh dvfdc xay diing bang viec dam bao dap ling nhiing nhu cau thiet yeii ve thiic an, ^ quan ao va s\i am ap. Hay dam bao ban cung cap nhiing th i i do. Khong the nao kien dinh trong moi chi tiet, nhiing ban CO the kien dinh v6i nhving nguyen tac cd ban. Cam giac cua sii doan ket, cong bang, hdp tac, cam thong, cong nhan, t inh yeu thiidng se mang lai sii on dinh va an toan cho con tre. Bon tre nhan diidc sU dam bao tii viec hieu ro gia dinh va cac quy dinh trong nha, biet nhiing mong ddi cua cha me (cac chu de nay da diidc de cap b ba chiidng dau).

Kien dinh se diidc cung co'bing noi quy. Phan con lai cua cuoh sach nay se de cap chu yeu den sii kien dinh c6

70

diidc thong qua noi quy, nhiing van c6 sU vui ve, thoai mai. Diia tre muoh biet cha me va nhiing ngiidi xung quanh mong ddi dieu gi (d chiing). Kien dinh la mot tai san quy gia. Mac du cong viec khong bao gid quan trong hdn mot diia tre, nhiing can phai c6 mot noi quy cd ban - no tao ra mot nhip do, mot ndi lam viec c6 dinh va loai bo sii hon loan. Vai viec cd ban khong the bo qua nhi i danh rang va an uo'ng. Bcfi vi chiing ta an, nen chiing ta can phai nau an va riia bat. Hay kien dinh trong nguyen tac, v6i t inh yeu thutdng va sii hieu biet, c6 nghia la ban CO the l inh dong vdi qua trinh (thiic hien). Chiing ta hieu rSng con ngUdi quan trong hdn do vat, v i do vat va nhiing lich t r inh doi khi can thay doi de phii hdp vdi con ngiidi, nen ban c6 the thay doi each thiic va phiidng tien thiic hien cong viec. V i du c6 mot so' giai doan se tot hdn neu Cling nhau riia bat nhiing trong khoang thdi gian khac t h i cong viec do can diidc giao cho mot ca nhan. Co the mot ai do c6 ly do diidc mien rUa bat. Nguyen tac van nhi i vay - bat dia phai diidc riia, nhiing each thiic thiic hien c6 the diidc thay doi. Thay doi phiidng phap c6 the giiip loai bo sii l i idi bieng trong viec rika chen bat.

Chiing ta ciing c6 the thay doi qua t r inh thiic hien cong viec. Theo Robert L. DeBruyn, sii dung nhieu phiidng phap khong lam mat sii kien dinh, no thiic sii khong he tac dong gi tdi trat t i i ca. Sii tiicing tUdng, sii thay doi va t inh da dang la nhiing yeu to giiip "tang siic hap dan cho viec hoc". Sii chan ngan c6 the ngau nhien

71

t r ^ thanh mot trang thai trong gia dinh khi ban kien quyet giQ qua nhieu lich tr inh. Su t r i tre se xay ra neu chung ta chi svi dung mot each de thUc hien mot cong viec nao do. V i du, neu muc tieu cua ban la de con tre hoc each cham s6c phong ngu cua chung, th i muc tieu can phai giii nguyen, nhiing phUdng phap, each thiic kiem tra va ea phan thildng c6 the thay doi qua cac nam.

Kien dinh khong c6 nghia la mot giiidng ngu can phai vUdt qua 50 diem kiem tra moi ngay. Hay de cho tre c6 sii hieu biet tUdng t\i. Kien dinh doi v6i viec don phong ngu CO the la "Phong ngu cua eon phai thiidng xuyen gon gang, ngan nfip, dudc don sach se vao dip euoi tuan hoac i t nhat mot thang mot Ian." Mat khac, se la mot thoi quen tai hai neu nhvf Id di nhufng viec can thiet nhat nh\i chai dau va thu don hang ngay. Hinh anh ca nhan cua mot ngiidi phan anh moi triidng xung quanh ngifdi do. Ngay ea nhiJng cong viec nho hang ngay, dUde phan cong va khen ngdi b ing cac bang phan cong se giup duy t r i sU can hkng giuta hoan hao va Ion xon.

Khi con chung ta Idn hdn, ban se muo'n can doi cac viec vat trong nha, thay doi nhQng yeu cau cua ban doi vdi eon tre va luon tinh tdi chung trong viec dUa ra cac quyet dinh cua minh. Du each thiic ban chon cho eon cua minh la gi th i ciing can phai hoa hdp v6i each cua ban, cho du la nguyen tac hay thif gian.

72

B A N G N H I E M V U

Cac bang doc. Nha Mc Cullough da sii dung mot bang phan cong doe ddn gian trong 10 nam qua de phan cong nhiem vu cho cac con. Bon tre thich loai bang nay, v i chung biet tra6c chinh xac thdi gian va cac cong viec chiing phai hoan thanh, dae biet vao giai doan Mua He (mua cua tre tii 5 tdi 12 tuoi), chung da thvfc hien cac cong viec do thanh thuc va c6 the tan hvfcing thdi gian ranh v i lam viec hieu qua.

Bang phan cong nhiem vu c6 hai hang doe v6i cac 6 nho; hang t h i i nhat ling v6i buoi sang va hang t h i i hai ling v6i buoi toi. Vao moi sang t h i i Hai, cac cong viec nay lai dUdc ddi ngUdi. TrUdc k h i phan cong. Bonis se nhin quanh cac khu vile trong nha can cham nom hang ngay va quyet dinh viec gi ma bon tre c6 the hoan thanh trong khoang 10 phut ma khong can den sU hxidng dan cua ngifdi 16n. NhU vay, viec lau don khu v\ic chung cua ea nha se can i t s\l h6 trd nhat. Cong viec buoi toi t h i se tap trung vao chuan bi biia toi va moi ngiidi deu san long giiip lau don ban sau khi an.

Di i moi diia tre deu eo cd hoi thiic hien cac cong viec khac nhau, sijt ky vong cua cha me can phai thay doi tuy theo do tuoi, sao cho cac yeu cau trong kha nang cua diia tre. V i du: k h i diia tre 5 tuoi co phong t^m, no chi c6 the cha xat va co riia bon rvLa mat, r i j tam tham ehiii chan va don dep liidc, ban chai danh rang. Mot diia tre 15 tuoi don dep nha tSm, cu the bao gom co bon tam, bon cau, san nha tam...

73

Phong sinh hoat c h u n g Don ban an

Phong khach ach I Dpn sach may rCra bat

Phong tSm Lau cau thang \ hoSc d o rar 1 .

.1.! <i^:-:^

. / ' A , !,," ' /! 2 ? i j i3 :.u:))) SJ{J-1 H . i f f j j

'" Co lich t r i n h deu dan hang ngay cho cong viec cu the, chiing ta thUc sU muon tre hoan thanh tot cac cong viec difdc giao. Doi k h i do chi la mot cong viec don dep nhe nhang, nhiing thinh thoang do c6 the la mot cuoc tong ve sinh. K h i bon tre deu tdi triJdng, nhiJng viec vat nay phai difdc lam vao m6i buoi sang trUdc kh i di hoc. Vao miia

74

he, chiing c6 the dUdc thiic hien trade lOh sang va 5h moi chieu. Tuy nhien, v i nhiJng duta tre nha McCullough dang d do tuoi gan tdi giai doan Miia Thu (tuf 13 den 18 tuoi) va se di hoc sdm tii liic 5h45 moi sang, nen nhiing yeu cau trufdc gid di hoc se dufdc thay doi va cong viec se dutdc thiic hien trifdc gid an tdi moi ngay. Sang t h i i Bay hang tuan, chiing danh 2 tieng de don phong ngu cua minh va cac phong difdc phan cong khac, de danh cac ngay trong tu^n tap trung lam bai tap ve nha. Viec dieu chinh cong viec nha cho bon tre, thay doi nhiing yeu cau va t inh tdi viec de bon tre tham gia nhieu hdn vao viec diia ra cac quyet dinh khi chiing Idn hdn rat quan trong.

Bang cong viec xoay vong. Co rat nhieu kha nang de cac bang phan cong phu hdp vdi hoan canh cua moi gia dinh. Vdi gia dinh c6 mot hoac hai con, ma bon tre gan tuoi nhau, thi mot bang phan cong xoay vong se la tot nhat. Bang nay se luan phien va diia ra nhieu loai cong viec khac nhau. De dieu chinh bang cho phu hdp vdi lildng cong viec va so' "cong nhan", tao ra so' phan banh chia phu hdp tren bang (trang 76). Hai vong, mot vong nhd hdn vong kia, dvfdc cat tu: giay cijfng. SvL dung dinh gim g i n d giCta sao cho hai vong tron c6 the xoay diidc rieng re. Dan bang nay vao ndi de thay nhii trong bep. ,

75

76

C a m cd tren mot chiec coc. V i c6 nhQng viec khong can thiet phai lam hang ngay nen ban c6 the phan viec theo yeu cau cong viec. Cong viec do c6 the difOc viet tren tarn the 7 x 12 cm va bo vao khe cua hop diing giay phan cong cong viec cua bon tre moi sang, hay nhiing chiec cd nho difdc lam tu: que kem c6 the diJdc cSm vao nhiing chiec coc de diia ra cong viec can thUc hien hang ngay. Mot trong nhQng yeu diem cua each lam nay la bon tre C O the khong lam cho t6i k h i cha me dat tam the hay cam cd vao v i t r i quy dinh. i

Ke hoach san nha. Co mot each kha t h i de phan cong viec lau don san nha la ve mot ban ke hoach san cua nha ban, hoac la tren vai (trong trifdng hdp ban c6 the dong khung no), hoac tren giay, de ban c6 the dan len tu lanh. Hay dan hvLc anh cua tre vao phong ma tre se ehiu trach nhiem lau don. Kieu nay se khong hiiu dung v6i cac cong viec nhil do rac hay hong kho ehen bat, nhifng c6 the ap dung v6i cac cong viec phan cong theo khu viJc. (Cha va me cung eo the c6 ten trong nhiJng cong viec nay.)

77

Bang phan cong viec hang ngay. Mot ngiidi cha ddn than, cha cua ba diia tre, da lam mot chong cac bang phan cong ttfng ngay tai mot quay pho-to. Moi toi anh va cac con lai dien vao bang cong viec va ngay hom sau dan chung len tu lanh. Ly do anh thay doi cong viec hang ngay cho cac con la de sap xep cong viec phii hdp vcii khoi lifdng bai tap rat 16n d trifdng va cac boat dong khac ciia bon tre. Ben canh do, khong phai viec nao cung can lam hang ngay. NhQng bang nay cho phep c6 cac tinh nguyen vien va bao gom ca anh nfla. NhiJng bang nhif vay c6 the dvfdc thao luan va phan cong cho ca tuan tai buoi hop hoi dong gia dinh.

Bang phan cong theo thang. Khi difdc hoi gia dinh em CO sv( dung ban phan cong khong, mot be trai da viet: "Chung em diidc phan cong riia bat theo lich. Em va cac anh se lam viec do ba ngay mot Ian." Mot em gai thi viet: "Chi gai em va em tranh cai ve viec tdi liidt ai se cho cho an, vi the chung em svL dung lich va viet chQ cai dau tien cua moi d\ia vao 6 trong de biet la t6i liidt ai." V6i phiJdng phap nay, ban viet chii cai dau tien cua dijta tre vao 6 cua td lich, dien het ca thang. Khi chung hoan thanh mot cong viec, chung c6 the dung but gach cheo cong viec do. Neu CO s\ thoa thuan doi trao cong viec, cung cin ghi vao lich de tranh hieu nham cho ngay hom sau. Neu cac boat dong va lich hen cung dUdc ghi tren lich thi cha me dieu phoi cong viec cho phu hdp.

78

B A N G P H A N C O N G T H E O N G A Y

Ngay trong tuan

Bura sang

Nau an

Dpn ban an

RCra chen b a t _

Bura trLfa

Nau an Stephanie Don ban an He^^li^f '^'^ • >'^' Raa chen bat__

Bura toi

Nau an

Dpn ban Sn _ JOMl

RLfa Chen bat..,, Stephatile Don phong

Phong tarn tang tren . He^ket Phong t̂ nn tang dudi

Phong khach

C a c cong viec khac

Dpn nnay riia hat "He^li 06 rac

7 9

B a n g p h a n cong theo t u a n . Lap mot bang p h a n cong cho ca gia d i n h t rong t u a n . Bang phan cong theo t u a n nay c6 ba muc: ngay, t en t re va cong viec diidc p h a n cong. Loai bang nay c6 the dudc th ie t ke theo nhieu each khae n h a u , nh\ing no can p h a i c6 he thong cd ban tuldng tvf, vdi mot t r o n g ba muc n a m d cot doc t r e n cung, muc tiep theo nkm doc d ben canh va mue thti ba n l i m t r o n g cac 6 t rong d giufa bang (bang 1 t r a n g 81). Bang nay c6 the dUdc viet t ren tarn bang 16n, dxxac p h u bSng n h i i n g t a m giay dan va dudc viet bang b u t da c6 the x6a du:dc.

M o t ba me phai d i l a m ca ngay cung c6 the dan th i lc

ddn vao 6 cong viec hang ngay cua bang phan cong, v i c6

hy vong nhufng diia con Idn hdn se nau xong biia to'i luc

CO ve nha. Quyet d i n h l a m biJa t o ! sdm, dae biet la doi vdi

cae ong bo'ba me d i l am, se g iam b6t ra t nhieu ap lue cho

eha me sau gid l a m . Neu bi ia to'i da du:dc len ke hoach,

cac t h a n h vien khae se de dang t r d giup hdn.

M o t cap vd chong khae, t h a m ehi la ehi eo mot diia con,

viet ra l ich lam viec nha eiia eo eon gai 15 tuoi n h u sau:

ThLt Hai ThCf Ba ThLfTu ThO Nam Thif Sau

Mary Hut bui Don phong tam

Don phong bep

Don phong ngu

Lam sach san phong giat

Kathie L i d e n c6 mot y tiicing ve viec dung cac moc de tao mot bang phan cong lau dai bang each gan r a t n h i e u loai cong viec len mot bang. Do de gan c6 the la

80

^ifWiitfUfi'iii "VT rMt Ti

•NGAY-

Tha hai

Thu ba

T h u t u

T h u nam

T h u sau

LUKE Nau an

Don phong

tSm Hut bgi

Nau an

Don phong

tam

CHRIS Hut bui

N a u l an

Don phong

t5m Hut bgi

Nau an

SUMMER Don

phong t a m

Hut bgi

Nau an

Don phong

t a m Don

phong tam

TEN CONG VIEC

N G A Y -Thu hai

Thu ba

Tha t u

Thu nam

T h u sau

Nau an toi LUKE CHRIS SUM LUKE CHRIS

Hut bui CHRIS SUM LUKE CHRIS SUM

Don phong tinn SUM LUKE CHRIS SUM LUKE

-TEN-

<-TEN CONG VIEC-

2 . .<

z ><

^ < Z

3 CD 1—

O X

O z o X Q-Z

8 LUKE w s T-F

CHRIS T F w-s

SUMMER T-F

- N G A Y -

81

JULIE v : J B HEATHER

BUOl SANG

CONG VIEC THEM

82

nhQng chiec the chia khoa h i n h t ron , mieng go vuong hay cac h i n h khac bang bia ci ing. Cac h i n h dang c6 the dai dien cho mot boat dong vfa th i ch ciia ca nha (nhu h i n h qua bong cho gia d inh chdi bong da), anh mot con vat nuoi hoac h i n h mot vat may m&n. Cac cong viec dxigc viet len cac h i n h va dUdc skp dat nhi f da phan cong. Bang nay c6 mot nhiidc diem la mot di ia t re c6 the b i mat trao doi cong viec ma no khong th i ch cho mot diia khac. Do vay can th ie t lap quy t^c de phong trMdc.

B a n tay t r d giup. Tao ra mot bang ciia r i eng ban c6 ten goi la Ban tay gi i ip dd me bang viec cit mot h i n h ban tay bang go hoac bang bia ci ing, hoac dung l a i mot doi gang tay ci i , hay k h a u h i n h mot ban tay tu: mot manh va i hoa. Ban tay va cac ngon tay c6 the diidc tao h i n h t t f chiec b i t t a t c i i . Da t cac moc vao dif6i moi loai cong viec. K h i cong viec hoan ta t , c6 the thao cac mieng danh dau ra va treo len cac ngon tay.

83

NHTJTNG PHirONG PHAP V U I VE VA CO TINH THU" THtTTHACH

Nhufng ban p h a n cong t i n h cof. Vao t h i i Bay, gia dinh nha Troxell viet cac viec can lam vao nhiing manh giay nho va bo vao mot cai binh, sau do moi thanh vien (ke ca Cha va Me) se nhat lay manh giay ghi cong viec can lam. Ho lam viec het siLc vao sang ihvL Bay, de danh buoi chieu cho vui chdi va cac dvf dinh ca nhan.

Y tvfcing nay c6 the ap dung diidc cho cac cong viec trong mot ngay hoac ca tuan. Bat ky t h i i gi cung c6 the sii dung de to chile hoc tham: mot chiec mu, mot qua hi ngo bang nhUa, hay mot cai ro. Ban c6 the danh so cong viec va lam giohg nhif tro xuc x&c de xem minh lam viec nao, hay chi can rut t\i tay ngvfdi khac nhu: rut cac tarn the. Nhiing tro chdi nay cung kich thich thai do lam viec tich c\ic.

84

L i f a chon cong viec. De tan thudng hay khuyen khich tre, hay de tre tu" chon cong viec. Mot sang th i i Bay, Sue Monson bat ngd nhan difdc t i n nha sSp c6 khach nen c6 se phai giai quyet tat ca moi viec. Co goi hai dijfa con 16n va giai thich rang nhQng cong viec can lam d nha se ton nam tieng dong ho. Khong ai c6 du chvTng ay thdi gian trong ngay hom do, nhvfng neu ho cung lam viec trong khoang mot tieng ri ldi t h i moi viec se xong xuoi tril6c kh i chu Darolg va di Kathy t6i. "Day la danh sach nhiing viec can lam. Moi diia hay \\la chon nhutng viec trong danh sach nay. Eric c6 the chon trufdc, roi tdi Melea, tdi me va quay lai v6i Eric." Cac thanh vien trong gia dinh cung chia se cong viec se khien moi thvL de dang va nhanh gon hdn. Chia nho nhiing cong viec nay thanh nhiing dq an keo dai chijfng 5-10-15 phut khien chung c6 ve nhxi de dat dudc va mang lai ngay ket qua. Mot cap vd chong khac ciing sit dung y tvfdng tUdng tq, nhung de cong viec vao nhijEng tam the 7 x 1 2 cm de moi diia chon mot tam nho, va khi t6i liidt cha t h i da het cac tam the, v i the cha c6 the lam giam sat. Danh sach khan cap cua Monson de chon nhxi sau:

D a n h sach. Tre con thich c6 mot danh sach nhiing viec can lam cho ca ngay, dac biet la ngay khong phai di hoc, khi chung khong phai nhanh nhanh chong chong de khoi mugn. Chung cam thay thoai mai kh i gach di tuing muc da hoan thanh, nhUng phan thiidng 16n nhat chinh la biet r^ng khi danh sach do diidc hoan thanh, chung se diidc chdi ca ngay. Nhiing diia nho hdn se cam thay minh

85

; D A N H S A C H N G A Y B A N R O N ,

Thdigian dukien Cong viec can lam Ngudi thiJc hi$n

30 phut; Cat c6 d vudn truf6c

30 phut: Cat c6 d vudn sau

15 phut: Don hanh lang

10 phut: Don san trong va cau thang .

10 phut: Phun nude sach san trong va cau thang

15 phut: Hilt bui cau thang tang ham

30 phut: Nau h(Ja true va bQa toi

10 phut: D p n s a n n h a b e p

20 phut: Lau san bep .

30 phut: Lam banh .

15 phut: Hut bui phong khach va hanh lang

10 phut: Lau bui phong khach ^

5 phut: Co nha ve sinh

5 phut: Don san phong tam .

10 phut: Lau san nha tam bang khan am • -r!*- - • va lau do go bang khan kho

10 phut; Ru tat ca cac tham d cau thang

15 phut; Thay khan trai giudng

6 phong ngu cho khach

10 phut: Hilt bui phong ngu ciia khach

10 phiit; Lau bui cac do 6 phong ngu ciia khach

20 phiit: Cat hoa va cam hoa

8 6

D A N H S A C H V I E C C A N L A M C O A M A T T

ROA M A T . J R Q A T A Y

D A N H R A N G ^ ^ C H A I D A U

T H A Y Q U A N A O CLCk

D O N G I U O N G N G O ^ 2 Z I I

N H A T D O C H O I

C O B6N ROA M A T

N H A T G O N 2 0

C A N H C A Y

6 V U O N

da tien bo khi hoan thanh viec nho nhat, cd ban nhat nhxl

la danh rang hay chai dau. Mot khi thoi quen cham soc

ban than cd ban nay da diidc hinh thanh, thi khong can

neu nhflng chi tiet nay trong danh sach cong viec nuta.

Hdp dong. Mot hdp dong tren giay v6i tre la sU thoa

thuan hai chieu hdn la sU chi bao ttf mot phia. Neu do la y

txidng cua cha me thi ciing tot thoi, nhUng se tot hdn neu

87

dvia con cung dong y. Thanh qua cua viec thUc hien cong viec diing han va hau qua cua viec khong hoan thanh dung han cung c6 the diidc neu ra trong thoa thuan. Hdp dong nay c6 the ap dung cho cong viec mot Ian, nhiJ don ga-ra, hay cho nhQng cong viec thudng xuyen hdn, nhi i la don ban an dung gid trong vong mot tuan. Phan thvtcing CO the la tien tieu vat, thdi gian di chdi dac biet v6i cha me, hoac mot thoa thuan cong viec nao do khac. Hay de t r i tiJcing tildng cua ban phat buy tac dung trong trifdng hdp nay.

HOP DONG MAU

Thai h^n hoan thanh

Phan thuong

Toi, —If̂ H/Or cam ket se lau dpn sgch phong cua minh, bao

gorm viec dpn dep san nha, lau sach ban hoc, tu, ban ghe trong phong,

don guong, d o rac, lau byi cac thiet bj t rong phong va lau san nha.

IremAtkinson

Nguai lao dong

Nguai thue lao dgng

88

CAC BANG TIEN BO

Nhieu khi mot bang cong viec hang ngay c6 the dUdc svf dung de difa ra nhiing ket qua tot va cung c6' t inh than bon tre ngay lap tijfc. NhQng loai bang kieu nay dvfdc dung khi ban muon thuc day nhQng cong viec tvfdng doi cd ban nhif giup nhQng diia con nho don giufdng hoac danh rang. NhiJng bang nhi i vay rat thanh cong tham chi ca khi ap dung v6i nhiing tre 16n hdn, giong nhif mot bien phap kich thfch k h i giam bdt cac trach nhiem hang ngay cua tre. Doi liic, k h i thoi quen cong viec thay doi t h i mot bang ghi nhan thanh tich nhvf the c6 the tao ra dong liic manh me cho tre. Nhiing bang sau day c6 the diidc diing de tre c6 the thay diidc thanh qua cua chung ngay lap tiic ma khong can cha me tr\ic tiep tham dv( vao. (Xem chifdng 7, trang 145, de biet them nhieu bien phap khen thiidng). r̂^ • ,

Bang Ngoi sao. Mot Bang Ngoi sao ddn gian la sii thuc day rat tuyet vdi, dac biet v6i tre nho dang hoc nhiing ky nang cd ban nhif cham soc ban than va don dep phong rieng ciia chiing. No ciing hieu qua doi v6i nhiing tre 16n hdn dang can sii thuc day t inh kien dinh cua chung. Mot bang tien bq dac biet hi iu hieu vao dau miia he, kh i bon tre c6 xu hiidng liidi bieng vi khong phai theo lich t r inh hoc tap tai triidng niia. Khong nhat thiet liic nao ciing phai c6 phan thiidng d cuo'i bang, viec cong nhan ngay lap tilc va sii cung co' t inh than sau khi hoan thanh cong viec c6 the da du roi. Co mot bang phan cong

89

B A N G N G O I S A O

NANCY Vi$c thuang ngay vao buoi sang trudc 70 gia sang.

Oanh rang

Chai toe

Don giaong —

M$c quan ao

Don do choi _

Thi i Tha T h j Tha T h j Th J Chu Hai Ba Tu Nam Sau B5y Nhat

B A N G T I E N B Q D A N H C H O T R ^ L C I N

Don phong

T i p nhgc — -

Q Vi^c vSt b u o i s ang-

- i Viec v j t b u o i to i —

Don phong —

^ T a p nhgc —

< CD ^ V iec v$t b u o i sang •—

< CO , .

Viec v5t b u o i to i

Thi j Hai

Thu Ba

Thu Thd Ta Nam

Thu Thu Chu Sau BSy Nhat

o

AO 0 /

<9

JO

/

y

y

90

cong viec la r a t h ieu qua, nhufng c6 t h e m cho cho ngoi sao hay mot giidng mat cvfdi se mang t d i mot phan thucing v6i thong diep "Toi da hoan t h a n h viec do", hay "Toi da l a m xong." Viec do l am tang them long t U t on cho tre bdi chung CO cam giac chu dong t rong n h i i n g cong viec nho hang ngay.

B a n g K e m h o a qua . K h i ban muoh con m i n h lam viec hifdng td i muc t i eu nhuf nau an ngon hdn t rong vong mot t u a n , hay thik Bang Kem hoa qua. Bon t re se "tao r a " mon kem nifdc hoa qua cua chi ing tijfng bifdc mot, k i em dvfdc moi muong kem hay them vao cac v i bang chinh n h i i n g t h a n h t i ch dat d U d c . Mac dvi t re l a m viec hif6ng t d i muc t i eu t rong nhieu ngay tr\i6c, n h i i n g chung chi c6 du:dc s i i kh i ch le ngay ti ic t h i k h i cha me k i e m t r a bep va cho phep t re ve them t h i l ma chung da k i e m diidc vao t r ong bang. Chung c6 the chon ve them mot t h i a kem cho ba ngay dau t ien hoan t h a n h cong viec, sau do la them midc sot cho kem, hoac cac loai hat va kem t i i d i .

V a i ngi idi c6 the cho rang nhQng each nay v6 nghia -chi la siJ mua chuoc. Neu ban c6 mot gia d i n h dien h i n h t h i k ieu gi ban ci ing se c6 mot va i biJa tiec nho t rong t u a n . Bi ia tiec c6 the dien ra d t i em kem hoac b nha. N h i i n g neu ban c6 the k h i e n bon tre n h i n thay chao van de t r e n bep, do dd chat cijfng b mot goc bep va ruot banh m i vifdng va i khdp san, them vao do la viec phai r i i a dong bat dia cua ca sau ngay, t h i kha nang moi t h i i diidc l a u don sach se hdn t rong t u a n t6 i la r a t 16n, ngay c a

91

k h i khong c6 phan t h i i d n g Kem hoa qua se tot hdn r a t nh ieu so v6i viec ban khong dung phan thiicing. Chung to i khong the hiifa la bon t re se khong doi k e m vao t u a n t d i , nhiJng gid day ch i ing h ieu r&ng ban biet ch i ing c6 the l a m tot cong viec don dep hep. B a n dang d i i n g t r e n mot nen tang v f lng ch ic . Ngoai ra , hay dxia. ra mot cam ket bang Id i noi (sU cung c6've m a t xa hoi) vdi mot phan thiJcing chac chan la K e m hoa qua bdi v i dieu nay g i i ip xay dUng mot he thong phan th i fdng hap dan va thUc chat. Sau nay phan th i fdng kem c6 the khong con n i ia , ma chi can phan t h i l d n g xa hoi cung nhi f cam giac hoan t h a n h cong viec da du .

92

T r u y t i m k h o b a u . DeAnna tao ra mot cuoc t r u y t i m kho bau cho cau con t r a i 6 tuo i cua m i n h . Co difa cho cau mot ghi chu dau t i e n , c6 ghi : "Hay do rac". Gh i chu t h i i h a i dUdc dan len nSp cua t h u n g rac: "Hay r u t h a m nha t a m . " Ghi ch i i t h i i ba (dUdc g^n vao mot goc cua t a m t h a m nho ay) noi r i n g r ^ a sach chan ghe t rong be'p. Dudi mot t rong nhiJng chan ghe c6 chiec phong bi vdi mot dong chut ghi noi dung sau day: "Con c6 the dudc m u a mot que kem tvL ngUdi ban kem dao hom nay." Tro chdi nay mang lai mot bai hoc r i n g cong viec diidc phan cong se pha i hoan t h a n h trifdc k h i diidc th i idng .

Co mot each khac de t re hoan t h a n h t a t ca cong viec dvfdc giao, sau do t r u y tim kho bau v6i gdi y de t i m ra dieu bat ngd. Gia d i n h Monson tufng dvmg mot sdi day giang kh&p nha va k h u vufdn de t i m ra phan thudng. Sdi day nay c6 the dUdc gan nhieu gdi y v6i nhutng cong viec diJdc phan cong. No c6 the difdc buoc chat vao ngon chdi de quet nha, dvfdc quan xung quanh cac do vat can danh bong, hay d mot ngan keo vdi n h i i n g hxidng dan l a u don. Cuoi sdi day c6 the la mot cai v a - l i hay mot may say quan ao, vdi mot mon qua nho difdc d inh kem. Quy d inh d day la sdi day p h a i difdc giau k i n k h i tre l a m theo tii dau t d i C U O I , th i i c h i en cac cong viec theo dung con dudng dUdc chi dan.

B a n g D u a xe h d i . N h i i n g tre nho hay chtra Idn hkn luon muo'n c6 p h a n thUdng ngay lap tijfc, n h u n g k h i chung Idn hdn, chung ta c6 the gi i ip chi ing l a m viec vdi n h i i n g muc t i e u - l a u dai -hdn, c6 the s i i dung Bang Dua

93

xe hdi. D a t muc tieu nhu do rac hang ngay trong hai tuan lien tiep hay tham c h i tap dan. V e mot sd do tifdng t\i nhu sd do ban thay tren bang cac tro chdi va chon mot cai but, trong trvfdng hdp nay chon mot chiec xe d u a . M 6 i ngay, neu tre dat dUdc muc tieu, hay di chuyen vat danh d a u (xe dua) tien gan d e n dich. Xe c6 the difdc gin bang cac loai d i n h ghim, bang keo, hay nam cham. Dvfa ra nhiJng Idi ghi nhan tot khi chiec xe tien tren difdng d u a . N e u ban nhan thay tre khong tien bo t h i can d i e u chinh hoac danh gia lai. B a n g nay c6 the d\Jdc de ci mat trudc t u lanh vdi bang dinh mau, s\ dung nam cham lam vat danh d a u .

L e o l e n bac t h a n g hay cay dau. C o n t ra i cua M a r y

luon bo ao khoac c( phong khach va sach vci ciia cau viit bijfa bai tren ban an trong bep sau khi d trifdng ve. C o

d a ve B a n g C a y d a u de thay doi thoi quen nay cua con. M a r y d a m bao c6 cho cho con t r a i c6 de do v a cau d a hieu chiing phai d dung cho. C o ve cay d a u (hoac c6 the la mot cai thang) len mot td giay to. Co mot bang dUdc sU dung de do chieu cao. Mot chii blip be hang giay dudc stf dung de do s\i tien bo htf6ng len phia ngon cay, khi d i i a tre d a t

d e n nhutng moc quan trong. C h o n mot thoi quen can sijfa doi va phifdng phap do tien bo chinh la sii di chuyen cua blip be, tat ca nham tang them hanh vi tich cilc.

95

96

T r o c h d i b i . H a y thvL d u n g t r o chd i l a m p h a n thuc ing

cho s i l t i e n bo. " K h i con k i e m dvfdc 20 v i e n b i , me se chd i

Cd D a m ' v d i c o n . " D o c6 t h e l a m o t t r o c h d i m a t r e t h i c h

v a m o t t r o v 6 i so' l U d n g q u a n n h a t d i n h . T r e se h i e u p h a i

l a m viec g i de k i e m d u t h e chd i t r o chd i k i a . (Rxia b o n

sach t h i d i idc h a i v i e n b i , v a ciL the ) . D e nhuEng v i e n b i

k i e m dUdc hoac n h i J n g do g h i n h a n k h a c t r o n g m o t chiec

b a t n h i i a , n d i t r e c6 t h e n h i n t h a y va d e m difdc. Cd D a m ,

cd Ttfcing, C h i e n h a m , chd i Sdp chiS, cd D 6 - m i - n 6 l a m o t

so' t r o chd i t h u v i c6 t h e svf d u n g . P h a n thvfcing dUdc dua

r a vao luc t h i c h h d p - p h a n t h i i d n g do p h a i d i idc b o n t r e

g h i n h a n v a q u y t r o n g .

' Tro chdi tren mot tarn van c6 hinh ngoi sao sau canh gom nhieu 16 nho, ngitdi chcii se di chuyen cac hon bi qua tiing 16 ve phia canh doi dien tren ngoi sao.

^•...̂

I

r-Xt'f ai^.':' •''

Day tre each lam viec

Neu muoh cac con ban lam viec nha, ban se phai day chung. Rat tieic kh i noi rang, chung c6 the se khong hoc ddn gian theo kieu nhin ngUdi Idn lam m l u dau. Ban se phai chi cho chung, hudng dan can ke, kiem tra, khen ngdi chung va biet lam viec nha khong phai la dieu dat diidc ngay trong mot ngay. Nhiing se v6 ciing t h i i v i kh i thay difdc sii tien bo cua cac con moi ngay. Tre thiidng c6 kha nang lam dildc nhieu t h i i hdn nhiJng gi chiing difdc yeu cau. Chung ta c6 xu hvfdng danh gia thap kha nang cua con. Day chinh la mot thieu sot trong hiidng d i n tre lam viec, dieu nay c6 the do chung ta khong day do tre

99

tijfng bvf6c mot trong quy t r inh hoan thanh mot cong viec. Ban CO the se phai doc di doc lai chUdng nay khi gap kho khan. Tre hoan thanh cong viec tot den dau phu thuoc vao nam yeu to'. Chiing ta se thao luan ve bon yeu to dau tien trong chiidng nay.

Viec HOC HOI CUA T R E PHU THUOC VAO:

1. Phong each hoc cua tre

2. Cach thCfc thac hien cong viec ' r

3. Phaong phap day

4. S a giam sat

5. Phan thadng va hinh phat

PHONG CACH HOC *

Lieu con cua ban se hoan thanh cong viec tot nhat kh i tien hanh mot minh hay lam cung ngiidi khac? Lieu be la mot ngUdi thich t i i doc hay thich nghe? Lieu be c6 chiu anh hUdng t\i ban be hay nhQng thanh vien khac trong gia dinh khong? M6i dxia tre lai c6 each hoc hoi va tiep nhan thong diep tvf the gidi theo mot each rat rieng. Nghien ciiu da giup cac nha giao due nhan dien nhQng xu hii6ng hoe tap khac nhau. Ho biet r i n g mot so hoc sinh hoc tot trong cac 16p hoc truyen thong trong khi so khac th i lai hoc tot trong cac moi trutdng md, t\l do. O nha ban cung c6 the t im hieu phong each cua con bang

100

each sau: thich lam viec mot minh hay v6i cac thanh vien trong gia dinh; nhiing hudng dan bang ldi c6 d l hieu hdn k h i Chung doc tren gia'y; lieu chiing c6 thich hvtdng d i n chi tiet tiifng bii6e mot hdn la hiidng d i n chung chung. Doi k h i , tre kham pha ra each tot nhat de lam viec la i t hi giam sat.

"Lieu con thich lam viec mot minh, v6i ban con hay vdi cha hoac me?"

Phong each: Doc lap, nhom hay gia dinh.

"Lieu chiing ta c6 nen svf dung mot bang de ghi ro nhiJng phan cong viec cua con, hay me chi can noi v6i con nhiing gi con phai lam thoi?" Phong each: Doc hay l i n g nghe

"Lieu con c6 muo'n me giai thich can than each rvLa xe hdi khong hay con muo'n doc va lam theo tai lieu ha6ng d i n do khi con phai riia xe?" Phong each: Hvr6ng d i n chi tiet hay t i i t i m hieu

Hau het con tre deu c6 vai phong each \ia thich; hiem dila nao c6 thien hvf6ng manh ve mot phong each. Hay nh6 rang nhiing diia nho thi thifdng c6 thien hudng gan giii v6i gia dinh hdn nhiing diia da 16n. Mot so' tre c6 the chi thich lam viec v6i ai do hdn la lam viec mot minh. Hay xem xet trifdng hdp cua Erica, mot em be 8 tuoi, luon danh moi phiit ranh roi cua minh de doc sach. Ldi noi cua me c6 be nh\i nxxdc do la khoai. Phong each cua

101

Bạn đang xem miễn phí một phần cuốn sách. Để đọc toàn bộ cuốn sách

vui lòng truy cập http://www.thuvienso24h.tk/ để Download.

Chúng tôi hỗ trợ bạn download mọi tài liệu từ 5 thư viện số :

http://thuvienso.hcmutrans.edu.vn

http://thuvien.hcmutrans.edu.vn/

http://www.vnulib.edu.vn:8000/dspace/

http://catalog.vnulib.edu.vn/primo_library/libweb/action/search.do

?page=azbooks

http://tvs.vinhuni.edu.vn/Default.aspx