dazvervisa da kontrdazvervis - · PDF file8levan sanikiZe `aleqsandre makedoneli~, Tbilisis saxelmwifo universitetis gamomcemloba, 1984. gv.2; 9 iqve, gv.38;

dazvervisa da kontrdazvervis

istoriuli safuZvlebi

უსაფრთხოების ექსპერტთა კავკასიის აკადემია დავით კუხალაშვილი

2

naSromSi mdidar faqtobriv masalaze

dayrdnobiT naCvenebia Cvens welTaRricxvamde periodSi sadazvervo saqmianobis istoria, sadazvervo qmedebebis saxeobebi, Zalebi da saSualebebi.

naSromis gacnobis Semdeg vrwmundebiT, rom sadazvervo saqmianobis obieqtebi, saTanado interesebidan gamomdinare, saxelmwifo mmarTvelobiTi aparatis yvela safexurze momuSave pirebi da rigiTi moqalaqeebic ki SeiZleba gaxdnen. faqtobrivi masalis analiziT, sadazvervo qmedebebis roli mniSvnelovania saxelmwifoTa sagareo politikis dagegmarebisa da ganxorcielebis procesSi.

naSromi Tavis mniSvnelobidan gamomdinare, saintereso iqneba rogorc Zalovani struqturebis TanamSromelTaTvis, aseve saxelmwifo moxeleTaTvis da specsamsaxurebis TemebiT dainteresebuli mkiTxvelebisaTvis.

redaqtori: Tengiz endelaZe

istoriis mecnierebaTa doqtori rezervis general-maiori guram rexviaSvili rezervis polkovniki

sergo vardosaniZe istoriis mecnierebaTa doqtori, sruli profesori

recenzenti: ramaz kvaracxelia samarTlis doqtori, profesori laSa pataraia informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centris direqtori daviT WoWua venis universitetis doqtoranti. informaciuli usafrTxoebis kvlevebisa da analizis centris, kontrterorizmis instruqori.


3

w i n a s i t y v a o b a

samyaro, uZvelesi droidan viTardeba. pirvelyofili tomebis damkvidrebasTan erTad, aucileblobidan gamomdinare, adamianebma sadazvervo da kontrsadazvervo saqmianoba daiwyes, romelic samefoebis Seqmnidan dRemde sul ufro mniSvnelovani xdeba.

sadazvervo saqmianoba samefoebis, imperiebis, saxelmwifoebis siZlieris erT-erT ZiriTad winapirobad iTvleboda da iTvleba dResac. Cvens welTaRricxvamde periodidan dRemde aRniSnuli saidumlo saqmianoba mmarTveli wreebis politikuri, ekonomikuri da samxedro miznebis aRsrulebas emsaxureboda, emsaxureba da momavalSic moemsaxureba, radgan, rogorc istoriuli procesebis mimdinareobis analizi gviCvenebs, samyaros ganviTareba pirdapir kavSirSia safrTxeebis ganvrcobasTan da maTi drouli gamovlena-aRkveTis procesi sadazvervo da kontrsadazvervo saqmianobis gareSe warmoudgenelia.

uZvelesi periodidan dRemde saxelmwifoebi sxvadasxva masStabebiT, yvela saSualebiTa da meTodebiT, mudmivad ibrZvian dominantis rolis mosapoveblad (msoflioSi, kontinentebze, regionebSi da a.S.) da miznebis miRwevis erT-erT ZiriTad saSualebad swored sadazvervo da kontrsadazvervo saqmianobas iyeneben, romelic aqtiur kanonsawinaaRmdego qmedebebs emyareba. saqmianobis procesSi warmatebas, qmedebebis dagegmva da aqtiuri operatiuli ciklis sworad ganxorcieleba gansazRvravs. orive procesi, sakuTari


4

interesebis gaTvaliswinebiT, mowinaaRmdege saxelmwifos wes-wyobilebis dasustebis da rRvevis organizebas emsaxureba, romlis drosac saidumlo-operaciuli (maT Soris agenturuli aparatis sworad SerCevis da kompleqtaciis) procesis warmatebuli qmedebebi pirdapir kavSirSia konspiraciis pirobebis mkacr dacvasTan, rac mopovebuli informaciis drouli da usafrTxo miwodebis uzrunvelyofis gareSe warmoudgenelia.

Cvens welTaRricxvamde periodidan dRemde qveynebs Soris urTierTobebis usafrTxoeba, mniSvnelovnad aris damokidebuli warmatebul sadazvervo da kontrsadazvervo saqmianobis uzrunvelyofaze.

naSromSi saberZneTis, xeTebis, Zveli sparseTis, asureTis, romis, egviptis samefoTa sadazvervo qmedebebis mixedviT ganxilulia, gaanalizebulia da gamokveTilia Cvens welTaRricxvamde periodSi sadazvervo Seswavlis obieqtebi da SeRwevadobis uzrunvelmyofi jgufebi, agenturuli aparatis Canergvis mimarTulebebi da sadazvervo operaciebis dros gamoyenebuli meTodebi, agreTve sxva mniSvnelovani sakiTxebi, romlebsac sagareo da saSinao politikis, sadazvervo da kontrsadazvervo qmedebebis gansazRvris dagegmareba-ganxorcielebis procesis uzrunvelyofis TvalsazrisiT dResac ar daukargavs aqtualuroba.

daviT kuxalaSvili istoriis doqtori


5

naSromSi `dazvervisa da kontrdazvervis istoriuli safuZvlebi~ mdidar istoriul masalaze dayrdnobiT, naCvenebia Soreul warsulSi, Cvens welTaRricxvamde II-I aTaswleulebSi, saberZneTis, xeTas, sparseTis, asureTis, romis, egviptis samefoebisa da imperiebis mier warmoebuli sadazvervo saqmianoba, romlis ZiriTadi daniSnuleba xelsayreli politikuri gadawyvetilebebis miReba da aqedan gamomdinare warmatebuli sagareo politikis ganxorcieleba iyo.

wigni miznad isaxavs mkiTxvelma garkveuli informacia miiRos imdroindeli sadazvervo saqmianobis arsis, rolis, marTvis, poziciebis Seqmnis, formebisa da meTodebis Sesaxeb. konkretuli faqtebidan kargad Cans, rom emsaxureboda ra mmarTveli wreebis interesebs, igi mniSvnelovan rols TamaSobda saxelmwifoebis ganmtkicebis, winsvlis, sazRvrebis gafarToebis, usafrTxoeba-uSiSroebis uzrunvelyofis saqmeSi, xolo mis mTel rig aspeqtebs aTaswleulebis Semdegac ar daukargavs aqtualuroba.

avtori yuradRebas amaxvilebs, rogorc calkeul warmatebul RonisZiebebze, ise obieqturi Tu subieqturi mizezebiT ganpirobebul mTel rig, zog SemTxvevaSi gamousworebel Secdomebze, romlis msgavsi araerTi moiZebneba Cveni qveynis uZveles, axal Tu uaxles istoriaSic.

profesionali kontrmzveravis, baton daviT kuxalaSvilis am da sxva naSromebis wakiTxvis Semdeg, rigiTi mkiTxvelic ki ar Seitans eWvs qveynisaTvis sadazvervo samsaxuris


6

qonis aucileblobaSi, romelsac mniSvnelovani, zogjer gadamwyveti, rolis Sesruleba SeuZlia saxelmwifos uSiSroebis dacvisa da ganmtkicebis saqmeSi. aqedan gamomdinare, vfiqrob winamdebare wigni sayuradRebo iqneba dainteresebuli mkiTxvelisaTvis.

Tengiz endelaZe istoriis mecnierebaTa doqtori (2004 wlidan) rezervis general-maiori

Tanamedrove krizisul situaciaSi gadarCenis aucilebeli pirobaa zustad da


7

droulad gavigoT ra xdeba saerTod Cvens qveyanaSi da gansakuTrebiT Cveni qveynis miRma. saxelmwifoebi yovelgvari saSualebebiT cdiloben miiRon aseTi codna – zogjer patiosani gziT, zogjer ki danaSaulis gziT.

gazeTebi yoveldRiurad uamboben TavianT mkiTxvelebs miTuri speqtaklebiT: qalebi da mamakacebi cdiloben moiparon da moipovon saxelmwifo saidumloebani, strategiuli gegmebi da miznebi, cnobebi maT politikur da ekonomikur SesaZleblobebze. yvelaze mZlavri saxelmwifoebis respeqtabeluri fasadis miRma maTi saidumlo dawesebulebebi muSaoben ise, rom angariSs ar uweven arc samarTlebliv da arc zneobriv normebs. maTi agentebi saidumlo masalebs eZeben samxedro saministroebis arqivebSi, sagareo saqmeTa saministroebis seifebSi, saqaRalde kalaTebsa da sanagve urnebSi; xsnian seifebsa da axdenen kodebis gaSifvras, itaceben da klaven, awyoben SeTqmulebebs. Cveulebriv amas xataven rogorc saidumlo oms, romelic mZinvarebs saidumlo frontebze. pativcemul dainteresebul Tu moyvarul mkiTxvels zemoTqmuls imitom movaxseneb, rom es yvelaferi dRes ar dawyebula da xval ar damTavrdeba. es gaxlavT kacobriobis cxovrebis Semadgeneli nawili da winamdebare kvleviTi naSromi saSualebas mogcemT am WeSmaritebaSi darwmundeT. adamianis pirveli iaraRi iyo qva, xelketi da... dazverva. pirvelyofil TemebSi sadazvervo moqmedebas ekava erT-erTi wamyvani adgili


8

sakuTari Tavis dacvisa da sxvaze TavdasxmisaTvis.

sawyis etapze dazverva niSnavda kvalis mignebas, Semdeg igi ganviTarda adgilis TvalTvalSi. Semdeg moxda diferenciacia erTis mxriv kvalis mignebasa da adgilis TvalaTvals Soris, meore mxriv – dazvervasa da jaSuSobas Soris. rodesac, noem mtredi gagzavna gasagebad `gamoCnda Tu ara wyalSi dedamiwa~, man mimarTa dazvervis Tanamedrove formas – sahaero dazvervas.

Zvel egviptelebs jer kidev ramdenime aseuli wliT adre Cvens eramde hqondaT sadazvervo samsaxurebi, Tumca kontrdazvervis naklebobam, am sakiTxis erT-erT cnobil mkvlevars, ser bezil tompsons aTqmevina: `faraon mempitas kargi sadazvervo samsaxuri, rom hqonoda, maSin ar moxdeboda ebraelebis egviptidan gamosvla~. mosem daavala ra aRTqmuli qveynisaken mimaval gzaze osii ben-nunus Seemowmebina RvTis dapirebebi, moaxdina dazvervis organizeba. iqamde, sanam arsebobs saxelmwifo, Sepyrobili gandidebis maniiT an sxvisi dapyrobis surviliT, sxva qveynebs elis saSiSroeba gaxdes diplomatiuri gacurebis msxverpli, moeqces ekonomikuri an politikuri kabalis qveS, anda SeiZleba mas omis gamoucxadeblad Tavs daesxnen.

sanam arsebobs samxedro saSiSroeba aucilebelia sxvadasxvagvari informaciebis mopoveba, romelic naTlad warmoadgens garkveuli qveynis mdgomareobas.


9

Tu rogor keTdeboda es yvelaferi uZvelesi droidan Tqven naTlad warmoidgenT naSromis wakiTxvis Semdeg. guram rexviaSvili rezervis polkovniki (saqarTvelos sadazvervo samsaxuris ufrosi

1991-1992 wlebSi)


10

Zveli saberZneTis samefos dazverva


11

istoriul asparezze berZnebi, Cvens welTaRricxvamde XVI saukuneSi gamoCndnen, xolo

politikur erTianobas Cvens welTaRricxvamde XIII saukuneSi miaRwies, roca saberZneTi, egviptis, xeTis da asureTi Zlier imperiaTa msgavsad dominantis rolis mopovebisaTvis brZolaSi iyvnen CarTulni.

berZnuli civilizaciisaTvis damaxasiaTebeli iyo paeqroba yvela sferoSi, rac xSirad sistematiuri da masStaburi konfliqtebis safuZveli da qveynis ganviTarebis Semaferxebeli garemoeba iyo.

konfliqtebi `zogan sityvieri paeqrobis, zogan adre gamoTqmuli mosazrebis gabaTilebisa da axlis wamoyenebis, zogan ki uSualod fizikuri Serkinebis saxiT~ 1 vlindeboda.

saberZneTis ganviTarebis procesebze erT-erTi ZiriTadi roli aqtiurma sadazvervo saqmianobam iTamaSa.

Cvens welTaRricxvamde VII-III saukuneebSi sistematiuri xasiaTi hqonda, demografiuli mdgomareobis Sesaxeb sadazvervo monacemebis Sekrebas, saTanado analizs da arasasurveli procesebis (Sida konfliqtebi, omebi da sxva) drouli aRkveTis RonisZiebebis dagegmarebas.

sadazvervo qmedebebiT gaTvlili iyo qveynis normaluri ganviTarebis ekonomikuri maCveneblebi: platoni idealuri saxelmwifosaTvis umaRles zRvrad 5040 suls

1 rismag gordeziani. `berZnuli civilizacia~.

Tbilisi. 1988. gv.73;


12

miiCnevda, xolo `monebi polisis wevrebs yavdaT imdeni ramdenic ekonomikuri cxovrebis normaluri funqcionirebisaTvis iyo saWiro~.2

demografiuli TvalsazrisiT mniSvnelovani matebis - Warbi mosaxleobis gamo berZnebi kolonizacias_axali miwebis dapyrobis process sistematiurad anxorcielebdnen, romelsac win sadazvervo saqmianoba uswrebda, rac sakuTari mosaxleobis da ucxo, maT Soris dasapyrobi saxelmwifoebis (teritoriebis) sadazvervo SeRwevadobis da kontrolis uzrunvelmyof qmedebasac niSnavda.

Sesakreb sadazvervo informaciebs miekuTvneboda:

►dasapyrobi teritoriis advilad misadgomoba da kontrolis SemTxvevaSi dacvis uzrunvelyofis pirobebi;

►cxovrebis xelsayreli pirobebi (wyalmomaragebiT uzrunvelyofa, noyieri niadagi da sxva);

► im pirebis safuZvlianad Seiswavla, romlebsac koloniebisaTvis xelmZRvaneloba unda gaewiaT, rac sistemuri sadazvervo uzrunvelyofiT RonisZiebad unda miviCnioT, xolo koloniis xelmZRvanelis gamoyeneba SesaZlebeli iyo mzveravad an rezidentad, romelic SemdgomSi agenturul SeRwevadobasa da kontrols axorcielebda.

sadazvervo saqmianoba qveynis SigniT arsebuli socialur-ekonomikuri viTarebis

2 rismag gordeziani. `berZnuli civilizacia~.

Tbilisi. 1988. gv.71;


13

irgvliv aqtiurad mimdinareobda: Zveli welTaRricxvis 594 wlisaTvis, saberZneTSi flobdnen saTanado analitikur monacemebs politikuri destabilizaciis ZiriTadi mizezis- mdidrebsa da Raribebs Soris gamwvavebuli urTierTobis Sesaxeb.

aqtiuri sadazvervo saqmianobiT xasiaTdeboda saomari moqmedebebis mimdinareoba. Cvens weTaRricxvamde 510-499 wlebSi sparseTsa da saberZneTs Soris saomari moqmedebebis mimdinareobisas, ZalTa TanafardobiT, sparseTis samefo aSkara upiratesobas flobda.

saberZneTis samefo dazvervis saidumlo operaciebs Soris gamorCeulia, saomar mdgomareobaSi myof qveyanaSi, samefo karze Canergvis operacia.

Cvens welTaRricxvamde 510 wels sparseTis samefo karze TavSefarebulma spartis devnilma mefe demartma (Cvens welTaRricxvamde 510-491 wlebi) 3 moipova da berZnebs miawoda sadazvervo informacia saberZneTis winaaRmdeg sparseTis saomari ganzraxvebis (saberZneTis winaaRmdeg sparseTis mxridan saomari moqmedebebis zRvidan dawyebis) Sesaxeb.

sadazvervo informaciis miwodeba specialurad damuSavebuli e.w. mcire zomis xis dafis (romelsac qerqi exsneboda da ukeTdeboda) gamoyenebiT iqna SesaZlebeli.

Canergvis meTodiT saxeze gvaqvs mowinaaRmdegis samefo karze sadazvervo

3ListederKönige von Sparta (Demaratos).http://Wikipedia.org;


14

SeRwevadoba, Sesabamisad dasaSvebia versia imis Taobaze, rom mefis gandevnis procesic inscenirebuli iyo.

Cvens welTaRricxvamde IV saukuneSi samxedro SenaerTebSi mtris jaSuSebis gasaSifrad warmatebiT gamoiyeneboda gamokiTxvis meTodi, rac gamoixateboda mwkrivSi mdgomi jariskacebis mier erTmaneTis vinaobis dawvrilebiT gamokiTxvaSi.4

sadazvervo qmedebebis konspiraciaze mopovebuli monacemebis SeniRbvis meTodebi metyveleben.

Cvens welTaRricxvamde IV saukuneSi 5 moRvawe berZeni strategi da samxedro mwerlis aeneasis gadmocemiT, sadazvervo informaciis gadatana xdeboda:

◙ fexsacmelebSi SeniRbulad damalvis gziT. oflis zemoqmedebisagan dasacavad Setyobineba Tavsdeboda Tunuqis Txel firfitaSi;

qalis samkaulSi SeniRbulad damalvis gziT, TuTiis Txel viwro firfitaze saidumlo informaciis datanis Semdgom xdeboda, firfitis samkaulad gadaqceva;

qerqiT SeniRbuli mcire zomis xis dafis meSveobiT; filipe da aleqsandre makedonelebis sadazvervo samsaxuri.

4e.Cerniaki, ̀ xuTaswliani faruli omi~, Tbilisi, 1969.

gv.9;5Aeneas Tacticus. http://Wikipedia.org;


15

Cvens welTaRricxvamde 336 wels filipe II-s (Cvens welTaRricxvamde 360-336 wlebi) 6 saberZneTi mTlianad damorCilebuli hyavda, risTvisac man sxva mniSvnelovan qmedebebTan erTad politikuri mosyidvis meTodi gamoiyena. mis dros funqcionirebda samsaxuri, romlis meSveobiTac samefo kars droulad da sistematiurad miewodeboda monacemebi:

► kontrols daqvemdebarebul teritoriebze damoukideblobis midrekilebis mqone tomTa beladebis qmedebebis Sesaxeb;

sparseTis samefo karze cxovrebis wesis, politikuri cvlilebebis, axali politikuri miswrafebebis da tendenciebis, samxedro Zalebis ganlagebisa da iq arsebuli guneba-ganwyobilebebis Sesaxeb da sxva.

Cvens welTaRricxvamde 356-346 wlebSi omma saberZneTi orad gayo. am periodSi aTenSi promakedonuri da antimakedonuri ganwyobebi arsebobda, rac amave mimarTulebis mqone partiebis aqtiuri politikuri brZolis safuZveli gaxda, da dainteresebuli qveynis sadazvervo SeRwevadobaze mianiSnebda. promakedoniuri partiis mxardaWera (maT Soris finansuri) msxvili monaTmflobeluri aristokratiis mier iyo uzrunvelyofili. yovelive gareSe Zalis monawileobis SeniRbvasa da aristokratiaSi sadazvervo SeRwevadobaze mianiSnebs. Tu gaviTvaliswinebT im garemoebas, rom filipe II am periodisaTvis flobda informacias saomar moqmedebebSi

6Philip II of Macedonia. www.Livius.org;


16

ZalTa uTanabrobis Sesaxeb, agreTve mis gadawyvetilebas sabrZolo moqmedebebs Sewyvetaze da mtris winaaRmdeg diversiebis warmoebis aucileblobaze, maSin Cvens mier zemogamoTqmuli mosazreba sadazvervo uzrunvelyofaze da versia samefo karze gadawyvetilebis miRebisas, sadazvervo monacemebis gaTvaliswinebaze kidev ufro myardeba.

diversiebis gansaxorcieleblad gamoiyeneboda:

› mowinaaRmdegeTa kontrols daqvemdebarebuli kunZulebis, savaWro gemebis Zarcva _ dapyroba;

› strategiuli gzebis gadaketva da a.S; diversiuli qmedebebis paralelurad,

promakedoniuri partiis politikuri moRvaweoba makedoniis qmedebebis irgvliv dadebiTi sazogadoebrivi azris – `makedoniasTan Serigebisa da SeerTebis aucileblobis~ mobilizaciaze iyo orientirebuli. amave mizans emsaxureboda saomari moqmedebebiT dainteresebuli mowinaaRmdegis Zlevamosili sparseTis7 mxridan saberZneTis dapyrobis safrTxis arsebobis da antimakedonuri frontis mier, filipe II avadmyofobisa da gardacvalebis Sesaxeb yalbi monacemebis sisitematiuri da masobrivi gavrceleba. gamodis, rom sasurveli sazogadoebrivi azris mobilizeba

7AhistoruofAncientGreece.www.age-of-the-sage.org.


17

xorcieldeboda rogorc sakuTari, ise dainteresebuli samefos misamarTiT.

mkacr sadazvervo meTvalyureobas, sitematiur wvrTnasa da umkacres disciplinas samxedro danayofebi eqvemdebarebodnen: maRali rangis ori samxedro piris gadayenebis safuZveli, arfis damkvreli qalis saomar banakSi miyvana gaxda.8

amrigad, filipe II-m uzrunvelyo uzarmazari imperiisa da masze mcxovrebi mosaxleobis warmatebuli sadazvervo kontroli.

filipe II hyavda sadazvervo saqmianobis gamxorcielebeli danayofi e.w. piradi dacvis uzrunvelmyofi samsaxuri: `mefe siZe-qaliSvils SuaSi edga, ukan brwyinvale amala, heterebi, `paJebi~ da mcvelebi mohyvebodnen~.9

mefis piradi dacvis araefeqturi saqmianoba gamoixata:

mefis poziciuri daucvelobiT: erT-erTi brZolis dros, mtris mier nasrolma isarma filipe II-s marcxena Tvali Seiwira;

piradi dacvis piradi Semadgenlobis susti kontrsadazvervo kontroliT: erT-erTi sazeimo ceremoniis dros filipe II-ze Tavdasxma (teroristuli aqti), piradma mcvelma havsaniam maxviliT ganaxorciela, rac mefis gardacvalebis10 mizezi gaxda.

8levan sanikiZe àleqsandre makedoneli~, Tbilisis saxelmwifo universitetis gamomcemloba, 1984. gv.2; 9 iqve, gv.38; 10The death of Philip II: a cold case. htt://stoa.wordpress.com;


18

uaxloesi garemocvis susti kontrsadazvervo kontroliT: Cvens welTaRricxvamde 336 wels,11 axlo garemocvis mier organizebuli filipe II-is mkvleloba, aleqsandre makedonelis gamefebis safuZveli gaxda.

aleqsandre makedonelma memkvidreobad Zlieri regularuli jari da floti miiRo. gamefebidan umokles periodSi mas ̀ 160 xomaldi, 3000 qveiTi, 5000 cxenosani da sxva SeiaraRebuli SenaerTebi gaaCnda~.12man qmedebebis organizeba Zlieri da erTiani saxelmwifos SenarCuneba-gafarToebis (maT Soris sparseTis dapyroba) kuTxiT dagegma, romlis drosac pirvel rigSi samefos SigniT arsebuli problemebis (maT Soris makedoniisa da saberZneTis erTianoba) mogvareba daiwyo.

warmatebuli qmedebebi aqtiuri sadazvervo qmedebebiT iqna uzrunvelyofili: aleqsandre makedonelisaTvis cnobili iyo informacia prognozirebadi ajanyebebis Sesaxeb. 13 amasTan erTad, mamis mkvlelobidan gamomdinare, aucilebeli gaxda samefo karis erTguli TanamebrZolebiT dakompleqteba.

Sedegmac ar daayovna, saberZneTis sxvadasxva qalaqebSi mefis sawinaaRmdego

11aleqsandre makedoneli www.wikipedia.org/wiki;12 .Александр Македонский. http://izuchaem.info/aleksandr makedonskij/;13ალექსანდრემაკედონელი.http://g1al0.wordpress.com/2010/09/03/;


19

gamosvlebi daiwyo, rac drouli informaciuli uzrunvelyofis Sedegad warmatebiT iqna CaxSobili.

saboloo jamSi, samefo karze ganorcielebuli reorganizaciis procesi, mefis sasargeblod damTavrda, rac sadazvervo uzrunvelyofis garda im garemoebamac ganapiroba, rom 18 wlis asakSi a.makedoneli sardali iyo da aqtiur monawileobas Rebulobda saberZneTis gaerTianebisaTvis mimdinare politikur da saomar qmedebebSi. misTvis samefo karze, mosaxleobaSi, jarSi, ucxo samefoebis karze arsebuli guneba-ganwyobilebebi, intrigebi cnobili iyo.

reorganizaciis da ajanyebebis fonze, saberZneTisa da makedoniis erTobis sawinaaRmdegod kvlav gaaqtiurda sadazvervo (maT Soris mimoweriTi) saqmianoba.

saberZneTSi (aTeni, Tebe, Tesalia da sxva) ideologiuri brZolis paralelurad mcire aziidan, sparselebis mier adgili hqonda al. makedonelis mowinaaRmdege Zalebisadmi samxedro (atalossa da sparseli satrapeebis koordinirebuli saqmianoba) da finansur mxardaWeras.

makedonelis mier, atalosis samefos moRalated gamocxadebisa da sasjelad sikvdilis dadgenisTanave, ganaCeni specialuri danayofis mier sisruleSi iqna moyvanili, rac sakanonmdeblo da ideologiuri mobilizebis Semdgom, specdanayofis mier mowinaaRmdegis likvidaciis faqtze mianiSnebs.

ajanyebebis inspirirebam amave periodSi, sistematiuri xasiaTi miiRo. igi arsebul


20

mmarTvelobas da wes-wyobilebas safrTxes uqmnida, rac mtris sadazvervo qmedebebis mniSvnelovan rolzec mianiSnebda: Cvens welTaRricxvamde 334 wels,14-15sparselTa mefis dariosis winaaRmdeg brZolebSi aleqsandre makedonels samxedro SenaerTebSi sxvadasxva mizezebis gamo, sxvadasxva formebiT ukmayofilebis gamoxatvam sistematiuri xasiaTi miiRo, ramac daumorCileblobisa da ajanyebis safrTxe warmoSva. am mosazrebas amyarebs is garemoeba, rom ajanyebebis da daumorCileblobis procesi gamoirCeoda sistematiurobiT: Cvens welTaRricxvamde 328-326-324 wlebSi adgili hqonda daumorCileblobasa da janys sajariso SenaerTebSi.

a.makedonelis mier, moCvenebiTi uzrunvelyofili kontrolis gadamowmebisa da gamoricxvis mizniT, warmatebiT gamoiyeneboda dezinformaciis meTodi. saberZneTSi mizanmimarTulad iqna gavrcelebuli informacia aleqsandre makedonelis gardacvalebis Sesaxeb, ramac TebeSi mefis xelisuflebis sawinaaRmdego ajanyeba gamoiwvia. es ukanaskneli ki sisxlSi iqna CaxSobili. amgvari winaRmdegobis kontrolis mizniT, saberZneTis samefo dazvervaSi, a.makedonelis uSualo iniciativiT dainerga

14 e.Cerniaki, `xuTaswliani faruli omi~, Tbilisi,

1969. gv.9; 15 Michael Lahanas. Àlexander the Great (Alexander III ofMacedon)~. www.mlahanas.de;


21

safosto cenzura, ris Sedegadac saidumlo kontrols daeqvemdebara:

► samxedro danayofebSi meomarTa korespodencia;

► diplomatiuri fosta; a.makedonelis mefobis dros

funqcionirebda sapatrulo samsaxuri, romlis funqcia, ucxo qveynebis sadazvervo samsaxurebis efeqturi saqmianobis ganmsazRvreli sakuriero danayofebis TanamSromlebis `malemsbroleli kurierebis~ (Sikrikebis) gamovlena-dakaveba iyo. warmatebuli saqmianobis pirobebSi SesaZlebeli xdeboda:

• gadasatani saidumlo informaciis xelSi Cagdeba;

• dainteresebuli qveynis konkretuli interesebis dadgena;

• kurierebis (Sikrikebis) gadabirebis uzrunvelyofa;

• ucxo qveynebSi dainteresebuli saxelmwifoebis agenturuli aparatis gaSifvra da sxva.

ganxilul sakiTxebTan erTad, sadazvervo saqmianobis kuTxiT sainteresoa saomar moqmedebebamde da moqmedebebis dros, sazogadoebrivi azris mobilizebisa da analitikuri saqmianobis organizebis sakiTxebi, rac filipe II drosac aqtualuri iyo.

samxedro msvlelobisas, aleqsandre makedonelis uZlevelobis Sesaxeb sazogadoebrivi azri mobilizebam brZolebis gareSe egviptis mniSvnelovani nawilis dapyroba


22

ganapiroba. amaze metyveleben istoriuli wyaroebi, romlebic gvamcnoben, rom:

• `zar-zeimiT Semoegeba sruliad egvipte `gamaTavisuflebels~, `mxsnels~, `mesias~.16

• mSvidobianad `gamoegeba aleqsandres amonis qurumTa dasi, umaRlesi qurumis winamZRolobiT, . . . igi gamocxadda RvTis Zed~.17

Cvens welTaRricxvamde 334 wels, sparselTa mravalricxovani jaris damarcxebisas mxedarmTavris Stabi warmodgenili iyo, rogorc Zveli, ise axalgazrda Taobis warmomadgenlebisagan. profesiis TvalsazrisiT StabSi iricxebodnen:

• samxedro da politikuri moRvaweebi; • istorikosebi, geografebi da

filosofosebi; • mkiTxavebi;

rac, sabrZolo moqmedebebisas sadazvervo-analitikuri muSaobis mniSvnelovan rolze mianiSnebs. swored sadazvervo-analitikuri muSaobis Sedegad, sadazvervo samsaxurma SeZlo moepovebina sadazvervo informaciebi sparselebis mxridan, saTanado anazRaurebis sanacvlod berZnebis gadabirebisa da maT mxareze brZolis uzrunvelmyofi pirobebis Seqmnaze, agreTve am viTarebis ganeitralebis mizniT, korinTis kongresze berZnebis,

16levan sanikiZe. àleqsandre makedoneli~, Tbilisis

saxelmwifo universitetis gamomcemloba, 1984. gv. 121; 17levan sanikiZe. àleqsandre makedoneli~, Tbilisis

saxelmwifo universitetis gamomcemloba, 1984.gv. 127;


23

sparselebTan yoveli saxis kavSir-urTierTobebis akrZalvis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebaze.

efeqturi sadazvervo-analitikuri muSaobis Sedegad, sparseTis zegavlenasa da kontrols daqvemdebarebul berZnul qalaqebSi, warmatebuli janyi iqna inspirirebuli adgilobrivi oligarqebisa da sparseli mecixiovneebis winaaRmdeg.

efeqtur sadazvervo-analitikur muSaobas ukavSirdeba, al. makedonelisadmi, kariis didi qalaqebis tralesisa da magneziis marTvelebis mier, sparseTisadmi xarkis gadaxdis procesis Sewyveta da kontrolirebadi samefo-teritoriebis ubrZolvelad gadacema. msgavsi sadazvervo qmedebebiT Cvens welTaRricxvamde 331 wels uzrunvelyofili iyo egviptis Ppraqtikulad ubrZolvelad, xolo SemdgomSi siriis, palestinis, mesopotamiis, iranis, indoeTis da sxva saxelmwifoebis aReba, riTac, a.makedonelma aziis Suagulsa da indoeTis dasavleT sazRvrebamde miRweva SeZlo.18

dapyrobili teritoriebi sakmarisi ar aRmoCnda. al. makedonelma ar gaiTvaliswina aristoteles sibrZne: `saxelmwifoTa zomebsac ki aqvs sazRvari~ da axali dapyrobiTi omebi ganizraxa. ar iqna gaTvaliswinebuli arsebuli informaciebi qveynis SigniT arsebuli viTarebis Sesaxeb, romelic pirad usafrTxoebaze zrunvis gaZlierebis aucileblobaze mianiSnebda, rasac safuZvlad ucxo qveynebis sadazvervo qmedebebis Sedegad

18Macedonia-Province of the Roman Empire. www.unrv.com


24

gaxSirebuli amboxebebi edo. miuxedavad imisa, rom mxedarTmTavrebi filota da parmenioni amboxis mowyobisaTvis sikvdiliT daisajnen, saSiSroeba kvlav didi iyo.

arsebuli wes-wyobilebis da piradi usafrTxoebis dacvis kuTxiT viTarebis gamZafreba a.makedonelis mier gagegmil jaris reorganizaciis process mohyva.

am periodisaTvis Cven welTaRricxvamde 323 wels, RvinoSi sawamlavis gareviT (gaurvveveli avadmyofobiT 32 wlis) 19 aleqsandre makedoneli mokluli iqna.20

saberZneTSi efeqturi sadazvervo saqmianobis dadastureba solonis, klisTeneas da drakonis kanonmdeblobis ganxilviTac aris SesaZlebeli.

solonis (moRvaweobda Cvens welTaRricxvamde 638-558 wlebSi. Tu gaviTvaliswinebT im garemoebas, rom mas mniSvnelovani gamocdileba hqonda sazRvao vaWrobaSi da am periodisaTvis, swored es mimarTuleba iTvleboda erT-erT ZiriTad mimarTulebad sadazvervo saqmianobaSi, dasaSvebia varaudi misi, rogorc profesionali mzveravis praqtikis mqone reformator-mxedarmTavris da kanonmdeblis Sesaxeb. mis mier Seqmnili kanonebi, gardacvalebidan 200 wlis Semdegac ki gamoiyeneboda) 21 kanonmdebloba:

19What killed Alexander the Great. www.grahamphilips.net; 20 КаширинаТ.В.`Историягосударстваиправазарубежныхстран~.Часть1.http://ecollege.ru; 21 Rechte Ordlung: Die Reformen Drakons und Solons. www.meinebibliothek.de;


25

►socialuri afeTqebis Tavidan acilebis (gakotrebuli aTeneli moqalaqis uflebebis ayrisa da monad gayidvis akrZalva da amasTan didi gadasaxadebis mxolod mdidrebisTvis daweseba da samarTlianobis dasadgenad yvela fenisaTvis sasamarTlos gamoyenebis uflebis miniWeba), sadazvervo aparatis uflebrivi uzrunvelyofis (uuflebo daqiravebuli muSebis mezRvaurebad samsaxurSi mowyobis uzrunvelyofa. Tu gaviTvaliswinebT im garemoebas, rom am periodisaTvis aTenis moqalaqeebis (msxvili miwaTmflobelebi, SeZlebuli glexebi da vaWrebi, Raribi glexebi, xelosnebi da meTevzeebi, daqiravebuli muSebi) daxarisxeba qonebrivi wesis mixedviT xdeboda, maSin daqiravebul muSebSi ucxo saxelmwifos moqalaqeebi unda vigulisxmoT. am mosazrebas amyarebs is garemoeba, rom im periodisaTvis xizani mezRvaurebi sadazvervo qmedebebis uzrunvelmyofi obieqtebi iyvnen da enobrivi barieris TvalsazrisiT informacis mopovebas advilad SeZlebdnen (yofil) mkvidr saxelmwifoebSi) da Sinauri mRelvarebebis dros aTenis moqalaqeTa qcevis wesebis regulirebis (kanonmdebloba, romlis mixedviTac romelime mxareze miumxroblobis SemTxvevaSi gaTvaliswinebuli iyo moqalaqis uflebis CamorTmeva) mizniT, xolo klisTenes (Cvens welTaRricxvamde 638-558 wlebi) kanonmdebloba: socialuri afeTqebis Tavidan acilebis (warmomavlobisa da simdidris mixedviT dayofvis akrZalvis daweseba) mizniT mniSvnelovani iyo drakonis (Cvens welTaRricxvamde VII saukuneSi) kanonmdebloba,


26

romlis mixedviTac TiTqmis yvela samarTaldarRveva saxelmwifos interesebis xelyofad miiCneoda. sizarmace, uqmad yofna, kerZo sakuTrebis xelyofa, qurdoba, cecxlis wakideba sikvdiliT isjeboda.

mkvleloba ganuzraxvrel da ganzrax saxeobad daiyo da ganuzraxveli mkvleloba sikvdiliT aRar isjeboda. kanonierad iqna miCneuli aucilebeli mogerieba. amasTan erTad, sasjelis saxeobebi pativis ayriTa da qveynidan gaZevebiT Seivso.

amrigad SeiZleba davaskvnaT, rom Cvens welTaRricxvamde VII-III saukuneebSi saberZneTSi sadazvervo saqmianoba aqtiurad mimdinareobda.

ikribeboda informaciebi:

¤ ►qveynis SigniT arsebuli socialur-ekonomikuri viTarebis (ganviTarebis ekonomikuri maCveneblebis) irgvliv;

¤ ►politikuri destabilizaciis ZiriTadi mizezis-mdidrebsa da Raribebs Soris urTierTobis Sesaxeb. ¤ ►dasapyrobi teritoriis advilad misadgomobis, cxovrebis xelsayreli (wyalmomaragebiT uzrunvelyofa, noyieri niadagebi da sxva) da kontrolis SemTxvevaSi dacvis uzrunvelyofis pirobebis Sesaxeb;

¤ ►kontrols daqvemdebarebul teritoriebze damoukideblobis midrekilebis mqone pirTa (tomTa beladebis) qmedebebis Sesaxeb;

¤ ►mowinaaRmdegis samefo karze cxovrebis wesis, politikuri cvlilebebis, axali politikuri miswrafebebis da tendenciebis, samxedro Zalebis ganlagebisa da iq arsebuli


27

guneba-ganwyobilebebis Sesaxeb; ►saomar moqmedebebSi ZalTa ganfenis da brZolis mizanSewonilobis Sesaxeb;

¤ ►im pirebis Sesaxeb, romlebsac axlad dapyrobili koloniebisaTvis xelmZRvaneloba unda gaewiaT;

¤ ►dazvervas daqvemdebarebuli qveynis politikuri partiebis da aristokratiis Sesaxeb;

¤ ►saerTod da gansakuTrebiT reorganizaciis da ajanyebebis fonze, mimoweriTi saqmianobis Sesaxeb;

¤ ►mefis piradi usafrTxoebis sakiTxebis Sesaxeb;

sadazvervo operaciebis dros gamoiyeneboda Semdegi meTodebi: ° ►Canergva _ mowinaaRmdegis samefo karze sadazvervo SeRwevadobis da kontrolis uzrunvelsayofad, mefis gandevnis procesis inscenireba; ° ►finansuri mxardaWera _ msxvili monaTmflobeluri aristokratiis mier, politikuri partiis (maT Soris finansuri) mxardaWera; ° ►diversia – mowinaaRmdegeTa dasustebis mizniT kontrols daqvemdebarebuli kunZulebis, savaWro gemebis Zarcva-dapyroba, strategiuli gzebis gadaketva; ° ►sasurveli sazogadoebrivi azris mobilizeba (maT Soris mowinaaRmdegesTan Serigebisa da SeerTebis aucileblobaze);

° ►dezinformacia _ moCvenebiTi uzrunvelyofili kontrolis gadamowmebis da gamoricxvis mizniT;


28

° ►teroristuli aqti _ mefis likvidaciis mizniT; ° ►safosto cenzura _ samxedro danayofebSi meomarTa korespodenciisa da diplomatiuri fostis saidumlo kontrols daeqvemdebarebis mizniT; ° ►ajanyeba _ mowinaRmdegis zegavlenasa da kontrols daqvemdebarebul teritoriebze destabilizaciis, dazvervas daqvemdebarebul teritoriaze xelisuflebis damxobis mizniT; ° ►informaciis SeniRbuli saxiT, samalavebis meSveobiT miwodeba _ fexsacmelSi (oflis zemoqmedebisagan dasacavad Setyobinebis Tunuqis Txel firfitaSi moTavseba), samkaulSi (TuTiis Txel viwro firfitaze saidumlo informaciis datanis Semdgom, firfitis samkaulad gadaqceva) da mcire zomis xis dafa (qerqiT dafaruli, romlis moSorebisas dafaze daitaneboda saidumlo Setyobineba, ris Semdgomac SesaZlebeli iyo qerqis sawyis poziciaze dabruneba da gadaadgileba);

Cvens welTaRricxvamde saberZneTSi efeqturi sadazvervo saqmianobis ganxorcieleba sxva mniSvnelovan garemoebebTan erTad sakanonmdeblo uzrunvelyofam ganapiroba. CvenTvis saintereso periodSi am kuTxiT gamorCeulia solonis, klisTenes da drakonis kanonmdebloba. socialuri afeTqebis Tavidan acilebis, sadazvervo aparatis uflebrivi uzrunvelyofis da Sinauri mRelvarebebis dros aTenis moqalaqeTa qcevis wesebis regulirebis mizniT. amasTan erTad kanonmdeblobiT TiTqmis yvela


29

samarTaldarRveva saxelmwifos interesebis xelyofad iyo miCneuli.


30

This image cannot currently be displayed.


31

xeTebis samefos dazverva

XX saukunis dasawyisSi

ganxorcielebuli arqeologiuri kvlevebisas dadginda, rom Cvens welTaRricxvamde II aTaswleulSi dRevandeli TurqeTis teritoriaze, xeTebis Zlieri imperia arsebobda, romlis kontroli mcire aziaze siriamde vrceldeboda. am periodisaTvis xeTebi, egviptelebis winaaRmdeg warmatebulad ibrZodnen da amavdroulad babilonis dapyrobac SeZles.

erT-erTi versiis Tanaxmad, Cvens welTaRricxvamde 1680-1650 wlebSi, 22 xeTebis imperiis damaarseblad labarna I miiCneva. misi organizebiT xeTebis CrdiloeT siriasTan, Soreul babilonTan da egviptesTan warmatebuli saomari moqmedebebi da Savi zRvidan xmelTaSua zRvamde kontroli iqna uzrunvelyofili: `qveyana ki patara iyo, magram romel laSqrobaSic igi wavidoda, mtris qveyanas ZaliT imorCilebda. . .~23

warmateba sxva mniSvnelovan garemoebebTan erTad, jaris organizaciiTa da im periodisaTvis saukeTeso aRWurvilobis

22LabarnaI(1680-1650).www.hitites.info;23k.kerami. `xeTebis saidumloeba~,Tbilisi.1966. gv.108;


32

(cxeniani sabrZolo etlis24 da rkinis iaraRis) gamoyenebiT iqna ganpirobebuli.

Cvens welTaRricxvamde XV saukuneSi xeTebis imperia Sesustda da iZulebuli gaxda egviptis faraonisaTvis xarki gadaexada. xeTebis samefom ganviTarebisa da gaZlierebis piks Cvens welTaRricxvamde XIV saukuneSi miaRwia. Aam periodisaTvis dapyrobil teritoriaTa ricxvs miekuTvnebodnen: anatoliis didi nawili, Crdilo-dasavleT siria da zemo mesopotamia.

sufiluliuma I (Cvens welTaRricxvamde 1375-1335 wlebSi) mefobis dros xeTebis saxelmwifom gansakuTrebul Zlierebas miaRwia, romelic sxva mniSvnelovan garemoebebTan erTad, politikuri gamWriaxobis, simamacis, saxelmwifo aparatis swori organizaciis xarjze iqna miRweuli.

imperiis sazRvrebis sagareo da saSinao kontrolis sisustem, rac permanentuli sistematiuri ajanyebebiT da xeTebis jaris sistematiuri damarcxebebiT iyo miRweuli, xeTebis samefo daasusta, xolo siriaze kontroli egviptem gadaibara.

Cvens welTaRricxvamde XII saukuneSi xeTebis imperia damoukidebel samTavroebad daiSala, xolo misi arseboba Cvens welT aRricxvamde 1200 wels Sewyda.

xeTebis samefos Zlierebis periodebi sxva mniSvnelovan garemoebebTan erTad aqtiurma da efeqturma sadazvervo saqmianobam gansazRvra:

24 Conflicts and battles of the humanityASIA,SYRIA,PALESTINE.http://miltiade.pagesperso- orange.fr/GB/hittitesGB.htm;


33

* xaTusili I (Cven welTaRricxvamde 1650-1620 wlebi) 25 - 26 mefobis periodSi aqtiuri sadazvervo da saomari moqmedebebiT siriis sasazRvro raionSi SeWra da alepoze samxedro mimarTulebiT galaSqreba buferuli zonis Seqmnis warumatebeli mcdeloba iyo. yovelive teritoriuli TvalsazrisiT, aqtiuri sadazvervo qmedebebis (maT Soris samomavlod) uzrunvelmyof erT-erT ZiriTad meTodad unda iqnes miCneuli.

aRniSnul periodSi sadazvervo saqmianobaze metyvelebs is garemoeba, rom am brZolebis pirobebSi xaTusili I miewodeboda informacia:

*Tavisi armiis zurgSi arsebuli

viTarebis (maT Soris, mtruli qmedebebis) Sesaxeb;

*Svilebis (qal-vaJis) qmedebebis

(Ralatis) Sesaxeb da sxva. xeTuri imperia, mursili I (Cvens

welTaRricxvamde 1556-1526 wlebi) mefobis dros, aRmosavleTSi egviptesTan da babilonTan erTad, Zlier saxelmwifos warmoadgenda. Cvens welTaRricxvamde 1375-1335 wlebSi, xeTebis samefo ucxo qveynebis mimarT aqtiur sadazvervo saqmianobas anxorcielebda.

sufilulium I-s xelT qonda monacemebi: xasiis samefoSi cxovrebis wesebisa da tradiciebis Sesaxeb: `col-qmroba da-Zmas

25k.kerami. `xeTebis saidumloeba~,Tbilisi.1966. gv.109;26 ХАТТУСИЛИ, МАСТЕР ПОЛИТИЧЕСКИХ ЗАВЕЩАНИЙwww.top-history.ru;


34

Soris, naTesavTa axlobelTa sisxlis Sereva nebadarTuli yofila.~27

gadamowmebis TvalsazrisiT, gansakuTrebul sadazvervo kontrols eqvemdebareboda ucxo saxelmwifoTa SemoTavazebebi (SemdgomSi taxtis memkvidris rangSi asayvanad, egviptis qvrivi dedoflis Txovna, xeTebis mefis erT-erTi vaJis qmrad micemis Taobaze daeqvemdebara sadazvervo kontrols. sadazvervo kontrolis-gadamowmebis uzrunvelmyof personad elCi SeirCa. Mmas daevala: `wadi da momitane swori cnobebi, iqneb maT Cveni motyueba undaT? iqneb maT ukve hyavT taxtis memkvidre? maS, momitane swori cnobebi!~28)

CamoTvlili faqtebi egvipteSi elCis sadazvervo-agenturuli aparatis arsebobaze da informaciul-analitikuri muSaobis pirobebze unda mianiSnebdes.

*Cvens welTaRricxvamde 1312 wels

egviptis faraons ramzes II-sa da xeTebs Soris mimdinare brZolebisas 29 gamoiyeneboda sadazvervo qmedebis erT-erTi mniSvnelovani meTodi dezinformacia.

sabrZolo moqmedebebis dros, egviptelTa kontrolirebad teritoriaze, xeTebis banakidan moRalatis rolis Sesasruleblad ori mebrZolis gaqceva iqna uzrunvelyofili. maTi

27k.kerami. `xeTebis saidumloeba~,Tbilisi.1966. gv.14;28iqve. gv.143;29e.Cerniaki.`xuTaswliani faruli omi~, Tbilisi, 1969.

gv.8;


35

gamokiTxviT mowinaaRmdeges miewoda yalbi monacemebi, ramac egviptelTa araswori taqtikiTa da strategiis brZolis inspirireba gamoiwvia.

saomari qmedebebis dros mowinaaRmdegis sadazvervo samsaxuris dezinformaciiT, SesaZlebeli gaxda egviptis samefo jarebis sazianod samxedro-strategiuli mniSvnelobis teritoriis farulad gavla da poziciebis dakaveba. egviptis mefes xelT qonda informacia, romlis mixedviTac xeTebis samefo jarebi siriis CrdiloeTiT iyvnen ganlagebuli, maSin rodesac jari qalaq kadeSTan siaxloves, mdinare ornotTan iyo ganfenili.

*aqtiur sadazvervo qmedebebze metyvelebs is garemoeba, rom sabrZolo xelovnebis daxvewis mizniT informaciis Sekrebas sitematiuri xasiaTi qonda: `xeTebma mxolod mecxeneobis codna SeiTvises mezoblebisagan...srulyofdnen cxenis gawrTvnis meTodebs, aumjobesebdnen cxenosnobas, igonebdnen orTvlian axali tipis saomar etls.~30

aqtiuri sadazvervo saqmianoba xorcieldeboda xaTusili III (xeTa (xaTi) da mezobeli qveynebi31) mefobis dros. moqmedebis diapazonidan gamomdinare, sadazvervo saqmianobaSi aqtiurad iyvnen Cabmuli xeTi vaWrebi, romlebic aRmosavleTis araerT qveyanasTan warmoebuli sagareo vaWrobis

30 В.Б.Ковалевская. `Конь и всадник~. Глава III. Конь вПереднейАзииhttp://annals.xlegio.ru/other/kovalevsk/03.htm;31http://www.istoria.ge/King&Queens/mcire-azia/xeta.htm;


36

operaciebSi sistematiurad monawileobdnen. am periodisaTvis sadazvervo saqmianobis aqtiurobaze metyvelebs is garemoeba, rom samefosaTvis strategiuli mniSvnelobis nedleulis da samxedro-saomari miznebisaTvis damzadebuli produqciis Sesaxeb informacia saidumlod iyo daculi.:

◙ `rkinis sagnebi mzaddeboda xaTis qveynis sul sxvadasxva adgilas da didi raodenobiT,~ 32 rac sadazvervo mowyvladobis TvalsazrisiT xelsayreli garemoeba iyo;

◙ asureTis mmarTvelis salmansar I Txovnas, maRali xarisxis rkinis gadagzavnis Taobaze, xaTusili III (Cvens welTaRricxvamde 1300-1250 wlebi) mier uari eTqva im motiviT, TiTqosda xeTebs igi ar gaaCndaT.

amave periodisaTvis egviptesa da xeTebs Soris aqtiuri saomari moqmedebebis fonze, sistematiurad ikribeboda monacemebi, asureTis qmedebebis Sesaxeb. `gaZlierebuli asureTi Sua evfratis mxareSi mdebare teritoriebs utevda, ris gamoc Setakeba gardauvali xeboda.~33

sworad ganxorcielebul sadazvervo qmedebze miuniSnebs is garemoeba, rom xaTusili III sakuTari samefos interesebidan gamomdinare, egviptesTan, sazavo molaparakebis iniciatori xdeba.

sadazvervo saqmianobis efeqturoba zemoaRniSnuli faqtorebis garda gansazRvra:

32g.giorgaZe. àTasi RvTaebis qveyana~ Tbilisi. 1988.

gv.91-92;33iqve. gv.77;


37

►saerTaSoriso urTierTobebisas sadazvervo kuTxiT sakanonmdeblo uzrunvelyofam. (egviptesTan saomari moqmedebebis dros, xaTusili III mier inicirebuli zavis xelSekruleba, sakuTari samefos sawinaaRmdegod moqmedi mtruli Zalebis mxridan Semdgomi sadazvervo qmedebebis aRmkveT punqtsac Seicavda: ègviptidan xaTis qveyanaSi gaqceuli xeTebis mefes faraonisaTvis unda daebrunebina, xolo xaTidan egvipteSi gamoqceuli faraons xeTebis mefisaTvis unda gadaeca~.34)

►sadazvervo uzrunvelyofisaTvis da arsebuli wes-wyobilebis SenarCunebis uzrunvelmyofi sakanonmdeblo bazis arsebobam, danaSaulis kvalificirebam da dasjis saxeobebma. (samefos Zlierebis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulebi kvalificirdeboda, rogorc:

●`samefo qonebis gaflangva an qurdoba~; ●`qrTamis aReba~; ●`sxvisi sakuTrebis ukanonod miTviseba~; ●`qurdoba~; ●`SeTanxmebebis darRveva~ ●`qalis Ralati~; ●`miwaTmflobelobisa da naTesebiT

ukanonod sargebloba~;

●àkrZaluli magiuri aqtis ganxorcieleba~;

●`yalbi dokumentis gacema~;

34g.giorgaZe. àTasi RvTaebis qveyana~ Tbilisi. 1988.

gv.78;


38

`sasaxlis sawyobidan nivTisa da saqonlis usabuTo gacema~;

●`Tanamdebobis borotad gamoyeneba~ da sxva.

gansakuTrebulad isjebodnen yalbi Cvenebis micemisaTvis. dasjis saxeobebi xeTebis samefoSi sxva samefoebSi arsebul sasjelebis msgavsebiT gamoirCeoda. Tumc iyo garkveuli gansxvavebebic. damnaSaveoba-udanaSaulobis dasadgenad gamoiyeneboda ordalias meTodi (Tu braldebuli wamebas gauZlebda is gamarTlebulad CaiTvleboda.35 )

sufilulium I (Cvens welTaRricxvamde 1375-1335 wlebSi) gansakuTrebul sisastikes moralisa da iuridiul principTa dacvaSi iCenda.

samefo xelisuflebis sawinaaRmdego saqmianobisaTvis dasjis saxed Semosavlebis Semcireba (Svilebze gamoyenebuli zoma), sacxovreblad garkveuli adgilis SerCeva – gadasaxleba da sxva saxeobebi gamoiyeneboda).

►sadazvervo uzrunvelyofis obieqtebis, sadazvervo-agenturuli aparatis (xeTi vaWrebi) gansakuTrebuli dacvisaTvis sakanonmdeblo uzrunvelyofam. (xeTuri kanonebis I firfitis $5 mixedviT: ùkuTu vinme xeT vaWars moklavs, 100 mina vercxls gaiRebs da mis saxls Caabarebs.~36

xeTebis sadazvervo qmedebebSi sisusteze metyvelebs is garemoeba, rom:

35ùcxo sityvaTa leqsikoni~. http://www.nplg.govge;36g.giorgaZe. àTasi RvTaebis samefo~. Tbilisi. 1988.

gv.87;


39

◘ramzes II (mefobda Cvens welTaRricxvamde 1279-1213 wlebSi) meTaurobiT, xeTebTan saomari moqmedebebis dros egviptem, xeTebis mekavSire saxelmwifo marTvelis gadabireba da jaSuSebis dakaveba uzrunvelyo;

◘egviptelebTan saomari moqmedebebis dros, brZolis velze ramzes II piradi dacvis gareSe darCa (mefis mimarTva: `Cemo didebulno, Cemo jariskacno da Cemo meetleno, rom ar ibrZoleT!...rom damtoveT marto mtris SuagulSi...~) 37 , xolo xeTebma Seqmnili mdgomareoba ver gamoiyenes, rasac omSi maT sasargeblod viTarebis Secvla SeiZleba moyoloda. aRniSnuli warumatebel sadazvervo qmedebaze mianiSnebs.

_Cvens welTaRricxvamde 1200 wels xaTi dedaqalaqiTurT saerTod ganadgurda, radgan ar arsebobda winmswrebi da srulyofili sadazvervo monacemebi xeTebis samefoze mtrulad ganwyobili Zalebis ganzraxvebis Sesaxeb. `katastrofa imdenad moulodneli yofila, rom xaTusis mwerlebma verc moaswres raime cnobis dadastureba.~38

amrigad SeiZleba davaskvnaT, rom sadazvervo saqmianobis kvali xeTebis samefoSi Cvens welTaRricxvamde XVIII saukunidan SeiniSneba.

sadazvervo Seswavlas eqvemdebareboda:

37k.kerami.`xeTebis saidumloeba~,Tbilisi. 1966. gv.161;38g.giorgaZe, àTasi RvTaebis qveyana~, Tbilisi. 1988.

gv83;


40

►mowinaaRmdege samefos mosaxleoba, cxovrebis wesebi, tradiciebi;

►mowinaaRmde saxelmwifoebis mefeebi da maTi uaxloesi garemocva;

►mezobeli da mowinaaRmdege saxelmwifoebis sabrZolo Zalebi da saSualebebi, sabrZolo qmedebebi;

►samxedro-saomari miznebisaTvis gamosayenebeli ucxo saxelmwifoebis strategiuli nedleuli, misi damuSavebis adgili da procesi;

►ucxo qveynebTan savaWro urTierTobebi;

►ucxo qveynebis SemoTavazebebi;

►saomari moqmedebebi sxva qveynebs Soris da maTi Semdgomi miznebi;

►konfliqtebis (maT Soris saomari) inspirirebamde mowinaaRmdegesTan balansis arseboba;

sadazvervo SeRwevadobis uzrunvelmyofi jgufis aparatSi (mzveravi da agenti)

Sediodnen:

mefe da uaxloesi garemocva;

vaWrebi;

elCebi;

sadazvervo aqciebisas gamoiyeneboda:

□ saomari moqmedebebiT, teritoriis dapyrobiT buferuli zonis Seqmna, SemdgomSi


41

aqtiuri sadazvervo procesis uzrunvelsayofad;

□ dezinformacia - saomari moqmedebebis dros mowinaaRmdegis SecdomaSi Seyvana, sabrZolo teritoriaze usafrTxo gadaadgilebis da mniSvnelovani teritoriis kontrolis uzrunvelsayofad;


42


43

dazverva Zvel sparseTSi

msoflios erT-erTi uZvelesi saxelmwifo sparseTi (dRevandeli irani) Cvens welTaRricxvamde III aTaswleulSi warmoiSva da axlo aRmosavleTSi dominantis rolisaTvis brZola Cvens welTaRricxvamde 614-612 wlebSi daiwyo, romlis erT-erT xelSemwyob piroba asureTis imperiis ganadgureba gaxda.

sparseTis imperiis Zlierebis erT-erTi mniSvnelovani periodi Cvens welTaRricxvamde 559-486 wlebs moicavs, romelic aqemenTa dinastiis mmarTvelTa mizanmimarTulma reformistulma saqmianobam gansazRvra, rac wina imperatoris mier dawyebuli saxelmwifo mniSvnelobis saqmeebis gagrZeleba-ganviTarebis procesebma ganapirobes.

samefo dinastiis warmatebuli moRvaweobidan gamorCeulia:

▪sparsTa imperatoris kiros II mier (Cvens welTaRricxvamde 558-530 wlebi) 39 midielTa damarcxeba da midiis samefos teritoriebis mierTeba Cvens welTaRricxvamde 550 wels da babilonis dapyroba Cvens welTaRricxvamde 539 wels;

▪kambise II mier (Cvens welTaRricxvamde 530-522 wlebi) 40 egviptis dapyroba da teritoriuli TvalsazrisiT imperiis mniSvnelovani gafarToeba centraluri aziidan

39History of Iran. Cyrus II. www.iranchamber.com; 40Cambyses II. www.livius.org;


44

makedoniamde (elama, babiloni, siria, finikia, egvipte da sxva);

▪darios I-is (Cvens welTaRricxvamde 522-486 wlebi)41 sparselTa mmarTveloba, romelmac Tavisi gavlena berZnuli polisebis garda, mTel civilizebul samyaroze ganavrco;

sparseTis kontrols daqvemdebarebul da dasaqvemdebarebel teritoriebze sistematiuri xasiaTi hqonda imperiis winaaRmdeg mimarTuli iseTi saxis aqciebs, rogoricaa:

►kirosisa da kambises mmarTvelobis periodSi separatistuli tendenciebi, romlis gamomwvevi mizezi dapyrobil teritoriebze adgilobrivi mmarTvelobiTi sistemis SenarCunebiT iyo gamowveuli.

►saimperio moxeleTa meqrTameoba (gansakuTrebiT sasamarTlo xelisuflebaSi);

►saimperio xelisuflebis (gubernatori) winaaRmdeg mimarTuli ajanyebebi, romelTa inspirireba ZiriTadad dezinformaciis safuZvelze xdeboda. darios I miiCnevda, rom dapyrobili qveynebis janyi tyuilTan iyo dakavSirebuli.

Zlevamosil imperias daqvemdebarebul da dasaqvemdebarebel teritoriaze kontrolis gaZlierebis mizniT, gadasaxadebis akrefis mowesrigebisa da samxedro kontigentis gazrdis paralelurad, aucilebeli gaxda sadazvervo kontroli, romlis uzrunvelyofis erT-erT mniSvnelovan garemoebad drouli, srulyofili da obieqturi informaciis mopoveba iTvleboda,

41 Persien Grosskönig Darius I. www.genealogie-93-generationen.eu;


45

rac imas niSnavda, rom aucilebeli iyo imperatoris karze, mopovebuli informaciis (werilobiTi da sityvieri) drouli miwodeba. am mimarTulebiT, sadazvervo funqciis matarebeli sakuriero samsaxuri unda miviCnioT, romelic saidumlo dokumentebis droul mimoqcevas uzrunvelyofda. sakuriero samsaxuris efeqturi saqmianoba, sxva mniSvnelovani faqtorebis gaTvaliswinebiT, kargi gzebis arsebobiT iyo ganpirobebuli.

sparseTSi jer kidev Cven welTaRricxvamde 1100 wels arsebobda sakuriero samsaxuri da gadaadgilebis saSualebad aqlems iyenebdnen. sparseTSi daxvewili sakuriero momsaxureba kiros II dros (Cvens welTaRricxvamde 550-529 wels) xorcieldeboda.42

sakuriero samsaxuris TanamSromlebi anxorcielebdnen:

•dokumentaciis (maT Soris saidumlo Setyobinebebis) gadazidvas. (TiToeuli kurieris gadaadgilebis marSruti 250 km-s Seadgenda. konkretuli marSrutis bolos sameTvalyureo postebi da sastumroebi iyo ganTavsebuli, dReSi gadaadgilebis manZili 145 kilometrs Seadgenda.

postebi kurierTa kontrolis erT-erT elementadac gamoiyeneboda, xolo marSrutze Sekrebili saidumlo informaciebis datoveba kurierebis mier postebze xdeboda, romlis centrSi gadagzavna sapirispiro mimarTulebiT,

42 В.Б. Ковалевская. `Конь и всадник~. Глава III. Конь вПереднейАзии http://annals.xlegio.ru;


46

uku svla-gezze moZravi kurieris meSveobiT xorcieldeboda, radgan winaaRmdeg SemTxvevaSi ver moxerxdeboda informaciis drouli miwodeba. dasaSvebia varaudi aRniSnuli postebis, rogorc gzebis sadazvervo kontrolis uzrunvelsayofad gamoyenebaze. svla-gezis (marSrutis) dasrulebis Semdgom kurierebi valdebulebi iyvnen SeedginaT werilobiTi informaciebi yovelive nanaxisa da gagonilis Sesaxeb.43

dasaSvebia varaudi sakuriero samsaxuris TanamSromlis, rezidentad (agenturuli aparatis Seqmna: gadabireba da Sexvedrebis organizeba da sxva) gamoyenebis Sesaxeb. amasTan erTad, aRniSnuli procesi ukve mopovebuli da gadmogzavnili saidumlo sadazvervo monacemebis Sevsebis procesad, xolo werilobiTi informacia analitikur srulyofad unda iyos miCneuli, radgan saimperatoro karze Sekrebili sadazvervo monacemebi SesaZlo mowinaaRmdegis gamovlenas, saSinao da sagareo politikis CamoyalibebaSi garkveuli koreqtirebis saSualebas iZleoda.

ikribeboda yvela saxis informacia, maT Soris Worebi gagonili bazrobebze da vaWrebis arafxizel mdgomareobis dros laybobisas. msgavsi sadazvervo mimarTuleba, WoriT gamowveuli panikis, komprometaciis, da a.S. procesis garda SegviZlia miviCnioT:

►imperiis agenturuli aparatis saqmianobis (maT Soris miRebuli konkretuli

43

`Разведка и шпионаж в Древней Персии~. http://history.rin.ru;


47

davalebebis Sesrulebis xarisxis) gadamowmebis procesad, radgan Cvens welTaRricxvamde, sadazvervo saqmianobisaTvis, agenturuli aparatis erT-erT ZiriTad Zalad swored vaWrebi iTvlebodnen;

►Woris xasiaTidan gamomdinare, SesaZlo mowinaaRmdege samefos agenturuli aparatis saqmianobis mimarTulebebis Seswavlis, dagegmili da sxva qmedebebis (maT Soris mowinaaRmdege saxelmwifos vaWrebis gadabirebis mizanSewonilobis) gansazRvris procesad;

►imperiis SigniT da gareT, mizanmimarTuli Worebis gavrcelebis Semdgom Seqmnili ganwyobebis Sesaxeb informaciis Sekrebis, saziano Sedegebis gansazRvris da maTi drouli aRkveTis procesad;

Woris gavrcelebisa da ganwyobebis Seswavlis procesSi mniSvnelovani rolis Sesruleba kurierebsac SeeZloT.

warmatebul sadazvervo SeRwevadobad unda iyos miCneuli is faqti, rom sparseTis dazvervam berZnebTan omis dros mowinaaRmdegis zurgSi, omis mogebis Semaferxebeli ganwyobebis Seqmna moaxerxa.

berZnebsa da sparselebs omis dros (Cvens welTaRricxvamde 500-478 wlebSi) `berZenTa nawilebSi sparsofiluriganwyobebi iyo.~44

sadazvervo informaciis Sekrebis dros gamoyenebuli iyo informaciis Sesyidvis meTodi. berZeni istorikosis qsenofontes gadmocemiT mefe `guluxvad ajildoebs maT,

44`Предпосылки греко-персидских войн~. http://historic.ru;


48

visac misTvis moaqvs saintereso monacemebi,... is usmens yvelas, visac ki raime SeuZlia acnobos mefes~,45 rac imas niSnavs, rom mefe uSualod aqtiurad iyo CarTuli sadazvervo saqmianobis procesSi. mas, rogorc umaRles xelisufals, saSualeba hqonda gadabirebiTi saqmianoba ewarmoebina rogorc samefos SigniT, aseve samefos gareT, maRal eSelonebSi. yovelive ki sadazvervo saqmianobis efeqts zrdida.

samefo karze arsebobda specialuri samsaxuri, romelic Sekrebili informaciebis damuSavebas axdenda. Aamavdroulad, informaciis xarisxis Sesabamisad, swored es samsaxuri informatoris mefesTan Sexvedras uzrunvelyofda. yovelive mefis usafrTxoebis garda, konspiraciis principebis mkacr dacvaze da informaciis xarisxobriv danawevrebaze unda miuTiTebdes.

sadazvervo aqciebisaTvis Cvens welTaRricxvamde 539 wlisaTvis warmatebiT gamoiyeneboda sasuliero pirebi. 46 maTi keTilganwyoba dapyrobil teritoriebze religiuri mrwamsis SenarCunebiT da dampyrobis religiis Tavze moxvevis gamoricxviT iqna miRweuli. aseTi qmedeba propagandistuli TvalsazrisiT mniSvnelovani qmedeba da momavali teritoriuli gafarToebis SemTxvevaSi dasapyrobad ganwirul tomebSi saTanado keTilganwyobis, e.i. dapyrobisaTvis xelsayrel pirobas qmnida.

45 `Разведка и шпионаж в Древней Персии~ http://history.rin.ru;46iqve;


49

periferiebSi sadazvervo aqciebisaTvis warmatebiT gamoiyeneboda, mefis interesebis gamtarebeli xelisufali – gubernatori, romelsac saqmianobis masStabebidan gamomdinare, mniSvnelovan sadazvervo informaciebis SegrovebasTan erTad, gadabirebis procesis uzrunvelyofac SeeZlo.

ucxo samefoebidan marTvadi, sparseTis imperatoris karze sistematiuri SeTqmulebebis arsebobisa da aRkveTis gamo, xelisufleba maqsimalurad zRudavda mefis qveSevrdomebis saerTaSoriso mimoweras rac saimperio karis moxeleebis sistematiur sadazvervo kontrolze yofnas miuniSnebs. amasTan erTad, samefo xelisuflebis moxeleTa saqmianobis Seswavlis mizniT sadazvervo samsaxurTan specialuri danayofi funqcionirebda, rac samefos marTvis aparatis efeqturi saqmianobis organizebisaTvis xelSemwyobi garemoeba iyo, radgan rogorc centrSi, ise periferiaSi msgavsi saqmianobiT samefo karis moxeleebze, SesaZlebeli iqneboda, dainteresebuli samefoebis zegavlenis uzrunvelyofis aRkveTa, agreTve samefo karis moxeleebis saqmianobis xarisxisa da macxovrebelTa ganwyobebis Sesaxeb informaciuli uzrunvelyofa.

sparseTis saimperio dazverva aqtiurad iyenebda informaciis SeniRbulad miwodebis qvemoCamoTvlil meTodebs:

*sadazvervo werilobiTi informaciis

mokluli kurdRlis mucelSi moTavseba da ZRvenis saxiT miwodeba;


50

*adamianis Tavis gadaparsva, sadazvervo

frazis amokveTa, informaciis SeniRbvisaTvis mozrdili TmiT gadaadgileba;

*sadazvervo xasiaTis Canaxatebis

gakeTeba (romelsac ucxo qveynebSi gemebiT mogzaurobisas vaWrebi uzrunvelyofdnen, rac sparseTis imperiaSi dazvervis erT-erTi Stos _sazRvao dazvervis warmatebiT saqmianobaze mianiSnebs) da a.S. mtruli Zalebis gamosavlenad sparseTis saimperio dazverva aqtiurad iyenebda dezinformaciis meTods _ cru Setyobineba ajanyebis inspirirebis Sesaxeb.

sadazvervo uzrunvelyofis kuTxiT qmedebebisas mniSvnelovania mtrulad ganwyobil samefo karze ganxorcielebuli CanergviTi operacia. Cvens welTaRricxvamde 520 wels sparseTma ver uzrunvelyo babilonis ajanyebis drouli CaxSoba, ris gamoc saomari qmedebebi 2 wels gagrZelda. am garemoebam politikuri da socialur-ekonomikuri situacia daZaba da qveynis ganviTarebis procesebi Seaferxa. problemis mosagvareblad sparseTis saimperio dazvervam SesaZlebeli gaxada sparsTa laSqridan gaqceuli `moRalatis~ mowinaaRmdegis banakSi Canergvis operaciis organizeba (imitaciis sinamdviled asaxva). Canergvis kuTxiT sadazvervo operaciis warmatebulad dagegmarebasa da ganxorcielebaze metyvelebs `moRalatis~ winaswar SerCeuli rolis zedmiwevniT sworad Sesruleba, ris Sedegadac mas mcire samxedro SenaerTis marTvac ki miandes, rac babilonis karis dacvis gauvnebelyofis, qalaqis karis


51

gaRebis da babilonis dacemis safuZveli gaxda. am movlenis analizi iZleva saSualebas vivaraudoT, rom Canergilma pirma masze mindobili mcire laSqari gadaibira, winaaRmdeg SemTxvevaSi sadazvervo operacia warmatebiT ver dasruldeboda).

Tu gaviTvaliswinebT im garemoebas, rom Cvens welTaRricxvamde 336 wels, sparseTis mefes xelT qonda monacemebi filipe II ganzraxvebze: àziis dapyrobis gegmebze~, 47 romlis ganxorcieleba Cvens welTaRricxvamde 334 wels daiwyo, SeiZleba davaskvnaT, rom saxezea mtrulad ganwyobili saxelmwifoebis samefo karze (maRali rangis moxeleebze) gadabirebiTi SeRwevadobis uzrunvelyofa.

saomari viTarebis dros sparseTis dazverva aqtiurad iyenebda sadazvervo qmedebas – mowinaaRmdegis dezinformacias. Cvens welTaRricxvamde 480 wels saomari moqmedebis dros berZnebs miewodeboda dezinformacia sparseTis armiis gansakuTrebuli gawrTvnilobis da mravalricxovnobis Sesaxeb: `Tu yvela sparseli mebrZoli gaisvris mSvildisrebidan, isrebi mzes daabneleben.~48

sparseTis samefos sadazvervo samsaxuris saqmianobis dadebiTi mxareebisa sadazvervo qmedebebisas saberZneTis samefos sadazvervo samsaxurTan brZolaSi, daSvebuli iyo

47levan sanikiZe. àleqsandre makedoneli~, Tbilisis

saxelmwifo universitetis gamomcemloba, 1984. gv.68; 48 `ИСТОРИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ТЕОРИИ И ПРАКТИКИИНФОРМАЦИОННО-ПСИХОЛОГИЧЕСКОГО ВОЗДЕЙСТВИЯ~http://www.vrazvedka.ru;


52

seriozuli Secdomebi romlebic drouli, srulyofili da damajerebeli informaciis moupoveblobas an mopovebulis gauTvaliswineblobas ukavSirdeboda:

●dapyrobil tomTa ganviTarebis doneTa sxvadasxvaobis miuxedavad, adgilobrivi mmarTvelobiTi sistemebis SenarCunebis gamo, separatistuli tendenciebi xSirad Rvivdeboda, rac dainteresebuli ucxo saxelmwifoebis SeRwevadobisa da saziano procesebis marTvis xarisxs zrdida;

●imperiis gansamtkiceblad balkaneTis naxevarkunZulis (iq ganTavsebuli axalSenebis aTenisa da spartas siZlieris gaTvaliswinebis ignorirebiT) dapyrobis dagegmvisas da sabrZolo moqmedebebs, Cvens welT aRricxvamde 334 wels, mniSvnelovani brZolebis wagebis Semdgom makedonur-berZnul armiasTan damarcxeba moyva.

sparseTis imperiiis ganviTarebaze damangreveli zemoqmedebis mqone danaSaulTa ricxvs meqrTameoba, Sedegobrivi TvalsazrisiT destabilizaciisaken mimarTuli Worebis gavrceleba, ajanyeba da a.S. miekuTvneboda, romlis Camden pirebze gamoiyeneboda mkacri sasjeli. im SemTxvevaSi Tu Cadenil danaSaulamde, damnaSavis mier gakeTebul keTil saqmeebs aWarbebda danaSaulis saxeoba sasjelis saxeoba iyo:

meqrTameobisaTvis: _kanis aZroba da damnaSave piris

Tanamdebobriv skamze gadakvra (fsiqologiuri zemoqmedeba momdevno Tanamdebobis pirze,


53

romelic samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebisas am skams gamoiyenebda);

_jvarze gakvra; dapyrobil teritoriaze spaseTis jariskacis mkvlelobisaTvis:

_sikvdiliT dasja (dapyrobili qveynis 10 ganaTlebuli moqalaqis CamoxrCoba xorcieldeboda egvipteSi, am samefos dapyrobis Semdgom); cru SetyobinebisaTvis (saimperio karis msaxurebis mxridan):

_mefis megobrebis siidan garicxva);

samefo karis winaaRmdeg ajanyebisaTvis (mefis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulisaTvis):

_sikvdiliT dasja (zogjer am danaSaulisaTvis, damnaSavis mTeli ojaxi isjeboda, rac koleqtiur pasuxismgeblobasa da sadazvervo uzrunvelyofis karg pirobas qmnida);

_ jvarze gakvra; _ Tavis da marjvena xelisa mokveTa; _ qviT Tavis gaCeCqva;

samefo xelisuflebisadmi daumorCileblobi- Tvis:

_ Tavis mokveTa;

cilismwameblebisaTvis: _ Tavis mokveTa (zogierT SemTxvevaSi

Sedegis gaTvaliswinebiT) dasjili-gardacvlili adamianebi

mokveTili TavebiT, xelebiT da fexebiT centraluri gzebis siaxloves iyvnen ganTavsebuli, 49 rac unda vivaraudoT, rom

49`Културадревногоирана~. Http://WWW.bestreferat.ru;


54

adgilobrivi mosaxleobis da stumrebis (maT Soris mogzaurebis) daTrgunvis mizniT xorcieldeboda da fsiqologiur zemoqmedebaze iyo gaTvlili.

amrigad SeiZleba davaskvnaT Semdegi:

Cvens welTaRicxvamde 559-334 wlebSi sparseTis imperiaSi da imperiis sazRvrebs gareT sadazvervo qmedebebi aqtiurad mimdinareobda;

sparseTis imperiiis ganviTarebaze damangreveli zemoqmedeba qonda, Sida da gare Zalebis mier marTul iseT ZiriTad qmedebebs, rogoricaa kontrolirebad teritoriaze:

_ajanyebebi samefo karis winaaRmdeg; _separatistuli tendenciebi; _saimperio moxeleTa meqrTameoba; efeqturi sadazvervo (maT Soris

kontrsadazvervo) saqmianoba ganapiroba: _sparseTis mmarTvelTa mizanmimarTulma

reformistulma saqmianobam da sadazvervo procesSi uSualo aqtiurma monawileobam;

_sakuriero samsaxuris (kurierebis) sworma da droulma sainformacio-analitikurma da agenturulma (maT Soris agenturuli aparatis Camoyalibeba) saqmianobam;

_sadazvervo funqciis ganmxorcielebeli pirebis, saimperio karis msaxurTa da sasuliero pirTa sistematiurma sadazvervo kontrolma;

_dapyrobil teritoriebze arsebuli tomebis religiuri mimdinareobis SezRudvis gamoricxvam, rac imperiis SigniT da


55

saerTaSoriso asparezze dadebiTi sazogadoebrivi azris gavrcelebis safuZveli, e.i. sagareo agenturuli aparatis Camoyalibeba-gafarToebis procesis xelSemwyobi garemoeba iyo;

_informaciuli sivrcidan gamomdinare, sasuliero pirebis sadazvervo aqciebSi gamoyenebam;

_ucxo saxelmwifoebSi sadazvervo SeRwevadobam, rac samefos maRal da dabal eSelonebSi Tanabari-maRali donis agenturul uzrunvelyofas ukavSirdeba;

_dainteresebuli saxelmwifos mxridan dagegmili mtruli RonisZiebis Sesaxeb drouli informaciis mopovebis kuTxiT, Worebis (dezinformaciis) institutis efeqturma gamoyenebam;

_miRebuli sadazvervo monacemebis gadamowmebis (gamowveuli guneba-ganwyobilebebis Seswavla da sxva) uwyvetma procesma;

_sadazvervo saqmianobisas erT-erTi ZiriTadi segmentis-agenturuli aparatis CamoyalibebaSi, kontrolirebad teritoriaze samefo moxelis-gubernatoris, mzveravis funqciebiT aRWurvam;

_sadazvervo monacemebze dayrdnobiT sistematiurma analitikurma saqmianobam da mniSvnelovani doziT saSinao da sagareo politikaSi qmedebebis ganxorcielebaze daskvnebis gaTvaliswinebam;

_sadazvervo saqmianobisas konspiraciis pirobebis mkacrma dacvam;


56

efeqturi sadazvervo saqmianobis dros gamoyenebuli iyo: _sadazvervo informaciebis Sesyidvis procesis uzrunvelyofa; _agenturuli uzrunvelyofa qmedebaTa kontrolze (romlis obieqtebi iyvnen:

a) samefo karis centraluri aparatisa da periferiuli teritoriebis makontrolebeli moxeleebi;

b) sasuliero pirebi; g) imperiis kontrolirebad teritoriaze

mcxovrebi moqalaqeebi, ucxo qveynis vaWrebi (ucxo qveynebis mzveravebi);

d) imperiisadmi mtrulad ganwyobili ucxo saxelmwifoebis mefeebi, samefo kari, iq arsebuli ganwyobebi da ganzraxvebi).

_sparseTis saimperio dazvervisaTvis informaciis miwodebis iseTi SeniRbvis meTodebi, rogoricaa, mokluli kurdRlis mucelSi werilobiTi informaciis moTavseba da ZRvenis saxiT mirTmeva, adamianis Tavis gadaparsva sadazvervo frazis amokveTa, informaciiT dainteresebul saxelmwifoSi SeniRbvisaTvis mozrdili TmiT gadaadgileba, vaWrebis mier sazRvao mogzaurobisas sadazvervo xasiaTis Canaxatebis gakeTeba da sxva;

sparseTis saimperio dazvervis mier dezinformaciis meTodi gamoiyeneboda, rogorc mtruli Zalebis gamosavlenad da mowinaaRmdegis dasadrgunvad qveynis SigniT da gareT, ise saomari moqmedebebisas.


57


58


59

asureTis dazverva.

sxvadasxva imperiaTa da samefoTa msgavsad, asureTis samefos Camoyalibeba da ganviTareba arastabilur viTarebaSi mimdinareobda. qveyana periodulad, rogorc TavisTavad kontrols daqvemdebarebuli teritoriebis SesanarCuneblad, ise gafarToebisaTvis ibrZoda.

Cvens welTaRricxvamde III aTaswleulSi da II aTaswleulis dasawyisSi aseve Cvens welTaRricxvamde XVIII saukuneSi asureTi babiloneTs emorCileboda.50

asureTis samefo damkvidrebisaTvis mudmiv brZolas awarmoebda, romlis drosac mniSvnelovani warmatebebi ar moupovebia:

-Cvens welTaRricxvamde XVIII saukuneSi, ucxo tomebma asureTis (dRevandeli erayi) axalSenebi gaanadgures, ris gamoc aziisken mimavali gzebi Caiketa. mniSvnelovnad Semcirda savaWro urTierTobebi, ramac asureTis dasusteba ganapiroba.

-Cvens welTaRricxvamde XVI-XV saukuneSi asureTi xuritebma daipyres, xolo Cvens welTaRricxvamde XII saukuneSi 51 igi dasustebuli saxelmwifoTa ricxvs miekuTvneboda;

-Cvens welTaRricxvamde XI-IX saukuneebSi, urartus mxridan periodulma saomarma moqmedebebma, agreTve siriisa da mcire aziisaken

50HistoryofAssyrans.www.aina.org;51EarlyHistoryofAssyrans.www.angelfire.com;


60

mimavali gzebis sistematiurma blokirebam asureTis kidev ufro dasustdeba gamoiwvia.

-Cvens welTaRricxvamde VII saukuneSi, babilonelebis ajanyebam da skviTebis Tavdasxmam egviptis dakargva, xolo Cvens welTaRricxvamde 605 wels babilonisa da midiis koaliciur Semotevas asureTis saxelmwifoebriobis dakargva-ganadgureba mohyva.

iyo periodebi, roca asureTis warumateblobas warmatebebi cvlida:

-Cvens welTaRricxvamde XV saukunis bolosa da XIV dasawyisSi asureTma, xuritebisagan Tavi daixsna;

-amave periodSi asureTma CrdiloeT SuamdinareTis teritoriebis dapyrobis mizniT warmoebuli omi warmatebiT daasrula;

-Cvens welTaRricxvamde XII saukuneSi asureTma dapyrobiTi omebi mezobeli tomebis - nairis, urartus samefoebis winaaRmdeg wamoiwyo;

asureTis gaZliereba Cvens welTaRricxvamde VIII saukunis II-e naxevarSi tiglaTfileser III-is dros daiwyo da piks egviptis, urartus, siriis, palestinis, finikiis da sxva saxelmwifoebis dapyrobisas miaRwia. Seiqmna asureTis didi imperia.

dapyrobiTi omebis dros, asureTis samxedro danayofebi gansakuTrebuli sisastikiT gamoirCeodnen. 52 yovelive amas dapyrobil saxelmwifoebSi damrTgunveli efeqti qonda.

52Липин Л., Белов А., `Глиняные книги~, М, 1952, с. 160.;


61

Cvens welTaRricxvamde 745 wels dapyrobiTi omebis kidev ufro efeqturad sawarmoeblad asureTSi mniSvnelovani politikuri, samxedro da socialuri cvlilebebi ganxorcielda.

ucxo qveynebidan mudmiv sadazvervo kontrols daqvemdebarebuli asureTi, Zlierebis periodSi aqtiurad anxorcielebda sadazvervo-sainformacio kontrolis uzrunvelmyof RonisZiebebs, rac samefos ganviTarebis mniSvnelovani winapiroba iyo.

saTanado magaliTebis safuZvelze mimovixiloT asureTis samefos sadazvervo-sainformacio kontrolis xerxebi da meTodebi, misi uzrunvelmyofi kanonmdebloba.

tiglaTfileser I-is (Zv.w. 1115-Zv.w.1077) mmarTvelobiT,53 samxreT amierkavkasiaSi, nairis, urartus, Savi zRvispira tomebTan warmatebuli saomari moqmedebebis Sedegad asureTi mdidrdeboda, rogorc materialuri (pirutyvi, Zvirfasi liTonebi da sxva) ise fizikuri (tyveebi iafi muSaxeli) TvalsazrisiT.

I. dapyrobili samefos Zarcva, Sromis unariani mosaxleobis datyveveba da mkvidri adgilebidan gandevna, kontrols dasaqvemdebarebeli teritoriis dauZlurebis da damokidebulad gaxdomis erT-erTi mniSvnelovani RonisZieba iyo, rac sadazvervo kontrolis uzrunvelyofis erT-erTi mniSvnelovani mimarTulebaa;

53àsureTis imperia~-rwmenis taZari.http://mytemple.

ucoz.ru;


62

Cvens welTaRricxvamde 1114 wels asureTis samefo kari flobda sadazvervo monacemebs dasavleT aziaSi arsebuli ori ucxo tomis Sesaxeb, romlebic xeTebisadmi morCilebis kategoriuli winaaRmdegi iyvnen; am periodSi, asureTis mier saomari moqmedebebis msvlelobisas, dasavleT aziis orma tomma, brZolis velze mniSvnelovani samxedro Zala (4000 mebrZoli da 120 cxenosani sabrZolo etli) 54 ganaTavsa, riTac mniSvnelovani winaaRmdegobis gaweva iyo SesaZlebeli. saTanado molaparakebebis Semdgom, asureTze danebeba da maTi asureTis xalxis statusiT aRWurva ganxorcielda.

II. saxezea aqtiuri sadazvervo qmedebebi, romlis ganxorcieleba mowinaaRmdegis ukve arsebuli agenturuli aparatis, samSvidobo-diplomatiuri molaparakebisas gadabirebis procesis, agreTve propagandistuli (daTrgunvisa da SiSis inspirirebis) saqmianobis mudmivobis gareSe warmoudgeneli iqneboda.

tiglaTfileser I mefobis dros, asureTis ganviTarebisaTvis mniSvnelovani, ucxo qveynebTan aqtiuri da usafrTxo savaWro urTierTobebis organizeba iyo. yovelive savaWro gzebis, sakuTari da ucxoeli vaWrebis dacvis uzrunvelyofas niSnavda. gaviTvaliswi- noT is garemoebac, rom savaWro marSrutebze ganTavsebuli iyo sameTvalyureo-saTvalTvalo postebi. gamodis, rom saxelmwifos keTilSobiluri miznebiT SeniRbvis gziT am

54`Тиглатпаласар_I~.http://ru.wikipedia.org;


63

kuTxiT sadazvervo kontroli uzrunvelyofili hqonda.

III. faqtobrivad, zemoaRniSnuli ganfeniT SesaZlebeli xdeboda ucxo qveynebisa da adgilobrivi vaWrebis, agreTve tvirTebis moZraobis intensivobis Sesaxeb informaciebis mopoveba-damuSaveba, rac sadazvervo kontrolis uzrunvelyofis erT-erTi efeqturi meTodia.

Cvens welTaRricxvamde 1114-1076 wlebSi arsebobda dokumentaciis mimoqcevis uzrunvelmyofi e.w. sakuriero samsaxuri, romlis TanamSromlebi mSvidobian periodSi saqmianobis garda, samefo jars mudmivad dayvebodnen. amasTan erTad, sakuriero samsaxuris TanamSromlebi valdebuli iyvnen, eTanamSromlad adgilobriv sapolicio danayofebTan. sxva mniSvnelovan garemoebebTan erTad, sakuriero samsaxuris efeqtur saqmianobas ganapirobebda:

a) am periodisaTvis saukeTeso gzebi; b) gzebze postebi estafetis (sakuriero

samsaxuris gadaadgilebis marSrutis zRvari 22 kilometrs Seadgenda, romlis Semdgomac maTi Secvla xdeboda, rac kurieris gadaRlis gamoricxvis garda, dokumentebis swraf mimoqcevas uzrunvelyofda.) mixedviT da saTanado maCveneblebiT 55 (kurierebis orientirebis Seuferxebeli uzrunvelyofa.-avt.) iyo mowyobili;

IV. sakuriero samsaxuri sadazvervo saqmianobis erT-erTi ZiriTadi segmenti iyo

55`Разведка в Ассирии~. http://shpion.h1.ru;


64

sadazvervo informaciis mimoqcevis da mopovebis kuTxiT;

Cvens welTaRricxvamde 883-824 wlebSi, asureTi saomar moqmedebebs anxorcielebda samxreT-aRmosavleT xmelTaSua zRvis sanapiros kontrolis uzrunvelsayofad, qvemoCamoTvlili mizezebis gamo:

◘mdidari bunebrivi resursebi (Zvirfasi, naxevrad Zvirfasi qvebi56 da sxva);

◘sasicocxlo da strategiuli TvalsazrisiT mniSvnelovani saxmeleTo savaWro gzebi;

V. saxezea sadazvervo saqmianoba mowinaaRmdege an mezobeli saxelmwifoebis sasicocxlo da strategiuli mniSvnelobis gzebis da bunebrivi resursebis dadgenis mizniT.

VIII saukunis II-e naxevarSi dapyrobili qveynebis teritoriebze sistematiuri xasiaTi miiRo ajanyebebma. msgavsi viTarebis gansamuxtavad, agreTve teritoriebis kontrolis mizniT tiglaTfileser III mkvidri mosaxleobis asaxlebas da asureTis kontrolirebad sxva, maTTvis ucxo teritoriaze dasaxlebis meTods anxorcielebda. am procesis dros `damorCilebuli meomrebis nawili TviT asurelTa jarSic ki SehyavdaT.~57 VI. saxezea:

56 `ИСТОРИЯ ДРЕВНЕГО ВОСТОКА~ Раздел II. МЕСОПОТАМИЯ Глава 12. Великая Ассирийская военная держава в1тысячелетии до н. э. www.bibliotekar.ru; 57`ასურეთი~.http://ka.wikipedia.org;


65

a) mosaxleobis sadazvervo kontroli, guneba-ganwyobilebebis sistematiuri Seswavlisa da analitikuri saqmianobis CaTvliT;

b) mkvidri mosaxleobis gadasaxlebis meTodis gamoyeneba, rac janyis moyvaruli tomebisaTvis, xangrZliv periodiT sakuTari saxelmwifoebriobisaTvis brZolis saSualebis mospobasTan iqneboda dakavSirebuli;

tiglaTfileser III (Cvens welTaRricxvamde 745-727 wlebSi) iniciativiT Camoyalibda da moRvaweobda mefis usafrTxoebis samsaxuri, romelic mravalricxovnobiT da saukeTeso sabrZolo momzadebiT gamoirCeoda. 58 gaviTvaliswinoT is garemoebac, rom am danayofis gamoyeneba, zogjer regularuli sabrZolo SenaerTebis gareSe xdeboda, dasaSvebia varaudi, maTi specRonisZiebebSi gamoyenebis Sesaxeb;

VII. saxezea mefisa da savaraudod samefo karis maRalCinosnebis piradi dacvis uzrunvelmyofi danayofis arseboba da misi saxelmwifosaTvis gansakuTrebuli mniSvnelobis specRonisZiebebSi gamoyenebis faqti, rac sadazvervo procesebSi aqtiur monawileobaze miuTiTebs;

Cvens welTaRricxvamde 745 wels dapyrobiTi omebis kidev ufro efeqturad sawarmoeblad mniSvnelovani politikuri, samxedro da socialuri cvlilebebi

58`Древняя Ассирия:состав армии~.http://articles.excelion. ru;


66

ganxorcielda. 59 mravalricxovani da Zlieri samxedro SenaerTebis Camoyalibeba umokles periodSi gaxda SesaZlebeli.~G ricxobrivi da aRWurvilobiTi, agreTve swori taqtikiT warmoebuli saomari moqmedebebis miuxedavad, konkretul samxedro qvedanayofebs saomari moqmedebebis sawarmoeblad evalebodaT: `gaemarTaT mdinareebze gadasasvlelebi da xidebi, etlebisa da sabargulebisaTvis gaeyvanaT gzebi, gaekeTebinaT ganakafebi tyeebSi CaeRorRaT Waobebi, Ziri gamoeTxaraT alyaSemortymuli qalaqis kedlebisaTvis, aRemarTaT miwayrilebi, raTa moieriSe jars saSualeba hqonoda pirdapir SebrZoleboda alya Semortymuli qalaqis damcvelebs.~60

VIII. mobiluri da saTanadoT aRWurvili samxedro SenaerTebis Seqmna sakuTari da ucxo qveynebis saomari praqtikis Seswavlas e.i. saTanado sadazvervo-informaciul uzrunvelyofas ukavSirdeba. saxezea e.w. inJinrebiT dakompleqtebuli) qvedanayofis saqmianoba, romelic garda Tavisi funqciuri valdebulebisa, (Sesrulebisa), samoqmedo teritoriis dazverviTa da aucileblobis SemTxvevaSi, mowinaaRmdegis obieqtebze diversiuli saqmianobis ganxorcielebasac SeZlebda.

am periodSi, asureTis sabrZolo SenaerTebs qondaT monacemebi 500 metris

59 `Мировая история развития верховой езды~. http://www.myjulia.ru;60l.lipini, a.belovi. `Tixis wignebi~, Tbilisi. 1978.

gv.181;


67

radiusze cecxlgamCeni yumbaris (cecxlmokidebuli fisiT savse Tixis WurWeli) an qvis yumbaris gamoyenebis efeqturobisaTvis, alyaSemortymuli cixe qalaqis galavanis Semadgenlobis (agebuli xis, qvis da sxva masalisagan) Sesaxeb.

IX. saxezea mowinaaRmdegis dislokaciis adgilis, ganTavsebis Senoba-nagebobis da Semadgenlobis irgvliv, sadazvervo-informaciuli uzrunvelyofa.

sayuradReboa, rom Cvens welTaRricxvamde VIII saukunis Sua xanebSi siriaze kontrolis dakargvis fonze, samxedro da politikuri warmatebebiT gamorCeul, Crdiloeli saxelmwifos urartus da Crdilo-aRmosavleTiT midielTa tomebis damarcxebis faqti.

mniSvnelovania, tiglaTfileser III mier, babiloneTis saxelmwifoebrivi arsebobis dakargvis sanacvlod, babiloneTSi SemoWril aramielTa da qaldeelTa tomebis winaaRmdeg brZolaSi CarTva da maTi damarcxeba.

tyveebis aRmosavleTSi gadasaxlebis Semdgom asureTi, strategiulad mniSvnelovan savaWro gzaze-xmelTaSua zRvaze gasasvlelis da kontrolis uflebis mopovebas aRwevs, rac palestinisa da egviptisaken winsvlis safuZveli xdeba.

X. SeiZleba vivaraudoT, rom sadazvervo informaciebis analizis safuZvelze, kontrolirebadi teritoriis (Sesabamisad Semosavlebis,) daTmobis sanacvlod axali teritoriis (ufro Semosavliani, geografiuli mdebareobiT gamorCeuli da sxva) dapyrobis


68

organizeba. yovelive samefos mmarTvelobis procesSi myar sadazvervo-analitikur saqmianobaze mianiSnebs. amasTan erTad, savaraudoa babilonisaTvis damokidebulebis valdebulebiTi uzrunvelyofa-garigebiT da suverenitetis sanacvlod babiloneTis interesebis dacva saomari moqmedebebiT.

asureTSi sargon II mefobis dros (Cvens welTaRricxvamde 721-705 wlebSi) 61 sakuriero samsaxuri gansakuTrebuli mdgomareobiT sargeblobda. miuxedavad amisa, mefis karze arsebobda kurierul samsaxurze zedamxedvelobis danayofi.

XI. SeiZleba vivaraudoT, rom sadazvervo kontrols eqvemdebarebodnen sadazvervo uzrunvelyofis ganmxorcielebeli samefo danayofebic, maT Soris sakuriero samsaxuri, rac saqmianobis sandoobis gadamowmebas emsaxureboda.

dapyrobil teritoriebze mcxovrebi mosaxleobis tyveebad, axal dausaxlebel adgilebSi Camosaxlebis meTodi, tiglaTfileser III-is msgavsad, misaRebi aRmoCnda mefe sargon II-Tvis: `tiglaTfileser III-m erT-erTi laSqrobis Semdeg asureTSi gadaasaxla 154 aTasi kaci. asureTis meore mefem _ sargon II _ 90 aTasi. . . da es mxolod erTi laSqrobis Semdeg~. 62 tyveTa dagrovebisa da asureTSi Camosaxlebis tradicia konkretul

61SargonII,KingofAssyria(721-705BC).www.britshmuseum.org;62l.lipini, a.belovi. `Tixis wignebi~, Tbilisi. 1978.

gv.181;


69

(sasaxleebis, taZrebis mSeneblobisaTvis da sxva saWiroebebisaTvis) miznebs emsaxureboda.

XII. SeiZleba vivaraudoT, rom qmedeba mtruli Zalis Semosevis SemTxvevaSi buferuli usafrTxo zonis Seqmnasac emsaxureboda. gamodis, rom tyve-mosaxleoba mudmiv sadazvervo uzrunvelyofas da iafi muSaxelis saxiT gamoyenebas eqvemdebareboda.

Cvens welTaRricxvamde 669-633 wlebis Setyobinebebis Tanaxmad, asureTis kontrols daqvemdebarebul somxeTSi ajanyebebs sistematiuri xasiaTi hqonda,63 aq moqmedebdnen asureTisadmi mtrulad ganwyobili imperiebis (an samefoebis) jaSuSebi. mefe informirebuli iyo mtrulad ganwyobili konkretuli pirebis Sesaxeb, romlebTanac Sexvedra mizanSewonilad ar iyo miCneuli;

informaciebis Sekreba xorcieldeboda:

qaravnebiT moZrav vaWrebze dakvirvebis meSveobiT;

mosaxleobis guneba-ganwyobilebebis garkveviT;

quCebSi da bazrobebze mosmenebis gziT; samefo karis msaxurebi mudmiv Seswavla-

meTvalyureobas eqvemdebarebodnen. amasTan erTad, maT gaaCndaT valdebuleba, Tavisi moRvaweobis Sesaxeb, regularulad moexsenebinaT samefo karisaTvis.

XIII. SeiZleba vivaraudoT, rom ucxo qveynebis vaWrebze, samefo karis msaxurebze, mosaxleobis guneba-ganwyobilebebze, efeqturi

63А.И.Каменев `Почему пал Ашшур?~ http://artofwar.ru;


70

agenturuli aparatiT sadazvervo kontroli xorcieldeboda.

Cvens welTaRricxvamde 668 wels asurbanifalis samefo taxtze yofnis dros, mis informaciul uzrunvelyofas mefis nacvlebi, zedamxedvelebi axdendnen.

mefe flobda sadazvervo monacemebs:

►samefo karze mis gamefebasTan dakavSirebuli, mosalodneli amboxis da dagegmili gadatrialebis Sesaxeb;

►amboxebis organizatorebTan daTmobis aucileblobis Sesaxeb;

►mxolod Zaladobrivi gziT samefos SigniT xelisuflebis SenarCunebis, dapyrobili qveynebis Semomtkicebis mizanSeuwonlobis da diplomatiur urTierTobebSi - `gaTiSe da ibatone~-s meTodis danergvis (dapyrobil teritoriebze adgilobrivi Tavadebis mosyidva Tanamdebobrivi dawinaureba da sxva) aucileblobis Sesaxeb;

►mefisadmi uaryofiTad ganwyobili (maT Soris Sewynarebuli) adgilobrivi da ucxo saxelmwifoTa didgvarovnebis qmedebebis Sesaxeb;

XIV. SeiZleba vivaraudoT, rom gansakuTrebul sadazvervo kontrols samefo xelisuflebis winaaRmdeg mimarTuli ajanyebebi, mosaxleobis guneba-ganwyobilebebi eqvemdebarebodnen.

agenturuli uzrunvelyofis makoordinirebel funqcias, kontrolirebad teritoriebze samefo administraciis warmomadgenlebi asrulebdnen.


71

sadazvervo SeRwevadobisaTvis mosyidvebi xorcieldeboda. amasTan erTad dainteresebuli qveynis mier, dapyrobil qveyanaSi kontrolis uzrunvelyofis Semdgom, Tanamdebobrivi waxalisebebis meTodi aqtiurad gamoiyeneboda.

asurbanifalis xelmZRvanelobiT warmatebuli saomari moqmedebebi ganxorcielda egvipteSi, finikiaSi, lidiaSi.

samxedro TvalsazrisiT miuwvdomel, finikiis kldovan kunZulze ganTavsebuli qalaqis asaRebad, blokadis organizeba sasmeli wylis SewyvetiT iqna uzrunvelyofili, ramac dadebiTi Sedegi gamoiRo.

mcire aziis saxelmwifos lidiis dapyroba, am qveyanaSi SeWrili kimerielebis winaaRmdeg, dasaxmareblad miwvevis gamo ganxorcielda.

asureTis mefem TavSesafari misca, SemdgomSi dapyrobas daqvemdebarebuli qveynis (elamis) mefis, Teumanis taxtis pretendents 5 Zmiswuls, samomavlod sakuTari qveynis interesebis sawinaaRmdegod samoqmedod.

XV. SeiZleba vivaraudoT, rom sadazvervo saqmianoba mowinaaRmdegis sasicocxlo mniSvnelobis obieqtebis SeswavliT, maTi Semdgomi blokirebis mizniT mimdinareobda. saomar moqmedebebSi myofi qveynis moTxovniT, samxedro daxmarebis uzrunvelyofa, am qveynis suverenitetis dakargviT dasrulda. amasTan erTad saxezea dasapyrobi qveynidan gamoqceuli taxtis memkvidreebis Sefarebis procesi, SemdgomSi aqtiuri sadazvervo qmedebebis (taxtis memkvidreTa dasayrdeni Tavis qveyanaSi) gansaxorcieleblad.


72

Cvens welTaRricxvamde asureTSi oficrobis kandidatebi profesionalur momzadebas gadiodnen.64 maT unda SeZlebodaT kargi sirbili, cxenze jdoma, mSvildisris srola da ase Semdeg.

XVI. SeiZleba vivaraudoT, rom oficerTa swavlebis procesi sadazvervo kontrols eqvemdebareboda, rac oficerTa srulyofili Seswavlis procesis xelSemwyobi garemoeba iyo;

sadazvervo saqmianobis efeqturoba, sxva mniSvnelovan faqtorebTan erTad samefo xelisuflebis swori gadawyvetilebebis aRsrulebam da saTanado sakanonmdeblo uzrunvelyofam ganapiroba. am mxriv sayuradReboa:

Gsadazvervo qmedebebis uzrunvelmyofi erT-erTi ZiriTad obieqtis vaWrebis moRvaweobis e.w. privilegiis mimniWebeli savaWro kanonmdebloba (wesdeba);65

Gajanyebebisa da areulobebis kerebis aRsakveTad dapyrobil teritoriaze mcxovrebi mosaxleobis gadasaxlebis uzrunvelmyofi kanonmdebloba;

Gucxo samefoebidan Semosuli (maT Soris vaWrebis) pirebis mudmivi sadazvervo kontrolis uzrunvelmyofi kanonmdebloba;

Gsamefo karis msaxurTa moqmedebebis da mosaxleobis guneba-ganwyobilebebis Seswavlis uzrunvelmyofi kanonmdebloba;

64А.И. Каменев. `Почему пал Ашшур?~ (назидания ассирий ской истории). http://artofwar.ru;65 Осипова Е.Д. `ВОЗВЫШЕНИЕ И ПАДЕНИЕ АССИРИЙСКОЙИМПЕРИИ~,http://assyr.narod.ru;


73

Gsamefo moxeleebis valdebulebis ganmsazRvreli kanonmdebloba sakuTari qmedebebis Sesaxeb mudmivi werilobiTi informaciebis wardgenis Sesaxeb da a.S;

sasamarTlo procedura mokle xangrZlivobiT, xolo saxelmwifos winaaRmdeg mimarTuli danaSaulisaTvis ganaCeni identurobiT da simkacriT gamoirCeoda.

Zveli asureTis kanonmdeblobis analizi iZleva saSualebas gamovyoT samefos winaaRmdeg mimarTuli iseTi danaSaulebi, rogoricaa:

• ajanyebebi; • qurdoba; • spekuliacia; • Zaladoba66 da sxva.

gamorCeulia dasjis Semdegi saxeobebi: •sikvdiliT dasja (CamoxrCoba, Tavis mokveTa); •wameba (kanis aZroba, sarze Camocma, 67 wyalSi gadagdeba);

•sxeulis nawilebis mokveTa (damnaSaves ùnda mokveTon cxviri da yuri~)68da sxva.

66`Хрестоматия по истории Древнего Востока~, в 2 Т. / Под ред. М. А. Коростовцев М, Высшая школа, 1980, Т. 1, Среднеассирийские законы, с. 195-203;67 Ùntersuchungen zur Todesstrafe in Assyrien am Beispiel des Pfählens~, GeorgAugust- Universität Göttingen Verfasserin:Annabelle Staiger,Betreuerin:Prof.Dr. Brigitte Groneberg, Abschluss des Magisterverfahrens:März 2007 ,84 Seiten,23 Abbildungen S.1-2; 68 Струве В.В. `Хрестоматия по истории Древнего Мира.~, , М. 1950г. стр. 185;


74

sadazvervo saqmianobis uzrunvelyofisas adgili hqonda mniSvnelovan Secdomebsac.

sadazvervo qmedebebis sisusteze-drouli informaciis miuReblobaze an miRebulis gauTvaliswineblobaze miuniSnebs:

►Cvens welTaRricxvamde 1114 wels asureTis mier ganxorcielebuli saomari msvlelobisas, kontrolirebad teritoriaze ajanyebis inspirireba;

►dapyrobiTi omebis dros Cvens welTaRricxvamde VIII saukuneSi 69 asureTis mefeebis mier, dapyrobil teritoriaze mosaxleobis masobrivad Zarcva-ganadgurebiT am teritoriidan finasuri SemosavlebiT uzrunvelyofis procesis Seferxeba;

_mosamarTleebis korufciul garigebebSi sistematiuri monawileobisaTvis, 70 samefo xelisuflebisadmi mosaxleobis uaryofiTi ganwyobebis organizeba;

_brZolebisas asureTis laSqris mniSvnelovani nawilis daqiravebuli ucxoelebiT (elamelebi, qaldeelebi, aramelebi, babilonelebi, berZnebi) iZulebiTi dakompleqteba mtruli Zalebis sadazvervo SeRwevadobis xelSemwyob garemoebas wardmoadgenda;

_omebis Sedegad mopovebuli nadavlis xarjze cxovrebiT, kontrols daqvemdebarebul teritoriaze mosaxleobis gazarmaceba, maT

69Опарин А.А. ̀ Развенчанные боги. В царстве кровавого бога Ашшура.~ http://nauka.bible.com;70 Осипова Е.Д. `ВОЗВЫШЕНИЕ И ПАДЕНИЕ АССИРИЙСКОЙИМПЕРИИ~.Http://assyr.narod.ru;


75

Soris saomar moqmedebebSi monawileobisagan Tavis arideba;

_saTanado Zalebisa da saSualebebis uqonlobis gamo, masStabebidan gamomdinare, morCilebas daqvemdebarebul teritoriebze Sinagani brZolebis gaZliereba, kontrolis sisuste da sxva.

amgvarad, sadazvervo kontrolis uzrunvelyofiT saxezea:

† dainteresebuli qveynis mier, obieqt saxelmwifoSi perioduli saomari moqmedebebis inspirirebiT, strategiuli da sasicocxlo daniSnulebis gzebis sistematiuri blokirebiT, obieqti saxelmwifos dasustebis organizeba;

† axalSenebis gaanadgurebiT, strategiuli mniSvnelobis gzebis blokireba, mowinaaRmdegisaTvis savaWro urTierTobebis mniSvnelovani Semcirebis e.i. dasustebis organizeba;

† dapyrobiTi omebis dros, samxedro danayofebis gansakuTrebuli sisastikiT moqmedebiT, samomavlod dasapyrobi qveynis xelisuflebisa da mosaxleobis damrTgunveli efeqtis uzrunvelyofa;

† kontrols dasaqvemdebarebeli teritoriis ZarcviT, Sromis unariani mosaxleobis datyvevebiT da mkvidri adgilebidan maTi gandevniT, dauZlurebis da damokidebulebis uzrunvelyofis organizeba;

† dapyrobili teritoriidan janyis moyvaruli tomebis asaxlebiT da aramkvidr


76

teritoriaze dasaxlebiT, maTTvis xangrZlivi periodiT sakuTari saxelmwifoebriobisaTvis brZolis saSualebis mospobis uzrunvelyofa;

† dasapyrob qveyanasTan mimdinare samSvidobo-diplomatiuri molaparakebisas, gadabirebis procesis uzrunvelyofis organizeba;

† dasapyrob qveyanaSi daTrgunvisa da SiSis inspirirebisaTvis, saTanado propagandistuli procesis uzrunvelyofa;

† saomar moqmedebebSi myofi qveynis moTxovniT, samxedro daxmarebis uzrunvelyofa, suverenitetis dakargvis xarjze;

† warsuli istoriuli procesebis (maT Soris saomari praqtikis) kvlevebis safuZvelze, samefosaTvis sasargeblo qmedebebis gansaxorcieleblad, prognozirebis procesis organizeba;

† sakuriero samsaxuris mier, sadazvervo informaciebis mimoqcevis da Sekrebis procesis uzrunvelyofa;

† konkretuli pirebis mefesTan Sexvedrebze uaris Tqmis sarekomendacio procesi;

† mefisa da samefo karis maRalCinosnebis piradi dacvis uzrunvelmyofi danayofis arseboba da misi saxelmwifosaTvis gansakuTrebuli mniSvnelobis specRonisZiebebSi (sabrZolo) monawileobis organizeba;

† sainJinro qvedanayofis mier, funqciuri valdebulebis garda, sabrZolo moqmedebebis dawyebamde, mowinaaRmdegis samoqmedo teritoriis dazvervisa da


77

diversiul qmedebebSi monawileobis uzrunvelyofa;

† sakuriero samsaxuris TanamSromlebis koordinirebuli saqmianoba adgilobriv sapolicio danayofebTan;

†kontrolirebadi teritoriis daTmobis sanacvlod, axali momgebiani teritoriis dapyrobis organizeba;

† mtruli Zalis Semosevis SemTxvevaSi tyve-mosaxleobis saxiT buferuli usafrTxo zonis Seqmnis uzrunvelyofa;

† samefo karis msaxurebis valdebuleba, TavianTi moRvaweobis Sesaxeb samefo karisaTvis moxsenebis miwodebaze;

† samefo karze dagegmili gadatrialebis da mosalodneli Sedegebis gaTvaliswinebiT, amboxebis organizatorebTan daTmobze wasvla;

† dapyrobas daqvemdebarebuli saxelmwifos winaaRmdeg, Semdgomi sadazvervo qmedebebis uzrunvelsayofad, dasapyrobi qveynidan gamoqceuli taxtis memkvidreebis Sefarebis procesis organizeba;

† teritoriuli gafarToebis uzrunvelsayofad, sadazvervo SeRwevadobisaTvis mosyidvebis ganxorcieleba, xolo kontrolis uzrunvelyofis Semdgom, Tanamdebobrivi waxalisebebis organizeba;

† damokidebulebis valdebulebiTi uzrunvelyofa-garigebiT da suverenitetis sanacvlod dasapyrobi qveynis interesebis dacva saomari moqmedebebiT.


78

† dapyrobas daqvemdebarebuli qveynis sasicocxlo mniSvnelobis obieqtebis Seswavla da maTi Semdgomi blokireba;

† srulyofili Seswavlis mizniT, oficerTa swavlebis procesis informaciuli kontroli; sadazvervo uzrunvelyofis procesSi aqtiur

Seswavlas eqvemdebareboda:

× teritoriuli gafarToebis TvalsazrisiT mowinaaRmdege da mezobeli saxelmwifoebis zraxvebi da qmedebebi;

× dasapyrob teritoriebze arsebuli bunebrivi resursebi;

× dapyrobas daqvemdebarebuli qveynis sasicocxlo mniSvnelobis obieqtebi;

× dasapyrobi teritoriis savaWro urTierTobebi da maTi uzrunvelmyofi pirobebi;

× dasapyrob teritoriebze arsebuli mosaxleobis guneba ganwyobilebebi;

× samefo karis maRalCinosnebi da samefo (maT Soriis sadazvervo qmedebebis uzrunvelmyofi sakuriero) samsaxurebi;

× mowinaaRmdegis dislokaciis adgili da iq ganTavsebuli Senoba-nagebobebis agebuleba da maTze gamoyenebuli saSeni masalebi;

× dasapyrobi teritoriebi, xelsayreli Semosavlianobis da geografiuli mdebareobis mixedviT;

× kontrols daqvemdebarebul teritoriaze mcxovrebi mosaxleoba da tyveebi;


79

× diplomatiuri moRvaweobis ganmxorcielebeli pirebi;

× adgilobrivi da qaravnebiT moZravi ucxo qveynis vaWrebi, agreTve tvirTebis moZraobis intensivoba;

× dasapyrob teritoriebze mcxovrebi adgilobrivi Tavadebi;

× mefisadmi uaryofiTad ganwyobili maT Soris Sewynarebuli pirebi;

× mefis uaxloesi garemocva-ucxo qveynebis taxtis memkvidreebi da sxva;

sadazvervo uzrunvelyofis procesSi moipoveboda informaciebi:

dazvervas daqvemdebarebuli qveynis

strategiuli kavSir-urTierTobebis, strategiuli da sasicocxlo daniSnulebis obieqtebis Sesaxeb;

dazvervas daqvemdebarebuli qveynis axalSenebis mdebareobis, gansaxlebis mizezebis da motivebis Sesaxeb;

dazvervas daqvemdebarebul kontrolirebad teritoriaze ajanyebis mowyobisaken midrekili pirebis Sesaxeb;

mzveravi da dazvervas daqvemdebarebuli qveynis diplomatiur molaparakebebSi monawile pirebis Sesaxeb; ◊ mzverav da dazvervas daqvemdebarebul qveyanaSi propagandistuli saqmianobis zegavlenis masStabebis Sesaxeb; ◊ mzverav da dazvervas daqvemdebarebuli qveynis saomari praqtikis Sesaxeb;


80

mzveravi qveynis buferul zonaSi iZulebiT gansaxlebuli tyve-mosaxleobis kavSirebis, guneba-ganwyobilebis Sesaxeb;

mzveravi da dazvervas daqvemdebarebuli qveynis samefo karis moxeleebis qmdebebis Sesaxeb; ◊ mzverav da dazvervas daqvemdebarebul qveynaSi amboxebis mimdinareobisas mosaxleobaSi zegavlenis masStabebis Sesaxeb; ◊ mzverav da dazvervas daqvemdebarebuli qveynaSi iZulebiT emigraciaSi myofi pirebis qmedebebis Sesaxeb;

◊ mzverav da dazvervas daqvemdebarebuli qveynis samefo karis gadasabirebeli moxeleebis da Tavadebis susti wertilebis Sesaxeb; ◊ mzverav da dazvervas daqvemdebarebuli qveynis samxedro pirebis qmedebebis Sesaxeb, maT Soris swavlebis procesSi; ◊ mzverav da dazvervas daqvemdebarebuli qveynis socialur-politikuri viTarebis Sesaxeb da sxva; sadazvervo uzrunvelyofis procesSi agenturuli aparatis Canergvis adgilebs warmoadgenda mzverav da dazvervas daqvemdebarebuli qveynis:

samefo karis moxeleebi, maTi axlo garemocva;

axalSenebis mosaxleoba; diplomatiuri korpusis da

molaparakebebis warmomadgenlebi;

sakuriero samsaxuris TanamSromlebi;


81

vaWrebi; samxedro pirebi; tyve mosaxleoba;

SeiZleba davaskvnaT, rom Cven welTaRricxvamde XVIII-VII saukuneebSi sadazvervo saqmianoba asureTis mier aqtiurad iyo organizebuli.

teritoriuli gafarToebis uzrunvelsayofad dagegmil saomar moqmedebebs yovelTvis win uswrebda aqtiuri sadazvervo saqmianoba, romlis dros gansakuTrebuli roli, mowinaaRmdegis kontrolirebad teritoriaze gadabirebiT, diversiul da sxva qmedebebs ekava.

saxezea sainformacio-analitikuri saxis sadazvervo saqmianoba, sarekomendacio qmedebebi da dagegmili miznebis efeqturad ganxorcielebisaTvis saTanado RonisZiebebis swori dagegmareba.

sadazvervo saqmianobis ganxiluli magaliTebi aCveneben, rom muSaoba konkretuli mimarTulebebis mixedviT safrTxeebis aRsakveTad ZiriTadSi warmatebulad mimdinareobda, romlis ZiriTadi mizezi operatiul-informaciul da propagandistul saqmianobasTan erTad, saxelmwifos winaaRmdeg mimarTuli danaSaulebis klasificirebiT, sasjelis mkacri saxeebiT da sakanonmdeblo uzrunvelyofiT unda aixsnas.

warmatebuli saqmianobis fonze adgili hqonda mniSvnelovan Secdomebsac, romlebic sxvadasxva etapze, sxvadasxva damangreveli ZaliT moqmedebdnen saxelmwifoze.


82


83


84

romis imperiis dazverva

msoflio itoriis yvela etapze,

ganviTarebis procesSi myofi imperiebi teritoriuli gafarToebisa da finansuri uzrunvelyofisaken mimarTuli qmedebebiT arian dakavebuli.

dazianebas, dapyrobas daqvemdebarebuli imperiebisa da samefoebisadmi urTierTobebi, strategiul interesebze da gansaxorcielebeli qmedebebisaTvis xelsayrel pirobebzea damokidebuli. sxva mniSvnelovani garemoebebis gaTvaliswinebiT, swored es ori piroba gansazRvravda mSvidobiani Tanaarsebobis xangrZliobas, romlis drosac aucilebeli iyo sainformacio kontrolis uzrunvelyofa, rogorc kontrolirebad ise kontrols dasaqvemdebarebul obieqtebze.

swored drouli, obieqturi da srulyofili informaciuli uzrunvelyofa gansazRvravda imperiebis SenarCunebisa da gaZlierebisaken mimarTuli swori RonisZiebebis dagegmarebas da warmatebul ganxorcielebas. Aam kuTxiT sainteresoa Cvens welTaRricxvamde romis imperiis sadazvervo-sainformacio kontrolis xerxebi da meTodebi, agreTve sadazvervo kontrolis uzrunvelmyofi kanonmdeblobis mimoxilva.

imperiis social-politikuri ganviTareba mudmivad arastabilur fonze mimdinareobda, radgan, romi sazRvrebis gazrdaze mudmivad zrunavda da swored amitom igi sistematiurad


85

CarTuli iyo dapyrobiT brZolebSi. am kuTxiT gamorCeulia:

_Cvens welTaRricxvamde 341 wels da 326 wels samnituri omebi (romaelTa da italiis samxreT nawilSi mcxovrebi eris-samnitTa monawileobiT), romelic 321 wels romaelTa gamarjvebiT dasrulda;71

_omi romsa da galebs Soris Cvens welTaRricxvamde 391 wels;72

_sami punikuri omi karTagenelebis (punikebis) winaaRmdeg, Cvens welTaRricxvamde 264-146 wlebSi, romelic saboloo jamSi romaelTa gamarjvebiT dasrulda da sxva.73

imperiis Camoyalibeba-SenarCunebis procesi saTanado kontrolis (informaciuli) uzrunvelyofis gareSe warmoudgenelia. ganvixiloT kontrolis uzrunvelyofis magaliTebi. am mxriv sayuradReboa, Cvens welTaRricxvamde 753-63 wlebSi, Zvel romSi, pontifikosebis institutis saqmianoba, romlis saTaveSi imperatorebi idgnen. sxva mniSvnelovan sakiTxebTan erTad, am samsaxuris kontrols eqvemdebareboda samsaxuri, romelic strategiuli daniSnulebis xidebis awyobasa da (mtris Tavdasxmis SemTxvevaSi) daSlas uzrunvelyofda. amasTan erTad samsaxuris movaleobas, xidebis ganTavsebis adgilebze mimdinare movlenebis qronologiuri aRricxva,

71`სამნიტები~. www.top-swiat.eu/wikipedia/w/ka/;72`გალებთან რომისთვის ომი~. www.topswiat.eu/

wikipedia/w/ka/;73`პუნიკური ომები~. www.topswiat.eu/wikipedia/w/ka/;


86

mtris mxridan mosalodneli Tavdasxmisa da imperiaSi religiuri cxovrebis wesze da zne-Cveulebebze informaciis Segroveba warmoadgenda. yovelive ki, sadazvervo qmedebebis niSnebis momcvelia.

Cvens welTaRricxvamde 391 wels74 romsa da galebs Soris brZolis dawyebamde strategiuli poziciebis Seswavla-dakavebis kuTxiT ganxorcielebuli araswori informaciuli (sadazvervo) uzrunvelyofis gamo, galebma romaelTa samxedro SenaerTis alyaSi moqceva SeZles. alyaSi moxvedrisTanave romaelTa samxedro SenaerTTan mowinaaRmdegis erT-erTi didgvarovani aRmoCnda, romlis meSveobiTac xorcieldeboda sadazvervo informaciis miwodeba saimperio dazvervisaTvis. didgvarovans sistematiuri kavSiri qonda sakuTar tyvedyofil monasTan, romlis gadabireba Tavisuflebis SenarCunebis da fuladi Tanxis gadaxdis dapirebiT ganxorcielda.

galebs monis saqmianoba gamoeparaT, maTi TanamebrZoli ki alyaSemortymuli SenaerTidan romis saimperio dazvervas uzrunvelyofTa werilobiTi informaciis (werili Tavseboda sasroli Subis saxelurSi da misi gadasrola xdeboda daniSnulebisamebr) Cvens SemTxvevaSi:

-alyis uzrunvelmyof SenaerTidan, alyaSemortymul samxedro SenaerTSi;

-alyis uzrunvelmyof SenaerTidan, romis saimperio dazvervis poziciebisaken) miwodebiT.

74

`გალებთან რომისთვის ომი~. www.top-

swiat.eu/wikipedia/w/ka/;


87

informaciulma saqmianobam Sedegi gamoiRo. pirvel etapze alyis moxsna, xolo SemdgomSi galebis damarcxeba iqna uzrunvelyofili. realurad saxezea sadazvervo_informaciuli (gadabireba, saidumlo informaciis mopoveba-miwodeba) uzrunvelyofisagan damdgari Sedegi.

punikuri omebis (Cvens welTaRricxvamde 264-146 wlebSi) mimdinareobisas, brZolebSi warumateblobis erT-erTi mniSvnelovani mizezis da saSualebis, agreTve karTagenelTa mier ZiriTadi uZleveli sabrZolo iaraRis, sabrZolo mwyobris-ganfenis garRvevis (e.w. taranis) ZiriTadi elementis _ spiloebis ganeitralebis Sesaxeb monacemebis Sekreba (dadginda, rom spiloebis ganeitraleba maTTvis SiSis momgvreli sayvirebiT iyo SesaZlebeli.), sadazvervo-sainformacio kontrolis organizebaze miuTiTebs. meTodis gamoyeneba ki, sadazvervo monacemebis gadamowmebis procesSi eqsperimentis Catarebazec unda mianiSnebdes.

samxedro TvalsazrisiT, kontrolis saSualebad sadazvervo-sainformacio uzrunvelyofas adasturebs romis mier organizebuli sadazvervo-saidumlo operacia numidiis samefoSi.

meore punikuri omis dros (Cvens welTaRricxvamde 218-201 wlebi) 75 romaelebs afrikis dapyroba qondaT ganzraxuli, romlis xelSemSlel mniSvnelovan Zalas am regionSi, karTagenelebis strategiuli mekavSireebi numidielebi warmoadgendnen. maTi damarcxebiT

75ThePunicwars.www.historyworld.net


88

arsebuli strategiuli kavSiris rRvevasTan erTad romaelebisaTvis xelsayreli viTareba iqmneboda.

aqtiuri qmedebebis ganxorcielebas aferxebda is garemoeba, rom numidielTa Sesaxeb sadazvervo informaciuli vakumi arsebobda.76

Cvens welTaRricxvamde 105 wels, efeqturi sadazvervo saqmianobis uzrunvelsayofad, pirvel etapze numidielebTan diplomatiuri molaparakebebis warmoeba aucilebeli gaxda.

sadazvervo miznebis SesaniRbavad numidielebTan mosalaparakeblad samoqalaqo pirebis gagzavna ganxorcielda, romlebsac monebis formebSi gamowyobili (SeniRbvis saSualeba) romaeli oficrebic axdendnen. am RonisZiebis dros, mowinaaRmdegis banakSi aRmoCnda saberZneTis samxedro skola gavlili oficeri, romelmac romael monebSi misi yofili samxedro skoleli Seicno, rac romael emisars ar gamoparvia. emisarma fizikuri Seuracxofa miayena gaSifrvis saSiSroebis myof monas, ramac misi samxedro skolelis eWvebi nacnobobis Sesaxeb gafanta, radgan misTvis cnobili iyo rom, romSi arsebuli wesebiT oficris fizikuri Seuracxyofa akrZaluli iyo (gamodis rom saimperio dazvervisaTvis mowinaaRmdege samefoebis wes-Cveulebebi mudmiv sadazvervo Seswavlas eqvemdebareboda.-avt.)

numidielebs delegaciis qmedebebi mkacr kontrolze hyavdaT ayvanili, ris gamoc

76e.Cerniaki.`xuTaswliani faruli omi~,Tbilisi,1969.

gv.9;


89

ferxdeboda mniSvnelovani sadazvervo informaciebis miReba, rac pirvel etapze romaelTa mxridan molaparakebebis mizanmimarTuli gaWianurebis safuZveli gaxda. amasTan erTad, romaelTa delegaciis wevrebma mciredi areulobis (sakuTari cxenebis dafeTebis organizeba da devna, raTa mciredi magram mniSvnelovani monacemebis Sekreba yofiliyo SesaZlebeli) organizeba uzrunvelyves.

sadazvervo qmedebebiT mopovebuli iqna mniSvnelovani sadazvero monacemebi:

numidiel meomarTa sacxovrebeli saxlebis ganlagebis Sesaxeb;

sacxovrebeli saxlebis agebulebisa da Semadgenlobis (fiCxi, Cala da sxva) Sesaxeb;

SeiaraRebul mxedarTa raodenobisa da maTi aRWurvilobis Sesaxeb.

ganxorcielebuli sadazvervo qmedebebis efeqturobaze metyvelebs is garemoeba, rom xelCarTuli brZolis dawyebamde, meomarTa qoxebi pirvelad samizned iqca da ganadgurda, ramac qaosi, areuloba gamowvia numidielebSi. sxva mniSvnelovan garemoebebTan erTad am qmedebam gardamtexi mniSvneloba iqonia romaelTa gamarjvebaze.

saomari moqmedebebis dawyebamde, aqtiur sadazvervo-sainformacio uzrunvelyofaze metyvelebs, Cvens welTaRricxvamde 55 wels britaneTSi, sadazvervo SeRwevadobis uzrunvelsayofad, diplomatiuri misiis (sadazvervo jgufi) wargzavna, romlis mizans uxucesTa gadabireba da romze nebayofilobiTi morCilebisaTvis saTanado sazogadoebrivi


90

azris mobilizacia warmoadgenda. am mizans emsaxureboda savaWro misiis gaaqtiureba britaneTTan, rac romaeli vaWrebis sadazvervo informaciul uzrunvelyofis procesSi aqtiur Cabmaze unda miuniSnebdes, radgan maT britaneTis kunZulebze mcxovrebi tomebis Sesaxeb unda SeekribaT informaciebi:

• cxovrebis wesis, wes-Cveulebebis,

ricxovnobis Sesaxeb;

• mosaxleobasa da mebrZolebSi

brZolisadmi guneba-ganwyobilebebis Sesaxeb;

• brZolis meTodebis Sesaxeb;

• kanonmdeblobis Sesaxeb da a.S. faqtobrivad miniSnebuli sadazvervo

saqmianobiT britaneTis dasapyrobad Sesabamisi Zalebis da saSualebebis gamoyenebis swori dagegmva iqneboda SesaZlebeli. gadabirebebis procesiT ki SesaZlebeli gaxdeboda dapyrobisaTvis saTanado azris da ganwyobis (SiSi, panika) mobilizeba dasapyrobi qveynis mosaxleobaSi.

sabrZolo moqmedebebis dawyebis gadawyvetileba keisarma, sxva mniSvnelovani faqtorebis gaTvaliswinebiT, swored sadazvervo uzrunvelyofis Semdgom miiRo, rac romSi sadazvervo saqmianobis aqtiur rolze miuniSnebs.

sadazvervo-sainformacio saqmianobam piks, romis imperiis Semqmnelis iulius keisarisa (Cvens welTaRricxvamde 100-44 wlebi)77 da pirveli imperatoris oqtaviane avgustusis

77Gaius Julius Caesar (100-44BC). www.roman-empirie.net;


91

(Cvens welTaRricxvamde 63-14 wlebi) 78 marTvelobisas miaRwia. imperiis SigniT mudmivi politikuri daZabulobis miuxedavad, Cvens welTaRricxvamde I saukuneSi romma Tanamedrove portugaliis, espaneTis, italiis, saberZneTis, makedoniis, TurqeTis, siriis, israelis, tunisis da CrdiloeT alJiris, xolo Zveli welTaRricxvis dasasruls Tanamedrove safrangeTis (galia), britaneTis, agreTve egviptis teritoriebis kontroli uzrunvelyo, rac xmelTaSua zRvispireTisa da dasavleT evropis kontrols gulisxmobda. yovelive ki, sadazvervo-sainformacio kontrolis gareSe ver iqneboda uzrunvelyofili.

sadazvervo-sainformacio saqmianoba mimdinareobda imperiisaTvis mosalodneli safrTxeebis gansazRvris kuTxiT, qvemo CamoTvlili mimarTulebebis mixedviT:

× imperiis mosaxleobaSi arsebuli guneba-ganwyobilebebi;

× saimperio moxeleebis qmedebebi, politikuri movlenebisadmi damokidebulebebi;

× sakuTari da ucxo qveynebis samxedro SenaerTebSi arsebuli viTareba (guneba-ganwyobileba, SeiaraReba da sxva.);

× dapyrobili da dasapyrobi erebis istoriuli warsuli da zne-Cveulebebi;

× dapyrobil da dasapyrob erebSi politikur-ekonomikuri viTareba da sxva;

78 Augustus. First Roman Emperor, 63 B.C.- 14 C.E.www.lucidcafe.com;


92

Cvens welTaRricxvamde 100-44 wlebSi sistematiuri daZabulobiT gamoirCeoda urTierTobebi senatSi, rac Zlieri politikuri oponentebis arsebobiT da moRvaweobiT iyo ganpirobebuli. Aamave dros, imperiaSi batonebisa da arsebuli wes-wyobilebis winaaRmdeg monebis ajanyebebs da gamosvlebs, sistematiuri xasiaTi qonda.

yvelaze gamorCeul, Seurigebel politikur oponentad, senatsa da masebSi Zalian didi zegavlenis mqone senatori ciceroni79 (Cvens welTaRricxvamde 106-43 wlebi) rCeboda, romelmac sxva mniSvnelovan faqtorebTan erTad, imperatoris mkacr kontrols da zegavlenas daqvemdebarebuli politikuri oponentebis popularebis sawinaaRmdego ganwyobebis organizeba uzrunvelyo. aRniSnuli periodisaTvis:

►àraferi ise popularuli ar iyo, rogorc popularebisadmi siZulvili~;80

►àxalgazrda oratorma moaxerxa diqtatoris teroristuli reJimis gakicxvis iseTi poziciis gamonaxva, romelic...friad

Znelad xelSesaxebi iyo.~81

79Wer war eigentlich dieser Cicero, nach dem sogar Zeitschriften benannt werden9. www.Bernard-koch.de; 80Н.А.МАШКИН, `ПРИНЦИНАТ АВГУСТА~, АКАДЕМИЯ НАУК СССР ИНСТИТУТ ИСТОРИИ Издательство Академии Наук СССР Москва. 1949 СТР.22; 81 В. М. СМИРИН, `ЦИЦЕРОН В ГОДИ СУЛЛАПСКОЙ ДИКТАТУРЫ~, ВДИ, 1958, N4, СТ.90; al.wereTeli. `markus tulius ciceroni~, Tbilisis saxelmwifo universitetis gamomcemloba. Tbilisi.

1959. gv.44;


93

ciceronis qmedebaTa siZliere mis samxedro da samecniero gamocdilebasac ukavSirdeboda. plutarqes gadmocemiT: èrT xans ciceroni samxedro moRvaweobasac eweoda sulas xelmZRvanelobiT marsebis omSi (e.i. mokavSireTa omSi), magram mere, roca dainaxa, rom respublika TandaTanobiT Sinaomisaken miiswrafoda da amis wyalobiT SeuzRudav monarqias uaxlovdeboda, Tavi misca mecnierul

cxovrebas~.82 ciceroni saimperio karisadmi aSkara

politikuri dapirispirebis garda ar erideboda aqtiuri saxis sxva saziano procesebSi monawileobasac.

Cvens welTaRricxvamde 49 wels saimperio karis mmarTvelobis Zaladobrivi damxobis mizniT, pompeusma Tavis momxreebTan erTad brZola gaamZafra, romelSiac ciceronma misi mxare daiWira da moqmedebebi daafinansa.

Cvens welTaRricxvamde 47 wels, saimperio karis winaaRmdeg publius kornelius dolabelas organizebuli amboxi warumateblad dasrulda, romlis drosac aqciis mxardamWeri kvlav ciceroni iyo. am movlenebis analizi aCvenebs, rom imperiis erTianobis SesanarCuneblad da gasaZliereblad kontrolis gaZliereba erT-erT ZiriTad

82 В.М. СМИРИН, `ЦИЦЕРОН В ГОДИ СУЛЛАПСКОЙДИКТАТУРЫ~,ВДИ,1958,N4,СТ.90; al.wereTeli. `markus tulius ciceroni~, Tbilisis saxelmwifo universitetis gamomcemloba. Tbilisi.

1959. gv.44;


94

winapirobad rCeboda, rac sadazvervo-sainformacio saqmianobis gaaqtiurebis aucileblobaze miuniSnebda. am kuTxiT mniSvnelovania saimperio dazvervis saqmianoba politikuri opoziciis daTrgunvis kuTxiT.

araZaladobrivi dialogiT politikur oponentebTan problemis mougvarebloba, senatorebze Zaladobrivi qmedebebis (devna-sakanonmdeblo uzrunvelyofiT) dawyebis safuZveli gaxda, ris Sedegadac senatorebma sistematiurad daiwyes senatSi monawileobisagan Tavis arideba, rac keisars misi momxreebis popularebis meSveobiT sasurveli sakanonmdeblo gadawyvetilebis miRebas uadvilebda.

saimperio karze daigegma politikuri oponentis ciceronis (Cvens welTaRricxvamde 106-43 wlebi) devna. saimperio karis winaaRmdeg mimarTuli qmedebebis aRsakveTad sakanonmdeblo uzrunvelyofa gaxda aucilebeli (rac mis irgvliv aqtiuri sadazvervo qmedebebis araefeqturobiT unda iqnas axsnili).

popularebis mxardaWeriT damtkicda kanoni, romelmac ciceronis gandevnas safuZveli daudo, imavdroulad, mas wyliTa da cecxliT sargeblobis ufleba aekrZala.

ciceroni gaiqca, Tumc saimperio kontrols daqvemdebarebul teritoriaze misi centrTan axlos yofna kvlav safrTxed iqna miCneuli. miiRes meore kanoni, romlis mixedviTac igive akrZalva masze romidan 500 milis manZilze xorcieldeboda. es ki imis aRmniSvnelia, rom politikuri opoziciis


95

qmedebebi, gandevnis Semdgomac sadazvervo kontrols (Seswavlas) eqvemdebareboda. amave kanoniT ciceronze TavSesafaris micemac aikrZala. am gadawyvetilebebma senatSi da xalxSi didi usiamovneba gamoiwvia. Tumc situaciis daregulireba SeiaraRebuli razmebis senatSi misvlisTanave gaxda SesaZlebeli. daTrgunvis procesis gagrZelebad unda miviCnioT is garemoeba, rom ciceronis qoneba daeqvemdebara saimperio karis gadawyvetilebebs, rac pirdapir kavSirSi iqneboda misi uaryofiTi qmedebebis Sesaxeb sadazvervo monacemebTan. saimperio karma ciceronis agarakis dangreva, palatinze mdebare saxlis dawva, nasaxlaris erTi nawilis sajaro gayidva, xolo meore nawilze Tavisuflebis taZris ageba uzrunvelyo.

miuxedavad imisa, rom saimperio kari Zaladobrivi qmedebebis organizebas sistematiurad mimarTavda, Cvens welTaRricxvamde 54 wels romSi socialur-politikuri viTareba kvlav gamwvavda, ris gamoc (Cvens welTaRricxvamde 53 wels) dagegmili (konsulebis) arCevnebi ver Sedga.

daZabulobis fonze keisarma pozicia daTmo, rac romSi ciceronis dabrunebis safuZveli gaxda. am faqtis gaTvaliswinebiT SeiZleba vivaraudoT, rom saxezea sadazvervo-informaciuli uzrunvelyofis Sedegad miRebuli daTmobis gadawyvetileba, rac prognozirebuli arasasurveli procesebis SesaZlo ganviTarebis Tavidan asacileblad iqna miRebuli.


96

aqtiuri sadazvervo uzrunvelyofis procesis ganvrcobaze metyvelebs, Cvens welTaRricxvamde 29 wels oqtaviane avgustusis mier cenzoris funqciis (romis imperiaSi Cvens welTaRricxvamde 442-280 wlebSi moqmedebda cenzoris instituti.) SeTavseba, riTac qveynis SigniT da gareT arsebuli viTareba mkacr kontrols dauqvemdebara.83

cenzoris sadazvervo kontrols, imperiis SigniT da gareT eqvemdebareboda:

cenzis mixedviT imperiis mosaxleoba, saimperio karis msaxurebi, senatorebi;

mosaxleobis moraluri da socialuri mdgomareoba (arsebobda valdebuleba ficis Semdgom ojaxis wevrebis qonebriv monacemebze informaciis micemis Sesaxeb);

saimperio finansebis administrireba, sazogadoebrivi Senobebis mSenebloba da a.S;

cenzorebis sadazvervo funqciiT aRWurvas adasturebs is garemoebac, rom saomar pirobebSi cenzorebi samxedro banakebsa da periferiebSi igzavnebodnen.

oqtaviane avgustusi ar iTvleboda gamorCeul mxedarTmTavrad, miuxedavad amisa, man imperiis sazRvrebis gamyareba SeZlo, romlis erT-erT ganmapirobebel garemoebad efeqtur sadazvervo kontrolze mudmivi zrunva unda iyos miCneuli: ̀ oqtavianem Seqmna qalaqebSi saxanZro razmebi, romlebic aseve policiur

83levan sanikiZe, `romis imperia~,Tbilisi.1984.gv.9-10;.


97

funqciebsac asrulebdnen, aseve Seqmna gzebis da wylis gayvanilobebis zedamxedvelobis Tanamdebobebi.~ 84 am mosazrebas adasturebs qvemoT moyvanili garemoebebic:

a) gzebis zedamxedvelobiT, konkretuli pirebis an pirTa jgufebis (maT Soris ucxo qveynebis vaWrebi, romlebic ZiriTad saqmianobasTan erTad, sadazvervo informaciebis Sekrebis funqciasac asrulebdnen) qmedebebis kontroli iqneboda SesaZlebeli;

b) am periodisaTvis sasmeli wyliT imperiis uzrunvelyofa, sasicocxlo da strategiuli TvalsazrisiT mniSvnelovan warmatebad iTvleboda, rac imas niSnavda, rom iperiisadmi mtrulad ganwyobili Sinauri da gare Zalebi dainteresebuli iqnebodnen sistemebis mwyobridan gamoyvaniT, wylis mowamvliT da sxva;

g) saxanZro razmebis Seqmna da policiuri funqciis mqone uwyebebis mier, im periodisaTvis imperiis ganviTarebis winaaRmdeg mimarTuli xelovnuri (maT Soris winaswar dagegmili) xanZrebis gamomwvevi mizezebis Sesaxeb informaciebis mokreba da xanZrebTan brZola. efeqturi sadazvero saqmianobis Sedegad saimperatoro kari flobda informaciebs kontrolirebad teritoriebze:

dakninebuli zne-Cveulebebis Taobaze;

84ოქტავიანე ავგუსტუსის პრინციპატიhttp://ka.wikipedia.org;


98

-rTuli demografiuli mdgomareobis Sesaxeb; senatorebis mxridan imperatoris sawinaaRmdego agitaciisa da ajanyebebis organizebaSi monawileobaze da sxva;

qveynis SigniT da gareT, saimperio mmarTvelobis Seuferxebeli saqmianobisaTvis, imperatorisa da maRali rangis saimperatoro moxeleebis piradi usafrTxoebis mizniT funqcionirebda pretorianelTa gvardia, romelic policiur funqciasac asrulebda: `gansakuTrebuli privilegiebiT sargeblobdnen pretorianelTa kohortebi... isini Rebulobdnen met xelfass da ufro did xans msaxurobdnen, vidre Cveulebrivi legionerebi. gansakuTrebiT kohortebi romSi eweodnen sapolicio samsaxurs.~ 85 SeiZleba vivaraudoT, rom es samsaxuri imperatoris garda, dacvas daqvemdebarebuli obieqtebis SesaZlo antisaxelmwifoebrivi qmedebebis Sesaxeb sadazvervo monacemebis Sekrebasac axorcielebda.

Cvens welTaRricxvamde 27-14 wlebSi, Zalauflebis xelSi Cagdebis mizniT avgustuss, triumviratis erT-erTi xelmZRvaneli antoniusi brZoliT daupirispirda. antoniusis strategiuli partniori am brZolaSi, misi sayvareli egviptis dedofali kleopatra iyo, romelmac Tavisi flotiT igi Sua brZolaSi miatova da es qmedeba brZolis wagebis ganmapirobebeli erT-erTi mniSvnelovani garemoeba gaxda. Tu gaviTvaliswinebT

85levan sanikiZe, `romis imperia ~Tbilisi. 1984 gv.17;


99

oqtavianes egvipteSi Sesvlisas kleopatras pompezur daxvedras, agreTve im garemoebas, rom antoniusi TavSesafris saZebnelad egvipteSi gaiqca da egviptis mTavari qurumis organizebiT egvipteSi gadasvlisas igi mokles, dasaSvebia varaudi maRali donis sadazvervo agenturuli SeRwevadobis da teroristuli aqtis uzrunvelyofaze.

drouli sadazvervo informaciuli uzrunvelyofisaTvis gamoyenebuli iyo e.w. sakuriero samsaxuri da signaluri sistema. Cvens welTaRricxvamde I saukuneSi iulius keisaris organizebiT Camoyalibda e.w. saxelmwifo fosta. 86 ganviTareba daiwyo sakuriero samsaxurma. kurierebis dRiur garbenad 75 kilometri iyo dawesebuli da saswrafo gzavnilebis SemTxvevaSi gadaadgileba cxenebiT xorcieldeboda.

imperiisadmi mtrulad ganwyobili qveynebis mxridan, sakuriero samsaxuris qmedebebis sadazvervo kontrolze metyvelebs is garemoeba, rom am samsaxuris TanamSromlebi xSirad xdebodnen Tavdasxmebis obieqtebi, rac sadazvervo informaciis mopovebas ukavSirdeboda.

gadaadgilebis marSrutze usafrTxoebis uzrunvelsayofad TavdacviTi Senoba-nagebobebi da samxedro banakebis mSenebloba

86 Виргинский В., Хотеенков В. `Очерки истории науки итехники с древнейших времен до середины XV века~,www.gumer.info;КисинБ.М.`СтранаФилателия~.—М.:Просвещение,1969.—240с.;


100

ganxorcielda da sakuriero samsaxuris efeqturi sadazvervo moqmedebebisaTvis amomqmedda sadarajo sistemebi-e.w. postebi.

Tu gaviTvliswinebT im garemoebas, rom sakuriero samsaxuris meSveobiT ìmperiis mosaxleobas SeeZlo mieRo aqtualuri informacia politikuri cxovrebis, sasamarTlo uTanxmoebebis, sazogadoebrivi wesrigis darRvevebis, saomari kompaniebis da sikvdilis dasjis~87Sesaxeb, dasaSvebia varaudi aRniSnuli samsaxuris sadazvervo qmedebaze, saimperio karisaTvis xelsayreli sazogadoebrivi azrisa da mosaxleobis dasaTrgunad propagandistuli saqmianobis uzrunvelyofis mizniT.

kurieruli samsaxuris efeqturi saqmianoba, sxva mniSvnelovan faqtorebTan erTad, kargi gzebis mowyobiT iyo ganpirobebuli. ìmperiis ayvavebis xanaSi romis gzebis sigrZe, sxvadasxva istorikosebis SefasebiT Seadgenda 80-300 aTas kilometrs,~88 romelic erTmaneTTan 372 dasaxlebul punqts aerTebda. yovelive ki informaciis drouli gacvlis xelsayreli erT-erTi mniSvnelovani pirobaa iyo.

gamodis, rom sakuriero samsaxuris efeqturi gamoyeneba kargi da masStaburi gzebiT, marSrutze TanamSromlebis usafrTxo da gadaRlis gamomricxavi gadaadgilebis uzrunvelyofiT iqna ganpirovnebuli. am samsaxurs sadazvervo informaciis drouli mimoqcevis garda sazogadoebrivi azris

87`Любопытныефакты~,www.megapochta.ru;

88`Любопытныефакты~,www.megapochta.ru;


101

mobilizebis da sazogadoebis damrTgunavi informaciebis gavrcelebis uzrunvelyofa evaleboda. amasTan erTad, gadaadgilebis marSrutze, samsaxurisaTvis gankuTvnili postebis, dainteresebis obieqtebis (sadazvervo funqciis matarebeli pirebis, magaliTad vaWrebis) moqmedebebis da moZraobis kontrolisaTvis iqneboda SesaZlebeli, rac sadazvervo saqmianobis ZiriTadi mimarTulebebia.

sadazvervo saqmianobaSi saidumloebis reJimis dacvis xarisxis uzrunvelyofis aucileblobaze metyvelebs Cvens welTaRricxvamde I saukuneSi Seqmnili Secvlis meTodze damyarebuli `keisaris Srifti~, romelic teqstis damalvis e.i saidumlo mimoweris uzrunvelmyofi martivi saSualeba iyo: `da maT visac surda nawilobriv daemala teqstis Sinaarsi, cvlida teqstis asoebs ise rom teqsti kargavda WeSmarit saxes. da maT visac surs teqstis gaSifrva, vuTiTeb rom Secvla moxda aso-aso: anbanis pirvel asos Seesabameba meoTxe, Tu gvaqvs A gveqneba D, da a.S.~89 amasTan erTad rTuli daSifrvis meTodic arsebobda.

saimperio kari mudmivad zrunavda teritoriuli gafarToebis paralelurad

89 `სუეტონი, თორმეტი ცეზარის ცხოვრება~, წიგნი I,

პარაგრაფი 56 (Ancient History Sourcebook: Suetonius (c.69-after 122 CE): De Vita Caesarum, Divus Iulius (The Lives of the Caesars, The Deified Julius), written c. 110 CE) (ცეზარისკოდი ka.wikipedia.org/).


102

gaeZlierebina sadazvervo kontroli, risi naTeli dadasturebaa uaryofiTi sazogadoebrivi azris mobilizaciisaTvis xelsayreli qmedebebis_legionebis Sekveca (rac dasaqmebulTa SemcirebasTan asocirdeba), imperiis interesebSi Semaval qmedebebad qceva.

avgustusis (Cvens welTaRricxvamde 27-14 wlebi) mier, imperiaSi reorganizaciis erT-erT process, legionebis raodenobrivi Sekveca da arsebuli wes-wyobilebisaTvis feTqebad saSiS regionebSi legionerebis absolituri umravlesobis gansaxleba moyva.

samsaxuridan daTxovnili pirebi, ZiriTadSi ukmayofilo iqnebodnen imperiis xelisuflebisadmi da maTi ganTavseba imperiisadmi isedac aramyar regionebSi, safrTxeebs kidev ufro zrdida, amitom, versia Zlier kontrols daqvemdebarebul regionebSi ukmayofilo, yofili (samxedro TvalsazrisiT kargad gawrTvnili) saimperio moxeleebis gadasaxlebis Sesaxeb, unda gamoiricxos. gamodis rom, am konkretul teritoriebze, mizanmimarTuli gansaxlebis procesi sadazvervo kontrolis gaZlierebisaken mimarTul RonisZiebas da gadasaxlebulebis am procesis erT-erT uzrunvelmyof Zalad gamoyenebas unda ukavSirdebodes. am mosazrebas amyarebs is garemoeba, rom saimperio xelisuflebisaTvis, yofili legionerebiT dasaxlebul teritoriebze gaadvilebuli iyo ajanyebebis CaxSoba, romlis erT-erT mniSvnelovan winapirobas winmswrebi, drouli, srulyofili da obieqturi sadazvervo monacemebis mokreba-miwodeba warmoadgens.


103

efeqturi sadazvervo saqmianobis xelSemwyob erT-erT mniSvnelovan garemoebad saimperio karis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulis klasificireba (samSoblos Ralati, samxedro saidumloebis gamJRavneba, brZanebis Seusrulebloba, mtrisadmi daxmareba, iaraRiT xelSi RamiT Sekreba, Worebis gavrceleba da crumowmeoba, Senobebis ganadgureba, TanamdebobisaTvis Seuferebeli saqmianoba, qrTamis aReba, dokumentis falsifikacia, ficis gatexva, kanonis Seusrulebloba, jariskacis mier movaleobis cudad Sesruleba da sxva), misi aRkveTis mizniT sakanonmdeblo uzrunvelyofa

(_dakninebuli romauli zne-Cveulebebis amaRlebisaken mimarTuli kanonmdebloba;

_demografiuli da zneobrivi mdgomareobis gaumjobesebis mizniT Sedgenili (sami Svilis mamebis waxaliseba saxelmwifo samsaxurSi) privilegirebuli kanonmdebloba;90

_Tanamdebobrivi (mag. dauojaxebeli saimperio moxelis Tanamdebobrivi) winsvlis SemzRudveli kanonmdebloba;

_saimperio karis sawinaaRmdego saqmianobis Tavidan acilebisaTvis, saTanado nebarTvis gareSeEimperiis SigniT senatorebis mimosvlis amkrZalavi da sxva kanonmdebloba, romlebic saTanado sadazvervo uzrunvelyofiT kontrols akanonebda.) da sasjelis saxeebi (Cvens welT aRricxvamde sasjelis saxeebi TandaTanobiT ganicdida cvlilebebs, romlebic miznad imperiis

90levan sanikiZe.`romis imperia~ Tbilisi. 1984. gv.12-13;


104

SenarCunebas isaxavda miznad. am mxriv gamorCeulia saxelmwifo danaSaulebis aRsakveTad momqmedi mkacri sasjelebi.

sikvdiliT isjebodnen: _samSoblos RalatisaTvis, samxedro

saidumloebis gamJRavnebisaTvis, brZanebis SeusruleblobisaTvis, mtrisadmi daxmarebisaTvis, iaraRiT xelSi Ramis SekrebebisaTvis, Worebis gavrcelebisa da crumowmeobisaTvis, 91 Senobebis ganadgurebisaTvis 92 da sxva danaSaulobebisaTvis.

saimperatoro mmarTvelobis winaaRmdeg moqmedi pirebi (maT Soris, politikuri oponentebi) eqvemdebarebodnen:

_gadasaxlebas (imperiis centridan 500 km radiusiT);

_wyliTa da cecxliT sargeblobis uflebis akrZalvas:

_qonebis, dawva-ganadgureba-gayidvas (`ramdenime aTasi dasjilis qoneba auqcioniT iyideboda Calis fasad.~93)

_senatidan garicxvas, Tanamdebobriv daqveiTebas, mxedrisaTvis cxenis CamorTmevas,

91Коптев А.В. `РИМСКОЕ ПРАВО В АРХАИЧЕСКУЮ

ЭПОХУ~. http://ancientrome.ru; 92 В.В. КУЧМА. `ГОСУДАРСТВО И ПРАВО ДРЕВНОГО

МИРА И СРЕДНИХ ВЕКОВ~, ВОЛГОГРАД. 2001 СТР.198-210-

211;93 al.wereTeli. ̀ markus tulius ciceroni~, Tbilisis saxelmwifo universitetis gamomcemloba. Tbilisi. 1959. Ggv.29;


105

xolo didi danaSaulis Camdenis naTesavebs ekrZalebodaT gvaris gamoyeneba.

_kanonmdeblobiT saimperatoro marTvelobis winaaRmdeg moqmedi pirisaTvis TavSesafaris micemac ikrZaleboda.

romis imperiaSi adgili hqonda precedents, rodesac arsebuli politikuri reJimis damxobis Semdgom, damarcxebuli reJimis momxreebis, e.i. politikuri mowinaaRmdegeebis kanonis ZaliT sikvdiliT dasja da qonebis konfiskaciac ganxorcielda: `Zv.w. 82 wels gamarjvebuli sula romSi mivida. aqac saSineli xocva-Jletva gaCaRda. Qqalaqis quCebSi gamoakres im adamianTa siebi, romlebic, sikvdiliT unda yofiliyvnen dasjili qonebis konfiskaciiT.~94

ganxilulTan erTad, sainteresoa romis mier organizebuli sadazvervo saqmianobisas daSvebuli mniSvnelovani Secdomebis zogadi mimoxilva:

× Cvens welTaRricxvamde 391 wels, romsa da galebs Soris brZolis dawyebamde strategiuli poziciebis Seswavla-dakavebis kuTxiT araswori sadazvervo Sefasebebi ganxorcielda, ris gamoc, romaelTa samxedro SenaerTi alyaSi moeqca;

× Cvens welTaRricxvamde 105 wels, numidiis samefoSi saidumlo operaciis dagegmvis safuZveli, romis sadazvervo SeRwevadobis (maT Soris agenturuli) praqtikulad ar arseboba iyo. aseve, sadazvervo jgufSi Canergili piris, gaSifrvis albaToba

94iqve;


106

arsebobda., rac saidumlo operaciis gaSifrvis winapiroba iyo.

× pontoelebsa da roms Soris xangrZlivi omis (Cvens welTaRricxvamde 88-65 wlebSi) 95 mimdinareobisas ver iqna ganxorcielebuli qmediTi sadazvervo RnisZiebebi omSi drouli, gardamtexi, sasikeTo cvlilebebis misaRwevad. procesis ZiriTadi mizezi, am omSi pontos mefis mokavSire saxelmwifoTa (armenia, libania da iberia) SeZenis mizniT ganxorcielebuli warmatebuli saqmianoba gaxda, romlis winaaRmdegac romis dazvervam araefeqturad an saerTod ver imoqmeda.

× Cvens welTaRricxvamde 74 wels kompromisuli zavis pirobebSi, romisadmi pontos samefodan somxeTSi devnili mefis miTridatesa da misi siZis somxeTis mefis tigran II saomar mzadebaze, biTiniis mefis nikomed III mier naanderZevi biTiniis samefos winaaRmdeg saomari moqmedebebis organizebisa da dawyebis Sesaxeb sadazvervo informaciebis ar arseboba an miRebulis mizanmimarTuli gamouyenebloba;96

× Cvens welTaRricxvamde 60 wels spartakis meTaurobiT monaTa ajanyebis organizebis Sesaxeb sadazvervo informaciebis ar arseboba an miRebulis mizanmimarTuli

95

`saqarTvelos istoria~ (Sedgenili akad.

S.janaSiasa da akad. berZeniSvilis redaqciiT

gamoqveynebuli saxelmZRvaneloebis mixedviT)

Tbilisi. 1990. gv.22; 96al.wereTeli, `Zveli romi I~, gv.179;


107

gamouyenebloba. (ajanyebi CaxSoba sami wlis Semdeg warmatebiT ganxorcielda, magram ìtalia mZlavrad Searyia~97 da daasusta;

× imperatoris politikuri oponentebis mxridan Cvens welTaRricxvamde 53 wels, romSi socialur-politikuri viTarebis ukiduresobamde gamwvavebis, arCevnebis CaSlis winapirobebis Sesaxeb sadazvervo informaciebis ar arseboba an miRebulis mizanmimarTuli gamouyenebloba;

× saimperio karze SeTqmulebis arsebobisa da keisaris likvidaciis (Cvens welTaRricxvamde 44 wels) dagegmvis Sesaxeb sadazvervo monacemebis ar arseboba an arsebuli monacemebis mizanmimarTuli gamouyenebloba, rasac senatSi keisaris likvidacia moyva;

× Cvens welTaRricxvamde 31 wels 98 Zalauflebis xelSi Cagdebis mizniT, triumviratis (xelmZRvanelebi antoniusi da lepidusi) avgustusTan sabrZolo dapirispirebis organizebis Sesaxeb sadazvervo informaciebis ar arseboba an miRebulis mizanmimarTuli gamouyenebloba;

× sistematiuri da xangrZlivi omebis mimdinareoba da kontrols daqvemdebarebuli teritoriebis gansakuTrebuli sidide imperiis

97al.wereTeli. ̀ markus tulius ciceroni~, Tbilisis

saxelmwifo universitetis gamomcemloba. Tbilisi.

1959. Ggv.29;98levan sanikiZe `romis imperia~, Tbilisi. 1984. gv.3;


108

damxobis erT-erTi ZiriTadi mizezi gaxda,99 rac ZiriTadi saSiSroebebis Sesaxeb, saimperio karis damajerebeli sainformacio-analitikuri uzrunvelyofis procesis CaSlis, dasustebis an saimperatoro karis mier sadazvervo-analitikuri saqmianobiT miRebuli prognozebis ignorirebiT iyo ganpirobebuli da sxva.

amrigad, saxezea:

Cvens welTaRricxvamde VIII saukuneSi sadazvervo saqmianobaSi samefos pirveli piris kontroliT uSualo monawileoba da strategiuli obieqtebsa da maT mimdebare teritoriebze sadazvervo-sanformacio saqmianobis uzrunvelyofa;

Cvens welTaRricxvamde V (III da I) saukuneSi romis pirveli piris cenzoris rangSi sadazvervo saqmianobaSi monawileoba;

Cvens welTaRricxvamde IV saukuneSi samxedro TvalsazrisiT, kontrolis erT-erT saukeTeso saSualebad sadazvervo-sainformacio uzrunvelyofa.

saomari moqmedebis dros, didgvarovanis mowinaaRmdegis mxares gadasvlis organizeba da saomar moqmedebebamde an moqmedebebis dros pesperqtiuli da (maT Soris finansurad) motivirebuli gadabirebis procesi.

alyis pirobebSi saidumlo, werilobiTi informaciis, SeniRbuli saxiT, miwodeba;

99`Der Spiegel Special. Geschichte. 2009.01. Das Ende des Römischen Reiches~, http: //tvtorrent.ru;


109

Cvens welTaRricxvamde III saukuneSi samxedro sadazvervo-informaciul saqmianobaSi informaciis eqsperimentaluri gziT gadamowmebis da mowinaaRmdege samefoebis wes-Cveulebebze sadazvervo Seswavlaze daqvemdebarebis procesi;

Cvens welTaRricxvamde II saukuneSi, saomari moqmedebebis dawyebamde, sadazvervo uzrunvelyofisaTvis, diplomatiuri molaparakebebis organizebisas, misiaSi dazvervis oficris Canergva.

sadazvervo informaciis mopovebis uzrunvelsayofad diplomatiuri molaparakebebis procesis gaWianureba;

Cvens welTaRricxvamde I saukuneSi dapyrobas daqvemdebarebuli obieqti qveynis avtoritetuli fenis (uxucesebi) gadabirebis, dampyrobelisadmi nebayofilobiTi morCilebisaTvis mosaxleobaSi SiSisa da panikis an dadebiTi ganwyobebis dasaTesad sazogadoebrivi azris mobilizebis procesis organizeba.

saimperio karis mmarTvelobis Zaladobriv damxobaSi finansuri uzrunvelyofiT monawileoba;

imperiaSi mcxovrebi xalxebis politikuri procesebisadmi damokidebulebebis sadazvervo Seswavla, drouli informaciuli uzrunvelyofa da drouli reagireba.

arasasurveli procesebis SesaZlo ganviTarebis Tavidan asacileblad, saimperio karis sadazvervo-informaciuli uzrunvelyofiT prognozirebuli Sedegebis gaTvaliswineba;


110

aqtiuri sapolicio uflebebis armqone saimperio samsaxurebis sadazvervo misiiT gamoyeneba;

saimperio moxeleebis piradi usafrTxoebis dacvis samsaxuris mier, imperatoris garda dacvas daqvemdebarebuli obieqtebis SesaZlo antisaxelmwifoebrivi qmedebebis Sesaxeb sadazvervo monacemebis Sekreba;

ucxo saxelmwifos maRali rangis moxeleebSi da sasuliero pirebSi agenturuli SeRwevadoba, ucxo qveyanaSi gaqceul politikur oponentze mkvlelobis (teroristuli aqtis) organizeba;

sakuriero samsaxuris meSveobiT aqtiuri sadazvervo uzrunvelyofa da propagandistuli saqmianobiT sasurveli sazogadoebrivi (maT Soris damTrgunavi) azris mobilizeba;

sadazvervo saqmianobaSi saidumlo mimowerisas, konspiraciis uzrunvelmyofi, Secvlis meTodze damyarebuli specialuri Sriftis gamoyeneba;

imperiis SenarCunebis kuTxiT, feTqebadsaSiS teritoriebze, samsaxuridan daTxovnili pirebis organizebuli gadasaxlebis procesis, SeniRbuli sadazvervo miznebisaTvis gamoyeneba; sadazvervo uzrunvelyofis procesSi aqtiuri

Seswavlis obieqtebi iyvnen:


111

□ mosaxleoba, kontrolirebad da kontrols dasaqvemdebarebel teritoriebze da maTi kavSirebi;

□ sakuTari da ucxo qveynebis, yvela donis saimperio (an samefo) moxeleebi da maTi kavSirebi;

□ sakuTari da ucxo qveynebis samxedro SenaerTebi, samxedro pirebi da maTi kavSirebi;

□ ucxo qveynebSi maRali avtoritetis mqone samoqalaqo pirebi da maTi kavSirebi.

□ sakanonmdeblo organos TanamSromlebi (maT Soris politikuri oponentebi) da maTi kavSirebi;

□ saimperio (maT Soris sazedamxedvelo funqciiT aRWurvili) dawesebulebebi da maTi kavSirebi;

□ sakuTari da ucxo qveynebis savaWro misiebi da maTi kavSirebi;

□ sakuTari da ucxo qveynebis diplimatiuri misiebi da maTi kavSirebi;

□ strategiuli da sasicocxlo daniSnulebis Senoba-nagebobebi;

□ samxedro-strategiuli Tvalsazri- siT kontrols dasaqvemdebarebeli teritoriebi ganfenis mixedviT;

sadazvervo uzrunvelyofis procesSi moipoveboda informaciebi Semdegi

mimarTulebebiT:


112

• kontrolirebad da kontrols dasaqvemdebarebel teritoriebze mosaxleobaSi arsebuli guneba-ganwyobilebebi;

• kontrols daqvemdebarebel teritoriebze mosaxleobis socialuri (maT Soris qonebrivi) mdgomareoba;

• kontrolirebad da kontrols dasaqvemdebarebel teritoriebze saimperio (samefo) moxeleebis politikuri movlenebisadmi damokidebulebebi;

• kontrolirebad da kontrols dasaqvemdebarebeli qveynebis samxedro SenaerTebSi arsebuli guneba-ganwyobilebebi, mebrZolTa raodenoba da aRWurviloba;

• kontrolirebad da kontrols dasaqvemdebarebeli mosaxleobis istoriuli warsuli da zne-Cveulebebi;

• kontrolirebad da kontrols dasaqvemdebarebeli erebis politikur-ekonomikuri viTareba;

• kontrolirebad da kontrols dasaqvemdebarebeli erebis demografiuli mdgomareoba;

• kontrols dasaqvemdebarebel teritoriaze sasicocxlo da strategiuli obieqtebis ganfena, agebuleba;

• imperatoris sawinaaRmdego agitaciisa da ajanyebebis organizebaSi monawileoba;

• saimperio finansebis administrireba da sazogadoebrivi Senobebis mSenebloba da a.S.


113

sadazvervo uzrunvelyofis procesSi agenturul aparats Seadgendnen:

kontrolirebad da kontrols dasaqvemdebarebul teritoriaze mcxovrebi moqalaqeebi (monebi) da saimperio (samefo) karis moxeleebi;

arapoliciuri funqciebiT aRWurvili saimperio organizaciebis TanamSromlebi;

kontrolirebad da kontrols dasaqvemdebarebul teritoriaze moqmedi samxedro SenaerTebis oficrebi, jariskacebi da sxva.

SeiZleba davaskvnaT, rom romSi sadazvervo saqmianoba Cven welTaRricxvamde VIII-I saukuneebSi samefo (saimperatoro) xelisuflebis SenarCunebis da kontrols dasaqvemdebarebuli teritoriebis mudmivi gafarToebis fonze, agenturuli aparatis SeqmniT, sadazvervo obieqtebis aqtiuri SeswavliT, konspiraciis principebis dacviT aqtiurad mimdinareobda. ganxiluli magaliTebi cxadyofen, rom drouli, obieqturi da srulyofili sadazvervo-informaciuli uzrunvelyofa, daxvewil sadazvervo xerxebisa da meTodebis gamoyenebasTan erTad, gansazRvravda imperiis rogorc SenarCunebis, ise gaZlierebisaken mimarTuli swori RonisZiebebis dagegmarebas da warmatebul ganxorcielebas. am procesSi gansazRvruli iyo, sadazvervo informaciuli uzrunvelyofa xazobrivi principis-mimarTulebebis mixedviT, romlis efeqturi ganxorcieleba, imperiis


114

winaaRmdeg mimarTuli danaSaulebis klasificirebam, sasjelis saxeebma da sakanonmdeblo uzrunvelyofam gansapirobes.

romis mmarTvelebi, dazianebas da dapyrobas daqvemdebarebul imperiebTan da samefoebTan damokidebulebebs, sadazvervo informaciebze dayrdnobiT ZiriTadad warmatebulad gansazRvravdnen. Tumca, xSir SemTxvevaSi obieqturi sadazvervo monacemebis ignorireba, xelisuflebis da kontrolis SenarCunebis TvalsazrisiT, damangrevel zemoqmedebas iwvevda.


115


116

dazverva Zvel egvipteSi

msoflio istoriis yvela etapze, dainteresebul saxelmwifoTa mxridan, obieqti qveynis dasusteba-dapyrobis RonisZiebebis drouli gamovlenisa da aRkveTis uzrunvelsayofad, didi mniSvneloba eniWeboda sadazvervo saqmianobiT ganpirobebul informaciuli kontrolis pirobebis Seqmnas.

saxelmwifos SigniT qveynis dasustebis uzrunvelsayofad, danaSaulebrivi qmedebebis druli aRkveTis winapirobac sadazvervo saqmianobaSi (e.i. informaciuli kontrolis pirobebis SeqmnaSi) mdgomareobs. swored warmatebuli sadazvervo kontroli ganapirobebs saxelmwifos warmatebuli ganviTarebis procesebis uzrunvelyofas. am kuTxiT sainteresoa ganvixiloT Cvens welTaRricxvamde egviptis sadazvervo-sainformacio kontrolis xerxebi da meTodebi, agreTve sadazvervo kontrolis uzrunvelmyofi kanonmdeblobis mimoxilva.

yvela imperiiis da samefos msgavsad, egviptis ganviTarebac Cvens welTaRricxvamde ZiriTadad arastabilur garemoSi mimdinareobda. Tumca arsebobda SedarebiT stabiluri periodebi, romlis drosac egvipte im zRvramde Zlierdeboda, rom misi mmarTvelebi teritoriul gafarToebazec ki fiqrobdnen.

Cvens welTaRricxvamde 2050-1700 wlebi egvipturi kulturis aRorZinebis, xolo Cvens welTaRricxvamde 1580-1070 wlebi imperiis gafarToebisa da gaZlierebis periodia, rodesac misi sazRvrebi xmelTaSua zRvis mTel


117

Crdilo-aRmosavleT sanapiroze da nilosis samxreT dinebamde gavrcelda.100

egviptis saxelmwifoebrivi ganviTarebis TvalsazrisiT, warmatebas Tan axlda xangrZlivi warumateblobebi. egvipte dapyrobili iyo: * asureTis mier, Cvens welTaRricxvamde

664-656 wlebSi; * sparsTa mier:

I. Cvens welTaRricxvamde 525-404 wlebSi; II. Cvens welTaRricxvamde 343_332 wlebSi; * makedoniis mier, Cvens welTaRricxvamde

332_305 wlebSi; * ptolemeebis mier, Cvens welTaRricxvamde 305-322 wlebSi;

dapyrobebis xelisSemwyob garemoebebs, sxva mniSvnelovan pirobebTan erTad, monebsa da TavisufalTa Soris klasobrivi brZolis gamwvaveba da mZime politikur-ekonomikuri procesebi ganapirobebdnen.

swored am procesebis sistemurobam egviptis siRatake da sisuste gamoiwvia, rac ucxo imperiaTa gabatonebis erT-erTi ZiriTadi xelsayreli piroba gaxda. roca dapyrobisaTvis xelsayrel pirobebze vsaubrobT gasaTvaliswinebelia umZimesi garemo klimaturi pirobebic, romlebmac samefos ganviTarebis procesze damangrevlad imoqmedes: `Cvens welTaRricxvamde 2200-2150 wlebs Soris

100omar qajaia, ègvipte brZolis gzaze~, Tbilisi.

1977. Ggv.12-13;


118

momxdarma mkacrma uwylobam, qveyana 140-wliani SimSilisa da areulobis periodSi Seiyvana~.101

sainformacio kontrolis mizniT sadazvervo samianobam egvipteSi piks ramzes II mmarTvelobis periodSi, Cvens welTaRricxvamde 1279-1213 wlebSi miaRwia, romelsac mniSvnelovani winapirobebi gaaCnda.

Cvens welTaRricxvamde 3200-2400 wlebSi, teritoriuli gafarToebis ambiciis mqone egviptis sadazvervo samsaxuri, saomari moqmedebebis dawyebamde mowinaaRmdegis teritoriis Sesaxeb informaciebis mokrebas Semdegi mimarTulebebiT anxorcielebdnen:

► mowinaaRmdegis cixe-simagris farTobis, simaRlis, agebulebis dadgenas. (ègviptelebi cixe-simagreebis Sturmis dros saSturmo kibeebs iyenebdnen, xolo cixe- simagreebSi SeRwevisaTvis kedlebs ZalayiniT texdnen.);102

► mowinaaRmdegis cixe-simagreSi ganTavsebul mebrZolTa raodenobis, aRWurvilobis nairsaxeobis garkveva da sxva;

egviptis jaris mniSvnelovani nawili ucxo tomis meomrebiT iyo dakompleqtebuli, amitomac dasaSvebia varaudi maT qmedebebze sadazvero informaciebis Sekrebis Sesaxeb;

Cvens welTaRricxvamde XVI-XV saukuneSi aqtiur sadazvervo saqmianobas adasturebs samxedro meTaurebis mier, omis win sakuTari

101`TheFalloftheEgyptianOldKingdom~ByProfessorFekriHassanLastupdated2009-11-05 www.bbc.co.uk/history; 102`ДРЕВНИЙ МИР. НА ЗАРЕ ВОЕННОЙ ИСТОРИИ. АРМИЯ ДРЕВНЕГО ЕГИПТАhttp://voenn.claw.ru;


119

jaris nawilebisaTvis, ganTavsebis TvalsazrisiT xelsayreli adgilebis da uecari dartymis uzrunvelmyofi, mowinaaRmdegis susti wertilebis Sesaxeb informaciis floba, 103 agreTve (Cvens welTaRricxvamde 1455-1419 wlebSi amenxotep III xelT arsebuli) sadazvervo xasiaTis Setyobinebebi, romlis mixedviTac:

► `misi aRmatebuleba informirebulia maszed, rom aRmosavleTis zogierTma mcxovreblebma. . . moawyves SeTqmuleba, raTa iq ganTavsebul saxelmwifo jarSi Seitanon ganxeTqileba~104

► `mis aRmatebulebasTan mividnen da Seatyobines, rom misi qveynis mterma kumma ganizraxa ajanyeba~ da a.S;

saqmianobis procesSi egviptis dazverva gansakuTrebul yuradRebas mosaxleobis guneba-ganwyobilebis Seswavlas uTmobda (rac imas unda niSnavdes, rom samefoSi uaryofiTi guneba-ganwyobilebis gamefeba ajanyebis, gadatrialebis xelsayrel winapirobad iTvleboda).

Cvens welTaRricxvamde XIV saukuneSi aqtiur sadazvervo qmedebebze, Tixis cxrilSi gakeTebuli Setyobineba metyvelebs. igi ierusalimSia aRmoCenili da egviptis

103 `Тутмос III. Осада и взятие Мегиддо. Сражения в Древнем Египте~. www.licey.net;104

`Египет.Рождениешпионажа~,http://spywars.ru;


120

faraonisadmi gasagzavnad iyo gankuTvnili (zomiT 2 X 2,8 X 1 sm.).105

sadazvervo saqmianobis ganviTarebis TvalsazrisiT, egviptis istoriaSi gamorCeul figurad faraoni ramzes II (Cvens welTaRricxvamde 1279-1213 wlebi) iTvleba. misi mefobis periodSi aqtiuri sadazvervo da sakanonmdeblo (armiis reorganizaciis, saxelmwifo aparatis muSaobis, sazogadoebis wodebriv-klasobrivi urTierTobebis mowesrigebis da sxva) saqmianoba xorcieldeboda.106

mefobis pirvel periodSi egviptis kontrols daqvemdebarebul nubiaSi organizebuli ajanyebis Sesaxeb, faraonis adgilobrivi administraciis warmomadgenlis meSveobiT arsebobda winmswrebi informacia, rac ajanyebulTa SedarebiT advilad damarcxebis mizezi gaxda.

I. aRniSnuli informaciebis mixedviT, SeiZleba davaskvnaT, rom samefo kari dapyrobil teritoriebze arsebuli ganwyobebis Sesaxeb sistematiur sadazvervo sainformacio kontrols anxorcielebda, rac TavisTavad agenturuli aparatis arsebobaze metyvelebs.

Cvens welTaRricxvamde 1279 wels qalaq kadeSis cixe-simagris maxloblad, brZolis dawyebamde, egviptelebma xeTebis jaris

105И.Панин`ВИерусалимеобнаруженаклинописнаятабличкаXIVвекадон.э.~ruhttp://infox.ru;;106`Рамсес II~, http://ru.wikipedia.org;


121

raodenobis Sesaxeb mniSvnelovani sadazvervo informaciis mopoveba SeZles.

II. gamodis, rom saomari moqmedebebis pirobebSi saerTo da konkretul dislokaciis adgilSi mowinaaRmdegis jaris raodenobis Sesaxeb informacia moipoveboda.

saomari moqmedebebis dros, xeTebis mokavSiris amurus mefis benTeSinas gadabireba da egviptis mxares gadasvla;107

III. omis pirobebSi, mowinaaRmdegis dasasusteblad da brZolaSi gardamtexi upiratesobis mopovebis mizniT strategiul mekavSire-partnior qveyanaSi maRali donis gadabirebiTi uzrunvelyofa xorcieldeboda.

saomari moqmedebebis zonaSi egviptelebma xeTebis ori jaSuSi daiWires. 108

IV. saomari moqmedebebis zonaSi mowinaaRmdegis sadazvervo aqciis aRkveTa, jaSuSebis gamovleniT.

iqmneboda nawarmoebebi, qveynis SigniT da gareT mkvidrdeboda sasurveli sazogadoebrivi azri ramzes II sidiadis irgvliv. (`simarTlis moyvarul Ronier xars~, òmSi Seudrekels, romelsac adidebdnen yvela qveyanaSi~, `man, romelmac mospo eTiopia~ da sxva). am meTodis gamoyenebis efeqturobaze metyvelebs, kadeSTan brZolis dros, garkveuli upiratesobis pirobebSi xeTebis mefis SiSi saomari moqmedebebis ganaxlebaze);

samxedro SenaerTebis dislokaciis adgilze taZarSi gakeTebuli:

107k.kerami.`xeTebis saidumloeba~,Tbilisi. 1966. gv.148;108iqve, gv.153;


122

◙ warwerebi _ sia, egviptis mmarTvelebis mier dapyrobili siriisa da numidiis 200 dasaxlebisa da tomebis Sesaxeb;

◙ naxatebi brZolebis bataluri scenebis Sesaxeb da sxva.109

V. saxezea sadazvero saqmianobis erT-erTi ZiriTadi mimarTuleba propagandistuli saqmianoba, rac qveynis SigniT da gareT moqmedi mtruli Zalebis dasaTrgunvad da sakuTari mosaxleobis, mebrZolebis suliskveTebis amaRlebisaken mimarTuli RonisZieba iyo.

faraons acnobes, rom nubiis samefoSi oqros mniSvnelovani maragebi arsebobda. àris bevri oqro ikitis (nubiis) saxelmwifoSi, magram gzebi Zalian uwyloa~. amasTan erTad, egvipteSi oqros maragebis Sesaxeb Sedgenili ruqac arsebobda.110

jer kidev, Cvens welTaRricxvamde 1361-1352 wlebSi oqro fufunebis sagans warmoadgenda: `faraon tutanhamonis gansasvenebelSi drom da bedma Seinaxes didi raodenobiT xelovnebis nimuSebi - oqros nivTebi, romelTa Soris bevri nubiis oqrosgan iyo damzadebuli. ~111

numidiaSi faraonis warmomadgenlis Setyobinebis mixedviT: oqros mopovebis procesis uzrunvelsayofad, teritoriis

109`Мирная деятельность Рамзеса II~.http://historic.ru;110. М. М. Максимов, ` Очерк о золоте~, http://lib.rus;111Б.Б.Пиотровский, ~Вади Аллаки,-путь к золотым рудни кам Нубии~. М., Наука, http://lib.rus;


123

dazvervis dros, `moxda saocreba - moiZebna Wa velis SuaSi. . .savse wyliT piramde. . . ~112

VI. sadazvero kontrols, ucxo saxelmwifoTa oqros maragi da misi mopovebis uzrunvelsayofad erT_erTi aucilebeli elementi - wylis maragi daeqvemdebara.

saxelmwifo moxelis kontrolqveS qurdebis kasta savaldebulo wesiT gansakuTrebulad aRiricxeboda da arsebobda qurdebis ufrosi (romelic naqurdals ibarebda da aRricxavda qmedebis dRis, saaTis da adgilis mixedviT). 113

VII. im faqtoris gaviTvaliswinebT, rom qurdebi ucxo vaWrebis gaqurdvazec iyvnen orientirebulni dasaSvebia Semdegi varaudi: qurdebi sadazvervo kontrols eqvemdebarebodnen. qurdebi CarTuli iyvnen ucxoeli vaWrebis (sadazvervo informaciis Semkrebebi) qmedebebis kontrolSi.

yvela egvipteli valdebuli iyo sistematiurad moexsenebina saxelmwifo moxelesaTvis Semosavlebis Sesaxeb.

VIII. samefo moxeleebisa da mosaxleobis sxva fenebis Semosavlebis sadazvervo kontroli.

siriasTan sabrZolo moqmedebebis pirobebSi, finikielTa navsadgurebis dapyrobiT, siriisaTvis sursaTiT uzrunvelyofis gzebi blokirebuli iqna.

112 Михаил Маркович Максимов `Очерк о золоте~ http://lib.rus;113 giorgi nadareiSvili. `saxelmwifosa da

samarTlis Teoria~. Tbilisi 2006. gv.29;


124

IX. saomari moqmedebebisaTvis xelSemwyobi pirobebis (dasusteba, panikisa da SiSis daTesva) Sesaqmnelad mowinaaRmdegis sursaT-sanovagiT uzrunvelmyofi gzebis, saSualebebis dazverviTi uzrunvelyofa, mowinaaRmdegisaTvis sasicocxlo da strategiuli mniSvnelobis gzebis blokireba.

siriasTan saomari moqmedebebis dros, alyaSemortymul saporto qalaq iafuSi puris fqvilis tomrebiT, 200 saukeTesod aRWurvili mebrZolis Seyvanis organizeba, riTac strategiulad mniSvnelovani qalaqis ganTavisufleba gaxda SesaZlebeli.

X. siriasTan saomari moqmedebebis dros, SeiaraRebuli meomrebis SeniRbulad gadasxma mtris zurgSi.

samefo karis sadazvervo moxeleebma zedmiwevniT icodnen samoqmedo (kontrols daqvemdebarebul an dasaqvemdebarebel) teritoriaze mcxovrebi xalxebis tradiciebi, rac sadazvervo kontrolis advili formebiT uzrunvelyofis mniSvnelovani winapiroba iyo. XI. sadazvervo qmedebebs daqvemdebarebul teritoriebze efeqturi saqmianobisTvis, mosaxleobis tradiciebi mudmiv Seswavlas eqvemdebareboda.

ramzes II mmarTvelobis periodSi sadazvervo qmedebebisaTvis aqtiurad gamoiyeneboda sakuriero samsaxuri.

jer kidev Cvens welTaRricxvamde 1985-1785 wlebSi, egviptis mmarTvelebi Tvlidnen, rom efeqturi teritoriuli kontroli, informaciuli (sadazvervo) kontrolis da Sesabamisad werilobiTi informaciebis drouli


125

mimoqcevis gareSe warmoudgeneli iyo. amitom aucilebeli gaxda saTanado samsaxuris Camoyalibeba. sakuriero samsaxuris fuZemdeblebad swored egviptelebi iTvlebian.

* dokumentaciis mimoqceva kurierebis meSveobiT estafetis principiT fexiTa da cxenebis gamoyenebiT, agreTve mtredebis meSveobiT xorcieldeboda.114

* dokumentaciis mimoqcevisas, konspiraciis pirobebis (saxelmwifo da kerZo aqtebis Tavmoyra da dacva, agreTve registraciis procesi) uzrunvelyofa, saxelmwifo aparatis ufrosis, veziris mkacri kontrolis qveS mimdinareobda.

* veziris kontrolqveS samefo

beWdviTi da sasamarTlo (procesebi vezirisa da sasuliero pirebis monawileobiT, zepiri da werilobiTi Cvenebebis safuZvelze xdeboda. gansakuTrebuli mniSvnelovani saqmeebis ganxilva ki faraonis uSualo zedamxedvelobiT (monawileobiT) xorcieldeboda.) organoebis saqmianobaze mkacri kontrolis uzrunvelyofa _ samefo xelisuflebis sawinaaRmdego propagandistuli saqmianobis da masobrivad usamarTlo gadawyvetilebebis miRebis aRsakveTad an sasurveli gadawyvetilebis misaRebad iyo gamoyenebuli.

egviptis zedamxedvelobas da kontrols daqvemdebarebul saxelmwifoebSi sadazvervo uzrunvelyofisaTvis gamoiyeneboda:

114

`История почты: как появились почтовые услуги~,http://postlite.ru;


126

•komendanti – sadazvervo informaciis

Semkrebi da centrSi gadamgzavni samefo (saimperio) moxele;

•imperiis SigniT da gareT mogzauri religiuri moRvaweebi – saimperio ideologiuri kursis reklamis da sadazvervo informaciebis mokrebis organizatorebi;

•imperiis SigniT mogzauri e.w. fulis amkrebebi – sadazvervo informaciebis Semkrebi samefo moxeleebi;

•imperiis SigniT da gareT mogzauri mecnierebi _ sadazvervo informaciebis Semkrebi pirebi (agenturuli aparatis erT-erTi frTa-avt);

•imperiis SigniT da gareT mogzaurobaSi

myofi vaWrebi sadazvervo informaciebis Semkrebi pirebi (agenturuli aparatis erT-erTi frTa-avt) da sxva;

sadazvervo saqmianobisas daSvebuli iyo seriozuli Secdomebi:

† Cvens welTaRricxvamde 1285 wels,

xeTebTan omis dros araswori sadazvero uzrunvelyofa, ris gamoc mefe alyaSi moeqca: `ramzesi imedovnebda, rom mowinaaRmdege Sors CrdiloeTiT mdebareobda. ~ 115

† arasruli an aradrouli sadazvervo

uzrunvelyofa, romlis gamoc omma xeTebTan 13

115 Владимир Андриенко и Дмитри Некрылов"Все фараоныЕгипта",http://oldegypt.info;


127

weli gastana da didi danaxarjebi moiTxova. es faqti samefos ganviTarebis procesis mniSvnelovni Seferxebis mizezi gaxda;

† saomari moqmedebebis dros, egvipteSi mefis piradi usafrTxoebis uzrunvelyofis kuTxiT, sadazvervo saqmianobis sisuste, ris gamoc ramzes II brZolis velze `martodmarto darCa Tavis mcvelebTan.~116

† zogierT SemTxvevaSi, ajanyebebis

Sesaxeb aradrouli sadazvervo uzrunvelyofa, rac misi CaxSobisaTvis mniSvnelovani finansuri da adamianuri resursebis xarjvis safuZveli iyo da sxva.

efeqturi sadazvervo saqmianoba samefo xelisuflebis (arsebuli wes-wyobilebis) sawinaaRmdego qmedebebis kvalificirebam. arsebobda mZime danaSaulebis Semdegi saxeobebi:

a) sisxlis aReba; b) fuladi gamosyidvebi; g) rwmenis sawinaaRmdego saqmianoba

(jadoqroba, siwmindeebis Seuracxyofa da sxva); 117 d) yalbi fulis damzadeba; e) saxelmwifo saidumloebis gacema;

v) dokumentebis gayalbeba; z) zomaSi da wonaSi motyueba da sxva.),

qmedebebis aRkveTis mizniT sakanonmdeblo uzrunvelyofam da maTma efeqturma gamoyenebam, maT Soris ganmeorebiTi

116k.kerami.`xeTebis saidumloeba~,Tbilisi.1966.gv.156; 117 `ГОСУДАРСТВО И ПРАВО ДРЕВНЕГО ВОСТОКА~.http://www.interlaw.dax.ru;


128

danaSaulisaTvis gansakuTrebuli dasjis zomebis uzrunvelyofam; (kanondamrRvevTaTvis arsebobda dasjis Semdegi saxeobebi: _sikvdiliT dasja;

_sxeulis dazianeba (enis mokveTa (e da z SemTxvevaSi), xelis (an xelebis) moWra (Sesabamisad v da d SemTxvevaSi), dasaWuriseba da sxva.)

iafi muSaxeliT uzrunvelyofis TvalsazrisiT sasjelTa aRsrulebis dawesebulebis samefos sasargeblod funqcionirebam (ase magaliTad:

► damnaSaveebi oqros sabadoebze samuSaod igzavnebodnen.118

► damnaSavis (xelfasis gareSe) Sroma, samefo xelisuflebis xazinis Sevsebis safuZveli iyo; samefos ganviTarebis procesze damangrevlad moqmed monaTa mxridan sistematiuri ajanyebebis aRkveTis mizniT organizebuli iyo samefoTa Soris koordinirebuli qmedebebis uzrunvelyofa, rac sadazvervo koordinaciasac gulisxmobda. (Cvens welTaRricxvamde 1296 wels egviptisa da xeTebis mefeTa mier dadebul xelSekrulebaSi aRniSnulia, rom orive samefos teritoriaze monaTa ajanyebis SemTxvevaSi, mefebi valdebuli arian erToblivad imoqmedon ajanyebis CasaxSobad.119

118КаширинаТ.В., `Историягосударстваиправазарубежныхстран~,Часть1,http://ecollege.ru/xbooks; 119

`Международноеуголовноеправо~,Энциклопедияюристаhttp://dic.academic.ru;


129

Cvens welTaRricxvamde XIII saukuneSi, egviptis samefos gaaCnda efeqturad moqmedi saxelmwifo aparati, sadazvervo samsaxuri, brwyinvaled aRWurvili da gawrTvnili jari. masSi mniSvnelovani adgili ucxo-dapyrobili qveynebis gadabirebul-daqiravebul jariskacebs eWiraT. isini aqtiur sadazvervo kontrols eqvemdebarebodnen. es mniSvnelovan faqtorebTan erTad, ucxo samefoebidan momdinare mtruli aqciebis droul gamovlenasa da aRkveTas, e.i. arsebuli xelisuflebisa da wes-wyobilebis SenarCunebas ganapirobebda.

ramzes II memkvidrem ramzes III Cvens welTaRricxvamde XII saukuneSi kidev ufro gaamyara sajariso nawilebi da isini, dadebuli sasjelis-sxeulis dazianebis sanacvlod, gadabirebuli numidieli da libieli jariskacebiT Seavso. yovelive sadazvervo saqmianobis (gadabirebis mizniT damnaSaveTa SerCevis, Seswavlis, damuSavebis da gadabirebis procesis) ganxorcielebis aRmniSvnelia.120 amave periodSi egviptis samefos mier ganxorcielebul warmatebul sadazvervo-analitikur saqmianobaze es magaliTebi metyvelebs:

× `savalo monoba pirvel yovlisa zians

ayenebda saxelmwifos, - amcirebda im pirTa wres, romelTa gawvevac SeiZleboda armiaSi.~

× ègviptis glexobas ar surda im

saxelmwifos interesebisaTvis brZola da im

120СоколовБ.В.`ВОЙНАЕГИПТАС«НАРОДАМИМОРЯ~,(конецXIII—XIIвекдон.э.).www.bibliotekar.ru;


130

saxelmwifos dacva, romelic ar icavda monobis uRlisgan.

× mevaxSeoba iwvevda warmoebis arqauli formebis konservacias, sazogadoebis ganviTarebis Seferxebas da a.S.~ miRebuli informaciebis analizis Sedegad axali sakanonmdeblo uzrunvelyofiT, saTanado organizaciuli procesebis swori dagegmareba da ganxorcieleba mimdinareobda.121

sadazvervo saqmianobis gagrZelebas adasturebs, egviptis samefos kontrolqveS da organizebiT, Cvens welTaRricxvamde III-e saukuneSi siriasa da libans Soris savaWro qalaq-saxelmwifoebis Camoyalibebis procesSi saTanado kontrolis uzrunvelyofa. swored am garemoebebidan gamomdinare finikielebma (mezRvaurebma), samxedro mzveravebis (mosaxleoba da mezRvaurebi agenturuli aparati) funqciis SeTavsebasTan erTad imperiis SigniT garkveuli saxis damoukideblobis SenarCuneba SeZles. am periodSi, sadazvervo qmedebebi, rogorc mekavSire, aseve mowinaaRmdege saxelmwifoebis mimarT xorcieldeboda, romlis drosac mniSvnelovan dasayrdenad, mekavSire qveynebidan, mowinaaRmdege saxelmwifoebis irgvliv Segrovili informaciebi warmatebulad gamoiyeneboda.

amgvarad, sadazvervo kontrols eqvemdebareboda:

121 giorgi nadareiSvili. `saxelmwifosa da

samarTlis istoria~, Tbilisi 2006;


131

* sabrZolo moqmedebebis dawyebamde

mowinaaRmdegis cixe-simagris farTobi, simaRle, agebuleba, mebrZolTa raodenoba, aRWurviloba;

* sajariso nawilebSi Caricxuli ucxo tomis meomrebi;

* sabrZolo moqmedebebis dawyebamde, ganTavsebis TvalsazrisiT xelsayreli adgilebi da mowinaaRmdegis susti wertilebi;

* mosaxleobis guneba-ganwyobilebebi, ajanyebebis organizeba;

* dapyrobil an dapyrobas daqvemdebarebul teritoriebze arsebuli ganwyobebi da iq mcxovrebi xalxebis tradiciebi;

* omis pirobebSi, mowinaaRmdegis strategiul mekavSire-partniori qveyana da maRali donis samefo moxeleebi, maT Soris mefe;

* saomari moqmedebebis zonaSi mowinaaRmdegis jaSuSebis sadazvervo aqciebi;

* ucxo saxelmwifoTa oqros maragi da misi mopovebis uzrunvelsayofad erT_erTi aucilebeli elementi - wylis maragi;

* qurdebi; * samefo moxeleebisa da

mosaxleobis sxvadasxva fenebis Semosavlebi; * mowinaaRmdegisaTvis sasicocxlo

da strategiuli mniSvnelobis gzebi. * sakuriero samsaxuri da

dokumentaciis mimoqceva; * samefo beWvdiTi da sasamarTlo

organoebis saqmianoba;


132

* mekavSire saxelmwifoebi da maTi sadazvervo organoebi; sadazvervo aqciebis saxeobebi da maTi miznebi:

* mokavSire qveynebis sadazvervo

samsaxurebTan koordinacia, mowinaaRmdege saxelmwifoebis irgvliv Segrovili sadazvervo informaciebis gamoyenebis uzrunvelsayofad;

* samxedro SenaerTebSi Caricxvamde, damnaSave ucxo tomis jariskacebis SerCevis, Seswavlis, damuSavebis procesi, maTi gadabirebis (Cadenili danaSaulisaTvis dadebuli sasjelis gabaTilebis sanacvlod) uzrunvelsayofad;

* dasustebis mizniT, mowinaaRmdegis sursaT-sanovagiT uzrunvelmyofi gzebisa da saSualebebis blokireba, maTSi panikisa da SiSis dasaTesad;

* masobrivi TavSeyris adgilebSi propagandistuli saqmianoba mtruli Zalebis daTrgunvis, sakuTari mosaxleobis da mebrZolebis sabrZolo suliskveTebis amaRlebisaTvis;

* omis pirobebSi, mowinaaRmdegis strategiul mokavSire-partnior qveyanaSi gadabireba, metoqis mokavSiris dasakargad da dasasusteblad;

* mowinaaRmdegis susti wertilebis Seswavla uecari dartymis misayeneblad.

* alyaSemortymul teritoriaze SeniRbuli (fqvilis tomrebSi moTavsebiT) saxiT mebrZolTa didi jgufis Seyvanis


133

organizeba, strategiulad mniSvnelovani qalaqis gasaTavisufleblad;

* kurierebis mier, fexiTa da cxenebis gamoyenebiT, agreTve mtredebis meSveobiT, werilobiTi Setyobinebebis mimoqceva, sadazvervo monacemebis drouli miwodebis da gamoyenebis uzrunvelsayofad;

* Tixis cxrilSi gakeTebuli Setyobinebis mimoqceva, sadazvervo informaciebis miwodebis konspiraciis uzrunvelsayofad;

* samefo beWdviTi da sasamarTlo organoebis daTrgunva, samefo xelisuflebis sawinaaRmdego propagandistuli saqmianobis da masobrivad usamarTlo gadawyvetilebebis miRebis aRkveTis an sasurveli gadawyvetilebis misaRebad.

sadazvervo saqmianobis ganmxorcielebeli obieqtebi:

* samefo karis moxeleebi:

komendanti, religiuri moRvaweebi; fulis amkrebebi, mecnierebi, vaWrebi, samxedro pirebi, agenturuli aparati;

* ucxo qveynebis samefo karze gadabirebuli moxeleebi, samxedro pirebi, vaWrebi, sxvadasxva fenis macxovreblebi;

SeiZleba davaskvnaT, rom sadazvervo da kontrsadazvervo saqmianoba Cvens welTaRricxvamde periodSi aqtiurad mimdinarebda.


134

saqmianobis ZiriTad mizans, arsebuli wes-wyobilebis dasusteba-rRvevis procesebis inspirirebiT, qveynebis dapyrobis fonze, teritoriuli kontrolis gafarToebis uzrunvelyofa warmoadgenda.

saqmianobaSi gansakuTrebuli aqcenti SeniRbul qmedebebze iyo gamaxvilebuli, romlis drosac agenturuli RonisZiebebi (maT Soris perspeqtiuli gadabireba, Canergva da sxva) warmatebiT igegmeboda da xorcieldeboda. warmatebis safuZvels sxva mniSvnelovan garemoebebTan erTad, samefo moxeleTa sadazvervo da kontrsadazvervo procesebSi aqtiuri monawileoba gansazRvravda.

sadazvervo da kontrsadazvervo saqmianobis warmateba ideologiurma, sakanonmdeblo da sadamsjelo saqmianobis organizebam mniSvnelovnad gansazRvra.

S i n a a r s i: Zveli saberZneTis samefos dazverva. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


135

xeTebis samefos dazverva. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dazverva Zvel sparseTSi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . asureTis dazverva. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . romis imperiis dazverva. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dazverva Zvel egvipteSi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gamoyenebuli literatura. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


136

vtbgsUypfcjt!frtqfsuUb!lbwlbtjjt!blbefnjb!

ADVANCING SECURITY AS A PROFESSION!

უსაფრთხოების როგორც პროფესიის

განვითარებისთვის!

სამხედროების, სამართალდამცავების,

დიპლომატების, მსხვილი კორპორაციებისა და სტუდენტების მომზადების მრავალწლიანი გამოცდილების უსაფრთხოების ექსპერტთა კავკასიის აკადემია (CASE) თავისი სპეციფიკით

ერთადერთი კვლევითი და საგანმანათლებლო ორგანიზაციაა სრულიად კავკასიის მასშტაბით. CASE-

ის სტუდენტები არიან IT სპეციალისტები, სამხედროები, იურისტები, დიპლომატები, ჟურნალისტები. სხვადასხვა პროფესიის, ასაკისა და ინტერესის ადამიანები. ახალი საფრთხეებისა და გამოწვევების წინააღმდეგ, რომლებიც ჩვენი საზოგადოების, ბიზნესისა და ეროვნული უსაფრთხოების წინაშე დგას, აკადემიის გარშემო შეიკრიბა გამოცდილ პროფესიონალთა ძლიერი გუნდი, უსაფრთხოების სხვადასხვა სპეციალური სამსახურების თანამშრომლები, ანალიტიკოსები, ინსტრუქტორები, სამხედრო ექსპერტები და სხვა სფეროს წარმომადგენლები

კერძო და სახელმწიფო სექტორიდან. ჩვენი მიზანია ხელი შევუწყოთ უფრო უსაფრთხო და სტაბილური გარემოს ჩამოყალიბებას. ამ მეტად ამბიციური მიზნების განსახორციელებლად ჩვენ გვაქვს


137

მოვლენების განსაკუთრებული ხედვა, გაგვაჩნია ძლიერი გუნდი, ექსპერტიზა, გამოცდილება და მოტივაცია. აკადემიის საქმიანობა ითვალისწინებს მჭიდრო თანამშრომლობას როგორც სახელმწიფო და კერძო სექტორთან, ისე საერთაშორისო ორგანიზაციებთან. იმისათვის, რომ დავნერგოთ

სფეროს ახალი სტანდარტები, მოვამზადოთ კვალიფიციური ადამიანური რესურსი და ხელი შევუწყოთ უსაფრთხო გარემოს ფორმირებას, უსაფრთხოების ექსპერტთა კავკასიის აკადემია ახორციელებს სპეციალურ ტრენინგებს, რომლებიც კავკასიის მასშტაბით სხვაგან არსად არის ხელმისაწვდომი, ატარებს რეგიონალურ და საერთაშორისო კონფერენციებს, ნერგავს ინოვაციურ საგანმანათლებლო პროგრამებს, ეწევა ყოველდღურ ანალიტიკურ საქმიანობას და ეხმარება სფეროს სპეციალისტებს გამოცდილების გაცვლასა და ერთმანეთთან დაკავშირებაში. აკადემია აერთიანებს

სადაზვერვო, ანტი-ტერორისტულ, ტექნოლოგიურ, პოლიტიკურ და დიპლომატიურ საკითხებს, რათა შეავსოს გამოტოვებული ადგილები გლობალური და ეროვნული უსაფრთხოების გარემოში და ხელი შეუწყოს უსაფრთხოების, როგორც პროფესიის განვითარებას. უსაფრთხოების ექსპერტთა კავკასიის აკადემია (CASE) ძირითად საგანმანათლებლო და კვლევით საქმიანობასთან ერთად ახორციელებს სხვადასხვა ღონისძიებებს საზოგადოებრივი ცნობადობის ასამაღლებლად და უსაფრთხოების, როგორც

პროფესიის განვითარებისთვის. ჩვენ გვჯერა, რომ გლობალური უსაფრთხოების გარემოს აქტუალური პრობლემების საუკეთესო გადაწყვეტა სწორედ კვალიფიციურ საკადრო რესურსში და ინფორმირებულ საზოგადოებაშია. სრული ინფორმაციისთვის ეწვიეთ აკადემიის ოფიციალურ ვებ-გვერდს: www.globalcase.org

Documents

dazvervisa da kontrdazvervis - · PDF file8levan sanikiZe `aleqsandre makedoneli~, Tbilisis saxelmwifo universitetis gamomcemloba, 1984. gv.2; 9 iqve, gv.38;