GIORGIO MORANDI HIELD NIET VAN REIZEN. De Italiaanse kunstenaar - diealtijd bij zijn moeder en drie ongetrouwde zussen bleef wonen - was verknochtaan zijn familie en zijn geboortestad Bologna. De architectuur van de historischebinnenstad met zijn ritmische portico’s en zalmkleurige zuilen was van grote in-vloed op zijn stillevens, zo ontdekte de Groningse kunstenares Ada Duker. Muse-um Belvédère in Heerenveen maakte een intrigerende expositie rond haar vondst.

Een dichte deuropende Ada Dukerde ogen. Want toende Groningse enke-le jaren geleden Bo-

logna aandeed om het lokaleMorandi Museum te bezoe-ken maar helaas ontdektedat het die dag geslotenbleef, besloot ze door destraten te gaan dwalen inhet voetspoor van de Itali-aanse meester. Dagelijkswandelde Giorgio Morandi(1890-1964) van zijn ateliernaar de academie, waar hijals docent lessen in de ets-techniek gaf. Tot haar ver-rassing zag ze in de archi-tectuur een grote overeen-komst met het werk van debefaamde stillevenschilder.

Ruimte, licht, kleur envorm waren de enige dingenin de zichtbare werkelijk-heid die Morandi interes-seerden. Met die elementenbouwde hij een verstild enconsistent oeuvre op, zon-der opsmuk. In zijn kleinespaarzaam ingerichte ate-lier, dat tevens dienst deedals slaapkamer, bewaardehij tientallen eenvoudigevaasjes, flessen, potjes,doosjes, schaaltjes en kan-nen. Hiermee creëerde hijdag in, dag uit zijn zorgvul-dig gecomponeerde stille-vens.

Had Morandi vandaag dedag geleefd, dan was er vast

en zeker een label op de bes-te man geplakt, want gamaar na: de kunstenaar wasbehalve een boom van eenkerel ook vooral erg verle-gen, op het schuwe af. Hijhield van een regelmatig engeordend leven, probeerdeeen teveel aan prikkels bijvoorkeur tevermijdenen was nietal te handigin socialecontacten.In de catalo-gus valt te lezen dat hij stee-vast met onzekere tred liep,stuntelde in gezelschap entot op hoge leeftijd de blikvan een verdwaald kind had.

Zijn hang naar regelmaatverklaart wellicht ook zijn

monomane passie voor stil-levens. Op zichzelf is eenstilleven natuurlijk al eenonderwerp dat om een zeke-re rust en verstilling vraagt,maar bij Morandi wordt datnog eens versterkt doordathij niets aan zijn combina-ties van kopjes flessen of

vaasjes toevoegt: geen bloe-men, geen insecten of rijk-versierde kleden, niets.

„Waar het Morandi omging was om de kern te ra-ken, de essentie van de din-gen”, zegt Han Steenbrug-gen, directeur en conserva-tor van Museum Belvédère.„Volgens mensen die hemgekend hebben, was het eenheel rustige bedaarde man,die echt leefde voor hetschilderen. Het is absoluutfascinerend om te zien hoehij eindeloos hetzelfde the-ma herhaalt en er toch iede-re keer weer in slaagt ietsnieuws te maken. Want hoe-wel zijn stillevens steeds va-riaties op hetzelfde themazijn, is zijn werk beslist nietsaai en monotoon.”

Hoewel hij, volgens zeg-gen, Mondriaan veraf-schuwde omdat hij die temodern vond, zocht Moran-di net als de Hollandse schil-der van De Stijl in al zijncomposities naar de juistebalans. Aan de hand vansimpele voorwerpen kwamhij tot evenwichtige compo-sities, die een weldadigerust uitstralen. Het is dierust, die het werk van Mo-randi zo tijdloos en aantrek-kelijk maakt, zeker voor degejaagde mens in het digita-le tijdperk.

Steenbruggen selecteer-de voor de tentoonstellingin zijn museum vooral derijpe, naoorlogse stillevensvan Morandi. Door deze ingezelschap van de foto’s dieAda Duker maakte van deogenschijnlijk uniforme ar-chitectuur van Bologna tetonen, worden de overeen-komsten zichtbaar. De

zachte kleu-ren, waar-voor de Itali-aan eenoverduide-lijke voor-keur had,

zijn overal terug te vindenin binnenstad: het smoeze-lige wit, het gedempte geel,het poederachtige zalmro-ze, het grijs met daarin eenvleugje blauw of groen.

Ook de vormen en de rit-miek in zijn composities ko-men overeen met die van debouwwerken in het cen-trum van zijn geliefde stad,die hij zelden of nooit ver-liet. Eenmaal reisde Moran-di naar Zwitserland, waar inWinterthur een expositievan zijn werk opende, maarna twee dagen had hij al vre-selijke heimwee. De kunste-naar had een voorkeur voorgeometrische vormen enwisselde vorm en restvorm,lichte en donkere partijenaf, op eenzelfde manier zo-

als zon en schaduw stuiver-tje wisselen tussen de zui-lenrijen van de portico’s.

Volgens Ada Duker is datkenmerkende straatbeeld,dat hij dagelijks in zich op-nam, langzaam maar zeker

in het werk van Morandi ge-slopen. In de catalogus om-schrijft ze dat mooi: „AlsofBologna voor hem een ser-vieskast was, waar hij einde-loos uit kon putten.” Wie zalhet zeggen of het werkelijk

zo is geweest? Feit is dathaar blik een verrassendenieuwe kijk op zijn oeuvregeeft.

De tentoonstelling GiorgioMorandi en Bologna is tot en

met 10 juni te zien in MuseumBelvédère in Heerenveen(Oranjewoud). De expositie isonderdeel van het hoofdpro-gramma van LeeuwardenFryslan 2018, culturele hoofd-stad van Europa.

DE ARCHITECTUUR VAN ZIJN GEBOORTESTAD BOLOGNA INSPIREERDE MORANDI

Hij had al na tweedagen heimwee

Han Steenbruggen tussen deMorandi’s uit Bologna: „Volgensmensen die hem gekend heb-ben, was het een hele rustigebedaarde man, die echt leefdevoor het schilderen.”FOTO ANNE VAN DER WOUDE

Morandi gefotografeerd in zijn atelier in 1964. FOTO LIONNI

’Natura morta’ uit 1957 van Giorgio Morandi.

door Paola van de Velde

Stillevens zonder opsmuk

W12 DE TELEGRAAFWOENSDAG 28 FEBRUARI 2018

CULTUURW13CULTUURDE TELEGRAAF

WOENSDAG 28 FEBRUARI 2018

The Killers zijn terug in Nederland, vanavond speelt deband met Brandon Flowers voorop in Ziggo Dome.

MUZIEKTIP

kom, het bergdorp Chámbe-ry in Zuidoost-Frankrijk.Tegelijkertijd is de clip eenhommage aan mijn heldMaurice Baquet”, vertelt Ca-puçon. „Hij was een feno-menaal cellist én acteur. Dieveelzijdigheid herken ik.

Blijf je breder oriënterendan je instrument, is mijndevies.” De Fransmanstrijkt zijn bruine lokken uitzijn gezicht: „Mijn hele car-rière probeer ik op mijn in-tuïtie te varen. Dat heeft metot nu toe ver gebracht.”

Niet gek dus dat zijn al-bum de titel Intuitiondraagt. Het album draait omklassiekers als Vocalise vanRachmaninoff en De Zwaanvan Saint-Saëns, al zijn erook avontuurlijke uitstapjesnaar de ragtime-koningScott Joplin en tangospecia-list Astor Piazolla op te vin-den. Is het geen risico ommet repertoire te komen datvoorgangers uitmuntend

Hij ontving de presti-gieuze Victoires de laMusique – het Franseequivalent van de Gram-my –, volgde lessen bijlegende Heinrich Schiffen is een graag gezienegast bij het RotterdamsPhilharmonisch Orkest.Toch is de charmantecellist Gautier Capuçoneen relatief onbekende inNederland. Met zijnnieuwste album Intuition,dat van klassiek naarragtime gaat, wil hij daarverandering in brengen.

In het Amsterdamse Hil-ton Hotel is het goed toeven,vindt Gautier Capuçon.Warme chocomel staat optafel, buiten is het koud,maar zonnig. „Ik heb mijncello net in de kamer gezet,maar ik weet niet hoelang ’ie daar blijft. Degalm van de ontvangs-thal klinkt zo lekker.Het kriebelt om deakoestiek te testen.”De 36-jarige cellist heeft erzin in. Misschien wel omdathij een warme band heeftmet Nederland. Zo speeldehij al eens onder directievan Bernard Haitink en ishij regelmatig te gast bij hetRotterdams Philharmo-nisch Orkest.

Toch is Capuçon geenstandaardcellist. Hij houdtvan avontuur. De clip bij zijnalbum Intuition is opgeno-men in de vrieskou tussende besneeuwde bergen.„Een vriend van mij is cine-ast en we speuren altijdnaar hoe we onze talentenkunnen combineren. Hijvond dat ik wat moest doenmet de waar ik vandaan

hebben uitgevoerd? „Het isvoor mij een meerwaardeals je als luisteraar een ge-voel van herkenning er-vaart. Ik wil dat je wordt te-ruggeworpen in de tijdwaarin de stukken zijn ge-componeerd, waardoor her-inneringen levend blijven.”

In Frankrijk slaat Capu-çons aanpak aan. Zijn optre-dens worden geroemd omhun intensiteit. Regelmatigstaat ook zijn broer Renaud,een bekend violist, met hemop het podium. „Muziek zitin ons bloed”, beaamt hij.„Ik kreeg op mijn vierde eencello, direct was ik begees-terd.” Hij had het geluk datin zijn geboortedorp deprestigieuze Ecole Nationa-le de Musique de Chambéryis gevestigd. „Het studerenging mij gemakkelijk af. Iknam er pianoles bij, waar ikmijn liefde voor jazz in kwijtkon.”

Is het dan alleen muziekwat de klok slaat in huizeCapuçon? De violist kijkt dehoteltuin in. „Het helpt welals je na het muziek makenlekker op de ski’s kan sprin-gen.”

Carrière op intuïtie

Gautier Capuçon: geen standaardcellist. FOTO FELIX BROEDE

Nieuw album topcellist Gautier Capuçon

door Louis Gauthier

’Muziek zit in ons bloed’

In het verleden behaal-de resultaten bieden geengarantie voor de toe-komst. Dat blijkt maarweer eens bij het zien vande theaterversie van In deVlaamsche Pot, die maan-dagavond in premièreging in het Isala Theaterin Capelle aan den IJssel.

De gelijknamige tv-serie, over de perikelenin het restaurant van hethomoseksuele stel Luciënen Karel, waar hun hitsi-ge huurder Frits voortdu-rend de sexy serveerster

Dirkje probeert te versie-ren, werd tussen 1990 en1994 uitgezonden doorVeronica en was tamelijksuccesvol. Ondanks hetkluchtige karakter wer-den toch vaak pittigeonderwerpen aan dekaak gesteld.

Haye van der Heyden,een van de oorspronkelij-ke schrijvers, heeft zichnu ook over het theater-script gebogen, maar hijweet de tv-serie zelfs nietin de kern te benaderen.Er zijn weliswaar perso-nages die ergens in de

verte aan Karel, Luciën,Dirkje en Frits doen den-ken en hij heeft er watauthentieke uitsprakentussen gefrommeld, maarverder heeft hij een nogal

mager en voorspelbaarverhaaltje afgeleverd.

Zo is Dirkje terugge-bracht tot een ordinairegolddigger, waarbij Betti-na Holwerda eigenlijkniet verder komt dan watkoket gedraai. Voor deacteurs valt er werkelijkgeen eer aan dit stuk tebehalen.

Bovendien is de ’humor’

tenenkrommend plat-vloers, tenzij teksten als’een gepijpte hond is watanders dan een gebeftepoes’ je wel kunnen beko-ren.

Het is prijzenswaardigdat Theater van de Kluchthet blijspel nieuw levenin wil blazen, maar danmoet je dat genre wel eeraandoen. Eerder werdenbestaande, met name

Engelsekluchtengespeeld,zoals vorigseizoen bij-voorbeeld

Boeing Boeing. Met eenstevig script blijft er dannog wel wat overeind,maar dit was duidelijkeen stap te ver.

Wie warme herinnerin-gen bewaart aan de tv-serie In de Vlaamsche Pot,kan zich maar beter nietrichting het theater bege-ven.

Esther Kleuver

PLATVLOERS EN TENENKROMMEND

Wat: toneelkomedieWie: Theater van deKluchtSpel: Arijan van Bavel,Onno Innemee, BasMuijs, Bettina Holwerda,Sabine Beens Info: theatervande-klucht.nl

IN DE VLAAMSCHEPOT

V.l.n.r. Dirkje (Bettina Holwer-da), Frits (Arijan van Bavel),Luciën (Onno Innemee) enKarel (Bas Muijs).FOTO ERIK VAN DER BRUGT

Voorspelbaar enmager verhaaltje