De Bijbel.nu in cultuur, taal en (levens)verhaal

Godsdienst – Levensbeschouwing

4-havo, 2017-2018

Naam student _________________________

Inhoudsopgave

Intro, programma en leerdoelen ................................................................................... 1

1. De kracht van verhalen en de invloed van de Bijbel ............................................... 3

1.1. Populariteit en kracht van verhalen ...................................................................... 3

1.2. De Bijbel in hedendaagse cultuur en taal .............................................................. 7

1.3. Jodendom, Christendom, Islam en de Bijbel ...................................................... 10

2. Wereldbeeld, interpretaties en een leesmethode .................................................... 11

2.1. Effecten van een wereldbeeld ............................................................................... 11

2.2. Theïstische en literaire interpretaties .................................................................. 13

2.3. Een praktische leesmethode .................................................................................. 15

3. Literaire aspecten en verhaallijn ............................................................................ 19

3.1. Literaire begrippen, verhaalelementen en verhaallijn ....................................... 19

3.2. Literaire en christelijke uitleg; de Bijbel als één verhaal .................................. 22

4. Het begin: Adam en Eva .......................................................................................... 29

5. Jozef de dromenkoning ............................................................................................ 41

6. Mozes en de Exodus .................................................................................................. 53

7. Koning David ............................................................................................................ 58

8. Jezus de Messias ....................................................................................................... 67

9. Petrus en Paulus krijgen de Geest .......................................................................... 90

10. Een open einde… .................................................................................................... 96

Bijlage A. Bijbel Basics, Bijbelverwijzingen opzoeken ........................................... 100

Bijlage B. Genres in de Bijbel .................................................................................... 102

Bijlage C. De TeNaCh (het Oude Testament) .......................................................... 104

Bijlage D. Soera 12 – Yusuf – Jozef (zoon van Jakob) – 105 ............................... يوسف

Deze reader maakt deel uit van het GL-examenprogramma voor 4-havo. Deze

tweede versie is een update van de eerste versie die is samengesteld door Enrico van

Rooij voor de Onderwijscoöperatie en het Mendelcollege te Haarlem. Voor meer info

zie: https://lerarenontwikkelfonds.onderwijscooperatie.nl/author/enrico

Bijbelteksten zijn afkomstig uit de Basisbijbel (www.basisbijbel.nl). De verschillende

bronnen zijn, vanwege de leesbaarheid, niet allemaal vermeld. Vanwege

auteursrechten zijn enkele video’s alleen toegankelijk via de Outlook-omgeving van

de school. De bestandsindeling van deze reader is geschikt voor elektronische

distributie (niet geschikt voor afdrukken). Opvragen van een reader in afdruk-

weergave (er is ook een 5vwo-versie), of bij andere vragen: mail2enrico@me.com

Met dank aan de Onderwijscoöperatie, collega’s van het Mendelcollege, The Bible

Project (https://thebibleproject.com) en Lydia Fris voor de spellingcontrole.

2e versie, september 2017.

1

Intro, programma en leerdoelen

De vakantie is weer afgelopen. Als je nu zou vertellen of opschrijven wat je in de

vakantie hebt meegemaakt dan heb je een verhaal. Voor de een is dit verhaal

wat spannender of relaxter dan voor de ander. Misschien betekent jouw eigen

verhaal meer voor je dan iemand anders z’n verhaal. Het kan ook zijn dat je

jezelf herkent in het verhaal van een ander. Zoiets als: “Ik ben daar ook

geweest!”. Of: “Ik had ook zoiets…” Een verhaal kan je blij maken of aan het

denken zetten; je leert ervan. Soms zeggen ze: “Het leven is een verhaal dat

jezelf schrijft”. Iedereen is dan de auteur van zijn of haar eigen levensverhaal.

Het hoofdstuk “Zomervakantie 2017” in jouw levensverhaal is helaas al uit.

➢ Wat was er leuk, onverwacht, of betekenisvol in jouw vakantie? ___________

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

➢ Wat vind jij van verhalen? Vertel of schrijf je graag? Of luister of lees je liever?

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

2

Als het leven een verhaal is, en het hoofdstuk “Zomer 2017” is afgesloten, dan

is het nu tijd voor een nieuw hoofdstuk: “Hoe overleef ik dit jaar op het Mendel?”

Of; “Hoe haal ik minstens een 7 voor Godsdienst-Levensbeschouwing dit jaar?”

➢ Wat zou jouw hoofdstuktitel zijn (in jouw levensverhaal) voor dit schooljaar?

___________________________________________________

___________________________________________________

Zoals je op het plaatje op de vorige pagina kunt

zien, zit je nu in de eerste helft in jouw boek over

jouw leven. Overgaan naar het volgende schooljaar

en een diploma halen is daarbij ook een ‘hoofdstuk’.

Kinderen maar ook volwassenen vinden het leuk

om een verhaal te horen of te lezen. Ook films

zijn populair. Een filmscript is ook een soort

verhaal. Verhalen staan centraal in veel religies

en hebben invloed op ons leven en onze cultuur.

Haarlem heeft vanaf deze maand

(sept. 2017) zelfs een verhalenhuis:

https://verhalenhuishaarlem.nl

De Bijbel.nu

In deze reader gaan we veel verhalen lezen en filmpjes bekijken. We leren o.a.

hoe we verhalen kunnen lezen, begrijpen en wat verhalen kunnen betekenen in

jouw leven of in het leven van anderen. Zo zullen we zien dat er verschillende

interpretaties zijn. En ook dat er vanuit de christelijke traditie een grote,

doorlopende verhaallijn te ontdekken is in de verschillende Bijbelboeken. Door

de Bijbelverhalen begrijp je het Christendom maar ook het Jodendom en de Islam

beter. De Bijbel heeft veel invloed gehad op onze cultuur en taal. Ook nu nog

kunnen Bijbelverhalen, of je nu wel of niet gelooft, bemoediging geven en een

inspiratiebron zijn voor kunst, taalgebruik, ons dagelijkse leven en jouw eigen

levensverhaal.

Samengevat zijn de leerdoelen van deze reader:

3

1. De kracht van verhalen en de invloed van de Bijbel

In dit hoofdstuk bespreken we waarom verhalen zo populair zijn en hoe het komt

dat een verhaal een positief effect kan hebben op jouw leven (1.1.). Daarna

kijken we naar de invloed van de Bijbel op onze cultuur en taal (1.2.). De laatste

paragraaf gaat over de Bijbel in Jodendom, Christendom en Islam (1.3.).

1.1. Populariteit en kracht van verhalen

Verhalen en films kunnen spannend, leuk en ontroerend zijn en nodigen je uit

om in een avontuur te stappen. Een verhaal of film geeft je de mogelijkheid om

even te 'ontsnappen' aan de sleur van dagelijkse routines. Verhalen en films

kunnen je ‘raken’. Verhalen zijn populair en boeiend omdat je jezelf kan

herkennen in de gebeurtenissen of in een van de personages van een verhaal.

Jezelf herkennen in een personage in een verhaal heet identificatie.

Het cultureel woordenboek omschrijft identificatie als volgt: Naast de gewone

betekenis van het vaststellen van iemands identiteit, zoals in 'identificatieplicht',

wordt met deze term ook het proces aangeduid waarin iemand zich met een

ander vereenzelvigt en diens gedragingen, opvattingen en

persoonlijkheidstrekken overneemt.

Identificatie is het proces waarbij de lezer, toehoorder of kijker van een verhaal

bepaalde kenmerken, karaktereigenschappen of houdingen van een van de

personages in het verhaal herkent in zichzelf. Wanneer je je identificeert, herken

je jezelf in het karakter, de situatie of de houding van een personage.

Identificeren betekent ook dat je je associeert met, of aansluit bij, een andere

persoon of bij iets dat je bewondert of waardeert, zoals een idee of een cultuur.

Door identificatie met een personage in een verhaal of film kan je uitgedaagd,

bemoedigd of geïnspireerd worden. Dit maakt verhalen krachtig.

Russische Fabel; twee Kikkers https://vimeo.com/213223737 (4:09)

➢ Met welke personages in deze

fabel kunnen mensen zich identificeren?

__________________________________

__________________________________

➢ Hoe kan je door identificatie met een van de kikkers uitgedaagd, bemoedigd

of geïnspireerd worden? Met welke kikker identificeer jij jezelf dan?

_______________________________________________________________

Scan QR-code met app, bv. in Appstore: i-nigma (is gratis), voor Android:

Barcode Scanner van ZXing (www.the-qrcode-generator.com/whats-a-qr-code)

4

Een levensbeschouwelijk verhaal is een verhaal dat gaat over het leven of

over de levensvragen van mensen. Levensvragen zijn vragen over de zin of

betekenis van het leven. Zes bekende levensvragen zijn: ‘Wie is de mens?’, ‘Wat

is tijd?’, ‘Wat is het nut van lijden en dood?’, ‘Wat is de natuur?’, ‘Hoe leven

mensen samen?’ en ‘Wat is belangrijk in het leven?’ Een levensbeschouwelijk

verhaal geeft mogelijke, soms tijdelijke, antwoorden op levensvragen. Religies,

filosofieën en (familie)tradities zitten vol met levensbeschouwelijk verhalen.

Commercials maken gebruik van levensvragen. Enkele voorbeelden:

Achmea, Waar zijn we mee bezig? https://vimeo.com/230346749 (0:51)

Even Apeldoorn bellen (gevangenis) https://vimeo.com/230346766 (1:10)

ASN bank over geld https://vimeo.com/230346773 (0:35)

Nike, Stand Up Speak Up https://vimeo.com/230346791 (0:31)

Calvé, Pietertje https://vimeo.com/230346802 (0:40)

❖ Zoek een commercial op met een levensvraag. Leg uit om welke levensvraag

het gaat en wat voor antwoord de commercial op deze levensvraag geeft.

We lezen nu het verhaal ‘De houthakkers wijsheid’. Dit kan met drie verschillende

lezers; de blauwe tekst is wat de oude, wijze houthakker zegt. De rode tekst zijn

de woorden van de dorpelingen en de zwarte tekst is de verteller.

De houthakkers wijsheid

Er was eens een arme, oude houthakker die in een klein dorp woonde aan de rand

van een groot bos. Ondanks zijn ouderdom en de armoede waarin hij leefde, had hij

aanzien in het dorp omdat hij de eigenaar was van een prachtig wit paard. Dit paard

kende een ongekende kracht en schoonheid, en zelfs de koning wilde dit ongelofelijk

mooie dier graag hebben. Veel mensen boden gigantische bedragen voor dit paard,

maar de man weigerde consequent elk aanbod: “Dit is niet zomaar een paard voor

mij” vertelde hij dan aan de potentiële kopers, “Het is een persoon, en hoe kan je nu

een persoon verkopen? Het is een vriend, geen bezit. Hoe kun je nu een vriend

verkopen?”

Soms was de verleiding groot om het paard te verkopen aangezien de man arm was,

maar hij deed het nooit.

Op een ochtend was het paard echter uit zijn stal verdwenen! Het hele dorp was in

rep en roer en ging naar de man toe. “Oude gek” scholden ze naar hem. “We hebben

je toch gezegd dat dit zou gebeuren, dat iemand je paard zou stelen? We hebben je

genoeg gewaarschuwd dat je beroofd zou worden! Je bent zo’n arme sloeber. Hoe

had je ooit gedacht zo’n waardevol paard te kunnen beschermen? Je was beter af

geweest als je naar ons geluisterd had en het dier had verkocht. Dan was je nu rijk.

Maar in plaats daarvan is het paard weg en ben je vervloekt met ongeluk…”

De oude man antwoordde: “Spreek niet te snel. Het paard is niet in de stal. Dat is

het enige dat we weten, de rest is oordeel. Hoe kun je nu weten of ik vervloekt ben

of niet?”

De dorpelingen reageerden verontwaardigd: “Hé, WIJ zijn hier niet degenen die gek

zijn! Het is een simpel feit dat je paard verdwenen is. En dat is een vloek!”

De arme houthakker sprak weer: “Alles wat ik weet is dat mijn stal leeg is en het

paard weg is. Meer weet ik niet. Of dat een zegen of een vloek is kan ik niet zeggen.

5

We zien slechts een fragment; wat er nu gebeurd is. Maar wie kan mij vertellen wat

er straks gaat gebeuren?”

De mensen lachten hem uit. Ze vonden de man maar een oude gek.

Na vijftien dagen keerde echter het prachtige witte paard in volle glorie terug! Het

was niet gestolen, het was gewoon weggelopen in het bos! En… het paard keerde

niet alleen terug; het had een dozijn wilde paarden achter zich aan lopen.

Wederom verzamelden de dorpelingen zich bij de houthakker en zeiden: “Oude man,

je had gelijk en wij niet! Het bleek toch een zegen te zijn en geen vloek. Vergeef ons

alsjeblieft.”

De man antwoordde: “Jullie gaan weer te ver. Constateer slechts dat het paard terug

is. Constateer slechts dat er een dozijn paarden met hem is meegekomen, oordeel

niet. Hoe weten jullie nu of dit een zegen is of niet? We zien slechts een fragment…

Sommige dorpelingen zeiden tegen elkaar: “Misschien heeft hij wel een beetje gelijk”.

Anderen zeiden weinig of niets, omdat ze diep vanbinnen wisten dat het wel een

zegen moest zijn. Met een klein beetje werk konden deze wilde paarden gedresseerd

worden en werden ze een fortuin waard!

De oude man had één zoon. Hij begon al snel met het dresseren van de paarden. Na

een paar dagen werd hij echter door een wild paard op de grond gesmeten, waarbij

hij zijn beide benen brak. Opnieuw verzamelden de dorpelingen zich bij de oude

houthakker om hun mening te geven over de situatie. “Je had toch gelijk” zeiden ze.

“Die twaalf wilde paarden waren geen zegen. Ze waren een vloek. Je enige zoon

heeft zijn benen gebroken en nu heb je op je oude dag helemaal niemand meer die

je kan helpen. Je bent nu armer dan ooit!”

De man zei: “Oordelen is een obsessie voor jullie! Jullie denken te ver door.

Constateer slechts dat mijn zoon zijn benen gebroken heeft. Wie weet nu of dat een

vloek of een zegen is? Niemand weet dat! We zien alleen een fragment, het leven

bestaat uit fragmenten…”

Twee weken later brak er plotseling oorlog uit met het buurland. Alle jonge mannen

van het dorp werden opgeroepen om dienst te doen in het leger. Iedereen, behalve

de zoon van de houthakker, omdat hij met beide benen in het gips zat. En ja hoor,

alweer verzamelden de dorpelingen zich bij de houthakker. Ze schreeuwden en

huilden, want hun zonen waren weggenomen. De kans dat ze levend terug zouden

keren was klein omdat de vijand sterk was. “Je had gelijk oude man” huilden ze.

“God weet dat je gelijk had. Dit bewijst het. Het ongeluk van je zoon was toch een

zegen. Zijn benen zijn dan wel gebroken, maar hij is in ieder geval nog bij je. Onze

zonen zijn voorgoed weg”.

De houthakker sprak weer: “Het is onmogelijk om met jullie te praten. Jullie blijven

maar conclusies trekken. Niemand, behalve God, weet het. Jullie kunnen slechts

constateren dat jullie zonen in de oorlog vechten en de mijne niet. Niemand weet of

dat een vloek of een zegen is. Niemand is wijs genoeg om dat te weten”.

➢ Vind je het houthakker-verhaal een ‘levensbeschouwelijk verhaal’? Waarom wel of

waarom niet? Wat is de betekenis van dit verhaal volgens jou?

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

6

We gaan een levensbeschouwelijk gedicht lezen (en/of luisteren via de video

hieronder). Daarbij is het de bedoeling dat je de moraal van dit gedicht ontdekt.

Het gedicht is gebaseerd op het verhaal: ‘De Blinde Mannen en een Olifant’.

Dit verhaal is ontstaan bij vele religieuze tradities, zoals het boeddhisme, het

Soefisme en het hindoeïsme. De 19e-eeuwse Amerikaanse dichter J.G. Saxe

maakte van dit verhaal een gedicht. Hieronder staat een Nederlandse vertaling.

Er waren eens zes man uit Hindostan, het opdoen van kennis zeer gezind

Ze gingen op zoek naar de olifant (ook al waren zij allen blind)

met onderzoek zouden zij oordelen naar bevind.

De eerste liep naar de olifant maar kwam opeens ten val

tegen de brede en stevige flank en verklaarde meteen aan al:

‘loof de heer, maar de olifant is als een wal.’

De tweede voelde aan een slagtand en riep: ‘hé, maar neen, mijn heer,

wat is immers zo rond en scherp? Voor mij is duidelijk maar al te zeer.

Dit wonder van een olifant is als een speer.

Nu kwam ook de derde naderbij, greep bij toeval, als ware het een stang,

de kronkelende slurf, en sloeg terstond een toon aan van belang:

‘Aha,’ sprak hij, ‘de olifant lijkt erg op een slang.’

Nu stak de vierde gretig zijn handen uit, en voelde aan de knie,

‘Waar dit beest nog het meest op lijkt is wel duidelijk,’ meende die;

‘Er kan geen twijfel over zijn het is een boom die ik hier voor mij zie.’

De vijfde raakte toevallig aan het oor en zei: ‘zelfs als de blik niet tot het daglicht

reikt,

Is zonneklaar wat ik hier heb; wat ik voel is zonder twijfelen geijkt,

Is dat dit wonder van een olifant op een waaier lijkt.’

Nauwelijks nog had de zesde overwogen waar hij eens beginnen zou,

of hij voelde al de slingerende staart, zwaaiend gaf deze hem een douw,

‘Ik zie het al,’ zei de man, ‘de olifant is als een touw.’

En aldus zetten de zes uit Hindostan zich aan een debat, met luide stem en

onverveerd,

ieder zei er het zijne van en liet zich door de ander onbekeerd,

Allen waren weliswaar ten deel in het gelijk, samen echter hadden zij het verkeerd.

Six Blind Men https://vimeo.com/212966748 (1:44)

‘De moraal van een verhaal’ is de boodschap of

les die in een verhaal zit. De moraal wordt door

de toehoorder, lezer of kijker zelf bepaald.

➢ Wat is de moraal van het verhaal van de zes

blinden en een olifant?

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

7

In zijn gedicht heeft Saxe een moraal toegevoegd in de drie regels hieronder.

Maar al te vaak varen allen, denk ik, alledag,

Hun eigen koers, volkomen onwetend over wat de ander denken mag,

En spreken zij allen van een olifant, die geen van hen ooit zag.

Zes blinden (of zes mannen in het donker) raken allemaal een olifant aan en

onderzoeken hoe deze eruit ziet. Ieder voelt slechts één deel van de olifant, zoals

een poot of de slurf. Ze vergelijken hun bevindingen met elkaar en zijn het

oneens over wat een olifant is. Iedere blinde denkt dat hij het goed ‘ziet’ en ze

krijgen ruzie. Een moraal van dit verhaal kan zijn dat niemand alles helemaal

kan zien en dat je anderen nodig hebt om iets beter te kunnen zien of begrijpen.

Het verhaal van de blinden en de olifant is een parabel: een kort verhaal dat

bekende gebeurtenissen gebruikt om een religieus of ethisch punt te illustreren.

Zoals we zullen zien, bevat de Bijbel ook parabels.

Een thema is het belangrijkste idee, of de belangrijkste les van een verhaal/film.

Don’t Judge Too Quickly, We Won’t

https://vimeo.com/212964362 (2:28)

Wat is het thema van deze video?

___________________________________________

1.2. De Bijbel in hedendaagse cultuur en taal

Goede verhalen zijn tijdloos. Ze worden telkens opnieuw gebruikt voor nieuwe

film releases, musicals en boeken waarbij het verhaal op een 'geactualiseerde

manier' opnieuw verteld wordt. Dit geldt ook voor Bijbelverhalen. Zo is het

verhaal van Jozef veel gebruikt voor musicals. Een recente film over een

Bijbelverhaal is Noah (2014). Jezus' leven is verfilmd in vele verschillende

versies, van geanimeerde producties tot gewelddadige releases zoals' The

Passion of the Christ' (Mel Gibson, 2004). De rockopera 'Jesus Christ Superstar'

speelde opnieuw in Rotterdam in mei 2017. De zevende editie van het

paasverhaal 'The Passion' is een productie van Nederlandse zenders en speelde

dit jaar (op 13 april 2017) in Leeuwarden. De verhalen over Simson en David

inspireerde de liedjesschrijver Leonard Cohen voor het nummer 'Hallelujah', dat

vele malen gecoverd werd bij wedstrijden als 'Britain's Got Talent' en 'X Factor'.

De 'Uitmarkt' luidt ieder najaar de start in

van het nieuwe culturele seizoen in

Amsterdam. De musical 'Joseph and the

Amazing Technicolor Dreamcoat' werd

gespeeld op de Uitmarkt 2009 en is

gebaseerd op het

Bijbelverhaal over Jozef.

https://vimeo.com/212973909

(5:32)

8

Alexandra Burke won in 2008 X Factor met het

lied ‘Hallelujah’. De tekst van dit lied verwijst

naar twee verschillende Bijbelverhalen:

https://vimeo.com/212973942 (3:38).

➢ Welke Bijbelverhalen herken je uit

de musical en dit lied?

______________________________________

Als je de verhalen achter een musical of lied kent, geeft dit extra betekenis. Het

is leuk en interessant om de originele Bijbelverhalen te kennen die gebruikt

worden in musicals, films, liedjes en andere dingen in onze cultuur.

Veel van de Bijbel komt terug in ons dagelijks

leven, bijvoorbeeld in onze taal en cultuur

zonder dat we ons daarvan bewust zijn. We

kijken zo een video met voorbeelden van

alledaagse dingen met een ‘Bijbelse

connectie’.

➢ Schrijf hieronder ten minste drie

‘hedendaagse dingen’ uit de video op die te

maken hebben met de Bijbel.

De Bijbel één boek https://vimeo.com/212974013 (5:16)

Drie ‘hedendaagse dingen’ die verband houden met de Bijbel zijn:

__________________________________________________________________________

One Love Manchester:

Where is the Love?

Ariana Grande met

Black Eyed Peas

www.youtube.com/watch?v=RUxErpckMQo

(6:37)

➢ Wat heeft de tekst van het lied ‘Where

is the Love?’ te maken met de Bijbel?

(tips: hoofdletter F, ‘turn the other cheek’).

______________________________________________________________________

Vanwege de christelijke geschiedenis zijn veel dingen in ons moderne leven

ontleend aan de Bijbel. Allerlei uitingen van kunst, taal (inclusief vloeken) en

gebeden zijn afgeleid van de Bijbel. Veel plaatsen, boeken, films, gebouwen en

organisaties hebben een Bijbelse connectie; een connectie of relatie van iets

hedendaags met een gebeurtenis, verhaal of uitspraak in de Bijbel.

9

Zoals we zullen zien, kan de Bijbel geïnterpreteerd worden op een theïstische of

literaire manier. Ongeacht jouw eigen perspectief is de Bijbel een indrukwekkend

literair werk dat een groot deel van onze westerse cultuur en taal heeft gevormd.

De volgende video bevat een aantal uitspraken met een Bijbelse connectie, zoals:

'Wolven in schaapskleren', 'Het zout van de aarde', en "De wijsheid van Salomo'.

King James Bible, History of English

https://vimeo.com/212974096 (1:17)

❖ Bekijk de lijst van Bijbelse uitdrukkingen/gezegden

in de Nederlandse taal:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_uitdrukkingen_en_gezegden_ontleend_aan_de_Bijbel

❖ Schrijf twee of drie uitdrukkingen of gezegden op die je kent

en leg kort uit wat deze betekenen. Schrijf twee uitdrukkingen op

die je nog niet kent en waarvan je de betekenis wil weten.

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Kennis over Bijbelverhalen helpen je eigentijdse artikelen die gebruik maken van

Bijbelse uitdrukkingen te begrijpen. Lees de tekst: 'De mensen in deze regio zijn

zo arm als Job. Bovendien heerst er een antisemitische stemming onder de lokale

bevolking. Armoede en angst zijn ingrediënten voor een gigantische exodus.

Amnesty International zegt dat ‘Salomo ‘s wijsheid’ nodig is voor een oplossing

voor deze humanitaire ramp'.

➢ Leg de Bijbelse gezegden uit die je herkent in de

bovenstaande zin.

______________________________________________

______________________________________________

❖ Wat is de ‘Bijbelse connectie’ in

het filmfragment uit Bruce Almighty?

https://vimeo.com/213118840 (1:10)

__________________________________________________________________________

❖ Vind een artikel dat ten minste één Bijbels gezegde of Bijbelse uitspraak

gebruikt. Schrijf de titel van het artikel op, en de bron (krant, magazine,

website, boek, etc.) waar je dit artikel gevonden hebt. Leg ook de betekenis

uit van het gezegde of de Bijbelse uitspraak.

10

1.3. Jodendom, Christendom, Islam en de Bijbel

Het Jodendom, Christendom en de Islam zijn alle

drie monotheïstische godsdiensten: zij geloven in

één God (mono = één). Het Jodendom is de religie

en cultuur van het Joodse volk. De Islam is de

jongste van deze drie religies, het werd gesticht in

de zevende eeuw (in 622, door de profeet

Mohammed). Polytheïsme is het geloof dat er vele

goden zijn (poly = veel). De Grieks/Romeinse

mythologie (Zeus, Apollo, Aphrodite, Poseidon, etc.) en het Hindoeïsme zijn

voorbeelden van polytheïsme.

Het Jodendom, Christendom en de Islam zijn Abrahamitische religies. Ze

vinden allemaal hun gemeenschappelijke oorsprong in de aartsvader Abraham.

In het Jodendom, wordt Abraham 'Avraham' genoemd. De Moslims noemen hem

'Ibrahim'. Alle drie de Abrahamitische religies zien Abraham als een

gemeenschappelijke 'voorvader'; het stamhoofd of de vader van een familie die

een belangrijke rol speelde in de menselijke spirituele ontwikkeling.

Jodendom, christendom, islam https://vimeo.com/212974974 (8:24)

Alle Abrahamitische religies geloven dat God

of Allah, Arabisch voor God in de Koran, de

wereld heeft geschapen. Het Jodendom gelooft

in de Tenach, wat vergelijkbaar is met het

Oude Testament (OT) in de Bijbel. Omdat we

de OT-verhalen later behandelen, richten we

ons nu eerst op de islam.

De Koran, indien letterlijk geïnterpreteerd, leert een zesdaagse schepping. Adam

en Eva werden perfect en in onschuld door Allah geschapen en geplaatst in een

prachtige tuin. Hier verleidde de Satan hen te rebelleren tegen Allah door het

eten van de verboden vrucht, waardoor zij Allah‘s boosheid en oordeel over

zichzelf afriepen en verdreven werden uit het Paradijs. Dit, en het perspectief op

de vloed (met de ark van Noach), zijn binnen de Islam en het Christendom

nagenoeg hetzelfde. In het algemeen accepteren moslims zowel het Oude

Testament en de evangeliën als heilige boeken. Zij denken dat er in het vertalen

van de Bijbel, door de eeuwen heen, fouten zijn gemaakt. Een nieuwe openbaring

van God aan Mohammed was dus nodig om dit recht te zetten. Doctrines zoals

de godheid van Jezus en verlossing door zijn kruisdood wijst de Islam af.1

Voorbeelden van personages die zowel in de Bijbel als in de Koran voorkomen,

zijn; Abraham (Ibrahim), Jozef (Yosuf), Mozes (Mussa), koning David (Dawud)

en Maria (Maryam) als de moeder van Jezus (Isa). Koning David staat bekend

als de auteur van het Bijbelboek Psalmen. Zaboer is, in de Islam, het boek van

Dawud (David); een van de heilige boeken die door God geopenbaard waren vóór

het verschijnen van de Koran.

1 www.icr.org/article/do-muslims-believe-creation

11

De Bijbel spreekt over een terugkomst (wederkomst) van Jezus naar de aarde.

In de Islam wordt gesproken over een Mahdi; een verlosser of bevrijder die

volgens islamitische stromingen aan het einde der tijden wordt verwacht.

Boeken zoals de Tawrat (Torah) van Musa (Mozes) en de Indjiel (het Evangelie)

van Isa (Jezus) worden binnen de Islam erkend.2 Wonderen van Jezus3, het

Laatste Avondmaal (het laatste avondeten van Jezus met zijn leerlingen, de dag

voordat hij stierf), de ‘Dag des Oordeel’ (een dag waarop iedereen door God/Allah

geoordeeld wordt) worden zowel in de Bijbel als in de Koran beschreven.

De volgende video geeft een indruk van hoe Jezus binnen de Islam gezien wordt:

Jezus in de Islam: https://vimeo.com/212975040 (3:42)

Het islamitische feest 'Eid al-Adha' (Offerfeest) is afgeleid van het

Bijbelboek Genesis waar Abraham zijn zoon Isaac wil offeren. De

Koran (soera 37) beschrijft dat Ismaël, de broer van Isaac, geofferd moest

worden. Kennis van Bijbelverhalen geeft achtergronden en begrip over de Islam.

De Koran is ongeveer even groot als het Nieuwe Testament van de Bijbel. De

ontstaansgeschiedenis is verschillend. De Koran is later geschreven dan de Bijbel

en verwijst naar Bijbelverhalen. In hoofdstuk 5 wordt een verhaal in de Bijbel

vergeleken met een verhaal in de Koran. Luister/lees de Koran: https://koran.nl

Vergelijking: Koren en Bijbel https://vimeo.com/212975156 (1:25)

❖ Wat vind je van de twee filmpjes en het artikel hieronder?

www.youtube.com/watch?v=dPhCOyY6ERA (3:11)

www.youtube.com/watch?v=nD5AIJlzLmc&t=61s (5:34)

www.trouw.nl/home/-bijbel-is-nog-erger-dan-koran-~a8df59fd

2. Wereldbeeld, interpretaties en een leesmethode

Dit hoofdstuk bespreekt de invloed van jouw wereldbeeld (2.1.) op hoe je teksten

interpreteert (2.2). Ook wordt er een leesmethode aangereikt waarmee je kan

ontdekken wat een verhaal of tekst voor jou kan betekenen (2.3.).

2.1. Effecten van een wereldbeeld

Een wereldbeeld is een manier van kijken naar de

wereld, inclusief hoe je het leven, de dood en het doel

van dit alles ziet. Je wereldbeeld beïnvloedt je waarden,

ethiek en houding. Je kunt iemands wereldbeeld

vergelijken met een bril waar je doorheen kijkt en

waardoor je de wereld om je heen interpreteert.

Het volgende verhaal van De twee reizigers en de boer illustreert verschillende

punten. Lees het verhaal (evt. met voorleesrollen) en ontdek ten minste één punt

dat iets zegt over het wereldbeeld van een van de twee reizigers.

2 https://en.wikipedia.org/wiki/Zabur 3 www.islamreligion.com/articles/352/miracles-of-jesus

12

De twee reizigers en de boer

Een reiziger kwam een oude boer tegen die in zijn veld naast de weg aan het

schoffelen was. Popelend om even met iemand te praten, en zijn voeten te laten

rusten, riep de reiziger de boer. Gelukkig hoorde de boer hem en was hij in voor

een praatje. "Wat voor soort mensen wonen in de volgende stad?" Vroeg de reiziger

aan de boer.

"Hoe waren de mensen waar u vandaan komt?", antwoordde de boer, de vraag

beantwoordend met een andere vraag.

De reiziger zei; "De mensen waar ik vandaan kom, zijn een zootje ongeregeld.

Herrieschoppers allemaal, en lui ook. De meest egoïstische mensen in de wereld, en

niet een van hen was te vertrouwen. Ik ben blij dat daar weg ben. "

"Is dat zo?", antwoordde de oude boer. “Nou, ik ben bang dat je dezelfde soort

mensen in de volgende stad vindt.”

Teleurgesteld vervolgde de reiziger zijn weg, en de boer keerde terug naar zijn

werk.

Enige tijd later stopte er nog een reiziger, die uit dezelfde richting kwam. Ook hij

riep de boer, en ze stopten om te praten. "Wat voor soort mensen wonen in de

volgende stad?" Vroeg de tweede reiziger aan de boer.

"Hoe waren de mensen waar u vandaan komt?", antwoordde de boer opnieuw.

"Ze waren de beste mensen in de wereld. Hardwerkend, eerlijk en vriendelijk.

Het spijt me dat ik moest vertrekken", zei deze reiziger tegen de boer.

"Vrees niet," zei de boer. "U zult dezelfde soort mensen in de volgende stad

aantreffen."

❖ Omschrijf kort (iets van) het wereldbeeld van een van de twee reizigers.

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

Het verhaal ‘De twee reizigers en de boer’ illustreert dat mensen vaak nieuwe

dingen, of andere mensen, zien zoals ze gewend zijn tegen dingen of mensen

aan te kijken. De eerste reiziger heeft een negatieve kijk op de mensen. Je zou

kunnen zeggen dat hij een donkere, beschadigde bril op heeft. De tweede reiziger

is veel positiever (zeker als we aannemen dat hij uit dezelfde plaats komt als de

eerste reiziger). Hij heeft een positief mensbeeld, of een optimistisch wereldbeeld.

Een wereldbeeld is meer dan hoe je andere mensen ziet. Een wereldbeeld is ook

meer dan een optimistische of negatieve kijk op de wereld. Een wereldbeeld is

het algemene idee dat iemand heeft over de wereld. Het betreft het geheel aan

op- en misvattingen omtrent het eigen bestaan van de mens en van de wereld.

In de omgangstaal wordt het woord ‘wereldbeeld’ ook gebruikt voor iemands

13

opvattingen over hoe de wereld zou moeten zijn. Een wereldbeeld is niet statisch

in de zin dat het nooit veranderd. Een wereldbeeld is eerder dynamisch; het

verandert meestal door de tijd als je je verder ontwikkelt en volwassen wordt.

Voorbeelden van wereldbeelden zijn; een

theïstisch (gelovig), atheïstisch (ongelovig) of

materialistisch wereldbeeld.

Wat is jouw wereldbeeld?

https://vimeo.com/212975227 (3:40)

❖ Kijk de bovenstaande video. Wat is het

wereldbeeld van Sacha en van Sam?

______________________________________

______________________________________

Aan het einde van de video kun je de (Engelstalige) quiz doen om te ontdekken

wat je wereldbeeld is. Scan de code hieronder en klik op de knop ‘Start Quiz’.

Quiz: http://impact360institute.org/videos/whatsyourworldview

➢ Wat is jouw wereldbeeld volgens de quiz? Ben je het er mee

eens? Waarom wel of waarom niet?

_______________________________________________________________

Je wereldbeeld bepaalt dus hoe je de wereld ziet en hoe je het leven interpreteert

of begrijpt. De bril als metafoor (vergelijking) voor een wereldbeeld laat zien dat

je wereldbeeld ook invloed heeft op hoe je interpreteert wat je leest.

➢ Beïnvloedt jouw wereldbeeld hoe je de Bijbel leest en uitlegt? Leg je

antwoord uit.

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

2.2. Theïstische en literaire interpretaties

Er zijn twee belangrijke manieren waarop je de Bijbel (of ander een religieus boek

zoals de Koran) kunt interpreteren. Wanneer er een verwijzing is naar God of een

geestelijk wezen in deze reader, of in Bijbelteksten, dan kun je kiezen om dit te

interpreteren op een theïstische of op een literaire manier. Je wereldbeeld is

van invloed op hoe je dingen begrijpt en die interpreteert. Bijvoorbeeld; een

theïstisch wereldbeeld leidt tot een theïstische interpretatie van de Bijbel.

14

Vanuit een theïstische interpretatie wordt God gezien als een realistisch,

persoonlijk wezen die verschillende mensen geïnspireerd heeft om Bijbelteksten

te schrijven. Vanuit theïstische perspectief, bestaan er werkelijk geestelijke

wezens zoals engelen, en zijn er spirituele plaatsen zoals de hemel.

In tegenstelling tot de theïstische, ziet een literaire (niet te verwarren met

'letterlijke') interpretatie van de Bijbel God als 'gewoon' een van de personages

in een verhaal. In dit geval is de auteur een verteller die beslist wanneer de

personages in het verhaal - zoals in een toneelstuk of film - op het podium komen

en wanneer ze weer vertrekken. Het is de verteller die de grote verhaallijn

bepaalt, hij of zij kiest de details en de personages die betrokken zijn. De verteller

beslist of, en wanneer, hij de lezer inzicht geeft in de plaatsen zoals de hemel en

de gedachten van God. Het lezen van de Bijbel op een literaire manier maakt het

nadenken of discussiëren over de historische en/of de wetenschappelijke

betrouwbaarheid van teksten niet meer relevant.4

➢ Omschrijf in eigen woorden het verschil tussen een theïstische en literaire

interpretatie van religieuze teksten.

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

Het hangt af van je wereldbeeld hoe je interpreteert wat je leest. De keuze om

een tekst vanuit een theïstisch of literair perspectief te interpreteren is aan

jou.

Zoals de Fabel van de Twee Kikkers

en het verhaal ‘De houthakkers

wijsheid’ laten zien, kunnen

verhalen betekenis hebben of ze nou

wel of niet echt gebeurd zijn.

Daarom is het volgende principe van

toepassing:

4 John Boekhout, Vertelkunst in de Bijbel, Een handleiding bij literair lezen (p.56-57)

Een algemeen principe om in gedachten te houden, als je een Bijbelverhaal leest en analyseert, is dat het er in deze cursus niet om gaat of het verhaal echt gebeurd is. Het gaat om het leren over deze verhalen

en de verschillende interpretaties (literaire en theïstische). Beide interpretaties zijn valide (acceptabel) en kunnen waardevol zijn.

15

Een voorbeeld van hoe een wereldbeeld iemands interpretatie van een

gebeurtenis kan beïnvloeden staat in de Bijbel waar de auteur schrijft over ‘een

stem uit de hemel’. De tekst zegt: ‘De grote groep mensen die daar

stond en de stem hoorde, zei dat het de donder geweest was.

Andere mensen zeiden: "Er heeft een engel tegen Hem

gesproken.”’ (Joh.12:29, Basisbijbel).

➢ Wat zijn de wereldbeelden van: 1. de mensen die het geluid van de stem

interpreteerden als donder en 2. de mensen die zeiden dat het de stem van een

engel was?

_______________________________________________________________

2.3. Een praktische leesmethode

Het lezen en begrijpen van een tekst of verhaal is niet altijd gemakkelijk. In de

oorspronkelijke handschriften van het Oude en Nieuwe Testament van de Bijbel

bestond er geen onderscheid tussen hoofdletters en

kleine letters. De oudste handschriften hadden

nauwelijks leestekens als punten of komma’s, of

spaties. In het Engels zouden woorden geschreven

zonder spaties, eruit kunnen zien als: GODISNOWHERE.

❖ Waar zou jij de spaties plaatsen in GODISNOWHERE?5 _________________

Taal is niet altijd even duidelijk, of eenduidig te interpreteren zoals uit de

volgende krantenkoppen blijkt:

Tieners lopen weg uit instelling, allen terecht, Algemeen Dagblad 14-12-14

Aantal asielzoekers Oranje bevroren, Algemeen Dagblad 06-11-14

Tennisclub wil geen eikels op de baan, Leeuwarder Courant 07-12-13

Alle drie de krantenkoppen kunnen op verschillende manieren geïnterpreteerd

worden. De krantenkop “Tieners lopen weg uit instelling, allen terecht” kan

betekenen dat de weggelopen tieners weer terecht zijn in de zin dat ze

teruggevonden zijn. Maar het woord ‘terecht’ kan ook geïnterpreteerd worden als

dat het begrijpelijk is dat de tieners wegliepen. Daaruit zou je kunnen

concluderen dat de instelling waar zij zaten zo slecht was dat het begrijpelijk is

dat de tieners weglopen zijn. In deze krantenkoppen is sprake van ambiguïteit.

Ambiguïteit wil zeggen dat iets begrepen of verklaard kan worden op

verschillende manieren. Bijv. in de zin “De koning verdeelde de deodorant onder

de armen” kan het woord ‘armen’ op verschillende manieren uitgelegd worden.

❖ Hoe interpreteer (begrijp) jij de volgende zin: Sherlock Holmes zag de man

met een verrekijker? Wie gebruikte er een verrekijker?

_______________________________________________________________

5 met spaties het kan zijn: ‘God is nowhere’ of: ‘God is now here’

16

Hieronder zie je twee mogelijke interpretaties.

| Sherlock Holmes zag | de man met een verrekijker. |

| Sherlock Holmes zag | de man| met een verrekijker. |

Goed lezen, en eenduidig

schrijven, is niet altijd

gemakkelijk. Soms is het

leuk als iemand een komma

of afbreekstreepje vergeet.

Vragen stellen bij wat je leest, helpt je om een tekst beter te begrijpen. Zo is er

de “Tovani-methode” waarbij je ten minste één vraag bedenkt voordat je een

tekst leest. Een bekende leesmethode om de Bijbel (en andere religieuze boeken)

te lezen is de zogenaamde OIA-leesmethode. OIA staat voor: Observatie,

Interpretatie en Applicatie (tip: denk bij OIA aan Orlando International Airport).

In het Engels, kan je RIP als geheugensteun gebruiken: Read, Interpret, Practise.

De OIA-leesmethode heeft drie fasen/stappen en stelt drie vragen:

1. Wat staat er? (Observatie)

2. Wat betekent het? (Interpretatie)

3. Wat kan ik er mee? (Applicatie)

Wat betekent het voor mij/ons? (de moraal van het verhaal)

1. Observatie: ‘Wat staat er?’ Het gaat hier om aandachtig lezen.

Wat is er gebeurd? Hoe kon dit gebeuren? Wat is het conflict van het

verhaal? Wie zijn erbij betrokken? (personages). Waar en wanneer is

dit gebeurd? (de setting: de ruimte, plaats en tijd van het verhaal).

2. Interpretatie: ‘Wat betekent het?’ Wat is de boodschap van de

tekst? Waarom is de tekst geschreven? Wat betekende de tekst voor

de schrijver of de lezers van toen? Interpreteren gaat om begrijpen en

de betekenis van de tekst. Verschillende antwoorden zijn mogelijk.

3. Applicatie: ‘Wat kan ik er mee?’ Wat betekent dit nu voor mij/ons?

Hoe is de tekst van toepassing op mijn/ons, dagelijkse leven? Hoe kan

ik reageren op wat ik leer van deze tekst? Applicatie (toepassing) richt

zich op het vinden en in praktijk brengen (toepassen) van een principe.

Een manier om een tekst of verhaal nuttig of praktisch te maken, is om op zoek

te gaan naar een principe. Een principe is een houding, interpretatie of activiteit

die in het verleden werd toegepast, maar nog steeds van toepassing is vandaag

de dag. Een principe was geldig in de tijd waarin de tekst of het verhaal geschreven

werd en kan ook nu in ons dagelijkse leven nog worden toegepast.

De Bijbel bevat universele principes die voor iedereen kunnen werken. Een

universeel principe houdt zich aan de Natuurwet. De filosofie van Natuurwet

stelt dat bepaalde morele wetten de tijd en cultuur overstijgen. De Natuurwet

verwijst naar universele normen die gelden voor de hele mensheid in alle tijden.

17

De Natuurwet gaat om iets wat je geweten ‘van nature’ al zegt, zoals ‘goed doen

en kwaad vermijden’. Als je op zoek bent naar een universeel principe in de Bijbel

kan je toetsen of het overeenstemt met de Natuurwet. Voorbeelden van dit soort

principes zijn: de gouden regel (Luk.6:31) en je ouders respecteren (Ex. 20:12).

Er is sprake van identificatie (zie 1.1.) wanneer jij, als lezer, je persoonlijk

associeert met, of jezelf herkent in, een personage of gebeurtenis in een verhaal

of tekst. Door identificatie ‘leer je iets’ van een verhaal. Identificatie leidt tot het

vinden van een principe; iets uit de tekst wat je kunt toepassen in je leven.

De OIA-leesmethode helpt je om de moraal van een verhaal te ontdekken.

Door goed te lezen (stap 1) en door interpretatie (stap 2) begrijp je wat je van

de tekst kan leren waarna je (stap 3) een principe kan toepassen in je leven.

Applicatie. Hieronder enkele voorbeelden van leerlingen die een

principe uit de Bijbel in de praktijk hebben toegepast (de stukjes tekst

zijn samenvattingen uit verslagen van leerlingen).

Sofie en Lydia; ‘Wij hebben voor mensen in het bejaardentehuis cakejes

gebakken. We hebben ontdekt dat geven gelukkiger

maakt dan ontvangen. We maakten een praatje met de

mensen en merkten dat ze hier even gelukkig van

werden als van het krijgen van het cakeje. Het gaat dus

niet alleen om het geven van een cadeau of andere

materiele dingen, maar vooral om de aandacht en liefde

die je aan iemand geeft’ (principe: ‘geven maakt

gelukkiger dan ontvangen’, uit Handelingen 20:35).

Willem: ‘Ik heb gekozen voor: “Behandel de mensen zoals u door hen behandeld

wilt worden” (Lukas 6:31). Willem beschrijft hoe hij zich inhield op het

voetbalveld toen zijn tegenstander een overtreding tegen hem maakte en eindigt

met; ‘Ik vond deze dag heel leuk omdat het ook anders voelde, normaal plaag ik

mijn broertje en dat deed ik vandaag niet en hij zag er ook heel blij uit. Ook was

het een speciale dag want het was echt heel anders, je moest soms ook even

denken voordat je iets deed, zo van: zou hij/zij het wel leuk vinden als ik dit doe?

John: ‘Ik heb een week niemand beoordeeld op zijn/haar minpunten. Ik merkte

dat hierdoor minder problemen werden veroorzaakt en dat ik de mensen om me

heen vanuit een ander perspectief begon te bekijken en zo het goede in ze zag

(principe: ‘oordeel niet en er zal niet over u geoordeeld worden’, Matteüs 7:1).

Rick vertelde tijdens de les6 hoe hij de liefdestaal ‘bemoedigende woorden’ in de

praktijk had gebracht door niet meer zo’n grote mond op te zetten tegen zijn

moeder. Rick bood zijn excuses aan voor zijn geruzie en zei tegen zijn moeder

dat hij voortaan aardiger wilde zijn. Rick’s moeder vertelde dat ze vroeger zelf

ook vaak ruzie had met haar moeder maar dat ze de laatste ruzie nooit heeft

kunnen bijleggen. Nick wist dat niet en was erg geraakt. Hij ging samen met z’n

moeder picknicken in de duinen; zijn invulling van nog een liefdestaal; ‘samen

tijd besteden’ (principe: respect voor ouders en het ‘Grote gebod’ uit Matteüs 22)

6 zie lesbrief “Liefde is” met ‘de vijf liefdestalen’ van psycholoog Gary Chapman;

https://www.dropbox.com/s/lc8iwmmsuo2rbn2/Liefde%20is...pdf?dl=0

18

Vanuit een opdracht gebaseerd op het

principe van ‘de werken van

barmhartigheid’ (Matteüs 25:35-36)

werden bejaardentehuizen, een

kinderziekenhuis, hospice en het Leger

des Heils bezocht met kerstcadeaus en

kleding. Via Amnesty

International werden

kaartjes gestuurd naar

gevangenen. David, Bas en Aris https://vimeo.com/213107584 (3:12)

Hieronder twee video’s van de kerstopdracht ‘Werken van barmhartigheid’.

Lydia en Evelyn, kinderziekenhuis https://vimeo.com/213107670 (55 sec.)

Olivier, Merle, Nina, Eva en Tara, Voedselbank https://vimeo.com/213107697 (1:15)

Voor meer voorbeelden van hoe leerlingen principes toe hebben gepast; zie

artikel "Wijsheid van Boven en Bijbelse principes".7

Spreuken, een boek uit het Oude Testament, bevat uitspraken en principes die

praktisch toegepast kunnen worden in je leven. Teksten uit het boek Spreuken:

Als je je mond en tong in bedwang houdt, voorkom je dat je in moeilijkheden

raakt. (Spreuken 21:23)

Kijk naar de mieren, luiwammes, kijk hoe ze leven, en leer daar iets van. Want

ook al hebben ze geen aanvoerder, geen leider en geen koning, toch verzamelen

ze in de zomer alvast hun eten voor de winter. In de oogsttijd verzamelen ze

voedsel. (Spreuken 6:6-8)

Haat veroorzaakt ruzies, maar liefde vergeeft alles. (Spreuken 10:12)

Je zal zelf de gevolgen dragen van de dingen die je zegt. Je woorden geven je

altijd de beloning die je verdient – goed of slecht. (Spreuken 18:20)

Het is verkeerd als je je verstand niet gebruikt. Als je te haastig bent, doe je al

gauw verkeerd tegen een ander. (Spreuken 19:2)

Als je wijs wil worden, begin dan met ontzag te hebben voor de Heer. Als je de

heilige God kent, word je verstandig. (Spreuken 9:10)

Plannen mislukken als er niet goed over nagedacht wordt. Maar goede plannen

ontstaan door aan veel raadgevers om raad te vragen. (Spreuken 15:22)

Je tong heeft de macht over leven en dood. Als je je mond zijn gang laat gaan,

zul je daarvan de gevolgen dragen (Spreuken 18:21)

Als je vriendelijk spreekt, willen de mensen naar je luisteren. (Spr. 16:21b)

Mensen die graag roddelen, verraden geheimen. Ga dus niet met zulke mensen

om, ook al is het verleidelijk om naar hen te luisteren. (Spreuken 20:19)

Een dwaas scheldt andere mensen uit. Een verstandig mens zwijgt. (11:12)

Iemand die zich zorgen maakt, wordt treurig. Maar van een vriendelijk woord

wordt een mens blij. (Spreuken 12:25)

❖ Kies een principe uit wat je toe kan passen. Schrijf een kort verslag (evt. met

foto’s e/o filmpje) over hoe je dit principe in de praktijk hebt gebracht en hoe

je dit ervaren hebt. Schrijf ook op wat anderen ervan gemerkt hebben.

7 E. van Rooij, Wijsheid van Boven (Narthex, okt. 2015): https://goo.gl/Zhmdz1

19

3. Literaire aspecten en verhaallijn

De Bijbel kan worden beschouwd als literatuur. Kenmerkend voor literatuur is

dat taalgebruik, stijl en expressie van hoge kwaliteit zijn en dat het over thema’s

gaat van algemeen, blijvend belang. In 3.1. bespreken we enkele literaire

begrippen en verhaalelementen en leren we wat een verhaallijn is. Dit helpt ons

om teksten beter te begrijpen. Daarna onderzoeken we een christelijke

interpretatie van één grote verhaallijn die door de Bijbelboeken heen loopt (3.2.)

3.1. Literaire begrippen, verhaalelementen en verhaallijn

Zoals elke verhaal, bestaat een Bijbelverhaal uit drie hoofdverhaalelementen:

1. Setting: tijd (bv. 's nachts) en ruimte; de plaats (bv. een stad, de bergen of

woestijn) en sociale omstandigheden (bv. leven in slavernij) en andere

omstandigheden (bv. het weer), waarin het verhaal zich afspeelt. De setting is

het toneel waarop het verhaal (of een scène uit het verhaal) zich afspeelt.

2. Personages: personen, dieren of spirituele wezens die worden genoemd

en/of een beschrijving van hun kenmerken, (karakter)trekken, capaciteiten en

vaardigheden;

3. Plot of verhaallijn: de opeenvolging van gebeurtenissen die het verhaal, of

het grootste deel van een verhaal, bepalen. Het plot, of de verhaallijn, is de basis

van een verhaal met daarin de setting en de personages. Het is bedoeld om de

informatie en gebeurtenissen op een logische manier te organiseren.

Twee belangrijk personages in een verhaal zijn:

Protagonist: de hoofdpersoon van het verhaal (bijv. Batman of Harry Potter),

ook wel de ‘held van het verhaal’;

Antagonist: de persoon of kracht die tegenwerkt, zich verzet tegen de

hoofdpersoon, ook wel de ‘slechterik van het verhaal’. Bijv. de Joker in de film

‘The Dark Night’, is de antagonist die Batman tegenwerkt.

Een personage kan veranderen in de loop van het verhaal. Dit laat zien dat het

(karakter van deze) personage zich ontwikkelt.

Een verteller is de persoon die het verhaal vertelt. Deze persoon kan zelf ook in

het verhaal aanwezig zijn (zoals bijvoorbeeld de arts Lucas die het Bijbelboek

Handelingen geschreven heeft en er zelf ook in voorkomt). De verteller kan

alwetend zijn of slechts beperkte kennis hebben.

Het thema is wat de auteur wil dat we weten, of meenemen, uit het verhaal of

boek. Een thema is een idee dat geldt voor de meeste mensen in alle tijden en

culturen. Een thema in deze reader kan ook een belangrijk onderwerp zijn in, of

door de hele, Bijbel. Voorbeelden van Bijbelse thema’s zijn: liefde,

rechtvaardigheid, zonde, bevrijding, vergeving en (het karakter van) God.

Symbolen: een persoon, plaats, ding of idee dat staat voor iets anders. Een

symbool is iets tastbaars, terwijl het idee wat het symboliseert iets abstracts of

universeels is. Een symbool is iets wat je vast kunt pakken of waar je een foto

van kunt maken, terwijl het idee iets symboliseert wat je niet vast kunt pakken

20

of kunt fotograferen. Bijv.: de boom van kennis van goed en kwaad (zie het

Bijbelboek, Genesis, hoofdstuk 3) symboliseert morele vrijheid en autonomie.

Symboliek: is het gebruik van symbolen om betekenis te geven aan iets.

Metafoor: beeldspraak waarbij een woord, in een niet-letterlijke betekenis,

wordt gebruikt in een vergelijking van twee verschillende dingen om iets duidelijk

te maken. Bv.: ‘De lessen van een wijze zijn een fontein van leven. (Spr.13:14).

In deze spreuk wordt leren vergeleken met een fontein, maar niet zomaar een

fontein. De fontein van het leven is een veel voorkomende metafoor die een bron

van levensonderhoud en het leven suggereert.

Een bekende metafoor is “de kameel is het schip van de woestijn”. De kameel

wordt vergeleken met een schip, waarschijnlijk vanwege zijn schommelende

gang. Het beeld van een schip dat deinend over de oceaan vaart komt overeen

met een kameel, die langzaam schommelend een grote vlakte doorkruist. Zoals

een schip geschikt is voor zeereizen, zo is een kameel geschikt woestijnreizen.

❖ Schrijf hieronder twee metaforen en twee symbolen die niet in deze reader

staan. Leg kort de betekenis van deze symbolen en metaforen uit.

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

Zoals in een bibliotheek, bevatten de 66 Bijbelboeken verschillende genres.

'Genre' betekent: categorie of soort, in het bijzonder van literair of artistiek werk.

In deze reader betekent genre: een soort literatuur. Belangrijke genres in de

Bijbel zijn narratief (verhalen), profetie, wijsheid, poëzie, Apocalyps en de

evangeliën (zie bijlage B voor verschillende genres in de Bijbel).

Context is de tekst voor of na de

perikoop die je leest. Een perikoop is

een tekst in de Bijbel, een

Bijbelgedeelte, dat 'bij elkaar hoort'.

Context helpt om de tekst te begrijpen.

De literaire context is de omringende

tekst en het genre. Er is ook een

historische en culturele context; de tijd

en de cultuur waarin de tekst is

geschreven. Wij richten ons op de

literaire context.

Het belang van de literaire context kan worden aangetoond door middel van het

analyseren van de volgende zin: "Er is geen God." Als iemand zou vragen of deze

uitdrukking in de Bijbel staat zou je denken dat dit niet erg waarschijnlijk is.

Echter, David, de auteur van vele Psalmen schreef: ‘Alleen dwazen zeggen in hun

hart: "Er is geen God'" (Psalm 14:1). Het kennen van de volledige zin maakt dat

het logisch is dat deze uitdrukking in de Bijbel staat. Om te begrijpen waarom

David dit schreef en wat hij hiermee bedoelde, is het nuttig te weten dat een

Psalm als poëzie kan worden beschouwd; een genre gekenmerkt door het uiten

van emoties en vol met stijlfiguren, zoals hyperbool (overdrijving) en metaforen.

21

Elk verhaal heeft een conflict. Het conflict is een probleem en/of de strijd tussen

twee krachten. Een van deze krachten is meestal de hoofdpersoon (protagonist)

van het verhaal. Het conflict kan innerlijk en uiterlijk zijn. Vaak is het beide

tegelijkertijd. Het conflict wordt meestal al duidelijk in het begin van het verhaal.

Plot of verhaallijn is een literaire term die de volgorde van gebeurtenissen, in

een (deel van een) verhaal, beschrijft. De plot/verhaallijn toont het patroon, of

de volgorde, van de gebeurtenissen. Het plot is wat er gebeurt in het verhaal.

De plot of verhaallijn is het fundament van een verhaal waar de personages en

de omgeving op zijn gebouwd. De plot/verhaallijn zet de gebeurtenissen in een

logische volgorde. De plot helpt je ook een verhaal beter te kunnen lezen.

Er zijn vijf belangrijke elementen in een plot of verhaallijn:

1. Expositie/begin of inleiding is het begin van het verhaal waarin de

personages, omgeving en het conflict/probleem worden geïntroduceerd.

2. Oplopende/stijgende actie: gebeurtenissen/incidenten die interesse en

spanning in een verhaal creëren. Het gedeelte waarin het conflict toeneemt.

3. Climax: actie en conflict zijn op hun hoogtepunt, het meest intense

moment, het keerpunt in het verhaal, een van de twee krachten "wint."

4. Afnemende/aflopende actie wat volgt na de climax, verhaaldeel waarin

het conflict afneemt en/of het probleem van het verhaal wordt opgelost.

5. Resolutie/einde: de sluiting van het verhaal, het ontvouwen van het

thema, het aan elkaar knopen van alle draden, de uitkomst van het conflict.

Hieronder: een Plot- of verhaallijndiagram = het schema van een verhaallijn.

22

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de verhaalelementen.

3.2. Literaire en christelijke uitleg; de Bijbel als één verhaal

Als eerste bekijken we in deze paragraaf de twee verschillende delen van de

Bijbel. Daarna onderzoeken we vanuit een literaire en christelijke interpretatie

hoe de Bijbel als één boek beschouwd kan worden. Tot slot wordt de verhaallijn

die we in de Bijbel ontdekt hebben zichtbaar gemaakt in een verhaallijn-diagram.

Twee delen van de Bijbel. De Bijbel hoort bij twee godsdiensten; het

Jodendom en het Christendom. Joodse schrijvers hadden rond het jaar 100 v.C.

een lijst met boeken (canon) gemaakt die ze erkenden als de Tenach. In de Bijbel

is dit het Oude Testament (OT). De Joden beschouwen de Tenach niet als een

‘Oud Testament’ maar als hun Heilige Schrift. Het OT bevat 39 boeken. De eerste

vijf boeken in de Bijbel worden toegeschreven aan Mozes en staan bekend als de

Torah wat ‘Wet’ of ‘Onderwijzing’ betekent. De andere boeken in het OT zijn

onder te verdelen in ‘De Profeten’ en de Geschriften (zie verder bijlage C).

Jezus groeide op in de Joodse godsdienst. Het Nieuwe Testament (NT) beschrijft

dat Jezus, toen hij twaalf jaar oud was, met Jozef en Maria meeging naar de

tempel in Jeruzalem. Jezus las en volgde de Tenach, bijv. de Tien Geboden. Hij

was gehoorzaam aan zijn ouders en groeide in wijsheid (Lukas 2:41-52).

23

Toen Jezus 30 jaar oud was, ging hij de mensen vertellen over het Koninkrijk van

God. Drie jaar later werd Jezus gekruisigd. Na Jezus’ opstanding uit de dood

(rond 33 na Christus), is het christendom ontstaan. Snel daarna, tussen 50 en

100 na Christus, is er veel geschreven

over Jezus en zijn volgelingen. De kerk

heeft in de 2e eeuw deze geschriften,

samen met de Joodse geschriften, in één

boek samengevoegd; de Bijbel. Hierbij

noemde men de Joodse geschriften het

Oude Testament en de Christelijke

geschriften het Nieuwe Testament.

Wat is de Bijbel?

https://vimeo.com/213150533 (tot 3:50, totaal 05:00).

Elk verhaal, en elk boek, heeft een plot of verhaallijn. Geen plot, geen verhaal.

Geen plot, geen boek. Hoewel de Bijbel uit 66 'boeken' bestaat (waaronder poëzie

en brieven), bevat het ook één samenhangend 'groter of overkoepelend

verhaal'. Je zou denken dat dit logisch is. Immers, als je de Bijbel van buitenaf

bekijkt, ziet het eruit als een gewoon boek. Maar er zijn verschillen met een

‘gewoon boek’: de Bijbel is geschreven door verschillende auteurs en over een

lange tijdsperiode. Hoe kan dit dan toch ‘één groot samenhangend verhaal' zijn?

Het antwoord op deze vraag hangt af van je wereldbeeld en de manier waarop

je de Bijbel interpreteert. In hoofdstuk 2 bekeken we twee verschillende

manieren van interpreteren: een literaire en theïstische interpretatie. We kijken

nu vanuit beide perspectieven naar hoe je de Bijbel als één boek kunt zien.

Een literair perspectief van de Bijbel als één boek

Het begrip of verschijnsel intertekstualiteit komt uit de literatuurwetenschap.

Intertekstualiteit wil zeggen dat de betekenis van een tekst wordt beïnvloed,

en medebepaald, door een andere tekst8. De Bijbelboeken zijn samengestelde

teksten waarin verschillende delen verband houden met elkaar. Teksten in de

verschillende Bijbelboeken verwijzen binnen het kader van het gehele canon9

voortdurend naar elkaar en geven elkaar betekenis.10 Een basiskennis van het

OT helpt je dan ook om de NT-verhalen goed te kunnen interpreteren. Literaire

kritiek van de Bijbel (de Bijbel bestuderen als literatuur) levert een positieve

bijdrage aan ons begrip van Bijbelteksten.11 Door de intertekstualiteit van de

teksten in verschillende Bijbelboeken kan je, vanuit een literair perspectief, de

Bijbel beschouwen als één boek of als een boekenreeks; een reeks boeken met

gemeenschappelijke kenmerken. Zo kan je de Bijbel, op literair vlak, vergelijken

met een uitgebreide trilogie zoals ‘Lord of the Rings’ of een uitgebreide heptalogie

(zevendelige boekenserie) zoals de Harry Potter-reeks. Vanuit literair perspectief

8 https://nl.wikipedia.org/wiki/Intertekstualiteit 9 lijst van geschriften, specifiek: heilige geschriften, officieel erkend als ‘authentiek’ 10 http://centerslo.si/wp-content/uploads/2015/10/25-Kirova.pdf 11 www.etbu.edu/php/theintersection/reading-the-bible-as-literature

Jezus beweerde dat hij het verhaal uit de

Tenach verder voortzette. Het OT en het

NT vormen samen de Bijbel; de basis voor

het christendom.

24

kan je zeggen dat de latere boeken in een boekenreeks laten zien wat er in de

eerste boeken van de boekenserie nog niet bekend was. Zo kan je in diverse

Bijbelboeken iets ontdekken wat in een eerder Bijbelboek nog niet bekend was.

Naast het genre profetie (bijlage B), worden de literaire technieken type en

voorafbeelding vaak gebruikt in de Bijbel12. Dit genre en deze literaire

technieken werken op een vergelijkbare manier als flash-forward13 en een

flashback. Een profetie is als een flash-forward: de auteur wijst er specifieke

gebeurtenissen in de toekomst mee aan. Een type of voorafbeelding is als een

flashback: de auteur wijst op een gebeurtenis die plaatsvond voor de

'tegenwoordige tijd' waarin het verhaal zich ontvouwt. Eenvoudig gezegd: zoals

in een 'gewoon boek' of zoals in 'alle literatuur', moet je soms 'heen en weer

bladeren' in de Bijbel om (meer) te begrijpen van wat je aan het lezen bent.

Het volgende (nog niet

ondertitelde) filmpje laat zien dat

de Bijbel uit veel boeken bestaat

die samen een

samengesteld verhaal

vertellen.

The Story of the Bible

https://vimeo.com/230615759 (5:17)

Een christelijk perspectief van de Bijbel als één boek

We bespreken nu hoe je een grote verhaallijn in de Bijbel kunt zien vanuit een

theïstisch perspectief. Theïstisch wil zeggen ‘in God gelovend’. Dit vraagt om

nuancering. Zoals bekend, bestaat de Bijbel uit twee delen. Iemand met een

theïstisch perspectief vanuit het Jodendom gelooft of accepteert wel het OT maar

niet het NT. Het christendom accepteert uiteraard het OT én het NT. Met een

theïstisch perspectief bedoelen we vanaf nu een christelijk perspectief met één

doorlopende verhaallijn vanaf het begin van het OT tot het einde van het NT.

Vanuit christelijk perspectief vullen Bijbelboeken die later geschreven zijn de

eerder geschreven boeken aan. Latere Bijbelboeken onthullen, maken bekend of

leggen uit wat er in oudere Bijbelboeken staat. Deze ‘onthulling’ of bekendmaking

wordt genoemd: ‘Gods voortgaande openbaring’; het idee dat God

verschillende aspecten van zijn wil en het ‘grotere plan’ voor de mensheid

gedurende verschillende tijdsperiodes bekend maakte (Efeziërs 3:5). Deze

voortgaande openbaring wordt verwoord in Het verhaal van de wijngaard (Mat.

21:33-46). Het past ook binnen wat Jezus vertelde aan zijn volgelingen; dat ze

gezegend (gelukkig) zijn als ze begrijpen waar het Koninkrijk van de hemel over

gaat. Jezus zei dat vele profeten verlangden om dit te zien, maar het niet hadden

gezien (Mat. 13:11,16-17). Mensen die tijdens het Oude Verbond (OT) leefden,

voordat Jezus op aarde kwam, begrepen nog niet helemaal wat er ging komen.

Wie vandaag de hele Bijbel leest, kan nu wel ‘een groter verhaal' ontdekken.

12 https://www.dropbox.com/s/my95rr7ifb3xid0/Bijlage%20C.pdf?dl=0 13 https://literarydevices.net/flash-forward

25

Hoe lees je de Bijbel?

https://vimeo.com/213106818 (3:32)

Jeff Bethke zegt, vanuit christelijk

perspectief, in zijn video, dat je de

Bijbel op vier manieren kan lezen. Als je de Bijbel

ziet als een zwaard, dan zie je God als een generaal en word je - als lezer - een

soldaat. Als je de Bijbel ziet als een boek vol regels, wordt God een rechter of

politieman. De lezer wordt dan iemand die zich aan de regeltjes wil houden om

geen straf te krijgen. Als derde, wordt de Bijbel gezien als een wegenkaart of als

een handleiding voor succes. In dit geval wordt de lezer consument en God een

soort Sinterklaas die geeft wat je hem vraagt. Ten slotte kan je de Bijbel zien als

een groot verhaal waarin God, als hoofdpersoon, de auteur van het leven is en

de lezer een belangrijk personage is en coauteur van zijn of haar eigen leven.

Binnen de literatuur en in de Bijbel is er onderscheid tussen verschillende niveaus

van lezen en zijn er verschillende verhaalniveaus: De Bijbel bevat twee

verhaalniveaus: het lagere en hogere verhaal. Het lagere verhaal is ‘horizontaal’

en speelt zich af op het persoonlijke en sociale vlak. Het hogere verhaal is

‘verticaal’ en is geestelijk of spiritueel. Aanvankelijk was het 'hogere verhaal'

verborgen en kan dit alleen achteraf, en door (voortgaande) openbaring14,

ontdekt worden. In dit verband spreken verschillende NT-boeken (bv. Kol.2:2-3)

over het 'mysterie van God'.15 Vanuit een christelijk perspectief is er

vooral een doorlopende verhaallijn te zien in het hogere verhaal.

Het lagere en hogere verhaal https://vimeo.com/213106855 (0:52)

Vanuit een christelijk perspectief is God de hoofdpersoon van het 'hogere

verhaal’ van de Bijbel. Zelfs in een boek als Esther (waarin God niet wordt

genoemd) is God achter de schermen ‘aan het werk’. Met God als hoofdpersoon,

geeft de Bijbel inzicht in het wezen, de aard en het karakter van deze God.

Doorlopende

verhaallijn

De video

hieronder laat

een doorlopende

verhaallijn in de

Bijbel zien.

Messias, van

Genesis tot en met Openbaring https://vimeo.com/213106883 (5:16)

➢ Wie zijn de twee figuurtjes rechtsonder op het plaatje? ________________

14 openbaring: onthullen/blootleggen, zichtbaar maken 15 www.gotquestions.org/mystery-of-God.html

26

De laatste video over een slang-vertrappende-koning is gebaseerd op verhalen

uit verschillende Bijbelboeken. Ze vormen samen één samenhangend verhaal.

Gelijktijdig roept de video ook veel vragen op. Een van die vragen kan zijn: “Wie,

of wat, is de slang”? In het volgende hoofdstuk gaan we Genesis 3 lezen waarin

deze vraag aan de orde komt. Andere vragen die opkomen zijn: “Wie is de

beloofde nakomeling van Eva die de slang zal vernietigen?” En; “Waarom kon

koning David de slang niet vernietigen?” En, “Wat is een profeet?” En; “Wie

bedoelde de profeet Jesaja met een toekomstige koning die het kwaad zou

verslaan?” “Wanneer en hoe zou dat gebeuren?” En, ook niet onbelangrijk: “Wat

heb ik hieraan, wat kan ik met deze verhalen?” Vragen die te beantwoorden zijn

als je de verschillende Bijbelboeken doorleest, erover nadenkt en praat. Voor een

deel worden deze vragen beantwoord in de rest van de reader.

De verhaallijn in de Bijbel in een verhaaldiagram.

Elk verhaal heeft een verhaallijn of plot. Dit is weer te geven in een schema of

diagram (zie het plotdiagram in 3.1.). Het grote doorlopende verhaal in de Bijbel

heeft ook een verhaallijn. Deze overkoepelende verhaallijn vertelt het grote,

hogere verhaal, dat ook in de laatste video zit, op een meer gedetailleerde wijze.

Het overkoepelende verhaal loopt van het eerste Bijbelboek (Genesis) tot en met

het laatste Bijbelboek (Openbaring) en staat hieronder in een verhaallijndiagram.

Het herkennen en zien van deze verhaallijn en de samenhang in de Bijbelboeken

maakt het makkelijker om een Bijbeltekst die je leest te plaatsen en te begrijpen.

➢ Bovenstaande verhaallijn geeft een globaal overzicht maar is niet compleet.

Plaats de letters A t/m F in volgorde van tijd en zet er de juiste naam bij.

A. Overspel met Batseba Esther ____

B. De eerste moord Mozes ____

C. De bouw van de eerste tempel Saulus ____

D. Leider van de Exodus Kaïn (Abel) ____

E. Redder van veel Joden Salomo ____

F. Vervolging van de christenen David ____

de tijdsvolgorde

v/d letters is:

1. 4.

2. 5.

3. 6.

27

Uitleg van de verhaallijn in de Bijbel (aansluitend bij verhaallijndiagram)

Dit 'overkoepelende-verhaal' begint met de schepping. Het was allemaal goed. God

woonde met de mens in het paradijs. Maar dan, het conflict: de duivel (door de

slang) bedriegt Adam en Eva en het paradijs gaat verloren. Kaïn vermoord Abel.

Zonde en geweld nemen zoveel toe dat God de aarde reinigde door een vloed. De

mensheid ‘begint opnieuw’ door Noach. Abraham krijgt een belofte van God dat,

op een dag, God zijn volk naar het beloofde land zou brengen. Jozef, een

achterkleinkind van Abraham komt terecht in Egypte. Nadat Jozef stierf, gebruikt een

nieuwe farao de joden als slaven. God stuurde Mozes om hen te redden. Zo

ontsnappen ze uit Egypte en krijgen ze de Tien Geboden (het Oude Verbond).

Na een lange reis in de woestijn komen de Israëlieten uiteindelijk aan in het Beloofde

Land. Na een tijdje, willen de mensen een koning, net als de andere landen. David

wordt de eerste koning in de geslachtslijn van Juda (achterkleinkind van Abraham).

David is een goede koning, maar pleegt overspel met Batseba. Davids zoon Salomo

bouwt een tempel, maar volgt God niet gedurende de rest van zijn leven. Na hem

valt het koninkrijk uit elkaar. Nieuwe koningen blijven het verpesten. Ze luisteren

niet naar de Wet van God (de Tora) en ook niet naar de profeten. Als gevolg laat God

het toe dat Israël veroverd wordt door vijandige volken. De joden worden gevangen

weggevoerd uit hun land (ballingschap). Esther redde de joden in ballingschap.

Na een tijdje, mogen de joden terugkeren naar hun eigen land, waar ze een nieuwe

tempel bouwen. Een tijd lang gebeurt er niet veel totdat Jezus wordt geboren. Jezus

is een achterachterkleinkind van David en Abraham. Hij spreekt veel over het

Koninkrijk van God, wordt erg bekend en helpt veel mensen. Jezus wordt zo

populair dat jaloerse joodse priesters hem laten kruisigen door de Romeinen. Nu

bereikt het verhaal zijn climax. Op het keerpunt staat Jezus op uit de dood. Tijdens

een periode van veertig dagen na Pasen geeft Jezus instructies aan zijn leerlingen.

Daarna stijgt hij op naar de hemel (Hemelvaart).

Tien dagen na Hemelvaart komt de Geest van God naar de aarde met Pinksteren

(het Nieuwe Verbond). Degenen die Jezus als Gods beloofde Koning aanvaarden

leven in het Koninkrijk van God. De kerk groeit maar wordt ook vervolgd. Mensen,

zoals Saulus, veranderen door de Geest van Jezus (Saulus krijgt zelfs een andere

naam: Paulus). Het boek Handelingen is geschreven met een open einde. Het boek

Openbaring beschrijft het einde: op een dag in de toekomst, zal Jezus terugkomen

naar de aarde. Hij zal de duivel vernietigen, een einde maken aan al het kwaad en

het paradijs herstellen: het beloofde land voor iedereen die dit wil geloven.

Aflopende actie. Hoewel het Koninkrijk van God wordt gekenmerkt door vrede, is

er ook nu nog steeds strijd tegen zonde en allerlei kwaad. Met hulp van de Heilige

Geest kunnen gelovigen de eenheid bewaren en vrede hebben, zelfs met hun

vijanden. Jezus leerde zijn volgelingen het ‘Onze Vader’ (Lukas 11:1-4) bidden. Een

gebed vóór Gods Koninkrijk en tegen het kwaad (Mat. 6:9-13). Door geloof en gebed,

worden gelovigen geleidelijk gevormd waarbij ze meer en meer gaan lijken op hoe

God het in het begin bedoeld had (Genesis 1:26).

Einde. Bij Jezus' terugkomst op ‘het einde’, wordt het kwaad definitief uitgeroeid en

wordt het ‘paradijs op aarde’ en het eeuwige leven hersteld. Gods Koninkrijk is dan

volmaakt en volledig zichtbaar; ‘de hemel op aarde’.

28

We zijn nu aangekomen bij het deel van de reader (vanaf hoofdstuk 4) waarin

we Bijbelverhalen gaan lezen. Het verhaallijndiagram en de uitleg van de

verhaallijn op de vorige pagina kan je achter de hand houden om overzicht te

creëren wanneer je dat nodig hebt. De Bijbelteksten zijn in de reader geprint. Als

het goed is, heb je de Basisbijbel in je bezit en heb je in de brugklas geleerd hoe

je een Bijbeltekst op kan zoeken. Als je deze vaardigheid op wil frissen, kijk dan

even in bijlage A waarin het nog eens uitgelegd wordt. Hieronder staat ook een

internetpuzzel die je kan maken door Bijbelteksten in de Basisbijbel op te zoeken.

Een Bijbelreferentie (verwijzing naar een Bijbeltekst), is opgebouwd uit drie

stappen: 1. Bijbelboek, 2. hoofdstuk, 3. versnummers (zie bijlage A).

Bv.: Genesis 3:1-24 = Bijbelboek Genesis, hoofdstuk 3, vers 1 tot en met 24.

Oefening om Bijbelteksten op te zoeken

Onderstaande QR-code activeert de hyperlink naar een puzzel op een website.

In deze puzzel kan je woorden invullen door deze op te zoeken in de Basisbijbel;

de Bijbel die gebruikt wordt voor deze reader (www.basisbijbel.nl).

De meeste smartphones zijn te klein voor het maken van de puzzel.

Je kunt de QR-code ook scannen vanaf een iPad of andere tablet of

de link openen op PC/laptop. www.mywordpuzzles.com/puzzle/1761

Globale opzet van de hoofdstukken (4 t/m 9) met Bijbelverhalen:

- De context van het Bijbelverhaal wordt beschreven;

- We lezen een Bijbeltekst (observatie);

- We beantwoorden vragen over de Bijbeltekst (interpretatie);

- We denken na over wat je met de Bijbeltekst kan doen (applicatie);

- Indien nodig lezen we informatie die de Bijbeltekst verduidelijkt;

- Een korte samenvatting van (kern- en leerpunten van) het hoofdstuk.

OVERZICHT ICONEN bij de opzet van de hoofdstukken met Bijbelverhalen:

Context de tekst voor of na een tekst die we gaan lezen.

Bijbeltekst die we lezen, uit de Basisbijbel (www.basisbijbel.nl)

Vragen bij de tekst die je helpen om wat je leest te begrijpen.

Applicatie: vragen over hoe je een principe kunt toepassen.

Info over personages, sleutelwoorden, symbolen, gebeurtenissen,

thema’s en literaire begrippen en genres.

Samenvatting van de Bijbeltekst en/of een deel van het hoofdstuk.

29

4. Het begin: Adam en Eva

Het eerste Bijbelverhaal dat we gaan lezen over Adam en Eva staat in het derde

hoofdstuk van het eerste boek in de Bijbel: Genesis. Voordat we Genesis 3 gaan

lezen, bekijken we eerst de context van dit verhaal; Genesis 1 en 2 (indien nodig,

zie bijlage A voor info over Bijbelboeken en hoe je een Bijbeltekst kunt opzoeken).

Genesis 1. Genesis betekent 'oorsprong' of 'begin'. In Genesis hoofdstuk 1 lees

je dat God de hemel en de aarde in zes dagen16 schiep (maakte). God creëerde:

licht, water en lucht, land en zee en planten, hemellichten (sterren, zon en

maan), vissen en vogels en op de zesde dag de dieren en de mensen. In schema:

De stijl van het scheppingsverhaal in Genesis 1 is niet gedetailleerd, noch

wetenschappelijk, maar vrij eenvoudig. Je kunt het vergelijken met een

beschrijving in een kinderboek van hoe een huis wordt gebouwd in zes

eenvoudige stappen. Eerst schrijf je over de metselaar die de fundering legt en

de muren metselt. Ten tweede komt de timmerman voor het houtwerk.

Vervolgens legt de loodgieter de leidingen. Als vierde komt de elektricien die de

elektra aanlegt. Daarna komt de stukadoor die de muren pleistert. Op 'dag 6' is

de schilder klaar met de binnenkant van het huis. Natuurlijk is het bouwen van

een huis veel ingewikkelder dan dat. Het vereist een gedetailleerde planning en

afstemming van werkzaamheden door vakmensen, aannemer, etc. Toch is de

beschrijving in kinderlijke taal niet verkeerd of misleidend. De werkelijkheid is

gewoon meer omvattend en complexer.

Net als in het kinderboek geeft het scheppingsverhaal in Genesis een eenvoudige,

overzichtelijke uitleg over hoe dingen zijn gemaakt. De eenvoud van dit

scheppingsverhaal maakt het begrijpelijk voor alle culturen in verschillende tijden

van de geschiedenis.

Op de zesde dag maakte God de mens. De Basisbijbel zegt dit als volgt: ‘En God

zei: "Laten We mensen maken, mensen die op Ons lijken. Ze zullen heel erg op

Ons lijken.” (www.basisbijbel.nl/boek/genesis/1)

➢ Wat voor mensbeeld roept deze tekst op? Wat

betekent het voor een mensbeeld als de mens

gemaakt is in Gods gelijkenis?

_____________________________________________

_____________________________________________

_______________________________________________________________

16 een ‘dag’ in Genesis is een tijdsperiode of tijdperk en niet perse 24 uur.

30

Hieronder een stukje uit Genesis 1 uit de Straatbijbel (een hervertelling van

Bijbelverhalen voor jongeren, geschreven in straattaal):

Een straattaalwoordenboek: http://straattaal.com/

Max Lucado schreef het verhaal “You Are Special”. Het

volgende filmpje geeft beknopt weer waar dit verhaal

over gaat. Kijkvragen bij het filmpje staan hieronder.

➢ Wie is Eli en wat is de moraal van dit verhaal?

Niemand zoals jij

https://vimeo.com/213105018 (5:40)

__________________________________________

__________________________________________

___________________________________________

_______________________________________________________________

Op de vijfde dag ging God de zee en de lucht vol maken. Hij maakte vissen en

vogels in alle kleuren en soorten. Hij zei tegen de vissen en de vogels: ‘Bal met

elkaar en maak chiengs, zodat de hele wereld vol wordt met jullie.’

De volgende dag maakte God alle dieren. Grote dieren en kleine dieren, dino’s

en dagoes, tamme dieren en wilde dieren, reptiles en insecten, in alle kleuren

en in alle soorten en maten. Master gewoon.

Maar het was nog niet klaar. Hierna maakte God het allerbeste. Hij zei: ‘Laten

we mensen maken die op ons lijken. Zij moeten goed voor deze wereld zorgen.

Zij zijn de baas.’ God maakte de mens, van vlees en bloed en bones. Alles erop

en eraan. Man en vrouw. Hij gaf ze een blessing en zei: ‘Zorg omin goed voor

deze wereld. Het is een cadeau. Maar jullie zijn verantwoordelijk, je weet zelf.

Maak baby’s, zodat de wereld vol wordt van leven en gelach. Chill en geniet van

alles wat Ik gemaakt heb. Eet lekker van alles wat de aarde jullie geeft: fruit en

groenten, rijst en cassave en batata’s.’

God keek naar alles en zag dat het kapot goed was. Toen werd het avond. De

zesde dag was voorbij.

Toen was God klaar. De wereld was omin mooi geworden. Het was alsof een

poet een meesterlijke rhyme had geschreven, alsof een artist een gruwelijke

piece had gemaakt. Het was epic. Het was perfect.

Op de zevende dag childe de MASTER van zijn werk. Hij gaf die zevende dag

een speciale blessing, zo van dat die dag anders was dan alle andere dagen. Een

aparte dag, je weet toch.

Dat is de torrie van hoe alles begon, for real. HIStory. De Master Torrie.

31

Zelfs zonder Aramees (de taal waarin Jezus sprak) te kennen en zonder kennis

van Matteüs 27:46, waarin Jezus God 'Eli' noemt, is de overeenkomst duidelijk.

De houthakker Eli, is als maker van alle houten mensjes in het dorpje van

Punchinello te vergelijken met God, als schepper van alle mensen in Genesis 1.

Punchinello’s dorpje lijkt op een prestatiemaatschappij waarin onvoldoendes

worden uitgedeeld als grijze stippen. Gouden sterren zijn dan likes, medailles,

certificaten of titels die je krijgt of kan verdienen. Sommige houten mensjes van

het dorpje van Punchinello plakken graag grijze stippen op andere poppen zodat

hun eigen sterren meer opvallen. Zoals een hangjongere die zich buitengesloten

voelt, voelt Punchinello zich alleen nog maar op z’n gemak bij andere poppen

met grijze stippen. Hoe kan je, je in een prestatiemaatschappij als de

onze, je toch geaccepteerd en geliefd voelen? Hoe zorg je ervoor dat de

grijze stippen, en zelfs gouden sterren, niet zo belangrijk voor je zijn?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Zoals Eli Punchinello goed gemaakt had (vgl.: ’God keek naar alles wat hij gemaakt

had en het was heel goed’, Gen.1:31), zo is ieder mens ook ‘goed’. Eli zei dat

Punchinello speciaal was voor hem en dat hij van hem hield. Als je weet dat

iemand om je geeft, dat jij speciaal bent voor iemand die sowieso van jou houdt,

dan hoef je niet meer te presteren om geaccepteerd te worden of erbij te horen.

Het laatste stukje context voordat we Genesis 3 gaan lezen komt uit Genesis 2.

Context. Nadat God Adam en Eva gemaakt had, plaatste hij hen in de

tuin van Eden; een prachtige plek, ook wel het Paradijs genoemd. God en

mensen leefden samen in dit paradijs. Hieronder een stukje uit Genesis 2.

8. (...) Ook maakte de Heer God een tuin in Eden, in het Oosten. Daar zette Hij

de mens neer die Hij had gemaakt. 9 Ook zorgde de Heer God ervoor dat daar

allerlei bomen groeiden. Prachtige bomen met heerlijke vruchten. Midden in de

tuin stonden de boom van eeuwig leven en de boom van kennis van goed en

kwaad. (...) 15. De Heer God zette de mens in de tuin van Eden, om voor de tuin

te zorgen. 16 Hij waarschuwde hem: "Je mag van alle bomen in de tuin eten

zoveel je wil. 17 Maar je mag niet eten van de boom van kennis van goed en

kwaad. Want op de dag dat je daarvan eet, zul je sterven." "(...) 25 En Adam en

zijn vrouw waren allebei naakt, maar ze schaamden zich niet.

➢ Omschrijf de situatie waarin Adam en Eva leefden.

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

32

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

Adam en Eva leefden in Gen.2 in harmonie met God en met elkaar. Ze verzorgden

de mooie tuin (paradijs) waarin ze woonden en ze schaamden zich niet.

We lezen nu Genesis 3. Let bij het lezen op wat er allemaal verandert in het leven

van Adam en Eva door wat er in het verhaal in Genesis 3 gebeurt. Let ook op hoe

dat komt. Welke personages spelen een rol in Genesis 3?

Genesis 3:1-24 (leestijd: 3,5 minuut)

http://www.basisbijbel.nl/boek/genesis/3

Adam is ongehoorzaam aan God

1 De slang was sluwer dan alle andere wilde dieren die de Heer God

had gemaakt. Hij zei tegen de vrouw: "God heeft toch gezegd dat

jullie van geen enkele boom in de tuin mogen eten?" 2 De vrouw

antwoordde: "We mogen van alle vruchten van alle bomen in de tuin

eten. 3 Alleen niet van de vruchten van de boom die in het midden

van de tuin staat. Daarvan heeft God gezegd: 'Van die boom mogen

jullie niet eten. Jullie mogen hem zelfs niet aanraken. Want anders

zullen jullie sterven.' " 4Maar de slang zei tegen de vrouw: "Jullie

zullen helemaal niet sterven. 5 God weet dat als jullie daarvan eten,

jullie de waarheid zullen zien. Jullie zullen net als God weten wat goed

en wat kwaad is." 6 Toen wilde de vrouw erg graag van de vruchten in

de boom eten. Ze zagen er zó aantrekkelijk uit! Ze wilde er zo graag

van eten omdat ze dan wijs zou worden. Ze plukte een vrucht van de

boom en at hem op. Ze gaf er ook één aan haar man, die bij haar

stond. Hij at de vrucht op. 7 Toen zagen ze de waarheid: ze zagen dat

ze naakt waren. Daarom maakten ze twee schorten van de bladeren

van een vijgenboom. Zo hadden ze iets om aan te trekken.

8 Toen hoorden ze de stem van de Heer God, die door de tuin

wandelde in de avondwind. Haastig verstopten de man en zijn vrouw

zich voor de Heer. Ze verborgen zich tussen de bomen van de

tuin. 9 Maar de Heer God riep Adam en zei: 10 "Waar zit je?" Adam

antwoordde: "Toen ik uw stem in de tuin hoorde, werd ik bang. Want

ik ben naakt. Daarom heb ik me verstopt." 11 De Heer zei: "Wie heeft

jou verteld dat je naakt bent? Heb je van de boom gegeten waarvan

Ik had gezegd dat jullie daar niet van mochten eten?" 12 Adam zei:

"De vrouw die U aan mij heeft gegeven, gaf mij een vrucht van de

boom. Die heb ik opgegeten." 13 Toen zei de Heer tegen de vrouw:

33

"Waarom heb je dat gedaan?" De vrouw zei: "De slang heeft mij

bedrogen. Hij zei dat ik ervan moest eten en toen heb ik dat gedaan."

14 Toen zei de Heer God tegen de slang: "Omdat je dit hebt gedaan,

ben je voortaan zwaar vervloekt. Je hele leven zul je op je buik

kruipen en stof eten. 15 En jij en de vrouw zullen elkaars vijanden

zijn. En jouw kinderen en haar kind zullen elkaars vijanden zijn. Haar

kind zal jouw kop verpletteren en jij zal de hiel van haar kind

verpletteren."

16 Tegen de vrouw zei Hij: "Voortaan zul je veel meer problemen

hebben als je in verwachting bent. En als je kinderen worden geboren,

zal dat veel pijn doen. Altijd zul je naar je man verlangen en hij zal

over je heersen."

17 Tegen Adam zei Hij: "Je hebt naar je vrouw geluisterd en van de

verboden boom gegeten. Omdat je dat hebt gedaan, zal de grond

voortaan vervloekt zijn. Je zal altijd, je leven lang, moeten zwoegen

om eten te hebben. 18 Er zullen dorens en distels op je akkers

groeien en je zal wilde planten eten. 19 Je zal je in het zweet moeten

werken om brood te eten te hebben, totdat je teruggaat naar de

aarde waaruit je bent ontstaan. Je bent van stof gemaakt en je zal

ook weer stof worden."

20 Adam noemde zijn vrouw Eva (= 'bron van leven'), omdat ze de

moeder van alle mensen is geworden. 21 De Heer God maakte voor

de mens en zijn vrouw kleren van dierenhuiden. Daarmee kleedde Hij

hen aan. 22 En de Heer God zei: "De mens is nu net als Wij

geworden. Want nu weet hij wat goed en wat kwaad is. Daarom mag

hij nu niet meer van de boom van eeuwig leven eten. Want zo mag hij

geen eeuwig leven krijgen." 23 Daarom stuurde de Heer God hem

weg uit de tuin van Eden. Hij moest de aarde gaan bewerken waaruit

hij was ontstaan. 24 Zo stuurde Hij de mens weg. Aan de oostkant

van de tuin van Eden plaatste Hij engelen met een heen en weer

flitsend vurig zwaard. Zij bewaakten de toegang tot de boom van

eeuwig leven.

Vragen bij Genesis 3:1-24

1. Waarom stond er een boom in het paradijs waarvan Adam en Eva niet

mochten eten? Of; Waarom liet God het toe dat Adam en Eva van de boom

van kennis van goed en kwaad konden eten?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

34

2. Waarom aten Adam en Eva van de boom van kennis van goed en kwaad?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

3. Wat waren de gevolgen, de consequenties, van het eten van de ‘verboden

vrucht’? Wat is er, doordat Adam en Eva ongehoorzaam waren aan God,

veranderd vergeleken met de situatie in Gen. 2 (probeer min. 3 dingen op te

schrijven)?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

4. Wie is de schuldige, of het meest schuldig, in dit verhaal? Waarom vind je dat?

(lees wie de schuld geeft aan wie en lees wie het eerst zijn/haar straf te horen krijgt)

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

4.a. Vergelijk de woorden van God (Gen.2:16-17) met die van de slang

(Gen.3:1). Wat valt op?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

35

5. Wie, of wat, is de slang in dit verhaal? _______________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

6. Wat zegt dit verhaal over waar het kwaad, het lijden en de dood vandaan

komen? Is dit verhaal een levensbeschouwelijk verhaal? Waarom wel/niet?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

7. Adam en Eva wilden zelf bepalen wat goed en kwaad is. Wat vind je daarvan?

Waarom vind je dat?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

8. Zit er ook een toekomstvoorspelling en/of belofte in dit verhaal? Welke dan?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

36

9. Waarom zorgde God ervoor dat Adam en Eva niet meer van de boom van

eeuwig leven konden eten (vers 22)? Of; Waarom laat God de mens doodgaan?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

10. Zie je een verband tussen ‘kwaad’ en ‘dood’? Leg je antwoord uit.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Beantwoord de reflectievragen (A. en B.) en de toepassingsvraag (C.) hieronder.

A. Waar komt volgens jou het kwaad vandaan?

B. Vind je het belangrijk om zelf te bepalen wat je goed en kwaad vindt?

Geef ook aan waarom je dat vindt.

C. Hoe bepaal jij wat goed en kwaad is of wat je goed of slecht vindt?

_______________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

37

De informatie (zie i-icoon) over gebeurtenissen, symbolen en personages is

behulpzaam bij het begrijpen van het ‘Genesis 3-verhaal’. Vetgedrukte

(sleutel)woorden en begrippen zijn ook belangrijk voor het begrijpen van

andere Bijbelverhalen en voor het zien van een grote verhaallijn in de Bijbel.

De boom van kennis van goed en kwaad symboliseert de vrije wil

van de mens om ethische keuzes te maken. Het gevolg van het eten

van deze boom was 'de dood'. Adam en Eva stierven niet onmiddellijk

nadat ze aten. Ze verstopten zich voor God uit angst en schaamte. Uiteindelijk

werden Adam en Eva de tuin uitgezet; er ontstond afzondering tussen hen en

God. De boom van eeuwig leven staat symbool voor vernieuwing van leven

en onsterfelijkheid. Naast de fysieke betekenis van de dood staat de 'dood' in

de Bijbel symbool voor afzondering of scheiding van God.17

Hieronder een printje van Genesis 3:15 op www.basisbijbel.nl/boek/genesis/3

waarbij de tweede voetnoot (na het tweede blauwe sterretje) ‘uitgeklapt’ is:

De voetnoot in de Basisbijbel geeft een gangbare christelijke interpretatie van

Genesis 3:15, namelijk dat Jezus de nakomeling van Eva is die in de toekomst

de duivel zal verslaan. Genesis 3:15 is voorspellend en kan worden beschouwd

als een profetie (bijlage B).

De slang in Genesis 3 is een symbool van het kwaad. Het laatste NT-boek,

onthult de slang als 'de duivel' of 'Satan'. Het woord Satan komt van het

Hebreeuwse woord 'ha-satan' dat 'aanklager' en 'tegenstander' betekent. Een

Griekse vertaling van 'ha-satan' is ‘diabolus’, waarvan het woord "duivel" is

afgeleid. Het OT gebruikt het woord 'Satan' in algemene zin voor een tegenpartij;

de antagonist, vijand of tegenstander van God (met God als de protagonist).

De Bijbel omschrijft de duivel als een leugenaar, bedrieger en moordenaar.

Iedere personage in een verhaal kan worden omschreven als 'ha satan'. Bij één

gelegenheid, toen Petrus optrad als een tegenstander, sprak Jezus zelfs zijn

vriend Petrus aan met 'Satan'. Satan kan worden geïnterpreteerd als een

personificatie van het kwaad (literair perspectief) of als een echt hemels of

geestelijk wezen; de gevallen engel Lucifer, de leider van de engelen in opstand

tegen God (theïstische interpretatie).

17 voor meer info over de betekenis van ‘kennis’ in de Bijbel, zie:

https://www.dropbox.com/s/z6if4r0rirtkyfr/Knowledge.pdf?dl=0

38

In het christendom is het Satan of de duivel, in de Islam is het Shaitan of Iblis

en in het boeddhisme is het Mara, wat 'brenger van de dood' betekent. Al deze

wezens zijn op een of andere manier tegen wat goed, heilig en rechtvaardig is,

tegen nabijheid van God of (geestelijke) vrijheid. Met andere woorden, de

primaire rol van Satan, in zijn verschillende gedaanten in wereldreligies, is de

afwijzing van God of dat wat wordt beschouwd als 'goed'.

Het boek Job spreekt over Satan als

de vijand van God. In het NT werd

Jezus verleid en tegengewerkt door

de duivel. Vanuit een literair

perspectief staat de duivel vijandig

tegenover God zoals de Joker in de

film ‘The Dark Knight’ vijandig staat

tegenover Batman.

Satan in het

OT-Bijbelboek Job https://vimeo.com/213105102 (6:10)

Het Nederlands heeft vele uitspraken die

verwijzen naar de duivel, zoals: "advocaat

van de duivel spelen", 'als men van de duivel

spreekt trapt men hem op zijn staart' of "alle

duivels uit de hel vloeken'. In de film ‘The

Devil's Advocate' speelt de acteur Al Capino

de rol van de duivel.18

Het jeugdjournaal had op 12 juni jl. een artikel (met video) over

het lied ‘Kind van de duivel’ van rapper Jebroer.

http://jeugdjournaal.nl/artikel/2177863-dominees-zijn-niet-blij-met-

kind-van-de-duivel.html

➢ Zoek een artikel waarin naar de duivel verwezen wordt. Is dit artikel

geschreven vanuit een literair of theïstisch perspectief. Waarom denk je dat?

Zonde

Het Griekse woord 'hamartia' wordt meestal gebruikt in

de originele NT boeken in verwijzing naar de zonde. Dit

woord betekent ongeveer hetzelfde als het Hebreeuwse

woord 'chata' in het Oude Testament. In beide gevallen

betekent het iets missen, je doel missen of een

afwijking hebben. Zonde, zoals in doel missen, wordt

gebruikt in boogschieten. Zonde betekent: je doel of

bedoeling missen. Liefde, God liefhebben en je naaste

als jezelf, is volgens Mat. 22:36-40 het grootste gebod,

het doel van het leven. Zonde scheidt, zoals Adam en

Eva werden gescheiden, mensen van God en van elkaar.

18Devil in the Flesh www.youtube.com/watch?v=1WdWH53nsu8 (2:36)

39

Genesis deel 1 https://vimeo.com/213105163 (5:26)

Een stukje transcript (tekst uit de video) door Jon en Tim (vertellers): ‘Tim: Tot nu

toe was God de enige die bepaalde wat goed was. En ja, God is degene met kennis

van goed en kwaad. Maar deze boom staat voor een keuze: zal de mens vertrouwen

op Gods definitie van goed en kwaad, of grijpen ze de kans aan om goed en kwaad

voor zichzelf te definiëren? Jon: En Adam en Eva eten van de vrucht. Tim: Dit is de

kern, de Bijbelse verklaring voor het concept van de zonde, het verlangen om zelf te

beslissen, het is het innerlijke keerpunt van het menselijk hart om te doen wat goed

is voor mij en mijn stam, zelfs als het ten koste gaat van de ander en zijn stam.

De zondeval is een term die wordt gebruikt voor de gebeurtenis dat Adam en

Eva, als gevolg van het eten van de 'verboden vrucht', het Paradijs moesten

verlaten. Met andere woorden; het paradijs was verloren gegaan door zonde.

Tot slot van dit hoofdstuk een korte samenvatting met daarin enkele leerpunten.

Gen. 3 gaat over een conflict tussen goed en kwaad. God, als de

protagonist, is de hoofdpersoon in de dialoog met de slang, Adam en

Eva. De slang, vermomd als de duivel, staat symbool voor het kwaad

en treedt op als de antagonist. Adam en Eva leefden in verbondenheid met God

in de Hof van Eden, alias het paradijs. De slang bedroog Adam en Eva door het

verdraaien van Gods woorden (vergelijk Gen. 2:16-17 met Gen. 3:1-4). Ze aten

van de boom der kennis van goed en kwaad (ze zondigden). Hieruit blijkt dat de

eerste mensen een vrije wil hadden en autonoom (van Gr. ‘autos’ = zelf, en

‘nomos’ = wet), onafhankelijk van God, wilden zijn. Door van de verboden boom

te eten, lieten Adam en Eva zien dat ze kennis van goed en kwaad (autonoom

zijn) belangrijker vonden dan hun relatie met, of vertrouwen in, God.

Nadat Adam en Eva (Eva betekent: ‘moeder van het leven’) van de verboden

vrucht hadden gegeten ging God naar ze op zoek. Hij vertelde ze de gevolgen

van hun keuze en maakte kleding van dierenhuiden om hun naaktheid te

bedekken. Door hun zonde misten Adam en Eva hun doel om in goede harmonie

met God en elkaar te leven. Vergeleken met Gen. 2, veranderde in Gen. 3 de

situatie voor Adam en Eva op minstens drie manieren: 1. Ze werden bang en

verstopten zich voor God, 2. Ze voelden zich schuldig (Adam gaf Eva de schuld

40

dat hij van de verboden vrucht gegeten had) en schaamden zich voor elkaar en

3. De grond werd vervloekt en Adam moest voortaan hard werken voor zijn eten.

Drie relaties werden verstoord: de relatie tussen mens en God, tussen mensen

onderling en tussen de mens en de natuur (de grond werd vervloekt, 3:17-18).

Aan het einde van Gen. 3 stuurde God Adam en Eva weg uit het paradijs. Ze

werden gescheiden van God. De ingang van het paradijs werd geblokkeerd zodat

ze niet konden eten van de boom van het leven. Het paradijs was verloren (de

zondeval). Ze zouden sterven. Deze gevolgen lijken een (te) zware straf. Maar

God blokkeerde juist de toegang tot de boom des levens, omdat hij niet wilde

dat de mensheid eeuwig zou leven in een wereld met zonde en kwaad. En God

zei tegen de slang dat iemand, 'het nageslacht van de vrouw' (3:15) hem in de

toekomst zou verpletteren. Deze belofte wijst vooruit naar Jezus die naar de

aarde zou komen om de duivel en het kwaad te verslaan. Vanuit een theïstische

perspectief, geeft Gen. 3 een antwoord op de vraag waarom we leven in een

wereld vol (moreel) kwaad. De mens heeft een vrije wil en kan worden beïnvloed

door het kwaad. Genesis toont ook iets van het karakter van God, die zijn woord

houdt (Gen.2:16-17), voor de mens wil zorgen en die een hoopvolle belofte doet.

Trailer Bruce Almighty

www.youtube.com/watch?v=fe-luzrqWSk (2:29)

Bruce Nolan (Jim Carrey) is televisieverslaggever. Hij is populair en

heeft een mooie vriendin genaamd Grace (Jennifer Aniston) Maar toch

wil hij meer. Hij is het zat altijd de rotklusjes te krijgen en nooit eens als nieuwslezer

het "grote nieuws" te mogen presenteren.

Na een helse dag op zijn werk, waarbij een

belangrijke promotie aan zijn neus voorbij

gaat, wordt Bruce heel boos op God.

Volgens hem is God de oorzaak van zijn

problemen en zou hij te weinig doen om

mensen als hem te helpen. Wanneer God

(Morgan Freeman) dat hoort, doet hij Bruce

een voorstel: hij zal Bruce een week lang

zijn macht geven. Dit op één voorwaarde: Bruce mag, en kan, de vrije wil van de

mensen niet beïnvloeden. Bruce heeft daar, zelfs als God, geen macht over. Bruce

stemt toe en wordt een week lang “Almighty’.

Bruce gebruikt Gods macht vooral voor hemzelf. Hij zorgt ervoor dat hij alsnog wordt

gepromoveerd tot nieuwslezer. Ondertussen raakt hij steeds meer vervreemd van

zijn vriendin, tot ze hem uiteindelijk dumpt. Als hij naar de school gaat

waar Grace werkt als juf, probeert Bruce met zijn speciale krachten om

haar weer verliefd op hem te maken. Hij merkt al snel dat dit niet lukt.

Grace heeft immers een vrije wil…

Free will, Bruce Almighty www.youtube.com/watch?v=6et2ZSodS0g (2:33)

De film Bruce Almighty bevat een groot aantal referenties naar de Bijbel. Naast

de tomatensoep-scene (vgl. met Mozes die de Rode Zee liet splijten tijdens de

Exodus) refereert Bruce naar zichzelf als de ‘Alfa en Omega’ (een omschrijving

voor Jezus), loopt hij op water, roept een zwerm sprinkhanen op als plaag en

laat regen ontstaan (extra: Engelse video vrije wil: https://tinyurl.com/y7v2nysj).

41

5. Jozef de dromenkoning

Het volgende verhaal dat we gaan lezen, gaat over Jozef, de zoon van Jakob.

We kijken eerst naar de context; wat er gebeurde nadat Adam en Eva uit het

paradijs waren gezet. En wat is de familiegeschiedenis van Jozef?

Context; wat gebeurde er na Adam en Eva?

Nadat Adam en Eva uit het paradijs waren gezet, kregen ze kinderen

genaamd Abel en Kaïn. Kaïn was jaloers op zijn broer en doodde hem; de

eerste moord in de Bijbelse geschiedenis. Daarna ging het snel bergafwaarts

met de mensheid. De wereld werd zo slecht dat God via een overstroming (de

zondvloed) de aarde schoonspoelde. Noach en zijn familie overleefden deze

overstroming. God maakte een regenboog aan de hemel als een symbool van

een verbond (een soort overeenkomst) dat hij het leven op aarde nooit meer door

een overstroming zou vernietigen. Door Noach ‘s familie werd de aarde opnieuw

bevolkt. Niet veel later, beloofde God aan Abraham dat Hij hem een nieuw land

zou geven: 'het beloofde land'. Vanaf hier volgen we de familie van Abraham,

zijn zoon Isaak en zijn kleinzoon

Jakob, die als familieleden, allemaal

deelden in deze belofte. Jakob had

twaalf zonen. Een van hen was Jozef.

Genesis deel 2 tot Jozef

https://vimeo.com/214157634

(2:48)

De familiegeschiedenis van Jozef. Zoals we zagen in de laatste video,

riep God Abraham om zijn land te verlaten en te reizen naar een nieuw

land, het beloofde land. Deze belofte was niet alleen voor Abraham, maar voor

al zijn nakomelingen. God beloofde Abraham zoveel nakomelingen als de sterren

aan de hemel (Gen.15). Abraham en Sara kregen een zoon: Isaak. Toen Isaak

volwassen was, trouwde hij met Rebekka. Zij kregen een tweeling; de broers

Ezau en Jakob. In de cultuur van die tijd was het toegestaan meerdere vrouwen

te hebben. Jakob trouwde met twee vrouwen: Lea en Rachel. Ook had hij nog

twee bijvrouwen waarbij Jakob vier zonen kreeg.

Jakob hield meer van zijn vrouw Rachel dan van zijn andere vrouw Lea. Hij

vond het dan ook jammer dat Rachel lang onvruchtbaar was. Lea kreeg wel

kinderen; liefst zes zonen! Lea maakte Rachel belachelijk omdat ze geen kinderen

kon krijgen. Na een lange tijd kreeg Rachel toch een zoon: Jozef. Jakob hield

meer van Jozef dan van al zijn andere kinderen. Jozef was de achterkleinzoon

van Abraham en de lieveling van zijn vader Jakob. Na een tijdje kreeg Rachel

nog een tweede zoon: Benjamin. Hij was de jongste van het gezin (het gezegde

'De Benjamin van de familie zijn' verwijst naar het jongste kind van het gezin).

Jozef had dus één volle broer (Benjamin) en tien halfbroers. Jozef is tot op de

dag van vandaag bekend vanwege zijn dromen en wat hij allemaal meemaakte.

Veel musicals en films zijn gemaakt over Jozefs leven. Het verhaal van Jozef

staat in Genesis 37 en 38 t/m 50. We gaan lezen uit Gen. 37 en 45.

42

Jakob wordt in het verhaal in Genesis ook ‘Israël’ genoemd (hoe dit komt, staat

in Gen.32:22-32 en 35:9-10). Als je ‘Israël’ leest, kan je dus ook ‘Jakob’ lezen.

Genesis 37:1-36 (leestijd: 5,5 minuut)

www.basisbijbel.nl/boek/genesis/37

Jozef en zijn broers

1 Maar Jakob woonde in het land waar zijn vader ook als vreemdeling had

gewoond, in Kanaän. 2 Dit is de geschiedenis van Jakob en zijn familie.

Toen Jozef 17 jaar was ging hij altijd met zijn broers de schapen hoeden.

Die broers waren de zonen van Bilha en Zilpa, de bijvrouwen van zijn

vader. En Jozef bracht zijn vader slechte berichten over zijn broers.

3 Israël (Jakob) hield meer van Jozef dan van al zijn andere zonen, omdat

Jozef geboren was toen Israël al oud was. Daarom gaf hij hem een mooie

mantel met meerdere kleuren. 4 Toen zijn broers zagen dat hun vader meer

van Jozef hield dan van hen, haatten ze hem. Ze konden niet meer

vriendelijk tegen hem doen.

De dromen van Jozef

5 Op een keer had Jozef een droom. Hij vertelde die droom aan zijn broers.

Toen haatten ze hem nog meer. 6 Want hij vertelde: "Luister eens naar wat

ik heb gedroomd! 7 We waren in het veld bezig om het graan tot bossen te

binden. Toen ging mijn bos graan overeind staan en blééf overeind staan.

En die van jullie gingen er omheen staan en bogen voor míjn bos." 8 Toen

zeiden zijn broers tegen hem: "Wil je soms koning over ons zijn? Wil je

soms over ons heersen?" En ze haatten hem nog meer, vanwege die droom

en om wat hij had gezegd.

9 Hij kreeg later weer een droom, die hij ook aan zijn broers vertelde. Hij

zei: "Ik heb nóg een droom gehad. De zon, de maan en elf sterren bogen

voor mij." 10 Toen hij dit aan zijn vader en zijn broers vertelde, zei zijn

vader streng tegen hem: "Wat is dat nou voor een droom! Denk je soms

dat ik, je moeder en je broers voor je zullen buigen?" 11 Zijn broers waren

jaloers op hem, maar zijn vader dacht er nog verder over na.

Jozef bezoekt zijn broers

12 Op een keer waren zijn broers naar Sichem vertrokken om daar de

schapen te hoeden. 13 Toen zei Israël (Jakob) tegen Jozef: "Je broers zijn

bij Sichem de schapen aan het hoeden. Ik wil dat jij naar hen toe gaat."

Jozef zei tegen hem: "Dat is goed." 14 Israël (Jakob) zei tegen hem: "Ga jij

eens kijken hoe het met je broers en de schapen gaat. Kom dan terug om

het mij te vertellen." En hij liet hem uit het dal van Hebron vertrekken.

Jozef kwam bij Sichem. 15 Toen hij daar in het veld rondzwierf, kwam er

een man naar hem toe. Hij vroeg Jozef: "Wat zoek je?" 16 Jozef

antwoordde: "Ik zoek mijn broers. Weet je ook waar ze hun schapen aan

het hoeden zijn?" 17 De man zei: "Ze zijn hier vertrokken. Ik heb hen horen

zeggen dat ze naar Dotan wilden gaan." Toen ging Jozef zijn broers

achterna en vond hen inderdaad in Dotan.

Jozef wordt als slaaf verkocht

18 Ze zagen hem al van ver aankomen. Maar voordat hij bij hen was,

bedachten ze een plan om hem te doden. 19 Ze zeiden tegen elkaar: "Daar

komt die meesterdromer. 20 Laten we hem vermoorden en in één van de

putten gooien. We zullen zeggen dat een wild dier hem heeft opgegeten.

Dan zullen we eens zien wat er van zijn dromen terechtkomt." 21 Toen

43

Ruben dit hoorde, wilde hij Jozef redden. Hij zei: "Laten we hem niet doden.

22 Jullie mogen geen bloedvergieten. Gooi hem in deze put in de woestijn,

maar dood hem niet." Want hij was van plan hem te redden en naar zijn

vader terug te brengen.

23 Toen Jozef bij zijn broers kwam, rukten ze hem de mooie gekleurde

mantel af die hij aan had. 24 Ze grepen hem en gooiden hem in de put. Die

was leeg: er stond geen water in. 25 Daarna gingen ze zitten eten. Toen ze

opkeken, zagen ze een karavaan van Ismaëlieten aankomen. Hun kamelen

droegen specerijen, balsemhars en mirre. De karavaan was op weg van

Gilead naar Egypte. 26 Juda zei tegen zijn broers: "Wat hebben we er aan

als we onze broer doden en ergens verbergen? 27 We kunnen hem veel

beter aan de Ismaëlieten verkopen! Dan doden we hem niet, want hij is

tenslotte onze eigen broer." Zijn broers vonden het een goed plan. 28 Toen

de handelaars uit Midian voorbij kwamen, trokken de broers Jozef uit de put

en verkochten hem voor 20 zilverstukken aan de Ismaëlieten. Zij namen

Jozef mee naar Egypte.

29 Toen Ruben bij de put kwam, zag hij dat Jozef daar niet meer was. 30

Hij scheurde zijn kleren als teken van verdriet, ging naar zijn broers terug

en zei: "De jongen is er niet! Wat moet ik doen? Zo durf ik niet bij mijn

vader komen!" 31 Toen namen ze Jozefs mooie gekleurde mantel, slachtten

een geitje en doopten de mantel in het bloed. 32 Ze lieten de mantel naar

hun vader brengen met de boodschap: "Kijk eens wat we hebben

gevonden. Is dat soms de mantel van uw zoon?" 33 Jakob herkende de

mantel en zei: "Ja! Dat is de mantel van mijn zoon! Een wild dier heeft

Jozef opgegeten!" 34 Hij scheurde zijn kleren, deed rouwkleren aan en

treurde lang over zijn zoon. 35 Al zijn zonen en dochters deden hun best

om hem te troosten. Maar hij wilde zich niet laten troosten. Hij zei: "Nee, ik

zal blijven treuren totdat ik sterf en naar mijn zoon in het dodenrijk ga." Zo

treurde zijn vader over hem.

36 De handelaars uit Midian verkochten Jozef in Egypte aan Potifar. Potifar

was een dienaar aan het hof van de Farao. Hij was het hoofd van de

lijfwacht van de koning (de Farao).

Het videofragment hieronder komt uit de film ‘Joseph: King of Dreams’ en is

een gedramatiseerde versie van het Bijbelverhaal wat we zojuist gelezen hebben.

De QR-codes leiden naar je Outlook-schoolaccount. Om de video te bekijken,

moet je eerst je wachtwoord voor je schoolaccount invullen (beide codes leiden

naar dezelfde video). Belangrijk: Beantwoord de vragen over het verhaal van

Jozef volgens de

Bijbeltekst (niet volgens

het filmfragment)!

Jozef verraden en

verkocht https://tinyurl.com/lk5ef4w (7:40)

44

Vragen bij Genesis 37:1-36

1. Waarom gaf Jakob een mantel aan Jozef en wat vind je daarvan?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

2. Wat vind je ervan dat Jakob aan Jozef vroeg om te gaan kijken hoe het met

zijn broers en de schapen ging om dit aan hem te vertellen (zie vers 2 en 14)?

(PS: als er ‘broers’ staat gaat het meestal om de halfbroers van Jozef).

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

3. Waarom haatten de broers Jozef (noem 2 of 3 redenen)? _________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

4. Waarom denk je dat Jozef zijn dromen aan zijn broers vertelde? En wat vind

je ervan dat Jozef zijn dromen aan zijn broers vertelde? Zie je hierbij nog een

verschil tussen het vertellen van zijn eerste en tweede droom (5-11)?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

45

5. Hoe reageerden de broers van Jozef op zijn positie (de lieveling van Jakob) en

zijn gedrag en dromen? Reageerden ze allemaal op dezelfde manier?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

6. Jozef werd door zijn broers verkocht aan handelaars uit Midian. Wie is de schuldige, of het meest schuldig, aan deze mensenhandel? Waarom vind je dat?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

7. Heb je begrip voor wat de broers van Jozef gedaan hebben? Leg uit.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Beantwoord de reflectie- en toepassingsvragen hieronder.

A. Denk je dat (toekomst)dromen belangrijk zijn (voor jezelf)?

B. Heb jij meegemaakt dat iemand voorgetrokken werd of jaloers (op jou) was?

C. Hoe ga jij om met jaloezie/favoritisme, word je boos/geïrriteerd als iemand

voorgetrokken wordt? Hoe ga je om met haatgevoelens van jezelf of anderen?

D. Wat vind je ervan dat Jakob zich niet wilde laten troosten (v. 35)?

E. Wat kan je uit dit verhaal opmaken of leren? Wat is volgens jou de moraal?

_______________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

46

___________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Een voorbeeld van een principe (iets wat toen geldig was en nu nog) uit het

verhaal van Jozef kan zijn: probeer alle mensen zoveel mogelijk gelijkwaardig en

onpartijdige te behandelen (het bevoordelen van Jozef leidde tot jaloezie en haat).

Wat het meest opvalt in Genesis 37 zijn de dromen van Jozef. Dromen

spelen een belangrijke rol in religies. Soms communiceert God in de Bijbel

met mensen door dromen of visioenen (een soort ‘wakkere droom’). God

zei in het OT dat hij door middel van dromen en visioenen zou spreken. Gen. 37

vertelt twee dromen van Jozef. In Gen. 40 en 41 interpreteerde Jozef vier dromen

die een belangrijke rol speelden in zijn leven en in de Joodse geschiedenis.

Dromen van Jozef in Gen.37. Droom 1: één

schoof staat recht omhoog; elf anderen buigen

voor de ene. Droom 2: de zon, maan en sterren

buigen voor Jozef. Beide dromen betekenen dat

Jozefs familie zal buigen voor hem.

Jozef deel 2. We lezen zo de tweede Bijbeltekst (in Gen.45) over Jozef. Om dit

beter te begrijpen staat hieronder een samenvatting van wat er gebeurde nadat

Jozef als slaaf werd verkocht. Deze samenvatting is gelijk de context van Gen.45.

(Genesis 39-41). Zoals we hebben gezien in Gen. 37 werd Jozef als slaaf

verkocht aan Potifar, die voor de koning (farao) van Egypte werkte. God

maakte Jozef zo succesvol dat hij de persoonlijke bediende werd van Potifar.

Jozef was erg knap en Potifar’s vrouw wilde graag met hem naar bed. Maar Jozef

weigerde. Dit maakte haar zo boos dat ze aan Potifar vertelde dat Jozef haar

wilde verkrachten. Potifar geloofde zijn vrouw en gooide Jozef in de gevangenis.

God gaf Jozef het inzicht en het talent om dromen goed te interpreteren.

Terwijl Jozef in de gevangenis zat, interpreteerde Jozef de dromen van de Farao's

wijnschenker en bakker. Hij vertelde de wijnschenker dat hij vrijgelaten zou

worden. De bakker zou worden gedood. Het gebeurde allemaal zoals Jozef had

voorspeld. Twee jaar later had de farao twee nare dromen die niemand begreep.

De wijnschenker herinnerde zich dat Jozef dromen kon uitleggen. De farao haalde

Jozef direct uit de gevangenis en vroeg hem om zijn dromen te interpreteren.

47

Jozef legde uit dat farao's droom over zeven vette koeien die werden opgegeten

door magere koeien, betekende dat zeven jaren van overvloed zouden worden

gevolgd door zeven jaren hongersnood. De andere droom betekende hetzelfde.

De farao geloofde dat God Jozef’ bijstond en gaf hem de leiding over heel Egypte.

Jozef werd, naast de farao, de belangrijkste man van Egypte. Jozef kreeg zelfs

een Egyptische naam: 'Zafnat Paänea' (= 'redder van de wereld'). Tijdens de

zeven goede jaren sloeg Jozef de oogsten op. Toen de slechte jaren kwamen,

opende hij de opslagplaatsen. Hij verkocht koren aan de Egyptenaren en mensen

uit alle hoeken van de wereld, omdat de hongersnood overal had toegeslagen.

(Genesis 42-44). Vanwege de hongersnood, stuurde Jakob tien van zijn

zonen, de halfbroers van Jozef, naar Egypte om graan te kopen. Toen ze

Jozef, die de verkoop van graan regelde, ontmoetten, herkenden ze hem

niet. Maar Jozef herkende zijn halfbroers wel. Zijn halfbroers bogen neer voor

Jozef, net als in zijn droom lang geleden. Jozef testte zijn halfbroers door ze

vals te beschuldigen en in de gevangenis te zetten. Daarna stuurde hij ze terug

naar huis om zijn broer Benjamin halen. In de tussentijd moest Simeon in de

gevangenis blijven. Jakob weigerde echter Benjamin te laten gaan. Zodoende

keerden de halfbroers niet terug naar Egypte, waar Jozef op hen wachtte.

De hongersnood in Kanaän (waar Jakob leefde) werd erger. Toen al het koren

op was, besloten ze toch om terug te gaan naar Egypte. Omdat Jozef hen had

verteld dat ze Benjamin mee moesten nemen om meer voedsel te krijgen,

haalden de broers hun vader Jakob over om Benjamin mee te laten gaan. Toen

ze in Egypte aankwamen, maakten alle elf broers een diepe buiging voor Jozef.

Ze knielden voor hem, precies zoals voorspeld in de droom van Jozef toen hij nog

een tiener was. Toen Jozef Benjamin zag, ging hij snel naar zijn kamer om te

huilen. Benjamin, zijn broer van dezelfde moeder, was de enige die er niet bij

was toen Jozef verkocht werd als slaaf. Toen Jozef uitgehuild was, ging hij weer

naar z’n broers terug en gaf hij een feest dat hij voor hen had georganiseerd.

Jozef testte zijn halfbroers nog een keer. Hij liet het eruit zien alsof Benjamin

een dief was en eiste dat Benjamin als slaaf in Egypte moest blijven. Ze moesten

terug naar huis gaan naar Jakob zonder Benjamin. De broers waren bang dat

hun vader van verdriet zou sterven als hij Benjamin moest missen. Daarom

smeekte Jozefs halfbroer Juda, om Benjamin niet in Egypte te houden. Juda wilde

zelfs Jozefs slaaf zou worden in plaats van Benjamin. Toen Jozef zag hoeveel zijn

halfbroers waren veranderd, maakte hij zich aan hen bekend (lees Gen. 45).

Genesis 45:1-28 (leestijd: 4:10)

www.basisbijbel.nl/boek/genesis/45

Jozef vertelt zijn broers wie hij is

1 Toen kon Jozef zich niet langer goed houden. Maar hij wilde niet huilen

waar iedereen bij was. Daarom stuurde hij alle Egyptenaren de zaal uit.

Daarna vertelde hij zijn broers wie hij was. 2 Daarbij moest hij hevig

huilen. De Egyptenaren hoorden het. Want het was tot in het paleis van

de Farao te horen. 3 Jozef zei tegen zijn broers: "Ik ben Jozef! Leeft mijn

48

vader nog?" Maar zijn broers konden hem van schrik niet antwoorden. 4

Toen zei Jozef: "Kom alsjeblieft dichterbij!" Ze kwamen dichterbij en Jozef

zei: "Ik ben jullie broer Jozef, die jullie naar Egypte hebben verkocht! 5

Wees daar nu niet verdrietig over. Wees niet boos op elkaar dat jullie mij

hierheen hebben verkocht. Want God heeft mij voor jullie uit gestuurd om

jullie te kunnen redden. 6 Want er is al twee jaar hongersnood in dit land

en er komen nóg vijf jaren waarin niet geploegd en niet geoogst zal

worden. 7 Daarom heeft God mij voor jullie uit gestuurd om ervoor te

zorgen dat jullie in leven zouden blijven. Hij wilde jullie op een heel

bijzondere manier redden. 8 Niet júllie hebben mij hierheen gestuurd,

maar Gód heeft mij hierheen gestuurd. Hij heeft mij raadgever van de

Farao gemaakt. Ik ben heer over al zijn dienaren en heerser over heel

Egypte. 9 Ga snel naar mijn vader! Zeg tegen hem: 'Uw zoon Jozef zegt

tegen u: God heeft mij tot heerser over heel Egypte gemaakt. Kom zo

gauw mogelijk naar mij toe. 10 U mag in de streek Gosen komen wonen

met uw kinderen en kleinkinderen, uw schapen, geiten en koeien en alles

wat u heeft. Daar zult u dicht bij mij zijn. 11 Ik zal daar voor u zorgen.

Want er zal nog vijf jaar lang hongersnood zijn. Zo zult u niet arm worden

en uw familie ook niet.' 12 Geloof me! Jullie en Benjamin zien toch zelf

dat ik het ben! 13 Vertel aan mijn vader hoe rijk en belangrijk ik ben in

Egypte. Vertel hem alles wat jullie hebben gezien. Breng hem zo gauw

mogelijk hier naartoe!" 14 Toen omhelsde hij huilend zijn broer Benjamin.

Ook Benjamin huilde toen hij Jozef omhelsde. 15 Jozef kuste al zijn

broers en omhelsde hen huilend. Toen pas durfden zijn broers met hem

te praten.

Jozef laat zijn vader naar Egypte komen

16 De Farao hoorde dat Jozefs broers waren gekomen. Hij en zijn

dienaren waren blij voor Jozef. 17De Farao zei tegen Jozef: "Zeg tegen je

broers: 'Laad de zakken graan op jullie dieren en ga naar Kanaän. 18

Haal jullie vader en jullie gezinnen op. Kom dan naar mij toe. Ik zal jullie

het beste van Egypte geven. Jullie zullen meer dan genoeg te eten

hebben. 19 Ik zal bevel geven dat jullie uit Egypte wagens voor jullie

vrouwen en kinderen meekrijgen. Breng jullie vader mee en kom

hierheen. 20 Laat gerust al jullie spullen achter. Want jullie zullen het

beste van heel Egypte krijgen.'"

21 Zo vertrokken de zonen van Israël. Jozef gaf hun wagens mee, zoals

de Farao had bevolen, en eten voor onderweg. 22 Ook gaf hij hun

allemaal mooie nieuwe kleren mee. Maar aan Benjamin gaf hij 300

zilverstukken en vijf stel mooie kleren. 23 Bovendien stuurde hij zijn

vader tien ezels beladen met de beste producten van Egypte. Ook nog

tien ezels beladen met graan en brood en ander voedsel. Dat was voor

zijn vader, voor de reis naar Egypte. 24 Toen liet hij zijn broers

vertrekken en zei tegen hen: "Maak geen ruzie onderweg."

25 Zo vertrokken ze uit Egypte en kwamen in Kanaän, bij hun vader

Jakob. 26 Ze vertelden hem: "Jozef leeft nog en hij is zelfs heerser over

heel Egypte." Maar het interesseerde hem niet. Hij geloofde het gewoon

niet. 27 Maar ze herhaalden alles wat Jozef tegen hen had gezegd. En ze

lieten hem de wagens zien die Jozef had gestuurd om hem mee te

nemen. Toen klaarde hij op. 28 En Israël zei: "Het is genoeg. Mijn zoon

Jozef leeft nog. Ik zal naar hem toe gaan en hem nog zien voordat ik

sterf."

49

Ook nu weer een videofragment uit ‘Joseph: King of Dreams’. Beantwoord de

vragen over Gen.45 volgens de Bijbeltekst (en niet volgens het filmfragment).

Jozef

herenigd

met zijn

broers

https://tinyurl.com/khdecx3 (8:00)

Vragen bij Genesis 45:1-28

1. Waarom vertelde Jozef aan zijn broers wie hij was?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

2. Waarom waren de broers bang om Jozefs vraag (vers 3) te beantwoorden?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

3. Wat zei Jozef om zijn broers gerust te stellen (vanaf vers 4)?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

4. Waarom omhelsde Jozef eerst zijn broer Benjamin en daarna de anderen?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

50

5. Waarom kuste Jozef zijn halfbroers na alles wat ze hem hadden aangedaan?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

6. Hoe reageerde Jakob in eerste instantie op het nieuws dat Jozef nog leefde?

Begrijp je zijn reactie? Leg je antwoord uit.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Beantwoord de reflectie- en toepassingsvragen hieronder.

A. Kan je Gen.45 met het verhaal van de houthakker vergelijken? Hoe?

B. Het duurde lang voordat Jozefs dromen uitkwamen. Denk je dat hij

altijd in zijn dromen bleef geloven? Wat doe je als dromen niet uitkomen?

C. In de context staat dat Jozef zijn halfbroers twee keer testte voordat

hij zich aan hen bekend maakte. Waarom denk je dat hij dit deed?

D. Wat kan je uit dit verhaal opmaken of leren?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

51

De farao was een heerser, een koning, in het oude Egypte, waar hij werd

beschouwd als een god. De nieuwe farao, na Jozefs tijd,

symboliseerde het kwaad omdat hij de nakomelingen van Jakob (het

volk Israël) mishandelde en als slaven liet werken. Uit Jozefs woorden tegen zijn

broers: 'Want God heeft mij voor jullie uit gestuurd om jullie te kunnen redden.'

(45: 5) blijkt dat Jozef geloofde dat God hem de kans had gegeven om zijn broers

te redden. Deze zin benadrukt het thema van dit verhaal: redding. Maar het

verhaal gaat ook over universele thema's als familierelaties (het ene kind liever

hebben dan het andere), hoe om te gaan met onrecht, vergeving, voorzienigheid

(Gods invloed op de wereld) en zelfs economie.19

Jozefs verhaal kan je geduld leren. Geef je dromen niet op. Jozefs dromen

kwamen ook pas na een lange tijd uit. In de tussentijd werd Jozefs

karakter getest (zie Psalm 105:16-24) en gevormd door de ontberingen

van slavernij en gevangenschap. Overal waar Jozef was, in elke positie die hij

bekleedde, deed hij zijn best. Hij bleef vasthouden aan zijn dromen, geloof en

zijn vertrouwen in de toekomst. Vanuit beide perspectieven, zowel theïstisch als

literair, kun je door dit verhaal bemoedigd en geïnspireerd worden.

Jozef was zeventien jaar oud toen ze hem als slaaf verkochten. Jozef

was dertig toen hij de Farao begon te dienen (Genesis 41:46). In de

loop der jaren was de tiener veranderd van een dromer in een machtige

Egyptische heerser. Het zien van zijn halfbroers was een emotionele gebeurtenis

voor Jozef. Hij had een tijdje nodig om hiermee om te gaan. In zijn innerlijke

strijd, om degenen die hem verraden hadden te vergeven en te kunnen helpen,

testte Jozef zijn broers eerst. Nadat hij zag hoeveel ze waren veranderd, onthulde

hij zijn ware identiteit. De halfbroers en Benjamin waren verrast. Ze waren

overstuur en boos op zichzelf. Maar Jozef troostte ze door te zeggen dat God

hem voor hen uit had gestuurd, zodat hij hun familie en vele anderen kon

redden. Jozef vroeg zijn vader Jakob ook naar Egypte te komen, waar ze genoeg

te eten hadden. Later, nadat Jakob was overleden, werden de broers bang dat

Jozef hen alsnog zou straffen voor alles wat ze hem hadden aangedaan. Maar

Jozef zei tegen hen: "Wees niet bang. Ik ben God toch niet? Jullie zijn wel slecht

voor mij geweest, maar God heeft dat gebruikt voor iets goeds. Want Hij had

daar een plan mee. Hij wilde zo een groot volk redden van de dood. Wees dus

niet bang. Ik zal voor jullie zorgen en ook voor jullie kinderen." Zo troostte hij

hen en stelde hij hen gerust (Gen.50:19-21).

Onderstaande video vat het

‘laatste deel’ van Jozefs leven goed samen.

Genesis deel 2

vanaf Jozef

https://vimeo.com/214159025

(1:47)

19 www.groene.nl/artikel/jozef-keynes-en-de-farao

52

Interreligieuze opdracht over Jozef

De Bijbel vertelt het verhaal van Jozef in Genesis 37 en 39-50. Ook in de Koran

wordt er, in soera 12, verteld over Jozef.20 Het verhaal over Jozef in de Koran is

korter dan het Bijbelverhaal, maar er zijn ook overeenkomsten. Soera 12:3 zegt:

‘Wij vertellen aan jou het mooiste verhaal doordat Wij aan jou deze Koran

geopenbaard hebben ook al behoorde jij hiervoor tot de onoplettenden.’ Het

verhaal van Jozef, de zoon van Jakob, wordt de beste van de verhalen genoemd.

Aanleiding voor de ‘openbaring’ van dit hoofdstuk is wanneer Mohammed wordt

uitgedaagd door twijfelaars, die zijn kennis van de verhalen van de kinderen van

Israël (Jakob e/o de joden) betwijfelen. Op die uitdaging volgt één lang

antwoord.21 Soera 12 heeft 111 ayat (verzen) en behoort tot de langste

hoofdstukken in de Koran (met uitzondering van soera 1, zijn de 114 soera’s in de

Koran gerangschikt van lang naar kort; de langste soera voorin, de kortste achterin).

Hieronder staat (link naar) soera 12, bijlage D geeft de tekst van soera 12:1-35.

Soera 12 https://koran.nl/soera-12-yusuf-jozef-zoon-van-

jakob/#/fwdmspPlayer0?catid=0&trackid=49

‘Myriade’ in Arabisch (Koran)

en in het Hebreeuws (OT)

➢ Lees Genesis hoofdstuk 37 en 39 (www.basisbijbel.nl) en soera 12:1-35

(bijlage D). Vergelijk de verhalen in de Bijbel (Gen.37 en 39) met het verhaal in

de Koran (soera 12:1-35). Schrijf (op een A4-tje) de belangrijkste

overeenkomsten en verschillen tussen beide teksten op. Wat valt je verder op?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

❖ Lees het hele verhaal over Jozef in de Bijbel (Gen. 37 en 39 t/m 50) en in de

Koran (Soera 12:1-111). Vergelijk de verhalen en schrijf de belangrijkste

verschillen en overeenkomsten op. Neem daarbij de volgende vragen mee:

‘Welk beeld, welke indruk, krijg je van Jozef in Genesis?’ en ‘Welk beeld krijg

je van God/Allah (‘Allah’ is Arabisch voor ‘God’) in Genesis en in soera 12?’

Deze opdracht kan eventueel in de klas in groepjes besproken worden.22

(tip: vergelijk de situatie van Jozef in Gen.39:1-6 met zijn situatie in Gen.39:20-

23 en hoe Jozef God ziet/ervaart in moeilijke tijden, zie ook Gen.45:5 en 50:20)

20 een soera (ook: ‘sura’) is een hoofdstuk in de Koran, een ‘aya’ is een vers in de Koran. 21 Goosen, van Loopik, Wessels (2006), Mozes in Bijbel, Tora en Koran (pag. 81) 22 bij 8 groepen: twee groepen beantwoorden de vraag over het beeld van Jozef in Genesis,

twee groepen bespreken het beeld van Jozef in soera 12, twee groepen gaan over het beeld van God in Genesis en twee groepen over het beeld van God in de soera. Na beantwoorden

van alle vragen mogen groepen op elkaar reageren: doorvragen, aanvullen of nuanceren.

Genesis hoofdstuk 37 en hoofdstuk 39 corresponderen met soera 12:1-35.

Genesis hoofdstuk 40 tot en met hoofdstuk 50 corresponderen met soera 12:36-111.

53

6. Mozes en de Exodus

Mozes is een bekende persoon uit de Abrahamitische godsdiensten. Er wordt over

hem geschreven in de Tenach, Bijbel en Koran. De Hebreeuws-joodse naam voor

Mozes is: משה = Mosje. Zijn Arabisch-islamitische naam is: موسى = Moesa. We

lezen het verhaal in het tweede Bijbelboek: Exodus. Het Bijbelboek 1Koningen

dateert Mozes’ leven rond 1.400 v. Chr.23. Het verhaal speelt zich dus ongeveer

3.400 jaar geleden af, in de tijd van de farao’s. We lezen eerst weer de context

om een idee te krijgen wat er zich voor en rondom het verhaal afspeelde.

Na de dood van Jozef, begonnen de Egyptenaren zich zorgen te maken

over het groeiende aantal Israëlieten. Een nieuwe farao behandelde hen

slecht, en de Israëlieten moesten zelfs als slaven werken. De farao gaf opdracht

dat al hun baby jongentjes gedood moesten worden. Om haar zoontje te

redden, stopte een Israëlische moeder haar zoontje in een rieten mand en liet

ze hem wegdrijven op de rivier de Nijl. Het baby’tje werd gevonden en gered

door een van de dochters van de farao. Ze voedde hem op als haar geadopteerde

zoon en gaf hem de naam Mozes.

Op een dag, toen Mozes groot was, zag hij hoe een Egyptenaar een Israëliet

mishandelde. Mozes kwam tussenbeide en doodde de Egyptenaar. Omdat deze

moord ontdekt werd, vluchtte Mozes weg uit Egypte. Hij verstopte zich in het

land Midian. Op een dag, verscheen God aan Mozes in een brandende

braamstruik. Een engel van God vertelde Mozes dat hij zijn volk uit Egypte

moest bevrijden. Mozes moest de Israëlieten terugbrengen naar het land dat

God beloofd had aan Abraham en zijn nakomelingen. Deze uittocht, waarbij de

Israëlieten bevrijd werden uit Egypte, staat bekend als de Exodus. Veel later

zou Stefanus (volgeling van Jezus) een toespraak houden waarin hij de mensen

herinnerde aan het leven van Abraham, Jozef en Mozes (Handelingen 7:8-45).

In het Nederlands staat ‘exodus’ voor een ‘uittocht’ of ‘leegloop’ en wordt het

gebruikt als een verwijzing naar een groot aantal mensen.

‘Context-video’ van The Bible Project (https://thebibleproject.com):

Het boek Exodus deel 1

https://vimeo.com/213105448 (5:05)

23 https://nl.wikipedia.org/wiki/Mozes

54

‘The Prince of Egypt’; is een gedramatiseerde film van het Bijbelverhaal over

Mozes. De video kan je bekijken, na het invullen van je Outlook-wachtwoord.

Mozes vermoordt een

Egyptenaar en vlucht.

https://tinyurl.com/ybyzzh4a (5:43)

➢ Vergelijk het filmfragment van de moord met Exodus 2:11-15. Wat valt op?

___________________________________________________________________________________

Nadat Mozes een Egyptenaar doodde, vluchtte hij naar het buitenland. Daar

vertelde God aan Mozes om terug te gaan naar Egypte en zijn volk weg te leiden.

Exodus 3:1-22 (leestijd: 4:40)

www.basisbijbel.nl/boek/exodus/3

God spreekt met Mozes vanuit de brandende braamstruik

1 Mozes was herder geworden van de kudden van Jetro (= Rehuël), de

priester van Midian, de vader van zijn vrouw. Op een keer had hij de kudde

naar de overkant van de woestijn gebracht. Daar kwam hij bij de berg

Horeb (= Sinaï), de berg van God. 2 Daar kwam de Engel van de Heer (=

God) naar hem toe. De Engel stond midden in een braamstruik en zag er

uit als een vuurvlam. Mozes zag dat de braamstruik wel in brand stond,

maar niet verbrandde. 3 Hij dacht: "Dat is wonderlijk! Ik zal eens gaan

kijken waarom die braamstruik niet verbrandt." 4 Toen de Heer zag dat hij

ging kijken, riep Hij vanuit de braamstruik: "Mozes! Mozes!" Hij

antwoordde: "Ja, Heer." 5 Toen zei de Heer: "Kom niet dichterbij. Trek je

schoenen uit, want je staat op heilige grond. 6 Ik ben de God van je vader,

de God van Abraham, de God van Izaäk en de God van Jakob." Toen

verborg Mozes zijn gezicht, want hij was bang om God te zien.

7 De Heer zei: "Ik heb heel goed gezien hoe vreselijk mijn volk lijdt in

Egypte. Ik heb gehoord hoe ze het tot Mij uitschreeuwen over hun slavernij.

Ik ken hun pijn en verdriet. 8 Daarom ben Ik gekomen om hen uit de macht

van de Egyptenaren te bevrijden. Ik zal hen uit Egypte halen. Ik zal hen

naar een goed en ruim land brengen, een prachtig en vruchtbaar land. Nu

wonen daar nog de Kanaänieten, de Hetieten, de Amorieten, de Perezieten,

de Hevieten en de Jebusieten. 9 Ik heb gehoord hoe de Israëlieten het

uitschreeuwen. Ik heb gezien hoe vreselijk slecht de Egyptenaren hen

behandelen. 10Daarom stuur Ik jou, Mozes, naar de farao. Jij gaat mijn

volk uit Egypte weghalen." 11 Maar Mozes zei: "Ik? Maar dat kan ik

55

helemaal niet! Hoe zou ik naar de farao kunnen gaan? En hoe zou ik het

volk uit Egypte kunnen halen?" 12 Toen zei Hij: "Ik ben toch bij je! En Ik

zal je bewijzen dat Ik je heb gestuurd: als je het volk uit Egypte hebt

meegenomen, zullen jullie Mij op deze berg aanbidden."

13 Toen zei Mozes tegen God: "Maar als ik tegen de Israëlieten zeg: 'De

God van jullie voorvaders heeft mij naar jullie toe gestuurd,' dan vragen ze

mij misschien: 'Hoe heet Hij dan?' Wat moet ik dan tegen hen

zeggen?" 14 Toen zei God tegen Mozes: "Mijn naam is IK BEN. Zeg tegen

de Israëlieten: 'IK BEN heeft mij gestuurd. 15 De Heer, de God van jullie

voorvaders, de God van Abraham, Izaäk en Jakob, heeft mij naar jullie toe

gestuurd.' Dat is voor eeuwig mijn naam. En zo wil Ik voor altijd worden

genoemd. 16 Ga. Roep de leiders van het volk Israël bij elkaar en zeg tegen

hen: De Heer, de God van jullie voorvaders, de God van Abraham, Izaäk

en Jakob, is naar mij toe gekomen. Hij heeft gezegd: 'Ik heb heel goed

gezien wat er in Egypte met jullie gebeurt. 17 Ik zal jullie uit de slavernij

in Egypte redden. Ik zal jullie brengen naar het land van de Kanaänieten,

Hetieten, Amorieten, Perezieten, Hevieten en Jebusieten. Ik zal jullie naar

een prachtig en vruchtbaar land brengen.' 18 Ze zullen naar je luisteren.

Daarna ga je met de leiders van Israël naar de koning van Egypte. Zeg

tegen hem: 'De Heer, de God van de Hebreeën, is naar ons toe gekomen.

Laat ons alstublieft drie dagen ver de woestijn in reizen. Want daar willen

we aan onze Heer God offers brengen.'

19 Maar Ik weet dat de koning van Egypte jullie niet zal laten gaan. Zelfs

niet als Ik hem met geweld daar toe zal dwingen. 20 Daarom zal Ik Egypte

straffen met allerlei rampen. Ik zal wonderen bij hen doen. Daarna zal de

koning jullie laten gaan. 21 En Ik zal ervoor zorgen dat de Egyptenaren

goed zullen zijn voor dit volk. Daardoor zullen jullie niet met lege handen

uit Egypte vertrekken. 22 Elke vrouw moet aan haar buurvrouw en

huisgenoten vragen om zilveren en gouden voorwerpen. Ook om kleren

voor de kinderen. Zo zullen jullie de Egyptenaren beroven."

Het fragment uit ‘The Prince of

Egypt’ gaat over Exodus 3.

Beantwoord de vragen over het

verhaal van Mozes volgens de

Bijbeltekst (niet volgens de video).

Mozes bij de braamstruik https://tinyurl.com/ycerokxe (8:26) Korte versie Mozes bij braamstruik https://tinyurl.com/y8zrajgd (5:16)

Vragen bij Exodus 3:1-22

1. Waarom gaf God juist aan Mozes (en niet aan iemand anders) de

opdracht om zijn volk te bevrijden uit Egypte?

___________________________________________________________________________________

56

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

2. Hoe reageerde Mozes op de opdracht die God hem gaf? Begrijp je Mozes’

reactie? Leg je antwoord uit.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

3. Wat zei God tegen Mozes om hem te bemoedigen en vertrouwen te geven in

de opdracht die hij moest uitvoeren (lees evt. ook Exodus 4)?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Beantwoord de reflectie- en toepassingsvragen hieronder.

A. Wat zijn (voor jou) belemmeringen of bezwaren waardoor je een

moeilijke opdracht of uitdaging niet zou accepteren?

B. Hoe krijgt iemand (jijzelf) voldoende zekerheid, vertrouwen of moed

om een lastige opdracht toch te accepteren en de uitdaging aan te gaan?

C. Hoe belangrijk is het (voor jou) dat iemand waarin je vertrouwt achter

je staat of ‘in je gelooft’? Leg uit (evt. met voorbeeld uit je eigen leven).

D. Mozes werd geroepen door God. Het was zijn roeping’ (taak, werk)

om een leider te worden. Als je nadenkt over jouw toekomstige studie of

beroep, in hoeverre bepalen anderen (en wie?) dan wat je gaat doen?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

57

De Bijbel (Ex.3:5) en de Koran (Soera 20:11-12) vertellen dat Mozes

zijn sandalen uitdeed toen hij de heilige grond rond de brandende struik

betrad. Dat is de reden waarom moslims, uit respect voor Allah, ook

vandaag nog, hun schoenen uitdoen als ze de grond van een moskee betreden.24

Mozes vroeg naar Gods naam, zodat hij aan de mensen kon vertellen wie hem

gestuurd had. God antwoordde Mozes: "Ik ben wie ik ben. Zeg dit tegen het

volk van Israël: 'Ik ben' heeft mij tot u gezonden" (Ex. 3:14). In het Hebreeuws,

wordt "IK BEN" gespeld: 'JHWH'. Met klinkers erbij wordt het dan: Jahweh of

Jehova. Uit respect voor God spreken joodse gelovigen deze godsnaam niet uit.

In de Bijbel wordt Jahweh vaak als ‘Heer’ vertaald (Deut.6:4). Een uitleg van de

uitspraak “Ik ben wie ik ben” is dat God niet een gewone naam wil geven maar

hiermee wil zeggen dat de mensen hem als God leren kennen door met hem te

leven en zo te merken dat hij er is, dat God bij hen is. Jezus werd ook Immanuël

genoemd wat wil zeggen: ‘God met ons’ of ‘God is met ons’ (Matteüs 1:23).

De woorden 'verlossing' en 'redding' worden geïntroduceerd in het boek Exodus.

Verlossing betekent letterlijk een slaaf vrijkopen. In deze context wordt het

gebruikt voor hoe God Israël uit de slavernij bevrijdt. Het woord 'redding'

betekent simpelweg gered worden van gevaar.

VERDIEPING Exodus deel 2, tien plagen en Tien Geboden Het boek Exodus deel 2 https://vimeo.com/213105569

(4:38)

Mozes accepteerde Gods opdracht en ging naar

de farao om hem te vragen de Israëlieten terug

te laten gaan naar hun eigen land. Maar de

farao wilde de Israëlieten niet laten gaan. Dus stuurde God een aantal plagen

zodat de farao van gedachten zou veranderen. Met de laatste (10e) plaag,

draaide God de rollen om. Net zoals de farao de zonen van de Israëlieten doodde,

doodde God in deze laatste plaag elke oudste zoon in Egypte. In tegenstelling tot

de farao, gaf God een middel om te ontsnappen aan deze plaag

door het bloed van een lam. Op de avond voordat de Israëlieten

uit Egypte vluchtten, offerden zij een jong lam. Ze ‘verfden’ het

bloed op de deurposten van hun huizen. Toen de tiende plaag

over Egypte kwam, ging deze voorbij aan de huizen met bloed van een lam. De

oudste zonen van die huizen bleven gewoon in leven. Na deze laatste plaag liet

de farao de Israëlieten gaan. Maar al snel kreeg hij spijt en achtervolgde hij ze

met zijn leger. Toen de Israëlieten in het nauw gedreven waren, maakte God een

weg door de Rode Zee. Nu waren ze eindelijk op weg naar het beloofde land.

Om hen te helpen in vrede samen te leven gaf God, op twee platte stenen, de

Thora (Wet) met de Tien Geboden aan Mozes. Deze wet was een verbond;

een samenwerkingsverband tussen God en mensen, een soort overeenkomst

waarin God beloofde het volk te zegenen (gelukkig maken) als zij de wet zouden

volgen. God waarschuwde ook voor problemen als zij de wet zouden overtreden.

24 www.overislam.nl/www.overislam.nl/religies/overeenkomsten%20islam%20christendom.htm

58

7. Koning David

Het leven van David is een verhaal over haat, liefde, ontrouw, strijd om macht

en zelfs moord. David maakt veel mee in zijn leven. Van jonge herdersjongen

wordt hij een bekende koning. Jezus wordt later ‘zoon van David’ genoemd. Dat

laat zien dat David een belangrijke plaats inneemt in het joods-christelijke geloof.

David komt ook voor in de Koran (soera 2) waarin hij de reus Djalut met een

weggeslingerde steen doodt. In de context hieronder gaan we in enkele grote

stappen door de Bijbelse geschiedenis van Mozes tot de jonge David.

Na Mozes’ dood, stak zijn opvolger Jozua met de Israëlieten de rivier de

Jordaan over. Zo kwamen ze in het beloofde land Kanaän. Verschillende

rechters, zoals Simson (Richters 13-16), probeerden de

mensen leiding te geven. Helaas waren de meesten van deze

rechters slechte leiders. Ze deden foute dingen en gaven een

slecht voorbeeld. Na de tijd van de rechters leidde de

priester en profeet Samuel de mensen. Maar de Israëlieten

wilden een koning, net als de landen om hen heen. Samuel

was hier verdrietig om, maar God vertelde Samuel dat hij

het volk haar zin moest geven. plaatje: Delila en Simson (Richt. 16:4-22)

Zo benoemde Samuel Saul tot de eerste koning over Israël. Na korte tijd, werd

het duidelijk dat Saul een slechte koning was. Daarom zei God tegen Samuel dat

hij een andere koning moest benoemen. David zou de nieuwe koning worden.

VERDIEPING In het boek 1 Samuel hoofdstuk 16 staat hoe Samuel een nieuwe

koning zoekt. God stuurde hem naar Betlehem, naar een man genaamd Isaï. Een

van zijn zonen moest koning worden. Samuel dacht dat een zoon van Isaï die erg

groot was de nieuwe koning moest worden. Maar God zei tegen Samuel; “Let er

niet op hoe hij eruitziet. Let er ook niet op dat hij zo groot is. Want hem heb ik

niet uitgekozen. Het gaat immers niet om wat je ziet. Want een mens kijkt hoe

de buitenkant is, maar ik kijk hoe hij innerlijk is.” (1Sam.16:7) De Groot Nieuws

Bijbel vertaalt het laatste zinsdeel als; “maar ik (God) kijkt naar het hart”.

Uiteindelijk werd de jongste zoon van Isaï, die voor de schapen aan het zorgen

was, van het veld gehaald. God zei tegen Samuël: “Sta op, zalf hem. Want hij is

het.” Samuel nam de hoorn met olie en zalfde hem daar, bij zijn broers. Vanaf

die dag was David vol van de Geest van God (1Sam.16:12-13).25

➢ Wat is belangrijker (voor een koning of leider) het uiterlijke of het innerlijke?

Waarom vind je dat?

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

Extra: lees David vecht tegen Goliat (1 Sam.17:12-51 of 17:32-51).

1 Samuel 17:32-51 (4 min.) www.basisbijbel.nl/boek/1_samuel/17

David en Goliat (Engelstalig) https://vimeo.com/213105715 (5:27)

25 zalven is het aanbrengen van olie, balsem of zalf op iemand om zo deze persoon aan te

stellen voor zijn ambt (taak). ‘Messias’ en ‘Christus’ betekenen gezalfde; door God verkozen.

59

David was nog een herdersjongen

toen hij door Samuel tot koning

gezalfd werd (voor zalven zie voetnoot

op de vorige pagina). David beschermde zijn

schapen tegen beren en leeuwen met steen

en een slinger (een soort katapult). Toen

David hoorde dat het leger van Israël

bedreigd werd door de reusachtige

kampvechter Goliat, greep hij in. David versloeg Goliat met steen en slinger. Zo

kwam David bij koning Saul als legeraanvoerder in dienst. Koning Saul was

vaak depressief en leed aan woedeaanvallen. David, die ook een goede

muzikant was, moest dan muziek maken om Saul te kalmeren.

David was als legeraanvoerder zo succesvol in oorlogen dat Saul jaloers werd op

David en hem wilde doden. In deze moeilijke periode van Davids leven, waarin

hij vaak op de vlucht was, schreef hij veel gedichten en liedjes die je kunt vinden

in het OT-boek Psalmen. Als Saul achter David aanzit om hem te vermoorden,

weet David steeds te ontkomen. Op een dag heeft David de mogelijkheid om

koning Saul te doden. Maar dat doet hij niet. Hij wil geen eigen rechter spelen.

Als Saul in de oorlog met de Filistijnen sneuvelt, wordt David de nieuwe koning.

Ook als koning behaalde David veel overwinningen in de strijd. En hij bracht de

Ark van het verbond (kist met de twee tabletten van Mozes met daarop de Tien

Geboden) naar Jeruzalem. David liet zo zien dat hij God belangrijk vond. En God

maakte van David een machtige, rijke en beroemde koning met een schitterend

paleis in Jeruzalem. David trouwde met veel vrouwen en bijvrouwen en kreeg

veel zonen en dochters (2 Sam.5).

Tot hier de successtory. Normaal gesproken ging een koning, ook David, met zijn

troepen meevechten op het slagveld. Het volgende verhaal vertelt dat David een

keer niet mee ging vechten maar thuisbleef. En dan gaat hij flink de fout in…

2 Samuel 11:1-12:14 (leestijd: 6 min.) www.basisbijbel.nl/boek/2_samuel/11 en www.basisbijbel.nl/boek/2_samuel/12

David en Batseba

1 Toen het weer voorjaar werd, de tijd dat de koningen altijd ten strijde

trekken, stuurde David Joab en zijn leger er op uit. Ze versloegen de

Ammonieten en omsingelden Rabba. Maar David bleef in Jeruzalem.

2 Op een avond stond David op van zijn bed en wandelde op het dak van

het paleis. Vanaf het dak zag hij een vrouw die zich aan het baden was. Ze

was heel mooi. 3 David liet vragen wie ze was. Hij kreeg te horen: "Dat is

Batseba, de dochter van Eliam. Ze is getrouwd met de Hetiet Uria." 4 David

stuurde boodschappers naar haar toe om haar te halen. Ze kwam naar hem

toe en hij ging met haar naar bed. Daarna ging ze terug naar huis.

5 Batseba merkte dat ze in verwachting was geraakt van David. Ze liet het

hem weten. 6 Toen stuurde David een boodschap naar Joab dat hij Uria

naar hem toe moest sturen. 7 Uria ging naar David. David vroeg hem hoe

het met Joab en zijn mannen ging en hoe het met de oorlog stond. 8Daarna

zei David tegen Uria: "Ga maar naar huis en rust een beetje uit." Een paar

60

dienaren van de koning brachten hem een maaltijd achterna. 9 Maar Uria

ging niet naar huis. Hij ging in de paleispoort slapen, bij de andere soldaten

van zijn heer. 10 David kreeg te horen: "Uria is niet naar huis gegaan."

David ging naar Uria en zei tegen hem: "Je hebt toch een lange reis achter

de rug? Waarom ga je dan niet naar huis?" 11 Maar Uria zei tegen David:

"De kist van God en de mannen van Israël en Juda wonen in tenten, en

mijn heer Joab is met zijn mannen in het veld. Zou ik dan naar huis gaan

om te eten en te drinken en bij mijn vrouw te slapen? Ik zweer dat ik dat

niet zal doen!" 12 David zei tegen Uria: "Blijf vandaag nog hier, dan zal ik

je morgen weer terug laten gaan." Zo bleef Uria die dag en de volgende

dag in Jeruzalem.

David laat Uria doden

13 De volgende dag nodigde David hem uit om met hem te eten en te

drinken. Hij zorgde ervoor dat Uria dronken werd. Maar Uria ging 's avonds

weer slapen bij de soldaten en ging niet naar huis. 14Daarom schreef David

de volgende ochtend een brief aan Joab. Hij liet Uria die brief meenemen

toen hij vertrok. 15 In de brief stond: "Zet Uria op de plaats waar het

zwaarst wordt gevochten. Trek je dan terug met je mannen, zodat hij wordt

gedood."

16 Joab bekeek de toestand van de stad goed. Daarna zette hij Uria op de

plaats waarvan hij wist dat daar de stad het beste werd verdedigd. 17 De

bewoners kwamen de stad uit en vielen Joabs leger aan. Ze wisten een

groot aantal van Joabs mannen te doden. Ook Uria werd gedood. 18 Joab

liet aan David weten hoe de strijd was gegaan. 19 Hij beval de

boodschapper: "Vertel de koning het hele verhaal van de strijd. 20 Als de

koning boos wordt en vraagt: 'Waarom zijn jullie dan zo dicht bij de stad

gekomen? Wisten jullie dan niet dat ze jullie vanaf de muur zouden

beschieten? 21 Weet je nog hoe Abimelech, de zoon van Jerubbaäl, werd

gedood bij Tebez? Door een vrouw die vanaf de muur een stuk van een

molensteen op zijn hoofd liet vallen! Waarom zijn jullie dan zo dicht bij de

muur gekomen?' Dan moet je zeggen: 'Ook Uria is dood.'"

22 De boodschapper ging naar David en vertelde alles wat Joab hem

bevolen had. 23 Hij zei tegen David: "Die mannen waren sterker dan wij.

Ze vielen ons vanuit de stad aan, in het open veld. Maar wij drongen hen

terug tot aan de stadspoort. 24 Toen schoten de boogschutters vanaf de

muur op onze mannen. Een aantal van hen werd gedood. Ook Uria is dood."

25 Toen zei David tegen de boodschapper: "Zeg tegen Joab om hem te

bemoedigen: 'Trek het je niet te veel aan. Het zwaard doodt de ene keer

de één, de andere keer een ander. Ga door en verwoest de stad.' "

26 Toen Uria's vrouw hoorde dat haar man dood was, treurde ze over hem.

27 Toen de tijd van rouw voorbij was, liet David haar naar zijn huis halen.

Ze werd zijn vrouw en kreeg een zoon. Maar de Heer vond het heel erg wat

David had gedaan.

2 Samuel 12 - Natan bestraft David

1 De Heer stuurde de profeet Natan naar David. Hij zei tegen David: "Er

waren in een stad twee mannen. De één was rijk en de ander was arm. 2

De rijke man had heel veel schapen en koeien. 3De arme man had niets.

Alleen maar één lammetje dat hij had gekocht. Het groeide bij hem op,

samen met zijn kinderen. Het at van zijn bord, dronk uit zijn beker en

sliep bij hem op schoot. Het lammetje was net een kind voor hem. 4 Op

een keer kreeg de rijke man bezoek. Hij vond het zonde om één van zijn

61

eigen schapen of koeien voor zijn gast te slachten. Daarom nam hij het

lammetje van de arme man en maakte dat klaar voor zijn gast."

5 Toen werd David woedend op die man. Hij zei tegen Natan: "Ik zweer bij

de Heer dat de man die dat gedaan heeft, de doodstraf verdient! 6 En

omdat hij dit heeft gedaan en geen medelijden had met de arme man, moet

hij hem vier lammetjes teruggeven." 7 Natan zei tegen David: "U bent die

man! Dit zegt de Heer, de God van Israël: 'Ik heb u tot koning van Israël

gezalfd. Ik heb u steeds uit de handen van Saul gered. 8 Ik heb u het paleis

van uw heer en de vrouwen van uw heer gegeven. Ik heb u Juda en Israël

gegeven. Als u dat te weinig vond, had Ik u nog wel meer gegeven. 9

Waarom heeft u zich niets van Mij aangetrokken en iets gedaan wat Ik

vreselijk vind? U heeft de Hetiet Uria vermoord. U heeft zijn vrouw als

vrouw voor uzelf genomen. U heeft Uria laten doden in de strijd tegen de

Ammonieten. 10 Daarom zal er voortaan in uw familie altijd strijd zijn. Dat

is uw straf omdat u zich niets van Mij heeft aangetrokken. Want u heeft de

vrouw van Uria afgenomen om zelf met haar te trouwen. 11 Dit zegt de

Heer: Ik zal ervoor zorgen dat u vanuit uw eigen familie een ramp zal

overkomen. En Ik zal uw vrouwen voor uw ogen weghalen en ze aan

iemand anders geven. Hij zal op klaarlichte dag met uw vrouwen naar bed

gaan. Want u heeft het wel stiekem gedaan, maar Ik zal dit doen terwijl

heel Israël het ziet, op klaarlichte dag!" 13 Toen zei David tegen Natan: "Ik

heb verkeerd gedaan tegen de Heer!" Natan antwoordde: "De Heer

vergeeft het u. U zal niet sterven, 14 ook al heeft u de Heer heel erg

beledigd. Maar Batseba's baby zal sterven."

De profeet Nathan

confronteert David

https://vimeo.com/213105802 (2:56)

Vragen bij 2 Samuel 11:1 – 12:1

1. Zelfs een koning moest

zich houden aan de Wet

met de Tien Geboden.

Welke ‘geboden’ overtrad David

allemaal?

_____________________________

______________________________

10 Geboden samengevat uit Exodus 20:1-17

1. Vereer geen andere goden

2. Maak geen afgodsbeeld

3. Misbruik Gods naam niet (vloek niet)

4. Vier de sabbat (houdt rust op zat./zo.)

5. Eer (respecteer) je vader en moeder

6. Vermoord niemand

7. Pleeg geen overspel (ga niet vreemd)

8. Steel niet

9. Beschuldig niemand van iets wat niet waar is

10. Verlang niet naar iets dat van een ander is

62

2. Lees Exodus 21:12-14 en Deuteronomium 22:22. Wat was de straf in de wet

voor moord en overspel? Wie hadden er volgens deze wet een probleem?

___________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________

3. Wilde David, direct nadat hij erachter kwam dat Batseba zwanger was, zijn

fout (overspel) toegeven? (tip: waarom wilde David Uria dronken voeren?)

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

4. Wat gebeurde er doordat David zijn fout (overspel) probeerde te verbergen?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

5. Lees Psalm 32 (vooral vers 3-5) en Psalm 51. Wanneer schreef David Ps. 51?

Hoe voelde David zich toen hij zweeg over wat hij verkeerd had gedaan?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

6. Waarom vertelde Natan een verhaal over een rijke en arme man aan David?

Wie is de rijke man in het verhaal? Wie is de arme man? Wie is ‘het lammetje’?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

7. Wat vind je ervan dat Natan tegen David durfde te zeggen: “U bent die man!”

(2 Sam.12:7)? Leg je antwoord uit.

___________________________________________________________________________________

63

8. Wat vind je van Davids reactie op de straf die Natan uitspreekt? Bedenk wat David,

als (machtig) koning, zou kunnen zeggen/vinden/doen nadat hij zijn straf hoorde.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

9. Wat is volgens jou de moraal van dit verhaal?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Een principe is iets dat

vroeger geldig is en wat

je ook nu nog kunt

toepassen (zie par. 2.3.) Bekijk

de video aandachtig en probeer

een principe te ontdekken.

Natan en David:

https://vimeo.com/213155732

(2:37)

A. Welk principe zie jij in de bovenstaande video?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

B. Wat is een klokkenluider? Wie in dit verhaal over koning David kan

geïdentificeerd worden als een klokkenluider? Leg je antwoord uit.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

64

Beantwoord de reflectie- en toepassingsvragen hieronder.

A. Zou je koning David als leidinggevende (of als aanvoerder van je team,

baas in de supermarkt, of als docent) willen hebben? Waarom wel of niet?

B. Wat voor karakter moet een leid(st)er hebben zodat je hem/haar zou kunnen

vertrouwen?

C. Is het (ouderwetse) spreekwoord ‘ledigheid is des duivels oorkussen’ op David

van toepassing? Waarom wel/niet? (zie voor betekenis van dit spreekwoord:

www.woorden.org/spreekwoord.php?woord=des%20duivels%20oorkussen)

D. Vind je het belangrijk dat iemand (een leider en ook voor jezelf) zijn of haar

fouten toegeeft? Waarom vind je dat belangrijk?

E. Wat, of wie, is voor jou de ideale leider (aanvoerder, coach, baas, etc.)?

F. Heb je weleens een situatie gezien waarin iemand iets deed wat je afkeurde?

Wat heb je er toen aan gedaan? Wat waren de redenen waarom je (n)iets deed?

G. Zou jij net als Natan ook een ‘klokkenluider’ durven zijn? Hoe kan je tegen

onrecht opstaan op een ‘kleine’ manier? Geef een voorbeeld.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

❖ Vind een artikel of film(pje) over een klokkenluider. Het mag ook een filmpje

zijn over pesten waarbij iemand het opneemt voor degene die gepest wordt.

Stuur de link van het filmpje naar je docent en vertel er iets over in de klas.

➢ Luister nogmaals naar het lied “Hallelujah” (par. 1.2.). Wat uit het verhaal van

David (en Batseba) herken je in dit lied? Wat is een ‘broken hallelujah’?

➢ Eén leerling in de klas speelt David. De andere leerlingen zijn journalisten.

Leerlingen schrijven (in groepjes van 3 of 4) een aantal vragen op die ze aan

David willen stellen. De docent is moderator (zoals een perschef bij een coach of

voetballer die geïnterviewd wordt). Het doel is dat je door je vragen een artikel

kan schrijven dat een aanvulling is op het verhaal in de Bijbel.

65

Het verhaal dat Natan aan David vertelde, over de arme man en zijn

lammetje, is een parabel of gelijkenis. Bij de interpretatie van

gelijkenissen moeten we ons realiseren dat, toen ze oorspronkelijk

werden verteld, veel luisteraars begrepen wat er werd bedoeld, net zoals je nu

een goede grap snapt. Als wij nu een gelijkenis uit de Bijbel lezen, is onze

context, tijd en plaats heel anders dan toen deze gelijkenis voor het eerst verteld

werd. Een sleutel tot het begrijpen van een gelijkenis zijn de zogenaamde

"referentiepunten"26. Een referentiepunt is iets in een verhaal waar jij je mee

kan identificeren, iets wat je aanspreekt, waarin jij jezelf herkent waardoor het

verhaal (meer) betekenis krijgt. Om te illustreren hoe een referentiepunt ‘werkt’

staat hieronder de ‘straatbijbel-versie’ van de gelijkenis die Natan aan koning

David vertelde.

❖ Waarmee komt de scooter overeen in de originele gelijkenis (2 Sam.12:1-4)?

_______________________________________________________________

De straatbijbel schrijft over een scooter in plaats van een lammetje omdat dit

voor de moderne (straatbijbel)lezers een meer aansprekend referentiepunt biedt.

Je kan je vandaag nu eenmaal gemakkelijker herkennen in, of identificeren

met, iemand met een scooter dan met iemand die slechts één lammetje bezit.

Hoewel koning David verre van perfect was, hield

hij van God en deed hij veel goede dingen in zijn

leven. Daarom wordt David nog steeds gezien als

een profeet en een van de beste koningen van het oude

Israël. De Davidster, het symbool van het Jodendom, is

vernoemd naar koning David. David schreef veel Psalmen die in de Bijbel staan.

Psalmen zijn liedjes en gedichten vol met emoties en stijlfiguren (genre: poëzie).

David schreef Psalm 51 nadat Natan hem geconfronteerd had met zijn overspel

met Bathseba. David kreeg vergeving, maar zijn overspel had wel negatieve

gevolgen voor hem en zijn familie.

26 referentiepunten: informatie of ervaringen die je helpen om (iets) te begrijpen

Gado stuurde de prophet Natan naar David toe. Natan moest David een torrie

vertellen. Het was dit verhaal: ‘Er woonden eens twee kills in dezelfde stad, een

rijke en een skirre. De rijke kill had omin veel bezittingen. Hij had een mooie

osso, mooie waggies, lauwe motors. De skirre boy had alleen maar een scooter.

Hij was gek op die scooter. Hij was er elke dag mee bezig. Hij had hem helemaal

gepimpt. Hij zat er altijd aan te sleutelen, of was hem aan het poetsen. Die

scooter was zijn baby. Maar op een dag kreeg de rijke kill bezoek van een of

andere kennis. Die kennis wou een beetje cruisen door de hood. De rijke kill was

zo gierig, dat hij deze man niet wou laten rijden met zijn eigen voertuigen. Dus

pakte hij de scooter van zijn buurjongen en gaf hem aan zijn gast. En die reed

hem total loss.’

66

Davids leven en Psalmen hebben muzikanten en liedjesschrijvers als Bono van

U2 en Leonard Cohen geïnspireerd in hun werk.27 Het nummer 'Hallelujah' bevat

de uitspraak 'a broken hallelujah'. Hallelujah betekent "prijs Yah" of Jahweh; de

Hebreeuwse naam voor God (https://goo.gl/Q9QRYY). Dit 'Hallelujah' werd

‘gebroken’ door Davids overspel. Het lied verwijst ook naar Simson die zijn kracht

verloor toen zijn haar werd afgeknipt (Richt. 16).28 Nadat David en Batseba's

eerste zoon was gestorven, kreeg Batseba een nieuwe zoon: Salomo, die de

volgende koning van Israël werd.

Hieronder een video over Bono van

U2 die Eugene Peterson bezoekt

(auteur van 'The Message'; een

geparafraseerde Bijbel). In de video

vertelt Bono hoe hij

Bijbelse poëzie, zoals

Psalm 42, gebruikt voor

zijn liedteksten. Bono https://vimeo.com/221641665 (tot 06:42)

Tot slot, een bruggetje naar het volgende hoofdstuk. De woorden van de profeet

Natan (in 2 Samuel hoofdstuk 7) zijn een persoonlijke voorspelling of profetie

voor David. God zei toen door de profeet Natan tot David: 'Als jouw tijd voorbij

is en je gestorven bent, zal Ik jouw eigen zoon koning maken. En Ik zal met hem

zijn. En híj zal voor Mij een huis bouwen. En Ik zal ervoor zorgen dat altijd één

van zijn zonen koning zal zijn. Ik zal zijn Vader zijn en hij zal mijn zoon zijn'

(2Sam.7:12-14a). Teksten als deze zijn sleutels tot het begrijpen van de

overkoepelende, grote verhaallijn van de Bijbel. Deze belofte wordt gezien als

een profetie (zie bijlage B) over een toekomstig leider en koninkrijk.

David in het boek 2 Samuel

https://vimeo.com/213664897 (2:58)

❖ Wie kan de 'zoon van David' zijn, de toekomstige koning genoemd in 2Sam.7

en die zal regeren in een ‘eeuwigdurend koninkrijk’?

_______________________________________________________________

27 https://goodnewsnow.wordpress.com/2016/06/24/bono-heartbreak-that-led-to-faith 28 www.bibleodyssey.org/en/people/related-articles/leonard-cohens-hallelujah.aspx

67

Voordat we verder gaan met het NT,

kijken we eerst een video met een

overzicht van het OT in 5 minuten.

Het Oude Testament

in 5 minuten

https://vimeo.com/213105846

(5:00)

VERDIEPING

Deze alinea geeft een overzicht van wat er tussen koning David en Jezus

gebeurde. Koning David leefde ongeveer 1000 jaar voor Christus. Davids zoon

Salomo volgde hem op. Nu de Israëlieten een land hadden om in te wonen

bouwde Salomo een tempel waarin de stenen platen met de Tien Geboden

werden opgeslagen. Salomo was een wijze koning die veel Spreuken schreef. In

1Koningen 3:16-28 staat een prachtig verhaal waar het salomonsoordeel

vandaan komt en waaruit blijkt hoe wijs Salomo was. Nadat Salomo stierf,

kwamen nieuwe koningen die niet naar God luisterden. Vele profeten

waarschuwden de koningen om de Wet te volgen en de armen te helpen. Maar

de meeste koningen luisterden niet. Dit alles heeft geleid tot de ondergang van

Israël en Juda. De tempel in Jeruzalem werd vernietigd en de Joden moesten

leven in ballingschap (gedwongen leven als gevangenen in een ander land).

Esther was een joodse in ballingschap. Ze was erg mooi en werd uitgekozen tot

koningin van een Perzische koning. Als koningin redde ze haar volk toen iemand

de joden wilde uitroeien (zie het boek Esther). Uiteindelijk kwam er een einde aan

de ballingschap en mochten de Joden terugkeren naar hun eigen land. De tempel

werd weer opgebouwd maar opnieuw volgden de meeste mensen Gods wet

niet. Profeten als Daniel brachten hoop; ze spraken over een toekomstige

koning. Deze koning, een Messias, zou Gods beloften waar maken en een nieuw

verbond en koninkrijk oprichten dat altijd zou blijven bestaan (Dan. 2:44).

8. Jezus de Messias

Verhalen over Jezus’ geboorte en sterven zijn, vanwege Kerst en Pasen, min of

meer bekend. Dit geldt niet voor iedereen zoals uit het volgende filmpje blijkt.

BN’ers geen benul van Pasen

www.youtube.com/watch?v=68Vca_q_kQI&t=4s

Na een stukje uit de straatbijbel is dit hoofdstuk als volgt opgebouwd: 1. We

lezen wat Jezus zei, 2. We lezen over wat Jezus deed en 3. We lezen over wat er

gezegd en geschreven werd over wie Jezus is. De opbouw is dus:

Wat zegt Jezus?

Wat doet Jezus?

Wie is Jezus?

Wat komt als eerste bij je op als je

nadenkt over de vragen links?

68

Hieronder de torrie (verhaal): De geboorte van Jezus uit de straatbijbel.

De geboorte van Jezus (Mattie 1:18-25)

Straatbijbel: De torrie van Mattie www.youtube.com/watch?v=hN4g3PufdzM (2:20)

69

Wat zegt Jezus?

Jezus werd op verschillende manieren aangesproken. Zo noemden sommigen

hem ‘rabbi’ wat betekent: ‘leraar’ of ‘meester’. Als meester vertelde Jezus vaak

specifieke verhalen in de vorm van een parabel of gelijkenis. We hebben al gezien

dat Natan een parabel vertelde aan koning David. Een parabel of gelijkenis is:

een kort verhaal om een idee of iets wat waar is te illustreren. Een gelijkenis gaat

meestal over iets uit het dagelijkse leven. De Basisbijbel en de Bijbel in Gewone

Taal zijn eenvoudige Bijbelvertalingen die het Griekse woord voor ‘parabel’ of

‘gelijkenis’ vertaald hebben met ‘verhaal’ of ‘voorbeeld’ (zie bijv. Mat.13:10).

We lezen nu een bekende gelijkenis die in de Basisbijbel de titel heeft: ‘Het

verhaal van de twee zonen’. Veel Bijbels gebruiken als titel: ‘De verloren zoon’.

Lukas 15:1-3 en Lukas 15:11-32 (leestijd: 4 min.) www.basisbijbel.nl/boek/lukas/15

1. Alle belastingontvangers en andere slechte mensen kwamen graag naar

Jezus toe om naar Hem te luisteren. 2 De Farizeeërs en de wetgeleerden

mopperden daarover. Ze zeiden: "Die Man ontvangt slechte mensen en eet

met hen."

3 Toen vertelde Jezus hun iets in de vorm van een verhaal. Hij zei: (het

eerste verhaal in Lukas 15 slaan we nu even over)

Het verhaal van de twee zonen

11 Verder vertelde Jezus: "Iemand had twee zonen. 12 De jongste van de

twee zei tegen zijn vader: 'Vader, geef mij nu alvast het deel van de erfenis

dat later voor mij zal zijn.' Toen verdeelde de vader alles wat hij had tussen

zijn twee zonen. 13 Een paar dagen later verkocht de jongste zoon zijn deel

van de erfenis en ging met het geld naar een ver land. Daar maakte hij zijn

geld op door een rijk en lui leventje te leiden.

14 Toen al zijn geld op was, kwam er een zware hongersnood in dat land.

Hij begon honger te lijden. 15 Hij ging er op uit en vroeg bij één van de

bewoners om werk. Hij mocht zijn varkens hoeden. 16 Hij had zo'n honger,

dat hij best van het varkensvoer had willen eten. Maar niemand gaf hem

er iets van. 17 Toen ging hij eens goed nadenken. Hij zei bij zichzelf: 'De

knechten van mijn vader hebben meer dan genoeg te eten. Maar ik ga hier

dood van de honger. 18 Ik zal naar mijn vader gaan. Ik zal tegen hem

zeggen: 'Vader, ik heb verkeerd gedaan tegen God en tegen u. 19 Ik ben

het niet meer waard om uw zoon te zijn. Mag ik alstublieft als knecht bij u

komen werken.' 20 En hij ging naar zijn vader terug.

Toen hij nog ver weg was, zag zijn vader hem aankomen. Hij had

medelijden met hem. Hij liep hem snel tegemoet, omhelsde hem en kuste

hem. 21 De zoon zei: 'Vader, ik heb verkeerd gedaan tegen God en tegen

u. Ik ben het niet meer waard om uw zoon te zijn.' 22 Maar de vader zei

tegen zijn dienaren: 'Breng vlug de beste kleren hier en trek hem die aan.

Doe een zegelring aan zijn vinger en trek hem schoenen aan. 23 En haal

het vetgemeste kalf en slacht het. Want we gaan feestvieren. 24Want mijn

70

zoon hier was dood en hij is weer levend geworden. Want ik was hem kwijt,

maar ik heb hem weer terug!' En ze gingen feestvieren.

25 De oudste zoon had op het land gewerkt. Toen hij vlak bij huis kwam,

hoorde hij dat er muziek werd gemaakt en werd gedanst. 26 Hij riep één

van zijn knechten en vroeg hem wat er aan de hand was. 27 De knecht zei:

'Uw broer is teruggekomen. Uw vader heeft het vetgemeste kalf laten

slachten om te vieren dat hij hem gezond en wel terug heeft.' 28 Toen werd

de oudste broer boos en wilde niet naar binnen gaan. Zijn vader kwam naar

buiten. Hij drong er bij hem op aan dat hij ook binnen zou komen. 29 Maar

hij zei tegen zijn vader: 'Kijk eens, ik werk al jarenlang voor u en ben u

nooit ongehoorzaam geweest. Maar u heeft mij nog nooit één geitje

gegeven om met mijn vrienden feest te vieren. 30 Maar nu die zoon van u

is thuisgekomen die uw geld heeft opgemaakt bij de hoeren, heeft u voor

hém het vetgemeste kalf laten slachten!' 31 Maar de vader zei tegen hem:

'Jongen, jij bent altijd bij mij. En alles wat van mij is, is van jou! 32 Maar

nu moeten we feestvieren en vrolijk zijn. Want je broer was dood en hij is

weer levend geworden. Want ik was hem kwijt, maar ik heb hem weer

terug.' "

De video (Engelstalig) Lukas 9 - 19

gaat vanaf minuut 2 tot min. 4 over

het verhaal van de verloren zoon.

https://vimeo.com/231451915 (4:30)

Vragen bij Lukas 15:1-3 en 15: 11-32

1. Welke twee groepen mensen worden in vers 1-3 beschreven?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

2. Wat vind je ervan dat de jongste zoon nu al (terwijl zijn vader nog leefde) zijn

deel van de erfenis aan zijn vader vroeg? Leg je antwoord uit.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

3. Wat vind je ervan dat de vader instemde met het verzoek van de jongste zoon

en alles wat hij had onder zijn zonen verdeelde?

___________________________________________________________________________________

71

4. Wanneer besluit de jongste zoon om terug te gaan naar huis?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

5. Waarom wilde de jongste zoon als knecht voor zijn vader gaan werken?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

6. Kan iemand zijn ‘zoonschap’, afstamming of identiteit verliezen? Waarom wel

of waarom niet?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

7. Waarom zag de vader zijn jongste zoon al toen hij nog ver weg was? Wat zegt

het dat de vader snel naar hem toeliep (NBV: ‘de vader rende op zijn zoon af’)?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

8. Hoe reageerde de oudste broer op het nieuws dat zijn broertje was

teruggekomen en dat ze aan het feesten waren? Begrijp je zijn reactie? Leg uit.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

9. Wat vind je ervan dat de vader wilde dat zijn oudste zoon ook kwam

feestvieren (vers 28 en 32)? Vind je de vader redelijk? Leg uit.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

72

10. Is het terecht dat de oudste zoon zo boos werd? (tip: denk aan wat hij zei

over feestvieren met zijn vrienden en het deel van de erfenis dat hij gekregen had).

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

11. Als de titel van dit verhaal is: ‘De verloren zoon’, welke zoon is dan verloren

en waarom? Leg uit. Weet jij een betere titel voor dit verhaal? Zo ja, welke?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

12. Wat voor beeld krijg je van de vader? Wat is de metafoor voor de vader

(m.a.w. waar verwijst de vader naar)?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

13. Er is sprake van twee zonen en twee groepen (vers 1-2). Welke groep kan

zich identificeren met, of zichzelf herkennen in, de jongste zoon? Leg uit.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

14. Welke groep kan zich identificeren met, of zichzelf herkennen in, de oudste

zoon? Leg je antwoord uit.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

73

Beantwoord de reflectie- en toepassingsvragen hieronder.

A. Zegt ‘Het verhaal van de twee zonen’ iets over vrije wil, wat dan?

B. Zou jij naar het feest gaan als je de oudste broer was? Leg uit.

C. Hoe reageer je als iemand goed is voor iemand die dit niet verdiend?

D. Wat is volgens jou de moraal van dit verhaal?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Uit de context van het verhaal van de twee zonen (Luk.15:1-2) maak je

op dat Jezus zicht richt tot twee groepen mensen: groep-A: de

belastingontvangers en [andere] slechte mensen (belastingontvangers

werkten samen met de Romeinse bezetters en werden gehaat door de joden).

Groep-B: de farizeeën en wetgeleerden. Farizeeën waren joods-religieuze

leiders die veel macht en aanzien hadden. Net als wetgeleerden, wisten ze veel

van de Joodse religieuze wetten in het OT. Jezus sprak in zijn gelijkenissen

regelmatig de Farizeeën aan omdat zij niet oprecht waren en de mensen zware

religieuze plichten oplegden. Het woord ‘farizeeër’ heeft vaak een negatieve

betekenis zoals ‘schijnheilige’ of ‘vrome huichelaar’. Tegenwoordig kan een

Farizeeër worden geïnterpreteerd als een religieus zelfingenomen persoon29.

Je ziet in Het verhaal van de twee zonen (Lukas 15:11-32) twee

referentiepunten: 1. de jongste zoon en 2. de oudste zoon. De

belastingontvangers en slechte mensen (groep-A) kunnen zich identificeren

met (zich herkennen in) de jongste zoon omdat zij, zoals de jongste zoon, door

andere mensen ook tot de ‘mislukkelingen’ of ‘losers’ gerekend werden. De

farizeeën en wetgeleerden (groep-B) kunnen zich identificeren met de oudste

zoon omdat zij, zoals de oudste zoon, andere mensen afwezen of veroordeelden.

29 zelfingenomen: het hebben of tonen van een sterke overtuiging dat je eigen acties,

meningen, enz., goed zijn en dat andere mensen verkeerd zijn: kortzichtig/moralistisch zijn.

74

De farizeeën en wetgeleerden mopperden erover dat Jezus ‘slechte mensen

ontving’, terwijl de oudste zoon zich bij de vader beklaagde over de feestelijke

ontvangst van zijn jongere broer. Deze identificatie was voor de farizeeërs

confronterend omdat zij zo aangesproken werden op hun kritische,

veroordelende houding.

De vader in het verhaal van de verloren zoon is een metafoor voor God die in

het NT ‘vader’ genoemd wordt (dit blijkt o.a. uit het gebed: ‘Het Onze Vader’, zie

Lukas 11:2). Vanuit deze metafoor, is de vader die zijn bezit aan zijn zonen geeft

en die de jongste zoon niet tegenhoudt als deze op reis gaat, een God die de

vrije wil van de mensen respecteert. De sandalen en de zegelring die de jongste

zoon bij terugkomst krijgt, wijzen erop dat hij geen dienaar is (omdat deze geen

sandalen of zegelring droegen) maar een zoon. Eens een zoon, altijd een zoon.

Het gaat bij de vader blijkbaar niet om geaccepteerd zijn op basis van prestatie

maar om de relatie. Het feest dat voor de jongste zoon georganiseerd werd, kan

vergeleken worden met genade: iets goeds krijgen terwijl je dat niet verdiend.

Parabels spreken ook nu nog mensen aan. Iedereen die zich, op een of andere

manier, herkent in de jongste zoon kan hierdoor bemoedigd worden.

FILM PRODIGAL DAUGHTER Gebaseerd op Lukas 15:11-32 https://vimeo.com/231454248 (28:00)

❖ Kijkvragen ‘The Prodigal Daughter’

Er zijn drie belangrijke personages in het verhaal van ‘De twee Zonen’. In welke drie

personages in de film kan je de drie personages uit het Bijbelverhaal herkennen? Leg kort je antwoord uit (tip: let op wat Ceci

wil, en wat zij op het strand krijgt en/of vergelijk dat Ceci uit de afvalcontainer eet met de parabel).

Wat spreekt je meer aan; de film of de parabel? Waarom is dat? Vergelijk hierbij ook de laatste zin in de film (een verwijt) met de laatste zin in de gelijkenis in

Lukas 15:32.

❖ Kunstopdracht

De terugkeer van de verloren zoon is een

schilderij van Rembrandt van Rijn uit 1668.

Analyseer dit schilderij en beantwoord de vragen:

‘Wie is de staande man rechts?’ en; ‘Wat valt je op

aan de handen van de vader?’

Tip: Het schilderij is donker. De volgende link opent

een gedetailleerde foto (6.347 x 8.140 px.) die je kan

downloaden (37 MB) en je helpt de details goed te

zien.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Terugkeer_van_de_Verloren_Zoon#/media/File:Remb

randt_Harmensz._van_Rijn_-_The_Return_of_the_Prodigal_Son.jpg

75

❖ Hieronder nog een gelijkenis van Jezus: ‘Het verhaal van de zaaier’. Lees

Matteüs 13:1-9. Lees ook twee teksten die uitleg geven: Matteüs 13:18-23

en Matteüs 13:37-38a (a = eerste deel van dit vers). Geef de betekenis van:

Een (of de) zaaier: ___________________________________________________

De akker: __________________________________________________________

Zaad dat langs de weg valt: ____________________________________________

__________________________________________________________________

Rotsgrond met weinig aarde: ___________________________________________

__________________________________________________________________

Zaad dat tussen de distels valt: _________________________________________

__________________________________________________________________

Zaad dat op goede aarde valt: __________________________________________

__________________________________________________________________

De oogst: __________________________________________________________

Uitleg van ‘Het verhaal van de zaaier’

De zaaier is een metafoor voor de ‘Mensenzoon’ (13:37) wat naar Jezus

verwijst. De akker is de wereld (13:38a). Het zaad zijn de woorden van God

(v.20). De vruchtbare grond, of goede aarde, zijn de mensen die de woorden

van God begrijpen en toepassen waardoor er ‘vrucht groeit’ (13:23). Vandaar het

spreekwoord: ‘in goede aarde vallen’. Vrucht staat voor goede dingen en daden.

De grond langs de weg staat voor mensen die Jezus’ woorden niet begrijpen.

De duivel steelt wat gezaaid was (13:19). Rotsgrond met weinig aarde zijn

mensen die een tijdje geloven maar opgeven als er problemen komen (13:21).

Grond met distels staat voor mensen van wie het geloof verstikt wordt door

zorgen en geldzucht. Deze drie gronden leveren geen vrucht en geen oogst op.

Vanuit literair perspectief, kan ‘de

gelijkenis van de zaaier’ het volgende

betekenen: je zult oogsten

(productief/succesvol zijn) als je

aandacht besteedt aan wat je hoort

en als je dingen die je leert ook in de

praktijk brengt. Als je hoort wat er

onderwezen wordt maar er niets mee

doet, dan heb je er niets aan.

‘De zaaier’ van Vincent van Gogh, 1888

76

De gelijkenissen van Jezus staan opgeschreven in de evangeliën. Het

woord ‘evangelie’ (Engels: ‘gospel’) betekent 'goed nieuws'. De eerste

vier boeken van het NT zijn evangeliën. De auteurs van deze boeken

schreven ooggetuigenverslagen over het leven van Jezus. Zij hebben Jezus’

uitspraken, parabels en de verhalen over zijn leven opschreven. De eerste drie

evangeliën bevatten veel gelijkenissen. Het vierde evangelie gaat meer over wie

Jezus is. Jezus sprak in zijn parabels vaak over het Koninkrijk van God.

❖ Zoek op in je Bijbel (of op www.basisbijbel.nl) wie de auteurs zijn van de vier

evangeliën in de Bijbel. Schrijf hun namen hieronder op.

_______________________________________________________________

Het doel van de evangeliën is om geloof en (eeuwig) leven te geven (Joh.

20:30-31). Elk evangelie beschrijft het onderwijs, de bediening30, de dood en

de opstanding van Jezus op een andere manier en voor een specifieke doelgroep.

Matteüs schreef voor de Joden, Lukas schreef voor de heidenen (mensen die

niet joods zijn). Markus' evangelie is het kortste (16 hoofdstukken) en vol actie.

Het evangelie van Johannes benadrukt de goddelijkheid van Jezus.

Onderstaande video geeft uitleg over het evangelie en het Koninkrijk van God.

Jezus bedoelde met het Koninkrijk van God geen

fysiek koninkrijk, maar een 'koninkrijk vanbinnen'

(Lukas 17:21). Jezus vocht niet om de Joden te

bevrijden van de Romeinen. Zijn

koninkrijk was er een van (innerlijke)

vrede en 'niet van deze wereld.'

Koninkrijk van God https://vimeo.com/213105994 (4:50)

De gelijkenissen die Jezus gebruikt voor onderwijs over Gods Koninkrijk beginnen

vaak met een inleiding: 'Het koninkrijk van God is als...' De hele gelijkenis, niet

alleen het begin, leert ons over de aard van het koninkrijk. Daarom moet de zin

'Het koninkrijk van God is als...' niet los worden geïnterpreteerd van het totaal

van de gelijkenis. Dat wil zeggen dat het koninkrijk van God niet alleen is als

een mosterdzaadje (Mat. 13:31), of is als een koopman (Mat. 13:45), of is als

een schat verborgen in een veld (Mat. 13:44). Het gaat dus niet alleen om de

eerste zin of om één referentiepunt. De uitdrukking is als betekent; "Het is zoals

dit met het koninkrijk van God..." Zodoende vertelt de hele gelijkenis iets over

hoe het koninkrijk van God is.

Jezus gebruikte vaak symbolen en metaforen in zijn verhalen. Zoals gebruikelijk

voor een rabbi, antwoordde hij vaak op een vraag met een wedervraag. Zijn

dialogen waren verrassend en wijs. Soms daagde Jezus de achterliggende

motieven van de vragenstellers uit (Mat. 21:23-27, Joh. 8:1-11). Jezus sprak in

paradoxen (tegenstellingen), met voorbeelden uit de natuur zoals een

graankorrel die ‘sterft’ om een oogst te produceren, en met humor (Mat.7:3).

30 bediening (Gr. Diakoneo) betekent "dienen". In het NT is bediening dienst aan God en aan

andere mensen. Jezus kwam niet om gediend te worden maar om te dienen (Mar 10:45)

77

Enkele parabels op een rijtje:

❖ Lukas 10:25-37 Het verhaal van de man uit

Samaria’. Het filmpje Schaduwspel

Barmhartige Samaritaan is

gemaakt door leerlingen van school:

https://vimeo.com/231597655 (2:05)

❖ Lukas 16:19-31 Het verhaal van de rijke

man en de arme bedelaar.

❖ Matteüs 22:1-14 Het verhaal van het

bruiloftsfeest van de koning.

Parable Wedding Banquet:

https://vimeo.com/214039365 (1:54)

❖ Matteüs 18:21-35 Vergeving

De film Forgiven; een eigentijdse

versie van Matteüs 18:21-35.

https://vimeo.com/231596499 (27:00)

De film start bij 03:20.

❖ Matteüs 20: 1-16 Het verhaal van

de arbeiders in de wijngaard.

Een eigentijdse verfilming:

Ingehuurde bouwvakkers

https://vimeo.com/213107502

(3:51)

➢ Lees ‘Het verhaal van de arbeiders in de wijngaard’ (Matt.20:1-16). Wat vind

je van het gedrag van de eigenaar/baas? Wat leer je over rechtvaardigheid,

eerlijkheid of genade (iets geven/krijgen waar je geen recht op hebt maar wat je

wel nodig hebt)? Hoe zouden diegene die het laatste werden gekozen zich voelen?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

➢ Welk gezegde is afgeleid van de Gelijkenis van de Arbeiders in de Wijngaard?

___________________________________________________________________________________

78

De gelijkenis in Mat.21:33-46 gaat over een wijngaard en wijnboeren. De

Farizeeën begrepen dat Hij over hen sprak, omdat ze zichzelf identificeerden

met de wijnboeren. Basisbijbel: 'Toen de leiders van de priesters en de Farizeeërs

dit verhaal hoorden, begrepen ze dat Jezus het over hén had’ (Mat.21:45).

❖ Kies een Bijbelverhaal (bv. over Jozef) of een parabel waarbij je beschrijft hoe

jij je identificeert met een van de personages in dit verhaal.

❖ Kies een parabel (van p.77 of 78, of een andere parabel uit de Bijbel) en maak

daar een eigentijdse versie van (bv. een modern verhaal of filmpje of een

storyboard). De filmpjes Forgiven en Ingehuurde bouwvakkers zijn

voorbeelden van eigentijdse parabels. (tip: vergelijk de barmhartige Samaritaan

met een voetbalsupporter die een gewonde hooligan van de tegenstander helpt).

Ter afsluiting van ‘Wat zegt Jezus?’ nog enkele bondige uitspraken van Jezus.

Het Twitteraccount ‘Jesus Christ’ heeft 169

tweets en 669.000 volgers (op 2 sept. 2017).

Het punt is dat je veel kunt zeggen in 140

tekens en dat principes ook afgeleid kunnen

worden van korte gezegden of Spreuken.

Uitspraken van Jezus korter dan 140 tekens:

Maar als je geëerd wil worden, dien dan de

anderen. (Markus 10:43)

… Want ook de Mensenzoon is niet gekomen

om Zich te láten dienen, maar om Zélf te

dienen. (Markus 10:45)

Iemand die zijn leven over heeft voor zijn

vrienden, heeft de grootste liefde. Grotere

liefde bestaat niet. (Johannes 15:13)

Het is fijner om te geven dan om te krijgen

(Handelingen 20:35)

Lúister niet alleen naar wat Ik zeg, maar

dóe het ook. Dan lijk je op een verstandig

man die zijn huis op rotsgrond bouwde. (Matt. 7:24)

Oordeel niemand. Dan zul jij ook niet geoordeeld worden. Veroordeel niemand.

Dan zul jij ook niet veroordeeld worden. (Lukas 6:37)

Wie van jullie is nooit ongehoorzaam aan God? Laat híj als eerste een steen naar

haar gooien. (Johannes 8:7)

Geef, dan zal er ook aan jou gegeven worden (Lukas 6:38)

Behandel de mensen zoals jullie door hen behandeld zouden willen worden. (Matt.

7:12)

❖ Kies een principe uit wat je (bv. 1 week) toe kan passen. Schrijf een kort

verslag (evt. met foto’s/video) over hoe je dit principe in de praktijk hebt gebracht

en hoe je dit ervaren hebt. Schrijf ook op wat anderen ervan gemerkt hebben.

❖ Zoek naar een tweet van een (wereld)leider en vergelijk deze met een

uitspraak (korter dan 140 tekens) van Jezus. Leg uit waarom je deze tweet en

uitspraak met elkaar vergeleken hebt en wat je daarbij opgevallen is.

We sluiten nu het deel ‘Wat zegt Jezus?’ af en gaan naar wat ‘Wat doet Jezus?’

Iets zeggen en iets doen zijn niet hetzelfde, toch hoort het wel bij elkaar.

79

Wat doet Jezus?

We lezen als eerste een verhaal over Jezus, de farizeeërs en een vrouw.

Johannes 8:1-1 (leestijd: 1:20)

www.basisbijbel.nl/boek/johannes/8

Jezus en de schuldige vrouw

1 Maar Jezus ging naar de Olijfberg. 2 's Morgens vroeg kwam Hij weer terug

naar de tempel. Er kwamen heel veel mensen naar Hem toe. Hij ging zitten en

begon hun les te geven. 3 Toen brachten de wetgeleerden en de Farizeeërs een

vrouw naar Hem toe. Iemand had haar betrapt toen ze met een man naar bed

ging met wie ze niet getrouwd was. 4 Ze zetten haar midden in de kring van

mensen en zeiden tegen Hem: "Meester, we hebben gezien dat deze getrouwde

vrouw daarnet met een andere man in bed lag. 5 Mozes heeft in de wet gezegd

dat zo iemand met stenen doodgegooid moet worden. 6 Wat vindt U dat er met

haar moet gebeuren?" Ze vroegen dat, omdat ze hoopten dat Hij iets verkeerds

zou zeggen. Ze wilden Hem ervan kunnen beschuldigen dat Hij Zich niet aan de

wet hield, want dan konden ze Hem gevangen nemen. Maar Jezus bukte Zich en

schreef met zijn vinger in het zand.

7 Maar ze bleven verder vragen. Daarom kwam Hij overeind en zei tegen hen:

"Wie van jullie is nooit ongehoorzaam aan God? Laat híj als eerste een steen

naar haar gooien." 8 Toen bukte Hij Zich weer en schreef verder op de

grond. 9 Maar toen ze dat hoorden, drong het tot hen door dat ze zelf ook niet

altijd leefden zoals God het wil. Ze gingen één voor één weg, de leiders het

eerst. De vrouw bleef alleen achter in de kring van mensen rondom

Jezus. 10 Jezus kwam overeind en zag dat ze waren weggegaan. Hij vroeg haar:

"Vrouw, waar zijn die mannen gebleven die jou beschuldigden? Heeft niemand

van hen je veroordeeld?" En ze zei: "Nee Heer, niemand." 11 Jezus zei: "Ik

veroordeel je ook niet. Ga naar huis en doe geen verkeerde dingen meer!"

De overspelige vrouw

https://vimeo.com/213107967

(6:30)

Vragen bij Johannes 8:1-11

1. Waarom brengen de farizeeërs de

vrouw naar Jezus?

___________________________________________

___________________________________________

2. Waarom schreef Jezus in het zand?

___________________________________________

___________________________________________

80

3. Een letterlijkere vertaling (dan in de Basisbijbel) van het antwoord van Jezus

is: ‘Wie van jullie zonder zonde is, laat die als eerste een steen naar haar werpen.’

(vers 7). Hoe zeg je dit in je eigen woorden?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

4. Waarom gingen de oudsten (Basisbijbel zegt: ‘de leiders’) het eerst weg?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Beantwoord de reflectie- en toepassingsvragen hieronder.

A. Wat was de motivatie van de farizeeërs om Jezus te bevragen?

B. Is het belangrijk waarom iemand (jij) iets vraagt? Waarom wel/niet?

C. Wat zegt Jezus’ antwoord over het volgen van de Wet? Leg uit.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Vanuit zijn joodse identiteit en godsdienst, volgde Jezus de Wet (Thora)

van Mozes. Zoals bij koning David, stond volgens deze Wet op overspel

(vreemdgaan) de doodstraf. De farizeeërs, die aan Jezus vroegen wat ze

met de overspelige vrouw moesten doen, wisten goed dat Jezus zich als Jood aan

de Wet van Mozes moest houden. Ook wisten ze dat de joden, inclusief zijzelf,

geen bevoegdheid hadden om de doodstraf uit te voeren. De Romeinse bezetters

van het Israël uit Jezus’ tijd, waren de enigen die de doodstraf mochten

uitvoeren. De farizeeërs wilden met hun (strik)vraag Jezus een hak zetten. Ze

hoopten dat Jezus door zijn antwoord de Wet van Mozes of de Romeinse wetten

zou overtreden. Hun motivatie was verkeerd omdat het de farizeeërs niet ging

om de vrouw of om een rechtvaardig antwoord maar om Jezus ten val te brengen.

Het volgende verhaal dat we lezen (zie volgende pagina) zit ongeveer op

de helft van het evangelie van Matteüs. Even voor dit verhaal begint, was

Jezus' neef Johannes de Doper onthoofd door koning Herodes. Jezus was net

klaar met het spreken voor een enorme menigte. Hij had zieke mensen beter

gemaakt en ze op wonderbaarlijke wijze te eten gegeven. Nadat Jezus de mensen

naar huis had gestuurd, ging hij de heuvels in om te bidden. Zijn leerlingen waren

in een boot op een meer toen er een zware storm opstak.

81

Matteüs 14:22-33 (leestijd: 1:23)

www.basisbijbel.nl/boek/matte__s/14

Jezus loopt op het water

22 Onmiddellijk daarna zei Jezus tegen de leerlingen dat ze alvast

voor Hem uit naar de overkant moesten varen. Zelf wilde Hij eerst de

mensen naar huis sturen. 23 Daarna ging Hij helemaal alleen de berg

op om te bidden. Toen het avond werd, was Hij daar alleen.

24 De boot was intussen midden op het meer. Ze hadden veel last

van de golven, want ze hadden de wind tegen. 25 Om ongeveer 4 uur

's morgens kwam Jezus naar hen toe, lopend over het meer. 26 Toen

de leerlingen Hem over het meer zagen lopen, raakten ze in paniek.

Ze riepen: "Een spook!" en ze schreeuwden van angst. 27

Onmiddellijk zei Jezus tegen hen: "Rustig maar! IK BEN het, wees

maar niet bang." 28 Petrus antwoordde: "Heer, als U het bent, beveel

mij dan om over het water naar U toe te komen!" 29 Jezus zei:

"Kom!" Petrus stapte uit de boot en liep over het water naar Jezus

toe. 30 Maar toen hij op de wind ging letten, werd hij bang en hij

begon te zinken. Hij schreeuwde: "Heer, red mij!" 31 Onmiddellijk

stak Jezus zijn hand uit en greep hem. En Hij zei: "Je hebt niet

genoeg geloof! Waarom ging je twijfelen?" 32 Ze klommen in de boot.

Toen ging de wind liggen. 33 De leerlingen in de boot vielen voor Hem

op hun knieën en zeiden: "U bent werkelijk de Zoon van God!"

Na QR-scan inloggen

via Outlook.

Jezus

loopt over water

https://goo.gl/aSbHEs

(3:34)

Vragen bij Matteüs 14:22-33

1. Wat doet Petrus en wat vind je daarvan? Waarom doet hij dit?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

82

2. Wat was ervoor nodig voordat Petrus de veiligheid van de boot achter zich liet

om over het water naar Jezus toe te lopen?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

3. Waarom is ‘IK BEN’ (vers 27) in hoofdletters geschreven in de Basisbijbel?

Waar kan ‘IK BEN’ naar verwijzen (denk aan eerdere verhalen in deze reader)?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

4. Wanneer begon Petrus te zinken? Wat zou je hiervan kunnen leren?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

5. Wat is volgens jou de moraal van dit verhaal? Hoe kan dit verhaal betekenisvol

zijn, ook als je niet gelooft dat Jezus over het water liep?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Beantwoord de reflectie- en toepassingsvragen hieronder.

A. Wat is er nodig voordat iemand (jij) een uitdaging aan durft te gaan?

B. Als Petrus naar Jezus kijkt, dan loopt hij over water. Wat is belangrijk voor

het bereiken van een (jouw) doel? Heb je daar anderen bij nodig? Leg uit.

C. Zodra Petrus op de omstandigheden (de harde wind) let, zinkt hij weg. Hoe

ga jij om met lastige omstandigheden? Waarin vind (of zoek) jij dan houvast?

C. Is het belangrijk dat je bij een uitdaging, of inzinking, hulp krijgt? Van wie

krijg, of bij wie zoek, jij hulp of support bij de uitdagingen in je leven?

83

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Het verhaal ‘Jezus loopt over water’ kan vanuit atheïstisch/agnostisch

wereldbeeld en vanuit een theïstisch/christelijk wereldbeeld, betekenis

hebben. Het eerste wereldbeeld gebruikt een literaire interpretatie van

wat de moraal van dit verhaal zou kunnen zijn: bijvoorbeeld vertrouwen hebben

in wat je doet en je richten/focussen op je doel (voor Petrus was het doel om

Jezus te bereiken) in plaats van te focussen op je uitdagingen (de golven/storm

en/of interne twijfels) die je kunnen laten zinken/falen.

Het bereiken van je doel, kan gemotiveerd worden door vertrouwen of geloof

dat je (in iemand) hebt. Of je durft een uitdaging aan te gaan doordat iemand in

jou gelooft en zegt ‘je kunt het’ (zoals Jezus in 14:29 tegen Petrus zegt: ‘Kom!’).

Het golvende water en de (tegen)wind in het verhaal kunnen symbool staan

voor gevaar, conflicten, uitdagingen en problemen. Denk maar aan

uitdrukkingen waarin water wordt verbonden met dreiging: ‘het water staat me

tot de lippen’, ‘hij verdrinkt in zijn verdriet’, ‘de problemen overspoelen hem’,

‘kopje onder gaan’, ‘een tsunami aan problemen’, etc.

Hieronder de ‘uitgeklapte’ voetnoot bij ‘IK BEN’ in Matteüs 14:27 op de website van de Basisbijbel: www.basisbijbel.nl/boek/matte__s/14

De Basisbijbel zegt dat Jezus zich bekend maakte als "IK BEN" (de naam van God,

zoals Mozes ontdekte bij de brandende struik, zie Ex. 3:14 en Psalm 107:28- 29).

Dit 'IK BEN-statement' komt overeen met de uitroep van de discipelen die op het

einde van het verhaal Jezus ‘de Zoon van God’ noemden (Matt.14:33).

84

VERDIEPING

Het plotdiagram hieronder geeft de verhaallijn van Matt.14:22-33 (zie ook 3.1.).

Plotanalyse. In dit verhaal hebben we zowel een intern als een extern conflict.

Het externe conflict is natuurlijk de storm. Het eerste conflict is dat de boot

vol water loopt en de discipelen tegen de golven vechten om niet te zinken. Dan

zegt de tekst: 'Toen de leerlingen Hem over het meer zagen lopen, raakten ze in

paniek. Ze riepen: "Een spook!" en ze schreeuwden van angst.' Ze denken dat

Jezus een spook is. Jezus vertelt hen: 'Rustig maar! Ik ben het'. Het interne

conflict is hun strijd om Jezus’ identiteit. Wie is hij? Hun innerlijk conflict is de

strijd tussen angst voor de storm en vertrouwen op Jezus die hen zegt niet

bang te zijn. De actie blijft stijgen als Petrus uit de boot stapt terwijl het nog

stormt. Petrus zinkt en schreeuwt om hulp. Jezus redt hem. De storm stopt

wanneer ze in de boot klimmen. Dit is het belangrijkste keerpunt, of de climax

van het verhaal. De spanning loop terug. Op het einde roepen de leerlingen: “U

bent de Zoon van God!”. Dit is het effect van de bovennatuurlijke macht die Jezus

uitoefende. De leerlingen herkennen in de identiteit van Jezus iets goddelijks. De

'Zoon van God', is net zoals de 'Zoon van David' een van de namen die

gebruikt werden voor Jezus. Dit verhaal sluit aan bij het doel van een

evangelie: het goede nieuws vertellen dat Jezus kwam om te helpen en te

redden en de mensen laten nadenken over wie Jezus is.

Wie is Jezus?

Om deze vraag te beantwoorden, beginnen we met het lezen we het verhaal van

een vrouw die Jezus ontmoette bij een waterput.

85

Johannes 4:1-30 en 39-42 (leestijd: 4:00)

www.basisbijbel.nl/boek/johannes/4

Jezus en de vrouw uit Samaria

1 De Heer Jezus hoorde dat de Farizeeërs hadden gehoord dat Hij méér

leerlingen maakte en doopte dan Johannes. 2 (Hij doopte trouwens niet

Zelf, maar Hij liet dat door zijn leerlingen doen.) 3 Daarom vertrok Hij uit

Judea en ging weer naar Galilea. 4 Hij moest daarbij door de streek

Samaria heen. 5 Hij kwam bij een stad in Samaria die Sichar heette. Die

stad ligt dicht bij het stuk grond dat Jakob ooit aan zijn zoon Jozef had

gegeven. 6 Daar was ook de bron van Jakob. Jezus was moe van de reis

en ging bij de bron zitten. Het was toen ongeveer twaalf uur 's middags.

7 Een Samaritaanse vrouw kwam water halen bij de bron. Jezus zei tegen

haar: "Wil je Mij wat te drinken geven?" 8 Want de leerlingen waren naar

de stad gegaan om eten te kopen. 9 De vrouw zei tegen Hem: "Hoe kunt

U als Jood te drinken vragen aan mij, een Samaritaanse vrouw?" Want

Joden willen niet met Samaritanen omgaan. 10 Jezus antwoordde: "Als je

wist wat God jou wil geven, en als je wist Wie hier aan jou om drinken

vraagt, dan zou jij aan Hém om drinken hebben gevraagd. Dan zou Hij je

vers water hebben gegeven." 11 Ze zei tegen hem: "Heer, U heeft geen

emmer en het is een diepe put. Hoe kunt U dan aan vers water

komen? 12 Bent U soms belangrijker dan onze voorvader Jakob? Hij heeft

deze put gegraven. Hij heeft er ook zelf uit gedronken, met zijn zonen en

zijn vee." 13 Jezus antwoordde haar: "Mensen die van het water uit deze

put drinken, zullen weer dorst krijgen. 14 Maar mensen die hebben

gedronken van het water dat Ik hun geef, zullen voor eeuwig geen dorst

meer krijgen. Want het water dat Ik hun geef, zal in hen een bron worden

waar water uit opborrelt dat eeuwig leven geeft." 15 De vrouw zei: "Heer,

geef mij van dat water, zodat ik nooit meer dorst krijg. Dan hoef ik nooit

meer water te gaan halen bij de bron hier." 16 Hij zei tegen haar: "Ga naar

huis, haal je man en kom met hem weer hier." 17 De vrouw antwoordde:

"Ik heb geen man." Jezus zei tegen haar: "Het klopt dat je zegt dat je geen

man hebt. 18 Want je hebt vijf mannen gehad, en met de man met wie je

nu leeft, ben je niet getrouwd. Je hebt dus de waarheid gezegd."

19 Toen zei de vrouw: "Heer, ik zie dat U een profeet bent. 20 Dan heb ik

een vraag. Onze voorouders hebben hier op de berg Gerizim God

aanbeden. Maar de Joden zeggen dat je alleen in Jeruzalem mag

aanbidden." 21 Jezus zei: "Geloof Mij, vrouw, er komt een dag dat de

mensen niet meer hier op de berg of in Jeruzalem de Vader zullen

aanbidden. 22 Jullie, de Samaritanen, aanbidden God zonder Hem echt te

kennen. Maar wij Joden weten Wie we aanbidden, want wij kennen God.

Want de Redder van de mensen komt uit het Joodse volk. 23 Nu is de tijd

begonnen dat echte aanbidders de Vader zullen aanbidden met hun geest

en vol van waarheid. Want dat is het soort aanbidders waar de Vader naar

verlangt. 24 God is geest. Als je Hem wil aanbidden, moet je Hem

aanbidden met je geest en vol van waarheid." 25 De vrouw zei tegen Hem:

"Ik weet dat op een dag de Messias komt. (Hij wordt ook wel de Christus

genoemd.) Als Hij er eenmaal is, zal Hij ons alles vertellen en

uitleggen." 26 Jezus antwoordde: "IK BEN dat, Ik die nu met jou praat."

86

27 Op dat moment kwamen de leerlingen terug. Ze waren verbaasd dat Hij

met een vrouw aan het praten was. Toch zeiden ze er geen van allen iets

van. 28 De vrouw liet haar waterkruik staan, ging naar de stad en zei tegen

iedereen: 29 "Kom mee. Ik wil jullie iemand laten zien die mij precies wist

te vertellen wat ik allemaal heb gedaan. Hij móet wel de Messias

zijn." 30 En iedereen kwam de stad uit, naar Hem toe.

39 Veel Samaritanen uit die stad gingen in Hem geloven. Dat kwam doordat

de vrouw tegen hen had gezegd dat Hij alles wist wat ze had gedaan. 40 Ze

vroegen Hem om bij hen te blijven. Daarom bleef Hij daar twee

dagen. 41 Nog veel meer mensen gingen in Hem geloven. Nu door de

dingen die ze zelf van Hem hoorden. 42 En ze zeiden tegen de vrouw: "We

geloven Hem nu niet alleen maar om wat jij hebt gezegd. We hebben Hem

nu ook zelf gehoord. En weten zeker dat Hij de Messias is, de Redder van

de mensen."

Jezus en de vrouw uit Samaria

(Engelstalig)

https://vimeo.com/213106111

(6:00)

Vragen bij Johannes 4:1-30 en 39-42

1. Waarom vroeg Jezus een vrouw, waar hij als Jood geacht werd niet mee

om te gaan, om water? Wat vind je ervan hoe Jezus omgaat met iemand

(een, vanwege afkomst/geloof, verachte allochtone vrouw) die er ‘niet bij hoort’?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

2. Waarom vraagt Jezus op een gegeven moment (vers 16) aan de vrouw om

haar man te halen?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

87

3. Gedurende het gesprek, spreekt de Samaritaanse vrouw Jezus op vier

verschillende manieren aan. De eerste manier is: ‘Jood’ (zie vers 9). Noteer de

drie andere manieren met de bijbehorende versnummers.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

4. Hoe verandert de vrouw tijdens de ontmoeting met Jezus? Wat doet de

ontmoeting met haar?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Beantwoord de reflectie- en toepassingsvragen hieronder.

A. Hoe ga jij (op school) om met iemand die ‘anders is’, er ‘niet bij hoort’?

B. Jezus bleef praten met de vrouw toen zijn leerlingen terugkwamen

(4:17). Wat vind je ervan als je merkt dat mensen zich anders gedragen

op het moment dat ze vrienden/bekenden tegenkomen? Waarom doen ze dit?

C. Laat jij je beïnvloeden door anderen met wie je wel/niet omgaat? Leg uit.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

❖ Kies een Bijbelverhaal en schrijf hier een eigentijdse versie van zoals bv. in

de Straatbijbel (je mag geen bestaand verhaal van de Straatbijbel kopiëren).

88

In Jezus’ tijd werden Samaritanen vanwege hun afkomst en geloof door

veel joden veracht. Normaal gesproken gingen vrouwen al vroeg op de

dag naar de bron (put) om water te halen. De Samaritaanse vrouw ging

om twaalf uur, op het heetst van de dag, naar de bron. Misschien voelde zij zich

niet op haar gemak als er andere vrouwen bij de bron waren. De waterput was

een sociale ontmoetingsplek (zoals de kantine). Wellicht roddelden de vrouwen

over de Samaritaanse vanwege haar relatie met vijf mannen (een schande in die

tijd). Het was ongebruikelijk voor een joodse man om met een onbekende vrouw

te praten, zeker als zij uit Samaria kwam. Maar Jezus bood haar ‘vers water’,

ook vertaald als het ‘levende water’, aan. Jezus bedoelde met dit ‘levende water’

de Heilige Geest die gegeven zou worden aan wie in hem geloven (Joh.7:39).

De Samaritaanse vrouw spreekt Jezus eerst aan als ‘Jood’ (Joh.4:9), daarna als

‘Heer’ (vers 11). Nadat Jezus zegt dat ze dat ze vijf mannen gehad heeft, beseft

ze dat Jezus weet wat ze gedaan heeft (29) en noemt ze Jezus ‘profeet’ (19).

Uiteindelijk, als ze anderen over Jezus gaat vertellen zegt ze: ‘Hij móet wel de

Messias zijn?’ (29). Tijdens het gesprek groeit haar besef van wie Jezus is.

Het Hebreeuwse woord ‘Messias’, vertaalt als 'de gezalfde', verwijst naar de

zalving (inwijding) van een koning. ‘Christus’ is de Griekse vertaling van

‘Messias’. De Messias werd, en wordt, door joden gezien als hun verwachte

verlosser of bevrijder. Om verschillende redenen geloven de meeste joden niet

dat Jezus de Messias is. Jezus bevrijdde de Joden niet van de Romeinen, hij was

niet gericht op een aards koninkrijk, maar op een hemels koninkrijk.

Messiaanse profetieën zijn voorspellingen over de Messias die in het

OT staan en – vanuit christelijk perspectief - vervuld zijn, uitgekomen

zijn, in het NT, in en door Jezus van Nazaret. Een profetie is een uitspraak van

een profeet (iemand die namens God spreekt). Vaak voorspelt een profetie iets

wat uitkomt in de toekomst. Veel profetieën over de Messias in het OT kwamen

uit in het NT. De mysterieuze verwijzing naar de nakomeling van een vrouw die

het hoofd van de slang (Gen. 3:15) zou verpletteren wordt beschouwd als de

eerste Messiaanse profetie; een voorspelling over de (komst van de) Messias.

De profeet Jesaja schreef ongeveer 750 jaar voor Jezus, over de lijdende dienaar

(de Messias) dat hij geen eerlijk proces zou krijgen, geslagen en doorboord zou

worden (aan het kruis) voor onze zonden (Jes. 52

en 53). Wat Koning David schreef in Psalm 22,

komt 1.000 jaar later, overeen met de evangeliën

waarin Jezus’ kruisiging beschreven staat (bv.

Mat.27:32-46). De OT-profeet Micha, voorspelde

dat Jezus geboren zou worden in Bethlehem

(Mic.5:2) wat uitkomt in het NT. Het OT bevat meer

dan 300 profetieën (voorspellingen) over de komst

van de Messias. Vanuit christelijke perspectief

werden in Jezus de Messiaanse profetieën, meer

dan 300 jaar later, vervuld. Jezus zelf

zei dat hij degene is waarover de

profeet Jesaja sprak (Luk.4:21).

Profetieën over Jezus https://vimeo.com/213106470 (50 sec.)

89

Namen en titels van Jezus

Zoals we zagen, verwijst het woord ‘Messias’ of ‘Christus’ naar een bevrijder, een

koning die rechtvaardig en goed is. ‘Christus’ is dus niet de achternaam van

Jezus, maar een titel. Jezus werd ‘Jezus van Nazaret’ genoemd omdat hij daar

een tijd woonde. Andere namen, metaforen en titels voor Jezus van Nazaret zijn:

de Zoon van God, de Mensenzoon, de Alfa en de Omega (begin en einde), het

Lam van God, de Verlosser, het Levende Brood en Immanuël, 'God met

ons'. Volgens Johannes is Jezus ‘het Woord’ (Logos, Joh.1). Vanuit christelijk

perspectief, leefde God volledig in de mens Jezus. Jezus wordt dan gezien als

‘God in het vlees' (carne); de incarnatie van God. Jezus noemde zichzelf 'IK BEN'

(de naam van God in Exodus). Jozef, Maria's echtgenoot, was een nakomeling van

koning David zodat Jezus ook bekend stond als de ‘Zoon van David’.

➢ Zoek nog enkele Bijbelse namen, titels en/of metaforen voor Jezus.

De evangelist Markus schreef het

kortste evangelie met een open einde

dat de lezer uitnodigt om zelf zijn of

haar antwoord te geven op de vraag:

‘Wie is Jezus?’

Het evangelie volgens

Markus

https://vimeo.com/213105890

(4:57)

VERDIEPING

Jezus als ‘Zoon van David’ was een vervulling van de 1000-jaar oude profetie

van Natan (2Sam.7). Er is ook een verband tussen het paaslam uit Exodus (toen

de Joden bevrijd werden van de slavernij in Egypte) en Jezus, die als ‘Lam van

God’, mensen bevrijdt (volgens christelijk perspectief; van zonden en dood).

De avond voordat Jezus stierf, at hij samen met zijn leerlingen een speciale

'afscheidsmaaltijd'. Het was de avond voor Pesach; het feest waarmee de Joden

herdenken dat Mozes ze bevrijdde uit de slavernij in Egypte (de Exodus). Toen

de leerlingen de wijn ronddeelden, zei Jezus dat dit zijn bloed symboliseerde. Het

brood dat ze braken, symboliseerde zijn lichaam. Als 'het Lam van God' verwees

Jezus' bloed naar het bloed van het lam op de deurposten van de Joden in Egypte.

Dat bloed zorgde er toen voor dat ‘de dood’ hen over zou slaan (Eng: Passover).

Jezus zei tegen zijn leerlingen dat ze deze laatste

avondmaaltijd regelmatig moesten vieren, zodat ze aan

hem zouden blijven denken (Luk. 22:7-20). Tot de dag

van vandaag vieren christenen het

avondmaal of nemen ze de communie (de

katholieke benaming voor het avondmaal).

Offer https://vimeo.com/213106499 (5:57)

Jezus werd gekruisigd en stierf op de dag voor Pasen: Goede Vrijdag. Op de

derde dag, dit was een zondag, stond hij op uit de dood (de opstanding).

90

Vanuit een christelijk perspectief is de Bijbel geschreven door mensen die daarbij

geïnspireerd werden door God. Volgens dit perspectief is interpretatie ‘iets

geestelijks’ (2Pet.1:20-21). Dat wil zeggen dat de hulp van God nodig is om de

diepere, geestelijke, dimensie in de Bijbel te begrijpen. Zo zorgde Jezus (na zijn

opstanding) ervoor dat twee van zijn volgelingen begrepen wat er over hem in

het OT geschreven staat. Zo begrepen

ze dat Jezus de Messias is (Luk.24:44-

45). De apostel Paulus zei dat je kan

bidden om begrip, inzicht, geestelijke

wijsheid en kennis. (Kol. 1:9).

Twee leerlingen, Emmaüs

https://vimeo.com/213106552

(2:14)

9. Petrus en Paulus krijgen de Geest

Dit hoofdstuk gaat over wat er gebeurde met de leerlingen die in Jeruzalem

achterbleven nadat hun leider gekruisigd was. We lezen stukjes uit het boek

Handelingen over Hemelvaart en Pinksteren. We zoomen in op Petrus en kijken

naar Saulus die de gelovigen haatte. Hij wilde ze opsluiten en uitroeien. Maar er

gebeurde iets aparts; Saulus werd 'een andere man' genaamd Paulus.

Het goede nieuws van Pasen is dat Jezus uit de dood opstond. Dit was

hoopvol maar ook moeilijk voor de eerste leerlingen die uit angst voor de

Romeinen waren ondergedoken. Het was tijdens deze periode, tussen

Pasen en Hemelvaart, dat Jezus verscheen aan zijn volgelingen, die hij de

opdracht gaf om het evangelie te vertellen. Op een of andere manier, als ze de

moed konden vinden, zouden ze het verhaal kunnen doorvertellen. Het boek

Handelingen gaat daarover. Handelingen is, net als het evangelie van Lukas,

geschreven door de arts Lukas. Beide boeken beginnen met een groet aan

Theophilus (deze naam betekent: "degene die God liefheeft" of "vriend van God").

Handelingen 1:1-11 (leestijd: 1:40)

www.basisbijbel.nl/boek/handelingen/1

Jezus gaat naar de hemel

1 Teofilus, in mijn eerste boek heb ik je geschreven over alles wat Jezus heeft

gedaan en aan de mensen heeft geleerd voordat Hij naar de hemel ging. 2

Voordat Hij naar de hemel ging, leerde Hij door de Heilige Geest nog allerlei

dingen aan de leerlingen die Hij had uitgekozen. 3 Want nadat Hij uit de dood

was opgestaan, liet Hij zich nog vaak aan de leerlingen zien. Pas na 40 dagen

ging Hij naar de hemel. Tijdens die 40 dagen sprak Hij met de leerlingen over

allerlei dingen die met het Koninkrijk van God te maken hebben. Ook deed Hij

nog heel veel wonderen.

4 Toen Hij op een keer bij hen was, zei Hij tegen hen dat ze niet uit Jeruzalem

mochten weggaan. Hij zei dat ze in Jeruzalem moesten blijven wachten op

wat de Vader beloofd had. "Ik heb jullie al verteld wat die belofte is," zei

91

Jezus. 5 "Johannes doopte met water. Maar binnenkort zullen jullie met de

Heilige Geest worden gedoopt."

6 De mensen die daar bij Hem waren, vroegen Hem: "Heer, gaat U er nú voor

zorgen dat Israël weer een eigen koninkrijk wordt?" 7 Hij antwoordde: "Het

gaat jullie niet aan wanneer dat gaat gebeuren. Alleen de Vader weet dat. Hij

bepaalt wanneer dat zal zijn. 8 Maar jullie zullen de Heilige Geest krijgen. Hij

zal jullie kracht geven. Dan zullen jullie aan de mensen gaan vertellen wat

jullie van Mij hebben gezien en gehoord. Eerst in Jeruzalem, dan in heel Judea

en Samaria en daarna in de hele wereld."

9 Hierna zagen ze hoe Hij opsteeg naar de hemel. Toen kwam er een wolk en

ze zagen Hem niet meer. 10 Ze bleven naar de lucht staan staren. Plotseling

stonden er twee mannen in witte kleren bij hen. 11 Ze zeiden: "Mannen uit

Galilea, waarom staan jullie naar de lucht te staren? Jullie hebben gezien hoe

deze Jezus bij jullie is weggegaan naar de hemel. Op dezelfde manier zal Hij

weer terugkomen."

Voetnoot: ‘eerste boek’ in vers 1 verwijst naar het Evangelie van Lukas.

We slaan het laatste deel van Handelingen 1 over en lezen, nadat we de context

hieronder hebben gelezen, door in Handelingen 2.

Nadat de leerlingen hoorden dat ze in Jeruzalem moesten wachten op de

Heilige Geest, kozen ze iemand om Judas (de verrader die zich had

opgehangen) te vervangen. We zijn nu tien dagen na Hemelvaartsdag.

Handeling 2:1-21 (leestijd: 1:50). www.basisbijbel.nl/boek/handelingen/2

De Heilige Geest komt

1 Op het Pinksterfeest waren ze allemaal bij elkaar. 2 Plotseling was er een

geluid alsof er een stormwind door het hele huis waaide. 3 En er waren een

soort van vuurvlammen te zien. Dat vuur verdeelde zich en kwam op hen

allemaal. 4 En ze werden allemaal vol van de Heilige Geest en begonnen

allemaal in andere talen te spreken. Het waren talen die Gods Geest hun gaf.

5 In Jeruzalem woonden godsdienstige Joden uit alle volken van de wereld. 6

Toen ze het geluid hoorden, kwamen ze allemaal kijken. En ze waren heel

verbaasd. Want iedereen van al die verschillende volken hoorde de twaalf

apostelen in zijn eigen taal spreken. 7 Stomverbaasd zeiden zij: "Die mannen

daar zijn toch allemaal Galileeërs? 8 Hoe kan het dan dat we hen in onze eigen

taal horen spreken? 9 Want we zijn hier met Parten, Meden, Elamieten,

bewoners van Mesopotamië, Judea, Kapadocië, Pontus, Asia, 10 Frygië,

Pamfilië, Egypte en de streken van Lybië bij Cyrene, en Romeinen, Joden en

mensen die zich tot het Joodse geloof hebben bekeerd, 11 Kretenzers en

Arabieren. En we horen allemaal die mannen daar in onze eigen taal vertellen

over de geweldige dingen die God heeft gedaan." 12 Ze waren stomverbaasd.

Ze wisten niet wat ze ervan moesten denken. Ze zeiden tegen elkaar: "Wat is

hier toch aan de hand?" 13 Maar andere mensen zeiden spottend: "Ze hebben

gewoon te veel gedronken."

De toespraak van Petrus

14 Maar de apostelen stonden op en Petrus zei: "Beste Joden en alle andere

mensen die in Jeruzalem wonen, luister goed naar mij. 15 Jullie denken dat deze

92

mensen dronken zijn. Maar dat zijn ze niet. Want het is pas negen uur 's

morgens. 16 Maar dit is waarover de profeet Joël heeft gesproken. 17 Hij zei:

'Aan het eind van de tijd, zegt God, zal Ik mijn Geest uitstorten op alle mensen.

Jullie zonen en dochters zullen profeteren. En aan jonge en oude mensen zal Ik

bijzondere dromen geven. 18 Op elke man of vrouw die Mij dient, zal Ik mijn

Geest uitstorten. Daardoor zullen ze profeteren. 19 En er zullen vreemde dingen

te zien zijn aan de hemel en op de aarde: bloed en vuur en rook. 20 De zon zal

verduisterd worden en de maan zal bloedrood worden. En dan zal de gevreesde

dag van Gods straf aanbreken. 21 Maar iedereen die de Heer aanbidt, zal

worden gered.'

De Heilige Geest; Pinksteren en Petrus

https://goo.gl/HNVXMx (12:41) Vragen bij Handelingen 1:1-11 en 2:1-21

1. Wat is het verschil tussen Petrus voor Pinksteren en na Pinksteren?

Waardoor werd dit verschil veroorzaakt?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

2. Hoe leg je, in eigen woorden, uit wie of wat de Heilige Geest is? (tip: bekijk

onderstaand filmpje)

___________________________________________________________________________________

_________________________________

_________________________________

De Heilige Geest https://vimeo.com/231781237 (3:50)

93

De komst van de Heilige Geest met Pinksteren was in het OT voorspeld

door de profeet Joël. Deze eerste Pinksterdag na Jezus’ opstanding (ong.

33 jaar na Chr.) kan worden gezien als het begin van de christelijke kerk.

Pinksteren is altijd vijftig dagen na Paaszondag en tien dagen na

Hemelvaartsdag. Vanuit theïstisch perspectief kan je zeggen dat christenen, door

de Geest, deel uitmaken van Gods koninkrijk op aarde: de groep mensen die

in Jezus geloven en die leven door, en volgens, de Geest van Jezus.

De Heilige Geest wordt ook de Geest van Jezus genoemd. Op een menselijk

niveau, zou je het kunnen vergelijken met dat Steve Jobs' of Johan Cruyffs 'geest'

nog aan het werk is door mensen die voor Apple of de Cruyff Foundation werken.

Deze werknemers werken volgens de ideeën, principes, waarden en doelen die

door de oprichters van deze organisaties zijn vastgesteld. Zo werkt de Heilige

Geest volgens de ideeën en waarden van wat Jezus begonnen was te doen en te

leren (Hand.1:1-2). De Heilige Geest wordt in de Bijbel beschreven als een leraar

en als een goddelijke Helper (bijv. helpen om te bidden). Sommige mensen

verzetten zich, en logen, tegen de Heilige Geest (Han.5:9). Hieruit blijkt dat de

Heilige Geest kan worden beschouwd als een persoon of als persoonlijk.

In Handelingen zie je dat de Heilige Geest de gelovigen verandert of helpt. De

visser Petrus veranderde van een bange volgeling die Jezus drie keer verraadde

tot een apostel31 die moedig het evangelie preekte. De apostel Paulus schreef

dat God de gelovigen een geest van kracht, liefde en zelfdiscipline gaf.32

We lezen nu wat er zich afspeelde na Pinksteren; de context voor het volgende

verhaal in Handelingen 9.

Na de preek (toespraak) van Petrus in Han.2 lezen we dat veel mensen

reageerden op het evangelie door zich te laten dopen. De genezing van

de bedelaar (zie video ‘De Heilige Geest; Pinksteren en Petrus’) wordt

beschreven in Handelingen 3. Het duurt niet lang voordat Petrus en Johannes

worden gearresteerd door de priesters die zeiden dat ze niet meer over Jezus

mochten praten. Nadat ze werden vrijgelaten bleven ze toch het goede nieuws

vertellen. Maar de tegenwerking nam toe, met name door een man genaamd

Saulus van Tarsus. Saulus stemde in met de steniging van Stefanus, de eerste

christelijke martelaar (iemand die wordt vermoord vanwege zijn/haar geloof).

Saulus ging overal naar toe om de kerk te vernietigen (8:3). Hij ging zelfs naar

Damascus om de Christenen te arresteren en hen in boeien terug te brengen

naar Jeruzalem. Maar het zou anders aflopen dan Saulus bedacht had.

Handelingen 9:1-19 (leestijd: 2:35)

www.basisbijbel.nl/boek/handelingen/9

Saulus ontmoet Jezus

1 Saulus ging nog steeds hevig tekeer. Hij bedreigde en doodde de

leerlingen. 2 Hij wilde ook naar Damaskus gaan. Hij wilde daar de mannen

en vrouwen die van dat geloof waren, gevangen nemen en naar Jeruzalem

31 apostel: een speciale leerling/volgeling van Jezus, 'apostel' betekent: iemand die wordt

uitgezonden), het waren allemaal mannen (waarschijnlijk a.g.v. de cultuur van die dag). 32 meer over de Geest: www.dropbox.com/s/uxeeei9qddil08f/The%20Holy%20Spirit.pdf?dl=0

94

brengen. Daarom vroeg hij aan de hogepriester om hem brieven mee te

geven voor de synagogen van Damaskus. Daarin stond dat de hogepriester

Saulus daarvoor toestemming gaf. 3 Met die brieven reisde Saulus naar

Damaskus.

Toen hij vlak bij de stad was, straalde er plotseling een fel licht uit de hemel

om hem heen. 4 Hij viel op de grond en hoorde een stem zeggen: "Saul,

Saul, waarom vervolg je Mij?" 5 Saul vroeg: "Wie bent U, Heer?" De Heer

zei: "Ik ben Jezus, die jij vervolgt. Maar het is heel moeilijk voor je om

tegen mijn wil in te gaan!" 6 Saulus was hevig geschrokken en vroeg:

"Heer, wat moet ik doen?" En de Heer zei: "Sta op en ga de stad in. Daar

zul je horen wat je moet doen." 7 De mannen die met hem meereisden,

waren stomverbaasd. Want ze hoorden wel de stem, maar zagen niemand.

8 Saulus stond van de grond op. Maar toen hij zijn ogen opendeed, kon hij

niets zien. Ze namen hem bij de hand en brachten hem naar Damaskus. 9

Drie dagen lang kon hij niet zien. En hij at niets en dronk niets.

Ananias gaat naar Saulus

10 In Damaskus woonde een leerling van Jezus die Ananias heette. 11 Hij

zag de Heer die tegen hem zei: "Ananias!" Hij antwoordde: "Ja, Heer." De

Heer zei: "Ga naar de Rechtestraat. Vraag bij het huis van Judas naar een

man die Saulus heet. Hij komt uit Tarsus. Hij is aan het bidden. 12 Hij heeft

in zijn gebed een man zien binnen komen die Ananias heet. Die legde hem

de handen op, zodat hij weer kon zien." 13 Ananias antwoordde: "Maar

Heer, ik heb van heel veel mensen gehoord dat deze man uw gelovigen in

Jeruzalem veel kwaad heeft gedaan. 14 En nu heeft hij toestemming

gekregen om hier alle mensen gevangen te nemen die U aanbidden!" 15

Maar de Heer zei tegen hem: "Ga, want Ik heb hem uitgekozen. Hij moet

aan niet-Joodse volken, aan koningen en aan het volk Israël over Mij gaan

vertellen. 16 En Ik zal hem laten zien hoeveel hij moet lijden voor zijn

geloof in Mij."

17 Ananias ging naar het huis. Hij legde Saulus de handen op en zei: "Saul,

broeder, ik ben gestuurd door de Heer Jezus die jij hebt gezien toen je

hierheen onderweg was. Hij wil dat je weer kan zien, en dat je vol wordt

van de Heilige Geest." 18 Onmiddellijk leek het alsof er korsten van zijn

ogen vielen. Hij kon weer zien. Hij stond op en liet zich dopen. 19 Toen hij

gegeten had, voelde hij zich beter.

Saulus bleef een paar dagen bij de leerlingen in Damaskus.

Saulus ontmoet Jezus

https://goo.gl/g1FhZc

(9:30)

Korte Engelstalige versie https://vimeo.com/217644974 (01:50)

Vragen bij Handelingen 9:1-19

1. Hoe zou je Saulus omschrijven (zie je

overeenkomsten met een IS-terrorist, waarom wel of waarom niet)?

___________________________________________________________________________________

95

___________________________________________________________________________________

2. Waardoor veranderde Paulus? _____________________________________

___________________________________________________________________________________

Beantwoord de reflectie- en toepassingsvragen hieronder.

A. Heb je weleens meegemaakt dat iemand erg veranderd is? Leg uit.

B. Geloof je in verandering, dat mensen (veel) kunnen veranderen?

C. Zijn karaktereigenschappen aangeleerd (nurture) of aangeboren

(nature)? Hoe veranderen/groeien mensen (jijzelf) volgens jou?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Boven Handelingen 9 staat er in de Basisbijbel; 'Saulus ontmoet Jezus'.

Tijdens deze ontmoeting bekeerde hij zich. Bekering betekent in deze

context: een verandering van denken en doen waarbij iemand een

nieuwe religie, geloof of overtuiging aanneemt. Saulus leek op een IS-terrorist

in de zin dat hij mensen vervolgde en doodde vanwege hun geloof. Deze Saulus

veranderde van een vijand in een vriend van Jezus. Paulus werd gedoopt (Han.

9:18)33. En Saulus werd voortaan Paulus genoemd (Han.13:9). Paulus schreef

ongeveer de helft van alle boeken in het NT. Erg bekend, en populair op

bruiloften, is zijn omschrijving van de liefde in 1 Korintiërs 13:4-8.

'Waarom schreef Lukas Handelingen?' Vanuit christelijk perspectief kan je zeggen

dat Lukas liet zien dat de Heilige Geest de gelovigen steunde en de kerk hielp.

Vanuit literair perspectief zou je

bijvoorbeeld kunnen zeggen dat

Handelingen beschrijft dat mensen door

onverwachte ontmoetingen kunnen

veranderen.

Paulus vlucht uit

Damascus (Han.9:19-25)

https://goo.gl/dWvFSg

(10:07)

33 De doop, als een onderdompeling in water, is een uiting van geloof (Petrus sprak over de

doop, vergeving van zonden en het ontvangen van de Heilige Geest in Handelingen 2:38).

96

Samenvatting (Han. 1 en 2). Het boek Handelingen geeft een verslag

van wat Jezus, door de Geest, bleef doen in het leven van de eerste

gelovigen of discipelen.34 Soms wordt dit boek 'De Handelingen van de

Apostelen' genoemd. In Handelingen 1 en 2 was het de Heilige Geest, ook de

Geest van Jezus genoemd, die deze eerste gelovigen moed en woorden gaf om

het evangelie te verkondigen. Petrus veranderde van bang zijn om over Jezus te

praten in een moedige predikant. Jezus, of de Geest van Jezus, veranderde de

‘hater’ Saulus in de apostel Paulus (13:9). Aangezien de Heilige Geest de

personage is die in en door de apostelen en andere gelovigen werkt, kan de

Heilige Geest worden gezien als de protagonist. Een passende naam voor dit

boek is dan: "De Handelingen van de Geest”.

Wordt vervolgd…

Zoals het laatste videofragment zegt: ‘Wordt vervolgd’. Het boek Handelingen

heeft een 'open einde' met Paulus die in Rome is. Het verhaal is nog niet af. Dit

komt overeen met wat de engelen op Hemelvaartsdag tegen de leerlingen

zeiden; ‘op een dag zal Jezus terugkeren’ (Hand.1:11). Deze terugkomst wordt

'de wederkomst’ of de ‘tweede komst' genoemd.

Dat ‘het verhaal’ nog niet afgelopen is, zagen we

overigens al bij het perspectief van één grote

verhaallijn in de Bijbel (par.3.2.).

Acts in 3 minutes, Engelstalig

(Handelingen in 3 minuten)

https://vimeo.com/213106720 (Engels).

10. Een open einde…

In dit laatste hoofdstuk nog iets over het laatste boek van de Bijbel; het boek

Openbaring en een terugblik op de grote verhaallijn aan de hand van Bijbelse

thema’s. Daarna sluiten we af met enkele gedachten waar de Bijbel over gaat.

Het boek Handelingen, naast enkele andere Bijbelboeken, vermeldt dat Jezus

terugkomt naar de aarde (de zogenaamde wederkomst) aan 'het einde der tijden'.

Echter, de beloofde terugkomst gebeurde niet in het verhaal van Handelingen.

Hierdoor heeft het boek Handelingen een open einde. Het laatste NT-boek

Openbaring, laat zien wat er gaat gebeuren met de aarde, de slang (de duivel)

en de mensheid als Jezus terugkomt. Veel mensen denken dat de Bijbel eindigt

met mensen op 'wolken in de hemel'. Het boek Openbaring toont ons echter iets

anders: er zal een nieuwe aarde met een nieuw Jeruzalem en een nieuwe hemel

komen (Openb. 21:1-7). Het paradijs, dat verloren was, zal worden hersteld in

een nieuw hof van Eden. Een nieuwe mensheid kan dan weer eten van de

levensboom (Openb. 22:14, vgl. Gen.3:22). Mensen zullen leven in volmaakte

eenheid met God en het Lam (Jezus) en zij zullen de aarde met

vrede regeren.

Hemel en Aarde

https://vimeo.com/213107357 (5:53)

34 in Antiochië werden gelovigen (discipelen) het eerst christenen genoemd (Han. 11:26).

97

Het boek Openbaring is de laatste fase in Gods 'voortgaande

openbaring'. Het staat in verbinding met het OT-boek Daniël, waarin

ook gesproken wordt over het einde der tijden en de 'Mensenzoon' (Jezus).35

Openbaring is 'apocalyptische literatuur' (zie bijlage B). Het is een

symbolisch boek. Het doel van Openbaring is om te bemoedigen om te blijven

geloven. Iets wat nodig was in de tijd dat het geschreven was. Toen werden de

christenen namelijk vervolgd door wrede Romeinse keizers zoals Nero. Ook nu

kan het boek Openbaring christenen moed geven. Jezus is de hoofdpersoon in

Openbaring. De ‘hemelse Jezus’ zei dat hij de Alfa en de Omega is (eerste/laatste

letter Gr. alfabet); een metafoor voor het begin en het einde van alles.

Beroemde symbolen in Openbaring zijn de slang voor de duivel

(Op. 20:2) en 666, het 'getal van het beest', wat kan worden

geïnterpreteerd als een symbool van rebellie tegen God.

Twee ‘funny video’s’ van het boek Openbaring (beide Engelstalig):

The Book of Revelation

https://vimeo.com/213120964 (1:35)

Symbols in Revelation

https://vimeo.com/213120942 (kijken tot 1:21, totaal: 2:26)

Een laatste opmerking over het 'einde der tijden'. Voorspellingen over het

einde van de wereld komen van tijd tot tijd in het nieuws. Denk bijvoorbeeld aan

de hype over de Maya kalender, die zei dat de wereld zou eindigen in 2012.

Volgens de Bijbel weet niemand wanneer deze wereld zal eindigen. Zoals Jezus

zei: 'Niemand kent de dag of uur, wanneer deze dingen (met betrekking tot het

einde der tijden) zullen gebeuren' (Mat. 24:36). Vanuit Bijbels perspectief kan je

stellen dat je daarom niet veel waarde hoeft te hechten aan dit soort ‘nieuws’.

Terugkijkend op de 'grote verhaallijn' of het overkoepelende plot van de Bijbel

zagen we dat deze terugkomen in het boek Openbaring en in de video over het

thema 'Hemel en

Aarde'. De verhaallijn

wordt ook zichtbaar door

het bestuderen van een

ander Bijbels thema: de

verbonden.

Thema:

Verbonden

https://vimeo.com/231818258 (5:11)

35 http://toddhampson.com/5-keys-to-understanding-the-book-of-revelation-key-1/

98

Telkens terugkerende thema’s in de Bijbel zijn: verlossing, redding en

bevrijding; mensen worden verlost, gered, vrijgekocht of bevrijd van schuld,

fouten of van het kwaad. In het verhaal van Jozef en Mozes, zie je dat God zijn

volk uit de slavernij bevrijdde. God hielp koning David vaak uit de problemen.

Jezus kwam om mensen te redden van zonde en de dood. Vanwege

deze thematiek wordt het grote overkoepelende verhaal van de Bijbel

een verlossings- of bevrijdingsverhaal genoemd.

Gods bevrijdingsverhaal https://vimeo.com/213107455 (02:54)

➢ Bekijk nogmaals de video uit par.3.2.

Messias, van Genesis tot en

met Openbaring

https://vimeo.com/213106883

(5:16)

Wat voor dingen snap je nu wel (of beter)

dan toen je deze video voor het eerst zag?

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Waar gaat de Bijbel over? Een vraag die door iedereen anders beantwoord zal

worden. Veel hangt af van je wereldbeeld en wellicht ook van je bekendheid met

de Bijbel. Toen aan Jezus gevraagd werd wat het belangrijkste (gebod) was, zei

hij dat het over liefde gaat (zie Matteüs 22:36-40).

Matt.22:36-40 – Greatest Commandment:

https://vimeo.com/214039351 (0:23)

Of gaat de Bijbel over wijsheid? Paulus schreef in een brief aan christenen dat

alle schatten van wijsheid en kennis in Jezus verborgen zijn (Kol. 2 2-3). Hier

wordt wijsheid gepersonifieerd in Jezus (zie ook Spreuken 8). Wijsheid in de

Bijbel is vooral praktisch toepasbaar in het dagelijks leven, zoals Jakobus

schreef:' Vinden jullie jezelf zo wijs en verstandig? Laat dat dan maar eens zien

door jullie manier van leven: wees wijs en vriendelijk in alles wat jullie doen. Een

stukje verderop staat: ‘de wijsheid die van God komt, is zuiver, vol vrede,

bescheiden, gehoorzaam, vriendelijk en vol goede daden, zonder iemand voor te

trekken, en eerlijk bedoeld’ (Jakobus 3: 14,17).

Dokter Ben Carson zegt dat wijsheid van God komt. Tijdens

zijn werk als neurochirurg omschreef hij wijsheid als; 'niet te

veel doen, maar ook niet te weinig doen'. Bij het verwijderen

van een hersentumor betekent dit: geen gezond weefsel

weghalen of beschadigen maar ook niets laten zitten van de

tumor. De documentaire 'Gifted Hands' laat zien

hoe Carson veranderde van een agressieve

jongeman in een gerespecteerde arts. Gifted

Hands (Engelstalig) https://vimeo.com/213108558 (30:00)

99

Of is de Bijbel gewoon een verhalenboek? Ongeacht je wereldbeeld, hebben de

verhalen in de Bijbel veel te bieden; ze helpen je onze cultuur en taal beter te

begrijpen. Veel Bijbelverhalen zijn nog steeds populair omdat de lezers zich

kunnen identificeren met hun personages. Zij kunnen je wijsheid geven en je

aanmoedigen of inspireren om bepaalde principes toe te passen. Daarnaast geeft

kennis van de Bijbel ook een referentiekader voor het begrijpen van andere

(monotheïstische) religies en mensen met een ander wereldbeeld dan het jouwe.

➢ Schrijf in je eigen woorden op waar (het grote verhaal van) de Bijbel volgens

jou (het meest) over gaat.

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

Voordelen van kennis, en begrip, van de Bijbel:

- herkennen/begrijpen van kunst, muziek met een ‘Bijbelse connectie’;

- herkennen/begrijpen van Bijbelse gezegden in literatuur en het nieuws;

- beter begrijpen van andere (monotheïstische) godsdiensten;

- Bijbelteksten gebruiken voor inspiratie (bijv. Psalmen voor liedjes, etc.);

- spirituele inzichten voor gebed en meditatie (ontspanning);

- toepassen van waarden en (ethische) principes voor een ‘wijs leven’;

- toepassen van principes om te veranderen/groeien in je karakter;

- vinden van antwoorden op existentiële vragen (levensvragen);

- vanuit theïstisch perspectief: deel uitmaken van een 'never-ending story'.

Vanuit een theïstische perspectief

zou de OIA-leesmethode hand in

hand gaan met een gebed-emoji.

Door Bijbelverhalen keer op keer te blijven

lezen kan vorming of groei plaatsvinden.

Deze gewoonte om regelmatig te lezen

wordt uitgelegd in de video hieronder.

Applicatie, Hermeneutiek, Psalm 1

https://vimeo.com/214015580 (6:36)

➢ Waarom zijn er mensen die de bijbel (of

ander religieus boek) blijven (her)lezen?

__________________________________

❖ Analyseer en beschrijf het gebruik van Bijbelse begrippen in een lied, boek of

film (bv. Harry Potter of ‘The Matrix’).

Als slot van deze reader, een laatste Bijbelse uitspraak: ‘Het is volbracht.’

100

Bijlage A. Bijbel Basics, Bijbelverwijzingen opzoeken

Bijbel Verwijzingen en Twee Godsdiensten. De Bijbel bevat 66 boeken. Elk

boek in de Bijbel bevat hoofdstukken die aan het begin een groot nummer

hebben. In elk hoofdstuk staan nummers voor sommige zinnen. Dit zijn de vers

nummers. Zet deze dingen samen en je hebt een Bijbel verwijzing of Schrift

citaat. Voor het opzoeken van een Bijbel verwijzing, volgt je het 1-2-3-proces:

1. Boek - 2. Hoofstuk - 3. Vers

1. Ga naar Inhoud(sopgave) in het begin van de Bijbel. Vind het paginanummer van

het Bijbel boek waar je naar zoekt. 2. Zoek het hoofdstuk en 3. vindt het vers. (Bijv.

Hebreeën 11:1, in de basisbijbel, vind je op pagina 1347. De eerste drie woorden

van dit vers zijn: 'Het geloof is...'. Een vers is een zin (het kan ook een gedeelte van

een zin of meerdere zinnen zijn) dat aangegeven is met een nummer.

Afkortingen. De namen van de Bijbelboeken worden vaak afgekort. Zo wordt het

boek Genesis afgekort als "Gen". Het boek 1 Korintiërs wordt '1 Kor.' En 'Mat.' Of

'Mt.' is een afkorting voor het boek Matteüs. Bijbelboeken met een korte naam (zoals

Job, Ruth en Amos) worden meestal niet afgekort.

Boeken, Auteurs en Tijden

Het woord 'Bijbel' is afgeleid van het Koine Griekse τὰ βιβλία (TA Biblia), dat 'de

boeken' betekent, ook wel vertaald als 'bibliotheek'. De Bijbel heeft 66 boeken,

onderverdeeld in twee delen: het Oude Testament (OT) en het Nieuwe Testament

(NT).

101

Het OT bevat 39 boeken. De eerste vijf boeken worden de genoemd Thora, dat

betekent: de wet (van Mozes). Vervolgens zijn twaalf geschiedenisboeken,

Jozua tot Esther. De tweede plank begint met vijf poëziebundels waarvan Job

de oudste is. De vijf Grote Profeten zijn grotere boeken dan de Kleine

Profeten. Maleachi is het laatste boek van het Oude Testament.

De NT bestaat uit 27 boeken. De eerste vier boeken worden evangeliën

genoemd. Een evangelie is een ooggetuigenverslag van Jezus' leven en de dingen

die Jezus zei en deed. Het woord 'evangelie' komt van het Griekse woord

'Evangelion' dat 'goed nieuws' betekent. Handelingen, het vijfde boek van het

Nieuwe Testament, is een geschiedenisboek. De brieven van Paulus, dertien in

totaal, zijn opgeteld bijna de helft van het NT. De overige acht letters, Hebreeën

tot Judas zijn algemene brieven. Het woord 'openbaring' betekent

'blootleggen' of 'onthulling'. Het boek Openbaring is ook bekend als de 'Apocalyps

van Johannes'. Apocalyptische literatuur onthult, of ontvouwt, dingen (bijv. over

de eindtijd) die niet eerder bekend waren, onthuld in visioenen van goddelijke

inspiratie.

Auteurs. De 66 boeken van de Bijbel zijn geschreven over een periode van

ongeveer 1500 jaar, van rond 1450 v.C. (de tijd van Mozes) tot ongeveer 90 na

Christus (na de dood en de opstanding van Jezus). De Bijbel werd geschreven

door meer dan 40 verschillende auteurs uit alle lagen van de maatschappij:

herders, landbouwers, tentenmakers, artsen, vissers, priesters, filosofen en

koningen. Ondanks deze verschillen in beroep en de spanwijdte van jaren in

welke hij is geschreven, is de Bijbel een zeer samenhangend en uniform boek.

OT-Auteurs

Mozes: schaapherder en profeet, schreef eerste vijf OT-boeken van de Bijbel de Thora genoemd. Amos: boer en profeet, schreef 'Amos'.

Salomo: wijze filosoof en koning, schreef veel Spreuken, Hooglied en Prediker. Ezra: priester, schreef het boek 'Ezra'. David; herder, dichter, muzikant en koning, schreef veel Psalmen.

NT-auteurs Matteüs: tollenaar en later een volgeling van Jezus, schreef het evangelie 'Matteüs'.

Paulus: godsdienstleraar, tentenmaker en apostel, schreef dertien NT-brieven. Lukas: arts of huisarts. Lukas schreef het evangelie 'Lukas' en het boek

'Handelingen'. Johannes: visser, later apostel van Jezus, schreef het evangelie 'Johannes' en drie brieven.

Petrus: visser, later volgeling/apostel van Jezus, schreef twee brieven. Noteer: 1. paginanummer, 2. kopje, 3. Eerste 3 woorden v/d Bijbelverwijzing:

Bijbel-

verwijzing pag nr. kopje eerste drie woorden

1 John 2:7

John 20:30-31

3 John 13 – 15

102

Bijlage B. Genres in de Bijbel

De voornaamste genres en sub-genres in de Bijbel zijn:

Narratief &

Geschiedenis

Een narratief is een verhaal ('narratief' heeft de voorkeur omdat

'verhaal' vaak het idee creëert dat iets niet gebaseerd is op de

werkelijkheid, zoals in 'verhaaltje voor het slapengaan'). Narratief is

de meest voorkomende vorm van literatuur of genre in de Bijbel.

Meer dan veertig procent van de OT is narratief. Grote delen van

het NT werden in dit genre geschreven. Er zijn drie niveaus van

OT-verhalen: het persoonlijk en sociaal niveau (lager verhaal) en

het hoogste niveau (hoger verhaal). Bijna elk boek in het Oude

Testament bevat geschiedenis (een sub-genre). In het NT bevat

Handelingen een stuk geschiedenis van de vroege kerk.

Handelingen 13:13-52 beschrijft de historische gebeurtenissen

uit het OT en NT. De evangeliën bevatten ook geschiedenis:

Jezus' leven wordt verteld als geschiedenis. Zelfs de bevatten

geschiedenis wanneer ze gebeurtenissen beschrijven.

Wet

Het woord "Thora" vertaald, betekent de wet. Thora kan

verwijzen naar de eerste vijf boeken van de Bijbel. Als een genre,

verwijst "Wet" vooral naar de regels en richtlijnen, zoals de

Tien Geboden. Maar het genre wet is meer dan wettische regels.

De Wet bevat ook: instructies, leringen en richtlijnen voor

veiligheid, welzijn en geluk.

Profetie

Een bericht van een profeet (iemand die woorden van God

spreekt) heet een profetie. Profetie is: 'een inspirerende

boodschap van God die mensen herinnerd aan Gods woorden uit

het verleden (zoals in de Thora), die spreekt over een huidige

situatie (bijv. de sociale onrechtvaardigheid) of over de toekomst

(bijv. de komst van de Messias zoals voorspeld in Jesaja 9:6-7 of

de voorspelling van een hongersnood, zie Handelingen 11:28)".

De profeet Jona sprak een stad aan. Nathan had een persoonlijke

profetie voor David (2 Sam.12:1).

Wijsheid

Wijsheidsliteratuur richt zich op de betekenis van het leven (Job,

Prediker), praktisch leven en op het gezond verstand (Spreuken).

Salomo was een wijze koning (1 Koningen 3:16-26) die veel

spreekwoorden (korte wijze uitspraken) schreef. Pr. 8:1-3

personifieert het goddelijke attribuut wijsheid als vrouw. De

apostel Paulus schreef aan de gelovigen in Korinte: 'Want alleen

door Jezus Christus hebben we nu Gods wijsheid.' (1 Kor. 1:30).

Jezus is hier de gepersonifieerde wijsheid van God. Het NT-boek

Jakobus is, net als Spreuken in het Oude Testament, praktisch

en to the point.

Poëzie

Poëzie staat meestal in het OT, in boeken zoals de Psalmen,

Hooglied en Klaagliederen. De kracht van poëzie komt door het

gebruik van levendige beeldspraak: 'Zoals een hert hevig

verlangt naar water, zo verlang ik hevig naar U, God.' (Ps. 42:1).

Poëtische delen van de Bijbel communiceren ideeën, maar ze

uiten vooral emotie.

103

Evangeliën

De evangeliën zijn de eerste vier boeken van het Nieuwe

Testament. Evangelie betekent 'goed nieuws'. Evangeliën zijn

vergelijkbaar met narratief, maar ze zijn meer dan dit.

Evangeliën zijn proclamatie. De auteurs Matteüs, Markus, Lukas

en Johannes waren gelovigen die ooggetuigenverslagen

opschreven over het leven en de lessen van Jezus. We kunnen

de evangeliën als geloofsdocumenten lezen, de aankondiging

van een wereld-veranderend evenement gecentreerd rond de

persoon van Jezus.

Voor onze cursus zijn de genres narratief en evangeliën het meest relevant. De

laatste twee genres zijn:

Brieven Epistels

Het genre Brieven of Epistels in het Nieuwe Testament zijn brieven

geschreven aan een specifieke doelgroep, zoals de gelovigen in

steden als: Rome (het boek 'Romeinen'), Korinte (1 en 2

Korintiërs) en de gelovigen in de Romeinse provincie genaamd

Galatië (Galaten). Naast brieven aan deze kerken, schreef Paulus

ook persoonlijke brieven aan zijn vrienden Timoteüs (1 en 2

Timotheüs) en Titus. De meeste brieven geven instructies over hoe

om te gaan met specifieke problemen of leren over het geloof,

Christus en de toepassing van het evangelie. Brieven beginnen vaak

met de naam van de schrijver en de ontvanger, dan een groet, een

reden voor de brief en de centrale boodschap. Er is meestal een

afsluiting, soms met groeten aan geloofsgenoten.

Apocalyps

Het woord "apocalyps" komt van het Griekse woord apocalupsis wat

betekent "onthulling, openbaarmaking, de bovenkant openen."

Het boek Openbaring wordt soms aangeduid als de "Apocalyps van

Johannes", omdat het Gods openbaring van de eindtijd aan de

apostel Johannes betreft. De term "apocalyps" wordt vaak gebruikt

om te verwijzen naar de eindtijd in het algemeen of de laatste

gebeurtenissen van de eindtijd specifiek. De uitdrukking

'apocalyptische literatuur' wordt gebruikt om het gebruik van

symbolen, visies, afbeeldingen en nummers om toekomstige

gebeurtenissen te beschrijven. Apocalyptische literatuur is een

specifieke vorm van profetie, het waarschuwt het publiek en de

lezers voor evenementen in de toekomst waarvan de betekenis voor

dit moment nog verborgen is. Naast Openbaring, zijn voorbeelden

van apocalyptische literatuur: Daniel 7-12, Jesaja 24-27,

Ezechiël 37-41, en Zacharia 9-12. De apocalyptische boeken zijn

geschreven met veel beeldtaal en symbolen omdat dit (in die tijd)

veiliger en wijs was. Het doel van symboliek (gebruik van

symbolen) was om te instrueren en gelovigen in moeilijke tijden aan

te moedigen, zoals toen de christenen werden vervolgd door

keizers als Nero en Decius.

➢ Lees de volgende teksten schrijf de genres erachter. Leg je antwoord uit.

Exodus 20:1-17 __________________________________________

Psalm 51 __________________________________________

2 Samuel 12:1-12 __________________________________________

104

Bijlage C. De TeNaCh (het Oude Testament)

De Bijbel (66 boeken) bestaat uit twee delen; de Tenach (of het Oude Testament

met 39 boeken) en het Nieuwe Testament (27 boeken). De Tenach hoort bij de

Joodse godsdienst. Het Nieuwe Testament ontstond met het Christendom. De

Joden beschouwen de Tenach niet als een ‘Oud Testament’ maar als hun Heilige

Schrift. Het woord Tenach, ook geschreven als TeNaCh, heeft met de indeling

van de Oudtestamentische Bijbelboeken te maken. Hieronder staat hoe het

woord Tenach ontstaan is.

De letter T voor Tora (ook geschreven: Thora): betekent Onderwijzing of Wet.

De letter N staat voor Nebiim. Nebiim betekent: Profeten.

De letters Ch staan voor Chetoebim. Chetoebim betekent: Geschriften.

Als je deze letters achter elkaar zet, krijg je TNCh. Om het uit te kunnen spreken

zijn de klinkers e en a toegevoegd. Het woord Tenach zelf heeft geen betekenis,

maar verwijst naar de Onderwijzing (Wet), Profeten en de Geschriften.

De indeling van de Tenach, of het Oude Testament, in schema:

➢ Zoek Lukas 24:44-45 op in de Basisbijbel. Vul één woord per streep in:

Hij (Jezus) zei tegen hen: "Dit is wat Ik tegen jullie heb gezegd toen Ik nog bij

jullie was. Alles wat er over Mij is opgeschreven in de __________ van Mozes

en van de _____________ en in de ____________, moest gebeuren." 45 Toen

zorgde Hij ervoor dat ze eindelijk de ________________ begrepen.

➢ Geef een ander woord voor ‘Psalmen’ ____________________________ .

105

Bijlage D. Soera 12 – Yusuf – Jozef (zoon van Jakob) – يوسف

(1) A[lif] L[aam] R[aa]. Dat zijn de tekenen van het duidelijke boek.

(2) Wij hebben het als een Arabische Koran neergezonden; misschien zullen jullie

verstandig worden.

(3) Wij vertellen aan jou het mooiste verhaal doordat Wij aan jou deze Koran

geopenbaard hebben ook al behoorde jij hiervoor tot de onoplettenden.

(4) Toen Joesoef tot zijn vader zei: “Vader, ik heb elf sterren en de zon en de

maan gezien; ik zag ze zich eerbiedig voor mij neerbuigend

(5) Deze zei: “Mijn zoon, vertel je droom niet aan je broers; zij zouden een list

tegen je kunnen beramen. De satan is namelijk een verklaarde vijand van de

mens.

(6) Zo zal jouw Heer jou uitkiezen, jou in de uitleg van droomverhalen

onderwijzen en Zijn genade aan jou en aan het geslacht van Ja\’koeb volledig

bewijzen, zoals Hij dat vroeger gedaan heeft aan jouw voorvaderen Ibrahiem en

Ishaak. Jouw Heer is wetend en wijs.”

(7) Er waren in [het verhaal van] Joesoef en zijn broers tekenen voor hen die

[erom] vragen.

(8) Toen zij zeiden: “Joesoef en zijn broer zijn bij onze vader meer geliefd dan

wij, terwijl wij toch een hele groep zijn. Onze vader verkeert in duidelijke dwaling.

(9) Doodt Joesoef of verdrijft hem naar een [afgelegen] land dan zal het

aangezicht van jullie vader niet van jullie worden afgeleid en dan zullen jullie

daarna rechtschapen mensen zijn.”

(10) Iemand uit hun midden zei: “Doodt Joesoef niet maar werpt hem op de

bodem van de waterput, dan zal een reisgezelschap hem wel oppikken, als jullie

echt iets doen willen.”

(11) Zij zeiden: “O onze vader, waarom vertrouw jij ons niet met Joesoef, terwijl

wij hem toch goed gezind zijn?

(12) Stuur hem morgen met ons mee om goed te eten en om te spelen; wij

zullen wel over hem waken.”

(13) Hij zei: “Ik word er bedroefd van als jullie met hem weggaan en ik vrees

dat een wolf hem opeet terwijl jullie niet op hem letten.”

(14) Zij zeiden: “Als een wolf hem opeet terwijl wij toch met een hele groep zijn,

dan zijn wij werkelijk verliezers.”

(15) Toen zij dan met hem weggingen kwamen zij overeen hem op de bodem

van de waterput te zetten. En Wij openbaarden aan hem: “Jij zult hun over deze

zaak van hen nog wel mededelingen doen, terwijl zij het niet beseffen.”

(16) En zij kwamen ’s avonds huilend bij hun vader.

(17) Zij zeiden: “O onze vader, wij gingen weg om tegen elkaar te rennen en wij

lieten Joesoef bij onze spullen achter en toen heeft een wolf hem opgegeten.

Maar jij zult ons toch niet geloven, ook al spreken wij de waarheid.”

(18) Maar zij hadden wel vals bloed op zijn hemd aangebracht. Hij zei: “Jullie

hebben jezelf iets wijsgemaakt! Dus maar mooi geduldig verdragen. En God is

het wiens hulp gevraagd moet worden tegen wat jullie beschrijven.”

(19) En er kwam een reisgezelschap, en zij stuurden hun waterhaler, en hij liet

zijn emmer neer. Hij zei: “Goed nieuws! Hier is een jongen.” En zij verborgen

hem als koopwaar. Maar God wist wat zij deden.

(20) En zij verkochten hem onder de prijs, voor een paar dirhams; zij hechtten

niet veel belang aan hem.

106

(21) Hij die hem gekocht had — uit Egypte was hij — zei tot zijn vrouw: “Zorg

dat hij goed wordt ondergebracht. Misschien dat hij ons tot nut is of dat wij hem

als kind aannemen.” Zo gaven Wij Joesoef een vaste positie in het land; ook om

hem de uitleg van droomverhalen te onderwijzen. En God is meester van Zijn

beschikking, maar de meeste mensen weten het niet.

(22) Toen hij volgroeid was gaven Wij hem oordeelskracht en kennis. Zo belonen

Wij hen die goed doen.

(23) En zij in wier huis hij was probeerde hem te verleiden en zij sloot de deuren

en zei: “Kom maar hier.” Hij zei: “Dat verhoede God. Hij die mijn heer is heeft

mij goed ondergebracht. De onrechtplegers zal het niet welgaan.”

(24) Maar zij begeerde hem en hij zou haar begeerd hebben als hij niet het bewijs

van zijn Heer gezien had. Zulks, opdat Wij het kwaad en de gruwelijkheid van

hem afwendden. Hij behoorde tot Onze uitverkoren dienaren.

(25) En zij renden beiden naar de deur en zij scheurde zijn hemd van achteren

en zij troffen haar meester bij de deur aan. Zij zei: “De vergelding voor iemand

die jouw familie kwaad wil doen is toch dat hij gevangengezet wordt of een

pijnlijke bestraffing?”

(26) Hij zei: “Zij probeerde mij te verleiden.” En een getuige uit haar familie

getuigde: “Als zijn hemd van voren gescheurd is, dan is zij oprecht en behoort

hij tot de leugenaars.

(27) Maar als zijn hemd van achteren gescheurd is, dan liegt zij en behoort hij

tot de oprechten.”

(28) En toen hij zijn hemd zag, dat het van achteren gescheurd was zei hij: “Dat

is weer een list van jullie vrouwen; jullie listen zijn geweldig.

(29) Joesoef, houd je daar niet mee bezig. En jij, vrouw, vraag om vergeving

voor je zonde; jij bent wel een van hen die verkeerd gedaan hebben.”

(30) En de vrouwen in de stad zeiden: “De vrouw van de excellentie probeert

haar slaaf te verleiden. Zij is verliefd op hem geworden. Wij zien dat zij in

duidelijke dwaling verkeert.”

(31) Maar toen zij van hun geroddel hoorde ontbood zij hen en maakte voor hen

een buffet klaar en zij gaf ieder van hen een mes. Toen zei zij: “Kom voor hen

tevoorschijn.” En toen zij hem zagen vonden zij hem geweldig. Zij sneden zich

in hun handen en zeiden: “God beware! Dit is geen mens, dit is niets anders dan

een voortreffelijke engel.”

(32) Zij zei: “En dat is hij nu over wie jullie mij verwijten gemaakt hebben. Ik

heb inderdaad geprobeerd hem te verleiden en hij heeft weerstand geboden.

Maar als hij niet doet wat ik van hem verlang dan zal hij gevangengezet worden

en een van de gekleineerden zijn.”

(33) Hij zei: “Mijn Heer, de gevangenis is mij liever dan dat waartoe zij mij

oproepen en als U hun list niet van mij afwendt dan zal ik mij tot hen

aangetrokken voelen en tot de onwetenden behoren.”

(34) Daarop verhoorde zijn Heer hem en wendde hun list van hem af. Hij is de

horende, de wetende.

(35) Toen leek het hun, nadat zij de tekenen gezien hadden, goed toe om hem

voor een tijd gevangen te zetten.36

36 https://koran.nl/soera-12-yusuf-jozef-zoon-van-jakob/#/fwdmspPlayer0?catid=0&trackid=47

107

AANTEKENINGEN

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________