•

- . �-.:. )

Tijdschrift van de

Natuurstudiegroep Dijleland

•

Jaargang 39 - december 20 I I

! 1.1

r--S NATUU RSTUD IEG ROEP

� dijleland Regionale werkgroep van Natuurpunt Studie vzw natuur punt

Stud1r

Bestuur • Bart Creemers (voorzitter), Aarschotsesteenweg 420,

3012 Wilsele, 0496-893106

• Kris Van Scharen (penningmeester), Korbeekstraat 27,

3061 Leefdaal, 02-7672638

• Bruno Bergmans, Mgr. Van Waeyenberglaan 54 DIS bus3,

3000 Leuven, 0498-760722

• Frederik Fluyt, Rapengang 24 bus 4, 3000 Leuven, 0479-920172

• Joris Menten, W. De Croylaan 49/21, 3001 Heverlee, 0495-275393

• Kelle Moreau, Korenbloemlaan 5, 3052 Blanden, 0486-125877

• Hans Roosen, Abstraat 101, 3090 Overijse, 02-6879518

• Robby Stoks, Ch. De Beriotstraat 32, 3000 Leuven

• Roel Uyttenbroeck, Langeveld 76, 3220 Holsbeek, 0495-628863

• Gert Vanautgaerden, Tulpenlaan 7, 3052 Blanden, 0477426868

• Koen Vandenberghe, Blijde Inkomststraat 85/5, 3000 Leuven,

0485162619

• André Verboven, Groeneweg 60, 3001 Heverlee, 016-238184

Werkgroep vogels • Algemeen coördinator: Kelle Moreau (kelle.moreau@gmail.com)

• Watervogeltellingen, Luc Hendrickx( luchendrickx2003@yahoo.

com)

• Trektellingen: Frederik Fluyt (frederik.fluyt@gmail.com)

Werkgroep zoogdieren

• Archivering waarnemingen: Kelle Moreau

(kelle.moreau@gmail.com)

• Vleermuizen: Hans Roosen (roosenhans@yahoo.com)

• Hamster: Kris Van Scharen (kris.van.scharen@telenet.be)

Werkgroep ongewervelden

• Archivering en rapportering waarnemingen: Bart Creemers

(bart.creemers@gmail.com)

Werkgroep planten

• Themaverantwoordelijke: Joris Menten (pjoris@advalvas.be)

Website: www.natuurstudiegroepdijleland.be

Rondzendlijst Dijleland: Stuur een blanco e-mail naar:

dijlevallei-subscribe@yahoogroups.com

De Boomldeiver Driemaandelijks tijdschrift van de

Natuurstudiegroep Dijleland. De Boomklever brengt bijdragen over studie en beheer van de biodiver­

siteit in het Dijleland en verschijnt

viermaal per jaar (maart, juni, sep­

tember, december).

Redactie

Hoofdredacteur: Bruno Bergmans

leden: Bart Creemers, Frederik Fluyt, Kelle Moreau en Kris van

Scharen

Redactie-adres Artikels, foto's en korte bijdragen worden verwacht op het redactiese­cretariaat, p/a Bruno Bergmans e-mail: bruno.bergmans@scarlet.be

Het copyright van de teksten, il­lustraties en foto's blijft bij de res­pectievelijke auteurs, tekenaars en

fotografen. Overname is mogelijk mits hun uitdrukkelijke toelating en bronvermelding

Abonnement Geïnteresseerden kunnen De Boomklever ontvangen door overschrijving van 10 € op reke­

ningnummer 001-1552168-50 van

de Natuurstudiegroep Dijleland, met opgave van naam en adres. Een

steunabonnement kost 15 € of meer.

Natuurpunt vzw

Natuurpunt is de grootste vereni­

ging voor natuur en landschap in Vlaanderen. Ze telt 87 .000 leden en

beheert 17.000 hectare natuurge­bied. Lid worden van Natuurpunt

V'ZW kan door storting van 24 € op rekeningnummer 230-0044233-21. www.natuurpunt.be

Druk: www.Koloriet.info Oplage: 200 ex.

v.u.: B. Creemers, Aarschotsesteenweg420 -3012 Wilsele

• i • I . ....__ ______ _

Dro1nen van parel1noer Midden december, het haardvuur knispert gezellig. Niet meteen het ogenblik dat je spontaan begint te

mijmeren over een zomerse boswandeling omringd door speelse vlinders.

En toch ...

Een van de meest hoopgevende evenementen van 2011 vond ik het opduiken van een hele rist zeldzame

vlinders in Meerdaalwoud: eindelijk vliegen er terug Kleine ijsvogelvlinders rond, maar ook Grote vos­

sen kwamen van de bloedende eiken slurpen en top of the bilt was die ene Kleine weerschijnvlinder.

De onbetwiste numero uno van onze bossen, de Keizersmantel liet zich met zijn statige glijvlucht ook

meermaals bewonderen. Nu de waarnemingen van onze grootste parelmoervlinder jaar na jaar talrij­

ker worden, kunnen we beginnen hopen dat hij eindelijk eens een blijvertje wordt. Toen ik in juli en

augustus ging fietsen door Meerdaal- en Zoniënwoud was ik aangenaam verrast dat de kaarten stilaan

beter en beter liggen voor heel wat van deze soorten om eindelijk terug vaste voet aan de grond te

krijgen in onze bossen. Vooral in Meerdaalwoud viel het mij op dat onze bosbouwers de laatste jaren

hard gewerkt hebben aan het creëren van meer variatie in het bos. Op verschillende plaatsen zijn er

kleinere en grotere open plekken ontstaan. Hieronder ook een prachtige noord-zuid gerichte halfopen

vallei. Sommige open plekken hebben al snel de neiging om terug dicht te groeien, maar op heel wat

plaatsen duiken er toch ook nectarplanten op. Zelfs al was het in juli en augustus terug heel kalm op

vlindergebied, het viel me toch op dat het rijkelijk bloeiende Koninginnenkruid en G� l.:!ceienèe Brn­

men een grote aantrekkingskracht hadden. In dit opzicht is het heideherstel in het voormalige militair

domein in het noorden van Meerdaalwoud ook een goede zaak. Op de lange strook V linderstruiken

langs deze nieuwe open plek doken afgelopen zomer beloftevol verschillende Citroenvlinders en ook

een Keizersmantel op. Voor deze laatste zijn ook Bosviooltjes als waardplant van cruciaal belang. Ik

had de indruk dat deze nog wat achterblijven, maar misschien sprongen deze onopvallende plantjes

gewoon minder in het oog.

Een andere leuke ontwikkeling is dat ook twee andere parelmoers hun

neus aan het venster steken, vermoedelijk een handje geholpen door

de klimaatopwarming - maar daarom niet minder leuk.

De Kleine parelmoervlinder met zijn prachtige parelmoervlekken op de ondervleugel heeft een fantastisch jaar achter de rug. Vanuit zijn

bastion in Noordoost-Limburg is hij duidelijk in volle expansie. Er

zijn intussen al populaties in de Antwerpse Kempen en in het Ha­

geland. Eind september was deze soort bijvoorbeeld helemaal niet

moeilijk te vinden in de buurt van Aarschot. En van Aarschot is het

in vlindervlucht niet ver meer naar het Dijleland ... Op braakliggende

stukken met veel Akkerviooltjes wordt het dus de ogen openhouden

voor deze soort.

Een andere beauty die binnenkort weleens zou kunnen opduiken is de

Braamparelmoervlinder. Deze van oorsprong eerder Zuid-Europese

soort - ze kwam hier vroeger nooit voor in tegenstelling tot de Kleine

parelmoer- is de laatste jaren in sneltempo zijn areaal naar het noor-

den aan het uitbreiden. In 2009 dook de soort voor het eerst op in de

Parende Kleine parelmoervlin-

ders, binnenkort een vertrouwd

gezicht in het Dijleland?

Gaume, maar intussen zit de dichtst bijzijnde populatie al in Huy en dook deze vlinder zelfs al op in

Nederlands Zuid-Limburg. Aangezien de rupsen van deze vlinder gewoon Bramen nodig hebben, lijkt

niets ook een vestiging in onze bossen in de weg te staan.

Laten we hopen dat ook deze parelmoer binnenkort wat extra kleur mag geven aan onze zomerse

wandelingen.

In naam van de hele Natuurstudiegroep Dijleland wens ik u en uw familie veel parelmoers en ander

leuks en bovenal een gezond en gelukkig 2012!

Bruno Bergmans

Hoofdredacteur De Boomklever

De Boomklever - december 201 1 97

Inktviszwam 18109/2010, Bois de Nismes, Lustin. Foto: François Hela

Nieuw ingevoerde soorten voor de periode juli-september 201 1

1 n de periode juli tot en met september 20 1 1 werden er 194 nieuwe soorten toegevoegd

aan de soortenlijst op waarnemingen.be voor het Dijleland s.s., zijnde de gemeenten Kor-­

tenberg, Herent, Leuven, Bertem, Heverlee, Oud-Heverlee, Huldenberg en Overijse en het

volledige Meerdaalwoud. 7 soorten waren toevoegingen op basis van oude waarnemingen van

voor 20 1 1. Meldingen van Boommarter zonder enige bijkomende aanwijzingen zoals een foto

of beschrijving werden niet opgenomen in onderstaand overzicht, wegens de logische moge­

lijkheid tot verwarring met de algemene steenmarter.

In deze bijdrage is het onmogelijk om alle nieuw

ingevoerde soorten te vermelden. In veel gevallen

worden algemene soorten, exoten en niet aanvaarde

waarnemingen van moeilijke groepen achterwegen

gelaten. Het overzicht dat hier gegeven wordt kan

niet aanzien worden als de lijst van nieuwe soorten

98 De Boomklever - december 201 1

in de regio. Waar deze status gekend is wordt dit

wel meegegeven. Voor meer duiding en nuances zie

(Creemers 2011).

Voor eenvoud en referentie worden dezelfde prag­

matische soortengroepen onderscheiden en in de­

zelfde volgorde besproken als kan teruggevonden

worden op waarnemingen.be (wn.be) en de regio­

pagina. Ondanks de bedenkingen die er zijn bij de

aanwijzing van zeldzaamheidsklassen voor sommige

soortgroepen, geven we deze info wel mee tussen

haakjes: bij de titel van de soortgroep als een ver­

deling van de zeldzaamheidsklassen van alle nieuwe

ingevoerde soorten binnen die groep en achter de

vermelde soortnamen (A=Algemeen, VA= Vrij Alge­

meen, Z=Zeldzaam, ZZ=Zeer zeldzaam, versie janu­

ari 2011). Nb= Niet beoordeeld door administrator

op het moment van schrijven (vaak door afwezig­

heid van een foto) en Av= aanvaard door adminstra­

tor. Wn.be = waarnemingen.be.

Vogels (A 1. VA 0, Z 0, ZZ 0)

Het lijstje met exoten kon aangevuld worden met

Valkparkiet (Nymphicus hollandicus, Nb).

Nachtvlinders en micro's (A 4. VA 17, Z 5, ZZ 1) 9 macro-nactvlinders en 18 micro-nachtvlinders wa­

ren nieuw voor de regio. De gebieden met het mees­te aantal nieuw ingevoerde soorten zijn de gemeente

Overijse (12), Erps-Kwerps/Dorp (10), Kesselberg en omgeving (8). Vier micro-nachtvlinders zijn voor

ons nieuwe gekende soorten voor het Dijleland. Voor zes ander micro-nachtvlinders is nog bevesti­

ging nodig voordat dezelfde conclusie kan getrokken worden. Dit aantal (potentiële) nieuwe soorten sug­

gereert dat we ook voor deze soortengroep nog bij te leren hebben over het voorkomen in onze streek en dat ook in de toekomst nog enkele ontdekkingen zijn te verwachten. De waarnemingen van de voornaamste nieuw inge­

voerde microvlinders met voldoende betrouwbare gegevens zijn:

Grootvlekstippelmot (Yponomeuta plumbella, VA)

1 ex. op licht te Kessel-lo/Kesselberg (Krien Hansen, Av). Niet-algemene soort die vooral in het zuiden van het land voorkomt. Het aantal waarnemingen op wn.be is voorlopig beperkt (4-tal locaties in V laan­deren), maar de soort is al eerder gekend van onze regio (Verboven 201 la). De larve leeft op Wilde kar­dinaalsmuts (Euonymus europaeus).

Tweekleurige lichtmot (Euzophera pinguis, VA) 1 en 2 ex op licht, respectievelijk 29/07 en 02/08 te

Erps-Kwerps/Dorp (Pieter Moysons, Av) en te Over­ijse/Stad (Paul & Krista Nuyts, Nb). Niet-algemene soort in de meeste regio's van België. Niet eerder ge­kend uit onze regio (Verboven 20llc). De rups leeft onder de schors van Es (Fraxinus).

Bonte fruitbladroller (Eudemis profundana, VA)

1 ex. op licht 06/07 te Erps-Kwerps/Dorp (Pieter

Moysons, Av) en 1 ex. op licht te Kessel-lo/Kessel­

berg (Krien Hansen, Av). Volgens Phegea.org een

vrij zeldzame soort in België, maar met toch al heel

wat waarnemingen in V laanderen. Echter niet voor­

komend in het overzicht van Verboven (20llb).

Zeldzamere microvlinders met enkel niet beoor­

deelde waarnemingen zijn o.a. Appelzebramot (Pa­

rornix scoticella, VA), Gele spitskopmot ( Ypsolopha

sylvella, VA), Biezengrasmot ( Crambus uliginosel­

lus, VA), Grote meelmot (Pyralis farinalis, A), Ka­

nariepietje (Agapeta zoegana, Z) en Blauwedistel­

bladroller ( Cochylis dubitana, VA). Appelzebramot,

Gele spitskopmot, Biezengrasmot en Kanariepietje

komen niet voor in de lijst van Verboven (201 la,b,c).

Dat is ook niet het geval voor de algemenere Erw­tenbladroller (Cydia nigricana, VA, Nb), Gemar­

merde oogbladroller (Epinotia ramella, VA, Nb),

Duikermot (Acentria ephemerella, VA, Av) en

Mutsjeslichtmot (Trachycera advenella, VA, Av). Enkel de twee laatste soorten hebben aanvaarde

waarnemingen en kunnen met voldoende zekerheid toegevoegd worden aan het lijstje van gekende soor­

ten in het Dijleland. De waarnemingen van de voornaamste nieuw inge­voerde macrovlinders zijn:

Roodstreepspanner (Rhodometra sacraria, ZZ) 1 ex. 21/08 te Kessel-lo/Kesselberg (Roel Uytten­

broeck, Bart Creemers, Noby Thys en Rene Meeuw­is, Av). Zeer zeldzame trekvlinder die al vroeg in het jaar naar het noorden vliegt. Verkiest warme, zon­nige open plaatsen. Zuring en Gewoon Varkensgras

zijn waardplanten. Bovenstaande waarneming is vermoedelijk een nakomeling en bovendien de enig­

ste waarneming van 2011 voor deze soort die werd ingevoerd in wn.be. De soort is niet in staat om in

onze streken te overwinteren. Witte eenstaart (Cilix glaucata, VA) 1 ex. op licht

27 /08 te Overijse/Stad (Paul & Krista Nuyts, Av). Een lokale en zeldzame soort voor heel België. Op

dit moment de enigste waarneming in het oosten van V laanderen op wn.be, maar de soort was eerder al gekend van alle provincies (phegea.org). De larven leven op sleedoorn en meidoorn.

Geelbruine rietboorder (Archanara dissoluta, Z) 1

ex. op licht 12/07 te Erps-Kwerps/dorp (Pieter Moy­

sons, Av). In België een lokale en zeldzame soort, vooral van het noorden van het land. De larve leeft op riet. De veel voorkomende vorm 'arundinetta' kan

De Boomklever - december 201 1 99

verward worden met de zeer zeldzame Witkraagriet­

boorder (Archanara neurica).

Groene korstmosuil (Nyctobrya muralis, Z) 1 ex.

op licht 04/08 te Kesselberg (Krien Hansen, Av). Een

lokale en zeldzame soort voor heel België. De rupsen

leven (en overwinteren) op korstmossen, voorname­

lijk Kauwgommos (Diploica canescens).

Andere macrovlinders die voor het eerst werden in­

gevoerd waren ook niet zo algemeen, zoals Vlasbek­

dwergspanner (Eupithecia linariata, A , Av), Zes­

streepuil (Xestia sexstrigata, Z, Av) en Kajatehout­

spanner (Pelurga comitata, Z, Av) in de omgeving

van de Kessel berg en de Bruine zwartstipuil (Xestia

baja, VA, Nb) gezien te Overijse/Stad. Het Licht vis­

staartje (Nola aerugula, VA, Av) is daarentegen wel

vrij algemeen, maar vooral voorkomend aan de kust,

de kempen en het zuiden van het land. De vondst in

Erps-Kwerps sluit dus aan bij andere vondsten in de

Kempen.

Libellen (A 0, VA 1. Z 0, ZZ. 0)

Nadat in de vorige periode Beekoeverlibel de re­

gio binnensloop, kon ditmaal nog een andere te verwachte libellensoort gevonden worden binnen

de grenzen van het Dijleland sensu stricto. Van

Kanaaljuffer (Erythromma lindenii, VA) werd in

2009 een populatie ontdekt net buiten de regiogren­zen aan de vijvers van Groenendaal (Hoeilaart) en

dit jaar waren er ook indicaties van een populatie te

La Hulpe, in het hok waar in de periode 1990-2000

al eerder de aanwezigheid van Kanaaljuffer werd

vastgesteld. Op 3 juli van dit jaar werd er een ex­emplaar gezien in het park van Tervuren (Bernard

Passau, Nb). Dit is echter niet de allereerste waar­neming van deze soort in het Dijleland. In Neerijse

werd eerder al een geïsoleerde waarneming gedaan

(1990), hoogstwaarschijnlijk van een zwerver. Met

dezelfde voorzichtigheid kunnen we in het geval van

de recente waarneming van Tervuren ook spreken

van een zwerver, al is de oorsprong dan met grote

waarschijnlijkheid de populatie in Groenendaal.

Het is echter niet ondenkbaar dat er populaties in

het Dijleland onopgemerkt gebleven zijn. Deze wa­

terjuffer is niet erg opvallend, daar hij vaak wat weg

van de waterkant vliegt en gericht zoeken met een verrekijker of zelfs telescoop nodig is. De optimale

biotoop voor deze soort in België is, naast oude rivi­erarmen, eerder grote waterpartijen. Ook langzaam stromende beken en rivieren vormen een geschikte

voortplantingsbiotoop. In Nederland prefereert

de soort kanalen en grote beken en deelt hij zijn

100 De Boomklever - december 201 1

biotoop vaak met Blauwe breedscheenjuffer (Plat­

ycnemis pennipes), welke dus een beeld zou kunnen

geven van de potentiële verspreiding. Van belang

is de aanwezigheid van watervegetatie. Buiten de

zuid-west hoek van onze regio is het misschien ook

aangewezen om o.a. de Leuvense Vaart in het oog te

houden, vermits de soort regelmatig gezien wordt in

het Mechelse.

Bijen, wespen en mieren (A 5, VA 5, Z 3, ZZ 1)

Nieuw ingevoerde soorten met aanvaarde waarne­

mingen zijn:

Chrysis viridula (ZZ) lex. 02/08 te Heverlee/Egen­

hovenbos (Johan Robben). Een goudwesp die, wat

betreft de gegevens op wn.be, vanop slechts 3 andere

locaties in Vlaanderen kon worden opgemerkt.

Perespinselbladwesp (Neurotoma saltuum, VA),

twee spinsels met rupsen op meidoorn te Tevuren/

Zoniënwoud (yann coatanéa). Voorlopig de enigste

waarneming ingevoerd voor V laanderen.

Gewone Vliegendoder (Mellinus arvensis, VA) 2

ex. te Rodebos (27/08, Diane Appels, Nb) en 1 ex

te Oud-Heverlee/Waversebaan op bloeiende klimop

(18/09, Bart Creemers, Av). De vliegendoder is een

graafwesp die haar larve voedt met allerhande vlieg­

en die diep in het zand (0,5-lm) worden weggestopt.

Na een oproep om in de buurt van bloeiende klimop

te zoeken naar Klimopzijdebij ( Colletes hederae, Z)

kon deze soort op meerdere locaties worden ont­

dekt. Karin Gielen viel de eer als eerste deze soort te

zien op 16/09 te Heverlee/ A bdij Van Park (Av).

Klimopzijdebij te Heverlee Foto: Karin Gielen

Ook van de algemene Kleine Roetbij (Panurgus cal­

caratus) werden de eerste waarnemingen ingevoerd

voor onze regio te Wilsele (Av) en Bertem/Koeheide

(Nb). Een overzicht van de eerste resultaten van het

onderzoek naar bijen en wespen in de regio zal na de

winterse determinatie activiteiten in een specifieke

bijdrage worden gepubliceerd.

V liegen en Muggen (A 2, VA 6, Z 1. ZZ 0)

In deze periode werden 9 nieuwe diptera soorten

toegevoegd. Enkel de waarneming van 3 ex. op

26/06 van de Geelbaardroofvlieg (Eutolmus rufi­

barbis, VA) te Egenhovenbos {Johan Robben) werd

aanvaard. Van de niet beoordeelde waarnemin­

gen springen die van de, niet veel gemelde, maar

daarom niet zeldzame Phaonia pallida (VA, Echte

vlieg - Muscidae) en Empis lutea (VA, Dansvliegen

- Empididae) en de zeldzame zweefvlieg Gevlekte

Gouden Bladloper (Xylota xanthocnema, Z) in het

oog. Maar deze vragen allen bevestiging.

Kevers (A 3, VA 8, Z 0, ZZ 0)

Van de 11 nieuw ingevoerde soorten werd er, on­

danks toevoeging van foto's in de meeste gevallen,

geen enkele beoordeeld.

Wantsen en cicaden (A 6, VA 2, Z 0, ZZ 0)

Geen enkele van de 8 nieuw ingevoerde soorten

werd beoordeeld.

Insecten (overig) (A 1. VA 0, Z 0, ZZ 0)

Limnephilus marmoratus (A, een kokerjuffer) 1 ima­

go op licht, 02/07 te Meerbeek (Pieter Moysons, Av).

Geleedpotigen (overig) (A 3, VA 3, Z 2, ZZ 0)

Vier nieuw ingevoerde soorten betroffen waarne­

mingen van gallen van (Prostigmata) mijten. Vier

andere soorten waren spinnen, waarvan slechts één

aanvaard werd:

Schouderkruisspin (Araneus angulatus, Z) 1 ex

04/08 Te Heverlee/Egenhovenbos (Johan Robben,

Av).

Vissen (A 0, VA 0, Z 1. ZZ 0)

Kopvoorn (Squalius cephalus, Z) 2 ex. 07107 te

Neerijse/Doode Bemde (Chantal Deschepper, Nb).

Exemplaren van deze soort met een 'autochtone' oorsprong werden o.a. in 2004 en 2008 geherintro­

duceerd in de Ijse.

Weekdieren en overige ongewervelden (A 0, VA 4, z 0, zz 0) Nieuwe ingevoerde soorten onder de slakken (Gas-

. -

'f�·';. ;_' . ,öjegen . c!. . . ; ,

tropoda) vielen allemaal te rapen in de Molenbeek­

vallei in 2010 (Ilf Jacobs), met name Tandloze korf­

slak (Columella edentula, VA, Nb), Gladde tolslak

(Euconulusfulvus, VA, Nb), Dikke korfslak (Vertigo

antivertigo, VA, Nb) en de Dwerg-korfslak (Vertigo

pygmaea, VA, Nb).

Paddenstoelen (A 9, VA 33, Z 21. ZZ 7)

De natte zomer was uitstekend voor het waarnemen

van zwammen. Maar liefst 74 nieuwe soortenna­

men werden ingevoerd voor het Dijleland. Jammer

genoeg moest bij het analyseren worden vastgesteld

dat er synoniemen bestaan van enkele soorten die

nog als aparte taxa worden beschouwd in wn.be. In

zeker twee gevallen waren reeds eerder waarnemin­

gen ingevoerd onder het synoniem. De Hooiland­

wasplaat (Hygrocybe aurantioviscida) komt zelfs

onder een andere aparte Nederlandse naam voor in

wn.be, namelijk als de Kleverige Wasplaat (Hygrocy­

be glutinipes). Er is niet uit te sluiten dat in het lijstje

van de andere 72 soortennamen nog gevallen zijn te­

rug te vinden. In enkele gevallen hieronder weten we

dat een soortstatus soms wordt betwist en wordt dit

vermeld. De hier vermelde bijzonderheden zijn dus

onder een licht voorbehoud. Voor niet beoordeelde

waarnemingen is bovendien, zoals steeds, bevesti­

ging van een administrator nodig.

De locaties waar meerdere nieuwe soorten voor het

Dijleland werden teruggevonden zijn het Park van

Tervuren (27), Kortenberg/Merode (19), Tervuren/

Zoniënwoud (13), Meerdaalbos (12) en de Molen­

beekvallei (4). Ondanks het grote aantal padden­

stoelensoorten dat al reeds werd waargenomen {807 t.e.m. 2010), is de diversiteit aan zwammen zo groot

(naar schatting 3500 in Vlaanderen) dat er nog re­

gelmatig soorten worden toegevoegd die in de Leu­

vense regio als algemene en zeer algemene soorten

worden beschouwd, zoals Blanke champignon­

parasol (Leucoagaricus leucothites, A, Av), Wol­

lige franjehoed (Psathyrella artemisiae, VA, Nb),

Eikeldopzwam (Hymenoscyphus fructigenus, VA,

Nb), Rossige melkzwam (Lactarius rufus, VA, Av)

en Kleine berkenrussula (Russula nitida, VA, Nb).

Soorten die niet vermeld staan in de net verschenen atlas voor Vlaams-Brabant en Brussel {waarnemin­

gen t.e.m. 2009) zijn:

Agaricus subperonatus (Z) 1 ex. microscopisch on­

derzocht 07109 te Kortenberg/Merode (Hubert De Meulder, Willi Sas en Greet Van Autgaerden, Nb).

Volgens sommige auteurs is de Gordelchampignon

(Agaricus vaporarius, Z) een variant van A. subpero-

De Boomklever - december 201 1 101

Bloemkoolzwam Foto: Ralph Vandiest

natus. De gordelchampignon werd ook in deze peri­

ode voor de eerste keer gemeld op wn.be (1 ex. 15/09

te Tervuren/Park, Niels Ryckeboer, Av). Van Gordel­

champignon zijn er echter wel historische waarne­

mingen gekend uit de streek (Meerdaalwoud, 1995).

Aporhytisma urticae (A) 1 ex. 21/09 te Tervuren/

Zoniënwoud (Willi Sas, Hubert De Meulder, Greet

Van Autgaerden, Nb). Een vlekkenzwam op Brand­

netel die blijkbaar maar een waarnemer op wn.be

interesseert. Alle 35 waarnemingen zijn door hem

ingevoerd.

Voetspoormeeldauw (Erysiphe sordida, VA) 1 ex.

03/08 te Tervuren/Park (Willi Sas, Hubert De Meul­

der, Nb).

102 De Boomklever - december 201 1

Plakkaattolzwam (Coltricia confluens, VA) 1 ex.

03/09 te Haasrode/Meerdaalbos (Ralph, Av). Ver­

moedelijk eerste voor Vlaams-Brabant. Een zeld­

zaamheid voor Vlaanderen. In wn.be zijn voorlopig

slechts twee andere (niet beoordeelde) gegevens ge­

kend.

Rondsporige Stinkkorstzwam (Scytinostroma he­

midichophyticum, Z) 1 ex. 07109 te Kortenberg/

Merode (Willi Sas, Hubert De Meulder, Nb). Onver­

takte stinkkorstzwam (Scytinostroma portentosum)

wordt vaak beschouwd als een synoniem, zoals in

de nieuwe provinciale atlas (pers. med. Roosmarijn

Steeman). Deze soort werd eerder o.a. al opgemerkt

aan de Putten van den Ijzeren Weg (2004).

Varenwasje (Phlebiella .filicina, VA) 1 ex. 06/09 te

Tervuren/Park (Peter Vds, Nb).

Kleinsporig trosvlies (Botryobasidium laeve, VA) 1

ex. 21/09 te Tervuren/Zoniënwoud (Willi Sas, Hu­

bert De Meulder, Greet Van Autgaerden, Nb). Deze

soortnaam is ook niet terug te vinden in de atlas

van Vlaams-Brabant, hoewel dit taxon ook soms

lijkt aanzien te worden als een variëteit van Berijpt

trosvlies (Botryobasidium pruinatum), waarvan een

gegeven gekend is uit het Zoniënwoud te Hoeilaart.

Deze laatste soortnaam ontbreekt dan weer wel in

wn.be ... .

Van volgende soorten zijn er uit de literatuur geen

eerdere gegevens bekend uit het Dijleland s.s.:

Barstende leemhoed (Agrocybe dura, VA) 1 ex.

24/07 te Everberg/Vrebos (Geert Bleys, Nb). Zeldza­

me soort in Vlaams-Brabant en Brussel. Saprotroof

op de bodem, vooral in parken, tuinen en op rude­

rale plaatsen. Ter bevestiging is microscopie nodig.

Rossige vaalhoed (Hebeloma theobrominum, A)

1 ex. microscopisch onderzocht, 21/09 te Tervu­

ren/Zoniënwoud (Hubert De Meulder, Willi Sas en

Greet Van Autgaerden, Nb). Een zeldzame soort in

Vlaams-Brabant en Brussel. Alle Vlaamse waarne­

mingen op wn.be bevinden zich in de buurt van het

Zoniënwoud. Symbiont van loofbomen op voedsel­

en humusarm zand.

Kornoeljemeeldauw (Microsphaera tortilis, VA) 1

ex. microscopisch onderzocht, 24/09 te Tervuren/

park (Ralph, Nb). Parasiet op Kornoelje (Cornus).

Slechts twee andere waarneming gekend uit Vlaams­

Brabant (Kampenhout, 1987 en 2005)

Paecilomyces tenuipes (VA) 1 ex., 07 /09 te Kor­

tenberg/Merode (Hubert De Meulder, Willi Sas

en Greet Van Autgaerden, Nb). Vrij zeldzaam in

Vlaams-Brabant en Brussel. Parasitair op poppen

van insecten. Net buiten de regio werd de soort o.a.

waargenomen te Kampenhout/Torfbroek {1987) en

Holsbeek/Dunbergbroek {2004).

Haagbeukschorszwam (Peniophora laeta, VA) 1

ex., 07 /09 te Kortenberg/Merode {Hubert De Meul­

der, Willi Sas en Greet Van Autgaerden, Nb). Zeer

zeldzaam in Vlaams-Brabant en Brussel. Saprotroof

op dode, nog hangende takken van Haagbeuk (Car­

pinus).

Donkere geelplaatrussula (Russula cuprea, ZZ) 1

ex. 06/09 te Tervuren/Park (Peter vds, A). Zeer Zeld­

zame mycorrhizasymbiont van Eik en Linde in lanen

op zware bodems. Staat in de categorie 'Kwetsbaar'

op de (aan vervanging toe zijnde) rode lijst. De enige

zekere waarneming op wn.be.

Glanzende abrikozenrussula (Russula vitellina, Z)

1 ex. 06/09 te Tervuren/Park (Peter vds, Nb). Zeer

zeldzame mycorrhizasymbiont van loofbomen op

lemige grond. Voorlopig de enige waarneming op

wn.be. In de provincie voordien enkel gekend van

Hoeilaart {2004 en 2006).

Andere opvallende soorten:

Geaderde Leemhoed (Agrocybe rivulosa, A) 10 ex:. op maaiselhopen, 15/09 te Veltem-Beisem/Molen­

beekvallei {Wim Veraghtert, Nb). Een vrij algemene

soort in Vlaams-Brabant. Deze soort is een immi­

grant uit het noorden die nieuw voor de wetenschap

werd ontdekt in 1999 in Nederland. In 2003 werd ze

voor het eerst opgemerkt in de provincie Antwerpen

en in 2004 voor het eerst in Vlaams-Brabant {Hoei­

laart). De Geaderde Leemhoed is een soort die voor­komt op houtsnippers.

lnktviszwam ( Clathrus archeri, Z) 4 ex. 29/07 te

Veltem-Beisem (George Buelens, Nb) en 20 ex. 26/09 te Heverlee/militair domein (Dries Elst, Nb). Een

voorlopig vrij zeldzame soort in Vlaams-Brabant en

Brussel. Groeit op houtresten en grof strooisel. Dit

is een soort die vermoedelijk tijdens de Eerste we­

reldoorlog is meegekomen met Australische troepen

naar Europa. De eerste vondst in Vlaams-Brabant was in 1984. Waarschijnlijk zal het aantal meldingen van deze zwam toenemen, door het toenemend ge­

bruik van houtsnippers in tuinen en parken. Goudgele russula (Russula aurea, ZZ) 1 ex. 06/09 te

Tervuren/Park (Peter vds, Av). Komt voor onder zo­

wel loof- en naaldbomen maar is toch zeer zeldzaam

in Vlaams-Brabant en Brussel. Ook in Vlaanderen is

deze soort zeldzaam, daar de verspreiding zich be­perkt tot onze provincie {rode lijst: Met uitsterven bedreigd). Dit is voorlopig de enigste waarneming

l,-· .

t_,�, . ""r,, "

,A_IJ>jecten

op wn.be. In het Park van Tervuren werd deze soort

reeds in de jaren negentig waargenomen.

Bleke fluweelmelkzwam (Lactarius azonites, Z)

1 ex. 06/09 te Tervuren/Park (Peter vds, Av). Zeld­

zame, met uitsterven bedreigde Mycorrhizasymbi­

ont van Eik in schrale lanen en loofbossen op ma­

tig vochtige, voedselrijke leembodem. De enigste

gekende waarneming in het Dijleland werd gedaan

te Kortenberg (1995). 45% van de Vlaamse vind­

plaatsen ligt in onze provincie, veelal in historische

dreven. Een reden dus om waardevolle dreven te

beschermen. Wordt door sommige echter aanzien

als variëteit van de Donkere fluweelmelkzwam (L.

fulliginosus), waarvan waarnemingen gekend zijn

van o.a. Mollendaalbos {1985, 1999) en Kesselberg

{1999). Bovendien betreffen vele waarnemingen van

Donkere vermoedelijk de Bleke fluweelmelkzwam.

Zwammen met een zeer zeldzame status in de pro­

vincie die reeds eerder een of tweemaal werden

waargenomen in het Dijleland, maar nu voor het

eerste zijn toegevoegd voor de regio op wn.be, zijn

Bruine Kleibosgordijnzwam (Cortinarius nemo­

rensis, Z, Av), Spinnenwebtrosvlies (Botryobasidi­

um candicans, VA, Nb), Valse Satijnvezelkop (Jno­

cybe paludinella, Z, Nb), Zeggenkorstje (Epithele

typhae, VA, Nb), Dikplaatsatijnzwam (Entoloma

clandestinum, ZZ, Nb), Brokkelzakamaniet (Ama­

nita submembranacea, ZZ, Av), Glanzende russula

(Russula integra, Z, Nb) en Melampsora populina

(Z, Nb).

Mossen en Korstmossen (A l, VA 0, Z l, ZZ 0)

De eerste ingevoerde waarnemingen van Gewoon

Schijfjesmos (Radula complanata, A) en Struik­

mos (Thamnobryum alopecurum, Z) werden niet

beoordeeld.

Planten (A 5, VA 14, Z 14, ZZ 3)

In totaal werden er 36 nieuwe plantensoorten inge­

voerd in deze periode (de helft van het aantal in de

lentemaanden). Negen soorten zijn (waarschijnlijk) aangeplante, verwilderd, tuin- of stinzenplanten en

komen niet in aanmerking voor een ruimere bespre­

king. De nieuw ingevoerde Blonde zegge ( Carex

hostiana, Z, Nb, Rode Lijst: Met verdwijning be­

dreigd) en Getand vlotgras ( Glyceria declinata,

VA, Nb) betreffen oude waarnemingen uit 2000. In de regioatlas {waarnemingen t.e.m. 2002) is er geen

vermelding van Blonde zegge, net als voor Spring­

zaadveldkers (Cardamine impatiens, Z, Nb), Zand-

De Boomklever - december 201 1 1 03

struisgras (Agrostis vinealis, VA, Nb), Liggende

vleugeltjesbloem (Polygala serpyllifolia, Z, Nb,

Rode lijst: kwetsbaar), Mattenbies (Schoenoplectus

lacustris, VA, Nb) en

Steenhoornbloem (Cerastium pumilum, Z) 50 ex.

11/04 te Leuven/Tervuurse Vest (Wim Verheyden,

Av). In Vlaanderen vrijwel uitsluitend aangetreoffen op (semi-) artificiële standplaatsen. De soort groeit

of vochtdoorlatende, vrij voedselarme, waarschijn­

lijk dikwijls kalkhoudende bodems (in het zuiden

van het land vooral in de kalkstreek. De locaties zijn

dikwijls tijdelijk van aard (bijna geen overlap tussen

oude en nieuwe vindplaatsen). Door de korte bloei­

periode (april-mei) en de vrij sterke gelijkenis met

andere Cerastium soorten wordt steenhoornbloem

waarschijnlijk wel eens gemist.

Volgende soorten zijn (iets) zeldzamer in onze regio

in vergelijking met de rest van Vlaanderen: Spaanse zuring (Rumex scutatus, Z) 1 ex. 09/07

te Wilsele (Dirk en Walda Hennebel, Av). Een zeer zeldzame soort in Vlaanderen die echter noord­

waarts uitbreidt (van oorsprong mediterrane soort).

Groeit op stenige, zonnige locaties. In Vlaanderen

betreft het meestal riviergebonden locaties, soms

ook op spoorwegterreinen, zoals in het geval van

deze waarneming, maar dan is haar voorkomen vaak

slechts tijdelijk van aard. Knikkend tandzaad (Bidens cernua, VA) 1 ex.

03/09 te Kessel-lo/Vlierbeek (Dirk en Walda Hen­

nebel, Av). Een soort die in geheel België verspreid

voorkomt en vrij algemeen is in Vlaanderen, maar een duidelijke voorkeur heeft voor districten met

zandige bodems. In onze regio zijn waarnemingen

echter zeer schaars. Komt voor op nitrofiele, natte

pionierssituaties op periodiek droogvallende beek­

en slootoevers en oevers van veedrinkpoelen.

Andere zeldzame soorten in onze regio waarvan

waarnemingen nog niet werden beoordeeld, maar toch opmerkelijk genoeg zijn om te vermelden (maar

bevestigd dienen te worden):

Viltganzerik (Potentilla argentea, VA, Nb) is een

zeldzame soort die buiten de Kempen nagenoeg niet voorkomt, tenzij langs spoorwegen. Voor onze

regio wordt in de literatuur enkel de aanwezigheid

vermeld in de buurt van het rangeerstation van Leu­

ven. De (te bevestigen) vindplaats aan de rand van

Heverleebos van deze soort van lage, open terreinen op droge, voedselarme, zwak zure tot iets kalkhou­

dende bodems is dus opmerkelijk. Ruige anjer (Dianthus armeria, Z, Nb) werd gevon-

104 De Boomklever - december 201 1

den in Heverleebos en is een op Vlaamse schaal zeer

zeldzame soort, die groeit op zandige, stenige of iets

kleiige gronden, op licht zure tot neutrale bodems,

meestal op wat opener en zonniger plekken binnen

een grazige of ruigte-kruidenvegetatie. In verge­

lijking met de 1 o/ eeuw is de soort sterk achteruit

gegaan (minus 90%). De vindplaatsen in Limburg

bevinden zich vooral op mijnsteenbergen. Opmer­

kelijk is dat de oudste vermelding van deze soort

komt uit 1581, die de plant kende van steenachtige

"hoevels ende berghkens" en "oock op de veste van

Loven''. Ook in 1803 is er een vermelding van Leuven

als groeiplaats.

Andere soorten met een zeldzamere status in het

Dijleland met niet beoordeelde waarnemingen zijn

Hondsviooltje (Viola canina, VA), Trekrus (Juncus

squarrosus, VA), Hennegras ( Calamagrostis canes­

cens, A) en Drijvend fonteinkruid (Potamogeton

natans, A). De laatste soort werd samen met Mat­

tenbies aangetroffen op de voor beide reeds gekende

locatie in de zandgroeve te Neerijse/Ganzeman.

Soorten die niet in bovenstaande categorieën vallen,

maar toch vermeldenswaardig zijn omwille van hun

voorkomen op de Rode Lijst zijn:

Spits havikskruid (Hieracium lactucella, ZZ) 100

bloeiende exemplaren op 27 /07 te Kastanjebos (To­

bias Ceulemans, Av). In Vlaanderen zeer zeldzame

soort. Een rode lijstsoort in de categorie 'Bedreigd'.

Het is een lichtminnende soort met een voorkeur

voor matig natte tot matig droge, licht zure tot zure

bodem. Ze groeit op lemig zand, zandleem en leem

of wat vochtiger zand. Mijdt fosfaat en kan dus niet

tegen vermesting, welke ongetwijfeld de hoofdreden

is van haar achteruitgang. Vijfdelig kaasjeskruid (Malva alcea, Z, Nb) is ook

een zeer zeldzame rode lijstsoort ('Zeldzaam'), die op

vele plaatsen eerder efemeer voorkomt en daarom

door sommigen eerder als uiterst zeldzaam wordt

beschouwd. Werd gemeld te Bertem/Koeheide.

Referenties

Bart Creemers

bart.creemers@gmail.com

- Bouwman, J.H., Kalkman, V.J., Abbingh, G., de Boer, E.P., Geraeds, R.P.G, Groenendijk, D., Kete­

laar, R., Manger, R., Termaat, T. 2008. Een actuali-

satie van de verspreiding van Nederlandse libellen.

Brachyton 11 (2): 103 - 198.

- Calle, L., Jacobusse, C.H. eds. 2008. Bijen en

Wespen in Zeeland; Fauna Zeelandica deel 4, Het

Zeeuwse landschap, Wilhelminadorp. Pp. 191

- Creemers, B. 2010. Opmerkelijke libellenwaarne­

mingen in het Dijleland in 2008-2009. 38 (1): 10

-14.

- Creemers, B. 2011. Dijlelandse biodiveristiteit op-

gelijst januari-maart 2011. 39 (1): 40 - 45.

- De Knijf, G., Anselin, A., Goffart, P., Marc, T. Eds.

2006, De Libellen (Odonata) van België: versprei­

ding - evolutie - habitats. Libellenwergkroep

Gomphus i.s.m. Instituut voor Natuur- en Boson­

derzoek, Brussel, pp. 369.

- Steeman, R., Langendries, R., Monnens, R., Bue­

lens, G., De Pauw, S., Walleyn, R. eds. 2006 Pad­

denstoelen in de regio Leuven 1981-2004. Natuur­

punt Studie, Mechelen pp. 431.

- Steeman, R., Asperges, M., Buelens, G., De Ceus­

ter, R., Declercq, B., Kiszka, A., Leysen, R., Meuw­

is, T., Monnens, J., Robijns, J. Van den Wijngaert,

M., Van Roy, J., Veraghtert, W., Verstraeten, P. Eds.

2011. Paddenstoelen in Vlaams-Brabant en het

Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 1980-2009, Ver­spreiding en ecologie. Natuurpunt Studie, Meche­

len. pp. 728.

- Stuckens, J. & Vercoutere, B., eds. Verspreidings­

atlas van de planten in het Dijleland 1975-2002,

Een uitgave van Vrienden van Heverleebos en

Meerdaalwoud vzw, Natuurstudiegroep dijleland

en Flo.Wer. Leuven, pp 341.

- Van den Neucker, T., Coeck, J. en Van Liefferinge,

C. 2009. Zeldzame vissoorten krijgen een plek in

V laams-Brabant. Brakona Jaarboek 2008. p68 -

75.

- Van Landuyt, W., Hoste, W., Vanhecke, L., Van

den Bremt, L., Vercruysse, W., and De Beer, D.,

eds. 2006. Atlas van de flora van Vlaanderen en

het Brussels Gewest. Instituut voor natuur- en bosonderzoek/Nationale plantentuin van België ,

Brussel, pp 686-687.

- Verboven A. 2011a. De dag- en nachtvlinders

(Lepidoptera) van het Dijleland Deel I: Mycrop­

terigidae (Oermotten) tot en met Lyonetiidae

(Sneeuwmotten). De Boomklever 39 (1): 12-15.

- Verboven A. 2011b. De dag- en nachtvlinders

(Lepidoptera) van het Dijleland Deel Il: Ethmiidae

tot en met de Choreutidae (Glittermotten). De

Boomklever 39 (3): 63-68.

- Verboven A. 201lc. De dag- en nachtvlinders

(Lepidoptera) van het Dijleland Deel 111 Deel lil:

Epermeniidae (Borstelmotten) tot en met Pieridae

(Witjes). De Boomklever 39 (4).

- Walleyn, R., Vandeven, E., Eds. 2006. Standaard­

lijst van Basidiomycota en Myxomycota van

V laanderen en het Brussels Gewest. Rapport

INBO.R.2006.27. Instituut voor Natuur- en Bo­

sonderzoek, Brussel. Pp. 143.

- Waring, P., Townsend, M. 2007. Nachtvlinders. Ti-

rion Natuur. pp. 416.

- Natuurberichten.be

- www.inbo.be

- www.microlepidoptera.nl

- www.phegea.org

- www.vlinderwerkgroep.be/vlinders/nachtvlinders

- www.waarnemingen.be

De Boomklever - december 201 1 105

Zoals in de vorige twee delen wordt de aangeduid als volgt:

••

...

••••

Algemeen Vrij Algemeen Zeldzaam Zeer Zeldzaam

Epermeniidae (Borstelmotten) - Epermenia chaerophylella(Goeze, 1783) - Mineer­

borstelmot - ••

AJucitidae (Waaiermotten)

- Alucita hexadactyla Linnaeus, 1758 - Kamperfoe­liebloesemmot - •

106 De Boomklever - december 201 1

Pterophoridae (Vedermotten) - Platyptilia calodactyla ([Denis & Schiffermüller],

1775} - Guldenroedevedermot - 0•

>/ Amblyptilia acanthodactyla (Hübner, 1813) -

Scherphoekvedermot - •

- Oidaemotophorus lithodactyla (Treitschke, 1833) -

Pluimpjesvedermot - ••• V Emmelina monodactyla (Linnaeus, 1758) - Win­

devedermot - • V Pterophorus pentadactyla (Linnaeus, 1758) - Vijf­

vingerige vedermot - • Op 28 mei 1994 verzamelde de auteur een exemplaar

van Platyptilia calodactyla in de Doode Bemde. De

Oranjetipje Foto: André Verboven

determinatie werd bevestigd door Cees Gielis, de we­reldexpert van de Pterophoridae. De rups van deze soort leeft op Solidago virgaurea en verschillende soorten Senecio. Van Oidaemotophorus lithodactyla werden twee exemplaar gevangen in mijn tuin te Heverlee op 6 juli 2004. De rups leeft op Inula ssp., Iris spp. en Pulicaria dysenterica.

Pyralidae (Lichtmotten) t/ Aphomia sociella (Linnaeus, 1758) - Hommelnest­

mot - ** V Galleria mellonella (Linnaeus, 1758) - Grote was­

mot - ** Synaphe punctalis (Fabricius, 1775) - Pinokkiomot

** i/ Pyralis farinalis (Linnaeus, 1758) - Grote meelmot

* V' Hypsopygia costalis (Fabricius, 1775) - Triangel­

mot - ** V Hypsopygia glaucinalis (Linnaeus, 1758) - Tweeli­

jnmot - Vrij algmeen V Endotricha flammealis ([Denis & Schiffermüller],

1775) - Strooiselmot - * Y Salebriopsis albicilla (Herrich-Schäffer, 1849) -

Geelkoplichtmot - *** \1 Phycita roborella ([Denis & Schiffermüller], 1775)

- Eikenlichtmot - ** V - Acrobasis suavella (Zincken, 1818) - Roodstreep­

mutsjeslichtmot - * V- Myelois circumvoluta (Fourcroy, 1785) - Distelher­

melijntje - ** /- Plodia interpunctella (Hübner, 1813) - Indische

meelmot - * ../ Ephestia elutella (Hübner, 1796) - Cacaomot - **

Een exemplaar Salebriopsis albicilla werd door de au­teur gevangen in Heverleebos op 16 juli 2007. De rups leeft op Tilia cordata.

Rups van de Rietvink Foto: André Verboven

Crambidae (Grasmotten)

Groot dikkopje Foto: André Verboven

- Scoparia ambigualis (Treitschke, 1892) - Vroege granietmot - *

- Scoparia pyralella ([Denis & Schiffermüller], 1775) - Oranje granietmot - **

- Eudonia truncicolella (Stainton, 1849) - Nazomer-granietmot - **

- Udea ferrugalis (Hübner, 1796) - Oranje kruiden­mot - **

- Udea prunalis ([Denis & Schiffermüller], 1775) -Grijze kruidenmot - **

- Udea olivalis ([Denis & Schiffermüller], 1775) -Witvlekkruidenmot - *

- Pyrausta despicata (Scopoli, 1763) - Weegbreemot **

- Pyrausta aurata (Scopoli, 1763) - Muntvlinder - * - Pyrausta purpura/is (Linnaeus, 1758) - Purper-

motje - *** - Sitochroa palealis ([Denis & Schiffermüller], 1775)

- Bruidsmot - ** - Perinephela lancealis ([Denis & Schiffermüller],

1775) - Lichte coronamot - ** - Anania coronata (Hufnagel, 1767) - Gewone coro­

namot - ** - Anania crocealis (Hübner, 1796) - Gegolfde licht­

mot - Vrij algmeen - Anania verbascalis ([Denis & Schiffermüller],

1775) - Salielichtmot - ** - Ostrinia nubilalis (Hübner, 1796) - Maïsboorder -

** - Eurrhypara hortulata (Linnaeus, 1758) - Bonte

brandnetelmot - * - Pleuroptya ruralis (Scopoli, 1763) - Parelmoermot

* - Nomophila noctuella ([Denis & Schiffermüller],

1775) - Luipaardlichtmot - *

Op 13 september 1999 ving de auteur 1 exemplaar Pyrausta purpura/is in zijn tuin in Heverlee. De rup­sen leven op Mentha arvensis ofThymus .

De Boomklever - december 201 1 107

Lasiocampidae (Spinners) - Euthrix potatoria (Linnaeus, 1758) - Rietvink - **

- Dendrolimus pini (Linnaeus, 1758) - Dennenspin-

ner - **

- Lasiocampa quercus (Linnaeus, 1758) - Hagenheld ••

- Poecilocampa populi (Linnaeus, 1758) - Zwarte herfstspinner - **

- Saturniidae (Nachtpauwogen) - Aglia tau (Linnaeus, 1758) - Tauvlinder - *

Sphingidae (Pijlstaarten) - Agrius convolvuli (Linnaeus, 1758) - Windepijl­

staart - **

- Deilephila elpenor (Linnaeus, 1758) - Groot avond­rood - **

- Deilephila porcellus (Linnaeus, 1758) - Klein avondrood - **

- Hem ar is f uciformis (Linnaeus, 1758) - Glasvleugel­pijlstaart - **

- Laothoe populi (Linnaeus, 1758) - Populierenpijl­staart - *

- Macroglossum stellatarum (Linnaeus, 1758) - Koli­brievlinder - **

- Mimas tiliae (Linnaeus, 1758) - Lindepijlstaart - *

- Proserpinus proserpina (Pallas, 1772) - Teunis-bloempijlstaart - ***

- Smerinthus ocellatus (Linnaeus, 1758) - Pauwoog­pijlstaart - **

- Sphinx ligustri Linnaeus, 1758 - Ligusterpijlstaart **

- Sphinx pinastri Linnaeus, 1758 - Dennenpijlstaart ••

Op 28 mei 2010 ontdekte Koenraad Reynaert een exemplaar Proserpinus proserpina op de Kesselberg in Kessel-Lo. Rupsen van dezelfde soort werden ge­vonden op 29 juli 2009 in Egenhoven door Jan Lenaert en door Stefaan Van der Auwera te Hoeilaart op 22 juli 2010.

Hesperiidae (Dikkopjes) - Carcharodus alceae (Esper, 1780) - Kaasjeskruid­

dikkopje - ***

Thymelicus lineola (Poda, 1761) - Geelsprietdik­kopje - **

Thymelicus sylvestris (Ochsenheimer, 1808) -Zwartsprietdikkopje - *

Ochlodes venatus (Esper, 1777) - Groot dikkopje -•

Bernard Misonne ontdekte op 16 juli 2009 een exem­plaar Carcharodus alceae in de Doode Bemde. Deze

108 De Boomklever - december 201 1

zuidelijke soort schuift duidelijk op naar het noorden. Ten zuiden van ons werkgebied, net over de provin­

ciegrens werden de laatste jaren verschillende waar­nemingen verricht. De rups leeft op verschillende

Malva soorten .

- Papilionidae (Grote pages) - Papilio machaon Linnaeus, 1758 - Koninginnepa-

ge - **

Pieridae (Witjes) - Anthocharis cardamines (Linnaeus, 1758) - Oran­

jetipje - *

- Colias crocea (Geoffroy, 1785) - Oranje luzerne­

vlinder - **

- Colias hyale (Linnaeus, 1758) - Gele luzernev­

linder - ***

- Gonepteryx rhamni (Linnaeus, 1758) - Citroen­vlinder - *

- Leptidea sinapis (Linnaeus, 1758) - Boswitje - ***

- Pieris brassicae (Linnaeus, 1758) - Groot koolwitje

*

- Pieris napi (Linnaeus, 1758) - Klein geaderd witje *

- Pieris rapae (Linnaeus, 1758) - Klein koolwitje - *

Het Boswitje Leptidea sinapis is een gekende zwerver. Alle mij bekende waarnemingen in chronologische volgorde: - 27 juli 2002 - 1 exemplaar in Oud-Heverlee (Ma­

thieu Bauduin) 01 mei 2007 - 1 exemplaar in een ruige open plek van een loofbosje langs de E314 31 juli 2009 - 1 exemplaar in een braakliggende tuin in de Lemingbeekvallei in Kessel-Lo (Tim Caers) 24 mei 2010 - 1 mannetje in Neerijse (Bernard Mi­sonne) 4 augustus 2010 - 1 exemplaar in het Groot Broek in Sint-Agatha-Rode (Gauthier Jacobs) Colias hyale is een vrij schaars voorkomende , re­gelmatige trekvlinder. Het jaar 2007 was een goed jaar met minimum 7 exemplaren in ons werkgebied en ook het jaar 2009 scoorde goed met minimum 4 waarnemingen op de grenzen van onze regio (Hoeilaart, Watermaal-Bosvoorde en Pécrot) . Ver­warring met Oranje luzernevlinder, vooral de wit­geelkleurige vorm "helice" gebeurt regelmatig, en

dus is voorzichtigheid geboden bij het doorgeven van gegevens.

André Verboven andre.verboven@telenet.be

Ralreiger in de Abdij van 't park. Foto: Axel Smets

Ralreiger te Heverlee in mei 201 1.

Reigers in het Dijleland ... we mochten de voorbije jaren zeker niet klagen! Met Blauwe Reigers

die hier sinds lange tijd broeden, Purperreigers die jaarlijks in de trekperiodes worden waar­

genomen, Grote Zilverreigers die tegenwoordig jaarrond aanwezig zijn, Kleine Zilvf')rreigers die

stilaan diezelfde weg lijken op te gaan, een totaal van 5 Koereigers ( 1 e in 1998), minstens 8 Kwak­

ken in de 21 e eeuw, overwinterende Roerdompen en 3 geslaagde broedgevallen van Woudaap sinds

2002, werd bijna het voltallige lijstje van in Europa broedende reigersoorten reeds in de streek

waargenomen. Bijna ". want de Ralreiger, die ontbrak nog op de streeklijst. Op 8 mei 201 1 kwam

daar verandering in wanneer Werner Goussey een adulte Ralreiger in zomerkleed kon determine­

ren tijdens een groepsbezoek aan de vijvers van de Abdij van Park te Heverlee. Het spectaculaire

nieuws werd onmiddellijk verspreid via de verschillende gangbare communicatiekanalen, en vele

vogelkijkers reageerden met een prompt bezoek aan de locatie van het gebeuren. De vogel bleef

tot op 10 mei ter plekke, wat nog veel meer kijklustigen de kans gaf hem te komen bewonderen. In

totaal verschenen er maar liefst 98 waarnemingen op www.dijleland.waarnemingen.be!

Ralreigers in België Wanneer we een waarneming van een Ralreiger op

16/08/1964 te Sint-Agatha-Rode - die niet werd

aanvaard door het Belgisch Avifaunistisch Homo­

logatiecomité (BAHC) - niet meerekenen, gaat

het hier om het eerste geval van Ralreiger voor het

Dijleland. Op provinciale schaal gaat het om het

vierde geval voor Vlaams-Brabant, na vogels op

2/06/1905 te Zoutleeuw (de eerste voor België), op

20-21/06/1979 te Hoeilaart en op 21/05-11/07/2006

terug te Zoutleeuw. Laatstgenoemde vogel was trou­

wens de langst pleisterende ooit in ons land (Col-

De Boomklever - december 201 1 109

laerts, 2006). Het totaal aantal aanvaarde gevallen

van Ralreiger voor België stond eind 2010 op 35 ( + 6

niet aanvaardde en 9 niet ingediende gevallen), waar­

bij éénmaal 2 ex. samen werden gezien (op 31/07 /29

te Grobbendonk) zodat het totaal aantal exemplaren

36 bedraagt (www.bahc.be; Vandegehuchte, 2009,

2010; Faveyts, 2011). De Ralreiger van Heverlee

wordt dus het 36e geval en het 37e ex. voor België,

want met het grote aantal waarnemers en de prach­

tige fotografische documentatie in het achterhoofd,

zal hij de homologatietest zeker doorstaan! In 2011

volgden nadien nog waarnemingen op 14/05-6/06 te

Boorsem (Limburg) en op 6/07 achtereenvolgens te

Hensies en Saint-Ghislain (Henegouwen).

Enkele verschillende classificaties van de 35 aan­

vaardde Belgische gevallen (tot 2010):

- Per provincie krijgen we de volgende rangschik­

king: Antwerpen 8, West-Vlaanderen 6, Oost­

Vlaanderen 6, Limburg 5, Henegouwen. 4, Vlaams-

1 10 De Boomklever - december 201 1

Brabant 3, Luxemburg 2 en Waals Brabant 1. Enkel

in de provincies Luik en Namen werden voorlopig

dus nog geen Ralreigers waargenomen. '

- De maandverdeling ziet er als volgt uit (voor lang­

durig pleisterende vogels werd enkel de maand van

de eerste waarneming weerhouden): maart 1, mei

9, juni 18, juli 5, augustus 2. Eind mei en juni vor­

men duidelijk de beste periode om deze soort in

België te zien. Slechts drie van al deze Ralreigers

waren er vroeger bij dan de vogel van Heverlee :

een extreem vroege op 31/03-1/04/1953 te Rance

(Henegouwen), en telkens een ex. op 1/05/1981

te Knokke en op 4/05/2003 te Harelbeke (West­

Vlaanderen).

- We merken een toegenomen frequentie op in

de Ralreigerwaarnemingen over de jaren heen:

slechts drie gevallen in de periode 1900-1950 (in

1905, 1929 en 1934), 20 gevallen van 1951 tot 2000

(1953(2), 1966, 1969, 1979(3), 1981(4), 1982(2),

1986, 1991, 1992(2), 1993, 1997(2)), en 11 geval-

Ralreiger in de Abdij van 't park. Foto: Marc van Meeuwen

len van 2001 tot 2010 (2001, 2003(2), 2004, 2005,

2006(3), 2007(2), 2008, 2009). In de 21 e eeuw wer­

den dus enkel in 2002 en 2010 geen Ralreigers

opgemerkt in België. Deze toenemende frequen­

tie kan ook worden opgemerkt in de reeks van 78

gevallen die tot en met 2009 door de Commissie

Dwaalgasten Nederlandse Avifauna (CDNA) wer­

den aanvaard, slechts 25 gevallen dateren immers

uit de periode 1866-1979, terwijl er van 1980 tot

2009 maar liefst 53 werden aanvaard (Ovaa et al.,

2010). 2010 bracht vervolgens Ralreigers naar 2

plaatsen in Nederland (een ontsnapt ex. met ring

niet meegerekend) en in 2011 werden er in dat

land op 5 plaatsen Ralreigers ontdekt (www.waar­

neming.nl).

Situering in een ruimer kader De Ralreiger is een soort met een zeer groot ver­

spreidingsgebied bestaande uit residente populaties

in sub-sahara-Afrika en migrerende populaties in

Z-Europa, N-Afrika en ZW-Azië. De P alearctische

populaties trekken over een breed front tussen hun

broed- en overwinteringsgebieden, en de meerder­

heid start met het broedseizoen in mei-juni. Aan­

gezien dit ook de periode is waarin de meeste Ral­

reigers in België opduiken vormt overshooting van

de normale broedgebieden tijdens de voorjaarstrek

wellicht de hoofdverklaring voor het opduiken van

Ralreigers bij ons.

De globale populatietrend van de Ralreiger is afne­

mend, hoewel sommige populaties stabiel zijn of

toenemen terwijl voor andere geen gegevens be­

schikbaar zijn (Birdlife International). Een dalende

populatietrend in de zuidelijker gelegen broedge­

bieden lijkt een toenemende frequentie in het aan­

tal waarnemingen van Ralreiger in België echter

niet te ondersteunen. De totale Europese populatie

wordt tegenwoordig op een minimum van 12000

broedparen geschat (Hafner, 1994; Birdlife Inter­

national), met Rusland (min. 5500 paren) , Turkije

(min. 3000 paren) en Roemenië (min. 1500 paren)

als voornaamste landen, op ruime afstand gevolgd

door Spanje (min. 380 paren) en Bulgarije (min. 300

praen). Het valt hierbij op dat vooral de ZO-Europe­

se populaties (vnml. Turkije en Roemenië, maar ook

Oekraïne, Bulgarije, Griekenland, Kroatië, Honga­rije) achteruitgaan, terwijl de Spaanse populatie en

in mindere mate de Franse (de dichtst bij ons gelegen

broedgebieden, tot 140 paren) en Italiaanse een po­

sitieve aantaltrend kennen. Misschien kan dit goede

nieuws uit ZW-Europa dan toch helpen de toename

in het aantal Ralreigerwaarnemingen per tijdseen­

heid te verklaren, samen met de toegenomen waar­

nemersdichtheid en de steeds hogere rapportering­

frequentie.

Referenties:

Kelle Moreau

kelle.moreau@gmail.com

- Collaerts, P. (2006) - Ralreiger in het Vinne te

Zoutleeuw. Ons Vogelblad, nr. 70: 5-9.

Faveyts, W., ]. Elst & BAHC (2011) - Zeldzame

vogels in België in 2009. Natuur.oriolus, 77: 48-59.

Hafner, H. (1994). Squacco Heron. In: Birds in Eu­

rope: their conservation status. (Tucker, G.M., M.F.

Heath, L. Tomialojé & R.F.A. Grimmett, Eds.), 94-

95.

- Ovaa, A., D. Groenendijk, M. Berlijn & CDNA

(2010). Rare birds in the Netherlands in 2009.

Dutch Birding, 32: 363-383.

- Vandegehuchte, M. & BAHC (2009) - Zeldzame

vogels in België in 2007. Natuur.oriolus, 75: 113-

121.

- Vandegehuchte, M. & BAHC (2010) - Zeldzame

vogels in België in 2008. Natuur.oriolus, 76: 43-50.

De Boomklever - december 201 1 1 1 1

Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dijlevallei en omgeving juni - augustus 201 1

Dit overzicht van opmerkelijke en interes­

sante vogelwaarnemingen in het Dijleland

beslaat voornamelijk de periode juni - augustus

20 1 1 . De bestreken regio omvat de gemeenten

Kortenberg, Herent, Bertem, Leuven, Oud-He­

verlee, Huldenberg, Overijse, Tervuren en de

aangrenzende gebieden. De volgende rubriek

zal de periode september - november 201 1

omvatten. Waarnemingen worden voor 5 de­

cember 201 1 ingevoerd op www.waarnemin­

gen.be, of via andere wegen bezorgd aan Kelle

Moreau, Meibloempjeslaan 2, bus 3, 8400 Oost­

ende, 0486/ 12.58. 77, kelle.moreau@gmail.com.

Gele kwikstaart. Foto: Michael O'Brian

Waarnemingen van onder meer Patrijs, Knobbelzwaan,

Krakeend, Slobeend, Wintertaling, Tafeleend, Kuifeend,

Dodaars, Fuut, Aalscholver, Blauwe Reiger, Wespendief,

Havik, Waterral, Kievit, Witgat, Stormmeeuw, Kleine

Mantelmeeuw, Koekoek, Kerkuil, Steenuil, Bosuil, Ransuil,

Gierzwaluw, Ijsvogel, alle spechten, Veldleeuwerik, Gras­

pieper, Grote Gele Kwikstaart, Sprinkhaanzanger, Bosriet­

zanger, Fitis, Vuurgoudhaan, Glanskop, Matkop, Kuifmees,

Zwarte Mees, Roek, Putter, Kneu, Goudvink, Appelvink,

1 1 2 De Boomklever - december 201 1

Geelgors, Rietgors en alle exoten werden niet in dit ver­

slag opgenomen maar wel verwerkt. Voor een Heilige Ibis

wordt in de laatste categorie een uitzondering gemaakt.

Meerdere waarnemingen in dit overzicht dienen door het

Belgisch Avifaunistisch Homologatiecomité beoordeeld te

worden vooraleer ze definitief op de Dijlelandse lijst kun­

nen bijgeschreven worden, en worden dus onder voorbe­

houd gepubliceerd.

Gebiedsafkortingen WLS = Wilsele/Vijvers Bellefroid, LP = Kessel-Lo/Leo­

poldspark, AVP = Heverlee/ Abdij van Park, ZW = Oud­

Heverlee/Zoete Waters, OHN = Oud-Heverlee/N, OHZ =

Oud-Heverlee/Z, Oppem = weilanden tussen Bogaarden­

straat (Oud-Heverlee - Korbeek-Dijle) en NGB, NGB =

Neerijse/Grote Bron (deel Doode Bemde), NKV = Neerij­

se/Kliniekvijvers (deel Doode Bemde) en SAR= Sint-Aga­

tha-Rode/ Grootbroek.

Kwartel Coturnix coturnix Kwartels werden tijdens de zomer van 2011 waargenomen

op de volgende locaties: plateau Moorsel - Sterrebeek (tot

3 zp op 4 data tss 2/06 & 26/08; S. Cooleman, 0. Hendrick,

A. Smets e.a.), Winksele (telkens 1 zp op 7, 11/06 & 4/07;

R. Ghijsen, A. Devroey, F. Vandekeybus, l. Lewylle), Kor­

beek-Dijle/ plateau (tot 4 zp op 14 data tss 8/06 & 27 /08;

J. Nysten e.a.), Leefdaal/plateau (tot 5 zp op 9 data tss 9/06

& 21/08; J. Nysten e.a.), Overijse/Terlanenveld (tot 5 zp op

4 data tss 12/06 & 22/07; l. Nel, H. Roosen, J. Pelckmans),

Erps/Dorenveld (tot 3 zp op 12 data tss 12/06 & 24/08; L.

Raty, P. Moysons, A. Smets e.a.), Bierbeek/plateau Mollen­

daal (resp. 1 & 4 zp op 15 & 24/06; D. von Werne), Bertem/

Koeheide (1 zp op 16/06; G. Bleys), Neerijse/Tersaert (1 zp

op 24/07; l. Lewylle) en Neerijse/Zingende Wind (2 zp op

15/08; J. Nysten),

Bergeend Tadorna tadorna

Te SAR werden op 16/06 en 26/07 nog groepen van res­

pectievelijk 14 en 13 Bergeenden aangetroffen (l. Nel, F.

Hermans), maar verder bleef het tijdens de maanden juni

en juli bij waarnemingen van solitaire ex. te SAR, Heverlee/

Langestaart en NGB (versch. waarn.). Op 6/08 verschenen

te SAR dan de eerste twee 'najaarstrekkers; zoals traditio­

neel waren dit juvenielen (J. Nysten, P. Goubau). Vervol­

gens waren er nog waarnemingen van eerst 3 juv en later 17

ex. te SAR op 12/08 (l. Nel, L. Hendrickx, P. Standaert) en

van 1 ex. te Leefdaal/Duivendelle op 29/08 (M. O'Briain).

Smient Anas penelope

ln juli-augustus 2011 werden de volgende Smienten waar­

genomen in het Dijleland: lm2v eclips te OHZ op 2/07 (L.

Hendrickx, J. Nysten), 2 ex. eclips te NGB op 16/07 (G. Va­

nautgaerden), lm eclips te OHZ op 21/07 (M. Walravens),

5 ex. te NGB op 23/07 (M. Walravens), 1 ex. eclips te NGB

op 11 /08 (L. Hendrickx) en 3 ex. eclips te NKV op 19 /08

(L. Hendrickx).

Zomertaling Anas querquedula Zomertalingen werden te SAR nog tot 23/07 waargenomen

(versch. waarn.), met max. 2ml v op 13 en 23/06 (1. Nel, J.

Nysten, D. van Werne e.v.a.). Daarna pleisterden tot 3 ex.

in eclipskleed te NKV van 24/07 tot 26/08 (versch. waarn.).

De enige waarneming op een andere locatie betrof een

mannetje te P écrot/vijver op 19/06 (P. Dawagne).

Geoorde Fuut Podiceps nigricollis 22-24/07 1 juv te NGB (L. Hendrickx, 1. Nel, P. Moysons,

R. Uyttenbroeck)

1 & 5/08 resp. 1 ad zom & 1 ad + 1 juv te NGB

(P. Moysons, J. Nysten)

14/08 2 ex. te SAR (D. Capart)

Purperreiger Ardea purpurea 17 /08 1 ex. ZW te Erps/Dorenveld (K. Lossy)

31/08 1 ex. te OHN (J. Rutten)

Grote Zilverreiger Casmerodius albus De maandmaxima van Grote Zilverreigers te SAR in de

zomer van 2011 betroffen 5 ex. voor juni (op 10/06; M. de

Beenhouwer, M. Van Opstal), 5 ex. voor juli (op 11 & 31/07;

1. Nel) en 6 ex. voor augustus (op 22, 27 & 29/08; 1. Nel,

L. Hendrickx; F. Van Hove). Andere waarnemingsplaat­

sen waren NGB (31 waarnemingen van 1-6 ex. tss 1/07 & 28/08; versch. waarn.), de Doode Bemde (11 waarnemin­

gen van 1-4 ex. tss 13/06 & 27/08; versch. waarn.), OHZ (6

waarnemingen van 1-3 ex. tss 4/07 & 29/08; versch. waarn.)

en Kwerps/vijvers (1 ex. op 4/08; G. Rijmenans).

Kleine Zilverreiger Egretta garzetta Het lijkt erop dat de Kleine Zilverreiger dezelfde toer op

gaat als de Grote Zilverreiger, en snel aan zijn inburgering

in het Dijleland werkt. Het voorkomen van beide soorten

vertoonde tijdens de zomermaanden van 2011 een opval­

lende overeenkomst. Ook Kleine Zilverreigers waren te

SAR de ganse zomer aanwezig (versch. waarn.). Een over­

zicht van de maandmaxima: 5 ex. in juni (22-29/06; versch.

waarn.), 7 ex. in juli (op 17 & 19-20/07; 1. Nel, L. Hendrickx,

M. Walravens, L. Raty) en 7 ex. in augustus (op 1/08; 1. Nel).

Buiten SAR waren er waarnemingen van Kleine Zilverrei­

gers te OHZ (1 ex. op 3/07; J. Rutten), NGB (2 ex. op 24/07;

P. Moysons, R. Uyttenbroeck), NKV (4 ex. op 3/07 en tel­

kens 1 ex. op 8 data tss 30/07 & 16/08; R. Stoks, R. Ghij­

sen e.v.a.), elders in de Doode Bemde (resp. 3, 3 & 4 ex. op

23, 24 & 29/07; L. Hendrickx, J. Taymans, A. Smets), SAR/

Laanvallei (2 ex. Z op 19/07; W. Desmet, S. Vranckx) en

P écrot/Grand P ré (1 ex. op 29/08; F. Van Hove).

Kwak Nycticorax nycticorax

ln augustus 2011 doken er terug Kwakken op te SAR, net

zoals tijdens de periode mei - augustus 2010. Eerst werd op

3/08 een 2° zomer ontdekt (D. van Werne, J. Buys) die tot

op minstens 29/08 aanwezig bleef (versch. waarn.). Op 7 /08

bleek dan ook een adult ex. aanwezig te zijn (D. van Werne,

1. Nel, J. Nysten, R. Stoks), dat tot op minstens 26/08 werd

waargenomen (versch. waarn.). Een juveniel ex. tenslotte,

werd hier voor het eerst herkend op 11 /08 (A. Smets) en

vervolgens nog opgemerkt tot op 24/08 (versch. waarn.).

Verder werden er ook Kwakken gezien op enkele andere

locaties: 1 juv op 10-20/08 te NKV (R. Stoks, L. Hendrickx,

M. Walravens, B. Bergmans), 1 ad zom te Néthen/Mar­

baise op 19/08 (M. Walravens) en 1 juv te OHZ op 21/08

(R. Stoks).

Woudaap lxobrychus minutus Na een 2010 zonder Woudapen was het in 2011 terug prijs!

Op 25/06 werd te OHZ voor het eerst een ex. gezien (J. Nysten), en op 2/07 bleke_n zowel een mannetje als een

vrouwtje aanwezig te zijn (J. Nysten, L. Hendrickx). Op

3/07 volgde dan al onmiddellijk de broedbevestiging met

een waarneming van een juveniele vogel (1. Nel, L. Hen­

drickx). Tot op 19/07 lieten de Woudapen van OHZ zich

nog sporadisch opmerken (versch. waarn.), nadien volgden

enkel nog waarnemingen van een juveniel ex. op 19-20/08

(L. Hendrickx). Na broedgevallen in 2002 te AVP en in 2008

te SAR was het de derde keer dat Woudapen broedden in

het Dijleland in de 21° eeuw. Alsof dit nog niet genoeg was

werd de soort ook te LP gemeld, namelijk een juv en een ex.

(mogelijk dezelfde juv) op 16/08 (S. Goethals, E. Toorman),

en net buiten de regio werden in juli-augustus ook een kop­

pel en een juv waargenomen langs de Vaart ter hoogte van

Domein de Spoelbergh te Haacht (F. Vandekeybus e.a.).

Mannetje Woudaap langs de Leuvense vaart in Wijgmaal. Foto: Bruno Bergmans

De Boomklever - december 201 1 1 1 3

,

i • • •

i

Ooievaar Ciconia ciconia 11 /07 1 ex. te Kwerps/Molenbeekvallei (R. Ghijsen)

12/08 1 ex. ZW te SAR (J. Nysten, L. Hendrickx)

24/08 71 ex. te Erps/Dorenveld (P. Moysons)

25/08 2 ex. over Erps/Dorenveld (P. Blockx,

R. De Boom)

27 /08 1 ex. W te Neerijse/Zingende Wind

(L. Hendrickx)

Zwarte Ooievaar Ciconia nigra 23/07 6 ex. (min. 4 juv) N te SAR (1. Nel, L. Hendrickx)

26/07 3 ex. over SAR (F. Hermans)

16/08 2 juv ZW te SAR (L. Hendrickx, 1. Nel,

T. Vandezande)

Lepelaar Platalea leucorodia 10-13/06 1 2• kj te SAR (versch. waarn.)

Heilige Ibis 1hreskiornis aethiopicus 01/08 1 ex. achtereenvolgens te NGB

(P. Moysons) en SAR (1. Nel)

Rode Wouw Milvus milvus

14/08 1 ex. Z te Overijse/stad (R. de Liedekerke)

27 /08 1 ex. te Leefdaal/plateau (L. Hendrickx),

1 ex. ZW te Néthen/Marbaise (1. Nel,

L. Hendrickx)

Zwarte Wouw Milvus migrans 05/06 1 ex. NO te Kessel-Lo/N (A. De Black)

21 /07 1 ex. te Sint-Joris-Weert/Doode Bemde

(J. Bogaert)

Bruine Kiekendief Circus aeruginosus Het valt steeds meer buiten de mogelijkheden van dit over­

zicht om nog langer besprekingen van de waarnemingen

van Bruine Kiekendief op te nemen. De zomer van 2011

was echter extra spannend, aangezien er lange tijd een ver­

dacht koppel rondhing te OHZ (een 2• kj man en een ad

vrouwtje, soms in het gezelschap van meerdere vrouwtjes).

Er werden veelvuldig voedselvluchten ondernomen in de

vallei en naar de nabijgelegen plateaus van Korbeek-Dijle

en Leefdaal, maar een vaste nestlocatie en jongen werden

nooit vastgesteld. Laat ons hopen dat het om een prospec­

tieronde ging ter voorbereiding van volgend jaar!

Blauwe Kiekendief Circus cyaneus Augustuswaarnemingen van Blauwe Kiekendief zijn geen jaarlijks gegeven in regio Leuven. In 2011 pleisterde een

juveniel ex. op 25-26/08 te Erps/Dorenveld (R. De Boom, A. Smets).

Boomvalk Falco subbuteo

We beperken ons voor deze soort hoofdzakelijk tot het

muggenziften over vogeltopografische terminologie naar

1 14 De Boomklever - december 201 1

aanleiding van enkele waarnemingen van onvolwassen

Boomvalken tijdens de zomermaanden van 2011 (alle ver­

melde waarnemingen te SAR). Reeds op 5 en 12/06 wer­

den waarnemingen van een juveniel ex. doorgegeven, maar

broedbiologisch is het onmogelijk dat er op deze data al

juveniele Boomvalken rondvliegen. Wellicht was er een ex.

in zijn 2• kalenderjaar in het spel, zoals het ex. dat op 24/07

aldus werd gedetermineerd (0. Dupont). Voor meer details

over de leeftijdsbepaling van Boomvalken verwijzen we

naar Faveyts & Moreau (2009). De juveniele ex. die op 7 en

15/08 werden opgemerkt (W. Claes, R. Stoks) passen beter

voor een late broeder als de Boomvalk. Verder merken we

op dat de maximale zomerconcentratie ditmaal in de nazo­

mer werd opgetekend, met 10 ex. op 29/08 te SAR (1. Nel, J. Rutten, M. Naliet). Doorgaans worden de grootste groepen

in mei-juni geteld.

Slechtvalk Falco peregrinus Het Leuvense Slechtvalkenkoppel dat in 2011 voor het

eerste succesvol broedgeval voor het Dijleland zorgde, kon

vanaf 18/06 met vier uitgevlogen jongen bewonderd wor­

den (versch. waarn.)! Andere waarnemingslocaties waren

Wilsele/dorp (resp. 2 ex., 1 ex. over & 1 ex. over op 4/07, 2

& 12/08; J. Nysten, P. Standaert, F. Hollander), OHZ (resp.

1 ex., 1 ex. & 1 juv op 9, 17 & 26/07; 1. Nel, M. Walravens),

SAR (resp. 1 ex., 1 juv & 1 juv over op 9/07, 11 & 17 /08; 1. Nel, L. Hendrickx, T. Vandezande), Korbeek-Dijle (telkens

1 ex. tpl op 17 /07 & 15/08; L. Hendrickx, R. Stoks), Wink­

sele (1 ex. over op 21/07; G. Bleys), Vrebos (1 ex. over op

24/07; G. Bleys), Erps/Doren veld (resp. 1 juv tpl, 1 ex. over,

1 juv tpl, 1 ex. tpl & 1 juv over op 25/07, 17, 19, 23 & 27 /08;

A. Smets, P. Moysons, B. Bergmans, D. von Werne), ZW (1

ex. op 27/07; A. Seynaeve), Korbeek-Dijle/plateau (resp. 1

juv & 1 ex. op 4 & 23/08; J. Nysten, P. Moysons), Heverlee/

Langestaart (1 ex. op 11/08; G. Vanautgaerden), en Wijg­

maal (1 ex. over op 15/08; L. Smets).

Visarend Pandion haliaetus 11/06 1 ex. in de Doode Bemde {W. Van de Vijver)

16/08 1 ex. over SAR (B. P asau, V. Daems)

23/08 1 ex. Z te SAR (L. Hendrickx)

27 /08 1 ex. ZO te Erps/Dorenveld (A. Smets),

30/08

1 ex. Z te SAR (L. Hendrickx, P. Goubau)

2 ex. te SAR, 1 ex. over de Doode Bemde

(M. De Beenhouwer)

Bontbekplevier Charadrius hiaticula Op 23/08 pleisterden twee adulte en twee juveniele Bont­

bekplevieren te Erps/Dorenveld (L. Raty, B. Bergmans, D.

von Werne e.a.), op 24/08 waren hier enkel nog de 2 ju­

veniele ex. aanwezig (A. Smets, F. Vandeputte, P. Moysons

e.a.). Vervolgens werd op dezelfde locatie nog een overvlie­

gend ex. waargenomen op 27 /08 (A. Smets).

Kleine Plevier Charadrius dubius

Kleine P levieren werden tijdens de behandelde periode

bijna uitsluitend te SAR waargenomen (versch. waarn.). In

juni ging het daarbij steeds om 1-2 ex., vanaf 4/07 om 2

ad + 1 juv en van 11 tot 16/07 om 2 ad + 2 juv (l. Nel, L.

Hendrickx, P. Standaert). Op 17 /07 waren er vervolgens 5

ex. aanwezig (L. Hendrickx), met nadien nog slechts 1 juv

op 18-19/07 (J. Buys, E. Toorman, F. Rampelbergh e.a.) en

1 juv te SAR/Vette Weide op 28-30/08 {l. Nel, R. Stoks, R.

Uyttenbroeck). De enige waarneming buiten SAR betrof 2

ex. te Heverlee/Langestaart op 11/06 (W. Desmet).

Morinelplevier Charadrius marine/lus

Het is een echte eind augustus-traditie geworden: Mori­

nellen te Erps/Dorenveld! Dit jaar waren er in totaal 9 ad

en 2 juv op 23/08 (L. Raty, B. Bergmans, P. Moysons, R.

Uyttenbroeck e.a), met nog 8 ad, 2 juv en 2 overvliegende

ex. op 24/08 (A. Smets, l. Nel, P. Moysons, R. Vermylen

e.a.) en nog 9 ex. op 25/08 (P. Blockx, R. De Boom e.a.). Op

27/08 volgden hier overvliegende groepjes van 2 & 3 ex. (A.

Smets, J. Pelckmans), met tenslotte nog een pleisterende

juv op 30/08 (A. Smets).

Morinelplevier

Foto: Johan Nysten

Goudplevier Pluvialis apricaria

Op 24/08 werden overvliegende groepjes van 4, 1 & 3 ex.

gemeld te Erps/Dorenveld (A. Smets, P. Moysons, R. Stoks, R. Vermylen).

Zilverplevier Pluvialis squatarola

19/06 1 imm te SAR (versch. waarn.) 14/08 1 ex. te Leefdaal/plateau (K. Van Scharen)

Het gaat hier om het 14° en 15° geval van Zilverplevier voor het Dijleland.

Scholekster Haematopus ostralegus

29/07 2 ex. N te Erps-Kwerps/dorp (P. Moysons,

R. Uyttenbroeck)

19/08 5 ex. ZW te Leefdaal/plateau (R. Stoks)

Kluut Recurvirostra avosetta

10/06 1 ex. te SAR (versch. waarn.)

Krombekstrandloper Calidris ferruginea

Het werd een bijzondere zomer voor Krombekstrandlopers

in het Dijleland: het tiende ex. voor de regio was een adult

zomer op 20/07 te SAR (R. Ghijsen), gevolgd door num­

mers 11 tot 15 (5 juvenielen) op 20-23/08 te Overijse/Terla­

nenveld (l. Nel, F. Vandeputte, L. Hendrickx e.v.a.). De twee

vorige exemplaren dateren uit 2008, met een adult op 25/07

en een juveniel op 8/09 (telkens te SAR). De maandverde­

ling (aantal exemplaren) ziet er nu als volgt uit: april 1, mei

l, juli 3, augustus 6, september 3, oktober 1.

Wulp Numenius arquata

09107 1 ex. aud te Erps/Dorenveld (F. Wyns)

13/08 1 ex. N te Bierbeek (D. von Werne)

19 & 25/08 resp. 1 ex. ZW & 2 ex. ZO te Erps/Dorenveld

(A. Smets, P. Blockx)

23/08 3 ex. te Overijse/Terlanenveld (B. Creemers)

25/08 1 ex. ZO te Overijse/stad (l. Nel)

Regenwulp Numenius phaeopus

19/08 7 ex. ZW te Erps/Dorenveld (A. Smets)

Grutto Limosa limosa

06108 3 ex. te SAR (P. Goubau, F. Van Hove)

Zwarte Ruiter Tringa erythropus

25-26/06 1 ad zom te SAR (l. Nel, L. Hendrickx, D. von Werne, J. Nysten)

08 & 25/08 telkens 1 juv te SAR (I. el, L. Hendrickx)

26-29/08 1 juv te SAR/Vette Weide (l. Nel, B. Creemers,

R. Stoks, R. Uyttenbroeck e.a.)

Tureluur Tringa totanus

Van 1 t.e.m. 12/06 verbleven er onafgebroken tot 5 Ture­

luurs te SAR (D. von Werne, l. Nel, M. Van Opstal e.a.). Na­

dien volgde er op 19/06 nog een ex. te Leefdaal/plateau (J.

Nysten), waarop het laatste ex. op 28/06 werd opgemerkt te SAR (K. Moreau).

Groenpootruiter

30/06 & 4- 20/07

21/07

03/08

21 & 25/08

26-29/08

28/08

Tringa nebularia

resp. 1 & 1- 2 ex. te SAR (R. Stoks,

H. van den Broeck e.v.a.) 1 ex. aud te OHZ (M. Walravens)

1 ex. te LP (S. Goethals)

telkens 1 ex. te SAR (G. Ryken,

l. Nel, L. Hendrickx, J. Nysten) 1 ex. te SAR/Vette Weide (1. el,

B. Creemers, A. Smets e.a.)

1 ex. ZW te Erps/Dorenveld

(A. Smets, P. Moysons)

De Boomklever - december 201 1 1 1 5

Bosruiter Tringa glareola

24 & 29/06 telkens 1 ex. te SAR (L. Hendrickx,

l. Nel, J. Buys, P. Standaert)

27/06 1 ex. over OHZ (D. von Werne)

6-10, 12 & 19/07 resp. 1-3, 1 & 1 ex. te SAR (D. von

Werne, l. Nel, E. Toorman e.v.a.)

14/08 1 ex. W te Leefdaal/plateau

(A. Smets)

Oeverloper Actitis hypoleucos

De laatste Oeverloper van het voorjaar pleisterde op 5/06

te SAR (1. Nel, L. Hendrickx, 0. Hendrick). Nadien werd

de soort tijdens de zomermaanden van 2011 opgemerkt te

SAR (voortdurend aanwezig van 27/06 tot 30/08, met pie­

ken tot 19 ex. op 17 /07 (M. Walravens e.a.) en tot 24 ex.

op 16/08 (I. Nel e.a.)), AVP (4 ex. op 11/07; D. Michiels),

OHN (resp. 1 & 4 ex. op 18/07 & 6/08; W. Desmet, J. Nys­

ten), Pécrot/vijver (resp. 2 & 1 ex. op 19/07 & 1 /08; l. Nel,

). Dandois), Tervuren/Park KMMA (1 ex. op 25/07; E. Van­

derhulst), Moorsel (1 ex. op 1/08; 0. Hendrick), LP (resp. 3

& 1 ex. op 5 & 16/08; S. Goethals, E. Toorman), NKV (1 ex.

op 13/08; J. Nysten), OHZ (1 ex. op 21/08; L. Hendrickx) en

Haasrode/industrie (telkens 1 ex. op 29 & 31/08; ). Nysten,

W. Goussey).

Watersnip Gallinago gallinago

12/06 1 ex. te SAR (G. Raison)

18, 23, 24, 27 & 28/08resp. 1, 6, 1, 1 & 2 ex. ZW te Erps/

Dorenveld (A. Smets, P. Moysons e.a.)

27, 28 & 30-31/08 resp. 8, 7 & 1 ex. te OHZ (L. Hen-

drick, F. Vandeputte, M. De Beenhouwer e.a.)

25/08 1 ex. te Eizer/Horenberg (I. Nel)

29/08 1 ex. te Overijse/Terlanenveld

(S. P eten)

Houtsnip Scolopax rusticola

Buiten de gekende broedgebieden waren er op 1/07 waar­

nemingen van een ex. naar NO over Leuven (M. de Been­

houwer) en van een baltsend ex. te Wilsele-P utkapel/Kwade

Hoek (D. von Werne).

Kemphaan Philomachus pugnax

19/08 1 ex. ZW te Erps/Dorenveld (A. Smets)

23/08 2 ex. te Overijse/Terlanenveld (F. Vandeputte,

B. Creemers, E. Toorman e.a.)

28/08 2 ex. ZW te Erps/Dorenveld (A. Smets,

P. Moysons)

28-29/08 1 ex. te SAR/Vette Weide (I. Nel, R. Stoks,

R. Uyttenbroeck)

Zwartkopmeeuw Ichthyaetus ichthyaetus

22/08 1 juv te SAR (L. Hendrickx, l. Nel, D. von Werne)

Reuzenstern Hydroprogne caspia

18/07 1 ad zom te SAR & OHZ (versch. waarn.)

Het gaat hier om het vijfde geval van deze soort in het Dij-

1 16 De Boomklever - december 201 1

leland. Alle vorige ex. (1 ad op 9/07 /89, 1 ad op 1/05/94, 2

ad op 24/06/08 en 1 ad op 16/08/10) werden enkel te SAR

gezien.

Visdief Sterna hirundo

8, 13, 25, 29-30/06 & 19-20/07 resp. 2, l, 2, 1 & 1 ex. te

SAR (I. Nel, L. Hendrickx, J. Buys e.a.)

20-21, 24 & 27/07 2 ad zom te OHN (L. Raty,

L. Hendrickx, M. Walravens e.a.)

30/07-31/08 waarnemingen van tot 5 ex. (2

06/08

ad, 3 juv) op 17 data (versch. waarn.)

1 ex. Z te OHZ (J. Nysten)

Dwergstern Sternula albifrons

Een adult zomer Dwergstern op 27 /06 te SAR (I. Nel, D. von

Werne, K. van Scharen, R. Stoks, P. Moysons e.a.) betrof het

negende ex. voor het Dijleland (8° in het voorjaar). De vo­

rige ex. pleisterden op 9/05/10 te SAR, op 29/04/05 te NGB

en op 29/04/95 te SAR.

W itwangstern Chlidonias hybridus

4/06 2 ad zom te SAR (versch. waarn.)

Zwarte Stern

05 & 09/06

Chlidonias niger

resp. 1 ad zom & 2 ad zom te

04-05 & 21 /08

SAR (L. Hendrickx, l. Nel, A. Smets)

resp. 3 juv & 1 juv te SAR (J. Nysten,

l. Nel, K. Van Scharen, K. Moreau

e.a.)

22-24/08 1 juv te NGB (L. Hendrickx, D. von Werne, P.

Moysons)

Zomertortel Streptopelia turtur

Er werd voor de drie behandelde maanden slechts één waar­

neming van een Zomertortel doorgegeven. Het ging om een

ex. naar ZW over Erps/Dorenveld op 27 /08 (A. Smets), wat

betekent dat er nergens residente ex. werden opgemerkt.

Draaihals fynx torquilla

Erg verassend waren waarnemingen van een Draaihals in

Heverleebos op 3/06 (J. Rutten) en maar liefst twee ex. te

OHZ op 15/07 (G. Evers).

Middelste Bonte Specht Dendrocopos medius

Een ex. in een tuin te Leefdaal/Korbeekstraat op 15/07 (K.

Van Scharen) bevond zich wel erg ver buiten de broedgebie­

den, zeker voor deze periode van het jaar.

/ Duinpieper Anthus campestris

19/08 1 ex. ZW te Leefdaal/plateau (R. Stoks)

23, 24, 27 & 30/08 resp. 1 ex. ZW, 1 ex. ZW + 1 ex. tpl, 2

ex. ZW & 1 ex. ZW te Erps/Dorenveld (L.

Raty, P. Moysons, A. Smets e.a.)

Boompieper Anthus trivia/is

In het Militair Domein van Meerdaalwoud werden op 1 /06

twee zingende Boompiepers gehoord (G. Bleys). De vol­

gende waarnemingen hadden al betrekking op najaarstrek­

kers (versch. waarn.), waarvan de eerste vijf op 15/08 over

Leefdaal/plateau vlogen (A. Smets).

Noordse Kwikstaart Motacilla thunbergi Op doortrekkende Noordse Kwikstaarten wordt in het na­

jaar doorgaans niet zo gelet, maar op 27 en 28/08 werden

er alvast meerdere ex. opgemerkt te Erps/Dorenveld (A.

Smets, P. Moysons).

Blauwborst Luscinia svecica cyanecula

Waarnemingen van Blauwborsten waren tijdens de zomer­

maanden van 2011 quasi uitsluitend voor SAR weggelegd

(versch. waarn.), waar het in minstens 1 territorium tot een

geslaagd broedgeval kwam (met observaties van een ju­

veniel op 29/06, 2 & 12/07; l. Nel, L. Hendrickx). Op 8/08

werd hier opnieuw een juveniel opgemerkt (I. Nel, R. Uyt­

tenbroeck), wellicht een najaarstrekker. De enige andere

locatie waar de soort werd gemeld was OHZ, met een zin­

gend mannetje op 3 & 5/07 (J. Rutten, R. Stoks).

Gekraagde Roodstaart Phoenicurus phoenicurus 01-15/06 nog steeds 1 ad m te Leuven/Rapengang (

F. Fluyt)

14/08 1 ad m te SAR (1. Nel, L. Hendrickx)

15/08

24/08

1 v-type te Kessel-Lo/E. Solvaystraat

(I. Nickson)

1 ad m ZW te Terlanenveld (F. Vandeputte)

Roodborsttapuit Saxicola rubicola Op de volgende locaties werden tijdens de behandelde peri­

ode Roodborsttapuiten opgemerkt: Oppem (telkens lm op

5/06 & 7 /08; 1. Nel, J. Nysten), Meerbeek (lml v op 14/06; A.

Smets), Korbeek-Dijle/plateau (2 juv op 26/06; J. Nysten),

Kwerps/Molenbeekvallei (resp. lm, 1 v & 1 ex. op 2, 24 & 30/07; R. Ghijsen, M. Vandervelpen), Veltem-Beisem (lm

op 6/07; R. Ghijsen), Oud-Heverlee/ Ormendaal (1 ex. op

23/07; M. Walravens), Erps-Kwerps/dorp (1 ex. op 26/07;

A. Smets), Heverlee/ Zwanenberg (telkens 2 ex. op 2 & 15/08; G. Bleys), Neerijse/Tersaert (resp. 1 juv & 1 ex. op 9

Roodborsttapuit. Foto: Johan Nysten

& 27 /08; C. Carels, J. Nysten), OHZ (resp. 1 juv, 1 v + 1 juv

& 2 ex. op 20, 23 & 27 /08; A. Smets, P. Moysons, J. Nysten),

Heverlee/Terbank (1 ex. op 23/08; H. Roosen) en Leefdaal/

plateau (1 ex. op 27 /08; J. Nysten).

Paapje Saxicola rubetra

P aapjes werden vanaf de derde decade van augustus waar­

genomen, met gevallen te SAR (lm op 20/08; l. el, J. ys­

ten, L. Hendrickx), Heverlee/Terbank (telkens 1 ex. op 21

& 23/08; H. Roosen), Erps/Dorenveld (resp. 3 & 1 ex. ZW

op 24-25 & 27 /08; F. Vandeputte, P. Moysons, C. Carels,

A. Smets), Leefdaal/plateau (resp. 6 & 7 ex. op 26 & 27 /08;

J. Nysten), Korbeek-Dijle/plateau (resp. 2 & 5 ex. op 27 &

28/08; J. Nysten, D. von Werne) en Neerijse/Tersaert (3 ex.

op 27 /08; J. Nysten).

Tapuit Oenanthe oenanthe

De eerste Tapuit voor het najaar van 2011 zat op 7 /08 te

Leefdaal/plateau (J. Nysten). Nadien werd de soort vooral

waargenomen te Erps/Dorenveld, met waarnemingen op 9

data tussen 15 en 30/08 en maximaal 6 ex. op 25/08 (versch.

waarn.). Andere waarnemingsplaatsen waren Meerbeek

(2 ex. op 20/08; A. Smets), Overijse/Terlanenveld (1 ex.

op 21/08; J. Nysten), Korbeek-Dijle (1 ex. & lml v op 26

& 27-28/08; D. von Werne, J. Nysten), Leefdaal/plateau (2

ex. op 27-28/08; J. Nysten), Korbeek-Dijle/plateau (1 ex. op

28/08; J. Nysten) en Leefdaal/Duivendelle (1 ex. op 29/08;

M. O'Briain).

Cetti's Zanger Cettia cetti Buiten de gekende territoria te OHN, OHZ, Doode Bemde

en SAR, werden enkel met de taalgrens flirtende ex. waarge­

nomen te Néthen/Marbaise op 13/07 (B. Nef) en te Pécrot/

vijver op 1/08 (J. Dandois).

Rietzanger Acrocephalus schoenobaenus

De enige zomerwaarnemingen betroffen een ex. te OHZ op

25/06 (L. Hendrickx) en een ex. te Pécrot/ vijver op 1/08 (J.

Dandois).

Spotvogel Hippo/ais icterina

Spotvogels zongen te Vrebos op 8/06 (A. Smets), te eerij­

se/Ganzeman op 8/06 (I. Nel), te Winksele tot 2 zp op 10-

13/06 (R. Ghijsen, P. Moysons e.a.), te Korbeek-Dijle op

10 & 12/06 (A. Smets, L. Hendrickx), te Leefdaal/plateau

op 12/06 (D. von Werne), te Meerbeek op 28 & 30/06 (A.

Smets), te Erps-Kwerps/Silsombos op 2/07 (R. Ghijsen) en

te Erps/Dorenveld op 3/07 (R. De Boom).

Orpheusspotvogel Hippo/ais polyglotta Ongelofelijk maar waar ... de derde Orpheusspotvogel voor

het Dijleland zong in exact dezelfde tuin te Huldenberg/

Spitsberg waar de vorige twee waarnemingen werden opge­

tekend. Ditmaal werd dit heuglijke feit op 5/06 vastgesteld

(F. Fluyt, D. van Werne, P. Moysons, R. Stoks), de vorige

twee gevallen dateren van 31/05-02/06/06 en 28/05/10.

De Boomklever - december 201 1 1 17

Braarnsluiper Sylvia curruca

In juni 2011 werden nog zingende Braamsiuipers waarge­

nomen te Bertem/Koeheide (op 2, 4, 10, 11, 18 & 19/06; G.

Bleys, F. Geenen, R. Polfliet, T. Vandenberghe), Haasrode/

industrie (op 7, 9 & 30/06; D. von Werne) en Bierbeek/Kor­

beek-Losestraat (op 8/06; D. von Werne).

Fluiter Phylloscopus sibilatrix

In het Mollendaalwoud werden nog Fluiters gehoord op 3,

4, 16 en 19/06 (G. Bleys, D. von Werne, G. Catthoor).

Grauwe Vliegenvanger Muscicapa striata

Grauwe Vliegenvangers werden tijdens de zomer van 2011

waargenomen te Haasrode (resp. 2, 2, 1 & 1 ex. op 5/06,

3, 5 & 10/07; H. Roosen, R. Stoks, J. Nysten), Huldenberg/

plateau (1 ex. op 5/06; R. Stoks), Sint-Joris-Weert (1 ex. op

2/07; D. Verbeelen), Neerijse/Tersaert (5 ex. op 3/07; B.

Pasau, V. Daems), Tervuren/Zoniënwoud (1 ex. op 11/07;

B. Pasau, V. Daems), Korbeek-Dijle/Oppem (1 ex. op 30/07;

M. Walravens), SAR (1 ex. op 7108; F. Van Hove, 1. Nel),

NKV (3 ex. op 7 /08; R. Stoks), Heverlee/Oost (1 ex. op

24/08; J. Rutten) en Tervuren/Park KMMA (2 ex. op 29/08;

P. Moysons).

Bonte Vliegenvanger Ficedula hypoleuca De Bonte Vliegenvanger die op 13/07 te Heverlee/Zwanen­

berg pleisterde (G. Bleys), deed dit op een voor de regio

eerder ongewone datum. Een mannetje en twee vrouw-

Samenstelling

Kelle Moreau, kelle.moreau@gmail.com

Medewerkers en correspondenten

tjestypes op 29/08 te Tervuren/Park KMMA (A. Reygel, P.

Moysons) pasten beter in het normale fenologisch plaatje.

Wielewaal Oriolus oriolus

09-10/06 lm te Korbeek-Dijle (R. Stoks, A. Smets)

03/07 2 ex. te SAR/Vette Weide (J. Rutten)

19/07 1 zp te OHZ (J. Rutten)

Ringmus Passer montanus

Om te illustreren hoe schrijnend de toestand van de Ring­

mus in regio Leuven geworden is nemen we deze soort

ditmaal ook op in het overzicht. De enige waarnemingen

tijdens de zomer van 2011 waren de volgende: 1 ex. te Mol­

lendaalbos op 3/06 (G. Bleys), 3 ex. te Bierbeek/Mollendaal

op 9/07 (G. Vanautgaerden), 1 ex. te Overijse/Terlanenveld

op 21/08 (T. Vandezande) en 1 ex. 0 te Erps/ Dorenveld op

27 /08 (A. Smets).

Kruisbek Loxia curvirostra

De enige Kruisbekken voor de zomer van 2011 waren 2 ex.

ZW te Erps-Kwerps op 2/08 en 5 ex. ZW te SAR op 4/08

(P. Moysons).

Grauwe Gors Emberiza calandra 20/08 1 ex. te Bierbeek/plateau Mollendaal

(P. Floré)

Michaël Abts, Véronique Adriaens, Louis-Philippe Arnhem, Mathieu Bauduin, Peter Bellen, Hugo Bender, Bruno Bergmans, Koen Berwaerts,

Raymond Beullens, Geert Bleys, Herman Blockx, Pierre Blockx, Johan Bogaert, Suzanne Bonmarchand, A. Braem, Vincent Bulteau, Juut Buys,

Esther Buysmans, Tim Caers, Erik Callebaut, Thijs Calu, Dany Capart, Charles Carels, Guido Catthoor, Free Claerbout, Warre Claes, Yann

Coatanéa, Peter Collaerts, Stijn Cooleman, Bart Creemers, Alain Crusiaux, Geert Daems, Jonas Daems, Véronique Daems, Jean Dandois,

Paul Dauwe, Nicolas Dawagne, Paul Dawagne, Johan De Baere, Matthias De Beenhouwer, Andreas De Black, Benoit De Boeck, René De

Boom, Erik De Broyer, Krista De Greef, Paulette De Groef, Bart De Keersmaecker, Rafael Delaedt, René de Liedekerke, B. Demarsin, Johan De

Meirsman, Johan Denonville, Tom Deroover, Bart De Rudder, Johan De Rycke, Frank Descamps, Chantal Deschepper, Louis Desmet, Wouter

Desmet, Marc Detollenaere, Pierre Devillers, Frederik De Vos, An Devroey, Jürgen de Witte, Joost Dewyspelaere, Steven D'Hont, Philippe

Dubois, Hugues Dufourny, Christian Duponcheel, Olivier Dupont, Michiel Dusselier, Nicolas Dutoit, Erik Etienne, Guido Evers, Patrick Floré,

Frederik Fluyt, Frans Geenen, Hilde Geeraerts, Raf Ghijsen, Sander Ghijsen, Karin Gieten, Nicole Goetghebeur, Sven Goethals, Patrick Gou­

bau, Werner Goussey, Robin Guelinckx, Krien Hansen, Martin Hendrick, Maxime Hendrick, Olivier Hendrick, Luc Hendrickx, Dirk & Walda

Hennebel, Philippe Hermand, Francis Hermans, Marc Herremans, Franck Hollander, Anthony Hollebeke, Ronny Huybrechts, Jacques Ide,

Arne Iserbyt, Gauthier Jacobs, Stefan Janssens, Jochen Kempeneers, P. Konings, jorg Lambrechts, Ewout L'Amiral, Erwin Lauwers, Elfriede

Le Docte, David Leemans, Steven Lemaire, Jan Lenaert, Iwan Lewylle, Koen Leysen, Jean-Marie Lommaert, Ken Lossy, Loudeche-Pellegrino,

Eddy Macquoy, Eric Malfait, Thierry Maniquet, Bruno Marchal, Thierry Marysael. Gert Meeus, Rene Meeuwis, Joris Menten, Michel Mer­

gaerts, Dries Mertens, Dimitri Michiels, Gerard Moors, Kelle Moreau, Micheline Mottlo, Pieter Moysons, Marit Mussche, Bert Muylaert,

Bruno Nef, Ingrid Nel, Inge Nickson, Marc Nollet, Paul Nuyts, Rik Nuyts, Johan Nysten, Micheal OOBriain, Hervé Paques, Bernard Pasau, jan

Pelckmans, Stephan Peten, Renaat Polfliet, Herman Poorters, Geoffrey Raison, Fre Rampelbergh, Laurent Raty, Alain Reygel, Nina Reyntjerls,

G. Rijmenans, Johan Robben, Jules Robijns, Marc Rogghe, Hans Roosen, Jos Rutten, Niels Ryckeboer, Geert Ryken, Maarten Schurmans, Mau­

rice Segers, JB Sepulchre, Adriaan Seynaeve, Axel Smets, Ludo Smets, Philippe Smets, Joris Souffreau, Peter Standaert, Robby Stoks, Julien

Taymans, Noé Terorde, Koen Thijs, Erik Toorman, Roel Uyttenbroeck, Kasper Van Acker, Gert Vanautgaerden, Maxime van Cutsem, Hugo

Vandamme, Carlos Van De Ginste, Filip Vandekeybus, André Van De Laer, Thomas Vandenberghe, Yves Vanden Bosch, Hans van den Broeck,

Chris Van den Haute, Maarten Vanderhallen, Emilie Vanderhulst, john Vandeput, Filip Vandeputte, Chris Vanderperre, Maarten Vandervel­

pen, Stefan Vandevenne, Wim Van de Vijver, Gert Vandezande, Tom Vandezande, Wouter Van Gompel, Hilaire Vanherwegen, Bart van Hoo­

rebeeck, Fabrice Van Hove, Willem Vannotten, Mattias Van Opstal, Kris van Scharen, Dirk Verbeelen, Andre Verboven, Hans Verboven, Wim

Verheyden, Robin Vermeylen, Jan Verroken, Bart Verstraete, Pieter Vervloet, Dirk von Werne, Stijn Vranckx, Marc Walravens, Jan Waumans,

Jan Wellekens, Roland Werbrouck, Wout Willems, Jean Willemyns, Kristine Wuyts, Francis Wyns en Ernesto Zvar.

1 18 De Boomklever - december 201 1

Activiteiten

Alle activiteiten van de Natuurstudiegroep Dijleland en eventuele wijzigingen zullen ook

aangekondigd worden via de Dijlevallei-maillijst (http://groups.yahoo.com/group/Dijle­

vallei/).

Zaterdag I 4 januari 20 I 2

Watervogel telling Een voormiddagexcursie langs de belangrijkste watervogelgebieden in de Dijlevallei om de overwinterende

watervogels in kaart te brengen.

Afspraak: 8u30, station van Oud-Heverlee

Leiding: Luc Hendrickx (luchendrickx2003@yahoo.com, 0477192835)

Zaterdag 4 februari 20 I 2

Brakona contactdag Afspraak: 9u, Provinciehuis Leuven.

Leiding: Griet Nijs, Brakona, tel. 015-77 01 61, brakona@natuurpunt.be

Vrijdag I 0 februari 20 I 2

Infoavond broedvogelinventarisaties Digitale verwerking van broedvogeltellingen door Koen Leysen. I.s.m. Vogelwerkgroep Oost-Brabant.

Afspraak: 20u, Provinciehuis Leuven.

Leiding: Bart Creemers (bart.creemers@gmail.com, 0496893106)

Zaterdag II februari 2012

Jaarvergadering Met o.a. bijdragen van Wouter Desmedt over Zuid-Afrika, Kelle Moreau over het broedvogelproject en nog

veel ander leuks.

Afspraak: 20u, gemeentehuis van Heverlee

Leiding: Bart Creemers (bart.creemers@gmail.com, 0496893106)

Zaterdag I 8 februari 20 I 2

Watervogel telling Een voormiddagexcursie langs de belangrijkste watervogelgebieden in de Dijlevallei om de overwinterende watervogels in kaart te brengen.

Afspraak: 8u30, station van Oud-Heverlee

Leiding: Luc Hendrickx (luchendrickx2003@yahoo.com, 0477192835)

De Boomklever - december 201 1 1 19

Zaterdag 25 februari 2012

Belgische vogeldag

Afspraak: 9u, UA Drie Eikencampus Wilrijk. Leiding: http://www.natuurpunt.be/nl/biodiversiteit/vogels_l286.aspx

Zondag 11 maart 2011

Monitoring Sleedoornpage Een namiddagexcursie op zoek naar eitjes van de Sleedoornpage om de populatiedynamiek van deze soort op lange termijn op te volgen. Afspraak: 14u, Gemeenteplein in Huldenberg Leiding: Bart Creemers (bart.creemers@gmail.com, 0496893106)

Zaterdag 17 maart 2012

Watervogel telling

Een voormiddagexcursie langs de belangrijkste watervogelgebieden in de Dijlevallei om de overwinterende watervogels in kaart te brengen. Afspraak: 8u30, station van Oud-Heverlee Leiding: Luc Hendrickx (luchendrickx2003@yahoo.com, 0477192835)

r ---------__ _ __ , ----- - ------- - -- - -- ------- -

1 Oproep

I hernieuwing abonnement

1

1 1

U kan zich (opnieuw) abonneren op de Boomklever door overschrijving van 10 EUR

op rekeningnummer BE86001155216850 (IBAN) met BIC GEBABEBB

van de Natuurstudiegroep Dijleland,

met vermelding v:an ABO 2012 + naam en adres.

Een steunabonnement kost 15 EUR of meer.

Het bestuur van de Natuurstudiegroep Dijleland dankt u bij voorbaat

! 1

1 l

l ! !

J :

1 1

! .....__ _______ ---------____________ ......._ _., ____ - --- �- ---·- --------- -- -----��----- ....,.. __ "

120 De Boomklever - december 201 1

-

Door de klimaatverandering was de afgelopen 15 jaar de normale cyclus van goede lemmingenjaren

om de 3-5 jaar in Scandinavië doorbroken. Lemmingen gaan immers niet in winterslaap en hebben

dus nood aan een dik isolerend pak sneeuw om onder te foerageren en aan het oog van predatoren te

ontsnappen. Door de kwakkelwinters ontbrak het aan genoeg sneeuw tot de afgelopen 2 winters. Dit

jaar was het dus goed raak. En dan kan het snel gaan, want onder goede omstandigheden worden lem­

mingen op 20 dagen geslachtsrijp en kunnen ze na een korte dracht nesten van tot 16 jongen werpen.

En veel lemmingen betekent veel roofvogels. Via Falsterbo zijn er terug veel Ruigpootbuizerds onze

richting uitgekomen, maar blijkbaar hebben ook de Velduilen een goed jaar achter de rug. En als die

op onze plateaus dan mooie graanakkertjes vol muizen aantreffen, is dat blijkbaar een succesformule.

Het begon goed toen Hans Roosen in het kader van een terreinbezoek van de VLM maar liefst 7

Velduilen aantrof op het Dorenveld. Het ene exemplaar dat nadien trouw elke avond bleef jagen rond de centrale wegwijzer heeft al veel mensen hele mooie momenten bezorgd. Maar al gauw bleek dat er

ook op het plateau van Leefdaal 4 Velduilen pleisterden. Leuk hoe die avond na avond bijna klokvast

vanuit dezelfde graanakker opvlogen. Als het nog te licht was voor de Velduilen, viel het op hoeveel

Blauwe kiekendieven er ook wel rondvliegen. Het is prachtig om te zien hoe ze overstoorbaar en vaak

vlakbij keer op keer dezelfde graanpercelen afwerken op zoek naar een snelle hap. Met dank aan de

VLM die met Europese hulp een steeds mooier netwerk aan biodiverse akkerpercelen ondersteunt, mét resultaat!

Bruno Bergmans

De Boomklever - december 201 1

Inhoud .: 1 _. •

EDITORIAAL Dromen van parelmoer

PROJECTEN

Dijlelandse biodiversiteit opgelijst (juli-september 2011)

Nieuw ingevoerde soorten voor de

periode juli-september 2011

Bart Creemers

INSECTEN

De dag- en nachtvlinders (Lepidoptera) van het Dijle/and.

Deel 111: Epermeniidae (Borstelmotten) tot en

97

98

met Pieridae (Witjes) I 06

André Verboven

VOGELS

Ralreiger te Heverlee in mei 2011. I 09

Kelle Moreau

Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dij/eva/lei

en omgeving, juni - augustus 2011 112

Kelle Moreau

ACTIVITEITEN 119

coverfoto: Winter aan de kijktorenvijver in SAR

foto: Freek Fluyt

111