Upload
others
View
22
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
SAI NUDAR KOMSUMIDOR NE’EBE INFORMADU LIU
DEFENDE BA KONSUMIDOR SIRA NINIA INTERESE NO DIRIETU
Projetu “ Hakkbiit no kapasita konsumidor Timor Leste” finansia husi Uniaun Europeia, TANE mak halao ho Apoio husi DECO (Portugal).
Financiado pelaUnião Europeia
TANE KONSUMIDORAdvocacia dos Consumidores
www.tanekonsumidor.tl
HATENE ITA NINIA DIREITU SIRA
ITA HOTU MESAK KONSUMIDOR
“Konsumidor sira iha ninia dirietu ba kualidade sasan no servisu sira nebe konsome, hetan informasaun ne´ebe lolos no hetan protesaun ba ninia saude, seguransa no sira ninia interese ekonomika, hanesan mos reparasaun ba danus sira”.
Tuir Lei Inan Republika Demokratiku Timor-Leste nian iha artigu 53º
Dirietu ba protesaun ba moris, saude no seguransa
Labele faan bein ka sasan sira ne’ebé bele kauza problema saúde ka mate ba konsumidór sira, hanesan ekipamentu sira ne’ebé labele aprezenta risku asidente. Labele faan bein sira
ne’ebé maka estraga ona, mal-akondisionadu, ho defeitu ka laiha kualidade nesesária.
Dirietu ba kualidade servisu sira Produtu no servisu hotu tenke iha satisfasaun ba fin ne’ebé destina no hatan ba konsumidór sira nia lejítima espetativa. Fornesedór tenke garante ninia di’ak no funsionamentu di’ak ba bein sira ne’ebé adkiri tiha ona, pelu menus durante tinan 1 ba beins movel sira no tinan 5 ba bein imovel sira.
Direitu ba informasaun konaba konsumu Konsumidór sira iha direitu hodi simu informasaun hotu molok hola/kompra, liuliu konabá karakterístika sira, folin, kuantidade, kompozisaun, kualidade, validade/vijénsia
kontratu nian, risku, garantia no asisténsia hafoin-faan.
Direitu ba prevensaun no reparasaun ba danus sira Iha períodu garantia produtu nian, hahú hosi uzu normál, tenke repara gratuitamente ba defeitu sira ne’ebé iha. Karik produtu sira ne’e labele atu halo reparasaun konsumidór ida direitu hodi simu fali produtu ida ne’ebé hanesan ka ekivalente ka fó-fila (devolução) ba valór ne’ebé maka selu tiha ona.
Dirietu ba protesaun ba interese ekonomika sira
Kosumidór sira la obriga atu simu ka halo tuir kontratu sira ne’ebé kláuzula abuziva, ka kontratu hirak ne’ebé la kaer-metin (assegura) ekilíbriu-justu iha direitu no
obrigasaun hosi parte rua. Relasaun entre fornesedór no konsumidór sira tenke iha igualdade material, lealdade
no boa-fé. Ezemplu hanesan, konsumidór sira la obriga atu selu bein/servisu ne’ebé la solisita.
Dirietu ba protesaun ba kontra publisidade bosok-ten sira no abusiva
konsumidór sira iha direitu atu hetan informasaun ne’ebé loloos konabá buat ne’ebé atu hola/kompra. Labele iha sala/erro iha publisidade ne’ebé dalaruma la iha verdade, omite ka taka informasaun ne’ebé ezajera ka duvidozu konabá karakterístika sira ka folin bein no servsu nian.
Dirietu ba protesuan jurídica
Direitu no lejítmu interese konsumidór sira nian ne’e defende tiha ona iha lei ba defeza direitu no interese ne’ebé lei ida ne’e proteje sei admite asaun hotu-hotu be adekuada ba ninia tutela.
Dirietu ba formasaun no edukasuan ba konsumu Konsumidór sira tenke simu formasaun no informasaun hosi Estadu no organizasaun sosiedade sivil nian atu nune’e konsumidór sira bele iha informasaun liu, konsiente no ativu iha defeza ba sira nia direitu.
Dirietu ba partisipasaun, liu husi dalan representasaunKonsumidór sira iha direitu atu reprezenta liu-hosi
asosiasaun konsumidór sira nian, ida ne’ebé tenke rona hanesan matéria lejislasaun nian, direitu ba antena no
aprezentasaun keixa no denúnsia sira.
Kontaktu Kontata ami nia Sentru ba tulun Konsumidor sira. Atendimentu liu husi presensial, liu husi email no liu husi telefone
Travessa Vila Verde – Aldeia Gideon – [email protected]+670 3310938www.facebook.com/TaneKonsumidorwww.tanekonsumidor.tl
Orário: Hahu loron segunda tó sexta
Tuku 08:30 tó tuku 12:30 No tuku 13:30 tó tuku 17:30
AMI NIA KBIT DEPENDE BA AMI NIA ASOSIADO SIRA. SAI NUDAR ASOSIADU TANE KONSUMIDOR!
MAI HAMUTUK HO AMI!AMI KOALIA LORI KONSUMIDOR SIRA NIA LIAN
Koalia ho TANE Konsumidor
A TANE Konsumidor ne’e imi nia klibur. Saida mak ami halo ba imi:
► Tatoli konaba imi nia direitu sira hodi sosa sasan ka bein no servisu sira;
► Fó tulun hodi foti dizisaun ho konsumu ne´ebe lolos;
► Hatan ba imi nia duvida sira no preokupasaun sira;
► Tulun hodi resolve imi nia reklamasaun sira hasoru empresas no komersiante sira;
► Hatutan imi nia lian no problema sira hamutuk ho governu no autoridade fiskalizadora sira.
Publikasaun ne’e produs tanba hetan tulun financeiru husi União Europeia. Ninia kontiudu ne’e responsabilidade husi TANE Konsumidor no la reflete ba
posisaun União Europeia nian
CENTRO APOIO KONSUMIDOR