Deniz Ticareti HukukuDeniz Ticareti Hukuku

21-22/1/201321-22/1/2013..

Deniz Ticareti SözleşmeleriDeniz Ticareti Sözleşmeleri

I. SistematikI. Sistematik1. Yatırım (altyapı) sözleşmeleri1. Yatırım (altyapı) sözleşmeleria) Gemi Edinme Sözleşmeleria) Gemi Edinme Sözleşmelerib) Bakım, Seyrüsefer ve Koruma Sözleşmelerib) Bakım, Seyrüsefer ve Koruma Sözleşmeleri2. Kazanç Sözleşmeleri2. Kazanç Sözleşmeleria) İşletme (Devir) Sözleşmeleria) İşletme (Devir) Sözleşmelerib) Eşya Taşıma (Navlun) Sözleşmelerib) Eşya Taşıma (Navlun) Sözleşmeleric) Yolcu Taşıma Sözleşmesic) Yolcu Taşıma Sözleşmesiç) Diğer Kullanma ve Yararlanma Sözleşmeleriç) Diğer Kullanma ve Yararlanma Sözleşmeleri

II. Gemi İnşa Sözleşmesi II. Gemi İnşa Sözleşmesi (1/12)(1/12)

A) GirişA) Giriş

Hızla gelişen sektör - Türkiye Doğu Akdeniz’de Hızla gelişen sektör - Türkiye Doğu Akdeniz’de öne çıktı - Tuzla ve yeni bölgeleröne çıktı - Tuzla ve yeni bölgeler

İng.İng. Shipbuilding Contract/Agreement Shipbuilding Contract/Agreement

TTK’da özel hüküm yokTTK’da özel hüküm yok

→ → Basılı (matbu; tip) sözleşmeler (formlar), örn:Basılı (matbu; tip) sözleşmeler (formlar), örn:

SAJ (The Shipbuilders' Association of Japan) / SAJ (The Shipbuilders' Association of Japan) / AWES (Association of European Shipbuilders AWES (Association of European Shipbuilders and Shiprepairers) (İngiliz Hukuku etkisinde)and Shiprepairers) (İngiliz Hukuku etkisinde)

II. Gemi İnşa Sözleşmesi II. Gemi İnşa Sözleşmesi (2/12)(2/12)

B) Tarafları ve KonusuB) Tarafları ve Konusu

Gemi inşa ve teslimi / ödemeGemi inşa ve teslimi / ödeme

TBK m. 470: Yüklenici – İşsahibi (“TBK m. 470: Yüklenici – İşsahibi (“İSİS”)”)

TTK m. 986 vdm, 1013: “TTK m. 986 vdm, 1013: “Tersane SahibiTersane Sahibi”” (“(“TSTS”)”)

= = ContractorContractor (AWES), (AWES), BuilderBuilder (SAJ) (SAJ)

İS = İS = PurchaserPurchaser (AWES), (AWES), BuyerBuyer (SAJ) → (SAJ) → Sebep?Sebep?

II. Gemi İnşa Sözleşmesi II. Gemi İnşa Sözleşmesi (3/12)(3/12)

→ → İngH : satış! “şeklen inşa sözleşmesi, İngH : satış! “şeklen inşa sözleşmesi, ama hukuken satış” [ama hukuken satış” [McDougallMcDougall v. v. AeromarineAeromarine (1958) 2 Lloyd’s Rep. 345]; (1958) 2 Lloyd’s Rep. 345]; Sale of Goods Act (1979) uygulanır.Sale of Goods Act (1979) uygulanır.

→ → TürkH (= İsvH):TürkH (= İsvH):

Malzemenin / projenin İS tarafından verilip Malzemenin / projenin İS tarafından verilip verilmemesine göre çeşitli seçeneklerverilmemesine göre çeşitli seçenekler

→ → Eser Sözleşmesi kitaplarından tekrar!Eser Sözleşmesi kitaplarından tekrar!

II. Gemi İnşa Sözleşmesi II. Gemi İnşa Sözleşmesi (4/12)(4/12)

C) Yapının MülkiyetiC) Yapının MülkiyetiTeslim aşamasına kadar “yapı” kimin?Teslim aşamasına kadar “yapı” kimin?E-TTK: çelişkili hükümlerE-TTK: çelişkili hükümlerSAJ 7(5): TSSAJ 7(5): TSAWES 8: tarafların seçimiAWES 8: tarafların seçimiTTK: İSTTK: İSÖrn. m. 986 f. 1 veya m. 990 f. 1 c. 1’deki Örn. m. 986 f. 1 veya m. 990 f. 1 c. 1’deki cümle kalıpları: “malik veya TS”.cümle kalıpları: “malik veya TS”.

II. Gemi İnşa Sözleşmesi II. Gemi İnşa Sözleşmesi (5/12)(5/12)

Teşvik mevzuatı: TS (İS’nin olsa bile)Teşvik mevzuatı: TS (İS’nin olsa bile)

Uygulamada sorun:Uygulamada sorun:

TS’nin aczi veya iflası hâlinde alacaklılar TS’nin aczi veya iflası hâlinde alacaklılar yapıyı haczettirebilir mi? yapıyı haczettirebilir mi?

““Aleniyet” için çözüm: ?Aleniyet” için çözüm: ?

II. Gemi İnşa Sözleşmesi II. Gemi İnşa Sözleşmesi (6/12)(6/12)

Ç) Yapının TesciliÇ) Yapının Tescili

SAJ, AWES: hüküm yokSAJ, AWES: hüküm yok

TTK m. 986 f. 1: maliğin istemi yeterliTTK m. 986 f. 1: maliğin istemi yeterli

= Son derece önemli yenilik= Son derece önemli yenilik

= Yalnızca mülkiyetin aleniyeti için tescil = Yalnızca mülkiyetin aleniyeti için tescil serbest bırakıldı.serbest bırakıldı.

II. Gemi İnşa Sözleşmesi II. Gemi İnşa Sözleşmesi (7/12)(7/12)

D) Teslim etme borcu / teslim alma (= D) Teslim etme borcu / teslim alma (= tesellüm) hakkıtesellüm) hakkı

TS: teslim etme borcu → yaptırım?TS: teslim etme borcu → yaptırım?

İS: teslim alma edimi = ??? (TBK m. 484) İS: teslim alma edimi = ??? (TBK m. 484) → yaptırım?→ yaptırım?

Dikkat:Dikkat: Uygulama (AWES ve SAJ): teslim Uygulama (AWES ve SAJ): teslim ve tesellüm = borç!ve tesellüm = borç!

II. Gemi İnşa Sözleşmesi II. Gemi İnşa Sözleşmesi (8/12)(8/12)

E) TekeffülE) Tekeffül

1. Geminin hızı, yakıt tüketimi ve yük 1. Geminin hızı, yakıt tüketimi ve yük taşıma kapasitesitaşıma kapasitesi (AWES 5 ve SAJ 3) (AWES 5 ve SAJ 3)

Aykırılık: Aykırılık: Liquidated damagesLiquidated damages = ceza = ceza koşulu → TBK m. 179koşulu → TBK m. 179

Dikkat: TTK m. 22 f. 1 → TBK m. 182 f. 3 Dikkat: TTK m. 22 f. 1 → TBK m. 182 f. 3 uygulanmaz → tenkis yokuygulanmaz → tenkis yok

Belli orandan sonra: dönme.Belli orandan sonra: dönme.

II. Gemi İnşa Sözleşmesi II. Gemi İnşa Sözleşmesi (9/12)(9/12)

2. Ayıba karşı tekeffül (genel)2. Ayıba karşı tekeffül (genel)

SAJ (9(1)): 12 ay → teslimden başlayarak;SAJ (9(1)): 12 ay → teslimden başlayarak;

AWES (12(a)(ii)): taraf seçimiAWES (12(a)(ii)): taraf seçimi

Yaptırım:Yaptırım:

Tamir / masraf (SAJ 9; AWES 12)Tamir / masraf (SAJ 9; AWES 12)

Genel hükümler: → Eser Sözleşmesi Genel hükümler: → Eser Sözleşmesi kitaplarından tekrar!kitaplarından tekrar!

II. Gemi İnşa Sözleşmesi II. Gemi İnşa Sözleşmesi (10/12)(10/12)

F) ÜcretF) Ücret1. Muacceliyet1. MuacceliyetTBK m. 479 f. 1 → teslimTBK m. 479 f. 1 → teslimGemi: taksit (AWES 7(b), SAJ 2 f. 4) → Gemi: taksit (AWES 7(b), SAJ 2 f. 4) → karşılıklı garanti mektupları veya akreditifkarşılıklı garanti mektupları veya akreditif2. Miktar2. MiktarTBK m. 480 f. 1 → götürüTBK m. 480 f. 1 → götürüUyarlama = Uyarlama = escalationescalation (f. 2). (f. 2).

II. Gemi İnşa Sözleşmesi II. Gemi İnşa Sözleşmesi (11/12)(11/12)

3. Güvence3. Güvence

TS’nin alacakları içinTS’nin alacakları için

““Kanuni ipotek hakkı” (TTK m. 1013)Kanuni ipotek hakkı” (TTK m. 1013)

Yalnızca TSYalnızca TS

Sicile tescil: hangi siciller?Sicile tescil: hangi siciller?

Yabancı bayraklı gemiler?Yabancı bayraklı gemiler?

Tamamlayıcı: TMK m. 895-897.Tamamlayıcı: TMK m. 895-897.

II. Gemi İnşa SözleşmesiII. Gemi İnşa Sözleşmesi (12/12)(12/12)

G) G) Force majeureForce majeure

TS: AWES 6(d) / SAJ 8(1): katalogTS: AWES 6(d) / SAJ 8(1): katalog

= Kalıcı ve geçici ifa imkânsızlığı= Kalıcı ve geçici ifa imkânsızlığı

→ → TBK m. 112 ve m. 119 f. 2 TBK m. 112 ve m. 119 f. 2 somutlaştırılıyor:somutlaştırılıyor:

Beklenmedik haller / mücbir sebepler Beklenmedik haller / mücbir sebepler önceden kararlaştırılıyor.önceden kararlaştırılıyor.

DikkatDikkat: uygulamada çok yaygın, sorun:???: uygulamada çok yaygın, sorun:???

III. Gemi Satış Sözleşmesi III. Gemi Satış Sözleşmesi (1/12)(1/12)

A) GirişA) Giriş

SatıSatıMM / Satı / SatıŞŞ ?? ??

E-BK m. 182: → “satıM” - TBK m. 207: E-BK m. 182: → “satıM” - TBK m. 207: “satıŞ”“satıŞ”

E-TTK m. 25 b. 5 ve m. 1133, TTK m. 23 E-TTK m. 25 b. 5 ve m. 1133, TTK m. 23 → “satıŞ”→ “satıŞ”

Gemi satışı: TTK’da özel hüküm çok az.Gemi satışı: TTK’da özel hüküm çok az.

III. Gemi Satış Sözleşmesi III. Gemi Satış Sözleşmesi (2/12)(2/12)

Deniz Ticaret Filosunun Geliştirilmesi ve Gemi Deniz Ticaret Filosunun Geliştirilmesi ve Gemi İnşa Tesislerinin Teşviki Hakkında Kanun (RG: İnşa Tesislerinin Teşviki Hakkında Kanun (RG: T: 14/1/1982, Sayı: 2581) ve TUGS-K → gümrük T: 14/1/1982, Sayı: 2581) ve TUGS-K → gümrük vergisi ve diğer ithalat vergilerinden muafiyet → vergisi ve diğer ithalat vergilerinden muafiyet → ithalat patlaması → satış sözleşmesiithalat patlaması → satış sözleşmesiBasılı sözleşmeler: Saleform 1993 ve Basılı sözleşmeler: Saleform 1993 ve Nipponsale (Memorandum of Agreement = Nipponsale (Memorandum of Agreement = “MoA”) → İngiliz Hukuku’nun etkisi“MoA”) → İngiliz Hukuku’nun etkisiKaynakça: KA, TTK m. 867-871 Hükümlerinin Kaynakça: KA, TTK m. 867-871 Hükümlerinin Tarihçesi ve Gemi Satım Sözleşmelerine Tarihçesi ve Gemi Satım Sözleşmelerine Uygulanması, Prof. Dr. Turgut Kalpsüz’e Uygulanması, Prof. Dr. Turgut Kalpsüz’e Armağan, Ankara 2003, s. 357-389.Armağan, Ankara 2003, s. 357-389.

III. Gemi Satış Sözleşmesi III. Gemi Satış Sözleşmesi (3/12)(3/12)

B) Tarafları ve KonusuB) Tarafları ve Konusu

Satıcı (“SC”) (Satıcı (“SC”) (sellerssellers) ve alıcı (“AC”) ) ve alıcı (“AC”) ((buyersbuyers))

Geminin mülkiyetini ve zilyetliğini devir / Geminin mülkiyetini ve zilyetliğini devir / semen ödemesemen ödeme

→ → Borçlandırıcı işlemBorçlandırıcı işlem

Basılı sözleşmeler aynı şekilde.Basılı sözleşmeler aynı şekilde.

III. Gemi Satış Sözleşmesi III. Gemi Satış Sözleşmesi (4/12)(4/12)

C) Semen ve Pey AkçesiC) Semen ve Pey Akçesi

Sebestçe belirlenirSebestçe belirlenir

Banka masrafları → AC (Saleform’93 satır 26);Banka masrafları → AC (Saleform’93 satır 26);

Kapora (Kapora (depositdeposit) (Saleform’93 m. 2; Nipponsale ) (Saleform’93 m. 2; Nipponsale m. 2) = m. 2) =

Semenin %10’u ortak hesaba, faiz → AC;Semenin %10’u ortak hesaba, faiz → AC;

AC ifa etmezse SC’ye ait (Saleform’93 m. 13 AC ifa etmezse SC’ye ait (Saleform’93 m. 13 satır 237; Nipponsale’93 m. 14)satır 237; Nipponsale’93 m. 14)

= Pey akçesi = bağlanma parası (TBK m. 177)= Pey akçesi = bağlanma parası (TBK m. 177)

III. Gemi Satış Sözleşmesi III. Gemi Satış Sözleşmesi (5/12)(5/12)

Ç) Hasarın GeçişiÇ) Hasarın GeçişiE-E-TTK m. 870 → TTK m. 870 → E-E-BK m. 183: BK m. 183: SSözleşme özleşme kurulukurulunca!nca!Uygulama: teslimle geçer (Saleform’93 m. 11; Uygulama: teslimle geçer (Saleform’93 m. 11; Nipponsale’93 m. 9)Nipponsale’93 m. 9)Teslimden önce geminin tam zıyaı Teslimden önce geminin tam zıyaı →→ pey akçesi pey akçesi faiziyle birlikte AC’ye iade (Saleform’93 m. 5(d); faiziyle birlikte AC’ye iade (Saleform’93 m. 5(d); Nipponsale’93 m. 8) = eski yasal kural daima Nipponsale’93 m. 8) = eski yasal kural daima değiştiriliyordudeğiştiriliyorduTTK: GTTK: Gemi taşınıremi taşınır olduğundan (TTK m. 936 f. 1) olduğundan (TTK m. 936 f. 1) TBK m. 208 f. 1 = zilyetlik geçince!TBK m. 208 f. 1 = zilyetlik geçince!

III. Gemi Satış Sözleşmesi III. Gemi Satış Sözleşmesi (6/12)(6/12)

D) TekeffülD) Tekeffül1. Zapta karşı1. Zapta karşıAynî (GAH) ve kişisel yük ve borçtan Aynî (GAH) ve kişisel yük ve borçtan “temiz” (Saleform’93 m. 9; Nipponsale’93 “temiz” (Saleform’93 m. 9; Nipponsale’93 m. 13)m. 13)GAH rehni → herkese karşı ileri sürülebilir GAH rehni → herkese karşı ileri sürülebilir (TTK m. 1321 f. 5, 1926/1993 (TTK m. 1321 f. 5, 1926/1993 Sözleşmeleri) → çözüm: TTK m. 1326 f. 2 Sözleşmeleri) → çözüm: TTK m. 1326 f. 2 b. (b) = tescilden başlayarak 60 gün.b. (b) = tescilden başlayarak 60 gün.

III. Gemi Satış Sözleşmesi III. Gemi Satış Sözleşmesi (7/12)(7/12)

2. Ayıba karşı2. Ayıba karşı

Sözleşmeyle kaldırılır (Saleform’93 m. 11; Sözleşmeyle kaldırılır (Saleform’93 m. 11; Nipponsale’93 m. 5, satır 98-99)Nipponsale’93 m. 5, satır 98-99)

Geçerli?Geçerli?

TBK m. 221 (= TBK m. 115 f. 1): “Ağır TBK m. 221 (= TBK m. 115 f. 1): “Ağır kusur” (= kast ve ağır ihmal) dışında kusur” (= kast ve ağır ihmal) dışında geçerli.geçerli.

III. Gemi Satış Sözleşmesi III. Gemi Satış Sözleşmesi (8/12)(8/12)

E) İfaE) İfa

““Aynı anda ifa” günü → “Aynı anda ifa” günü → “closingclosing” (kapanış, ” (kapanış, bitirme) tarihibitirme) tarihi

SC’nin teslim edeceği belgeler (Saleform’93 m. SC’nin teslim edeceği belgeler (Saleform’93 m. 8; Nipponsale’93 m. 3)8; Nipponsale’93 m. 3)

Temel belge: “Temel belge: “Bill of SaleBill of Sale” (“BOS”) (Saleform’93 ” (“BOS”) (Saleform’93 m. 8(a); Nipponsale’93 m. 3(a))m. 8(a); Nipponsale’93 m. 3(a))

→ → TTK m. 1001 f. 2’de öngörülen belgeTTK m. 1001 f. 2’de öngörülen belge

AC’nin teslim edeceği belgeler: kararlaştırılırAC’nin teslim edeceği belgeler: kararlaştırılır

III. Gemi Satış Sözleşmesi III. Gemi Satış Sözleşmesi (9/12)(9/12)

Aynı anda ifa:Aynı anda ifa:Geminin fiilen teslim edileceği (= zilyetliğin Geminin fiilen teslim edileceği (= zilyetliğin nakledileceği yer) (“nakledileceği yer) (“place of deliveryplace of delivery” = teslim ” = teslim yeri) (Saleform’93 m. 5(b) satır 57-58; yeri) (Saleform’93 m. 5(b) satır 57-58; Nipponsale’93 m. 4(a))Nipponsale’93 m. 4(a))Semenin ödeneceği ve geminin mülkiyetinin Semenin ödeneceği ve geminin mülkiyetinin nakledileceği yer (“nakledileceği yer (“place of closingplace of closing” = ifa yeri) ” = ifa yeri) (Saleform’93 m. 8 satır 176; Nipponsale’93 m. 3 (Saleform’93 m. 8 satır 176; Nipponsale’93 m. 3 satır 40)satır 40)Teslim/tesellüm hakkında “Teslim/tesellüm hakkında “Protocol of delivery Protocol of delivery and acceptanceand acceptance” (Teslim ve kabul tutanağı) ” (Teslim ve kabul tutanağı) ((Saleform’93 m. 8 satır 197-199Saleform’93 m. 8 satır 197-199))

III. Gemi Satış Sözleşmesi III. Gemi Satış Sözleşmesi (10/12)(10/12)

F) TemerrütF) Temerrüt

TBK yerine basılı sözleşmeler:TBK yerine basılı sözleşmeler:

(1) AC temerrüdü: fesih + tazminat (kusur (1) AC temerrüdü: fesih + tazminat (kusur aranmaz), pey akçesi satıcıya ait aranmaz), pey akçesi satıcıya ait (Saleform’93 m. 13)(Saleform’93 m. 13)

(2) SC temerrüdü: fesih + tazminat (kusur (2) SC temerrüdü: fesih + tazminat (kusur aranır) pey akçesi iade (Saleform’93 m. 14 aranır) pey akçesi iade (Saleform’93 m. 14 satır 253-254)satır 253-254)

III. Gemi Satış SözleşmesiIII. Gemi Satış Sözleşmesi (11/12)(11/12)

(3) Mücbir sebep (“(3) Mücbir sebep (“force majeureforce majeure”) ”) sebebiyle geminin tesliminde temerrüt: sebebiyle geminin tesliminde temerrüt: sözleşme hükümsüz (Nipponsale’93 m. 8).sözleşme hükümsüz (Nipponsale’93 m. 8).

III. Gemi Satış SözleşmesiIII. Gemi Satış Sözleşmesi (12/12)(12/12)

G) Mülkiyetin GeçişiG) Mülkiyetin Geçişi

DikkatDikkat: kanunlar ihtilafı kuralları: kanunlar ihtilafı kuralları

TTK m. 996 f. 1: Türkiye’de kayıtlı gemi ve TTK m. 996 f. 1: Türkiye’de kayıtlı gemi ve yapılar = Türk Hukuku = TTK m. 1001 f. 1-yapılar = Türk Hukuku = TTK m. 1001 f. 1-22

MÖHUK m. 22: Yabancı sicilde kayıtlı MÖHUK m. 22: Yabancı sicilde kayıtlı gemiler = sicili tutan Devlet’in Hukukugemiler = sicili tutan Devlet’in Hukuku

GSS ve mülkiyetin geçişi farklı olabilir.GSS ve mülkiyetin geçişi farklı olabilir.