Denizlerin Koruması ve

Gemi Kaynaklı Deniz Kirliliğinin Önlenmesi

Kaptan Ersin ÇEVİKER

Gemi Geri Dönüşüm Sanayicileri Derneği

Atık Yönetim Merkezi

GEMİSANDER

ÇEVRE İÇİN TEHLİKELER

Sera Etkisi-Küresel Isınma

Kaynakların israfı

Doğal ekolojik dengenin bozulması

İnsan sağlığına olumsuz etki

Ozon tabakasında delinme

Hayvan ve bitki türlerinde azalma

Ekolojik dengede bozulma

Asit yağmurları

Su kirliliği

Toprak kirliliği

Doğal kaynakların tükenmesi

GEMİSANDER

Çevreye İlişkin Tanımlar

ÇevreCanlı ve cansız varlıkların bir arada bulundukları birbirinietkiledikleri ve birbirinden etkilendikleri ortam.

Çevre bilimiTüm canlı ve cansızların karşılıklı etkileşimini inceleyenbilim dalı.

Çevre KirliliğiÇevrenin doğal yapısı ve bileşiminin bozulmasıdeğişimi ve insanların olumsuz yönde etkilenmesi.

GEMİSANDER

Yaşam KalitesiYaşam kalitesi, kişinin içinde yaşadığı çevrede kendi sağlığınıkişisel olarak algılayışıdır.

Sürdürülebilir KalkınmaBugünkü ve gelecek kuşakların çevreyi koruyarak, sağlıklı vedengeli bir çevrede yaşamasını güvence altına alan kalkınmapolitikalarının bütünüdür.

Çevre KorumaÇevresel değerlerin ve ekolojik dengenin tahribini,bozulmasını ve yok olmasını önlemeye, mevcut bozulmalarıgidermeye, çevreyi iyileştirmeye ve geliştirmeye yönelikçalışmaların bütünü.

GEMİSANDER

Ekoloji

Ekoloji, çeşitli türdeki canlıların çevreleri ile uyumlu olarak nasıl yaşamlarını sürdürdüklerini veya bu canlı varlıkların hangi şartlar altında besinlerini ve ihtiyaçlarını karşıladıklarını ve çeşitli fonksiyonların ne tür bir canlı topluluğu içinde yürütüldüğünü inceleyen bilim dalı.

Ekolojik Dengeİnsan ve diğer canlıların varlık ve gelişmelerini doğal yapılarına uygun bir şekilde sürdürebilmeleri için gerekli olan şartlar.

Doğaİnsan etkinliğinin dışında kendi kendini sürekli olarak yenileyen ve değiştiren güç canlı ve cansız maddelerden oluşan varlığın tümü.

GEMİSANDER

Alıcı Ortamlar

Hava, toprak ve su.

Atık

Herhangi bir faaliyet sonunda çevreye

bırakılan her türlü madde.

GEMİSANDER

ArıtmaAtık su veya gazların kirleticilerden temizlenmesi işlemleridir.

Geri kazanım (Geri Dönüşüm)Demir, çelik, bakır, kurşun, kâğıt, plastik, kauçuk, cam gibi atık maddelerin,hammadde gibi kullanılarak, çeşitli işlemler sonucunda şişe, kutu, plastik, kâğıt, gübre gibi yeni bir maddeye dönüştürülerek kullanılır hale getirilmesidir.

Çevre HakkıÇevre hakkı, bugün çevre politikaları alanında önemli ve belirleyici bir değer olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu açıdan, çevre hukuku ve hakkının konusu, çevre kavramının tanımı ile açıklığa kavuşturulmuştur.

Canlı kaynaklara ve deniz hayatına zarar verme, insan

sağlığı için tehlike oluşturma, balıkçılık ve denizlerin

diğer yasal amaçlı kullanımı da dahil olmak üzere deniz

suyunun niteliğini bozma ve güzellikleri azaltma gibi

zararlı etkileri olan veya olması ihtimal olan maddelerin

veya enerjinin, insanlarca doğrudan doğruya veya

dolaylı olarak, haliçler de dahil olmak üzere deniz

çevresine sokulmasıdır.

Deniz çevresinin kirlenmesi;

GEMİSANDER

SU KİRLİLİĞİ

Sıvı atıkların sularda oluşturduğu kirlilik ve etkileri:

Fiziksel Etkiler: Suyun sıcaklık, tat, koku gibi özellikleri

değişir. Yüksek sıcaklıktaki fabrika suları nehirlere

bırakıldığında nehirlerin sıcaklığını yükseltir. Sıcaklığı artan

suyun oksijen miktarı azalır ve ekolojik denge bozulur.

Kimyasal Etkiler: Kurşun, civa gibi metaller suda birikir.

Organik ve inorganik maddeler sularda birikir.

Biyolojik Etkiler: Organik atıkların etkisiyle su kaynaklarında

üreyen algler, bakteriler ve küfler oluşur. Bunlar da sulardaki

oksijeni azaltırlar.

Dünya yüzeyinin % 70’ini kaplayan okyanuslar;

kendi iklimi, hayvan ve bitkilere sunduğu hayat olanaklarıyla,

dünyanın hayat döngüsünde önemli bir rol oynar.

DÜNYA DENİZ TİCARET FİLOSU 1.6 MİLYAR (DWT)

FİLO YAŞ ORTALAMASI 24.5

İstatistiki olarak 15 yaşını geçmiş deniz ulaşım araçlarının

neden olduğu kazalar sonucu can ve mal kayıpları ile çevre

felaketleri oluşmaktadır”.

Gemi kaynaklı deniz kirliliği,

günümüzdeki en etkin çevre

sorunlarındandır.

Gemilerin seyir ve limandayken gemi yapısı, makine donanımı, geminin seyir

süresi, yakıt tüketimi, gemide kalan insan sayısı ve geminin taşıdığı yüke göre

doğru orantılı olarak artış gösterir.

2. Yükleme ve tahliye esnasında

gemi-sahil arasında ekipman veya

kullanma hatalarıyla (vinç,

hortum, kreyn, vb) oluşan

kirlenmeler.

GENERAL KARGO VE DİĞER GEMİLER (LPG-LNG-DÖKME)

1. Tahliye bitimi geminin ambarlarını

temizlerken (süpürme ve yıkama esnasında)

oluşan atıklar.

RO-RO VE YOLCU GEMİLERİ

• Araçlardan sızan yağ vb maddelerin gemi içine akması

• Bu alanların temizliğiyle oluşan kirli atıklar

• Yolcuların sigara, naylon poşet vb. malzemeleri bilinçsizce denize atmalarından

kaynaklı kirlilik.

.

TANKERLER

Taşıma sonrası tank temizliği

esnasında slopu tanka

transfer ederken/direk

olarak denize deşarj

Deniz kazaları sonucu

(çarpışma, çatışma, oturma, sac

atması) oluşan kirlenme.

Makina dairesindeki makinaların

devre elemanlarının sızıntıları

Güverte makinalarının devre

elemanlarından sızan yağ veya

diğer sıvıların deniz suyu veya

yağmur sonucu denize karışması

Boya, tiner vb. maddeler ve

karinada kullanılan

antifouling (paslanmaya karşı) boyaların

atmosfere veya denize karışması

Gemi karinasına konan katotik

koruyucular ( pb, ni, al) içerikli tutya

malzemesi

Temizlenen kuler, hiter, vb. cihazların iş esnasında makina sintinesine

giden yağ, yakıt, su, vb. maddeler, kimyasal maddelerin elde kalan

atıkları.

.

.

1. Stern tube ve dümen rodundan

sızan yağ ve greslerin

oluşturabileceği kirlenme.

2. Egzoz üreten makinaların

atmosfere attığı zararlı

gazlar (sülfür oksit -karbondioksit-

azot oksit).

.

Soğutma gruplarında kullanılan

gazların kaçakları sonucu

atmosfere salınan gazlar.

Balast alımı ve basılmasıyla

denizlerden başka denizlere

kirli su veya plankton vb.

taşınmasıyla oluşan kirlilikler.

.

Tankerlerde «inert»in temizliği esnasında kurum ve benzeri maddelerin

denize verilmesiyle oluşan kirlilik

.

1.Yaşam mahallinde oluşan atıklar

2. Lavabo mutfak ve tuvalet suları

3. Pişirme yağları

4. Canlı hayvan gemilerindeki

hayvan dışkıları-ölüleri

.

KATI ÇÖPLER

YAĞLI BEZLER ÜSTÜPÜLER

KÂĞIT, METAL VE CAM ŞİŞELER

İLAÇLAR

PİLLER

AKÜLER

FLORESAN AMPÜLLER

ELEKTRONİK ATIKLAR

(KARTUŞLAR-TV-BİLGİSAYAR VB)

KİMYASAL BASINÇLI KAPLAR

(ETER –MAKİNA KATKILARI VB)

Maddelerin denizlerde çözünebilmesi için geçmesi gereken süre

Kağıt bilet 2 – 4 hafta

Pamuk bez 1 – 5 ay

Halat 3 – 14 ay

Yün bez 1 yıl

Boyalı tahta 13 yıl

Teneke kutu 100 yıl

Alüminyum kutu 200 – 500 yıl

Plastik şişe 450 yıl

GEMİSANDER

Deniz çevresini korumaya

yönelik taraf olduğumuz

uluslararası sözleşmeler

GEMİSANDER

EK:

1973, 1976 ve 1977 yıllarında meydana gelen bir dizi tanker

kazası sonucu yapılan “Uluslararası Tanker Güvenliği ve

Deniz Kirliliği’’ protokolü.

Deniz kirliliğini önlemek için yapılan temel uluslararası

anlaşma MARPOL 73/78’dir.Ek V ve MARPOL 73/78 gemide

oluşan çöplerin miktarını, tanzim edilmesini ve işlenmesiyle

ilgili düzenlemeleri içerir.

GEMİSANDER

Petrol ile Deniz Kirlenmesinin Önlenmesi Kuralları

Dökme zehirli Sıvı Maddelerle Deniz Kirlenmesinin

Kontrolü,

Denizde Paketli Taşınan Zararlı Maddelerle Kirlenmenin

Önlenmesi Kuralları,

Gemilerden Çıkan Pissular ile Kirlenmenin Önlenmesi

Kuralları

Gemilerden Atılan Çöplerle Denizlerin Kirlenmesinin

Önlenmesi Kuralları

Gemilerden kaynaklanan Hava Kirliliğinin Önlenmesi

Kuralları

GEMİSANDER

Gemilerde deniz çevresini

korumaya yönelik

tedbirler-zorunluluklar

GEMİSANDER

Denizlerin atıkları yok etme, zararsız hale

getirme ve kendini yenileyebilme kaynakları

sınırsız değildir

Gemiler Neden Yasal Olmayan Deşarj Yapar?

Yasal Olmayan Deşarjların Tespit zorluğu

Liman Atık Kabul tesislerinin tüm dünya genelindeki yüksek

maliyetleri.

Gemi üzerindeki teknik ekipmanların (OWS- OCM) Yedek

parçalarının ve işletim giderlerinin yüksek maliyeti.

Daha fazla yük Almak için slop tanklarının

illegal boşaltımı

Dökme yük gemileri de ambarlarını yıkadıktan

sonra bu ambar yıkama sularını da genelde

dışarıya basılması

Seperatör devresinin by-pass edilmesi

•Çöp miktarını minimuma indirmek, gemi

çöplerinin toplanması ve depolanması,

gemi çöp öğütme ve paketleme cihazları)

•Eğitim, öğretim ve bilgilendirme

•Katı dökme yüklerin yük atıklarının

yönetimi

•Çöpler için atık alım tesisleri

Çöp yönetim planı

1.Bu plan Çevre Politikasının bir parçasıdır.

Bu plan Çevre Politikasının bir

parçasıdır.

.

TÜM GEMİLER

Yakıt alımı, sintinenin transferi,

sintine seperatörü ile denize basılması,

insinaratörde kirli yağın ve slaçın

yakılması kayıt edilmesi, tüm atık

tanklarının doluluk durumu (oil record

book) swage, katı atıkları

nerede ve ne şekilde bertaraf

edileceğine dair planlar geliştiririp buna

göre hareket etmek ve kayıt tutmak

zorundadır.

.

Tüm tankerler;

yıkama (kargo record book) prosedürü

dahil her aşamayı kayıt altında tutmak

ve ne şekilde bertaraf ettiğinin hesabını

vermek zorundadır. Sahil tesisleri de

gemiden atığı alma hususunda gerekli

desteği vermek zorundadır.

400 gross ton ve üstü ve 15 kişi veya

daha fazla kişi taşıyabilen gemiler,

ve bütün sabit ya da yüzer

platformlar “çöp kayıt defteri”

bulundurmak zorundadır.

Gemiler; çevre kirliliği ile ilgili «dril plana» göre gemi içinde bir kaç kez, yılda bir

defa da ship-shore drill yapmak zorundadırlar,

Bu tatbikatlar ve planları her seferinde çatışma oturma, yangın gibi farklı sebeplere

bağlı olarak değişik içeriktedir..

RESMİ GAZETE TARİHİ: 26.12.2004

RESMİ GAZETE SAYISI: 25682

GEMİLERDEN ATIK ALINMASI VE

ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ

TÜRKİYE'NİN DENİZ YETKİ ALANLARINDA BULUNAN GEMİLERİN ÜRETTİĞİ

ATIKLAR İLE YÜK ARTIKLARININ DENİZE VERİLMESİNİN ÖNLENMESİ VE

DENİZ ORTAMININ KORUNMASI MAKSADIYLA, YÜKÜMLÜLERİ TARAFINDAN

ATIK KABUL TESİSLERİNİN KURULMASI VE İŞLETİLMESİ İLE ATIK ALMA

GEMİLERİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR BELİRLENMİŞTİR.

DENİZLERİN GEMİLER TARAFINDAN KİRLETİLMESİNİN ÖNLENMESİ

HAKKINDA ULUSLARARASI MARPOL 73/78 SÖZLEŞMESİNE

DAYANILARAK VE 27/11/2000 TARİHLİ VE 2000/59/EC SAYILI GEMİLERİN

ÜRETTİĞİ ATIKLAR VE YÜK ARTIKLARI İÇİN KULLANILAN LİMAN ATIK

ALIM TESİSLERİ HAKKINDA AVRUPA PARLAMENTOSU VE KONSEY

DİREKTİFİNE PARALEL OLARAK HAZIRLANMIŞTIR.

GENEL İLKELER

Atık üretiminin ve atığın zararlılığının önlenmesi ve azaltılması

• Atığın geri kazanılması veya enerji kaynağı olarak kullanılması

• Çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek yöntem ve proseslerin

kullanılması

• Atıkların kaynağında ayrı toplanması

• Atıkların taşıma lisanslı araçlar ile taşınması

• Atıkların lisanslı bir tesis tarafından bertaraf edilmesi veya geri

kazanılması

• Atıkların en yakın ve en uygun tesiste bertaraf edilmesi

• Atıkların yetkisiz kişi, kurum/kuruluşlar tarafından toplanmaması

• Çevre ile uyumlu teknolojilerin kullanılması

• Atıklardan kaynaklanan zararlardan dolayı müteselsil sorumluluk

ATIK YÖNETİM HİYERARŞİSİ

İyi bir atık yönetim planı nasıl olmalıdır?

4

3

ATIKLARIMIZI TANIMAK

ATIKLARIN KAYNAĞINDA

AYRI TOPLANMASI

ATIK YÖNETİM PLANLARININ

OLUŞTURULMASI

NİHAİ BERTARAF/GERİ DÖNÜŞÜM

DOĞRU DEPOLAMA

ATIKLARI TANIMA

ÇÖP NEDİR ?

Hayvan, sebze ve meyve atığı; genelde tüm atık ürünlerdir

TEHLİKELİ ATIKLAR

Üretim ve kullanım faaliyetleri sonucu ortaya çıkan, insan sağlığı ve çevreye zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı biçimde alıcı ortama verilmesi sakıncalı olan her türlü maddedir.

ATIĞIN TEHLİKELİ OLDUĞUNUNASIL ANLARIZ ?

ÇÖP BİDONU ETİKETLERİGeri dönüştürülemeyen plastikler için etiket

ÇÖP BİDONU ETİKETLERİGeri dönüştürülemeyen plastikler için etiketÇÖP BİDONU ETİKETLERİ (kaynakta ayırma)

TEHLİKESİZ ATIKLAR

TEHLİKESİZ ATIKLAR

Atıkların ayrı toplanması için uygun sahanın oluşturulması

Atıkların Kaynağında Ayrıştırılması

Tehlikesiz atık geri kazanım lisanslı firma

İkincil malzemelerden yapılmış ürün

Çöpün işlenmesinde kullanılabilecek aletler

Gemide çöp işlenmesi için kullanılabilecek araçlar yakma, öğütme,

sıkıştırma makineleri ve bunlara yardımcı araçlardır.

Çöpü suyla karıştırıp bulamaç

haline getirirler ve bu bulamaç

25 milimlik elekten rahatça

geçecek boyuttadır.

Çöp Yakma Makineleri

(insineratörler)

Tüm insineratörler «IMO»

standardına uygun olmalıdır,

Metal ve cam dışındaki çöp

türleri yakılarak yok edilebilir.

Sintine sularının sintine seperatörü

(ows) kullanılarak arıtılıp denize

basılması 10.000 gross ve üzeri

gemilerde mecburidir.

15 ppm limiti üzerinde herhangi bir

atık sıvının boşaltımını engelleyecek

otomatik bir durdurma cihazı tesisatı

MARPOL 73/78

çerçevesinde uluslararası

standartlara uyumunun

onaylanması

.

-

Atıkların gemiden uzaklaştırılması

Yağ ve su karışımı atıkların yağ ve su

ayrışımında santirifüj seperatörü)

kullanılarak çıkan suyun sintine

separatöründen geçilerek (15 ppm) arıtılıp

denize basılması

Sahil tesislerine veya barca transfer

edilmesi

.

-

Pis su tankına (swage holdıng tank) alınan tuvalet ve

lavabo sularının pis su arıtıcısı (sewage unıt)

kullanılarak denize basılması

Atıkların gemiden uzaklaştırılması

Gemi tarafından kirli yağ ve slaçların

insinaratörde yakılması

EK-V’e göre sınırlı sayıda çöp tipinin denize boşaltılmasına müsaade

edilmesine rağmen öncelik her zaman çöplerin liman çöp toplama tekne

ve merkezlerine verilmesidir.

Liman atık kabul tesisi

İnsanoğlu tarafından tüketilen

atıklardan, değerlendirilebilen

atıklar çeşitli fiziksel veya

kimyasal işlemlerle ikincil

hammaddeye dönüştürülerek

tekrar üretim sürecine dâhil

edilmesine geri dönüşüm

denir.

• Bazı atıkların geri kazanımı ya da işlenmesi

konusunda izin bulunmamaktadır. Atığın

zorunlu olarak bertaraf edilmesi

(yok edilmesi) gerekir.

Örnek: Kalıcı organik kirleticiler (POPs).

Bazı atıklar için mevcut koşullar altında

geri kazanıma yönelik bir olanak

bulunmamaktadır.

Atıkların geri kazanımı

teknolojinin gelişimine bağlıdır.

Örnek: Asbest

Bertaraf;

KAYIT;

Kaptan duba ve araçlar da

dahil olarak liman çöp toplama

merkezi nakledilen çöpün

miktarını gösteren bir belge

veya sertifika almalıdır. Bu

belge ve sertifikalar kayıt

defteri ile birlikte

saklanmalıdır.

ATIK YÖNETİM YÖNETMELİĞİ

GERİ KAZANIM İŞLEMLERİ

R1 Enerji üretimi amacıyla başlıca yakıt olarak veya başka şekillerde kullanma

R2 Solvent (çözücü) ıslahı/yeniden üretimi,

R3 Solvent olarak kullanılmayan organik maddelerin ıslahı/geri dönüşümü

(kompost ve diğer biyolojik dönüşüm prosesleri dahil)

R4 Metallerin ve metal bileşiklerinin ıslahı/geri dönüşümü,

R5 Diğer anorganik malzemelerin ıslahı/geri dönüşümü,

R6 Asitlerin veya bazların yeniden üretimi,

R7 Kirliliğin azaltılması için kullanılan parçaların (bileşenlerin) geri kazanımı,

R8 Katalizör parçalarının (bileşenlerinin) geri kazanımı,

R9 Yağların yeniden rafine edilmesi veya diğer tekrar kullanımları,

R10 Ekolojik iyileştirme veya tarımcılık yararına sonuç verecek arazi ıslahı,

R11 R1 ila R10 arasındaki işlemlerden elde edilecek atıkların kullanımı,

R12 Atıkların R1 ila R11 arasındaki işlemlerden herhangi birine tabi tutulmak

üzere değişimi,

R13 R1 ila R12 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutuluncaya

kadar atıkların depolanması

GEMİSANDER

BERTARAF YÖNTEMLERİ

D5 Özel mühendislik gerektiren düzenli depolama

(çevreden ve herbiri ayrı olarak

izole edilmiş ve örtülmüş hücresel depolama ve benzeri),

D6 Deniz/okyanus hariç bir su kütlesine boşaltım

D7 Deniz yatakları dahil deniz/okyanuslara boşaltım

D8 biyolojik işlemler,

D9 Buharlaştırma, kurutma ve benzeri),

D10 Yakma (Karada)

Geçici depolama Sevk

Bertaraf tesisi Çevre İl Müdürlüğü

Atık Yönetimi Döngüsü

Atık Geri Kazanım-Bertaraf

ÇEVRE KANUNUNA GÖRE VERİLECEK İDARÎ

PARA CEZALARINDA

İHLALİN TESPİTİ VE CEZA VERİLMESİ İLE

TAHSİLİ

HAKKINDA YÖNETMELİK

Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde kalan serbest ve

münhasır ekonomik bölgeler dâhil tüm kara alanında, ülkenin

egemenlik alanlarındaki denizlerde ve yargılama yetkisine tabi

olan deniz yetki alanlarında ve bunlarla bağlantılı sularda, tabii

veya suni göller ve baraj gölleri ile akarsularda 2872 sayılı

Çevre Kanunu uyarınca uygulanacak idarî yaptırımları kapsar.

Avrupa′nın en kuvvetli yer gözlem uydusudur. ESA (European Space

Agency) tarafından yönetilmektedir. Mart 2002 yılında fırlatılan ENVISAT

Denizlerdeki kirliliklerinin tespiti içinde kullanılmaktadır.

Çevreyi korumanın EN KOLAY YOLU

teşekkürler