DERS NOTU ANESTEZİYE GİRİŞ ve TARİHSEL GELİŞİMİ ... · 19. yüzyılda mastektomi cerrahisi. DERS PLANI Tanım Anestezi Yöntemleri ... DERS NOTU ANESTEZİYE GİRİŞ ve TARİHSEL

ANESTEZİYE GİRİŞve

TARİHSEL GELİŞİMİ

ANESTEZİYE GİRİŞve

TARİHSEL GELİŞİMİ

M. UĞUR YÜKSELDİCLE ÜNİVERSİTESİ Anesteziyoloji ve Reanimasyon AD

M. UĞUR YÜKSELDİCLE ÜNİVERSİTESİ Anesteziyoloji ve Reanimasyon AD

16. yüzyıldan bir hastane görüntüsü

15. yüzyılda amputasyon cerrahisi

18. yüzyılda amputasyon cerrahisi

17. yüzyılda mastektomi cerrahisi

19. yüzyılda mastektomi cerrahisi

DERS PLANITanımAnestezi YöntemleriKullanılan ilaçlarAnestezistin görevleri

“Aesthesia”: “duyu”,

“An” (olumsuzluk eki olan): “sız”dır.

Anestezi ve tarihsel gelişimi

“Anesthesia” : “ duyusuzluk”, başka bir yorumla;

ağrısızlık,ya da, ağrı duyusunun kaldırılması olarak özelleştirilebilir.


Plato (M.Ö. 428-348);“duygusallık eksikliği, yokluğu”

Dioscorides (M.S. I.Y.Y.)farmakolojik bir tanımlama olarak yararlanmıştır.


“Anestezi” “duygu noksanlığı”

(Bailey’s “English Dictionary 1721)


Amerikalı klinikçi Oliver Wendall Holmes(1809-1894), Morton’a 21 Kasım1846 de yazdığı mektupta;

“ağrısız operasyon olanağı sağlayan duyusuzluğun oluşturulmasına,

‘anestezi’tanımlanmasının uygun olacağını”

bildirmiştir.


Latince

“Narcosiskelimesinden kaynaklanan

“Narkoz”, ‘Stupor’ durumunu tanımlamada

kullanılıyordu.


“Narcosis”hücrenin otomatik faaliyetinde, narkotik ilaçlar tarafından oluşturulan reversible depresyon durumudur.

Talamo-kortikal bir fenomen olup, şuur kaybı ile birlikte ağrı duyusunun yokluğunu bildirir.

“Narcosis”hücrenin otomatik faaliyetinde, narkotik ilaçlar tarafından oluşturulan reversible depresyon durumudur.

Talamo-kortikal bir fenomen olup, şuur kaybı ile birlikte ağrı duyusunun yokluğunu bildirir.


“Anestezi”de ise,

ağrı duyusunun kaldırılması esas olmakta, lokal ve rejyonal anestezide olduğu gibi, şuur kaybının gerekliliği bulunmamaktadır.

“Anestezi”de ise,

ağrı duyusunun kaldırılması esas olmakta, lokal ve rejyonal anestezide olduğu gibi, şuur kaybının gerekliliği bulunmamaktadır.


Anestezi uygulamasını yapan kişiye;

1899 da “Anaesthetizer”,

1920 yılında J. Hopkins Hospital’da“Anesthetist”.


Bu tıp dalına

“Anesteziyoloji” adı verilmiştir.


‘Anestezi’ terimi, İngilizce’de

“Anaesthesia”, “Anesthesia” Almanca’da

“Anästhesie” Fransızca’da

“Anaesthesia”


Türkiye’de 20. yy’ başında anestezi terimi;

“mübtel-i hiss”, “butlân-ı hiss”


Dr.Wieting’e göre anestezi sınıflama ve tanımlamalar;

İbtal-î hissi mevzii (Lokal anestezi),İbtal-î hissi dairevi, muhiti(Regional-Bölgesel),İbtal-î hissi nahiyevi (Gangliyoner,kök

anestezisi),İbtal-î hissi muhâi (Spinal anestezi),Dimağî, ya da umumi ibtal-i hiss (Genel

Anestezi)


Günümüzde, anestezi uygulamalarına ulaşan,

“ağrıyla mücadele uğraşı”,

cerrahinin başlangıcı ile eşzamanlıdır.


Hastaların,“ağrı ve uyaranlara karşı”,operasyona izin verebilecek düzeyde, yoğun bir duyarsızlık halinin oluşturulması; bilgi birikiminin yeterli düzeye ulaşması ve gelişen endüstrinin gereksinim duyulan kimyasalları üretebilme ve bu kimyasalların etkilerinden yararlanılabilmesi, ancak 1846’dan sonra gerçekleşmiştir.


1846 yılında inşa edilen Boston Massachusetts General Hospital ameliyathanesi, iki nedenden ötürü, binanın en üst katına yerleştirilmiştir;

a. Ameliyathanenin iyi aydınlanmasını sağlamak,

b. Operasyon sırasında hastaların canhıraş bağırışlarının etraftan duyulmasını önlemek.


Dr. Warren’e göre;

“Ağrı ve bistüri birbirinden ayrılmaz”

fikri, değişmez bir yargıdır.


WarrenDr. James Young SimpsonProf. Dr. Robert Liston


Cerrahi sırasındaki ağrı; o zamanın cerrahını

“işini çabuk bitirmeye”ve

“duygusallığa kapılmamaya”zorlamıştır.


Cerrahiyi yüksek teknik beceri ve süratle sağlayabilmenin yol açtığı gerilim;

“katı, duyarsız, despot cerrah”kimliğinin gelişmesinde rol oynamıştır.


William Thomas Green Morton 1846'da eter anestezisi

Morton'un, 16 Ekim 1846 tarihinde, Gilbert Abott isimli hastaya uyguladığı eter anestezisi

Modern anestezi, ilk kezWilliam Green MORTON’un

Boston’da Massachusetts General Hospital ameliyathanesinde, Gilbert Abbott adlı hastaya

16 Ekim 1846’ da eter anestezisi uygulaması ile başlamıştır.


William T.G. Morton eteri anestezik ajan olarak kullanmış ve eterin patentini alarak modern anestezinin başlangıcı olmuştur.

Eter anestezisinde kullanılan ilk eter şişesi Morton'un kullandığı eter inhaleri

Morton, bir hastaya eter anestezisi verirken

Morton'un eter inhaleri

Prof. John Collins Warren (1778-1856) Morton'un 16 Ekim 1946'da, eter anestezisi verdiği dil ca olgusunu opere ederek tarihe geçen cerrah

Joseph Whiteman ve Nathan Chamberlain'in geliştirdikleri eter inhaleri

Afyon (haşhaş bitkisi)

Ambroise Pare (1510-1590) Ünlü Fransız Cerrah.1562'de sinirlere bası ile lokal anestezi sağlanabileceğini tanımladı. Modern cerrahinin babası

Kol ve bacaklarda gerçekleştirilen ampütasyonlardan sonra yara yerini kızgın demirle dağlama yerine atardamarların bağlanması yeniliği onun eseridir. Paré sayısız anatomi, fizyoloji ve tedavi sorununu çözüme kavuşturmuştur.

Joseph Thomas Clover (1825-1882)

J oseph Thomas Clover.İngiliz kloroformist.1868'de bir toplantıda, hastaya nitroz oksit uygularken

Clover'in geliştirdiği taşınabilir ve akım ayarlı eter inhaleri (1877)

Bu uygulamayı başarana kadarinsanoğlu birçok sıkıntıları yaşamak zorunda kalmıştır.

Ağrısızlık sağlamak uğruna, ilaç kullanmanın dışında yapılanları anımsamak önemlidir.


Anestezi sağlanması için kullanılmış değişik yöntemler;1- Asfiksi, boynu boğma derecesinde

sıkma (Asur’lularda) 2- Serebral sarsıntı. 3- Doku üzerine bası uygulanması(Mısırlılarda) 4- Sinir üzerine soğuk uygulaması (Asur, Roma

ve 1700 li yıllarda İtalya’da)


5- Hızla kan kaybı oluşturarak bilinç kaybı sağlanması yöntemi.

6- Operasyondan önce sinirlerin üzerine basıyaparak bölgesel analjezi sağlama yöntemi 1784 te Moore tarafından ortaya atılmıştır.

7- Hipnotizm; Trans hali oluşturulan hastalarda operasyona olanak sağlanıyordu.


Bugünün gelişmiş cerrahisi, bu konumunu, hızla ilerleyen

“Anesteziyoloji bilimine”

borçludur.


ONYEDİNCİ YÜZYILDA ANESTEZİValverdi(İtalya) sinir ve damarları sıkıştırarak rejyonel anesteziyi sağlamaya çalışmıştır(Asurlu’lara benzer)

1646 da Saverino, kar ve buzu, bölgenin üzerinekoyarak bölgenin uyuşmasını sağlamıştır.1656 Sir Christopher Wren ilk intravenöz tedavigirişiminden sonra J.S. Elsholtz intravenöz anesteziuygulaması girişiminde bulunmuştur.Soporofic sponge ve soporofic posyon ile anestezisağlanması 17.yy’da da sürdürülmüştür.Von Helmont karbondioksidi bu yüzyılda buldu.

ONYEDİNCİ YÜZYILDA ANESTEZİValverdi(İtalya) sinir ve damarları sıkıştırarak rejyonel anesteziyi sağlamaya çalışmıştır(Asurlu’lara benzer)

1646 da Saverino, kar ve buzu, bölgenin üzerinekoyarak bölgenin uyuşmasını sağlamıştır.1656 Sir Christopher Wren ilk intravenöz tedavigirişiminden sonra J.S. Elsholtz intravenöz anesteziuygulaması girişiminde bulunmuştur.Soporofic sponge ve soporofic posyon ile anestezisağlanması 17.yy’da da sürdürülmüştür.Von Helmont karbondioksidi bu yüzyılda buldu.


ONSEKİZİNCİ YÜZYILDA ANESTEZİ (I)1730 da Alman W. Frobenius “sweet vitriol” olarak bilinen bileşiğe “Ether” adını vermiş, 1742 yılında Hoffman 1 kısım eter + 3 kısım etil alkolkarışımının “uyutucu” etkisini bildirmiştir.1754 yılında Black karbondioksidi izole etti.1766–1800 yılları arasında Franz Anton Mesmer,“Mesmerizm” ya da “Vitalism” adını verdiği doktrinini geliştirerek “Hipnotizma ile anestezi” çalışmalarını yaptı.


ONSEKİZİNCİ YÜZYILDA ANESTEZİ (II)-1771 Joseph Priestley(İngiltere), Carl Wilhelm Scheele birbirlerinden habersiz olarak “oksijen”i buldular.- 1772 Joseph Priestley(İngiltere) “nitröz oksit”i,- 1779 da Johannes Ingenhonsz etileni buldu.- Asurlular tarafından uygulanan boyuna baskı ile hipoksik şuur kaybını, 1784’de James Moore yeni bir versiyonu ile uygulamaya çalıştı. John Hunter adlı cerrahın boyuna büyük damarlara bası ile ya da büyük sinirlere bası ile bölgesel anestezi sağlamaya çalıştığı ve bu şekilde amputasyon yaptığı bilinmektedir.


ONSEKİZİNCİ YÜZYILDA ANESTEZİ (III)- Hızlı ve aşırı kan kaybı yapılarak bilinç kaybı sağlanmaya çalışılmaktadır. -18. yy’ın sonlarında Humpry Davy, azot protoksit gazının öfori ve gülme isteği oluşturması etkilerini saptamıştır.1799’da saf azot protoksit elde etmeyi başarmıştır.

Azot protoksitin bu özelliklerinin bulunması modern anestezinin uygulanmasında ilk adımların atılmasını oluşturmuştur.

ONSEKİZİNCİ YÜZYILDA ANESTEZİ (III)- Hızlı ve aşırı kan kaybı yapılarak bilinç kaybı sağlanmaya çalışılmaktadır. -18. yy’ın sonlarında Humpry Davy, azot protoksit gazının öfori ve gülme isteği oluşturması etkilerini saptamıştır.1799’da saf azot protoksit elde etmeyi başarmıştır.

Azot protoksitin bu özelliklerinin bulunması modern anestezinin uygulanmasında ilk adımların atılmasını oluşturmuştur.


ONDOKUZUNCU YÜZYIL; MODERN ANESTEZİNİN BAŞLANGICI

Ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında kimya alanındaki büyük buluşlar modern anestezi uygulanması için uygun ortam oluşturmuştur. Modern anestezi Karbondioksit, oksijen ve nitroz oksidin bulunuşu ile başlamadı. Humpry Davy, azot protoksidi tanımlamış, ağrı kesici özelliği vurgulanmıştır. Bu bulguları tıpta kullanma çalışmaları yapmadı.


ONDOKUZUNCU YÜZYIL;MODERN ANESTEZİNİN BAŞLANGICI Azot protoksit ve karbondioksidin operasyonlarda

ağrıyı gidermede kullanılabileceğini düşünüp bu konuda çalışan Henry H. Hickman maddi olanak bulamayınca çalışmalarını sonuçlandıramadı.

Azot protoksit ve eter, 19 yy’ın ilk kırk yılında eğlence partilerinde kullanılmasıyla tanındı.


İLK ANESTEZİ UZMANIModern anestezi döneminde,“Anestezi Uzmanı” ünvanı alan ilk doktor,

John Snow (1813-1858)


TÜRKİYE’DE MODERN ANESTEZİNİN GELİŞİMİMiralay Dr.Macarlı Abdullah Bey, kendisinde eter

narkozu uygulamayı denedi (1847)Yusuf Efendi’nin sınav sorusu olan kloroformu

yanıtlarken kimyasal bilgiler yanında hayvan deneyleri ve Dr. Serviçen uyguladığı anesteziler ile yapılan operasyonlardan bahsetmektedir(1848)

Kırım Harbinde, amputasyon ve bazı operasyonlardakloroform anestezisi kullanılmıştır.


Ülkemizde anestezi ile ilgili ilk yayın;Miralay Dr. Ahmet Beyin “Tıp Müfredatı”

adlı kitabında eter kullanımının anlatılmasıdır(1871).

1882’da Münif bey, “Kloroforma Dair” adlı yazısını “ Vekayi-i Tıbbiye” dergisinde yayınlamıştır.


Anestezinin yanında Reanimasyon ile ilgili çalışmaların ilk yayın;

Prof. Cemil TOPUZLU’nun kloroform’un neden olduğu

kalp durması ve tedavisineilişkin yazısıdır.

[1903 te Gazette Medicaled’Orient’te (Fransızca), 1907 de Hamidiye Etfal Hastanesi İstatistik

Risalesinde (Türkçe) ]


1906 da Besim Ömer Akalın, Nevsal-i Afiyet’in 4. Cildinde“Alam ve Evcaa Karşı”(acılara karşı)

yazısı da Türkiye’de yayınlanan ilk anestezi yazılarındandır.


“Ceride-i Tıbbiye-i Askeriye” dergisinde

Münif bey’in, kokainle ilgili yazısı1885, 14. cildi 159. sayısında,

Sabri Hüseyin’in “Mübtilihissi Mevzii” (Lokal Anestezi) adlı yayını 1891 de yayınlandı.


Türkiye’de ilk anestezi uygulamaları; “Kloroform”kullanılarak, 1847-1848 öğretim yılında Galatasaray’daki Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şahane’de yapılan operasyonlarda gerçekleştirilmiştir.

1890 da Operatör Cemil Topuzlu Paşa’nın da Avrupa’da öğrendiği gibi kloroform kullandığı bilinmektedir.

Eter Anestezisi Türkiye’de ilk defa, Gülhane Askeri Tatbikat Okulunda, Rieder Paşa tarafından1898 de uygulanmıştır.


1930 yıllarına kadar yurdumuzda kloroform, eter, azot protoksit ve rejyonal anestezi kullanılmıştır.1929 da Avertin, 1930 da Pernoctan, 1932 de Evipan kullanılmaya başlanmıştır.

Lokal anestezik olarak; Novocaine, Scurocaine, Tropacaine, Percain ve Pantocainekullanılmıştır.

1943’te Tarık Maktav, ağrısız doğumda Dolantin’i kullanmıştır.

1947 de Pentotal Türkiye’de kullanılmaya başlanmıştır.


1949 da İstanbul Tıp Fakültesi’nde, ilk kapalı sistemle azot protoksit anestezisi

“Dr. Sadi Sun “tarafından uygulanmıştır.


1949 Ağustos’unda Dr. Sadi SUN, endotrakeal entübasyon ile anesteziuygulanmasını, Prof. Burhanettin TOKERile birlikte gerçekleştirdiler.

1949 yılında, Küraranestezi uygulamalarında kullanılmaya başlanmıştır.


İlk anestezi uzmanlığı diplomaları;1956 da Dr. Sadi SUN veDr. Cemalettin ÖNER’e verilmiştir.

İlk anestezi doçentleri;1960’da Sadi SUN, 1961’de Cemalettin ÖNER olmuştur.


ANESTEZİYE GİRİŞ

Dr. Feray GÜRSOYAdnan Menderes Üniversitesi, Tıp FakültesiAnestezi ve Reanimasyon AD

DERS PLANITanımAnestezi YöntemleriKullanılan ilaçlarAnestezistin görevleri

ANESTEZİ

AN - ESTEZİ

Olumsuzluk Duyu – His

Diascorides

Kortikal ve Psişik merkezler

Bazal Ganglionlar

Serebellum

Medulla Spinalis

Medüller Merkezler

DEPRESYON

ANESTEZİ

Vital fonksiyonlarda değişiklik yokBilinç kaybıRefleks aktivitenin azalması

ANESTEZİ

GenelLokalBölgesel veya rejyonal

Santral Bloklar

Lokal veya infiltrasyonPeriferik Bloklar

ANESTEZİGENEL

AMNEZİ +ANALJEZİ +HİPNOZ +KAS GEVŞEMESİ +

LOKAL-+ -

-/+

MODERN ANESTEZİNİN BAŞLANGICI

1856, MORTON, ETER

ANESTEZİYE HAZIRLIK

Fizik ve psikolojikPsişik değerlendirmeÖykü ve fizik bakıLaboratuvarYandaş Hastalıklar

FarmakolojikRisk belirlemeYöntem ve İlaçPremedikasyon

ANESTEZİ RİSKİ

ASA I: SağlamASA II: Hafif sistemik hastalıkASA III:Aktiviteyi sınırlayan hastalıkASA IV: YetmezlikASA V: Yirmidört saatte ölecekASA VI: TransplantasyonE; ACİL

GENEL ANESTEZİ ENDİKASYONLARI

HASTANIN İSTEMESİYaşGeniş kapsamlı ameliyatMental bozuklukLokal anestezinin kontrendike olduğu

durumlar

Anestezi Derinliği

MACMIRMIC

Ağrılı uyaranCevap %50’de yok

Anestezinin Safhaları

Analjezi-AmneziDeliryum veya eksitasyonCerrahi anesteziMedüller depresyon

İNDÜKSİYONİDAMEUYANMAERKEN POSTOP.

Genel Anestezikler

İnhalasyon Ajanlarıİntravenöz Ajanlar

İNHALASYON AJANLARININ ALINMASI-DAĞILIMI

Fİajan

Pulmoner ventilasyonKana geçiş

Kanda erirlikKan akımıBasınç farkı

Kandan dokulara geçiş

İnhalasyon Ajanlarının Sistemik Etkileri

Kardiyovasküler SistemMyokardiyal depresyonAtım hacmi ve kan basıncında azalmaPeriferik vazodilatasyonKalp atım hızı değişiklikleri

Solunum SistemiSolunum depresyonuPulmonervasküler dirençte azalmaHipoksik pulmoner vazokonstrüksiyonda bozulmaBronkodilatasyonMukosilier depresyon

İNHALASYON ANESTEZİKLERİ

Azot protoksit (N2O)HalotanEnfluranİsofluranSevofluranDesfluran

İNHALASYON ANESTEZİKLERİNİN EN BELİRGİN ÖZELLİKLERİ

Azot protoksit (N2O); Hava dolu boşluklara diffüzyon, güçlü analjezik

Halotan; Belirgin kardiyak depresyon, uterin atoni, aritmojenik, hepatotoksik?

Enfluran; EEG’de elektrokonvülsif aktivite, kronik böbrek yetmezliklerinde dikkat

İsofluran; koroner çalma sendromu Sevofluran; Hızlı indüksiyon, soda-lime’da compaund A Desfluran; kan/gaz partisyon katsayısı en küçük

İNTRAVENÖZ ANESTEZİKLER

Anestezi indüksiyonuTek başlarınaİnhalasyon ajanları ileTİVASedasyonAntikonvülsan

İNTRAVENÖZ ANESTEZİKLER

Barbitüratlar-Sodyum tiyopental

Narkotik analjezikler-Morfin,fentanil, alfentenil, sufentanil, remifentanil, dolantin, tramadol

Nöroleptik, sedatif, hipnotikler-Benzodiyazepinler, dehidrobenzperidol

Steroid yapısında-Aromatikler-Fenilsiklidinler,ketamin

Diğerleri-Etomidat, propofol

İNTRAVENÖZ ANESTEZİKLERİNİN EN BELİRGİN ÖZELLİKLERİ

Sodyum tiyopental; ANTALJEZİK Fentanil; göğüs rijiditesi Dolantin; taşikardi Midazolam; suda erir, GABA etkilerini arttırır Dehidrobenzperidol; alfa blokaj, antiemetik Ketamin; Disossiyatif analjezi, analjezik, bronkadilatasyon Etomidat; Kolinesterazlarca yıkılır, kardiyak olarak en stabil, tek

dozda anrenokortikal depresyon Propofol; Enjeksiyonu ağrılı, en berrak uyanma

KAS GEVŞETİCİLER

Depolarizan ajanlarSüksinil kolin

Non depolarizan ajanlarKürarPankuronyumVekuronyumAtrakuryumRokuronyumMivakuryumCisatrakuryum

Sinir-Kas Kavşağı Bloklarının Özellikleri

Depolarizan blok Non Depolarizan blok

Blok şekli DEPOLARİZASYON KOMPETİSYONFasikülasyon Var YokAntagonizma Yok VarTaşiflaksi Var YokEtkiyi arttıranlar Volatil anestezikler,

Mg, hipotermi

Volatil anestezikler, Mg, hipotermi(33oC),Asidoz

Etkiyi azaltanlar Eter, halotan, asidoz

Hafif hipotermi,Adrenalin

Lokal anestezi uygulama yöntemleri:

• Topikal anestezi• İnfiltrasyon anestezisi• Saha bloğu • Rejyonal intravenöz anestezi (RIVA) • Sempatik ganglion bloklar• İletim anestezisi • (Spinal, epidural ve caudal)

Spinal anestezi için;•Cilt ve ciltaltı,•Dış spinal ligament (Supraspinöz ligament) ,•İç spinal ligament (interspinoz ligament),•Ligamentum flavum•Epidural boşluk•Durameter•Araknoid

Spinal Anestezi Kontrendikasyonları

• Uygulama bölgesinde enfeksiyon

• Kanama diyatezi

• Hastanın spinal anesteziyi kabul etmemesi

• supraspinous ligament• interspinous ligament• ligamentum flavum

Anesteziyolojinin Uygulama Alanları

Cerrahi, obstetrik ağrı tedavisiHomeostazın izlenmesiAğrılı sendromlarKardiyopulmoner canlandırmaSolunum fonksiyonlarının değerlendirmesiPersonel eğitimiAraştırma

Anestezistlerin Çalışma Yerleri

AmeliyathaneUyanma odasıYoğun bakımSolunum tedavi üniteleriRessusitasyonAcil servisAğrı klinikleriAkapunkturEğitimAraştırma

Documents

DERS NOTU ANESTEZİYE GİRİŞ ve TARİHSEL GELİŞİMİ ... · 19. yüzyılda mastektomi cerrahisi. DERS PLANI Tanım Anestezi Yöntemleri ... DERS NOTU ANESTEZİYE GİRİŞ ve TARİHSEL