การพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของ

ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

DEVELOP A MODEL OF SERVANT LEADERSHIP FOR EDUCATIONAL SERVICE AREA ADMINISTRATORS

นายอรณ พรหมจรรย ARUN PROMCHAN

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาบรหารการศกษา

มหาวทยาลยศรปทม ปการศกษา 2555

ลขสทธของมหาวทยาลยศรปทม

 

 

DEVELOP A MODEL OF SERVANT LEADERSHIP FOR EDUCATIONAL SERVICE AREA ADMINISTRATORS

ARUN PROMCHAN

A THESIS SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF DOCTOR OF

PHILOSOPHY PROGRAM IN EDUCATIONAL ADMINISTRATION GRADUATE COLLEGE OF MANAGEMENT

SRIPATUM UNIVERSITY ACADEMIC YEAR 2012

COPYRIGHT OF SRIPATUM UNIVERSITY

ชอหวขอวทยานพนธ การพฒนารปแบบภาวะผน าแบบใฝบรการของผบรหาร ส านกงานเขตพนทการศกษา

DEVELOP A MODEL OF SERVANT LEADERSHIP FOR EDUCATIONAL SERVICE AREA ADMINISTRATORS นกศกษา นายอรณ พรหมจรรย รหสประจ าตว 49560145 หลกสตร ปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาบรหารการศกษา คณะ วทยาลยบณฑตศกษาดานการจดการ อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ดร.สรนธร สนจนดาวงศ อาจารยทปรกษารวม รองศาสตราจารย ดร.ปรชา คมภรปกรณ คณะกรรมการสอบวทยานพนธ ...............................................................ประธานกรรมการ (ดร.วราภรณ ไทยมา) ...............................................................กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.ปรชา คมภรปกรณ ) ...............................................................กรรมการ (ดร.ดเรก พรสมา)

...............................................................กรรมการ (ดร.สรนธร สนจนดาวงศ)

วทยาลยบณฑตศกษาดานการจดการ มหาวทยาลยศรปทม อนมตใหนบวทยานพนธฉบบนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาดษฎบณฑต

คณบดวทยาลยบณฑตศกษาดานการจดการ ......................................................... (ผชวยศาสตราจารย ดร.วชต ออน) วนท..........เดอน.......................พ.ศ................

I

 

วทยานพนธเรอง การพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหาร สานกงานเขตพนทการศกษา

คาสาคญ ภาวะผนาแบบใฝบรการ, สานกงานเขตพนทการศกษา, การพฒนารปแบบ

นกศกษา อรณ พรหมจรรย อาจารยทปรกษา ดร.สรนธร สนจนดาวงศ อาจารยทปรกษารวม รองศาสตราจารย ดร.ปรชา คมภรปกรณ หลกสตร ปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาบรหารการศกษา คณะ วทยาลยบณฑตศกษาดานการจดการ มหาวทยาลยศรปทม ปการศกษา 2555

บทคดยอ

การวจย การพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนท

การศกษา มวตถประสงคเพอ พฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขต

พนทการศกษา และประเมนความสอดคลองของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหาร

สานกงานเขตพนทการศกษากบขอมลเชงประจกษ กาหนดสถานการณจาลองความสมพนธ

ระหวางองคประกอบ ซงดาเนนการวจย โดยใชระเบยบวธการวจยแบบผสม (mixed-methods)

ขอมลไดจากกลมตวอยางทไดมาจาการสมแบบหลายขนตอน จากผบรหารสานกงานเขตพนท

การศกษา จานวน 225 เขต ในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย

ผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา และรองผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา

จานวน 2,056 คน และผบรหารสถานศกษาในสงกดสานกงานคณะกรรมการสถานศกษา ขน

พนฐาน จานวนประมาณ 31,000 โรงเรยน แตมผบรหารสถานศกษา รวมจานวน 30,000 คน ได

ตวอยาง จานวน 144 เขต และสถานศกษา เขตละ 40 โรง ประกอบดวย ผอานวยการโรงเรยน รอง

ผอานวยการโรงเรยน หรอขาราชการครผรกษาราชการแทนผอานวยการโรงเรยนจานวน 5,760 คน

และจากผทรงคณวฒในการใหขอมลจานวน 26 คนเครองมอเกบรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถาม

ประมาณคาและแบบสมภาษณใชโปรแกรมสาเรจรปในการวเคราะหสถตเชงพรรณนาการวเคราะห

องคประกอบเชงยนยนอนดบแรกและอนดบสองและการยนยนรปแบบจากผทรงคณวฒ

II

 

ผลการวจยพบวาภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาใน

ภาพรวมอยในระดบมากทสดและรายองคประกอบหลกอยในระดบมากทสดและระดบมากโดย

เรยงลาดบคาเฉลยขององคประกอบหลกจากสงไปหาตาคอการประสานทศทาง (Leading) สราง

สมฤทธผล (Performing) และเรมตนบรการ (Serving) เมอทดสอบความสอดคลองของโมเดล

โครงสรางภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษากบขอมลเชงประจกษ

พบวา คาไค-สแควรคาดชนวดระดบความกลมกลนและคาดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแก

แลวมคาเทากบ 18.56, df = 14 และ P เทากบ .18 ซงไมมนยสาคญทางสถต (p>.05) แสดงวา

โมเดลมความเหมาะสมพอดกบขอมลเชงประจกษ เปนไปตามเกณฑทกาหนดทกคา จงสรปไดวา

โมเดลองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษามความ

เหมาะสม

III

 

TITLE DEVELOPA MODEL OF SERVANT LEADERSHIP FOR EDUCATIONAL SERVICE AREA ADMINISTRATORS KEYWORD SERVANT LEADERSHIP, EDUCATIONAL SERVICE AREA,

DEVELOPMENT MODEL STUDENT MR. ARUN PROMCHAN ADVISOR DR. SIRINTHORN SINJINDAWONG CO-ADVISOR ASSOC.PROF.DR.PREECHA KAMPIRAPAKORN LEVEL OF STUDY DOCTOR OF PHILOSOPHY PROGRAM IN EDUCATIONAL ADMINISTRATION FACULTY GRADUATE COLLEGE OF MANAGEMENT SRIPATUM UNIVERSITY ACADEMIC YEAR 2012

ABSTRACT

The research objectives were to study and design a developmental model of servant leadership for educational service area administrators. The study also examined the goodness of fit of the structural relationship model consistency of confirmatory factory analysis with the empirical data. This mixed-method research took the sample of 4,008 administrators for survey and twenty-one experts for interview with the collection tools of rating scale questionnaire and interview form. Quantitative data were analyzed by descriptive statistics and with first-order and second-order confirmatory factor analysis. Qualitative data were analyzed by content analysis.

The research findings found that the major factors and sub-factors of servant leadership were at high level. The three major factors in descending order of the mean were leading, performing, and serving. The goodness of fit of the structural relationship model showed its consistency with the empirical data (Chi-Square = 18.56, df = 14, p = 0.18, GFI = 1.00, AGFI = 1.00, RMSEA = 0.01). Statistical analysis results thus confirmed the research hypotheses. The model evaluation also confirmed the designed structural model as the core moving engine of the strategy for leadership development for facilitating.

IV

 

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไปไดดวยดโดยไดรบความอนเคราะหกรณาอยางดยงจากทาน อาจารย ดร.สรนธร สนจนดาวงศ อาจารยทปรกษาซงทานไดดแล เอาใจใส อดทน ตอการทาวทยานพนธของขาพเจาอยางมาก และทานรองศาสตราจารย ดร.ปรชา คมภรปกรณ อาจารยทปรกษารวม ซงถอวาทานเปนอาจารยคนแรกในระดบดษฎบณฑตและยงเปนผเปดโอกาสใหขาพเจาศกษาในระดบดษฎบณฑตอกดวย เปนผทคอยกระตนเตอนใหขาพเจาตองคดอยางรอบดานตลอดเวลาในความเปนเหตเปนผลในการวจยเพอใหไดงานทสมบรณทสดรวมทงไดกรณาใหคาปรกษาแนะนา และตรวจสอบแกไขขอบกพรองทกขนตอนของการวจย ผวจยจงขอกราบขอบพระคณเปนอยางสง ไว ณ ทน ขอขอบพระคณ อาจารย ดร.วราภรณ ไทยมา ประธานกรรมการสอบทไดใหความเมตตาและไถถามความกาวหนาโดยตลอด ทานอาจารย ดร.ดเรก พรสมา อดตผบงคบบญชาของขาพเจา ซงเปนกรรมการสอบวทยานพนธ ทใหความเมตตา ไดกรณาใหคาชแนะอนเปนประโยชนอยางยงในการพฒนาวทยานพนธใหสมบรณยงและนาไปประยกตใชงานไดตอไป ขอขอบพระคณ ผทรงคณวฒทกทานทกรณาไดใหการสมภาษณในการดาเนนการวจยระยะแรก ผทรงคณวฒทกรณาตรวจแบบสอบถามและผทรงคณวฒทประเมนเชงยนยนรปแบบในระยะทสอง ขอขอบคณสานกงานเขตพนทการศกษาทกเขต ขอขอบคณผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาและรองผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาทกเขตทกรณาใหขอมลทงทเปนกลมตวอยางและกลมทดลองเพอหาคณภาพเครองมอ ขอขอบคณสถานศกษาทกโรงทไดกรณาใหขอมลทงทเปนกลมตวอยางและกลมทดลองเพอหาคณภาพเครองมอและตองขอขอบคณเจาหนาทสานกงานเขตพนทการศกษาทกเขต ทกทานทกรณาชวยอานวยความสะดวกการจดเกบขอมลผานระบบอเลกทรอนกส (e-MES) อยางรวดเรวยง ขอขอบคณเจาหนาทสานกตดตามและประเมนผลการจดการศกษาขนพนฐาน สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทกทาน ทไดกรณาใหความชวยเหลอดานการพมพและเอกสาร ขอขอบคณคณะทางานจดทาระบบตดตามและประเมนผลทางอเลกทรอนกส (e-MES) ขอขอบคณ นายทนงศกด พรมแพง ทกรณาชวยเหลอดานการประมวลผลมาโดยตลอด ขอขอบคณ นายฉตรชย หวงมจงม ทอนเคราะหดานสถตและขอขอบคณนางสาวนจสดา อภนนทาภรณ ทกรณาสนบสนน คณคาและประโยชนของวทยานพนธฉบบน ผวจยขอนอมราลกถงพระคณบดา มารดาผใหชวตใหการศกษา ตลอดจนบรพาจารยและผมพระคณทกทานทไดประสทธประสาทใหความรและอบรม สงสอนแกผวจยจนประสบความสาเรจในชวตและหนาทการงาน

อรณ พรหมจรรย มถนายน 2556

 

 

สารบญ

บทคดยอภาษาไทย ........................................................................................................................ …I บทคดยอภาษาองกฤษ .................................................................................................................... III กตตกรรมประกาศ ............................................................................................................................ V สารบญ ........................................................................................................................................... VI สารบญตาราง ................................................................................................................................ VII สารบญภาพ ...................................................................................................................................... X บทท 1 บทนา .......................................................................................................................................... 1

ความเปนมาและความสาคญของปญหา ............................................................................... 1 คาถามของการวจย ............................................................................................................... 8 วตถประสงคการวจย ........................................................................................................... 9 สมมตฐานการวจย ............................................................................................................... 9 ขอบเขตของการวจย ............................................................................................................ 9 นยามศพทเฉพาะ ................................................................................................................ 11 ประโยชนทไดรบ ........................................................................................................... ....13 กรอบแนวคดการวจย ..................................................................................................... ....14

2 แนวคดทฤษฎและผลงานวจยทเกยวของ ................................................................................. 15 2.1 สานกงานเขตพนทการศกษา ...................................................................................... 15 2.2 แนวคดและทฤษฎภาวะผนา ....................................................................................... 28 2.3 แนวคดและทฤษฎภาวะผนาแบบใฝบรการ ................................................................ 56 2.4 การพฒนารปแบบ ....................................................................................................... 19 2.5 กรอบแนวคดทใชในการวจย ...................................................................................... 19

3 ระเบยบวธวจย ........................................................................................................................ 130 ตอนท 1 การศกษาองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงาน เขตพนทการศกษา ....................................................................................................... ....130 ตอนท 2 วเคราะหขอมลองคประกอบเชงยนยน (Confirmation Factor Analysis :CFA ..131 ตอนท 3 ผลการประเมนความสอดคลองของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของ ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ ..................... ....140 การเกบรวบรวมขอมล ................................................................................................. ....142

VII

4 การวเคราะหขอมล………………………………………………………………. 143 ตอนท 1 ผลการศกษาองคประกอบภาวะผน าแบบใฝบรการ

ของผบรหารส านกงานเขตพนทการศกษา………………………….. ตอนท 2 ผลการพฒนารปแบบภาวะผน าแบบใฝบรการ ของผบรหารส านกงานเขตพนทการศกษา………………………… ตอนท 3 ผลการประเมนความสอดคลองของรปแบบภาวะผน าแบบใฝบรการ ของผบรหารส านกงานเขตพนทการศกษาทพฒนาขนกบขอมล เชงประจกษ……………………………………..…………………

145

149

160 5 สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ………………………………… 176 สรปผลการวจย……………………………………………………………….

อภปรายผลการวจย…………………………………………………………… ขอเสนอแนะ………………………………………………………………….

178 179 180

บรรณานกรม...................................................................................................................... 182 ภาคผนวก........................................................................................................................... 200 ภาคผนวก ก. เครองมอวจย........................................................................................ 200 ภาคผนวก ข. PrintOut............................................................................................... 216 ประวตผวจย……………………………………………………………………………….. 279

VIII  

 

สารบญตาราง

ตารางท หนา 2.1 แสดงแบบการตดสนใจของผนาตามทฤษฎภาวะผนาตามสถานการณของ Vroom and Yetton ......................................................................................................... 47 2.2 แสดงความแตกตางระหวางภาวะผนาแบบสงการและภาวะผนาแบบใฝบรการ .............. 63 2.3 เปรยบเทยบภาวะผนาการเปลยนแปลงและภาวะผนาใฝบรการ ....................................... 67 2.4 สงเคราะหองคประกอบของภาวะผนาแบบใฝบรการของนกวชาการ ชาวตางประเทศและชาวไทย ............................................................................................ 80 2.5 สงเคราะหองคประกอบยอยท 1 การรบรรบฟง ............................................................... 89 2.6 สงเคราะหองคประกอบยอยท 2 การเหนอกเหนใจ .......................................................... 92 2.7 สงเคราะหองคประกอบยอยท 3 การกระตนเยยวยา ......................................................... 95 2.8 สงเคราะหองคประกอบยอยท 4 การตระหนกร ............................................................... 98 2.9 สงเคราะหองคประกอบยอยท 5 การโนมนาวใจ .......................................................... ..100 2.10 สงเคราะหองคประกอบยอยท 6 การมองการณไกล ..................................................... ..103 2.11 สงเคราะหองคประกอบยอยท 7 การสรางมโนทศน .................................................... ..105 2.12 สงเคราะหองคประกอบยอยท 8 การพทกษรกษา ........................................................ ..108 2.13 สงเคราะหองคประกอบยอยท 9 การมงมนพฒนาคน .................................................. ..110 2.14 สงเคราะหองคประกอบยอยท 10 การสรางกลมชน ..................................................... ..112 4.1 สรปผลการสมภาษณผทรงคณวฒ จานวน 9 คน .......................................................... ..145 4.2 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามสถานภาพ .......................................... ..149 4.3 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของตวแปรทสงเกตไดทใชใน การวเคราะหองคประกอบยนยน .................................................................................. ..149 4.4 คาตาสด (Min) คาสงสด (Max) คาเฉลย (Mean) คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) คาความเบ (Skewness) ความโดง (Kurtosis) และการแปลผลระดบภาวะผนาใฝบรการ ของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ................................................................... ..156 4.5 คาความเชอมน ( ) ของแบบสอบถามภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงาน เขตพนทการศกษา ........................................................................................................ ..158 4.6 ผลการวเคราะหองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการ ดาน Serving .......................... ..160 4.7 ผลการวเคราะหองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการ ดาน Leading ......................... ..161 4.8 ผลการวเคราะหองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการ ดาน Performing .................... ..163

IX  

 

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา 4.9 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทหนง .................................................. ...164 4.10 การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสองของภาวะผนาแบบใฝบรการ ทงสามองคประกอบ .................................................................................................... ..167 4.11 ผลการประเมนยนยนความถกตองของรปแบบภาวะผนา แบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาโดยผทรงคณวฒ .................. ..171 4.12 ผลการประเมนยนยนความเหมาะสมของรปแบบภาวะผนา แบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาโดยผทรงคณวฒ .................. ..172 4.13 ผลการประเมนยนยนความเปนไปไดของรปแบบภาวะผนา แบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาโดยผทรงคณวฒ .................. ..173 4.14 ผลการประเมนยนยนการนาไปใชประโยชนไดของรปแบบภาวะผนา

แบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาโดยผทรงคณวฒ .................. ..174 4.15 สรปผลการประเมนการพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหาร

สานกงานเขตพนทการศกษาในภาพรวม ..................................................................... ..175

X  

 

สารบญภาพ

ภาพประกอบท หนา 1.1 กรอบแนวคดการวจย ................................................................................................... …14 2.1 เปรยบเทยบการบรหารและการจดการศกษาของกระทรวงศกษาธการตาม โครงสรางเดมกบโครงสรางใหม ................................................................................. …17 2.2 โครงสรางการบรหารและการจดระเบยบบรหารราชการเขตพนทการศกษา ............... …18 2.3 ภาวะผนาเชงคณลกษณะตามแนวคด ทฤษฎ และผลงานวจย .......................................... 37 2.4 แบบจาลองโครงขายภาวะผนา (Achua and Lussier, 2010) ............................................. 40 2.5 ภาวะผนาเชงพฤตกรรมตามแนวคด ทฤษฎ .................................................................. ..129 2.6 ภาวะผนาตามสถานการณตามแนวคด ทฤษฎ และผลงานวจย ..................................... ..126 2.7 แสดงแนวโนมความสนใจในการวจยทฤษฎภาวะผนาปรบจาก Leadership.................... 98 3.1 แสดงระยะขนตอนการวจย .......................................................................................... ..130 4.1 ผงเสนทางองคประกอบภาวะผนาใฝบรการดาน Serving ............................................ ..160 4.2 ผงเสนทางองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการดาน Leading ................................... ..161 4.3 ผงเสนทางองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการดาน Performing ............................. ..163 4.4 ผงเสนทางตวแปรโครงสรางองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการ สามองคประกอบกบตวชวด ........................................................................................ ..165 4.5 ผงเสนทางตวแปรโครงสรางองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการ สามองคประกอบกบตวชวด ........................................................................................ ..168 4.6 โมเดลภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา .................. ..170

 

 

บทท 1 บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา การบรหารงานสระบบราชการยคใหม ขององคการหรอหนวยงานภาครฐใหม

ประสทธภาพนน สงสาคญ คอการพฒนาคนหรอบคลากรใหมความร ความสามารถตลอดจนคณลกษณะทพงประสงคเพราะคนเปนปจจยทมความสาคญตอการพฒนาประเทศทงทางในดานเศรษฐกจ สงคมและการเมองจาเปนตองอาศยบคลากรทมความร ความสามารถเหมาะสมและสอดคลองกบยคสมยมความประพฤต ปฏบตทมเหตผลมวนยมความสามคคกลมเกลยวจตใจยดมนอยในคณธรรมจรยธรรม (กระทรวงศกษาธการ, 2533, หนา 5) และภายใตกรอบการพฒนาของแผนการศกษาแหงชาต (พ.ศ. 2545 – 2559) ทอยบนพนฐานของปรชญาเศรษฐกจพอเพยงยดคนเปนศนยกลาง เปนแผนบรณาการแบบองครวม พฒนาชวตใหเปน มนษยทสมบรณ และพฒนาสงคมใหเขมแขง แตเนองจากกระแสการเปลยนแปลงของโลกในดานตาง ๆ ทงทางดานเศรษฐกจสงคมและการเมองทเปนไปอยางรวดเรว สงผลใหประเทศ ทวโลกพยายามเสรมสรางศกยภาพในการแขงขนและชวงชงความไดเปรยบเพอทจะสรางความมงคง มนคงใหแกชาต บานเมองดวยการมเศรษฐกจทเขมแขง มสงคมทนาอยจงควรตองมกลไกเตรยมการสรางภมคมกนใหประเทศพรอมทจะเผชญกบการเปลยนแปลงอยางมประสทธภาพเพอนาไปสการพฒนาประเทศทย งยนซงถอวาการศกษาเปนกระบวนการสาคญในการวางรากฐานการพฒนาทรพยากรมนษยใหมคณภาพตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) (สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต , 2554 , หนา 1-31)ในฐานะทประเทศไทยเปนสวนหนงของประชาคมโลก จงตองมการเปลยนแปลงและปรบปรงระบบราชการ เรมตงแตบทบาทภารกจโครงสรางขององคการ เพอเกดความสะดวก คลองตว กะทดรดมความชดเจนลดความซ าซอนประสานงานไดอยางรวดเรวรวมทงความมระเบยบ วนย มคณธรรมทดในการปฏบตงานสามารถนาเทคโนโลยสารสนเทศมาประยกตใชในการปฏบตงานได (เพมกอมณ, 2545, หนา 7 – 9) สอดคลองกบทพาวดเมฆสวรรค (2545, หนา 5) ทกลาวไววาในยคสงคมปจจบน มความหลากหลายทางเชอชาตความคดความเชอมความเปลยนแปลงอยางรวดเรวเนองจากความกาวหนาของเทคโนโลยทเชอมโยงกบเศรษฐกจทวโลกเปนสงคมของผทมอสระในทางความคดและการกระทามการรวมกลมทางานทเปนเครอขายสมพนธกบคนอนโดยรอบอยางกวางขวางดงน นบคลากรทอยในระบบราชการยคใหมทจะสามารถประสบความสาเรจในการทางานไดจงตองมลกษณะการทางานแตกตางไปจากเดม มความเชยวชาญเฉพาะดานเปนผทมความรรอบ รลกทางานโดยมงเนนประชาชนสามารถสรางคณคาของงานเปนผลผลตและผลลพธ ซงจะเปนแรงผลกดน

2

 

สาคญยงตอความสาเรจขององคการสอดคลองกบความคดเหนของเปรมจตตเหมนทร (2545, หนา 25 – 27) ทกลาววาบคคลทจะประสบความสาเรจในการทางานในระบบราชการยคใหมไดนน จะตองปรบเปลยนวฒนธรรมคานยมและนสยในการทางานใหมเจตคตและอดมการณเพอสวนรวมมจรรยาบรรณมคณธรรมมจตบรการ และมความมนคงในอารมณยอมรบขอผดพลาด ปรบปรงงานใหม คณภาพทางานอยางมออาชพมองการณไกลอยางมวสยทศนสนใจตดตามขาวสาร ความกาวหนาทางวทยาการและเทคโนโลย ตลอดเวลามวฒนธรรมการทางานทเปนทมพรอมในการประสานงานใหบรการอยางรวดเรวซอสตยสจรต มคานยมและมความเชอในการกระทาทถกตอง (วงเดอนจงไพบลย, 2543, หนา 1) สอดคลองกบผลการวจยของสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (2549) ทวาคณลกษณะทจาเปนและมความสาคญตอการปฏบตงานของบคลากรทางการศกษา เพอใหประสบผลสาเรจนน คอ การมงผลสมฤทธ การบรการทดเชยวชาญในอาชพมจรยธรรมมความรวมแรงรวมใจ หนวยงานทางการศกษากเชนกน ในฐานะทเปนหนวยงานหนงในระบบราชการกตองมการปรบบทบาท ภารกจ โครงสรางตาง ๆ ดวย เพอใหสอดรบกบการเปลยนแปลงดงกลาว โดยเฉพาะหนวยงานทางการศกษา ซงมการเปลยนแปลงอยางเปนรปธรรมเมอ ป 2546 เรมตงแตกระทรวงศกษาธการยคใหม ไดมการรวมหนวยงานเดมทงในระดบกระทรวงและระดบกรมเขาดวยกนคอกระทรวงศกษาธการทบวงมหาวทยาลยและสานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ซงสงกดสานกนายกรฐมนตร เปน กระทรวงศกษาธการ ประกอบไปดวย สานกงานรฐมนตร และอก 5 หนวยงานหลก คอ สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ สานกงานเลขาธการสภาการศกษา สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา สานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา และสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.)

สานกงานเขตพนทการศกษา (สพท.) เปนหนวยงานหรอองคการทางการศกษา ในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการตามพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. 2546 ทาหนาทในการประสานสงเสรมสนบสนนและใหบรการทางการศกษากบองคการหรอหนวยงานตางๆทงภาครฐภาคเอกชนและองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.)ปจจบน สานกงานเขตพนทการศกษา ทวประเทศ แบงเปนจานวน 225 เขต เรมแรกเมอเดอนกรกฎาคม 2546 แบงเปนสานกงานเขตพนทการศกษา 175 เขต และตอมาไดมการแบงเปน 178 เขต และ185 เขตเปนลาดบจนกระทงเมอปลายปงบประมาณ 2553 ไดมการแบงพนทใหมเปนสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา 183 เขต และสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เปน 42 เขต โดยแตละสานกงานเขตพนทการศกษา มผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาเปนผบรหาร และกาหนดใหมรองผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาจานวนหนงเปนผชวยผบรหาร ในการกากบดแล บงคบบญชา ใหเปนไปตามบทบาท หนาทและหรอภารกจตามทไดรบมอบหมายหรอไดรบการกระจายอานาจใหรบผดชอบ โดยแบงงานออกเปน 4 ดาน คอ

3

 

การบรหารงานทวไป การบรหารงานวชาการ การบรหารงานบคคล และการบรหารงบประมาณ ดงนน สานกงานเขตพนทการศกษา จงควรเปนหนวยงานทมความเชยวชาญเปนทยอมรบของหนวยเหนอและสถานศกษา มความสามารถในการกาหนดนโยบาย แผนพฒนา เปนองคกรนาการพฒนาการศกษา ซงตองมบคลากร เครองมอ แผนปฏบตการทมประสทธภาพ และมความสามารถเพยงพอทจะสงเสรม สนบสนน ประสานงานเพอพฒนาคณภาพการศกษาและสถานศกษาในเขตพนทการศกษา รวมทงเปนแหลงขอมลบรการขาวสารการศกษาควบคกบการกากบดแลสถานศกษาและบคลากรจะตองไดรบการพฒนาอยางตอเนองและสอดคลองกบพฒนาการทางการศกษา เศรษฐกจและสงคมในระดบประเทศและสากล(ดาหรงมสนเทยะ, 2546, หนา 33 – 34)

ภารกจขางตนของสานกงานเขตพนทการศกษาไมวาจะเปนเรองปญหาหรอเรองทจะตองพฒนาใหเกดความสาเรจ บคคลสาคญทมสวนสาคญยงคอผบรหารการศกษาททาหนาทเปนทงผบรหารองคการและผบงคบบญชาของหนวยงานนน ในภาระกจหนาทตงแตการกาหนดนโยบายในหนวยงาน การวางแผน การวนจฉย ตดสนใจสงการ การมอบหมายงาน ประสานงาน ตดตามและประเมนผล ตลอดจนการประพฤตตนใหเปนแบบอยางทดแกผใตบงคบบญชาและบคคลแวดลอม เพอความสาเรจขององคการโดยผานทกษะ 3 ดานดวยกนคอ ทกษะดานเทคนคหรอวชาการ (technical skills) ทกษะดานมนษย (human skills) และทกษะดานกรอบแนวคดหรอสงกป (conceptual skills) ซงจะชวยใหสามารถแสดงบทบาทและปฏบตหนาทหลกไดด สามารถสรางความเชอ แบบแผน คานยม วฒนธรรมองคการ สรางความรวมมอรวมใจและนาพาองคการไปสความสาเรจได (ชยาธศ กญหา, 2550, หนา 2)เพราะวาเปนบคคลหลกทสาคญและเปนผนาวชาชพทจะตองมสมรรถนะความรความสามารถคณธรรมจรยธรรมตลอดจนมจรรยาบรรณวชาชพ อนจะนาไปสการจดและการบรหารการศกษาทดมประสทธภาพและเกดประสทธผล(ธระ รญเจรญ,2550, หนา 140)นอกจากนน สภาพปญหาทเกดจากการเปลยนแปลงตาง ๆ นการทางานทมผนาเกงเพยงคนเดยวอาจไมเกดประสทธผล แตสมาชกในกลมหรอทมตองมภาวะผนารวมกนดวยและถงแมจะมกลยทธตวแบบเทคนควธการทกษะและแนวปฏบตตาง ๆ กไมอาจชวยทาใหเกดประโยชนได หากไมมความเขาใจพนฐานในการสรางแรงบนดาลของความผกพนระหวางผนากบผตามไมเนนทการควบคม หรอเขมงวดจนกระทงบดบงศกยภาพและในสวนผนา หรอผบรหารในองคการทางการศกษา ซงตองการแสวงหาและมงสความเปนเลศจะเสาะแสวงหาเครองมอ ทางการบรหารทมประสทธภาพมาเปนแนวทางในการดาเนนงานเพอนาองคการไปสวสยทศนทพงประสงคเชน เกณฑคณภาพการศกษาเพอการดาเนนงานทเปนเลศกถอวาเปนเครองมอในการบรหารองคการทางการศกษาทมประสทธภาพและเปนแนวทางในการวางแผนและพฒนาระบบการจดการประกนคณภาพการศกษาได เชนกน ซงไดเนนวาภาวะผนาเปนปจจยทสาคญประการแรก (สมยศชแจง, 2552) เพราะวา ภาวะผนาเปนชวตและพลงงานของการทางานเปนกลมทมหรอระดบองคการจะสาเรจไดกดวยภาวะผนายงกวาน น ภาวะผนายงเปนปจจยสาคญทาใหองคการมประสทธผล

4

 

(Ivanchevich, Konopaske & Matteson, 2008 , p. ) ดงนนการแสวงหารปแบบภาวะผนาทมประสทธผลและสอดคลองกบบรบทของการเปลยนแปลงจากการปฏรปการศกษากยงเปนสงจาเปน โดยเฉพาะอยางยง ภาวะผนาของผบรหารการศกษา ทจะสามารถนาพาองคการใหมความเปนน าหนงใจเดยวกน ปฏบตงานเพอมงไปสเปาหมายทตงไวรวมกนไดภาวะผนาจงเปรยบเสมอนอาวธประจากายของผบรหาร ทจะสามารถสรางอานาจชกนาและมอทธพลเหนอผอน ภาวะผนาจงเปนตวชวดผลสมฤทธและประสทธภาพของงานดวยปจจบนนกวชาการไดพยายามทาการศกษาเกยวกบภาวะผนาทสามารถนาใหเกดประสทธผลแกกลมองคการมานานหลายทศวรรษโดยแนวคดภาวะผนาในยคเรมแรกจะเปนการศกษาเพอหาคาตอบวาผนาเกดจากคณลกษณะใดบางททาใหแตกตางจากผทมใชผนาแตในชวงปลายทศวรรษท 1940 แนวทางการศกษาไดหนไปใหความสนใจกบพฤตกรรมของผนาโดยแนวคดนเชอวาภาวะผนาเปนรปแบบของพฤตกรรมทสามารถเรยนรไดแตแนวคดนไดละเลยการใหความสนใจตอปจจยสถานการณในยคตอมาชวงจงเกดแนวคดเชงสถานการณทมองวาภาวะผนาขนอยกบสถานการณกลางป ค.ศ. 1970 ทฤษฏภาวะผนาเรมเปลยนไปสกระบวนทศนเชงบรณาการเพออธบายถงความมอทธพลตอความสมพนธระหวางผนาและผ ตามทมประสทธผลจงเกดทฤษฎภาวะผนาเชงศรทธาบารมภาวะผนาแหงการเปลยนแปลงและภาวะผนาเชงยทธศาสตร (วโรจนสารรตนะ, 2553) อยางไรกตามในยคเรมตนของศตวรรษท 21 เทคโนโลยและโลกาภวตนมอทธพลอยางมากตอองคการและรปแบบการทางานแนวคดเกยวกบผนาในปจจบนจงเนนไปทการมคณธรรมซงสนบสนนใหผตามสามารถพฒนาศกยภาพของตนเองใหเปนผนาไดมากกวาทจะใชตาแหนงเพอการควบคมหรอจากดความสามารถของผตามในทนสอดคลองกบทศนะของชาโต (Certo , 2006) ทวาผนายคใหมควรมการผสมผสานคณลกษณะของผนาใน 5 รปแบบคอ ภาวะผนาเพอการเปลยนแปลง (transformational leadership) ภาวะผนาแบบสอนงาน (coaching leadership) ภาวะผนาแบบพเศษ (superleadership) ภาวะผนาแบบผประกอบการ (entrepreneurial leadership) และภาวะผนาแบบใฝบรการ (servant leadership)นกวชาการหลายทานไดใหทศนะตรงกนวาภาวะผนาในปจจบนจงตองมคณลกษณะของภาวะผนาแบบใฝบรการซงถอวาเปนภาวะผนาทมประสทธผลขององคการสมยใหม (Dennis & Bocarnea, 2005; Taylor, Martin, Hutchinson, & Jinks, 2007; Kouzes & Posner 2007; Black, 2010; สมฤทธกางเพงและสรายทธกนหลง, 2553) ฮอวกน (Hawkins, 1996, pp. 5-6) กลาววาภาวะผนาทเหมาะสมในสงแวดลอมและหรอบรบทแหงการบรการ คอ ภาวะผนาแบบใฝบรการ ประกอบกบสภาพการณปจจบนจงเกดความจาเปนทตองมการปรบเปลยนกระบวนทศนดานภาวะผนาจากภาวะผนาตามแนวคดเดมทเคยมประสทธผลในอดตมาสแนวคดภาวะผนาใหมซงมงเนนผนาทมมมมองกวางไกลระดบสากลมความสามารถยดหยนเพอรองรบตอการเปลยนแปลงทเกดขนและมงเนนไปทการมคณธรรมสามารถพฒนาศกยภาพความเปนผนาแกผรวมงานใหนาตนเองและรวมกนทางานเปนทมนอกจากนนงานวจยในอดตยงมงเนนทการปรบปรงยกระดบสไตลและกระบวนการในการ

5

 

เปนผนาเปนสวนใหญเพราะในตอนนนตงใจทจะปรบเปลยนผนาจากการเปนผนาจากภายนอกแตในปจจบนการเปนผนาทมประสทธภาพคอสงทตองเรมจากภายในนนคอตองเรมจากหวใจตองเปลยนลกษณะและความตงใจในการเปนผนาเปลยนจากผนาทหวใจคานงถงแตประโยชนสวนตนเปนผนาทมหวใจคานงถงผอน (Blanchard, 2006) ภาวะผนาทเหมาะสมจงควรมลกษณะเปนการอานวยความสะดวกหรอการควบคมรวมกนและทสาคญกคอการมงสรางภาวะผนาใหผอนผนาจะตองทาตวเสมอนผใหบรการเพอใหทกคนสามารถสรางวสยทศนรวมกนได ดวยเหตนหลกการของภาวะผนาแบบใฝบรการ (servant leadership) จงเปนคาตอบทเหมาะสมสาหรบสภาพการณปจจบน รปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการเปนรปแบบของภาวะผนาทเนนการใหบรการผอนสงเสรมความสาคญของชวตกลมและการมสวนรวมในการตดสนใจ(Spears & Lawrence, 2002) โดยจะตองมความรบผดชอบพนฐานทแสดงถงความมจรยธรรมคอการใหบรการแกผตามซงหมายถงการบารงทะนถนอมปกปองและเสรมพลงอานาจแกผตาม (Yulk, 2002) นอกจากนน สเปยร (Spears, 2004) ไดใหแนวคดเพมเตมวานอกจากจะมการบรการหรอใหบรการแกผอนและการกระจายอานาจในการตดสนใจแลวแนวคดภาวะผนาแบบใฝบรการยงมลกษณะเดนอกประการหนง ไดแกการมแนวคดในการทางานเปนแบบองครวม (a holistic approach to work) และการสนบสนนใหเกดจตสานกของกลมหรอชมชนสวนในดานแนวคดทเกยวกบการมอทธพลระหวางผนากบผตามนนสโตน รสเซล และแพทเทอสน (Stone, Russell & Patterson , 2004) ไดใหทศนะวาผนาแบบใฝบรการจะมอทธพลตอผตามผานการบรการเพอสรางใหเกดการทางานทมความหมายและจดเตรยมทรพยากรทจาเปนแกผตามโดยเปนการใชอทธพลของการให (self-giving) ทไมใชอทธพลในทางเกยรตยศ (self glory)ซงลกษณะภาวะผนาแบบใฝบรการนเปนแบบพลวตจงสามารถนาไปปฏบตไดอยางมประสทธผลทามกลางสภาวะทซบซอนและเปลยนแปลงอยางรวดเรวของโลกยคปจจบนไดนนคอการบรการ ประกอบกบกระแสแหงความเปนโลกาภวตนและแนวโนมในอนาคตดงนนแนวคดภาวะผนาของผบรหารการศกษาในยคของการปฏรปการศกษาของประเทศไทย จงตองมความเหมาะสมและสอดคลองกบแนวคดของภาวะผนาทเปลยนไปและเปนภาวะผนาทเหมาะสม ซงกคอภาวะผนาแบบใฝบรการภายใตการเปลยนแปลงทางการศกษาสานกงานเขตพนทการศกษาซงเปนหนวยงานทอยระหวางสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและสถานศกษา มบทบาทภารกจในการใหบรการสงเสรมสนบสนนและกากบตดตามสถานศกษาในสงกดจงอยในบรบทหรอสงแวดลอมของการบรการ ดงน นผบรหารของสานกงานเขตพนทการศกษาจงควรมภาวะผนาทเหมาะสมกบสงแวดลอมแหงการบรการดวยนนคอการบรการ ประกอบกบกระแสแหงความเปนโลกาภวตนและแนวโนมในอนาคตแนวคดภาวะผนาของผบรหารการศกษาในยคของการปฏรปการศกษาของประเทศไทย จงตองมความเหมาะสมและสอดคลองกบแนวคดภาวะผนาทเปลยนไป และเปนภาวะผนาทเหมาะสมซงกคอภาวะผนาแบบใฝบรการประกอบกบทผานมาต งแตเรมต งสานกงานเขตพนทการศกษาเมอป 2546 ดงกลาว ม

6

 

การศกษาภาวะผนาของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาจานวนนอย ทงทผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาซงเปนผบรหารการศกษาและเปนผทจะตองขบเคลอนการจดการศกษา เชน มการศกษาภาวะผนาของผบรหารเขตพนทการศกษาในทศวรรษหนาของ นตมา เทยนทอง (2544) ซงผลการวจยจากการวเคราะหความคดเหนของผเชยวชาญ พบวา ภาวะผนาของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาในทศวรรษหนาสอดคลองกบแบบจาลองความคดภาวะผนาในอนาคตของอลรช (1996)ซงประกอบดวย 2 สวนทสาคญ คอ สวนทเปนคณลกษณะสวนตนดานความนาเชอถอ เชน เปนผทมความฉลาดและมวสยทศนกวางไกล เปนผทมทกษะในการสอสาร เปนผทเขาถงได เปนผ ทมความเชอมนในหลกการ คานยมทถกตองและมความจรงใจตอความเชอ เปนผทมความกลาพงตนเองดวยความมนใจและมพลงมงมนตอความสาเรจ สวนอกลกษณะหนง คอ ความสามารถเชงบรหารจดการ เชน ความสามารถในการวเคราะหและวางแผน ความสามารถในการสรางวสยทศนรวม ความสามารถในการบรหารจดการทรพยากร ความสามารถในการเสรมสรางขวญและกาลงใจ และความสามารถในการตดตามงานและการประเมนผลการดาเนนงาน เปนตน สวนเมอมสานกงานเขตพนทการศกษาแลวมงานวจยดานนอยบาง เชน อานนท สขภาคกจ (2550)ไดศกษาองคประกอบพฤตกรรมภาวะผนาของผบรหารเขตพนทการศกษาตามพฤตกรรมภาวะผนา ของกรฟฟทส (Griffiths , 1956) ใน 7 ดาน ไดแก ดานการม ความคดรเรม ดานการรจกปรบปรง ดานการยอมรบนบถอ ดานการใหความชวยเหลอ ดานการโนมนาวจตใจ ดานการประสานงาน และดานการเขาสงคม ซงผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนพฤตกรรมภาวะผนาของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาดวยการตรวจสอบความสอดคลองกลมกลนของโมเดลภาวะผนาของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาดงกลาวกบขอมลเชงประจกษ พบวาดทกดาน และเมอวเคราะหตอไป พบวา โมเดลทเหมาะสมกบบรบทการบรหารจดการศกษาของสงคมไทย มพฤตกรรมภาวะผนา 4 ดาน คอ คอ ดานการพฒนาสมรรถนะบคลากร ดานการเปนผนาการเปลยนแปลง ดานการสรางคณคารวม และดานการประสานความรวมมอ เปนตนในสวนทมการศกษาอน ๆ ทเกยวของกบภาวะผนาของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา มปรากฏอยบาง เชน โสภณ เพชรพวง (2551)ไดทาการศกษาสมรรถนะและคณลกษณะของผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาทพงประสงคตามเจตนารมณของการปฏรปการศกษาซงพบวาสมรรถนะและคณลกษณะของผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาทพงประสงคตามเจตนารมณของการปฏรปการศกษาม 4 องคประกอบคอ 1) องคประกอบดานคณลกษณะทแสดงถงคณธรรมจรยธรรมของผบรหารการศกษา(Virtuous- Ethical Characteristics) จานวน 25คณลกษณะทสาคญไดแกความซอสตยสจรตความยตธรรมและเทยงธรรมการประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทดและการมวฒภาวะทางอารมณ 2) องคประกอบดานความสามารถในการใชทกษะในการปฏบตงาน (Task - Related Skills) ม 23 สมรรถนะทสาคญไดแกการนเทศกากบตดตามประเมนผลและรายงานผลการดาเนนงานการบรหารการเปลยนแปลงการคดเชงกลยทธและการบรหารจดการทรพยากร 3)

7

 

องคประกอบดานความสามารถในการประยกตใชความรในการปฏบตงาน (Knowledge - Based Application) ม 7 สมรรถนะทสาคญไดแกการบรหารจดการความรการเรยนรและเขาใจในสาระสาคญของกฎหมายและระเบยบการสรางความเขาใจเกยวกบการจดการศกษาและแนวปฏบตตามทกฎหมายกาหนดและความรรอบทงความรทวไปเศรษฐกจสงคมการเมองและวฒนธรรมและ 4) องคประกอบดานความสามารถในการนา (Leading Skills)ม 7 สมรรถนะทสาคญไดแกการเปนผนาและสรางผนาการสรางและทางานเปนทมการบรหารความขดแยงและเจรจาตอรองการใชแผนเปนเครองมอในการบรหารเปนตน หรอการศกษาอน ๆ เชน คณลกษณะอนพงประสงคของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา เปนรายกรณ ดงกรณ เขตพนทการศกษาอตรดตถ เขต 2 (เฉลมพล ทมประเสน , 2548) เปนตนสวนอกมมหนงกเปนความพยายามในการทจะใหความสาคญและพฒนาภาวะผ นาของผ บรหารสานกงานเขตพนทการศกษา เชน เพลนใจ พฤกษชาตรตน (2549) ไดศกษา การพฒนารปแบบการพฒนาภาวะผนาของผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา พบวาในสวนคณลกษณะผนาทเหมาะสมและสอดคลองกบพฤตกรรมผนาในแตละบทบาท จาแนกเปน 4 ดาน คอ ดานการบรหารจดการ ดานวชาชพ ดานคณธรรมจรยธรรม และดานบคลกภาพ นอกจากนน เปนเรองของการพฒนาตวบงชภาวะผนาเฉพาะเรอง เชน เชวงศกด พฤกษเทเวศ (2553) ไดศกษา การพฒนาตวบงชภาวะผนาเชงกลยทธของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา พบวา ตวแปรภาวะผนาเชงกลยทธ ประกอบดวย 3 องคประกอบหลก คอ องคประกอบหลกดานการกาหนดทศทางขององคการ ดานการนากลยทธไปปฏบต และดานการควบคมและประเมนกลยทธ สวนตวบงชภาวะผนาทวไป นน เกรยงพงศ ภมราช (2555) ไดทาการศกษา การพฒนาตวบงชภาวะผนาของผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาพบวาองคประกอบภาวะผนาของผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา ทพฒนาขน 6 องคประกอบมความเทยงตรงเชงเกณฑสมพนธ ซงไดแกองคประกอบท 1 ภาวะผนาตามบทบาทดานการกาหนดยทธศาสตรการพฒนาองคประกอบท 2 ภาวะผนาตามบทบาทดานการเปนผนาการเปลยนแปลงองคประกอบท 3 ภาวะผนาตามบทบาทดานการเปนผนาทางวชาการองคประกอบท 4 ภาวะผนาตามบทบาทดานการพฒนาระบบบรหารงานบคคลองคประกอบท 5 ภาวะผนาตามบทบาทดานการเสรมสรางวฒนธรรมคณภาพและองคประกอบท 6 ภาวะผนาตามบทบาทดานการกากบตดตามนเทศและประเมนผลการศกษาสาหรบในสวนของภาวะผนาแบบใฝบรการ โดยเฉพาะในสวนของหนวยงานทางการศกษานน ในประเทศไทย ยงมผศกษานอยมาก โดยมการศกษาในสถานศกษาหนวยงานภาคเอกชนและภาครฐ เชน ของสถานศกษาเอกชน กรณของ บงอร ไชยเผอก (2550)ไดทาการศกษาคณลกษณะของผนาแบบใฝบรการและบรรยากาศของโรงเรยนคอทอลกสงกดคณะภคนพระกมารเยซเพอศกษาคณลกษณะของผนาแบบผรบใชใน 10 ดาน และเพอเปรยบเทยบคณลกษณะของผนาแบบผรบใชและบรรยากาศของโรงเรยนสวนอนวฒนวภาคธารงคณ (2553) ไดทาการศกษา คณลกษณะภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสถานศกษาในเครอมลนธคณะเซนต

8

 

คาเบรยลแหงประเทศไทยเพอศกษาและเปรยบเทยบคณลกษณะภาวะผนาแบบใฝบรการใน 6 ดานและเพอหาความสมพนธระหวางทศนะตอการทางานกบคณลกษณะภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสถานศกษาในเครอมลนธคณะเซนตคาเบรยลแหงประเทศไทยซงการศกษาทง 2 กรณขางตนน เปนสถานศกษาหรอโรงเรยนในภาคเอกชนสวนการศกษาภาวะผนาแบบใฝบรการทเกยวของกบสถานศกษาหรอโรงเรยนในภาครฐ มปรากฏบางจานวนหนงเชน จรวรรณ เลงพานชย (2554) ไดทาการศกษาโมเดลสมการโครงสรางภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเพอศกษาและเปรยบเทยบระดบการแสดงออกภาวะผนาแบบใฝบรการและปจจยทมอทธพลตอภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สวน วระเวก สขสคนธ (2555)ไดศกษา การสรางรปแบบภาวะผนาแบบผรบใชของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน พบวา รปแบบภาวะผนาแบบรบใชของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน 10 ดาน ตามแนวของกรนลฟ ทสรางขนเปน 3 สวน ไดแกสวนท 1 ตนเอง สวนท 2 ความสมพนธ และสวนท 3 หนาท/ทรพยากร ซงผลการตรวจสอบรปแบบภาวะผ นาแบบผ รบใชของผ บรหารสถานศกษาโดยผ บรหารสถานศกษาขนพนฐานพบวามความเหมาะสมและเปนไปไดในการนาไปปฏบตและมองคประกอบเหมอนกบองคประกอบทสรางขน

จากทงหมดดงกลาว ยงไมปรากฏวามการศกษาวจยหรอกลาวถงภาวะผนาแบบใฝบรการ

ของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาทชดเจน ผวจยจงมความสนใจทจะทาการศกษาวจย การ

พฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ซงจะเปน

ประโยชนอยางยงตอผบรหารและผทเกยวของในสานกงานเขตพนทการศกษา ในการทจะนาขอมล

จากการศกษาวจยในครงนไปปรบปรงและพฒนาระบบการทางานของบคลากรทางการศกษาซงถอ

วาเปนผทมบทบาทสาคญยง ทจะทาใหองคการบรรลตามเปาหมายทวางไวอยางมประสทธภาพและ

เกดประโยชนสงสดตอสงคมและประเทศชาตสบตอไป

คาถามของการวจย 1. องคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาม

อะไรบาง 2. รปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษามลกษณะ

เปนอยางไร 3. รปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาทพฒนาขน

สอดคลองกบขอมลเชงประจกษหรอไม

9

 

วตถประสงคการวจย 1. เพอพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

2. เพอประเมนความสอดคลองของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ

สมมตฐานการวจย จากการศกษาภาวะผนาแบบใฝบรการของ สเปยร (Spears,1995, 1998, 2004) จงไดกาหนดสมมตฐานการวจยไววา แบบจาลองเชงทฤษฎขององคประกอบคณลกษณะภาวะผนาแบบใฝบรการสาหรบผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาทผวจยพฒนาขน มความกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ

ขอบเขตของการวจย ผวจยไดกาหนดขอบเขตในการวจยไวดงน

ภาวะผนาและองคประกอบของภาวะผนาโดยทวไปอยางนอยตองประกอบไปดวยองคประกอบ 3 อยาง คอ ผนา (leader)ผตาม (follower)และสถานการณ (situation) การศกษาภาวะผนาแบบใฝบรการและงานวจยตาง ๆ ทเกยวของ ตลอดจนภารกจของสานกงานเขตพนทการศกษาในปจจบนทตองใหความสาคญทงในดานเปนผบรการ (servant) ผนา (leader) ตลอดจนใหความสาคญกบปฏสมพนธระหวางผบรการและผนา (servant & leader) ในการทางานเพอใหบรรลเปาหมายรวมกนตามเจตนารมณของการปฏรปการศกษา โดยมสานกงานเขตพนทการศกษา เปนผสนบสนนสงเสรมและบรการ ตลอดจนการกากบตดตาม ประกอบกบแนวคดทฤษฎตาง ๆ ทเกยวของ และอาศยแนวความคดคณลกษณะของภาวะผนาแบบใฝบรการ 10 ลกษณะทแพรหลายโดยทวไปตามแนวทางของกรนลฟ (Greenleaf) ซงไดมการพฒนาเปนลาดบโดยเฉพาะสเปยรส (Spears, 2004)ประกอบกบแนวคดจากตางประเทศ เชนลคเทนวาลเนอร (Lichtenwalner, 2008, pp. 11-24) และในประเทศไทย เชน สรายทธ กนหลง(2551) เปนตน ซงไดแบงองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการเพอใชในการศกษาวจย เปน 3 ดาน เชนกน ดงนน การพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ในครงน จงไดแบงเปน3 กลม หรอมต หรอองคประกอบหลก เชนกน โดยมองคประกอบยอย ดงน มตทเปนองคประกอบทเปนคณลกษณะของการสงเสรมบรการเปนสงแรก

ซงในทนขอเรยกวา เรมตนบรการ(serving)ประกอบดวย3 องคประกอบยอย คอ การรบรรบฟง(listening) การเหนอกเหนใจ (empathy) และการกระตนเยยวยา(healing)

10

 

1. มตทเปนองคประกอบทเปนคณลกษณะของการนาซงตองเชญชวนโนมนาว ซงในทนขอเรยกวา ประสานทศทาง (leading) ประกอบดวย 3 องคประกอบยอยคอ การโนมนาวใจ (persuasion) การสรางมโนทศน (conceptualization) และการมองการณไกล (foresight)

2. มตทเปนองคประกอบเชอมกนระหวางการเรมตนบรการและประสานทศทาง เพอเ ปาหมายขององคการ ซงในท น เ รยกวา สรางสมฤทธผล (performing) ประกอบดวย 4 องคประกอบยอย คอ การตระหนกร (awareness) การพทกษรกษา (stewardship) การมงมนพฒนาคน (commitment to the growth of people) และการสรางชมชน(building community)

ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทใชในการวจย

ประชากรทใชในการวจยคอ ผ บรหารสานกงานเขตพนทการศกษา และผ บรหารสถานศกษา ในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มรายละเอยดดงน

1. ผบรหารในสานกงานเขตพนทการศกษา จานวน 225 เขตพนทในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย ผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา และรองผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา จานวน 2,056 คน

2. ผบรหารสถานศกษาในสงกดสานกงานคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน จานวนประมาณ 31,000 โรงเรยน ประกอบดวย ผอานวยการโรงเรยนรองผอานวยการโรงเรยน หรอขาราชการครผรกษาราชการแทนผอานวยการโรงเรยนจานวนประมาณ 30,000 คน

กลมตวอยางทใชในการวจย

กลมตวอยางทใชในการวจยครงน คอ ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา และผบรหารสถานศกษา ในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ทไดมาโดยการสมแบบหลายขนตอนดงน 1. จากสานกงานเขตพนทการศกษา 225 เขต สมเลอกสานกงานเขตพนทการศกษาเปนกลมตวอยาง จานวน144 เขต ทงเขตพนทการศกษาประถมศกษาและมธยมศกษา คานวณกลมตวอยางผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา เฉลยเขตละ 1 คน รวมจานวน 144 คน เปนอยางนอย

2. จากสานกงานเขตพนทการศกษากลมตวอยาง 144 เขต ในขอ 1) สมเลอกสถานศกษาใหไดเปนกลมตวอยางรวม 394 โรง โดยคานวณไดเปนผบรหารสถานศกษา เฉลยโรงละ 1 คน รวมจานวน 394 คนเปนอยางนอย แตเพอใหงานวจยมความนาเชอถอ ผวจยจงเกบขอมลโรงเรยนในแตละเขตพนทการศกษา 144 เขต ๆ ทเปนกลมตวอยาง เขตละ 40 โรง

11

 

3. ไดกลมตวอยางจากสานกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษา โดยเปนผบรหารรวมจานวน 5,904 คน

นยามศพทเฉพาะ 1. การพฒนารปแบบ หมายถง สงทแสดงถง กรอบแนวคดการสรางรปแบบทผนวกกน

ระหวางโครงสรางภาวะผนาแบบใฝบรการและผลการวเคราะหองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการใหมความสมพนธกนและสงเสรมกนอยางเปนระบบ

2. รปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการ หมายถงความสมพนธระหวางองคประกอบดาน ปจจยดานปจจยทสงผลตอภาวะผนาแบบใฝบรการทมลกษณะแสดงในรปแผนภาพหรอเขยนในรปสมการคณตศาสตร หรอสมการพยากรณประกอบไปดวยองคประกอบทเปนสาเหต คอ ปจจยทสงผลตอภาวะผนาแบบใฝบรการกบองคประกอบทเปนผล คอ ลกษณะภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

3. ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา หมายถงผอานวยการสานกงานเขตพนท การศกษาและรองผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา

4. ภาวะผนาแบบใฝบรการ (servant leadership)หมายถง พฤตกรรมของผบรหาร สานกงานเขตพนทการศกษาทแสดงออกตอบสนองความตองการของบคลากรเปนอนดบแรกกอนประโยชนสวนตนใน 3 มต คอ มตเรมตนบรการ (serving)โดยการเปดใจ เขาถงเปนผรบใชใหบรการ มตประสานทศทาง (leading) โดยการโนมนาว จงใจเปนแบบอยางสรางกรอบความคดและมองไปขางหนาและมตสรางสมฤทธผล (performing) โดยสรางปฏสมพนธ สนบสนนสงเสรมและพฒนาบคลากรใหเกดการพฒนาการเรยนรมงสการสรางองคการใหสมฤทธผล

5. มตเรมตนบรการ (serving) หมายถง 5.1 การรบรรบฟง(listening) หมายถงการพยายามในการสอสารและใหความสาคญตอการสอสารอทศตนอยางยงทจะรบฟงคนอนๆการเปดรบคาพดของผอนดวยใจเปนกลางเพอใหไดยนเสยงทเปลงออกมาและเสยงภายในใจของผอนเพอจะสามารถตดสนใจไดอยางเหมาะสมตามความจาเปนของสถานการณทเกดขน 5.2 การเหนอกเหนใจ (empathy) หมายถงความพยายามทจะเขาใจและเขาถงความรสกของผอนโดยเฉพาะความรสกทวามนษยทกคนตองการการยอมรบและการเคารพในความเปนบคคลทไมเหมอนใครของตนผนาตองมทศนคตทดตอผใตบงคบบญชาเหนถงความตงใจดของทกคนและตองไมปฏเสธความเปนบคคลของพวกเขาและนนหมายรวมถงการยอมรบความสามารถและพฤตกรรมของเขาดวย 5.3 กระตนเยยวยา(healing)หมายถงความสามารถในการรกษาเยยวยาตนเองและรกษาผอนเขาใจในความตองการของผอนการเยยวยารกษาพลงผลกดนสการเปลยนแปลงในทางทด

12

 

ทาใหบคคลเกดการเปลยนแปลงความคดความรสกและพฤตกรรมของผตามเกดการหลอหลอมใหเปนหนงเดยวกอใหเกดความเขมแขงดานจตใจและรางกายของบคคลในองคกร

6. มตประสานทศทาง (leading) หมายถง 6.1 การโนมนาวใจ (persuasive) มความสามารถในการจงใจมากกวาการใช

อานาจบงคบในการตดสนใจภายในองคกรสามารถทาใหผตามเชอมนในผนาซงเปนผลดกวาการบงคบสงผลใหการปฏบตงานมประสทธภาพสงกวาการใชอานาจบงคบสามารถสรางความตกลงรวมกนภายในกลมอยางมประสทธผล

6.2 การสรางมโนทศน (conceptualization) เปนความสามารถในการฝนถงสงทยงใหญสามารถมองปญหาหรอองคการจากพนฐานแนวคดทเปนกระบวนการเปนระบบกลาวคอตองคดใหเหนอขนไปจากสภาพความเปนจรงทเกดขนในแตละวนผบรหารจดการคณลกษณะนตองอาศยการมวนยและการฝกฝนตองแสวงหาความสมดลระหวางการคดอยางเปนกระบวนการและแนวคดวนตอวนเพมพนความสามารถ

6.3 การมองการณไกล (foresight) ความสามารถใชบทเรยนจากอดตความเปนจรงของปจจบนและแนวโนมของสถานการณของการตดสนใจทจะเกดขนในอนาคตสามารถแสดงวสยทศนทชดเจนชวยใหบคลากรในองคการเขาใจทศทางและเกดแรงจงใจในการทางาน

7. มตสรางสมฤทธผล(performing) หมายถง 7.1 การตระหนกร ( awareness) มความตนรตลอดเวลามความเขาใจตวเองม ความเขมแขงภายในตวเองสงบนงมองการณไกลมความรและสามารถไตรตรองปญหาและตดสนไดอยางยตธรรม

7.2 การพทกษรกษา (stewardship) หมายถงการสรางจตสานกถงความดแลรบผดชอบเพอคนอนจะมอทธพลใหคนอนไววางใจและเชอใจเพราะวาผนาถกคาดหวงใหทาทกสงเพอองคการ

7.3 การมงมนพฒนาคน (commitment to the growth of people) หมายถงการแสดงใหเหนวาความเปนบคคลของมนษยแตละคนมคณคาสงกวาผลงานของบคคลนนผนาแบบใฝบรการจะตองอทศตนอยางแทจรงในการพฒนาบคลากรใหสามารถปฏบตงานอยางมออาชพและเตบโตตามวฒภาวะของแตละคน

7.4 การสรางชมชน (building community) หมายถงการแสดงถงความรบผดชอบ ของผนาทมตอกลมชมชนคนทเปนผนาตองเปนบคคลทไดรบความไววางใจและสามารถสรางบรรยากาศทางจรยธรรมและคาจนสนบสนนใหบคลากรปฏบตตามกฎกตกาขององคการของตนซงเปนการสนบสนนใหองคการประสบผลสาเรจตามเปาหมาย

13

 

ประโยชนทไดรบ ประโยชนในดานวชาการ รปแบบทพฒนาขนไดมการตรวจสอบความสอดคลองสอดคลองกบขอมลเชงประจกษทา

ใหไดรปแบบโครงสรางทมความเหมาะสมกบบรบทสงคมไทยซงนกวชาการนกวจยหรอผบรหารทางการศกษาตลอดจนผสนใจนาไปขยายขอบเขตการศกษาองคประกอบทงดานปจจยทมอทธพลและดานภาวะผนาแบบใฝบรการใหกวางขวางและลกซงตอไป

ประโยชนในดานการนาผลการวจยไปใช ไดรปแบบทมความเหมาะสมกบบรบทสงคมไทยซงมความจาเปนในการใชเปนขอมลใน

การพฒนาวชาชพผบรหารการศกษาโดยใชสรางหลกสตรการเรยนรและการฝกอบรมสาหรบผบรหารการศกษา

สามารถ สรางโปรแกรมการพฒนาตนเองเพอนาไปสความเจรญงอกงามอกท งเปนแนวทางในการกาหนดนโยบายและวางแผนเพอการดาเนนงานสงเสรมประสทธผลของผบรหารการศกษาใหมมากขน

14

 

กรอบแนวคดการวจย

ภาพประกอบท 1.1 กรอบแนวคดการวจย

สรางสมฤทธผล

(Performing)

การมองการณไกล

(foresight)

ภาวะผนาแบบใฝบรการ

(Servant Leadership)

เรมตนบรการ

(serving)

ประสานทศทาง

(Leading)

การรบฟง

(listening)

การเหนอกเหนใจ

(empathy)

การเยยวยารกษา

(healing)

การโนมนาวใจ

(persuasion)

การสรางมโนทศน

(conceptualization)

การพทกษรกษา

(stewardship)

การอทศตน

เพอพฒนาคน

(commitment

to the growth)

การตระหนกร

(awareness)

การสรางชมชน

(building community)

10 ตวบงช

7 ตวบงช

9 ตวบงช

9 ตวบงช

8 ตวบงช

8 ตวบงช

8 ตวบงช

10 ตวบงช

10 ตวบงช

9 ตวบงช

 

 

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาวจย การพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขต

พนทการศกษา ครงน ผวจยไดดาเนนการศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของตางๆ และประมวลองคความรเกยวกบผนา ภาวะผนา ภาวะผนาแบบใฝบรการ การพฒนารปแบบ และสานกงานเขตพนทการศกษาและผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา โดยผวจยไดดาเนนการศกษาคนควาเรยบเรยงและนาเสนอขอมลเปน 5ตอน มดงน

2.1 สานกงานเขตพนทการศกษา 2.2 แนวคดและทฤษฎผนาและภาวะผนา 2.3 แนวคดและทฤษฎภาวะผนาแบบใฝบรการ 2.4 การพฒนารปแบบ 2.5 กรอบแนวคดทใชในการวจย

2.1 สานกงานเขตพนทการศกษา พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ซงไดประกาศใชเมอวนท 19 สงหาคม 2542 มจดมงหมายและหลกการเพอจดการศกษาใหเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษย ทสมบรณ การจดกระบวนการเรยนรตองมงปลกฝงจตสานกทถกตองเกยวกบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข โดยยดหลกการทวาเปนการศกษาตลอดชวตของประชาชนใหสงคมมสวนรวมในการจดการศกษา พฒนาสาระและกระบวนการเรยนรใหเปนไปอยางตอเนอง สวนการจดระบบโครงสรางและกระบวนการจดการศกษาใหยดหลกการมเอกภาพดานนโยบายแตมความหลากหลายในการปฏบต หลกการกระจายอานาจสเขตพนทการศกษา สถานศกษาและองคกรปกครองสวนทองถน หลกการกาหนดมาตรฐานการศกษาและจดระบบประกนคณภาพการศกษาทกระดบ และทกประเภทการศกษา หลกการสงเสรมมาตรฐานวชาชพคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษาและพฒนาครคณาจารยและบคลากรทางการศกษาอยางตอเนอง หลกการระดมทรพยากร จากแหลงตาง ๆ มาใชในการจดการศกษาและหลกการมสวนรวมของบคคล ครอบครว ชมชน องคการชมชน สถาบนศาสนา สถานประกอบการและสถาบนสงคมอนการปฏรปการศกษาครงนมจดทถอวาเปนการเปลยนแปลงอยางมาก คอ ระบบบรหารและจดการศกษาทยดหลกการกระจายอานาจจากสวนกลางไปสเขตพนทการศกษานนคอในหมวด 5 การบรหารและการจดการศกษา สวนท 1 การบรหารและการจดการศกษาของรฐ มาตรา 37 ไดกาหนดการบรหารและการจดกากรศกษาขนพนฐานใหยดเขตพนทการศกษาโดยคานงถง

16

 

ปรมาณสถานศกษา จานวนประชากรเปนหลก และความเหมาะสมดานอนดวย เชน สภาพ ภมประเทศ วฒนธรรม เปนตน การกาหนดเขตพนทการศกษาดงกลาว รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการเปนผมอานาจประกาศเขตพนทการศกษา โดยคาแนะนาของสภาการศกษา ซงกระทรวงศกษาธการไดประกาศเขตพนทการศกษาไปแลว 175 เขต มาตรา 38 กาหนดใหมคณะกรรมการเขตพนทการศกษา มอานาจหนาทในการดแล กากบการจดการศกษา ศาสนา ศลปะและวฒนธรรมในเขตพนทการศกษา มาตรา 39 กาหนดใหกระทรวงกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษาท งดานวชาการ งบประมาณการบรหารบคคล และการบรหารทวไป ไปยงคณะกรรมการและสานกงานเขตพนทการศกษา และสถานศกษาในเขตพนทการศกษาโดยตรงเขตพนทการศกษาจงมความสาคญตอการจดการศกษาขนพนฐานเปนอยางมาก เพราะการดาเนนงานทางการศกษาตลอดจนการบรหารและจดการศกษาในแตละเขตพนทการศกษายอมขนอยกบคณะกรรมการเขตพนทการศกษานน คอนขางมอานาจและมอทธพลพอสมควร การกาหนดเขตพนทการศกษาทเหมาะสมมตวแปรทนามากาหนด 6 ตวแปร คอ 1) จานวนประชากร 2) อตราความหนาแนนของประชากร 3) จานวนสถานศกษา 4) ลกษณะภมศาสตรการคมนาคมและการสอสาน 5) เขตอาเภอ 6) ลกษณะเฉพาะทางสงคมวฒนธรรม (สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ, 2543, หนา 17–20)เขตพนทการศกษาเปนรปแบบของการบรหารและการจดการศกษาขนพนฐาน และอดมศกษาระดบตากวาปรญญาตร เปนโครงสรางรปแบบใหมทจะรองรบการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษา 4 ดาน ไดแก ดานวชาการ ดานการบรหารงบประมาณ ดานการบรหารงานบคคล และดานการบรหารทวไป เขตพนทการศกษาจงมความสาคญในการเปนผแทนกระทรวงในแตละพนท เปนหนวยงานทจะสรางความเปนเอกภาพดานนโยบายและแผน มาตรฐานการศกษาของหนวยปฏบตและเปนชองทางของผมสวนไดเสยในเขตพนทซงไดแกองคการชมชน องคการเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน ผประกอบอาชพคร สมาคม ผประกอบวชาชพการบรหารการศกษา สมาคมผปกครองและคร ผนาทางศาสนา และผทรงคณวฒดานการศกษา ศาสนาและวฒนธรรม เขามามสวนรวมในการกาหนดทศทางการจดการศกษาใหเปนไปตามทสงคมตองการ

กระทรวงศกษาธการมหนวยงานหลก 5 หนวยงาน คอ สานกงานเลขาธการสภาการศกษา สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษาสานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา และสานกงานปลดกระทรวงศกษาธการโดยมสานกงานเขตพนทการศกษาเปนแหลงรองรบการกระจายอานาจของกระทรวง มหนาทกากบดแลงานและหนวยงานของกระทรวง เปนผแทนกระทรวงศกษาธการในระดบจงหวด นอกจากนนยงมงานการศกษาและอน ๆ ทเกยวของในระดบพนทอกมากมายโดยกระทรวงศกษาธการจะเปนผกาหนดนโยบายในภาพรวมเทานน (พนม พงษไพบลย, 2543, หนา 75 – 76)

17

 

กระจายอานาจ

ถาพจารณาการจดโครงสรางการบรหารและการจดการศกษาของกระทรวงศกษาธการ มลกษณะทแตกตางจากเดมมาก โดยโครงสรางเดมจะมสานกงานกระทรวงศกษาธการ เปนหนวยบรหารกลางและมกรม / กอง เขตการศกษา หนวยงานระดบจงหวด / อาเภอและโรงเรยน เปลยนเปนการบรหารงานโดยองคคณะบคคลในระดบสวนกลาง เขตพนทการศกษาและโรงเรยน โดยมการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษา 4 ดาน ไดแก ดานวชาการ ดานการบรหารงบประมาณ ดานการบรหารงานบคคล และดานการบรหารทวไป ไปยงเขตพนทการศกษาและสถานศกษาโดยตรง (กระทรวงศกษาธการ, 2546: หนา 27) การเปรยบเทยบการบรหารและการจดการโครงสรางเดมและโครงสรางใหม สรปไดตามภาพประกอบท 2.1

โครงสรางเดม โครงสรางใหม

ภาพประกอบท 2.1 เปรยบเทยบการบรหารและการจดการศกษาของกระทรวงศกษาธการตาม โครงสรางเดมกบโครงสรางใหม

กระทรวง (รฐมนตร)

สานกงานปลดกระทรวง

เขต/ จงหวด

อาเภอ

โรงเรยน

กระทรวง (รฐมนตร)

ระดบสวนกลาง

เขตพนทการศกษา - ดานวชาการ - ดานงบประมาณ  - ดานบคลากร - ดานการบรหาร

ทวไป 

กรม/ กอง

โรงเรยน

18

 

โครงสรางการบรหารและจดการศกษาในสานกงานเขตพนทการศกษา ตามมาตรา 34 แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. 2546 มาตรา 34 กาหนดใหการแบงสวนราชการภายในสานกงานเขตพนทการศกษาใหจดทาเปนประกาศกระทรวง ทงน โดยคาแนะนาของคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดเปน 7 กลม ดงภาพประกอบท 2.2

ภาพประกอบท 2.2 โครงสรางการบรหารและการจดระเบยบบรหารราชการเขตพนทการศกษา

สานกงานเขตพนทการศกษา

กลมอานวยการ 

กลมบรหารงานบคคล 

กลมนโยบายและแผน 

กลมสงเสรมการจดการศกษา 

กลมนเทศตดตามและประเมนผลการจด

การศกษา 

กลมสงเสรมสถานศกษาเอกชน

หนวยตรวจสอบภายใน 

คณะกรรมการ 

- ผแทนองคการชมชน - ผแทนองคการเอกชน - ผแทนองคการปกครองสวนทองถน - ผแทนสมาคมประกอบวชาชพคร - ผแทนสมาคมประกอบวชาชพบรหารการศกษา - ผแทนสมาคมผปกครองและคร - ผทรงคณวฒดานการศกษา ศาสนา ศลปะและ

วฒนธรรม - ผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาเปนกรรมการ

และเลขานการ

คณะกรรมการเขตพนทการศกษา 

19

 

การจดระเบยบบรหารราชการเขตพนทการศกษา พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. 2546 มาตรา 33 กาหนดใหการบรหารและการจดการศกษาขนพนฐานยดเขตพนทการศกษาโดยคานงถงปรมาณสถานศกษา จานวนประชากร วฒนธรรมและความเหมาะสมดานอนดวย เวนแตการจดการศกษาขนพนฐานตามกฎหมายวาดวยการอาชวศกษา ระเบยบบรหารราชการเขตพนทการศกษากาหนดใหมสวนราชการในระดบเขตพนทการศกษา(กระทรวงศกษาธการ , 2546 , หนา 39 – 41)ดงน 1. สานกงานเขตพนทการศกษา 2. สถานศกษาทจดการศกษาขนพนฐานหรอสวนราชการทเรยกชออยางอน สานกงานเขตพนทการศกษา บรบทของเขตพนทการศกษาเปนรปแบบของเขตพนทตามแนวคดของการปฏรปการศกษา คอ เปนเขตใหบรการทางการศกษาทกาหนดขนโดยคานงถงปรมาณสถานศกษา จานวนประชากรเปนหลก และความเหมาะสมดานอนดวย 1.1 ทรพยากรการศกษาและทรพยากรบคคลระหวางสถานศกษาและเขตพนทการศกษาไดรบการเกลยใหอยสภาพทใกลเคยงกน 1.2 สานกงานเขตพนทการศกษาเปนองคการเฉพาะทางดานการกากบดแลสนบสนนสงเสรม ประสานงานในเชงนโยบายโดยมผชานาญการสาขาตาง ๆ ตามภารกจทกาหนดในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และตามเปาหมายการพฒนาการศกษาของเขตพนท

1.3 สถานศกษาในแตละเขตพนทการศกษามศกยภาพเพยงพอทจะดาเนนการไดดวยตนเองอยางมประสทธภาพพอสมควร สถานศกษาใดทไมอยในสภาพทจะดาเนนการไดอยาง มประสทธภาพหรอคมคาลงทนในการดาเนนการ ควรยบ หรอแปรสภาพเปนแหลงบรการทางการศกษาในรปแบบอน

1.4 สถานศกษาในแตละเขตพนทการศกษามความใกลชดและมความสะดวกทจะตดตอสอสาร ประสานงานและรวมมอกนจดบรการและพฒนาการศกษาไดอยางเขมแขง

1. คณลกษณะของสานกงานเขตพนทการศกษาทจะรองรบพนธกจตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545

1.1 เปนหนวยงานทมความเชยวชาญเปนทยอมรบในดานการสงเคราะหแผนและนโยบายของหนวยเหนอและของสถานศกษา มศกยภาพเพยงพอทจะกาหนดนโยบายและจดทาแผนพฒนาการศกษาในเขตพนท รวมทงเปนองคการนาการพฒนาการศกษาในเขตพนทการศกษา ดงนน สานกงานเขตพนทการศกษาจงควรเปนองคการทเนนความเชยวชาญและเฉพาะทางในลกษณะการพฒนามากกวาการปฏบตงานตามนโยบายและแนวปฏบตทหนวยเหนอกาหนด

20

 

1.2 มศกยภาพและคลองตวเพยงพอทจะกากบดแลการปฏบตงานในเชงนโยบายสนบสนน สงเสรมและประสานงานเพอพฒนาคณภาพการศกษาในเขตพนทการศกษา ดงนน สานกงานเขตพนทการศกษาจงจาเปนตองมบคลากร เครองมอและแผนปฏบตการทมประสทธภาพและมศกยภาพเพยงพอทจะสนบสนนสงเสรมและประสานงานเพอพฒนาคณภาพการศกษาและสถานศกษาในเขตพนทการศกษาได

1.3 บคลากรของสานกงานเขตพนทการศกษาต งแตคณะกรรมการเขตพนทการศกษา ผอ านวยการเขตพนทการศกษาและบคลากรในองคการควรเปนทยอมรบของสถานศกษาแล ผมสวนรวมในแตละเขตพนทการศกษา ท งในดานความชานาญการ ความเชยวชาญ และคณธรรม ดงนน สานกงานเขตพนทการศกษาจงควรเปนองคการเปด มอสระและวธการสรรหาผชานาญการหรอผเชยวชาญและผมคณสมบตเหมาะสม โดยมการหมนเวยนมาปฏบตงานและใชวธการและหลกเกณฑทเนนคณภาพ ไมใชเกดจากการแตงตงจากหนวยเหนอในสวนกลางเพยงอยางเดยว

1.4 เขตพนทการศกษาควรเปนแหลงบรการขอมลขาวสาร เกยวกบการศกษาควบคกบการกากบดแลสถานศกษา ดงน น เครองมออปกรณและเทคโนโลย ขาวสารและศกยภาพของบคลากรจะตองไดรบการพฒนาอยางตอเนองสอดคลองกบการพฒนาการทางการศกษา เศรษฐกจ และสงคมในระดบประเทศและในระดบสากล

2. หลกการบรหารจดการศกษาในเขตพนทการศกษา การบรหารจดการศกษาในเขตพนทการศกษาอาศยหลกการในการจดระบบโครงการสรางและกระบวนการจดการศกษาตามมาตรา 9 แหงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 คอ

2.1 มเอกภาพในดานนโยบายและมความหลากหลายในทางปฏบต นนคอ มการตดตาม ตรวจสอบการปฏบตงานตามนโยบายของคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เปนแนวทางในการบรหารจดการ และในขณะเดยวกนจะมการกาหนดนโยบายตามความตองการและความจาเปนของตนเองเพอบรหารและจดการศกษาในระดบเขตพนทการศกษาดวย

2.2 มการกระจายอานาจไปสเขตพนทการศกษา สถานศกษาและองคการปกครองทองถน นนคอ มการกาหนดขอบเขตอานาจการตดสนใจขององคการหลกทงสามองคกร ดงกลาวอยางชดเจนไมกาวกาย ซ าซอนกน ดงนน การกระจายอานาจจงควรถงมอผปฏบตใหมากทสดเทาทจะทาได ภารกจหลกของสานกงานเขตพนทการศกษา จงอยทการกากบดแลสนบสนนและสงเสรมใหสถานศกษาไดบรหารจดการศกษาเปนไปตามนโยบายทกาหนด โดยสถานศกษา มอสระในการกาหนดความตองการดาเนนการและตดสนใจเกยวกบการบรหารงาน วชาการ งานงบประมาณ งานบรหารบคคล และงานบรหารทวไป

2.3 มการกาหนดมาตรฐานคณภาพการศกษา และจดระบบประกนคณภาพการศกษาทกระดบและทกประเภทศกษา นนคอ ทงเขตพนทการศกษาและสถานศกษามมาตรฐาน

21

 

และ ดชนชวดคณภาพการศกษาและการบรหารจดการทชดเจนสามารถประเมนและตรวจสอบได ดงนน ทงเขตพนทการศกษาและสถานศกษาจงมการดาเนนงาน โดยอาศยแนวทางและวธการตอไปน

- มเกณฑมาตรฐานคณภาพขององคการ มาตรฐานการปฏบตงานขององคการและมดชนชวดคณภาพขององคการทสามารถประเมนและเปดเผยตอสาธารณชนได

- มการบรหารและจดการตามเกณฑมาตรฐานและดชนชวดคณภาพทกาหนด - มการประเมนคณภาพขององคการ โดยคณะกรรมการท งภายในและ จาก

ภายนอกองคการ - มการรายงานผลการประเมนตอหนวยงานผ รบผดชอบและเปดเผยผล

การประเมน - มการปรบปรงแกไขขอบกพรองหรอพฒนาคณภาพตามเงอนไขมาตรการ

และชวงเวลาทกาหนด 2.4 มหลกการสงเสรมมาตรฐานวชาชพคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา

และการพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาอยางตอเนอง นนคอ ทงเขตพนทการศกษาและสถานศกษาตองมแผนและโครงการพฒนาบคลากรทตอเนองชดเจน

2.5 มการระดมทรพยากรจากแหลงตาง ๆ มาใชในการจดการศกษา นนคอ ทงเขตพนทการศกษาและสถานศกษาจาเปนตองมแนวคดและวธการในการระดมทรพยากรใชในการ จดการศกษา การสราง และการใชประโยชนจากเครอขายความรวมมอเพอการบรหารและการ จดการศกษาจากหนวยงาน องคการ บคคล ทงภาครฐและเอกชน ทงระดบหนวยงาน สถานศกษาและเขตพนทการศกษา

3. หลกการและขอบขายภารกจการบรหารและการจดการศกษาตามเจตนารมณของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545

3.1 ภารกจรวมกนระหวางเขตพนทการศกษาและสถานศกษา มาตรา 47 ใหมระบบการประกนคณภาพการศกษาเพอพฒนาคณภาพและมาตรฐาน

การศกษาทกระดบประกอบดวย ระบบประกนคณภาพภายในและระบบการประกนคณภาพภายนอกระบบ หลกเกณฑและว ธการประกนคณภาพการศกให เ ปนไปตามทกาหนด ในกฎกระทรวง

มาตรา 48 ใหหนวยงานตนสงกดและสถานศกษาจดใหมระบบการประกนคณภาพภายในสถานศกษาและใหถอวาการประกนคณภาพภายในเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารการศกษาทตองดาเนนการอยางตอเนอง โดยมการจดทารายงานประจาปเสนอตอหนวยงานตนสงกด หนวยงานทเกยวของและเปดเผยตอสาธารณชน เพอนาไปสการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษา และเพอรองรบการประเมนคณภาพจากภายนอก (มาตรา 49 วรรคสอง กาหนดใหมการ

22

 

ประเมนคณภาพภายนอกสถานศกษาทกแหงอยางนอยหนงครงในทกหาปนบตงแตการประเมนครงสดทายและเสนอผลตอหนวยงานทเกยวของและสาธารณชน)

มาตรา 54 ใหมองคการกลางบรหารงานบคคลของขาราชการ โดยใหครและบคลากรทางการศกษาทงของหนวยงานทางการศกษาในระดบสถานศกษาของรฐ และระดบเขตพนทการศกษาเปนขาราชการในสงกดองคการกลางบรหารงานบคคลของขาราชการคร โดยยดหลกการกระจายอานาจการบรหารงานบคคล ลงสเขตพนทการศกษาและสถานศกษา ทงน ใหเปนไปตามทกฎหมายกาหนด

มาตรา 57 ใหหนวยงานทางการศกษาระดมทรพยากรบคคลในชมชน ใหมสวนรวม ในการจดการศกษา โดยนาประสบการณ ความรอบร ความชานาญ และภมปญญาทองถน ของบคคลดงกลาวมาใชเพอใหเกดประโยชนทางการศกษา และยกยองเชดชผทสงเสรมและสนบสนนการจดการศกษา

3.2 ภารกจทสานกงานเขตพนทการศกษาตองดาเนนการ มาตรา 38 ในแตละเขตพนทการศกษา ใหมคณะกรรมการและสานกงานเขตพนทการศกษา มอานาจหนาทในการกากบดแล จดตง ยบ รวม หรอเลกสถานศกษาขนพนฐานในเขตพนทการศกษา ประสาน สงเสรมและสนบสนนสถานศกษาเอกชนในเขตพนทการศกษา ประสานและสงเสรมองคการปกครองสวนทองถน ใหสามารถจดการศกษาสอดคลองกบนโยบายและมาตรฐานสงเสรมและสนบสนนการจดการศกษาของบคคลครอบครว องคการชมชน องคการเอกชน องคการวชาชพ สถานบนศาสนา สถานประกอบการและสถาบนสงคมอน ทจดการศกษาในรปแบบทหลากหลายในเขตพนทการศกษา คณะกรรมการเขตพนทการศกษาประกอบดวย ผแทนองคการชมชน ผแทนองคการเอกชน ผแทนองคการปกครองสวนทองถน ผแทนสมาคมผประกอบวชาชพคร ผแทนสมาคม ผ ประกอบวชาชพบรหารการศกษา ผ แทนสมาคมผ ปกครองและคร และผ ทรงคณวฒ ดานการศกษา ศาสนา ศลปะและวฒนธรรม อานาจหนาทของสานกงานเขตพนทการศกษา

1. ทาหนาทดาเนนการใหเปนไปตามอานาจหนาทของคณะกรรมการตามทกาหนดไว ในมาตรา 38 แหงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ .ศ . 2545 และให เ ปนไปตามมาตรา 36 แหงพระราชบญญตระเ บยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. 2546

2. ใหสานกงานเขตมหนาทดาเนนการใหเปนไปตามอานาหนาทของสานกงานเขตพนทการศกษาตามกฎหมายวาดวยระเบยบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ และมอานาจหนาทดงตอไปน (กระทรวงศกษาธการ, 2546, หนา 42 – 43)

23

 

2.1 จดทานโยบาย แผนพฒนา และมาตรฐานการศกษาของเขตพนทการศกษา ใหสอดคลองกบนโยบาย มาตรฐานการศกษา แผนการศกษา แผนพฒนาการศกษาขนพนฐานและความตองการของทองถน

2.2 วเคราะหการจดตงงบประมาณเงนอดหนนทวไปของสถานศกษาและหนวยงาน ในเขตพนทการศกษา และแจงการจดสรรงบประมาณทไดรบใหหนวยงานขางตนรบทราบ รวมทงกากบ ตรวจสอบตดตามการใชจายงบประมาณของหนวยงานดงกลาว

2.3 ประสาน สงเสรม สนบสนน และพฒนาหลกสตรรวมกบสถานศกษาในเขตพนทการศกษา

2.4 กากบ ดแล ตดตาม และประเมนผลสถานศกษาขนพนฐานและในเขตพนทการศกษา

2.5 ศกษา วเคราะหวจยและรวบรวมขอมลสารสนเทศดานการศกษาในเขตพนทการศกษา

2.6 ประสานการระดมทรพยากรดานตาง ๆ รวมท งทรพยากรบคคล เพอสงเสรมสนบสนนการจดและพฒนาการศกษาในเขตพนทการศกษา

2.7 จดระบบการประกนคณภาพการศกษา และประเมนผลสถานศกษาในเขตพนทการศกษา

2.8 ประสาน สงเสรม สนบสนน การจดการศกษาของสถานศกษาเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน รวมท งบคคล องคการชมชน องคการวชาชพ สถานบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนอนทจดรปแบบทหลากหลายในเขตพนทการศกษา

2.9 ดาเนนการประสาน สงเสรม สนบสนนการวจยและพฒนาการศกษาในเขตพนทการศกษา

2.10 ประสาน สงเสรม การดาเนนงานของคณะอนกรรมการ และคณะทางาน ดานการศกษา

2.11 ประสานการปฏบตราชการทวไปกบองคการหรอหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐ ภาคเอกชน และองคกรปกครองสวนทองถน ในฐานะสานกงานผแทนกระทรวงศกษาธการ ในเขตพนทการศกษา

2.12 ปฏบตหนาทอนเกยวกบกจการภายในเขตพนทการศกษา ทมไดระบใหเปนหนาทของหนวยงานใด โดยเฉพาะหรอปฏบตงานอนตามทไดมอบหมาย

24

 

สานกงานเขตพนทการศกษา อาจมอานาจหนาทนอกเหนอไปจากทกาหนดไว โดย ความเหนชอบของคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและใหแบงสวนราชการ สานกงานเขตพนทการศกษาเปน 7 กลมงาน ประกอบดวย

1. กลมอานวยการ 2. กลมบรหารงานบคคล 3. กลมนโยบายและแผน 4. กลมสงเสรมการจดการศกษา 5. กลมนเทศ ตดตามและประเมนผลการจดการศกษา 6. กลมสงเสรมสถานศกษาเอกชน 7. หนวยตรวจสอบภายใน ผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา มบทบาทหนาทดงตอไปน

1. เปนผบงคบบญชาขาราชการสานกงานเขตพนทการศกษา 2. รบผดชอบการปฏบตงานของสานกงานเขตพนทการศกษาตามนโยบายแนวทางและ

แผนของกระทรวง 3. ปฏบตหนาทตามกฎหมายอนโดยคานงถงนโยบายคณะรฐมนตร แนวทางและแผน

กระทรวง 4. ปฏบตงานตามทปลดกระทรวง เลขาธการ มอบหมายงานทง 4 ดาน 5. บรหารงานในสานกงานเขต 6. เปนผบงคบบญชาขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในเขต 7. รบผดชอบงานในอานาจหนาท อ.ก.ค.ศ. เขต และท อ.ก.ค.ศ. เขต 8. เสนอแนะการบรรจและแตงตงและการบรหารงาน งานบคคลแก อ.ก.ค.ศ. เขต 9. พจารณาความดความชอบผ บรหารขาราชการครและบคลากรทางการศกษา

และหวหนาหนวยงานในกากบของเขตพนทการศกษา 10. จดมาตรฐาน กาหนดภาระงานขนตา และเกณฑการประเมนผลงานสาหรบบคลากร

ของสานกงานเขตพนทการศกษาในแตละตาแหนงตามกรอบท อ.ก.ค.ศ. กาหนด 11. ประเมนคณภาพขาราชการในสานกงานเขตพนทการศกษาและการบรหารงานบคคล

ในเขตพนทการศกษาและทารายงานการบรหารงานบคคล เสนอ อ.ก.ค.ศ. เขตพนทการศกษา เพอเสนอ ก.ค.ศ. ตอไป

12. จดทาและพฒนาขอมลขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในเขตพนทการศกษา ใหทนสมยตลอดเวลา

25

 

13. จดทาแผนและสงเสรมการพฒนาขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในเขตพนทการศกษาอยางตอเนอง และปฏบตการอนตามทคณะอนกรรมการ ขาราชการครและบคลากรทางการศกษาเขตพนทการศกษามอบหมายหรอตามกฎหมายกาหนด

14. ประเมนคณภาพการบรหารงานบคคลและจดทารายงานผลการปฏบตงานประจาปสถานศกษา

การบรหารและการจดการศกษาในเขตพนทการศกษา แนวคดและหลกการ การนาเสนอแนวความคด การบรหารและการจดการ การนยมโดยเฉพาะองคประกอบ

ของแนวคดทงสองอยางตางมพนฐานมาจากแนวคดเดยวกน การจดการหรอการบรหารไมวา เปนกระบวนการทกอใหเกดประสทธภาพและความสมบรณในกจกรรมตาง ๆ ขององคการ การบรหารหรอการจดการดงกลาวถอวาเปนหนาทของผบรหารทมองคประกอบดานการวางแผน การจดองคการ การสงการ และการควบคม

ร และรายส (Rue & Ryars, 1997, pp 5 – 11) ใหนยามวา การจดการ คอ รปแบบการทางานเกยวของกบการประสานระหวางองคการกบทรพยากร แรงงานและทนเพอผลสมฤทธ ในวตถประสงคขององคการ ประกอบดวยกระบวนการซงเรยกวา หนาทการบรหาร 4 ประการ เชนเดยวกบการนาเสนอของ Robbins

โบวและคณะ (Bovee et al., 1993, p.5) เสนอวาการจดการเปนกระบวนการนาไปสผลสาเรจตามเปาหมายขององคการ โดยมองคประกอบ 4 ดาน ดงกลาว และองคประกอบ ทง 4 ดาน มความสมพนธในเชงหนาทเพอนาทรพยากร เชน คน เงน วตถดบ และสารสนเทศ มาจดกระทาใหเกดประสทธภาพและประสทธผล

บารโทล และมารตน (Bartrol & Martin, 1998, pp.5 – 9) นาเสนอนยามการจดการวา เปนกระบวนการททาใหเกดผลสาเรจขององคประกอบดวยหนาท 4 ประการ ดงทไดกลาวแลว นอกจากนน ทงสองยงไดเสนอนยามของกระบวนการจดการวา หมายถง กระบวนการทเกยวของกบการทางาน ไดแก การจดระเบยบการทางาน วธการทางานและบทบาท หนาท การบรหาร ผลสาเรจของการดาเนนงานตามเปาหมายของงาน โดยกระบวนการดงกลาวตองมพนฐานความรและทกษะดานการจดการเปนอยางด

จากแนวคดดงกลาวมาแลวสรปไดวา การบรหารหรอการจดการเปนหนาททางการบรหารซงมองคประกอบ 4 ประการ คอ การวางแผน การจดองคการ การสงการ และการควบคม ทงหนาทดงกลาวเปนสวนหนงของกระบวนการการบรหารหรอการจดการ

ดงนน หากพจารณาในแงทฤษฎองคการ จะพจารณาไดวา สานกงานเขตพนทการศกษาเปนกระบวนการ ซงตองมการบรหารจดการเขามาเกยวของ กระบวนการบรหารองคการดงกลาวจงหมายถง กระบวนการตาง ๆ ดงทกลาวมาขางตน

26

 

การบรหารและการจดการของสานกงานเขตพนทการศกษาไดดา เ นนการตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2 ) พ.ศ. 2545 มาตรา 39 กาหนดใหกระทรวงกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษาทงดานวชาการ งบประมาณ การบรหารบคคล และการบรหารงานทวไป ไปยงคณะกรรมการและสานกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษาในเขตพนทการศกษาโดยตรง ดงน (กระทรวงศกษา, 2546, หนา 55 – 57) 1. การบรหารงานวชาการ หลกการและแนวคด

1.1. ยดหลกใหสถานศกษาจดทาหลกสตรสถานศกษา ใหเปนไปตามกรอบหลกสตรแกนกลางศกษาขนพนฐานและสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของชมชนและสงคมอยางแทจรง โดยมคร ผบรหาร ผปกครองและชมชนมสวนรวมในการดาเนนงาน

1.2. มงสงเสรมสถานศกษาใหจดกระบวนการเรยนร โดยถอวาผเรยนมความสาคญสงสด 1.3. มงสงเสรมใหชมชนและสงคมมสวนรวมในการกาหนดหลกสตรกระบวนการ

เรยนร รวมทงเปนเครอขายและแหลงการเรยนร 1.4. มงจดการศกษาใหมคณภาพและมาตรฐาน โดยจดใหมดชนชว ดคณภาพ

การจดหลกสตร และกระบวนการเรยนร และความสามารถตรวจสอบคณภาพการจดการศกษา ไดทกชวงชน ระดบเขตพนทการศกษาและสถานศกษา

1.5. มงสงเสรมใหมการรวมมอเปนเครอขาย เพอเพมประสทธภาพและคณภาพ ในการจดและพฒนาการศกษา

2. การบรหารงบประมาณ หลกการและแนวคด

การบรหารงบประมาณของเขตพนทการศกษาเปนการบรหารงบประมาณแบบมงมนผลงานระบบงบประมาณมงเนนผลงาน คอ วธการทเปนระบบมการระบพนธกจขององคการ เปาหมายและวตถประสงคและมการประเมนผลสาเรจอยางสมาเสมอ โดยการเชอมโยงขอมลเกยวกบทรพยากรทใชไปกบผลผลตทเกดขน ลกษณะสาคญของระบบการบรหารแบบมงเนนผลงาน (Perfomance Based Budgeting : PBB) คอ เปนระบบงบประมาณทกาหนดใหมการดาเนนงานครบวงจรตงแตการวางแผน การจดสรรงบประมาร การจดการทเนนผลผลต (Output) และผลลพธ (Outcomes) มการเปลยนแนวทางการบรหารไปสการบรหารทมงเนนผลผลต (Result Based Management) มการกาหนดเปาหมายการทางานเปนระบบ มแผนกลยทธทชดเจน มดชนชวด มการวดผลการดาเนนงานขององคการอยางมระบบสามารถวดและประเมนผล การทางานได

27

 

การจดทางบประมาณระดบเขตพนทการศกษา 1. วเคราะหสภาพแวดลอมของเขตพนทการศกษา 2. ประเมนสถานภาพของเขตพนทการศกษา 3. จดวางทศทางของเขตพนทการศกษา 4. กาหนดกลยทธเขตพนทการศกษา และตวชวด 5. จดทากรอบแผนงาน/ โครงสราง/ กจกรรม 6. จดทากรอบประมาณการรายจายลวงหนาระยะปานกลางเขตพนทการศกษา

3. ดานการบรหารทวไป หลกการและแนวคด

1. ยดหลกใหสถานศกษามความอสระในการบรหารและจดการศกษาดวยตนเอง ใหมากทสด โดยเขตพนทการศกษามหนาทกากบดแล สงเสรม สนบสนน และประสานงาน ในเชงนโยบายใหสถานศกษาใหเปนไปตามนโยบายและมาตรฐานการศกษาของชาต

2. มงสงเสรมประสทธภาพและประสทธผลในการบรหารและการจดการศกษาของเขตพนทการศกษาและสถานศกษา ตามหลกการการบรหารงานทมงเนนผลสมฤทธของงานเปนหลกโดยเนนความโปรงใส ความรบผดชอบทตรวจสอบได ตามกฎเกณฑ กตกา ตลอดจนการมสวนรวมของบคคล ชมชน และองคการทเกยวของ

3. มงพฒนาองคการทงระดบเขตพนทการศกษาและสถานศกษา ใหเปนองคการสมยใหม โดยนานวตกรรมและเทคโนโลยมาใชอยางเหมาะสมสามารถเชอมโยง ตดตอสอสารกนไดอยางรวดเรวดวยระบบเครอขายและเทคโนโลยททนสมย

การบรหารงานทวไปเปนกระบวนการสาคญ ทชวยประสาน สงเสรม และสนบสนนใหการบรหารงานอน ๆ บรรลผลตามมาตรฐานคณภาพและเปาหมายทกาหนดไวโดยมบทบาทหลกในการประสานสงเสรมสนบสนน และการอานวยความสะดวกตาง ๆ ในการบรหารการศกษาทกรปแบบ ทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษา ตามอธยาศย ตามบทบาทของสานกงานเขตพนทการศกษา สถานศกษา ตลอดจนการจดและใหบรการการศกษาของบคคล ชมชน องคการ หนวยงาน และสถาบนสงคมอน (สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ, 2543, หนา 47)

สรป สานกงานเขตพนทการศกษาเปนหนวยงานหรอองคการทางการศกษา ในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการตามพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. 2546 ทาหนาทในการประสานสงเสรมสนบสนนและใหบรการทางการศกษากบองคการหรอหนวยงานตางๆทงภาครฐภาคเอกชนและองคกรปกครองสวนทองถนปจจบน สานกงานเขตพนทการศกษา ทวประเทศ แบงเปนจานวน 225 เขต

28

 

เปนสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา 183 เขต และสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา 42 เขต โดยแตละสานกงานเขตพนทการศกษา มผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาเปนผบรหาร และกาหนดใหมรองผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาจานวนหนงเปนผชวยบรหาร ในการกากบดแล บงคบบญชา ใหเปนไปตามบทบาท หนาทและหรอภารกจตามทไดรบมอบหมายหรอไดรบการกระจายอานาจใหรบผดชอบ แบงเปน 4 ดาน คอ การบรหารงานทวไป การบรหารงานวชาการ การบรหารงานบคคล และการบรหารงบประมาณสานกงานเขตพนทการศกษา จงควรเปนหนวยงานทมความเชยวชาญเปนทยอมรบของการวเคราะหนโยบายและแผนของหนวยเหนอและของสถานศกษา มความสามารถในการกาหนดนโยบายและจดทาแผนพฒนา เปนองคกรนาการพฒนาการศกษา ซงจาเปนตองมบคลากร เครองมอ แผนปฏบตการทมประสทธภาพ และมความสามารถเพยงพอทจะสงเสรม สนบสนน ประสานงานเพอพฒนาคณภาพการศกษาและสถานศกษาในเขตพนทการศกษา ควรเปนแหลงขอมลบรการขาวสารการศกษาควบคกบการกากบดแลสถานศกษา เครองมอ อปกรณ และเทคโนโลย ขาวสาร บคลากรจะตองไดรบการพฒนาอยางตอเนองและสอดคลองกบพฒนาการทางการศกษา เศรษฐกจและสงคมในระดบประเทศและสากลภารกจขางตนของสานกงานเขตพนทการศกษาซงไมวาจะเปนเรองของปญหาหรอเรองทจะตองพฒนาใหเกดความสาเรจ บคคลสาคญทมสวนสาคญยงคอผบรหารการศกษาททาหนาททงเปนผบรหารองคการและผบงคบบญชาของหนวยงานนน โดยมภาระหนาทต งแตการกาหนดนโยบายในหนวยงาน การวางแผน การวนจฉย ตดสนใจสงการ การมอบหมายงาน ประสานงาน ตดตามและประเมนผลงาน ตลอดจนการประพฤตปฏบตตนใหเปนแบบอยางทดแกผใตบงคบบญชาและบคคลแวดลอม เพอความสาเรจขององคการตอไป ซงสงทสาคญของผบรหารทกคน คอภาวะผนาทเปรยบเสมอนเปนชวตและพลงงานของการทางานเปนกลมทมหรอระดบองคการใหสาเรจไดดงนนการแสวงหารปแบบภาวะผนาทมประสทธผลและสอดคลองกบบรบทของการเปลยนแปลงจากการปฏรปการศกษากยงเปนสงจาเปน โดยเฉพาะอยางยง ภาวะผนาของผบรหารการศกษา ทจะสามารถนาพาองคการใหมความเปนน าหนงใจเดยวกน ปฏบตงานเพอมงไปสเปาหมายทตงไวรวมกนอยางมประสทธภาพเกดประสทธผลแกบคคล กลมและองคการตลอดจนระดบสงคมตอไป ดงนน ผวจยจะไดนาเสนอในเรองของแนวคดทฤษฎภาวะผนาในตอนตอไป

2.2 แนวคดและทฤษฎผนาและภาวะผนา 2.2.1 ผนา (leader) โดยปกตแลวทกหนวยงานหรอสงคมทกระดบยอมตองการผนากลมหรอผนาองคการซงอาจจะไดรบการแตงตงโดยการคดเลอกหรอโดยการสบทายาทกตาม (O’Leary, 2000, p. 1) ซงเปนบคคลทมบารมสามารถตดสนใจไดเปนอยางดรวมทงสามารถกระตนคนอนใหบรรลเปาหมายทวาง

29

 

ไวไดผนานจะสรางกระบวนการในการชกจงใหพนกงานทางานเพอบรรลวตถประสงคขององคการ (Lussier, 1996, p. 212) ผนาอาจเปนบคคลทไดรบการแตงตงขนหรอไมไดแตงตงกได ซงเปนไดทงผนาทเปนทางการ ( formal leader ) กบผนาทไมเปนทางการ ( informal leader ) ลกษณะเดนของผนาตามความหมาย คอ จะตองเปนบคคลทมอทธพลและบทบาทเหนอผอน ในการดาเนนงานขององคการใดองคการหนง อาจมผนาไดหลายคน ซงผนาไมจาเปนตองเปนผบรหารเสมอไป เพราะผบรหารเปนผมอานาจมอทธพลเหนอบคคลอนๆ ในหนวยงานโดยตาแหนง เปนอานาจทไดตามกฎหมาย (authority) สวนผนาจะมอานาจบารม (power) เหนอบคคลอนๆในหนวยงานโดยการยอมรบหรอการยกยอง ดงนนผบรหารอาจเปนคนคนเดยวกนกบผนา หรอคนละคนกนยอมได ซงถาเปนคนคนเดยวกนจะมทงอานาจตามกฎหมายและอานาจบารม ซงจะมผลใหการดาเนนงานในหนวยงานเปนไปอยางมประสทธภาพ

นกวชาการไดใหความหมายของผนา (leader) ทหลากหลาย ดงน 1. ผนา คอผทมอทธพลในทางทถกตองตอการกระทาของผอน 2. ผนา คอ ผทมอทธพลในทางทถกตองตอการกระทาของผอนมากกวาคนอนๆในกลม

หรอในองคการซงเขาปฏบตงานอย 3. ผนา คอ ผทไดรบการเลอกตงจากกลมเพอใหเปนหวหนา 4. ผนา คอ ผซงใชอทธพลในการกาหนดเปาหมายหรอการปฏบตงานใหบรรลเปา หมายของกลมหรอองคการ 5. ผนา คอ ผซงไดรบตาแหนงในสานกงานและมอทธพลในตวสง (มองในแงของ

ตาแหนงงาน) ผนาเปนบคคลทมความสามารถในการสรางความเชอมนของบคคลในองคการ (DuBrin,

1998: p. 2) และมอทธพลตอผอนในการขบเคลอนการพฒนาและเปลยนแปลงองคการใหสามารถฟนฝาอปสรรคและปญหาไปสเปาหมายสงสดทองคการตงไว (Daft, 2005: p. 5) จงสรปไดวาผนาอาจเปนบคคลทไดรบการแตงตงหรอไมกได เปนทงผนาทเปนทางการ ( formal leader ) กบผนาทไมเปนทางการ ( informal leader ) ลกษณะเดนของผนาตามความหมายน คอ จะตองเปนบคคลทมอทธพลและบทบาทเหนอผอน

ยคล (Yukl,1998: pp. 3-4) ใหความหมายวา ผนา คอบคคลทมอทธพลสงสดในกลม และเปนผทตองปฏบตภาระหนาทของตาแหนงผนาทไดรบมอบหมาย สวนบคคลอนในกลมทเหลอเปนผตามแตอกมมหนง ผนาเปนบคคลทสมาชกในกลมยอมรบ เปนผมอทธพลในตนเอง มอานาจตามกฎหมายหรออานาจบารม มความสามารถในการจงใจ มการใชอทธพลในการตดสนใจ มการประสานงานรวมกนโดยสมาชกในกลมยนยอมปฏบตตาม เพอใหบรรลเปาหมายขององคการ ผนาเปนบคคลทมความสามารถในการสรางความเชอมนของบคคลในองคการ (DuBrin,1998, p. 2)

30

 

และมอทธพลตอผอนในการขบเคลอนการพฒนาและเปลยนแปลงองคการใหสามารถฟนฝาอปสรรคและปญหาไปสเปาหมายสงสดทองคการตงไว (Daft & Lim, 2004, p. 5) ฉะนนสรปไดวาผนาคอบคคลทจะนาองคการไปสเปาหมายทตงไวโดยอาศยกระบวนการจงใจใหผตามทางานไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล จากความหมายของผนาทกลาวมาแลวขางตนจะเหนวาผนาเปนผทมอานาจโดยตาแหนงแตจะเปนบคคลทมภาวะผนาหรอไมจะตองเปนผทมบารมซงนนคอการมความสามารถในการชกจงหรอควบคมพฤตกรรมของบคคลอนใหปฏบตหรอคดในแนวทางทสอดคลองกบเปาหมายขององคการ

สรปไดวา ผนา หมายถง บคคลทไดรบการแตงตง หรอไดรบการยอมรบจากสมาชกใหเปนหวหนากลมโดยจะเปนศนยรวมในการตดสนใจเพอแกปญหาประสานงาน และดาเนนงานของกลม ซงมกจะเกดจากความยนยอมของสมาชกมากกวาการแตงตงอยางเปนทางการ โดยจะตองแสดงภาวะผนา (leadership) ซงหมายถงกระบวนการทผนามอทธพลและใชอานาจเหนอบคคลอนหรอผ ตาม (follower)เพอใหทางานบรรลวตถประสงคตามเปาหมายในสถานการณตางๆ จากความหมายขางตนสามารถสรปสวนประกอบของผนาได 3 ประการ คอ 1) ผนาตองเกยวของกบบคคลอนโดยเฉพาะผตามหรอผใตบงคบบญชาทจะปฏบตตามความตองการของผนา ดงนน ถาปราศจากผตามแลวคณสมบตของผนาในบคคลใดบคคลหนงกจะไมมความหมาย 2) ผนาจะเกยวของกบการตดสนใจ การจดสรรและใชอานาจทไมเทาเทยมกนระหวางผนาและสมาชกของกลม เพอใหสมาชกแสดงพฤตกรรมตามทผนาตองการหรอคาดหวง และ 3) ผนาสามารถใชอทธพลกบผตามหรอผใตบงคบบญชา การมอานาจในการสงการใหผใตบงคบบญชาปฏบตงานใดงานหนงเปนการเฉพาะ และเนองจากอทธพลทมตอผใตบงคบบญชาจะทาใหงานดงกลาวสามารถดาเนนการไปถงเปาหมายทตองการไดอยางราบรนและมประสทธภาพ 2.1.2 ภาวะผนา (leadership) เปนทยอมรบกนโดยทวไปวาความสาเรจหรอความลมเหลวขององคการสงคมและประเทศชาตนนมกจะขนอยกบวาผนาหรอผบรหารจะมความรความสามารถทกษะคณธรรมและจรยธรรม มากนอยเพยงใดและเมอเปนผบรหารและผนาแลวไมวาระดบใด สงทขาดไมไดทบคคลทเปนผนาจะตองมก คอ ภาวะผนา ซงนกทฤษฎทงหลายตางมความเหนสอดคลองกนวา ภาวะผนามความสาคญยงกวาความเปนผบรหารทด การยกระดบความสามารถ การสนบสนนใหบคคลกาวไปถงศกยภาพจะสามารถนาพาองคการไปสความสาเรจภาวะผนา จงเปนคณลกษณะและความสามารถหลกของบคคลทองคการใหความสนใจและพฒนา และภาวะผนา เปนปจจยทสาคญสาหรบองคการทกประเภท เพราะองคการจะมความเจรญรงเรองหรอตกตาหรอไมเพยงใด สาเหตหนงมาจากการทผบรหารหรอผนาในองคการนนมภาวะผนาเพยงพอทจะโนมนาวหรอชกจงใหบคลากรทางานบรรลเปาหมายหรอไม ไดอยางไรนนเอง (สนทร วงศไวศยวรรณ และ เสนห จยโต, 2545, หนา 147) โดยทผนา เปนตวบคคลทไดรบการแตงตงหรอไดรบการยกยอง แตภาวะผนา คอ

31

 

คณสมบตทผนาควรจะพงมซงไดแกอทธพลในความสมพนธ ความสามารถตาง ๆ เชน การตดตอ สอสาร เปนตน นกวชาการไดใหความหมายของภาวะผนา (leadership)ไวหลากหลาย ดงน

ภาวะผนา คอ ความสมพนธทเกดขนระหวางบคคล 2 คนขนไปโดยบคคลหนงพยายามทจะใชอทธพลเหนอบคคลอนๆ ชนาใหทกคนทางานเพอใหบรรลเปาหมายบางอยาง(Szilagyi & Wallace, 1980: p. 227) ภาวะผนา คอ กระบวนการเปลยนแปลง ผนา เปนผเปลยนแปลงการปฏบตงานของผตาม ใหไดผลเกนเปาหมายทกาหนด รวมทงทศนคต ความเชอ ความเชอมนและความตองการของผตามตองไดรบการเปลยนแปลงจากระดบตาไปสระดบทสงกวา (Bass, 1985: p. 545)

ภาวะผนาคอ ความสามารถทจะทางานใหสาเรจโดยอาศยและผานบคคลอน ขณะเดยวกนกไดรบความเคารพ ความมนใจ ความจงรกภกด และใหความรวมมอดวยความเตมใจ (Plunkett, 1992: p. 325)

ภาวะผนา คอ พฤตกรรมสวนตวของบคคลคนหนง ทจะชกนากจกรรมของกลมใหบรรลเปาหมายรวมกน (Yukl, 1998: p. 2)

ภาวะผนา คอ ความสามารถทจะสรางความเชอมนและใหการสนบสนนบคคลเพอบรรลเปาหมายขององคการ (DuBrin, 1998: p. 2)

ภาวะผนา คอ ความสมพนธทมอทธพลระหวางผนา และผตาม ทาใหเกดการเปลยนแปลง เพอใหบรรลจดมงหมายรวมกน (Daft, 1999: p. 5)

คอตเตอร (Kotter, 1999: pp. 26-28) กลาววาภาวะผนาหมายถงความสามารถในการเผชญสภาวะการเปลยนแปลงโดยมผนาเปนผสรางวสยทศน เปนตวกากบทศทางขององคการในอนาคตจากนน จงจดวางคนพรอมทงสอความหมายใหเขาใจวสยทศนและสรางแรงดลใจแกคนเหลานนใหสามารถเอาชนะอปสรรคเพอไปสวสยทศนดงกลาว

ยคล (yukl, 2002: p. 7) อธบาย ความหมายของภาวะผนาไววา หมายถง กระบวนการของการมอทธพลตอผอน เพอใหเกดความเขาใจและการเหนพองตองกนเกยวกบเปาหมายและวธการทตองการปฏบตใหสาเรจ อกทงเปนกระบวนการของการชวยใหความพยายามของบคคลและกลมไดบรรลเปาหมายทมรวมกน ดาฟท (Daft, 2002: p. 5) ใหทศนะวา ภาวะผนา เปนเรองของความสมพนธทเกยวกบการมอทธพลตอกนและกนระหวางผนาและผตาม ซงมสวนเกยวของในการเปลยนแปลงและผลลพธของเปาหมายทบคคลเหลานนมรวมกน

สรป ภาวะผนา หมายถง พฤตกรรมทมอทธพลในการจงใจบคคลอนในองคการ ใหรวมมอ ประสานงานกนเพอใหบรรลเปาหมายทวางไว โดยอาศยกระบวนการสอสารและการมปฏสมพนธระหวางสมาชกในกลม ความสาเรจในอาชพของแตละคนและชะตากรรมขององคการมกจะถกกาหนดโดยพฤตกรรมทมประสทธผลของผนา

32

 

2.1.3 พฒนาการทฤษฎภาวะผนา ทฤษฏภาวะผนาเปนความพยายามทจะใชวธการวจยอธบายแงมมใดแงมมหนงของผนาใน

เชงปฏบต เพอใหสามารถเขาใจ ทานาย หรอควบคมภาวะผนาทมประสทธผลได มผจาแนกทฤษฎภาวะผนาไวหลายรปแบบ ดงขอยกเปนตวอยาง ตอไปน 1) อาชว และลซเออร (Achua & Lussier, 2010: p. 4) ไดจาแนกทฤษฎภาวะผนาออกเปน 4 กลม คอ ทฤษฎภาวะผนาเชงคณลกษณะ (trait leadership theory) ทฤษฎภาวะผนาเชงพฤตกรรม (behavioral leadership theory) ทฤษฎภาวะผนาตามสถานการณ (contingencyleadership theory) ทฤษฎภาวะผนาเชงบรณาการ (integrative leadership theory) 2) นอรทเฮาส (Northouse, 2012: p.6) ไดกลาวถงภาวะผนาในลกษณะพฒนาการไว 5 มมอง คอ มมมองดานคณลกษณะผนา (trait approach) เปนทฤษฎของผนาทยงใหญ (great man theory) เนนทการศกษาคณสมบตภายในของผนาทางดานสงคม (social) การเมอง (political) และทางการทหาร (military) ตงแตป 1940 และเรมศกษา ใหมในทศวรรษ 1970 โดยเฉพาะในทศวรรษ 1980 เปนเรองของ 5 คณลกษณะเดน (the big five) หรอปจจย 5 ดานของผนา มมมองดานพฤตกรรมศาสตร (behavior approach) ในปลายทศวรรษ 1930 ไดเนนทางดานพฤตกรรมโดยศกษาวาผนาทาอยางไร เชนงานวจยของ Ohio State University และ University of Michigan ในทศวรรษ 1940 - ทศวรรษ 1950 และมการศกษาอยางจรงจงในตนทศวรรษ 1960 โดย Blake and Moulton ทเขยนหนงสอเมอป 1964 โดยเปนการศกษาวา ผจดการ (manager) มหนาทสองประการทแสดงออกเปนพฤตกรรม คอ พฤตกรรมการทางาน (task behaviors) และพฤตกรรมความสมพนธ (relationship behaviors) ในบรบทขององคการ มมมองดานสถานการณ (situational approach) มแนว คดวา ในสถานการณทแตกตางกนยอมตองการชนดของภาวะผนาทแตกตางมมมองนเรมตงแตปลายทศวรรษท 1960 โดย Hersey and Blanchard และ Reddin และพฒนาใหมตงแตทศวรรษ 1970 -1990 หนงในทฤษฏนน คอทฤษฎเสนทางสเปาหมาย (path goal theory) ทศกษาวาผนาใชแรงจงใจโนมนาวสมาชกเพอพฒนาผลการปฏบตงานและความพง พอใจในการปฏบตงานไดอยางไร และมมมอง contingency theory ทเนนการจบคระหวางรปแบบภาวะผนากบตวแปรดานสถานการณ มมมองความสมพนธ (relational approach) ในทศวรรษ 1990 มการศกษาเรองความสมพนธระหวางผนาและผตาม และสรางทฤษฏการแลกเปลยนระหวางผนาและสมาชก (leader-member exchange : LMX) ททานายวาความสมพนธทมคณภาพสงใหผลลพธเชงบวกตอผนามากกวา ความสมพนธทมคณภาพ ในมมมองความสมพนธน ยงมความสนใจศกษาอยจนถงปจจบน มมมองภาวะผนาแบบใหม (new leadership approaches) มการศกษาภาวะผนาแบบใหมเมอกลางทศวรรษ 1980 เรมตงแตป 1985 โดย Bass และคณะ ทไดเขยนทฤษฎภาวะผนาแบบมเสนห(เชงเสนหา สรางบารม ศรทธาบารม) (charismatic leadership) และภาวะผนาเชงวสยทศน (visionary leadership) ทตอมาไดพฒนามาเปนภาวะผนาแบบเปลยนแปลง (transformational

33

 

leadership) ทอธบายภาวะผนาทเปลยนแปลงคนและองคการ สวนมมมองภาวะผนาทเขามาใหม (emerging leadership approaches) มการศกษาภาวะผนาใหมๆ ในศตวรรษท 21 เชน authentic leadership (ภาวะผนาแทจรง) เปนการศกษาความเปนผนาทแทจรงของผนาเชนเดยวกบ spiritual leadership (ภาวะผนาเชงจตวญญาณ)ทเปนการศกษาวาผนาใชคานยมความรสกวาไดรบการเรยกรองและความเปนสมาชกดวยกนเพอสรางแรงจงใจใหผตามหรอการศกษาภาวะผนาแบบใฝบรการ (servant leadership) ท เนนหลกของความใสใจ (caring principle) ทผนาทาตวเปนผรบใชสนใจความตองการของผตามในการพฒนาใหผตามม อสระและความรมากขนและเปนผรบใชเชนเดยวกน

3) ดาฟท (Daft, 2002: pp. 371-375) ดาฟทและลม (Daft & Lim, 2004: pp. 135-137) ไดแยกประเภทผนาออกเปน 4 รปแบบ คอ(1) ผนาแบบเผดจการ (authoritarian management) (2) ผนาแบบมสวนรวม (participative management) (3) ผนาแบบผพทกษ (stewardship) และ(4) ผนาแบบใฝบรการ (servant leadership) โดยผนาแบบใฝบรการควรเปนรปแบบทนาจะนามาใชในการบรหารงานในยคโลกาภวตนทเปนการทางานดวยการเปลยนแปลงอยางฉบพลนทาใหองคการมลกษณะยดหยนไรขอบเขตและโครงสรางทแนนอนและเนอหาของการทางานยงเปลยนแปลงไปจากการทางานทอาศยเพยงความสามารถทางดานรางกายเปนสวนใหญ กกลายมาเปนการทางานทตองใชความสามารถมากกวาโดยทการทางาน ผนาไมสามารถสงเกตการณตรวจสอบและควบคมไดอยางทวถงแสดงใหเหนวาการมผนาทเกงแตเพยงคนเดยว อาจไมสามารถทาใหเกดประสทธผลแตสมาชกในกลมหรอทมตองมภาวะผนารวมกนดวย เพอใหเหนพฒนาการและการเสรมซงกนและกนของแตละทฤษฎ จงขอนา แนวคดแตละทฤษฎมานาเสนอผสมผสานกนไปตงแต ทฤษฎภาวะผนาเชงคณลกษณะ (trait leadership theory) ทฤษฎภาวะผนาเชงพฤตกรรม (behavioral leadership theory) ทฤษฎภาวะผนาตามสถานการณ (contingency leadership theory) และทฤษฎภาวะผนาเชงบรณาการ (integrative leadership theory) ซงทฤษฎภาวะผนาเชงบรณาการน มความหลากหลายในการเรยกชอและขอบเขต เชน ทฤษฎภาวะผนาเชงจรยธรรม (ethical leadership) เปนตน แตละแนวคดทฤษฎ มดงน ทฤษฎภาวะผนาเชงคณลกษณะ ภาวะผนาเชงคณลกษณะ (traitleadership) ทฤษฎเหลานเชอวาภาวะผนาทมประสทธผล (effective leadership) จะตองมคณลกษณะประจาตวของผนาบางประการดงน (Achua & Lussier, 2010: pp. 26-60) ทฤษฎนเกดขนในชวงทศวรรษ 1930-1940 เปนระยะเรมแรกของการศกษาทมความเชอวาภาวะผนาเปนสงทตดตวมาแตกาเนด งานวจยสวนใหญมงตรวจสอบหาคณลกษณะทแตกตางกนระหวางผนาและผตามหรอระหวางผนาทมและไมมประสทธผล ในตวแปรทงกายภาพและจตวทยา โดยเชอวาลกษณะบางอยางทปรากฏในตวผนา มผลทาใหผนามลกษณะแตกตางจากผตาม หรอทาใหผนาแตละคนมประสทธผลแตกตางกนไป ทฤษฎลกษณะผนาแบบน

34

 

ไดแนวทางศกษามาจากทฤษฎมหาบรษผยงใหญ (great man theory) ซงสมยกรกและโรมนโบราณ ถอวาผนาเปนมาแตกาเนด สรางกนไมได ดงนน ผนาทประสบความสาเรจจะเปนผทมความสามารถเหนอคนธรรมดา (extra–ordinary abilities) จากการศกษางานวจยทรวบรวมตงแตป ค.ศ. 1904-1940 ไดแสดงใหเหนวาลกษณะเฉพาะและบคลกภาพสวนตวบางประการของผนา เชน ลกษณะทางกาย ทกษะทางสงคม และความสามารถทางสตปญญา เปนตน เปนคณลกษณะททาใหบคคลบรรลถงความเปนผนา และเปนผนาทมประสทธผล Stogdill (1974) ไดทาการศกษารวบรวมงานวจยเกยวกบคณลกษณะของผนากวา 163 เรอง ตงแตป ค.ศ. 1948-1970 จนทาใหสามารถระบคณลกษณะของผนาทดวาขนอยกบคณลกษณะ 6 ดาน คอ 1) ลกษณะทางกายภาพ (physical characteristics) ไดแก เปนผทมสขภาพรางกายแขงแรงสมบรณ 2) ภมหลงทางสงคม (social background) ไดแก มการศกษาด สถานะทางสงคมทด 3) สตปญญา (intelligence) ไดแก การมสตปญญาสง มการตดสนใจด มทกษะในการสอความหมาย และการพด 4) บคลกภาพ (personality)ไดแก การมความตนตวอยเสมอ ควบคมอารมณได มความคดรเรมสรางสรรค มคณธรรม จรยธรรม และมความเชอมนในตนเอง 5) ลกษณะทเกยวของกบงาน (task-related characteristics) ไดแก มความปรารถนาทจะทาใหดทสด มความรบผดชอบ ไมทอแทตออปสรรคและมงงาน และ 6) ลกษณะทางสงคม (social characteristics) ไดแกปรารถนาทจะรวมมอในการทางานกบคนอนๆ มเกยรต เปนทยอมรบของบคคลอน เขาสงคมเกง และเฉลยวฉลาด ผลการวจยของศนยการพฒนาภาวะผนาแหงมหาวทยาลยฮารวารด (Harvard University) ประเทศสหรฐอเมรกา (McCall and Lombards, 1983 cited in Yukl, 1998) ไดคนพบลกษณะสาคญของผนาทประสบความสาเรจไววา ดงน 1) มความมนคงในอารมณและมจตใจทแนวแน (emotional stability and composure) 2) มความสามารถในการปกปองคมครอง (defensiveness) 3) มทกษะในการสรางความสมพนธกบบคคลอน (interpersonal Skills) 4) มทกษะทางดานการคดและเทคนควธ (technical and cognitive skill) Boyatzis(1982) ไดทาการศกษาวจยในองคการทหลากหลายในองคการภาครฐและเอกชน พบวาสมรรถภาพ (competencies) ของผนามความสมพนธกบประสทธผลในการจดการสมรรถภาพดงกลาวประกอบดวยการจงใจ (motives) คณลกษณะ (traits) และทกษะ (skills) จนตภาพแหงตน(self-image) และความร (knowledge) ซงในดานคณลกษณะนนไดคนพบคณลกษณะของผนาทมประสทธภาพ ดงน คอ 1) มงเนนประสทธภาพ (efficiency orientations) 2) ใสใจกบผลกระทบทจะเกดขนตามมา (concern with impact) 3) ปฏบตกจกรรมทแสดงถงความคดรเรมในการปฏบตสงตาง ๆ (proactivity) 4) มความเชอมนในตนเอง (self - confidence) 5) มความสามารถในการสรางกรอบแนวคดรวบยอดตอสงตางๆ (conceptualization) 6) มความสามารถในการวนจฉยสงตางๆ โดยใชประโยชนจากความคดรวบยอด (diagnostic use of concepts) 7) มอานาจบารมทางสงคม (use of socialized power) และ 8) มการบรหารจดการโดยอาศยกระบวนการกลม(managing group proce

35

 

Bothwell (1983) ใหความหมายลกษณะของผนาซงผวจยสวนใหญใชในการศกษาความ สมพนธกบภาวะผนาม 10 ประการ ดงน 1) ความฉลาด (intelligence) 2) เขากบผอนไดด (ability to get along well with others) 3) มทกษะทเกยวของกบสมรรถภาพเชงเทคนค (skill in the area of technical competence) 4) สามารถจงใจตนเองและผอน (ability to motivate self and others) 5) มความมนคงในอารมณและควบคมตนเอง (emotional stability and self control) 6) มทกษะในดานการวางแผนและจดการ (planning and organizing skills) 7) มความปรารถนาอยางแรงกลาทจะใหงานสาเรจ (strong desire to achieve task) 8) มความสามารถในการใชกระบวนการกลม (ability to use the group process) 9) เปนผมประสทธภาพและประสทธผล (to be effective and efficient) และ 10) มความสามารถในดานการตดสนใจ (decisive) จากคณลกษณะผนาทมประสทธผลตามแนวคดดงทกลาวมา สามารถสรปไดวาคณลกษณะของผนาทชวยใหเกดประสทธผลของภาวะผนา หรอชวยใหผนาสามารถนากลมหรอองคการไปสความสาเรจ โดยคณลกษณะดงกลาวนมกจะปรากฏในตวของผนาทกคน ซงสามารถจาแนกไดเปน 5 ดาน คอ 1) คณลกษณะดานรางกาย ประกอบดวย มรางกายทสมบรณแขงแรง มพลงและความทนทานของรางกาย มบคลกภาพด และแสดงออกทเหมาะสม 2) คณลกษณะดานอารมณและจตใจ ประกอบดวย มความตนตวอยเสมอ มความสามารถในการควบคมอารมณไดด มความเชอมนในตนเอง มความทะเยอทะยานสความสาเรจ เตมใจทจะรบผดชอบ มความกลาเผชญกบความยากลาบาก การมความเดดขาด 3) คณลกษณะดานสงคม ประกอบดวย ความเตมใจทจะทางานรวมกบผอน มสถานภาพเปนทยอมรบมความสามารถเขาสงคม มความสามารถในการปรบตวเขากบสถานการณตาง ๆ ได มความพรอมทจะใหความชวยเหลอ มความเหนอกเหนใจ เชอถอและใหการยอมรบผอน มฐานะ มความสามารถในการปกปองคมครอง และมอานาจบารมทางสงคม 4) คณลกษณะดานสตปญญา ประกอบดวย ความสามารถทางสตปญญา มการตดสนใจทด ความคดรเรมสรางสรรค เฉลยวฉลาด ไหวพรบ มจนตนาการ ความสามารถในการสรางกรอบแนวคดรวบยอด ความสามารถในการวนจฉย และ 5) คณลกษณะดานคณธรรม ประกอบดวย ความอดทน อดกลน ความซอสตย ความมานะ ความรบผดชอบ ความยตธรรม ความไมเหนแกตว และความเสยสละ ในสวนของทกษะททาใหเกดประสทธผล ไดขอคนพบเกยวกบทกษะผนาทมประสทธผล (leadershipskills) ดงตอไปน McCauley,Moxleyand Velsor (1998) ไดนาเสนอทกษะสาคญและจาเปนสาหรบผนาทมประสทธผลไว 4 กลม จานวน 16 ทกษะ คอกลมท 1 ความสามารถทจะสรางสมพนธกบสงคม (ability to interact socially) ประกอบดวยทกษะทสาคญ 8 ประการ คอ การจดการความขดแยง (conflict management) การเจรจาตอรอง (negotiation) การมอทธพล (influencing) การสรางทมงาน (team building) การฟงอยางกระตอรอรน (active listening) ความสามารถทจะใหขอมลยอนกลบ (ability to give feedback) การสอสาร (communication)และการปรบตว (adaptation) สวนกลมท 2

36

 

การสรางสรรค (creativity) ประกอบดวยทกษะทสาคญ 3 ประการ คอ มองหาขอสรปทเปนทางเลอก (see alternate solutions) ตงคาถามเกยวกบขอตกลงของขอคาถามเหลานน (question assumptions) และสารวจสงตางๆ อยางหลากหลาย (explore ambiguity) กลมท 3 การประเมนเชงวเคราะหและคดอยางเปนระบบ (critical evaluation and systematic thinking) ประกอบดวยทกษะทสาคญ 3 ประการคอคดอยางวเคราะห (think analytically) ปองกนปญหา (detect problems) และการแกปญหา (problem solving) และกลมท 4 การเสรมพลง (empowerment) ประกอบดวยทกษะทสาคญ 2 ประการ คอ กระตนหรอจงใจผอนโดยอาศยการตดสนใจแบบมสวนรวม (ability to motivate others through participative decision making) การกาหนดเปาหมายขององคการ (goal setting) จากผลการวจยของศนยการพฒนาภาวะผนาแหงมหาวทยาฮารวารด (Harvard University) ประเทศสหรฐอเมรกา (McCall and Lombards, 1983 cited in Yukl, 1998) ไดคนพบทกษะของผนาทประสบกบความสาเรจ ดงน 1) มทกษะในการสรางความสมพนธกบบคคลอน (interpersonal skills) 2) มทกษะทางดานการคด และเทคนควธ (technical and cognitive skill) Gardner (1990) ไดกลาวถงทกษะทสาคญสาหรบผนาไว5 ประการ ดงน คอ 1) การสรางความเหนพอง (agreement building) 2) การทางานแบบเครอขาย (networking) 3) การสรางอานาจบารมโดยมตองใชอทธพลของระบบราชการ (exercising nonjuris power) 4) การสรางความเปนกลมหรอสถาบน (Institution Building) และ 5) ความคดทยดหยน (flexibility) Frigon and Jackson (1996) เสนอทกษะจาเปนสาหรบผนาทมประสทธภาพ 14 ประการ ตอไปน 1) การวางแผน (planning) 2) ความเปนผนาในทมงาน (team leadership) 3) ความรบผดชอบทางดานการเงน (financial responsibility)4) การตดสนใจ (decision making) 5) การประเมนสถานการณ (situational assessment) 6) การสอสาร (communication) 7) การบรหารจดการ (management) 8) การใหความรและฝกทกษะตางๆ (teaching) 9) การจดสงอานวยความสะดวก (facilitating) 10) การจดการประชมอยางมประสทธผล (effective meeting management) 11) การตดสนใจโดยยดขอเทจจรงเปนหลก (fact-based decision making) และ 12) ความรในเชงธรกจ (business knowledge) จากการศกษาทกษะผนาทมประสทธผลดงทกลาวมา สรปไดวา ผนาทมประสทธผลตองมทกษะ 3 ดาน คอ ทกษะดานเทคนควธ (technical skills) ทกษะดานมนษย (human skills) และทกษะดานความคดรวบยอด (conceptual skills) จงจะชวยใหปฏบตงานไปสจดมงหมายไดอยางมประสทธผล ในแตละทกษะตอไปน 1) ทกษะดานเทคนควธ (technical skills) เปนทกษะทเกยวของกบการทางานในตาแหนงทผนาแตละคนรบผดชอบ เชน การวางแผนงาน การประเมนผลการใชระบบขอมลสารสนเทศ การนาการประชมและการใชเทคนควธหรออปกรณตาง ๆ เปนตน 2) ทกษะดานมนษย (human skills) เปนทกษะทเกยวของกบการสรางปฏสมพนธกบบคคลอน ๆ

37

 

ในสงคม ตองทางานกบคนทงบคคลภายนอกและภายในหนวยงาน ผนาจงตองมทกษะ ทางดานสงคม เชน ทกษะการสอสาร จดการความขดแยง สรางความเหนพอง และทกษะทางดานการจงใจ เปนตน 3) ทกษะดานความคดรวบยอด (conceptual skills) เปนทกษะในเชงวเคราะหทวไป หรอการคดในเชงตรรกะ สามารถสรางกรอบแนวคดรวบยอดในสงทซบซอนหรอไมชดเจนไดอยางมประสทธภาพมความสรางสรรคในความคดและการแกปญหา สามารถทจะวเคราะหเหตการณและแนวโนม คาดการณการเปลยนแปลง รโอกาส และศกยภาพในการแกปญหา จากแนวคดทฤษฎเกยวกบคณลกษณะผนา และผลงานวจยทเกยวของจะเหนวาแนวคดนกลาวเนนถงคณสมบต บคลกภาพ ทกษะ ความสามารถ และคณลกษณะเฉพาะของความเปนผนาซงอาจไดมาตงแตกาเนดและการเรยนรภายหลง การศกษา การสะสมประสบการณการฝกฝน จนทาใหผนามคณลกษณะทโดดเดนกวาบคคลทวไปในดานตางๆ จนทาใหบคคลทเปนผรวมงานมความไววางใจ เชอมน ศรทธา และมความยนดรวมมอปฏบตตามดวยความเตมใจ จากแนวคด ทฤษฎ และผลการวจยดงกลาว สามารถสรปไดวาภาวะผนาเชงคณลกษณะจาแนกออกเปน 2 ดาน คอ 1) ดานคณลกษณะสวนตวของผนา ประกอบดวยคณลกษณะดานรางกาย ดานอารมณและจตใจ ดานสงคม ดานสตปญญา และดานคณธรรม 2) ดานทกษะผนา ประกอบดวย ทกษะดานเทคนควธ ทกษะดานมนษยและทกษะดานความคดรวบยอด ซงสามารถสรปเปนภาพประกอบท 2.3ได ดงน คณลกษณะดานรางกาย

คณลกษณะดานอารมณจตใจ

คณลกษณะดานสงคม

คณลกษณะดานสตปญญา

คณลกษณะดานคณธรรม

ทกษะดานเทคนควธ ทกษะดานมนษย ทกษะดานความคดรวบยอด

ภาพประกอบท 2.3 ภาวะผนาเชงคณลกษณะตามแนวคด ทฤษฎ และผลงานวจย

ทฤษฎภาวะผนาเชงพฤตกรรม ในปลายทศวรรษ 1940 นกวจยเกยวกบภาวะผนาสวนใหญไดเปลยนความสนใจจากทฤษฎ

ภาวะผนาเชงคณลกษณะเปนทฤษฎภาวะผนาเชงพฤตกรรม ซงเนนศกษาถงสงทผนาพดและสงทผนาทา โดยมงหาแบบพฤตกรรมทดทสดในการเปนผนาทมประสทธผล แบบภาวะผนา (leadership style) ในชวงเวลานนหมายถงการผสมกนของคณลกษณะ ทกษะ และพฤตกรรมทผนาใชในการม

คณลกษณะสวนตว ของผนา

ดานทกษะผนา

ภาวะผนา เชงคณลกษณะ

38

 

ปฏสมพนธกบผตาม พฤตกรรมทมการศกษาและทาความเขาใจกนมากคอพฤตกรรมทมงคนหรอมงงาน โดยมองวาพฤตกรรมทมงคนจะทาใหผรวมงานมความสขและทางานไดด และมประสทธภาพ แตถาเนนงานมากผรวมงานกจะหาความสขยาก

ทฤษฎในกลมนไดแก 1) การศกษาภาวะผนาของมหาวทยาลยไอโอวา 2) การศกษาภาวะผนาของมหาวทยาลยมชแกน 3) การศกษาภาวะผนาของมหาวทยาลยโอไฮโอ 4) การศกษาพฤตกรรมผนาตามแนวคดของ Reddin 5) ทฤษฎตาขายภาวะผนาของ Robert Blake and Jane Mouton และ 6) ทฤษฎการใหรางวลและการลงโทษ การศกษาภาวะผนาของมหาวทยาลยไอโอวา นกวจยของมหาวทยาลยไอโอวา (Iowa University) คอ Lewin, Lippett and White (1939 cited in Lunenburg and Ornstein, 2000) ไดทาการศกษาและแบงผนาออกเปน 3 แบบ คอ ผนาแบบเผดจการ ผนาแบบประชาธปไตย และผนาแบบเสรนยม ผลของการศกษาสรปไดวา 1) ในรปแบบพฤตกรรมทง 3 แบบ ผใตบงคบบญชาจะชอบผนาแบบประชาธปไตยมากทสด 2) ผใตบงคบบญชาจะชอบผนาแบบเสรนยมมากกวาแบบเผดจการ 3) ผนาแบบเผดจการจะกอใหเกดพฤตกรรมกาวราวและพฤตกรรมเฉอยชากบผใตบงคบบญชา 4) พฤตกรรมเฉอยชาจะเปลยนเปนพฤตกรรมกาวราว เมอลกษณะผนาเปลยนจากแบบเผดจการมาเปนแบบเสรนยม และ 5) ผลผลตภายใตผนาเผดจการจะสงกวาผลผลตภายใตผนาแบบประชาธปไตยเลกนอย และผนาแบบเสรนยมจะไดผลผลตตาสด พฤตกรรมผนาตามการศกษาของมหาวทยาลยไอโอวาทง 3 รปแบบนนามาประยกตใชใหเกดประโยชนไดทง 3 รปแบบ ขนอยกบในแตละสถานการณและกลมบรบทของสงแวดลอมนนๆ ถาผนาเลอกใชแบบพฤตกรรมไดเหมาะสมกบงานขององคการ กจะทาใหงานบรรลเปาหมาย และเกดประสทธผลทดแกองคการได การศกษาภาวะผนาของมหาวทยาลยแหงรฐโอไฮโอ การศกษาพฤตกรรมผนาของมหาวทยาลยแหงรฐโอไฮโอ (Ohio State University)ซงนาโดย Halpin, Winer and Stogdill (cited in Hoy and Miskel, 2001) ไดศกษาพฤตกรรมผนาใน 2 มต คอ 1) ผนาทมงถงโครงสรางของงานหรอกจสมพนธ (Initiative Structure) หมายถงพฤตกรรมผนาในการสรางความสมพนธระหวางตวผนาและพนกงาน และมความพยายามทจะสรางรปแบบขององคการทเปนระเบยบแบบแผน อธบายไดชดเจน รวมถงกาหนดชองทาง ภารกจ การตดตอสอสารและระบบวธการปฏบตงาน และ 2) ผนาทมงมตรสมพนธ(consideration) หมายถง พฤตกรรมชนาใหเกดมตรภาพ ความเชอถอ ไววางใจซงกนและกน ความยกยองนบถอ และมสมพนธภาพอนอบอน ระหวางผนาและหนวยงานหรอสมาชก เพอนรวมงานใหคาแนะนาชวยเหลอ และใหรางวลเมอทางานไดสาเรจ การศกษาภาวะผนาของมหาวทยาลยมชแกน

นกวชาการของมหาวทยาลยมชแกน (Michigan Studies) ทาการศกษารปแบบพฤตกรรมของผนาหรอผจดการทมผใตบงคบบญชา โดยสามารถแบงพฤตกรรมของผนาออกเปน 2 ประเภท

39

 

ไดแก 1) พฤตกรรมมงคนหรอพนกงาน (employee center supervisors หรอ human relation oriented) ผนาจะพยายามจดสภาพ แวดลอมของการทางานใหสงเสรมและสนบสนนใหลกนองมความพอใจ ผนาจะพยายามมอบหมายงานใหกบลกนอง โดยพยายามเขาถงจตใจของลกนองและ ทาตวเปนผคอยชวยเหลอและใหความสนบสนนแกผใตบงคบบญชา และ 2) พฤตกรรมมงผลผลตหรอเนนงาน (production center supervisors หรอ task-oriented) ผนาจะวางแผนตดสนใจ มอบหมายงาน กากบ ควบคมกจกรรมและการกระทาของลกนองอยางใกลชด โดยเปดโอกาสใหลกนองมสวนรวมในการตดสนใจนอยมาก

การศกษาพฤตกรรมผนาตามแนวคดของ Reddin Reddin (1970)ไดผสมผสานแบบของพฤตกรรมผนาของ 2 มต (มตมงกจสมพนธและมตมงมตรสมพนธ)แลวกาหนดออกเปน 4 ดาน คอ 1) แบบบรณาการ (Integrated) เมอผบรหารเนนความสนใจทงดานกจสมพนธและมตรสมพนธ2) แบบแบงแยก (seperated) เมอผบรหารไมไดเนนทงดานกจสมพนธและมตรสมพนธ 3) แบบอทศตน (dedicated)เมอผบรหารเนนความสนใจเฉพาะกจสมพนธ โดยไมคานงถงดานมตรสมพนธ และ 4) แบบสมพนธภาพ (related) เมอผบรหารเนนความสนใจเฉพาะมตรสมพนธ โดยไมสนใจกจสมพนธ Reddin ไดเนนวาพฤตกรรมของผนาจะมประสทธผลหรอไมมประสทธผลน นขนอยกบสถานการณ และในแตละสถานการณน นมองคประกอบทสาคญอย 5 ประการ คอ เทคโนโลย ปรชญาขององคการ ผบงคบบญชา (ผนา) เพอนรวมงาน ผใตบงคบบญชา (พนกงานหรอผตาม)

ทฤษฎตาขายภาวะผนา (leadership grid/ managerial grid) Blake and Mouton (1964 cited in Achua and Lussier, 2010) ซงเปนนกวจยจาก

มหาวทยาลยรฐโอไฮโอ ไดพฒนาการศกษาภาวะผนาและนามาใชงานจรง โดยวางโครงการพฒนาผบรหาร (management development) ดวยการใชโครงขาย (grid) การบรหารเพอศกษาความเปนผนาแบบตางๆ โดยพจารณาจากความสนใจของผนาทมตอผใตบงคบบญชาและตอผลงาน ซงแยกพจารณาตามแนวนอนและแนวตง ดงแสดงในภาพประกอบท 2.4 ตอไปน

40

 

5

9

(9,1) ผนาทเนน ความสนใจคน

(9,9) ผนาทเอาใจใสทงงานและคน

(5,5) ผนาทเดน สายกลาง

(1,1) ผนาทไมสนใจทงงาน และคน

(1,9) ผนาทเนนความสนใจงาน

1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 สนใจงาน (concern for production)

ภาพประกอบท 2.4 แบบจาลองโครงขายภาวะผนา (Achua and Lussier, 2010)

ภาพประกอบท 2.4 ขางบนไดแสดงโครงขายพฤตกรรมของผบรหาร โดยใหแกนตงเปนระดบความเอาใจใสผใตบงคบบญชาหรอคน (concern for people) สวนแกนนอนเปนระดบความเอาใจใสงานหรอสนใจผลผลต (concern for production) แลวกาหนดมาตราสวนตวเลขในชวง 1 ถง 9 ทแกนทงสอง โดย 1 จะเปนคาตาสด และ 9 จะเปนคาสงทสด ซงจะแสดงระดบความมากนอยในความสนใจในงานและความสนใจในผใตบงคบบญชาของผนา แลวแตวาผนาแตละคนจะแสดงพฤตกรรมทใหความเอาใจใสในงาน หรอเอาใจใสผใตบงคบบญชามากนอยเพยงใด แตละบคคลอาจจะแสดงภาวะผนาไดตางๆ กน โดยสามารถแบงภาวะผนาออกเปนประเภทใหญๆ ได 5 ประเภท ดงตอไปน ประเภทท 1 (1,1) เปนผนาทไมสนใจทงงานและคนหรอเปนผนาทไมเหมาะสมกบตาแหนง (impoverished management) อาจจะกลาวไดวา เปนหวหนาทไมสนใจทงงานและคน จะทางานไปวนหนง ๆ โดยใชความพยายามทจะทาใหงานสาเรจนอยมาก และจะเปนสาเหตทกอใหเกดความเสอมลงขององคการ ประเภทท 2 (9,1) เปนผนาทใหความ สนใจทคน แตไมสนใจเรองงานเทาทควรหรอเรยกวาผจดการสโมสร (country-club management) ซงจะใหความสนใจและความสาคญตอความรสกของลกนอง พยายามทาใหผใตบงคบบญชาพอใจแตจะใหความสนใจในผลงานนอย ทาใหงานไมบรรลเปาหมายหรอกาวหนาเทาทควร ประเภทท 3 (1,9) เปนผนาทใหความสนใจทผลงานมาก โดยมงจะทางานใหสาเรจตามทวางแผนแตไมสนใจขวญและกาลงใจของ

สนใจค

น (con

cern f

or pe

ople)

41

 

ผใตบงคบบญชา หรอเรยกวาผจดการทมงงาน (task manager) ถงแมวาผจดการจะสามารถทาใหผใตบงคบบญชาปฏบตงานไดตามเปาหมาย แตกอาจจะไมไดรบการยอมรบ หรอบางครงอาจจะถกตอตานจากผใตบงคบบญชาได ถาเขามงแตทางานหรอเผดจการจนเกนไป ประเภทท 4 (9,9) เปนผนาทใหความสนใจทงคนและทงงาน หรอผนาทเปนหวหนาทม (team management) ซงจะสรางบรรยากาศในการทางานททงผนาและผใตบงคบบญชา จะใหความนบถอและไววางใจซงกนและกน ทาใหพนกงานมขวญและกาลงใจ มความรกและความผกพนกบองคการ ชวยใหงานประสบผลสาเรจตามเปาหมายทตองการอยางราบรน และมประสทธภาพ และประเภทท 5 (5,5) เปนผนาทเดนสายกลาง (middle-of-the-road management) โดยผนาจะใหความสนใจกบคนและงานในระดบปานกลาง ทาใหผลงานสามารถเกดขนแตกไมมประสทธภาพมากนก และคนกมขวญและกาลงใจพอสมควร ซงกจะไมกอใหเกดผลทดกบกลมหรอองคการ แตกมพนฐานความสนใจในทงคนและงาน ผนาประเภทนจงสมควรทจะตองพฒนาใหเปนผนาทมความเปนหวหนาทมมากขน

ทฤษฎการใหรางวลและการลงโทษ (reward and punishment theory) เปนแนวความคดทผนาใหรางวล (reward) และการลงโทษ (punishment) เปนสงจงใจให

ผใตบงคบบญชาแสดงพฤตกรรมในสงทเขาตองการ โดยทผบงคบบญชาจะเลอกใชพฤตกรรม 4 ประเภท ดงตอไปน 1) การใหรางวลเมอผใตบงคบบญชาทางานด เพอแสดงวาผนาจะรบรผลและชนชมในงานของผใตบงคบบญชาและตองการใหเขาแสดงพฤตกรรมแบบนนอก โดยการใหรางวลทงโดยตรงหรอโดยออมเปนการตอบแทน เพอใหผใตบงคบบญชารบร ชนชมและมกาลงใจในการทางาน 2) การลงโทษเมอผใตบงคบบญชาทาผด เพอแสดงวาผนารบทราบ และไมพอใจเมอผใตบงคบบญชาไมตงใจทางานหรอทางานไมไดผลดเทาทควรโดยไมตองใหเกดพฤตกรรมเชนนนอก เนองจากการลงโทษจะมผลตอจตใจของบคคล ผนาจงสมควรมมาตรการในการลงโทษทยตธรรมและเปนขนตอน เชน วากลาวตกเตอน การบนทกผลงาน หรอการลงโทษทางวนย เปนตน 3) การใหรางวลโดยไมคานงถงผลงาน ผนาจะใหรางวลแกผใตบงคบบญชาโดยไมคานงวาการดาเนนงานของผใตบงคบบญชาจะเปนอยางไร เนองจากเขาเปนพรรคพวกหรอผสนบสนนของผนาหรออาจจะใหรางวลรวมกบทกๆคนในกลม และ 4) การลงโทษโดยไมคานงถงผลงาน ผนาจะลงโทษผใตบงคบบญชาโดยไมคานงวาการดาเนนงานของผใตบงคบบญชาจะเปนอยางไร สรป จากแนวคด ทฤษฎภาวะผนาเชงพฤตกรรมทกลาวมาจะมองภาวะผนาเปนตวแปรผลลพธซงมตวแปรเหตคอแบบพฤตกรรมตางๆ ทผนาแสดงออกมา โดยคานงถงสงแวดลอมรอบๆ เชน วฒภาวะของผรวมงาน และลกษณะของงาน ซงสามารถสรปเปนภาพประกอบท 2.5 ได ดงน

42

 

ภาพประกอบท 2.5 ภาวะผนาเชงพฤตกรรมตามแนวคด ทฤษฎ

ทฤษฎภาวะผนาตามสถานการณ ภาวะผนาตามสถานการณ (situational leadership) เปนแนวคดการศกษาภาวะผนาในสมย

ตอๆมาทใหความสนใจปจจยแวดลอมกบประสทธภาพและประสทธผลของผนาเปนแนวคดทเชอวาความมประสทธภาพของผนาจะขนอยกบสถานการณ โดยรปแบบของผนาจะไมมลกษณะเปนสากล (universal) แตภาวะผนาจะมความเหมาะสมกบสถานการณอยางใดอยางหนงเทานน ซงอาจจะไมเหมาะสมในสถานการณอนๆหรออาจจะกลาวไดวาการใชภาวะผนาจะตองสอดคลองกบสถานการณและสภาพแวดลอมรอบๆ องคการ โดยมทฤษฎทนาสนใจ ดงน ทฤษฎผนาตามสถานการณของ Fiedler ทฤษฎวถทาง-เปาหมายของ House and other ทฤษฎภาวะผนาตามสถานการณของ Hersey and Blanchard และทฤษฎผนาตามสถานการณของ Vroom and Yetton ทฤษฎผนาตามสถานการณของ Fiedler Fiedler (1967 cited in Hoy and Miskel, 2001) เปนผศกษาความเกยวของของสถานการณกบภาวะผนาและไดนาเสนอรปแบบผนาตามสถานการณ (contingency model of leadership) แนวคดของ Fiedlerนนแตกตางจากแนวคดเกยวกบภาวะผนาทผานๆ มา โดยพจารณาวาผนาตองมงใหความตองการสวนบคคลไดรบการตอบสนอง และมงใหองคการไดบรรลเปาหมายดวย ซง Fiedler ไดกาหนดหลกการพนฐานของทฤษฎไว ดงน 1) แบบภาวะผนาถกกาหนดจากระบบแรงจงใจของผนา (motivational system) และ 2) ประสทธผลของผนาขนอยกบแบบของภาวะผนาและสถานการณทเออตอผนา นนคอการปฏบตงานของกลมจะขนอยกบแรงจงใจของผนา รวมทงการควบคมและอทธพลของผนาในสถานการณตางๆ ดงนน ตวแปรหลกในทฤษฎของ Fiedler จงประกอบดวย 1)

แบบพฤตกรรมผนา -เนนการสงการ -เนนการสนบสนน -เนนการมสวนรวม -เนนคน -เนนผลงาน -เนนอานาจบารม -การใชการจงใจ

ภาวะผนาทมประสทธผล -ไดงาน -ไดคน

ตวแปรแฝงดานสถานการณ -ดานผรวมงาน -ลกษณะงาน

43

 

แบบภาวะผนา (leadership style) 2) สถานการณทเออตอผนา (situational favorableness) และ 3) ประสทธผลของผนา (effectiveness of a leader) แบบภาวะผนา (leadership style) Fiedler (1967) ไดจาแนกใหเหนความแตกตางอยางชดเจนระหวางพฤตกรรมภาวะผนา (leadership behavior) และแบบภาวะผนา (leadership style) วาพฤตกรรมภาวะผนาเปนการกระทาของผนาในการชนาและประสานงานในการทางานของสมาชกในองคการ สวนแบบภาวะผนาจะเปนโครงสรางความตองการของผนาทจะจงใจใหเกดพฤตกรรมในสถานการณตางๆ ซงจะไมไดเปนเรองของพฤตกรรมโดยตรง แบบภาวะผนาจงเปนคณลกษณะของผนา (personality characteristics) Fiedlerไดพฒนาแบบทดสอบเพอจะวดคณลกษณะของผนาขน เรยกวา แบบวดผรวมงานทพงพอใจนอยทสด(least preferred co-worker scale - LPC) โดยจดทาเปนแบบจาแนกความหมาย (semantic differential) ซงประกอบดวยคของคาคณศพททมความหมายตรงกนขามกน 18 ค แตละคจะแบงออกเปน 8 ชวงคะแนนเทา ๆ กน (Lunenburg and Ornstein, 2000) ผตอบจะตองเลอกบคคลซงเปนผรวมงานทเขาพงพอใจจะทางานดวยนอยทสด และระบระดบคณลกษณะตามมาตราวด ตวอยางเชน

นาพงพอใจ ไมนาพงพอใจ

8 7 6 5 4 3 2 1

เปนมตร ไมเปนมตร

8 7 6 5 4 3 2 1

คดคาน ยอมรบ

8 7 6 5 4 3 2 1

เครงเครยด ผอนคลาย

8 7 6 5 4 3 2 1

คะแนนทไดสามารถนามาแปลผลไดดงนคอ ถาผนาทตอบไดคะแนน LPC สงแสดงวาผตอบมระดบความพงพอใจในทางบวกตอผรวมงาน และถาไดคะแนน LPC ตา แสดงวาผตอบมความพงพอใจในทางลบตอผรวมงาน ซงสามารถนามาเปนตวบงชถงแรงจงใจของผนา คะแนนจาก LPC สามารถจะระบถงคณลกษณะของผนาได 2 ลกษณะ คอ 1) ผนาทเนนงานจะไดคะแนนตา และเกดแรงจงใจไดจากความสาเรจของงาน และ 2) ผนาทเนนความสมพนธคะแนนจะสง และไดรบความพงพอใจจากการมปฏสมพนธระหวางบคคลทประสบความสาเรจ สถานการณทเออตอผนา(situational favorableness) หลงจากท Fiedlerไดจาแนกผนาตามคะแนนของ LPC ซงจะไดแบบของผนา 2 ประเภท ตามทไดกลาวแลว และโดยหลกการพนฐานของทฤษฎผนาตามสถานการณนน พบวาในบางสถานการณผนาทมคะแนน LPC สง จะมประสทธผล

44

 

มากกวา และในบางสถานการณการเปนผนาทม LPC ตา กจะเกดประโยชนมากทสด Fiedler (cited in Lunenburg and Ornstein, 2000) ไดสรปวาความสมพนธระหวางแบบภาวะผนากบประสทธผลนนขนอยกบองคประกอบหลากหลายในสถานการณ และไดระบองคประกอบสาคญ 3 สวนคอ ความสมพนธระหวางผนากบสมาชก โครงสรางภารกจ และการใชอานาจในตาแหนงของผนา โดยมรายละเอยดดงตอไปน 1) ความสมพนธระหวางผนากบสมาชก(leader - member relations) กลาวถงบรรยากาศของกลมและทศนคตของสมาชก และการยอมรบทมตอผนา เมอผใตบงคบบญชาไววางใจ เคารพเชอถอ และมความเชอมนในผนา ความสมพนธจะเปนไปในทางทด แตถาผใตบงคบบญชาไมไววางใจ ไมเชอถอ และมความเชอมนในผใตบงคบบญชานอย ความสมพนธจะเปนไปในทางทไมด 2) การจดโครงสรางภารกจ(task structure) กลาวถงธรรมชาตของงานวาเปนงานประจาทโครงสรางชดเจน หรองานทยงยากซบซอน ไมมโครงสรางชดเจน ในประเดนการจดโครงสรางภารกจ สามารถจะพจารณาในเรองเหลานคอ 1) ความชดเจนของเปาหมาย 2) ความหลากหลายของวธการทจะบรรลเปาหมาย 3) ความสามารถตรวจสอบการตดสนใจ 4) ความเฉพาะเจาะจงของการแกปญหา ดงน น ถาภารกจขององคการมโครงสรางทชดเจนผ นาจะสามารถมอทธพลตอผใตบงคบบญชาไดมาก

3) การใชอานาจในตาแหนงของผนา (position power) เปนระดบของการใชอานาจของผนาทผใตบงคบบญชายอมปฏบตตาม เปนอานาจโดยตาแหนงททองคการมอบหมายใหผนาในการทจะใหรางวลและลงโทษผใตบงคบบญชา ถาผนามอานาจโดยตาแหนงมาก สถานการณกจะเออประโยชนตอผนามาก ประสทธผลของผนา(leader effectiveness) Fiedler (1967) นยามประสทธผลของผนาวาเปนความสาเรจในการปฏบตงานของกลมและผลผลตของกลมจะไมไดขนอยกบทกษะของผนา แมอตราการเปลยนงาน ความพอใจในการปฏบตงาน ขวญกาลงใจ และการปรบตวในการทางาน จะสงผลตอการปฏบตงานของกลม แตสงเหลานไมใชเกณฑในการประเมนผลการปฏบตงาน ทฤษฎวถทาง-เปาหมาย(path-goal theory)

ทฤษฎนมพนฐานมาจากทฤษฎความคาดหวง ซงเนนในเรองผลกระทบของผนาทมตอเปาหมายของผใตบงคบบญชาและวถทางเพอจะใหบรรลเปาหมายทฤษฎวถทาง-เปาหมาย น House and other (cited in Lunenburg and Ornstein. 2000) ไดพฒนาปรบปรงขน เพออธบายถงผลกระทบของพฤตกรรมผนาทมตอแรงจงใจ ความพงพอใจ ความพยายาม และการปฏบต งานของผใตบงคบบญชา ซงจะเชอมโยงกบปจจยของสถานการณและสภาพแวดลอมดงนนทฤษฎวถทาง-เปาหมาย จะมสวนประกอบทสาคญ 2 สวนคอ 1) พฤตกรรมผนา และ 2) สถานการณทเออตอผนา

45

 

พฤตกรรมผนา (leader behavior) ทฤษฎวถทาง-เปาหมาย ไดนาเสนอลกษณะพฤตกรรมผนาออกเปน 4 แบบ (house cited in Daft, 1999) 1) คอภาวะผนาแบบสนบสนน (supportive leadership) แสดงถงความหวงใยตอชวตความเปนอยและความตองการสวนบคคลของผปฏบตงาน 2) ภาวะผนาแบบชนา (directive leadership) ผนากาหนดชชดเจนถงสงทตองการใหผใตบงคบบญชาปฏบต พฤตกรรมภาวะผนาจะวางแผน กาหนดตารางการปฏบตงาน ตงเปาหมายการปฏบตงานและมาตรฐานพฤตกรรม ยดถอกฎเกณฑ 3) ภาวะผนาแบบมสวนรวม (participative leadership) ผนาจะปรกษาหารอผใตบงคบ-บญชาในการตดสนใจ พฤตกรรมภาวะผนาจะสอบถามความคดเหนและขอเสนอแนะ สนบสนนใหเกดการมสวนรวมในการตดสนใจ และ 4) ภาวะผนาแบบมงความสาเรจของงาน (achievement - oriented leadership) ผนาจะตงเปาหมายทชดเจนและทาทาย พฤตกรรมผนาเนนการปฏบตงานทมคณภาพสง และการปรบปรงการปฏบตปจจบน โดยแสดงถงความเชอมนในผใตบงคบบญชาและชวยใหพวกเขาไดเรยนรทจะทางานทมเปาหมายสงได

สถานการณทเออตอผนา(situational factors) ตวแปรในดานสถานการณของทฤษฎวถทาง-เปาหมายน ประกอบดวยตวแปร 2 ประเภท (Lunenburg and Ornstein. 2000) คอ 1) คณลกษณะสวนบคคลของผใตบงคบบญชา (subordinate contingency factors) เปนสภาพการณทเปนลกษณะของตวผปฏบตงานเอง ไดแก ความสามารถ (ability) ความเปนอสระในการควบคม (locus of control) และความตองการและแรงจงใจ (needs and motives) 2) สภาพแวดลอม (environment) เปนสถานการณสวนทผปฏบตงานไมสามารถกาหนด หรอควบคมได ไดแก การจดโครงสรางของงาน (task structure) ระบบอานาจหนาททเปนทางการ (formal authority system) และกลมทางาน (work group)

ผนาตามทฤษฎวถทาง-เปาหมาย พยายามวางเสนทางทจะใหผใตบงคบบญชาไปสเปาหมายไดอยางราบรนทสด ซงผนาตองเลอกใชแบบหรอพฤตกรรมผนาใหเหมาะสมกบตวแปรดานสถานการณ จากการศกษาวจยไดขอคนพบดงน (Luthans. 1992) 1) พฤตกรรมภาวะผนาแบบชนามความสมพนธในทางบวกกบความพงพอใจ และความคาดหวงของผใตบงคบบญชาในสถานการณทภารกจมความคลมเครอ และมความสมพนธในทางลบกบความพงพอใจ และความคาดหวงของผใตบงคบบญชาในสถานการณทภารกจชดเจน2) พฤตกรรมภาวะผนาแบบสนบสนนจะสงผลใหเกดความพงพอใจมากทสดตอผใตบงคบบญชาทปฏบตงานอยางมความอดอดกดดน หรอภารกจนนไมนาพงพอใจ 3) ในภารกจทไมซ าซากและเปดโอกาสใหแสดงความสามารถ ผใตบงคบบญชาจะพงพอใจในผนาทมพฤตกรรมแบบมสวนรวมมากกวา และ 4) ในสถานการณทภารกจเปนลกษณะไมซ าซากและมความคลมเครอ พฤตกรรมภาวะผนาแบบมงความสาเรจทงาน ทาใหผใตบงคบบญชามความมนใจวาความพยายามของพวกเขาจะไดรบผลตอบแทน

46

 

ทฤษฎภาวะผนาตามสถานการณของ Hersey and Blanchard Hersey and Blanchard ซงไดทาการศกษาถงความสมพนธระหวางแบบภาวะผนาทมประสทธผลและระดบวฒภาวะของผตาม โดยมสมมตฐานเบองตนของทฤษฎวา “ประสทธผลของผนาขนอยกบความสอดคลองทเหมาะสมของพฤตกรรมผนาและวฒภาวะของกลมหรอบคคล”

พฤตกรรมผนา(leader behavior) ทฤษฎภาวะผนาตามสถานการณเกยวของกบพฤตกรรมของผนา ไมใชบคลกภาพของผนา ดงนน การใหความหมายเกยวกบผนาจงแตกตางไปจากทฤษฎของ Fiedler ทฤษฎนไดผสมผสานแนวคดเกยวกบพฤตกรรมผนาจากหลาย ๆ ทฤษฎ และกาหนดพฤตกรรมของผนาเปน 2 ประการคอ พฤตกรรมทเนนงาน (task behavior) และพฤตกรรมทเนนความสมพนธ (relationship behavior) ซงมรายละเอยดดงตอไปน (Lunenburg and Ornstein, 2000) 1) พฤตกรรมทเนนงาน (task behavior) ผนาจะใชการสอสารทางเดยว เพอใหผปฏบตงานทราบวาจะตองทาอะไร ทไหน เมอไร และอยางไร และ 2) พฤตกรรมทเนนความสมพนธ (relationship behavior) ผนาจะใชการสอสาร 2 ทาง โดยมการสนบสนนทงดานอารมณและสงคม เปนการสรางแรงจงใจในการทางาน ปจจยทางสถานการณ : วฒภาวะของผปฏบตงาน(situational factor : maturity followers) Hersey and Blanchard ใชวฒภาวะของผปฏบตงานเปนตวแปรสาคญในการวเคราะหธรรมชาตของสถานการณ และจาแนกวฒภาวะออกเปน 2 ประเภท (Lunenburg and Ornstein, 2000) คอ 1) วฒภาวะดานงาน (job maturity) เปนวฒภาวะของบคคลทจะปฏบตงาน ซงไดรบอทธพลจากการศกษาและประสบการณ 2) วฒภาวะดานจตใจ (psychological maturity) เปนระดบแรงจงใจของบคคลทสะทอนถงความตองการความสาเรจและความเตมใจทจะรบผดชอบ แบบของภาวะผนาหวใจสาคญทจะทาใหเกดประสทธผลของภาวะผนาตามแนวคดของ Hersey and Blanchard คอ การจบคสถานการณเขากบแบบของผนาไดอยางเหมาะสม รปแบบภาวะผนาพนฐาน (Daft, 1995; Lunenburg and Ornstein, 2000) ไดแก 1) ภาวะผนาแบบสงการ (telling) เปนพฤตกรรมผนาทตองการเนนการทางานสง แตความสมพนธตา และจะใชไดอยางมประสทธผลเมอผใตบงคบบญชามแรงจงใจและความ สามารถนอย 2) ภาวะผนาแบบสอนแนะ (selling) เปนพฤตกรรมผนาทเนนการทางานสง และความสมพนธสงดวย และใชไดอยางมประสทธผลเมอผใตบงคบบญชามแรงจงใจและความ สามารถในระดบปานกลาง 3) ภาวะผนาแบบสนบสนน (supporting) เปนพฤตกรรมผนาทเนนการทางานตา แตเนนความสมพนธสง และใชไดอยางมประสทธผลเมอผใตบงคบบญชามความสามารถระดบปานกลาง แตมแรงจงใจตา และ 4) ภาวะผนาแบบมอบอานาจ (delegating) เปนพฤตกรรมผนาทเนนการทางานตา และความสมพนธตาดวย ใชไดอยางมประสทธผลเมอผใตบงคบบญชามความสามารถและแรงจงใจสง

47

 

ทฤษฎผนาตามสถานการณของ Vroom and Yetton Vroom and Yetton (1973 cited in Robbins and Coulter, 2003)ไดนาเสนอเกยวกบแบบการตดสนใจของผนา 5 ประเภท โดยมคาถามทใชในการวเคราะหสถานการณทงสน 7-8 คาถาม เพอจะประกอบในการเลอกแบบการตดสนใจไดอยางเหมาะสม แบบการตดสนใจของผนา(decision - making style) แบบการตดสนใจของผนาแบงออกเปน 5 ระดบ โดยพจารณาเรยงลาดบการมสวนรวมในการตดสนใจของผใตบงคบบญชาตงแตระดบอตตาธปไตยสงสดจนถงประชาธปไตยสงสด โดยมสญลกษณระบวา A เปนลกษณะอตตาธปไตย C เปนลกษณะการใหคาปรกษาแนะนาและ G เปนลกษณะการตดสนใจโดยกลม และมเลขโรมนกากบแสดงนาหนกความมากนอย ดงรายละเอยดดงตารางท 2.1

ตารางท 2.1 แสดงแบบการตดสนใจของผนาตามทฤษฎภาวะผนาตามสถานการณของ Vroom and

Yetton

แบบการ

ตดสนใจ

คาอธบาย

อตตาธปไตย

สงสด

AI ผนาแกปญหาหรอตดสนใจดวยตนเองโดยใชขอมลทมอยขณะนน

AII ผนาไดรบขอมลทจาเปนจากผใตบงคบบญชา และตดสนใจแกปญหาดวย

ตนเอง

CI ผนาใหผใตบงคบบญชาเขามารวมรบรปญหาเปนรายบคคล เพอรบฟง

ความคดเหนและคาแนะนาโดยไมสอบถามเปนกลม จากนนจงตดสนใจ

CII ผนาใหผใตบงคบบญชารวมรบรปญหาเปนกลม รวบรวมความคดเหน

และขอเสนอแนะแลวจงตดสนใจ

ประชาธปไตย

สงสด

GII ผนาใหผใตบงคบบญชารวมรบรปญหาเปนกลม บทบาทของผนาอยใน

ฐานะประธาน ทจะไมเขาไปมอทธพลในการตดสนใจของกลม แตจะเตม

ใจยอมรบและดาเนนการแกไขปญหาตามทไดรบการสนบสนนจากทง

กลม

ทมา (Vroom and Jago cited in Daft , 1999)

คาถามทใชในการวเคราะหสถานการณ (diagnostic questions) ในการพจารณาวาแบบภาวะผนาในระดบใดทจะเหมาะสมในการตดสนใจนน จะพจารณาจากการตอบคาถามทใชในการวเคราะหสถานการณในการตดสนใจ 8 คาถาม คาถามเหลานเกยวของกบปญหา ระดบคณภาพของ

48

 

การตดสนใจทตองการ และความสาคญของการทผใตบงคบบญชายอมรบการตดสนใจ ซงคาถามทง 8 คาถามนน ไดแก (Daft, 1999; Dubrin, 1998) 1) ขอเรยกรองดานคณภาพ (quality requirement - QR) “คณภาพของการตดสนใจนสาคญอยางไร?” 2) ขอเรยกรองดานการยอมรบ (commitment requirement - CR) คอ“การยอมรบของผใตบงคบบญชาตอการตดสนใจ มความสาคญอยางไร ?” 3) ขอมลของผนา (leader’s information - LI) “ผนามขอมลเพยงพอทจะตดสนใจไดอยางมคณภาพหรอไม ?” 4) โครงสรางของปญหา (problem structure - ST) “ปญหาในการตดสนใจนนมโครงสรางชดเจนหรอไม ?”ถาปญหามโครงสรางไมชดเจน ผนาตองใหผใตบงคบบญชาเขามารวมระบปญหาและแนวทางแกไขใหชดเจน 5) ความเปนไปไดของการยอมรบ (commitment probability - CP) “ถาผนาตองตดสนใจดวยตนเอง มเหตผลเปนไปไดหรอไมทผใตบงคบบญชาจะยอมรบ ?” 6) ความสอดคลองของเปาหมาย (goal congruence - GC) “ผใตบงคบบญชารวมกาหนดเปาหมายทจะบรรลแกไขปญหาหรอไม?” 7) ความขดแยงของผใตบงคบบญชา (subordinate conflict - CO) “มความขดแยงระหวาง ผใตบงคบบญชาตอแนวทางการแกปญหาหรอไม?” และ 8) ขอมลของผใตบงคบบญชา (subordinate information - SI) “ผใตบงคบบญชามขอมลเพยงพอตอการตดสนใจทมคณภาพสงหรอไม ?”

การเลอกแบบการตดสนใจ ตามแนวคดของ Vroom and Yetton (cited in Lunenburg and Ornstein, 2000) ผนาคนหนงๆสามารถทจะใชแบบผนาไดทง 5 แบบขนอยกบสถานการณซงในการบรหารงานทมประสทธผลผนาตองมความสามารถในการวเคราะหสถานการณและเลอกแบบการตดสนใจทเหมาะสมการตดสนใจแตละแบบไดรบการยอมรบเทาเทยมกนในสถานการณตางๆการตดสนใจแบบอตตาธปไตยอาจจะมแงดในการประหยดเวลาและในบางสถานการณกไมไดลดคณภาพหรอการยอมรบลงไปแตอยางไรกตามในสภาพการบรหารปจจบนผปฏบตงานมกจะเรยกรองการมสวนรวมซงผนาอาจตองใหผปฏบตงานเขามามสวนรวมมากกวาทเคยปฏบตมา (Daft, 1999) สรป ภาวะผนาเปนกระบวนการของบคคลทสามารถใชศลปะในการโนมนาวผอนใหรวมมอรวมใจกนปฏบตงานใหบรรลเปาหมายทกาหนดไวอยางมประสทธภาพ ผนาจะตองมคณลกษณะทเหมาะสมทงดานความร ความสามารถ สตปญญา มการมองการณไกล มความเปนธรรม โดยยดธรรมประจาใจในการบรหารจดการ มความรบผดชอบ เขาใจความเปนคนของผรวมงาน ภาวะผนาเปนองคประกอบหลกทสาคญตอองคการทตองพฒนา ผนามบทบาทหนาทตางๆ กนขนอยกบเปาหมายของงานหรอกจกรรม ปญหา สถานการณและกลมทเกยวของ ดงน น จงทาใหผนาตองมการปรบเปลยนพฤตกรรมตนเองใหเหมาะสมกบสถานการณทมาเกยวของทงโดยตรงและโดยออม ภาวะผนาตามสถานการณสามารถสรปไดดงภาพประกอบท 2.6 ตอไปน  

49

 

ภาพประกอบท 2.6 ภาวะผนาตามสถานการณตามแนวคด ทฤษฎ และผลงานวจย

ทฤษฎภาวะผนาเชงบรณาการ ตงแตกลางทศวรรษ 1970 ทฤษฎภาวะผนาเรมเปลยนไปสภาวะผนาเชงบรณาการ ซง

พยายามจะรวมทฤษฎเชงคณลกษณะ ทฤษฎเชงพฤตกรรม และทฤษฎตามสถานการณ เพออธบายถงอทธพลตอความสมพนธระหวางผนาและผตามทมประสทธผล (Lussier and Achua. 2010) ทฤษฎภาวะผนาเชงบรณาการทสาคญ ไดแก ภาวะผนาเชงศรทธาบารม (charismatic leadership) และภาวะผนาแบบแลกเปลยนและภาวะผนาแบบเปลยนแปลงสภาพ(transactional and transformational leadership) ภาวะผนาเชงศรทธาบารม

ภาวะผนาเชงศรทธาบารม (charismatic leadership) เปนผนาทมลกษณะพเศษเฉพาะตวผนาประเภทนจะมความสาคญตอการเปนหวหนาในสถานการณปจจบน เพราะผนาจะสรางวสยทศน ปณธานและเปนศนยรวมศรทธาของผใตบงคบบญชาและผรวมงานแตกตางกนไปขนอยกบคณสมบต หรอลกษณะพเศษ (charisma) ของผนาแตละบคคลเปนสาคญ อยางไรกตามผนาตามแบบของทฤษฎภาวะผนาเชงศรทธาบารม จะใชภาวะผนาของตนเปน 4 ขน คอ 1) ผนาจะพฒนาวสยทศนใหมทนาสนใจและแตกตางไปจากแนวความคดเดม 2) ผนาจะพฒนาฝกฝนผใตบงคบบญชาใหรจกคด มวสยทศน และสามารถแกปญหาดวยตนเองได 3) ผนาจะสรางความเชอถอและเชอมนจากสมาชก โดยแสดงคณสมบตตาง ๆ เชน ความรความชานาญ ความสาเรจ กลาเสยง และการกระทาทไมธรรมดา และ 4) ผนาจะชทางใหผใตบงคบบญชาไดเขาถงวสยทศน โดยการใหอานาจผใตบงคบบญชาในการตดสนใจปฏบตงานดวยตนเอง ภาวะผนาเชงศรทธาบารมมลกษณะ 5 ประการ (นตย สมมาพนธ, 2546) ดงน 1) มวสยทศน 2) สามารถอธบาย หรอถายทอดวสยทศนของตน 3) กลาเสยงทจะดาเนนการเพอใหบรรลเปาหมายตามวสยทศนนน 4) ใหความสาคญกบสงแวดลอมและความตองการของผใตบงคบบญชา และ 5) กลาแสดงออกในลกษณะทแตกตางผอน แนวคดของความเปนผนาทมบารมมลกษณะคลายกบความเปนผนาเชงคณลกษณะ แตจากการศกษาพบวาบคคลสามารถเรยนรและฝกฝนใหผนามบารมได ความเปนผนาทมบารมจะกอใหเกดผลงานทมประสทธภาพสงและจะทาใหผใตบงคบบญชายนด

คณลกษณะเฉพาะ หรอทกษะ

พฤตกรรมของผนา

สถานการณทเกยวของ (โดยตรง และโดยออม)

ภาวะผนาทมประสทธผล

50

 

ทมเทปฏบตงานดวยความเตมใจ ผนาทมบารมจะมบทบาทสง และชวยแกไขปญหาในสถานการณบางสถานการณไดด เชน สถานการณทตงเครยด หรอมความไมแนนอนสง เชน สถานการณทเกยวของกบการเมอง ศาสนา หรอสถานการณสงคราม

ภาวะผนาแบบแลกเปลยนและภาวะผนาการเปลยนแปลง(transactionalleaderhip and transformational leadership) ในป ค.ศ. 1978 Burns (1978)ไดเขยนหนงสอชอ “Leadership” โดยเสนอแนวคดวาภาวะผนาทางการเมองนนม 2 แบบ คอ ภาวะผนาแบบแลกเปลยนกบภาวะผนาแบบเปลยนแปลงสภาพ โดยทภาวะผ นาแบบแลกเปลยนจะเกดขนเมอบคคลหนงเรมตนตดตอกบบคคลอน โดยมวตถประสงคเพอแลกเปลยนบางสงบางอยางทมคณคา นนคอผนาจะแลกเปลยนบางสงบางอยางกบผ ตาม สาหรบภาวะผนาแบบเปลยนแปลงสภาพนนนอกจากผตามจะยนยอมแลวยงเกยวของกบการยกระดบความเชอ ความตองการ และคานยมของผตามอกดวย ผลของภาวะผนาแบบเปลยนแปลงสภาพคอลกษณะของความสมพนธของผนากบผตามซงตางฝายตางกระตนซงกนและกน ตางฝายตางยกระดบซงกนและกน เปลยนสภาพผตามใหเปนผนา และเปลยนสภาพผนาใหเปนผสงเสรมคณธรรม Burns ยนยนวากระบวนการแลกเปลยน และกระบวนการเปลยนแปลงสภาพจะชวยใหเขาใจภาวะผนาดทสด ตอมาในป ค.ศ. 1985 Bass (1985) ไดขยายแนวความคดของ Burns มาใชกบการบรหารองคการ โดย Bass ชใหเหนวาผนาแบบแลกเปลยนมกจะพจารณาวธพฒนารกษาคณภาพและปรมาณของการปฏบตงาน วธปรบเปลยนเปาหมายขององคการ วธลดแรงตอตานการปฏบตงานและวธการตดสนใจ ในทางตรงกนขามผนาแบบเปลยนแปลงสภาพนนจะพยายามในการยกระดบเพอนรวมงาน ผตาม ลกคา หรอผรบบรการใหตระหนกถงผลทจะตามมาจากการปฏบตงาน การทจะยกระดบไดผนาจะตองมองการณไกล เชอมนในตนเอง สามารถทจะอธบายไดวาอะไรผด อะไรถก ไมใชทาในสงทคนท งหลายพอใจBass ไดอธบายถงคณลกษณะทสาคญของผ นาแบบแลกเปลยนและผนาแบบเปลยนแปลงสภาพ ดงน

ภาวะผนาแบบแลกเปลยน(transactional leaderships) แนวคดเกยวกบภาวะผนาแบบแลกเปลยนมพนฐานมาจากทฤษฎการแลกเปลยนทางสงคม โดยเนนการแลกเปลยนผลประโยชนระหวางผนากบผตาม ตางฝายตางอานวยความสะดวกซงกนและกน และตางฝายตางกไดประโยชนตอบแทน ผนาแบบแลกเปลยนตงอยบนพนฐานทวาจะใหรางวลหรอสงตอบแทนถาผตามยนยอมทาตามขอเสนอของผนา สภาพเชนนผนาจะมอทธพลมากเพราะผตามมกจะสนใจแตในสงทผนาตองการ ภาวะผนาแบบแลกเปลยน (transactional leaderships)ประกอบดวยลกษณะทสาคญ 2 ประการ คอ (1) การใหรางวลตามสถานการณ และ (2) การบรหารงานแบบวางเฉย (Bass and Avolio, 1990) ซงมรายละเอยด ดงน

51

 

1) การใหรางวลตามสถานการณ (contingent reward) คอ การทผนาใหรางวลตอบแทนสาหรบความพยายามในการปฏบตตนเพอบรรลผลของผใตบงคบบญชา อาจจะทาไดโดยการชมเชยเมอลกนองปฏบตงานด และการสนบสนนใหไดรบเงนเดอนขน ไดโบนสและการเลอนตาแหนง การใหบรรยากาศการทางานทด ปลอดภย เพอใหผใตบงคบบญชาทางานไดดหรอการใหรางวลเปนเกยรตยศ การใหการยอมรบจากสาธารณชนตอการทางานทด รวมทงใหคาอธบายอยางชดเจนกบลกนอง การใหผใตบงคบบญชามสวนรวมในการกาหนดมาตรฐานของงาน การใหการสนบสนนค าจนในการใชความพยายาม การตรวจดผลงานบอยครง และการใหความมนคงแกผใตบงคบบญชา ผนาแบบนมกจะจงใจ โดยใหรางวลเปนการตอบแทน และมกจงใจดวยแรงจงใจขนพนฐานหรอแรงจงใจภายนอก (extrinsic motives) 2) การบรหารงานแบบวางเฉย (management by exception)คอ การทผนาจะไมเขาไปยงเกยวจนกวาจะมความผดพลาดเกดขน จงเขาไปแกไข ซงอาจใหแรงเสรมทางลบหรอการลงโทษ การบรหารงานแบบวางเฉยนอาจแบงออกไดเปน 2 ลกษณะ คอ 1) ภาวะผนาแบบแลกเปลยนเชงรก จะเปนลกษณะทผนาสอดสองดแลความผดพลาด หากการปฏบตงานบดเบอนไปจากมาตรฐาน กจะเขาไปแกไขทนท และ 2) ภาวะผนาแบบแลกเปลยนเชงรบ จะเปนลกษณะทวางเฉยไมปรบปรงเปลยนแปลงอะไร ถาหากงานยงดาเนนไปดวยดตามแผนงานเดม แตจะเขาแทรกแซงเมองานสาเรจแลวแตผลงานไมไดมาตรฐาน ภาวะผนาการเปลยนแปลง(transformational leaderships) ผนาแบบเปลยนแปลงสภาพเปนการเปลยนสภาพของทงบคคลและระบบใหดขน เปนกระบวน การทงผนาและผตามตางยกระดบของคณธรรมและแรงจงใจซงกนและกน ผนาจะพยายามยกระดบจตสานกของผตาม เชน มอสรภาพ เสรภาพ ความยตธรรม ความเทาเทยมกน หรอสนตภาพเปนตน แทนทจะมงใหเกดความกลว ความโลภ ความอจฉา หรอความเกลยดชง ผนาแบบเปลยนแปลงสภาพเปนผนาทนาองคการไปสทศทางใหม ผนาประเภทนมความสามารถทจะชวยใหสมาชกขององคการตระหนกวา เปนเปาหมายทงหมดขององคการควรจะเปนอยางไร และสามารถชวยใหองคการบรรลเปาหมายใหมจากเปาหมายเกา ผนาแบบเปลยนแปลงสภาพจะสรางสงใหมจากสงเกาทมอย สรางเปาหมายใหมจากเปาหมายเกา สอสารใหสมาชกในองคการทราบวาเปาหมายใหมคออะไร และมความผกพนตอเปาหมายใหมดวย ภาวะผนาแบบเปลยนแปลงสภาพประกอบดวยลกษณะทสาคญ 4 ประการ คอ (1) ความเสนหา (2) การดลใจ (3) การมงความสมพนธเปนรายคน (4) การกระตนการใชปญญา (Bass and Avolio, 1994) ตอมาไดมการวจยผนาการเปลยนแปลงโดย Bennis and Nanus (1985) ไดศกษาผนาทมชอเสยงในองคกรรฐบาลและเอกชน 90 ราย พบวาผนาสวนใหญมลกษณะของผนาการเลยนแปลงทมประสทธผล จากการศกษาครงนพบวาการปรบตวตอการเปลยนแปลงของผนาตองใชกระบวนการ 3 ขนตอน คอ 1) การสรางวสยทศน 2) การสรางความผกพนและความเชอถอตอวสยทศน และ 3) การสงเสรมการรบรในองคการ

52

 

จากการศกษาแนวคดของ Bennis and Nanus (1985), Bass and Avolio (1994), สรปไดวาภาวะผนาการเปลยนแปลงประกอบดวยคณลกษณะทสาคญ 5 ประการคอ 1) การสรางวสยทศน 2) การสรางบารม 3) การคานงถงความเปนเอกบคคล 4) การกระตนปญญา และ 5) การสรางแรงบนดาลใจ 1) การสรางวสยทศน (vision) หมายถงการทผนาสรางภาพใหผตามรบรวาตองการใหองคการเปนอยางไรในอนาคต อธบายและจงใจผตามใหมองเหนทศทางปฏบตเปนแนวทางเดยวกน มเปาหมายรวมกน เพอบรรลผลสาเรจตามเปาหมายขององคการ Barker (1992) กลาววาวสยทศนเปนสงทมความจาเปนทจะกอใหเกดพลงในองคการ พลงจะนาไปสการปฏบต การปฏบตจะนาไปสความสาเรจขององคการ โดยจะสะทอนใหเหนถงเปาหมายหลกขององคการ การมวสยทศนทนาเชอถอทาใหการทาหนาทขององคการราบรน เปนไปในทางเดยวกนท งองคการ การสรางวสยทศนจะเปนกลยทธแรกของผนาการเปลยนแปลงทจะทาใหทกคนมองเหนเปาหมายหลกรวมกน มองเหนแนวทางความเปนไปได และมความทาทายทาใหผปฏบตงานทมเทความสามารถ เพอชวยใหองคการประสบผลสาเรจ หลงจากสรางวสยทศนแลวผนาตอง ถายทอดและสรางความผกพนตอวสยทศนเพอใหเกดจดศนยรวมของสมาชก ทาใหทกคนมองเหน เปาหมายรวมกน (Bennis and Nanus, 1985) 2) การสรางบารม (charismatic) หมายถงการทอานาจในตวของผนามผลอยางลกซงตอผตาม ทาใหผตามนบถอ เชอฟง จงรกภกด พรอมอทศตน โดยผตามจะเชอวาความเชอของผนาถกตอง ผนาสามารถนาความสาเรจมาสกลมหรอองคการได (House cited in Yukl, 1998) บารมของผนาจะประกอบดวยคณลกษณะพเศษคอความสามารถในการมองการณไกล และการรบรถงภารกจทตองหา เปนผกลาเผชญปญหา และสามารถในการแกปญหาความขดแยงอยางเปนธรรม สามารถลดทศนคตทตอตานการเปลยนแปลงของลกนอง สามารถโนมนาวผอน และมความสามารถในการจงใจทเหมาะสม มความคดรเรมสรางสรรค 3) การคานงถงความเปนเอกบคคล (individualized consideration) จะเนนทการมงพฒนาผใตบงคบบญชาเปนรายบคคล โดยมการเอาใจใสตอผใตบงคบบญชาแตละคน ผนาจะปฏบตตอผใตบงคบบญชาแตกตางกนไปตามความตองการและความสามารถของผใตบงคบบญชาแตละคน ซงการสรางความสมพนธระหวางหวหนากบลกนองแบบตวตอตว จะพฒนาความเปนผนาและชวยใหไดขอมลในการตดสนใจดขน ทงนเพราะการเอาใจใสของผบรหารตอผใตบงคบบญชาแบบตวตอตว จะทาใหไดมโอกาสไดรบขอมลอยตลอดเวลา ซงจะชวยใหเปนพนฐานในการตดสนใจเกยวกบหนวยงานหรอองคการไดดขน 4) การกระตนการใชปญญา (intellectual stimulation) เปนการกระตนความคดสรางสรรคและหาวธการใหมๆ ในการแกปญหาตางๆ ในอดต โดยใชความคดในการปองกนปญหามากกวาแกปญหา รวมท งสนใจตอการใชความคดในการวเคราะห การนาไปใช การตความและการ

53

 

ประเมนผล ผบรหารจะสนบสนนใหผใตบงคบบญชาพฒนาวธการใหมๆ หรอคดคนสงแปลกใหม เพอทจะบรรลในภารกจประจาวนของพวกเขา อยางเชน ครใหญอาจใหกลมเสนอความคดเหนใหมๆ ตอโรงเรยน ซงจะทาใหเกดโครงการทางการศกษาทแปลกใหม 5) การสรางแรงบนดาลใจ (inspiration) คอความสามารถในการโนมนาวจตใจใหลกนองเปลยนแปลงความสนใจในการกระทาเพอตนเอง ไปสการกระทาประโยชนเพอกลม หรอเพอองคการ โดยการใชวธการพดทโนมนาวจตใจในการทางาน รวมทงหาวธการกระตนจงใจใหผใตบงคบบญชาไดรบการตอบสนองตอความตองการความสาเรจ ความตองการอานาจและความตองการมตรสมพนธ ซงอาจจะทาโดย 1) สรางความมนใจ 2) สรางความเชอในเหตผลทกระทาใหลกนองรบรวาสงทเขากระทานนทาไปเพออะไร 3) สรางความคาดหวงในความสาเรจใหผใตบงคบบญชา แมแนวคดเกยวกบภาวะผนาแบบแลกเปลยนและภาวะผนาการเปลยนแปลงจะมลกษณะทแตกตางกน แตวารปแบบภาวะผนาทงสองนกมความเกยวของกน ภาวะผนาแบบเปลยนแปลงสภาพสามารถจะมองไดวาเปนลกษณะพเศษอยางหนงของภาวะผนาแบบแลกเปลยน คอเปนการขยายคณลกษณะทพเศษกวาในการบรรลเปาหมายของผนา ผตามกลมและองคการ (Bass and Avolio, 1990) อกทงจากการวเคราะหโดยทฤษฎบคลกภาพเชงสรางสรรค/พฒนาจะแสดงใหเหนถงพฒนาการทเชอมตอระหวางภาวะผนาแบบแลกเปลยนและภาวะผนาแบบเปลยนสภาพ โดยภาวะผนาแบบเปลยนสภาพเปนพฒนาการของมนษยในระดบทสงกวา มคณคากวาภาวะผนาแบบแลกเปลยน ตลอดจน Bass ยงไดใหแงคดวาผนาคนเดยวกนสามารถใชภาวะผนาทงสองแบบไดในเวลาทแตกตางกน (Yukl, 1998) อกทงภาวะผนาทงสองแบบตางกมสวนสงเสรมซงกนและกน เพอนาไปสการปฏบตงานทมากกวาทคาดหวงไว (Bass and Avolio, 1990)

ภาวะผนาแบบใฝบรการ (Servant Leadership) เนนจดยนดานคณธรรมอยางเขมแขง (strong moral standpoint)เนนการรบใชและการนาไปพรอมๆกน (both serve and lead) เนนความเชอและไววางใจ (trust) ความเปนธรรม (fairness) และความยตธรรม (justice) ในฐานะทเปนสอกลางไปสการสรางพฤตกรรมความเปนพลเมองทมผลตภาพสงขององคการ (means for achieving productive organizational behavior) เนนคณคาทางดานความเหนอกเหนใจ (empathy) คณธรรม (integrity) ความสามารถในการโอนออนผอนตาม (agreeableness) และความสามารถทวไป (competence) เนนการใหบรการหรอรบใชจากระดบลางไมใชการนาจากเบองบน (to serve at the ground, not to lead from the top) เนนการรบใชอยางเขมแขงและจตวญญาณเชงคณธรรมเปนสาคญ (strong service orientation and moral-spiritual emphasis) (Achua and Lussier, 2010, pp. 303-321) จากทฤษฎภาวะผนาทไดกลาวมาขางตน สรปไดวา การศกษาเกยวกบภาวะผนาทมประสทธผลนน นกวชาการตางพยายามศกษาแตกตางกนไปหลายแนวคด แตละแนวคดลวนมจดเดน

54

 

จดดอย แตกตางกนไป ซงขนอยกบผนาทจะตองเลอกนาไปใชใหเหมาะสมกบเวลาและสถานการณ แตอยางไรกตามแตละแนวคด ทฤษฎลวนมประโยชนตอผนาทงสน จากทงหมดดงกลาว ทฤษฏภาวะผนาตามทอาชวและลซเออร(Achua & Lussier, 2010: pp. 26-60) สรปไว เปนความพยายามทจะใชวธการวจยอธบายแงมมใดแงมมหนงของผนาในเชงปฏบต เพอใหสามารถเขาใจ ทานาย หรอควบคมภาวะผนาทมประสทธผลได ทฤษฎภาวะผนาดงกลาวจงจาแนกออกเปน 4 แนวคด ดงน

1) ทฤษฎภาวะผนาเชงคณลกษณะ ซงเนนคณลกษณะพเศษของบคคลทเปนผนา เชน ลกษณะทางกาย สตปญญา ทกษะผนา เปนตน แนวคดนจะตอบคาถามวาผนาคอใคร

2) ทฤษฎภาวะผนาเชงพฤตกรรม เนนการศกษาพฤตกรรมผนาทมประสทธผลโดยพจารณาจากแบบของการนา เชน การศกษาของมหาวทยาลยไอโอวา ทไดแบงผนาออกเปน 3 แบบคอแบบประชาธปไตย แบบเผดจการและแบบเสรนยม การศกษาภาวะผนาของมหาวทยาลยโอไฮโอ และของมหาวทยาลยมชแกน ทไดแบงผนาออกเปนแบบมงงานและมงคน การศกษาภาวะผนาของ Reddin ไดผสมผสานแบบของพฤตกรรมผนา 2 มต คอมตมงกจสมพนธ และมตมงมตรสมพนธ แลวจาแนกผนาออกเปน 4 แบบ คอ แบบบรณาการ แบบแบงแยก แบบอทศตน และแบบสมพนธภาพ ทฤษฎตาขายภาวะผนาของ Blake and Mouton ทชใหเหนวาผนาแบบ (9,9) คอผนาแบบมงงานสงและมงคนสงเปนแบบผนาทดทสด อยางไรกตามแนวคดทฤษฎภาวะผนาเชงพฤตกรรมนจะอธบายวาผนาทาอะไรหรอควรทาอะไร และผลลพธทตามมาจากการกระทาของผนา

3) ทฤษฎภาวะผนาตามสถานการณ เนนการปรบเปลยนแบบของผนาใหสอดคลองกบสถานการณอยางถกตอง เชน ทฤษฎผนาตามสถานการณของ Fiedlerทฤษฎวถทาง-เปาหมายของ House and other ทฤษฎภาวะผนาตามสถานการณของ Hersey and Blanchard ทฤษฎผนาตามสถานการณของ Vroom and Yetton อยางไรกตามแนวคดของทฤษฎนจะพยายามใชวธการยดหยนในสถานการณทแตกตางกน จงทาใหมการผสมผสานแบบภาวะผนาใหเขากบสถานการณทกาหนดขนมา

4) ทฤษฎภาวะผนาเชงบรณาการ เปนความพยายามจะรวมทฤษฎเชงคณลกษณะ ทฤษฎเชงพฤตกรรม และทฤษฎตามสถานการณ เพออธบายอทธพลตอความสมพนธระหวางผนาและผตามทมประสทธผล เชน ทฤษฎภาวะผนาเชงศรทธาบารม(charismatic leadership) ภาวะผนาแบบแลกเปลยน(transactional leadership) และภาวะผนาการเปลยนแปลง หรอภาวะผนาเชงปฏรป(transformational leadership) กระทงพฒนามาเปนภาวะผนาแบบใฝบรการ (servant leadership) ดงจะเหนไดวามแนวโนมทตอเนองไปจากภาวะผนาเชงปฏรปหรอภาวะผนาการเปลยนแปลง(transformational leadership) ดงภาพประกอบท 2.7

55

 

ภาพประกอบท 2.7 แสดงแนวโนมความสนใจในการวจยทฤษฎภาวะผนาปรบจาก Leadership Theory Development. Kenneth E. Rauch, 2007, p. 37

ทงนตามแนวคดของ Certo (2006)และอกหลายคนเหนตรงกนวา ผนายคใหมควรมการผสมผสานคณลกษณะของผนาใน4-5 รปแบบคอ ภาวะผนาเพอการเปลยนแปลง (transformational leadership) ภาวะผนาแบบสอนงาน (coaching leadership) ภาวะผนาแบบพเศษ (super leadership) ภาวะผนาแบบผประกอบการ (entrepreneurial leadership) และภาวะผนาแบบใฝบรการ (servant leadership) รวมทงนกวชาการหลายคนไดใหทศนะตรงกนวาในปจจบนผนาควรม

การจดองคการ

ภาวะผนาการ

เปลยนแปลง/บารม

ภาวะผนา

แบบใฝบรการ

กลมทฤษฎภาวะผนา

ตามสถานการณ

กลมทฤษฎเนนพฤตกรรม

กลมทฤษฎทเนนคณลกษณะ

ภาวะผนาแบบผยงใหญ

เนนผนา

เนนผนา

ผนา/ผตาม

เนนผตาม

การสนบสนนภาวะผนาใน

กระบวนการภาวะผนา

สนบสนนผตามในกระบวนการภาวะผนา

แนวโนมความสนใจในการวจยทฤษฎภาวะผนา

 

56

 

คณลกษณะของภาวะผนาแบบใฝบรการซงผวจยจะไดนาเสนอแนวคดและรายละเอยดตาง ๆ ตลอดจนวเคราะหและสงเคราะหในตอนตอไป

2.3 ภาวะผนาแบบใฝบรการ

แนวคดภาวะผนาแบบใฝบรการ การเปลยนแปลงในโลกยคปจจบนทกาวเขาสกระแสโลกาภวตน (Globalization) สงผลให

การบรหารองคการไมวาจะเปนภาครฐหรอเอกชนตางกตองปรบตว โดยเฉพาะอยางยงในประเดนทเกยวกบภาวะผนาในยคแรก ๆ เรายอมรบกนวา ผนาคอเจานาย (Leader as bosses) ซงเปนผลสบเนองมาจากโครงสรางองคการทมกจะมลกษณะทเปนไปตามลาดบชน (Hierarchies) ทมรปแบบการบรหารแบบปรามด (Pyramid Shape) การตดสนใจสงการอยทผบรหารสงสดเปนหลก แตในปจจบนองคการสงใหญมการบรหารทเนนการกระจายอานาจ (Empowerment) มลกษณะโครงสรางองคการแบบแบนราบ (Flat Organization) ดงนน แนวคดภาวะผนาในองคการตามรปแบบเดมจงไมสอดคลองกบการเปลยนแปลงทเกดขน ภาวะผ นาแบบใฝบรการ (servant Leadership) จงเปนแนวคดหนงทไดรบการเสนอและแพรหลายขนมากในปจจบน กรนลฟ (Greenleaf, 2003) เปนบคคลทยนยนวา ผนาทดนนควรมความเชอตามแนวทางภาวะผนาแบบผรบใช (Servant Leadership) ซงเปนรปแบบหนงของแนวคดภาวะผนาแนวใหม (new paradigms of Leadership) ของการศกษาภาวะผนา เปนความพยายามทจะปฏรปความเชอวา ผนาไมใชเจานายแตผนาคอผรบใช (Leaders are not bosses, but leaders are servants) กรนลฟ (Greenleaf) ยงเชอวา หากผนาตองการเปนหนงในใจของผตาม ผนาตองเปนผใหบรการแกผตาม (If you want the first among them, Serve them first) นบเปนเรองทคอนขางปรบเปลยนวธคดแบบผกผนเกยวกบภาวะผนาเปนอยางมาก ภาวะผนาแบบใฝบรการ จงมความนาสนใจและหาแนวทางในการประยกตใชในองคการทางการศกษา เชน การวจย การพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา เปนตน

ภาวะผนาแบบใฝบรการ เปนแนวคดทกรนลฟ (Greenleaf) ไดนาเสนอเมอป 1970 โดยมจดเนนทบทบาทในการนาโดยใชการสงการใหนอยทสดและผนาเพมบทบาทการเปนผใหบรการแกผตามมากขน กรนลฟชใหเหนมโนทศนของภาวะผนาแบบใฝบรการวา เปนการเปลยนแปลงไปสวฒนธรรมใหม (สมทร ชานาญ, 2554:หนา 1-2) แนวคดและทฤษฎภาวะผนาแบบใฝบรการทจะนาเสนอตอไปนประกอบดวยความหมายของภาวะผนาแบบใฝบรการกระบวนทศนของภาวะผนาแบบใฝบรการความสาคญของภาวะผนาแบบใฝบรการ เปรยบเทยบความคลายคลงและ ความแตกตางระหวางภาวะผนาแบบใฝบรการและภาวะผนาการเปลยนแปลงและองคประกอบของภาวะผนาแบบใฝบรการดงน

57

 

ความหมายของภาวะผนาแบบใฝบรการ ผบรการและผนาบทบาททงสองนสามารถอยรวมกนไดในบคคลคนเดยวกนในทกระดบ

และทกบรบทไดจรงหรอไม (Greenleaf, 1970 Cited in Northouse, 2009) ขอความดงกลาวเปนขอคาถามทกรนลฟ (Greenleaf) ใหความสนใจซงตอมา กรนลฟไดอธบายวาผบรการ (servant) และผนา (leader) มความหมายตรงขามกนแตเมอคาทงสองคาไดถกนามาอยดวยกนในทางสรางสรรคและเปยมไปดวยความหมายซงอาจดขดแยงแตกลบพบวาสามารถไปดวยกนได ดวยเหตนเมอคาทงสอง คอผรบใชหรอผบรการและผนาถกนามาใชรวมกน จงเกดขนไดจรงนนคอจดเรมตนของแนวคดภาวะผนาแบบใฝบรการ (Spears, 2004) สมฤทธ กางเพง และ สรายทธ กนหลง (ม.ป.ป., หนา 25-27) ไดนานยามของนกวชาการทงของไทยและตางประเทศมาสรปรวมไดเปน 3 กลมคอ

กลมแรกใหนยามภาวะผนาแบบใฝบรการไวคอนขางแคบและเฉพาะเจาะจงโดยเนนทการรบใชและใหบรการคนอนเพอใหงานประสบความสาเรจตามวตถประสงครวมกนเชน แนวคดของเพจและวอง (Page & Wong , 2000 cited in Nwogu, 2004) ซงใหนยามของภาวะผนาแบบใฝบรการไววาหมายถงการรบใชใหบรการผอนโดยเปนการลงทนพฒนาชวตความเปนอยของผอนเพอผลกาไรในการประสบความสาเรจในงานและการบรรลเปาหมายทมรวมกน

กลมทสองใหนยามภาวะผนาแบบใฝบรการในมมมองทกวางขนโดยเนนไปทการปฏบตตนใหเปนประโยชนและการเปนทรพยากรทสาคญขององคการเพอนาไปสการบรรลวตถประสงครวมกนเชน แนวคดของ ออทร (Autry, 2000 cited in Spears & Noble, 2000) ทกลาววาภาวะผนาแบบใฝบรการ เปนการกระทาตนใหเปนประโยชน (being useful) และการเปนทรพยากร (being a resource) ความรบผดชอบของผนา คอ การทาใหแนใจไดวาผรวมงานและหรอผตามจะมทรพยากร ทจาเปนในการบรรลวตถประสงค ซงทรพยากรทวานน คอผนานนเอง ซงผนาจะตองมองวาตนเองเปนทรพยากร เปนผบรการรบใช ตองสรางชมชน ทปฏบตไดเพอการบรรลเปาหมายและผลลพธททกคนจะไดรบรวมกน

กลมทสามใหนยามคาวา ภาวะผนาแบบใฝบรการ ไวในหลายมตโดยใหความสาคญทงในดานวสยทศนคณธรรมจรยธรรม การใหบรการและคมครองดแลรกษา (guardianship) ตลอดจนใหความสาคญกบการสรางความรวมมอรวมใจ (engagement building) ทางานเพอการบรรลเปาหมาย รวมกนดงเชน แนวคดของ กรนลฟ (Greenleaf , 1970) ทไดอธบายความหมายของภาวะผนาแบบ ใฝแบบบรการไววาเปนการปฏบตทบคคลเลอกเปนฝายบรการเปนอนดบแรกจากนน จงนาซงการนาเปนผลจากการใหบรการแกผอนและองคการผนาแบบใฝบรการ จงอาจมภาวะผนาตามตาแหนงหรอไมกไดโดยภาวะผนาแบบนจะกระตนใหเกดการมสวนรวม (collaboration) ความไววางใจซงกนและกนการมองการณไกล (foresight) การฟงและการใชอานาจทางศลธรรมรวมไปถงการมอบหรอเอออานาจ (empowerment) สเปยรส (Spears, n.d. cited in Nwogu, 2004) อธบายวาภาวะผนาแบบใฝบรการ หมายถงการใหบรการเปนอนดบแรกและการกระตนสมพนธภาพโดยเปนการสราง

58

 

บรรยากาศของศกดศร การยอมรบ นบถอ การสรางกลมและทมงาน การรบฟงเพอนรวมงาน และพนกงานยคล (Yukl, 2002) ใหทศนะเกยวกบภาวะผนาแบบใฝบรการ วาเปนการแสดงถงความมจรยธรรม คอการใหบรการแกผตามทงในดานการบารงทะนถนอมปกปองรกษาและใหอานาจแกผตาม เพอชวยเหลอใหผตามมความสามารถเพมขนฉลาดขนและปรารถนาทจะรบผดชอบในงานทตนเองทามากขน ภาวะผนาแบบใฝบรการจงเปนแนวความคดทพฒนาจากภาวะผนาแบบผดแล อก 1 ขน เปนลกษณะของการกลบหวกลบหางจากแนวความคดเรองผนาตามรปแบบเดม ผนาแบบใฝบรการจะเปลยนแปลงผลประโยชนสวนตวใหเปนการตอบสนองความตองการของผอน ทาใหผอนเจรญเตบโตและพฒนา เปดโอกาสใหผอนไดรบผลประโยชนดานวตถและจตใจ ความสาเรจของบคคลอนคอเปาหมายหลกของบคคลทมภาวะผนาแบบน ซงมลกษณะดงตอไปน (Daft, 1999: pp. 374-377)

จากนยามภาวะผนาแบบใฝบรการทง 3 กลม ขางตนซงนกวชาการชาวตางประเทศไดนยามไวกวาง ๆ ซงสวนใหญจะมความหมายคาบเกยวกนอยใน 2 กลมหลง สวนนกวชาการชาวไทยไดมการใหความหมายหรอกลาวถงดงน

ภาวฒนพนธแพ (2546) กลาววาภาวะผนาแบบใฝบรการเปนผนาทเนนการรบใชบคคลและสงคมเปนผสรางองคการใหมวฒนธรรมทเนนจรยธรรมซงถอเปนหลกในองคการ สงสาคญของการเปนผนาแบบนกคอจะตองเปนผทเสยสละมคณธรรมสงประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกบคคลอน ใหความไววางใจผตามกระทาและมผลใหสมพนธภาพระหวางผนาและผตามดขนบงอรไชยเผอก (2550) ไดนยามภาวะผนาแบบใฝบรการไววาเปนคณลกษณะบคคลทสนใจและใหความสาคญตอผใตบงคบบญชามากกวาความสาคญขององคการและเปนบคคลทใหคณคาตอ ความดงามคณธรรมจรยธรรมมากกวาสงอนใดพชาวรเมฆขยาย (2550) ใหความหมายภาวะผนาแบบใฝบรการวา เปนพฤตกรรมการใหบรการเพอนรวมงานหรอผตามเปนอนดบแรก เพอสนอง ตอบความตองการของบคคลเหลานนโดยใชอานาจทางศลธรรม เปนการกระตนใหเกดการรวมมอ รวมใจ ความไววางใจซงกนและกน รวมถงการมอบอานาจใหบคคลเหลานน เพอไปสการบรรลเปาหมายรวมกนของกลมสมประสงค เรอนไทย (2551) ใหความวา ภาวะผนาแบบใฝบรการเปน พฤตกรรมหรอความสามารถของผบรหารทตอบสนองตอความตองการจนมอทธพลตอผรวมงานและสมครใจทจะเชอฟง กระทาตาม เปนการปฏบตภาวะผนาของผบรหารขององคการ ทปรารถนามอบสงทดทเกดจากภาวะผนาใหแกผรวมงานโดยมองขามผานผลประโยชนของตนเอง เหนคณคาและพฒนาบคคล รบฟง เขาใจความรสกของผอน มองการณไกล ดแลรบผดชอบบทบาท รวบรวมกลมคนมการโนมนาวจตใจพฒนาคนใหเตบโตและใชสงทดของตนในการใหแกผอนโดย แสดงความไววางใจในตวผรวมงานและมอบอานาจจนทาใหคนเหลานนพยายามบรรลถงเปาหมายทตงไวรวมกน อนวฒนวภาคธารงคณ (2553) ไดใหความหมายของภาวะผนาแบบใฝบรการใน

59

 

เชงบรรยายวา เปนพฤตกรรมของผบรหารทอทศตนรบใชใหความสาคญตอความตองการผอนพฒนาศกยภาพผอนทกมต มมนษยสมพนธดมวสยทศนมเปาหมายปฏบตงานชดเจนเปนแบบอยางทดสงเสรมคณธรรมทงในเรองการดาเนนชวตและชวตการทางานเปนขวญและกาลงใจผอนเพอมงสเปาหมายรวมกน สวน จรวรรณ เลงพานชย (2554) ใหความหมายของภาวะผนาแบบใฝบรการวา เปนพฤตกรรมการแสดงออกของผบรหาร ทแสดงออกโดยการใหบรการตอบสนอง ความตองการของบคลากรเปนอนดบแรกดวยความนอบนอมปราศจากการเหนแกประโยชนสวนตนและเสรมพลงอานาจเพอสนบสนนใหสามารถแกปญหาดวยตนเอง ภาวะผนาแบบใฝบรการจงหมายถงพฤตกรรมการใหบรการเพอนรวมงานเพอสนองตอบความตองการของเพอนรวมงานโดยใชอานาจทางศลธรรม กระตนใหเกดความรวมมอรวมใจความไววางใจซงกนและกนและมอบอานาจแกเพอนรวมงานเพอนาไปสการบรรลเปาหมายรวมกน ของกลม

กระบวนทศนเกยวกบภาวะผนาใฝบรการ ปจจบน แนวความคดเหนเกยวกบความสมพนธระหวางผนาและผตามเปลยนแปลงไป

จากเดม เชน จากการบรหารงานทเนนการควบคมกลายมาเปนการมอบอานาจจากการแขงขน กลายมาเปน การใหความรวมมอจากการเนนรางวลทเปนวตถสงของ กกลายมาเปนการรกษาสมพนธภาพทดกบผใตบงคบบญชาเปนตน การเปลยนแปลงเหลาน ชใหเหนถงสจธรรมทวาทกสงในโลกยอมมการเปลยนแปลงคาถามทเกดตามมากคอผนาควรมความรบผดชอบทางศลธรรมหรอแสดงความรบผดชอบตอผตามมากนอยเพยงใดผนาควรมพฤตกรรมเพยงแคควบคมใหผตามทางานใหบรรลความตองการของหนวยงาน ใหคาจางหรอคาตอบแทนอยางยตธรรมหรอสงเสรมใหผตามเจรญเตบโตอยางสรางสรรคและกาวหนาในหนาทการงานอยางทบคคลพงจะไดรบหากผนากดกนไมใหผตามกาวหนาหรอเจรญเตบโตในหนาทการงานทงๆทเขามศกยภาพกจะถอวาเปนสงทไมถกตองตามทานองคลองธรรมผนาทดทจะตองขจดกฎเกณฑขอจากดและการควบคมทมากเกนไปออกจากผตามเพอทจะทาใหพวกเขาเกดความรบผดชอบในการทางานมากทสดเทาทจะทาไดและสามารถพฒนาความคดสรางสรรคทพวกเขามอยใหเกดขนอยางไมมจากดแนวคดเกยวกบผนาในปจจบนจงเนนไปทผนาทมคณธรรมซงสนบสนนใหผตามสามารถพฒนาศกยภาพ ของตนเองใหเปนผนาไดมากกวาทจะใชตาแหนงเพอการควบคมหรอจากดความสามารถของผตาม

ในอดต ผนาจะรบผดชอบตอความสาเรจขององคการโดยการควบคมการทางานของผตามอยางใกลชดหากมองในแงการควบคมผตามแลวดาฟท (Daft, 2005) ไดแยกประเภทผนาออกเปน 4 รปแบบดงตอไปน

2.2.1 ผนาแบบเผดจการ (Authoritarian Management) ผนาแบบนจะเนนการ สงการและควบคมผตามอยางใกลชดทาใหผตามไมกระตอรอรนเฉอยชาไมคาดหวงเกยวกบตนเองแตจะทางานตามคาสงทไดรบมอบหมายเทานน

60

 

2.2.2 ผนาแบบมสวนรวม (Participative Management) ผนาแบบนจะพยายามท ใหผตามมสวนรวมในการตดสนใจและทาใหผตามมความกระตอรอรนในการทางานมากขน

2.2.3 ผนาแบบผพทกษ (Stewardship) ผนาแบบนจะมลกษณะเรมเปลยนแปลง ความคดเหนของตนเองทเคยเนนการควบคมผตามเปนการมอบหมายความรบผดชอบและอานาจหนาทไปสผตามมากขน

2.2.4 ผนาแบบผรบใชหรอผนาแบบใฝบรการ (Servant Leadership) เปนผนาทเกดภายหลงผนาแบบผพทกษ ผนาแบบนจะเลกควบคมแตจะเลอกรบใชผตาม แนวคดผนาแบบผรบใชหรอผนาแบบใฝบรการนเรมนามาใชในปค.ศ. 1970 โดย กรนลฟ (Greenleaf, 1977) ซงไดศกษารปแบบผนาแบบใฝบรการขนมาโดยมแรงบนดาลใจจากการทไดอานบทประพนธของ เฮอรแมน (Herman) เรองการเดนทางสตะวนออก (Journey to the East) ซงในเรอง ลโอ (Leo) เปนคนรบใชแสดงตนวาเปนบคคลทตาตอยทสด แตกลบมน าใจและใหกาลงใจคณะผเดนทางดวยการรองเพลงกลอมเพอใหการเดนทางเปนไปอยางราบรนและเปนไปดวยด จนกระทงวนหนง ลโอไดหายตวไปทาใหคณะผเดนทางเกดความระสาระสายหลายปตอมาหลงจากการเดนทางสนสดลงผเลาเรองซงเปนสมาชกคนหนงของคณะเดนทาง มโอกาสไปยงสานกงานใหญของบรษททใหการสนบสนนการเดนทางในครงนนไดพบกบลโอซงมตาแหนงเปนถงประธานบรษทสถานภาพทแทจรงของเขาคอ ผนาทยงใหญไมใชผรบใชทต าตอยอยางทผอนคดจากเรอง การเดนทางสตะวนออกของ ลโอ ทาให กรนลฟ ประทบใจและคดวาในโลกของความเปนจรง ผนาแบบนนาจะมตวตนจรง กรนลฟ ไดใชเวลาหลายปในการพจารณาไตรตรองถงประสบการณในเรอง บทบาทของผนาแลวไดเขยนมโนทศนของผนาแบบใฝบรการขนมา โดยเชอวาผนาตองเปนผรบใชกอนซงเรมจากความรสกทเปนไปตามธรรมชาตทบคคลตองการรบใชผอน การเลอกในระดบจตสานกจะเปนแรงบนดาลใจในการนาไปสความเปนผนาแบบใฝบรการ ซงจะแตกตางอยางชดเจนกบผทตองการเปนผนากอนคอผนาเกดจากแรงขบของความตองการอานาจและการครอบครองซงผนาแบบน การรบใชจะเปนตวเลอกทายๆผนาแบบมอานาจและผนาแบบใฝบรการจงมความแตกตางแบบ 2 ขวโดยทผนาแบบใฝบรการจะดแลรบใชโดยการเปนผรบใชกอนเพอรบใชความตองการตามลาดบความสาคญของความตองการของมนษยดงนน การทดสอบทดและยากทสดสาหรบผบรหารคอความพรอมทจะรบใชความตองการของผอนกอนความตองการของตนเอง ลกษณะสาคญของภาวะผนาใฝบรการคอการเรมตนจากความรสกโดยแทจรงทตองการรบใชผอนกอนจากนนจตสานก (conscious) จะบนดาลใจใหบคคลนนเกดความตองการทจะนาผลลพธทเกดการรบใชกอนคอการแนใจวาความตองการสงสดของผอนไดรบการตอบสนองแลวสงทจะชวดวาบคคลนนเปนผนาทมประสทธผลหรอไมนนเหนไดจากการทผอนซงบคคลนนไดดขนทงสขภาพกายและใจ (healthier) เฉลยวฉลาดขน (wiser) เปนอสระมากขน (freer) นาตนเองไดมากขน (more autonomous) และมการรบใชผอนมากขน

61

 

ดาฟท (Daft, 2005) กลาววาผนาแบบใฝบรการจะบรการผอนกอนคดถงผลประโยชนของตนเองผนาแบบนจะใชความสามารถทตนมอยเพอทาใหบคคลและองคการเจรญเตบโตมความปรารถนาทจะชวยเหลอเกอกลผอนมากกวาความปรารถนาทตองการจะไดรบตาแหนงเพอแสวงหาอานาจและควบคมผอนผนาแบบนจะเสยสละและไมหวงผลตอบแทนทางการเงนอนเปนการอทศทมเทกบการทางานขององคการเขาจะรสกวาไดทางานใหกบองคการอยางเตมทเทาทองคการจะ มอบหมายงานใหทา ผนาใฝบรการพรอมจะอทศตนเพอพฒนาคนดวยการรบฟงความคดเหนและใหการยอมรบผอนยอมรบความคดเหนและใหเกยรตผอนเขาจะพยายามตอบสนองความตองการของผอนอยางเตมความสามารถไมบงคบใหผอนทาตามความตองการของตน ผนาแบบใฝบรการจะรกษาคาพดซอสตยตอบคคลอนดแลแตไมควบคมผอนจะกระจายขอมลขาวสารทเกดขนใหแกผ ตามไมวาขาวสารนนจะดหรอเลวการจะตดสนใจอยางไร อยบนพนฐานผลประโยชนของกลมมากกวาผลประโยชนสวนตวความเชอถอในตวผนาจะเกดขนจากการทเขาใหความเชอถอบคคลอนและเปดโอกาสใหบคคลอนตดสนใจดวยตวเอง ผนาแบบใฝบรการน จะสงเสรมและชวยเหลอผอนเพอคนพบพลงความสามารถในตนเองเพอทจะรบผดชอบในงานทพวกเขาทาอยางเตมทผนา แบบใฝบรการจะเปนคนเปดเผยและปรารถนาทจะรบรถงปญหาและความเจบปวดของผอนเขาจะ ทาตวใกลชดและเหนอกเหนใจผตาม

ยคล (Yukl, 2002) ไดกลาวถงความรบผดชอบพนฐานของผนาแบบใฝบรการอนแสดงถงความมจรยธรรมคอการใหบรการแกผตามหมายถงการบารงทะนถนอมปกปองและใหอานาจแกผ ตามผนาแบบนจะสนองความตองการของผตามและชวยเหลอผตามใหมความสามารถเพมขนฉลาดขนและปรารถนาทจะรบผดชอบในงานทตนทามากขนผนาแบบนจะพยายามเขาใจผตามรบฟงผ ตามปรารถนาทจะมสวนรวมในความเจบปวดและปญหาของผตามผนาจะมความยตธรรมและปฏบตตอทกคนอยางเทาเทยมกนผทดอยกวาจะตองไดรบการดแลผนาตองมอบอานาจและเชอถอในตวผตาม ผตามจะตองเตรยมตนเองใหพรอมเพอทจะนาและควรรบโอกาสเมอถกเสนอทาใหเกดผนาแบบใฝบรการมากยงขนในสงคมนอกจากนน ยคลยงไดกลาวอกวา ภาวะผนาแบบใฝบรการ อาจจาแนกอยในกลมแนวคดภาวะผนาทางดานจรยธรรม (ethical leadership) โดยการรบใชผตามนเปนความรบผดชอบตามธรรมชาตของผนาและเปนสงจาเปนของภาวะผนาทางจรยธรรมการรบใชในทนหมายรวมถงการทานบารง (nurturing) การปกปอง (defending) และการมอบอานาจแกผตามผนาแบบใฝบรการตองใสใจความตองการและชวยใหผตามทางานไดดขนเฉลยวฉลาดขนอสระมากขนและเตมใจยอมรบในความรบผดชอบมากขนผนาเพยงแตเขาใจผตามและตอบสนองในสงทผตามตองการผนาตองยนยนในสงทดและสงทถกตองรวมทงผนามอบอานาจแกผตามและผนาตองมความสจรต (honest) และเปดเผย (open) กระทาในสงทสอดคลองกบคานยมและแสดงความไววางใจในตวผตามแลวผนาจงจะไดรบความไววางใจจากผตามกลบมา

62

 

จากแนวคดคณสมบตดานคณธรรมจรยธรรม (character) ซงถอวาเปนหวใจของภาวะผนาแบบใฝบรการและเปนทศนคตพนฐานของภาวะผใหบรการทมอทธพลตอการทผนาทางานรวมกบผตามและทาหนาทภาวะผนา แตผนาจานวนมากมกเปนผนาทมงทาหนาทหรอมงในกระบวนการโดยปราศจากหวใจทจะรบใชบรการผอนดงนน เพอความชดเจนเกยวกบภาวะผนาแบบใฝบรการวาประกอบดวยคณสมบตอยางไรบางซงจะมความแตกตางจากภาวะผนาแบบสงการหรอภาวะผนาแบบควบคมจงไดสรปเปรยบเทยบทศนคตและคณสมบตทแตกตางกนระหวางมมมองทงสองแบบของภาวะผนาดงแสดงในตารางตอไปน (Page & Wong, 2003)

63

 

ตารางท 2.2 แสดงความแตกตางระหวางภาวะผนาแบบสงการและภาวะผนาแบบใฝบรการ

ท ภาวะผนาแบบสงการ ภาวะผนาแบบใฝบรการ 1 เปาหมายของผนาคอใหคนอนมารบใชใหบรการ เปาหมายของผนาคอรบใชบรการผอน 2 สนใจเปนประการแรกคอภาพพจนผนาและ

ความกาวหนาของตนการตดสนใจสวนใหญมาจากการรกษาใหตนเองอยรอดและรกษาภาพพจนตนเอง

ตงใจใหผใตบงคบบญชากาวหนาตามศกยภาพสงสดของเขาดวยการลดความเปนตวตนของผนาและยกยองผอนสนใจสงเสรมกลมหรอหนวยงานและสมาชกทงหมดกอนตนเอง

3 ใหความสาคญกบสทธทมากบตาแหนงมากกวาหนาทของตาแหนงนน

ใหความสาคญตอหนาทมากกวา ผลตอบแทนทมากบตาแหนงนน

4 ปฏบตกบเพอนรวมงานวาตากวาและไมคอยไดใหโอกาสมสวนรวมตดสนใจหรอใหขอมลทสาคญ

ปฏบตตอเพอนรวมงานดวยความ เคารพวาเปนสวนหนงของกลมท ทางานรวมกนเพอบรรลภารกจและ ตดสนใจจากการแบงปนขอมล

5 เปดโอกาสใหลกนองคนสนทเขาถงไดเทานน เหนบอยๆวามปฏสมพนธกบผอนและรกษาบรรยากาศเปดกวาง

6 สรางบรรยากาศแบบใหผอนตองพงพาตนดวย สรางบรรยากาศทผอนรสกวาศกยภาพ 7 ตองการใหผอนฟงตนในฐานะผนา ตองการทจะรบฟงผอนกอนตดสนใจ 8 ตองการใหผอนเขาใจตนเองกอนทจะเขาใจผอน ตองการเขาใจผอนกอนทจะใหเขาเขาใจในตวผนา 9 ตาหนผอนททาผดพลาดและไมยอมรบผด ชอบ

ดวยเหนวาเปนการแสดงความออนแอ ใหคณคากบคนทางานแตละคนและเรยนรจากความผดพลาดพรอมกบชมเชยผอน

10 ปฏเสธการวจารณทสรางสรรคและเอาความดความชอบใสตนจากผลสาเรจ

กระตนใหมการนาเสนอเรองใหมๆและการใหขอมลยอนกลบและแบงปนความดความชอบของผลงานรวมกนกบผอน ใหความสาคญกบกระบวนการเทาเทยมกบความสาเรจ

11 ไมเคยใหมการฝกอบรมผอนเพอใหทางานอยางมประสทธผล

ใหการสนบสนนและลงทนในผอนเพอความกาวหนาของเขา

12 การยอมรบทาตามผอนบนพนฐานของบคลกของผ นน (personality)

การยอมรบทาตามผอนบนพนฐานของ คณสมบตดานคณธรรมจรยธรรม (character) ของผนน

13 ใชหลกความสะดวกโดยไมยดหลกการเปนเกณฑพจารณาหลกในการตดสนใจอยางลบๆ

ใชหลกการเปนเกณฑพจารณาหลกในการตดสนใจอยางเปดเผย

14 ใชการขมขเพอสยบเสยงวจารณชอบปกปองตนเองเปนเรองปกต

ยนดทใหมการอภปรายอยางเปดกวางเพอการปรบปรงเปดใจกวางเรยนรจากใครกได

64

 

ตารางท 2.2 (ตอ) ท ภาวะผนาแบบสงการ ภาวะผนาแบบใฝบรการ 15 ไดแรงสนบสนนความคดของตนดวยการ

หลอกลวงเลนเกมอานาจหรอใชเลหเหลยมคนอนๆตอบสนองจากความกลว

ไดแรงสนบสนนความคดของตน จากเหตผลและการเกลยกลอมคนอนๆตอบสนองดวยความเคารพและจากความรสกวาถกตอง

16 เลอนตาแหนงใหกบคนททาตามโดยไมมขอโตแยงหรอคนทวานอนสอนงาย

เลอนตาแหนงใหกบคนทแสดงใหเหนวามสวนรวมตอความสาเรจ

17 ใชอานาจตามตาแหนงดวยการควบคม ใชอานาจตามตาแหนงดวยการสรางอทธพล 18 รบผดชอบตอผทมตาแหนงสงกวาไมยอมรบการ

ถกประเมนตนเองโดยหาวาเปนการแทรกแซง รบผดชอบตอคนทงองคการยนดใหตนเองถกประเมนเพอเปนหนทางทจะปรบปรงผลการดาเนนงาน

19 ยดตดกบอานาจและตาแหนง ยนดทจะหลกทางใหกบผอนทมคณสมบตดกวา 20 สนใจผวเผนทจะพฒนาผสบทอดทมความสามารถ ตงความสาคญสงในการพฒนาภาวะผนาเพอเปน

การรบใชบรการผอน

ทมา : Page and Wong (2003)

สรปไดวา ภาวะผนาแบบใฝบรการเปนผลตผลทเกดขนระหวางกระบวนการปฏบตวธทาง

ของความสมพนธระหวางการทางานและภาวะผนาทกแหงหนของสงคมกาลงเกดการเปลยนแปลง

ผคนมงแสวงหาวธการผนวกการทางานเขากบความเจรญงอกงามสวนตน (personal growth) และ

ความเจรญงอกงามทางจตวญญาณ (spiritual growth) เปนการคนควาแสวงหาการรวมองคประกอบ

พนฐานทดทสดของภาวะผนาใหเขากบการบรการผอนการปฏวตดงกลาว ถงแมดาเนนไปไดอยาง

เชองชาแตทวาสามารถหยงรากลกแกสงคมได จนในทสด กรนลฟ (Greenleaf) ซงเปนผเจยระไน

ความคดในการเชอมโยงภาวะผนาเขากบการใหบรการจงคนพบหวใจสาคญของผนาดงคาทวาผนา

ทยงใหญ (the great leader) ตองรบใชผอนกอน (Spears, 1994)

ความสาคญของภาวะผนาใฝบรการ ภาวะผนาแบบใฝบรการเปนกฎธรรมชาตเปนหลกการทไมเปลยนแปลงแนวคดของภาวะ

ผนาแบบนเปนแนวคดพนฐานทเกดจากใจ มใชไดเกดจากภายนอกและอานาจของภาวะผนาแบบใฝบรการมาจากภายในตวบคคลซงเปนเรองของภายในสภายนอก (inside-out) (Covey, n.d. cited in Lawrence, 2002) การทจะเผชญหนากบการเปลยนแปลงอยางฉบพลนและรนแรงไดนน สงหนงทใชไดผลเสมอคอการดาเนนชวตตามหลกการเพราะหลกการเปนสงสากล เปนสงทเปนอยจรงโดยไมขนกบเงอนไขของเวลาหรอสถานการณใดๆไมเคยเปลยนแปลงอยเหนอวฒนธรรมมอยในทก

65

 

ศาสนาและปรชญาหลกๆ ของโลกและเปนทประจกษชดในตนเองดงนนแมวาสภาพแวดลอมจะมการเปลยนแปลงทรวดเรวและ หลกการของความออนนอมถอมตนเพอรบใชบรการผอนกอนมความสอดคลองกบหลกคณธรรมสวนหนงของศาสนาตางๆเชนสอดคลองกบคาสอนของพทธศาสนาเกยวกบแนวทางปฏบตของภาวะผนาใฝบรการทเสยสละการใหในสงทผตามตองการนอกจากนยงสอดคลองกบศาสนาครสตทกลาวในเรองของความสภาพหรอการถอมตนซงเปนการยอมรบสภาพทแทจรงของตนเองและยงหมายถงการยอมรบดวย (Daft, 2002) อยางไรกตามการพฒนาใหผตามไดเกดการเรยนรและเจรญงอกงามการสรางจตสานกของกลมหรอชมชน (Laub, 2004) และการทาตนใหเปนประโยชน (Autry, 2000 cited in Spears & Noble, 2000) เปนแนวทางเดยวกนกบหลกธรรม สงคหวตถ 4 ซงถอเปนหลกธรรมสาหรบผปกครองหรอผนาอนเปนธรรมเครองยดเหนยวใจบคคลและประสานหมชนใหสามคคเปนหลกการของการสงเคราะหมพนฐานบนความเหนอกเหนใจผอนการปฏบตดวยความศรทธาการยดหลกการของการรบใชและใหบรการการกระทาความดเพอการอยรวมกนและการมภาวะผนาอนประกอบดวยดวยทานปยวาจาอตถจรยาและสมานตตาโดยภาวะผนาใฝบรการเดนชดในหลกปฏบตของทานหรอการใหทหมายความถงการเออเฟอเผอแผการเสยสละการแบงปนการชวยเหลอกนดวยสงของตลอดจนใหความรแนะนาสงสอนและอตถจรยาเปนการประพฤตประโยชนคอขวนขวายชวยเหลอกจการบาเพญสาธารณประโยชนตลอดถงชวยแกไขปรบปรงสงเสรมในทางจรยธรรม (จรพฒนอดมผล, 2548) เชนเดยวกบหลกธรรมทศพธราชธรรมซงเปนคณธรรมสาคญของผปกครองหรอผนาทกระดบอนประกอบดวยหลก 10 ประการไดแกทานศล ปรจจาคะอาชชวะมทวะตปะอกโกธะอวหงสาขนตและอวโรธนะ นอกจากนภาวะผนาแบบใฝบรการยงสอดคลองกบหลกปฏบตเกยวกบทานทเปนเรองของการใหการแบงปนใหผอนคอ บาเพญตนเปนผให เกยวของกบความสามารถในการกระตนมงปกครองหรอทางานเพอใหผอนไดมใชเพอจะเอาจากผอนเอาใจใสอานวยการบรการจดสรร สงเคราะหอนเคราะหใหผอนไดรบประโยชนสขใหเกดความสะดวกปลอดภยตลอดจนใหความชวยเหลอแก ผเดอดรอนประสบทกขและใหความสนบสนนแกคนทางาน นอกจากนประสทธผลของภาวะผนาแบบใฝบรการน ยงสามารถมผลตอสงคมเนองจากบคคลอนใหมโอกาสทงใหบรการและนาผอนจงเปนจดเรมตนของความสามารถในการเพมคณภาพชวตใหกบสงคม สวนบคคลทอยในตาแหนงผนาภาวะผนาแบบใฝบรการจะคอยกระตนเตอนถงความรบผดชอบพนฐานในการใหบรการผอนอยเสมอและจะคอยกระตนใหมองหาโอกาสในการพฒนาภาวะผนาในตนเองแลวผลลพธทไดระหวางการสบเปลยนบทบาทไปมาระหวางการนาและการตามนจะชวยเพมคณคาแกบคคลมากขนดวยเหตนหลงจากแนวคดภาวะผนาแบบใฝบรการมบทบาทมากขนจนถงปจจบนจงมการประยกตแนวคดดงกลาวไปใชในทางปฏบตอยางแพรหลายโดยหลกแลวสามารถแบงแนวทาง การประยกตใชแนวคดดงกลาวได 6 แนวทาง (Spears, 2004) ไดแก

66

 

1. การใชเปนปรชญาและตวแบบเพอเปนหลกการปฏบตในองคการ 2. การใชสรางหลกสตรการเรยนรและการฝกอบรมสาหรบผนาในองคการ 3. การใช เปนหลกการสาหรบภาวะผนาในสงคมระดบประเทศหรอระดบสากล 4. การสรางหลกสตรการศกษาในระยะยาวแบบมงเนนประสบการณในสถานศกษา 5. การสรางโปรแกรมการพฒนาตนเองเพอนาไปสความเจรญงอกงามและ 6. การสรางหลกสตรฝกอบรมทงในสถานศกษาและองคการธรกจ

เปรยบเทยบภาวะผนาการเปลยนแปลงกบภาวะผนาแบบใฝบรการ เมอพจารณาหลกการและองคประกอบโดยรวมของภาวะผนาแบบใฝบรการแลวจะพบวาม

หลกการและองคประกอบหลายๆองคประกอบทมความคลายคลงกบภาวะผนาการเปลยนแปลงซงสโตนรสเซลและแพตเตอรสน (Stone, Russell & Patterson, 2004) จงไดพยายามวเคราะห ภาวะผนาท งสองแบบ จนไดขอสรปวาภาวะผนาการเปลยนแปลงและภาวะผนาใฝบรการมองคประกอบพนฐานทมความคลายคลงกน ซงองคประกอบดงกลาวไดแกการมวสยทศนสรางความไววางใจการเปนแบบอยางการตระหนกถงผอนรบผดชอบมอบอานาจแกผตามการสอนสอสารการฟงและมอทธพลตอผตามแตสงทแตกตางกนของภาวะผนาทงสองอยทการมงประเดนของผนาโดยผนาการเปลยนแปลงจะมงประเดนไปทเปาหมายขององคการโดยการมอบอานาจแกผ ตามเพอใหบรรลเปาหมายขององคการเปนการสรางแรงบนดาลใจทอยภายในนาไปสการมผลการปฏบตงานทมงสเปาหมายในขณะทผนาแบบใฝบรการจะมงประเดนทผทเปนผตามมากกวาเปนการใหคณคากบผตามซงเปนสวนหนงขององคการเปนความหวงใยชวตความเปนอยของผตามทเปนผสรางผล ผลตแกองคการอยางแทจรงโดยไมมเงอนไขอกทงผนาแบบใฝบรการไมไดบรการดวยความรสกวาตองการใหเกดผลลพธเพยงอยางเดยวแตเพราะความตองการทจะใหบรการดวยนอกจากประเดนของการมงเนนในประเดนทแตกตางกนแลวภาวะผนาทงสองแบบยงแตกตางกนในเรองของการมอทธพลตอผตามแตผนาแบบใฝบรการจะมอทธพลตอผตามผานการรบใชบรการเพอสรางใหเกดการทางานทมความหมายและเพอจดเตรยมทรพยากรทจาเปนแกผตามเปนการใชอทธพลของการให (self-giving) ทไมใชอทธพลในทางเกยรตยศ (self-glory) อยางไรกตามภาวะผนาท งสองแบบมลกษณะภาวะผนาแบบพลวตดวยกนท งคจงสามารถนาไปปฏบตไดอยางมประสทธผลทามกลางสภาวะทซบซอนและเปลยนแปลงอยางรวดเรวของโลกปจจบนภาวะผนาแบบใฝบรการสามารถทาใหเกดการเปลยนแปลงไดเชนเดยวกบภาวะผนาการเปลยนแปลงการเปนแบบอยางของผรบใชหรอบรการจะทาใหผตามไดกลายเปนผบรการดวยสงผลตอการลดความไมพงพอใจของลกคาลงรวมถงการสรางผลกาไรและความสาเรจในระยะยาวไดอกดวย นอกจากน พาโรลนแพตเตอรสนและวนสตน (Parolini, Patterson, & Winston, 2009) ไดเปรยบเทยบ

67

 

ความแตกตางระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงและภาวะผนาแบบใฝบรการไวนาสนใจดงแสดงในตารางท 2.3 ดงน

ตารางท 2.3 เปรยบเทยบภาวะผนาการเปลยนแปลงและภาวะผนาใฝบรการ

ทมา: Jeanine Parolini, Kathleen Patterson, & Bruce Winston, (2009).

สรปวา ผนาแบบใฝบรการมความแตกตางจากผนาการเปลยนแปลง โดยผนาการเปลยนจะมงประเดนไปทเปาหมายขององคการโดยการมอบอานาจแกผตามเพอใหบรรลเปาหมายขององคการรวมถงการสรางแรงบนดาลใจนาไปสการปฏบตงานทมงไปสเปาหมายในขณะทผนาแบบใฝบรการจะมงประเดนทผตามมากกวาและใหคณคากบผตามซงเปนสวนหนงขององคการซงเปนความหวงใยชวตความเปนอยของผตามทเปนผสรางผลผลตใหองคการอยางแทจรงโดยไมมเงอนไข ผนาแบบใฝบรการไมไดบรการดวยความรสกวาตองการใหเกดผลลพธเพยงอยางเดยวแตเพราะความตองการทจะใหบรการดวยความเตมใจซงสอดคลองกบแนวคดของเจน (Jane, 2006) ทกลาวถงงานดษฎนพนธของแพตเตอรสน (Patterson, 2003) ซงชวาทฤษฎภาวะผนาแบบใฝบรการเปนการตอยอดอยางมเหตมผลจากทฤษฎภาวะผนาการเปลยนแปลงโดยใหความหมายผนาแบบใฝบรการวา "เปนผนาทนาองคการดวยการเนนผตามทาใหผตามเปนประเดนสาคญอนดบแรกสวนองคการเปนเรองรอง”และใหความหมายผตามวา เปน "ผทมความความสาคญอนดบรองจากผนาในองคการ"โดยไดเสนอแนะใหใชคา "ผทมความสาคญอนดบรอง" แทนทคาวา "ลกจางหรอพนกงาน"

องคประกอบทวไปของภาวะผนาแบบใฝบรการ โดยทบทบาท หนาทของผนาแบบใฝบรการจะเปลยนไปจากรปแบบเดมของผนา กรนลฟ (Greenleaf) ซงเชอวา ผนาแบบใฝบรการ เปนผนาทเนนการใหบรการแกบคลากรทกระดบ เพอทจะชวยใหบคลากรไดรบการตอบสนองความตองการ ซงพนฐานสาคญของการเปนผนาแบบใฝบรการอยทความมงมนในการใหบรการบคคลอนดวยความมคณธรรม จรยธรรม (Integrity) และความสภาพออนโยน (Humility) การเปนผนาแบบใฝบรการจงเปนพฤตกรรมทเกดจากสงทอย

ท ภาวะผนาการเปลยนแปลง ภาวะผนาแบบใฝบรการ 1 เนนความตองการขององคการ เนนความตองการของปจเจกชน 2 มแนวโนมทจะนากอน มแนวโนมใหบรการกอน 3 ภกดตอองคการ ภกดตอปจเจกชน 4 ใชอทธพลผานแนวคดผนาแบบศรทธาบารม

(charismatic) ททากนโดยทวไปพรอมกบการควบคม

ใชอทธพลผานแนวคดการบรการ (service) ทไมไดทากนโดยทวไปพรอมกบใหอสระและอานาจดแลตนเอง

68

 

ภายในตวของบคคลแตละคน รปแบบการเกดภาวะผนาแบบใฝบรการจงเกดจากภายในออกมาสภายนอกและเกดพฤตกรรมทมงการใหบรการบคคลอนทงในและนอกองคการ (Greenleaf, 2003)ไดชใหเหนวาผนาจะสามารถแสดงพฤตกรรมใหประสบผลสาเรจได จะตองมองคประกอบของการเปนผนาแบบผรบใช 10 ประการ ดงน

Greenleaf (1977 อางถงใน Spears & Lawrence, 2002) ไดจาแนกคณลกษณะของภาวะผนาแบบใฝบรการทสาคญ 10 ประการไดแกการฟงการเหนอกเหนใจการเยยวยารกษาการตระหนกร การโนมนาวใจการสรางมโนทศนการมองการณไกลความเปนผดแลการอทศตนเพอพฒนาบคคลและการสรางชมชนดงรายละเอยดตอไปน

1. การฟง (listening) หมายถงความพยายามในการสอสารการเปดรบคาพดของผอนดวยใจเปนกลางสามารถไดยนท งเสยงทเปลงออกมาและเสยงภายในใจของผอนเพอจะสามารถตดสนใจไดอยางเหมาะสมตามความจาเปนของสถานการณทเกดขนผนาแบบใฝบรการตองมทกษะทสาคญของผนาโดยการอทศตนในการฟงผอน

2. ความเหนอกเหนใจ (empathy) หมายถงความพยายามทจะเขาใจและเขาถงความรสกของผอนโดยเฉพาะความรสกทวามนษยทกคนตองการการยอมรบและการเคารพในความเปนบคคลทไมเหมอนใครของตนผนาตองมทศนคตทดตอผใตบงคบบญชาเหนถงความตงใจดของทกคนและตองไมปฏเสธความเปนบคคลของพวกเขาและนนหมายรวมถงการยอมรบความสามารถและพฤตกรรมของเขาดวย

3. การกระตนเยยวยา (healing) หมายถงการกระตนใหผอนเขมแขงเกดสขภาพทางจตใจและรางกายทดขนจากความกงวลตางๆ

4. การตระหนกร (awareness) หมายถงความรและความเขาใจความไมประมาทการรบร การมองการณไกลและสามารถไตรตรองปญหาตางๆทเกดขน

5. การโนมนาวใจ (persuasion) หมายถงการพยายามทาใหบคลากรเชอใจในผนามใชการบงคบหรอใชตาแหนงบงคบใหบคลากรปฏบตตาม

6. การสรางมโนทศน (conceptualization) หมายถงการพยายามทจะเสรมสรางความสามารถทจะ "ฝนเรองใหญ" สามารถทจะมองปญหาขององคการการทจะเหนปญหานนตองเกดจากการมองสงทจะเกดในอนาคตไมใชการมองเหนปญหาของในแตละวนผนาตองสามารถจดลาดบความสาคญระหวางสงทจะเกดขนในอนาคตกบการมองเหนปญหาของแตละวน

7. การมองการณไกล (foresight) หมายถงความสามารถใชบทเรยนจากอดตความเปนจรงของปจจบนและแนวโนมของสถานการณของการตดสนใจทจะเกดขนในอนาคตสามารถแสดงวสยทศนทชดเจนชวยใหบคลากรในองคการเขาใจทศทางและเกดแรงจงใจในการทางาน

8. การพทกษรกษา (stewardship) หมายถงการสรางจตสานกถงความดแลรบผดชอบเพอคนอนจะมอทธพลใหคนอนไววางใจและเชอใจเพราะวาผนาถกคาดหวงใหทาทกสงเพอองคการ

69

 

9. การมงมนพฒนาคน (commitment to the growth of people) หมายถงการแสดงใหเหนวาความเปนบคคลของมนษยแตละคนมคณคาสงกวาผลงานของบคคลนนผนาแบบใฝบรการจะตองอทศตนอยางแทจรงในการพฒนาบคลากรใหสามารถปฏบตงานอยางมออาชพและเตบโตตามวฒภาวะของแตละคน

10. การสรางชมชน (building community) หมายถงการแสดงถงความรบผดชอบของผนาทมตอกลมชมชนคนทเปนผนาตองเปนบคคลทไดรบความไววางใจและสามารถสรางบรรยากาศทางจรยธรรมและคาจนสนบสนนใหบคลากรปฏบตตามกฎกตกาขององคการของตนซงเปนการสนบสนนใหองคการ

อยางไรกตาม นบตงแต ป 1970 ซงกรนลฟ ไดนาเสนอภาวะผนาแบบใฝบรการ ครงแรกการศกษาภาวะผนาแบบใฝบรการไดมพฒนาการเรอยมา และมความแตกตางกนในลกษณะตาง ๆ ประมาณ 3 รปลกษณ คอ

1. ในรปโมเดลและคณลกษณะ (Models and attributes) ประกอบดวยแนวของนกวชาการเชน บเชน (Buchen ,1998) ลอบ (Laub , 2004) แพทเทอรสน (Patterson, 2003)รสเซล และสโตน (Russell and Stone , 2002) เสปยรส (Spears ,1995) วนสตน (Winston , 2003)วองและเพจ (Wong and Page , 2003) เปนตน

2. ลกษณะจรยธรรมและคณธรรม (Morality and ethics) ประกอบดวยแนวของนกวชาการ ตอไปน เชน โบยม (Boyum ,2006) แลนทอตและเออวง (Lanctot and Irving ,2007) แพทเทอรสน(Patterson , 2003) สโตนและแพทเทอรสน (Stone and Patterson , 2005) เปนตน

3. ลกษณะเนนคณคาและจรยธรรม (Values and virtues) ประกอบดวยแนวของนกวชาการ ตอไปน เชน แลนทอตและเออวง (Lanctot and Irving ,2007)นอรทเฮาส (Northouse, 2004,2012) รสเซล (Russell , 2001)ในทนขอยกมากลาวดงตอไปน

1. องคประกอบภาวะผนาแบบใฝรการของแพตเตอรสน แพทเทอรสน (Patterson, 2003: pp. 1-7)ไดเสนอทฤษฎภาวะผนาแบบใฝบรการของผนา

องคการโดยไดนามาขยายตอจากภาวะผนาแบบใฝบรการทมการนามาเสนอ ครงแรกโดยกรนลฟ (Greenleaf)งานวจยครงนเปนการอธบายความพเศษในการบรการของผนาตอผตามในแตละขอ โดยมงเนนใหความสาคญในการบรการผตาม เปนอนดบแรก จากนนจงเปนการตอบสนองตอองคการ เพราะเชอวาหากผนาองคการใหความสาคญกบความตองการของผตามแลว จะไดรบการทมเทความสามารถเปนทวคณเพอเตมเตมวสยทศนและเปาประสงคขององคการไดอยางดเลศ องคประกอบภาวะผนาแบบใหบรการของแพทเทอรสน 7 ประการทสามารถพสจนความเปนผนาแบบใฝบรการทเปนศนยรวมจตใจ มดงน 1. การไมเหนแกตว (Altruism) หมายถง ผนาทใหความชวยเหลอผตามอยางแทจรงโดยไมไดหวงผลตอบแทน เสยสละและเขาไปมสวนรวมกบผ ตามโดยไมคานงในเรองของ

70

 

ผลประโยชน เปนแบบอยางทกอใหเกดวฒนธรรมองคการ ผนาจะมความสขอยางแทจรงกบการไดชวยเหลอผตามผนาองคการจะทาในสงทดทสด ใหกบผตามเพราะพวกเขาคอสมาชกขององคการ 2. การเสรมพลงอานาจ (Empowerment) จากการศกษาการปฏบตงานในองคการจะพบวา ผตาม มความตองการเสรมพลงอานาจเสมอในการทางานใหประสบผลสาเรจ และการไดรบมอบอานาจ สงเหลานไมสามารถเกดขนไดงายโดยเฉพาะบคคลทยงไมมความชานาญเพยงพอ ดงนน การเสรมพลงอานาจจงอาจทาไดดวยการทผนาใหบรการดานความรในการฝกอบรม การหมนเวยนหนาทและการพฒนา การเสรมพลงอานาจเปนการทผนาใหความรแกผตามอยางตอเนอง 3. การนอบนอม (Humility) เปนลกษณะทสาคญของภาวะผนาทมการยอกมรบโดยไมตองการคาตอบมสวนทาใหองคการเปนองคการทดและสความเปนเลศ ดงจะพบไดจากผนาแบบใหบรการ ทยอมรบอยางนอบนอมในการเรยนรถงแมผนาจะเปนผทมความชานาญแลวกตาม แตการยอมรบ การเรยนรจากความผดพลาด หลกเลยงการไดรบคาสรรเสรญเยนยอ แตจะทมเทใหกบการสรางทมงาน 4. ความรก (Love) ภาวะผนาแบบใฝบรการจะเปนผทใหความสนใจและเอาใจใสดแลผ ตามอยางแทจรงไมใชเพยงการทกทายเมอพบกน โดยมผกลาวถงความรกทมใหแกกนในองคการของภาวะผนาแบบใฝบรการวา หมายถงการดแลผตามดวยใจมใชจากฝมอการทางาน สงเหลานจาเปนตองใชเวลาในการปลกฝงโดยมหลกฐานในทางปฏบต เชน อดทนในการแกไขขอผดพลาดอยางสภาพออนโยนให ความเอาใจใสคณภาพชวตการทางาน และตอบรบความตองการของผตามดวยความเหนใจ 5. การบรการ (Service) เปนลกษณะของการกลาวย าวา ผนาแบบใฝบรการคอผใหบรการ แตความสาคญในการเนนทไมไดเปนเพยงทศนคต ผนาแบบใฝบรการเลอกทจะใหความสนใจผ ตามมากกวาสนใจตนเอง การมองของภาวะผนาทเสมอนพนธกจทมชวต ผนาแบบใหบรการจะรบผดชอบ ในการบรการ ใหความเชอมนในการมสวนรวมของผตามโดยการใหเวลา ใหพลง ใหความเอาใจใสและใหความเหนอกเหนใจ แกนแทของภาวะผนาแบบใหบรการคอคณสมบตทสบทอดในรปแบบของ การรบใช งานวจยน พบวา การบรการน นจะรวมถงภาระหนาทในการรบผดชอบผตามโดยผตามสามารถเขาใจไดถงการบรการทไดรบจากผนา 6. การไววางใจ (Trust) พลงแหงการไววางใจนนเปนสงเลก ๆ แตผนาแบบใฝบรการตองใชเวลาอยางมากในการสรางความรสกน การสรางความไววางใจใหเกดรวมกนทาใหองคการมความเขมแขง และมผลเชงบวกตอการทางานเปนทม สรางความมนคงใหกบบคลในองคการและลดความขดแยง กระตนใหเกดความรเรมสรางสรรค และกอใหเกดการเปลยนแปลง การไววางใจในภาวะผนาแบบใหบรการ จะทาใหองคการมความอบอน มการยอมรบ และสรางสรรคบรรยากาศของการมสวนรวมอยางเปดเผย มผลตอระบบการสรางความสมพนธในการทางานรวมกนอยางเขมแขง

71

 

7. การมวสยทศน (Vision) ในภาวะผนาแบบใฝบรการไมไดเปนสงทผตามขององคการนามายดถอเพยงอยางเดยว แตเปนการผลกดนใหผตามใชความพยายามและความสามารถในทางปฏบต ใหประสบความสาเรจในวสยทศนนน เปนการผลกดนใหเกดความสาเรจในผลงานทนาไปสการยกระดบคณภาพทสงขนของผตามและความกาวหนาในทสด สรปองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการของแพตเตอรสน (Patterson) จะเนนในเรองการวางพนฐานขององคการ การสงเสรมสมพนธภาพทดระหวางผนาและผตาม กระตนและผลกดนใหผตามแสดงศกยภาพของตนจนสามารถปฏบตงานใหไดคณภาพในระดบสงกวาทเคยคาดไวเปนการบมเพาะทตองใชเวลาแตจะสามารถทาใหองคการเกดความเขมแขงอยางตอเนอง มนคงและยงยน

2. องคประกอบภาวะผนาแบบใหบรการของลอบ ลอบ(Laub, 2003: pp. 160-165) จะเปนการเนนในเรองของการทาใหองคการมความเขมแขงโดยพฒนารปแบบองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการทสนบสนนการเหนคณคาและการพฒนาคน การสรางชมชนและการใชอานาจอยางมคณธรรม องคการทมความเขมแขงจะเปนองคการทผนา มการแสดงออกของภาวะผนาแบบใฝบรการอยางชดเจนในรปแบบของวฒนธรรมองคการ และการแสดงออกของผนาทเหนคณคาของผตามในการเตมเตมสงทขาดเปนสงแรกหลงจากนน สงทไดกลบมาคอความเขมแขง และพลงอานาจขององคการ ภาวะผนาแบบใฝบรการเปนรปแบบของภาวะผนาทมบทบาทและไดรบความนยมเพมมากขน เปนแนวคดทเกดขนจากสญชาตญาณทไมไดมการกาหนดเปนตวระบบแตมาจากการวเคราะหเชงประสบการณทมาสนบสนน เปนกรอบงานทมาจาก การคาดเดา และนามาจดเปนรปแบบทใหประโยชนตอการทางานทสรางขนอยางมเหตผล โดยใหความหมายวา เปนการวจยทพฒนามาจากรปแบบของประสบการณ ลอบ (Laub) แหงองคการประเมนภาวะผนาหรอ Organizational Leadership Assessment (OLA Group) ไดอธบายถงองคการทมความเขมแขงวาควรมองคประกอบทสาคญ 6 ประการ ดงน 1. การแสดงออกของอานาจอยางมคณธรรม (Display Authenticity) องคการทมความเขมแขง จะมการมองผนาทแตกตางออกไป โดยผนาจะมลกษณะทเปดเผย โปรงใส ตรวจสอบได จรงใจ มการผลกดนสมาชก ไมใชผนาทอยเหนอผตามทตาแหนง ซงตาแหนงจะเปนการบอกความเปนผนาในเรองของความรบผดชอบแตมใชเปนการบอกทคณคา ผนาในองคการททางานรวมกบผอนจะแสดงใหเหนถงคณสมบตของอานาจความเปนผนาทมลกษณะทเปดเผย ใหความสนใจทจะเรยนร มความซอสตยและจรงใจอยางแทจรง 2. การเหนคณคาของผอน (Value People) คอ การทผนาจะเหนคณคาผตามแมผตามจะมความแตกตาง ใหคณคาในความสามารถของผตามและนาความสามารถนนมาพฒนา ผนาจะไม

72

 

กาหนดงานในผตามเพอจดประสงคหรอประโยชนของผนาแตจะยอมรบคณคาทแทจรงของผ ตามทปจจบนไมใชเพยงเพอการหวงผลของผนาในอนาคต มการยอมรบและเหนคณคาของผตามโดยใหความสาคญในศกยภาพทตดตวมา ใหความจรงใจทเปรยบเสมอนของขวญแกผตาม และรวมทางานในองคการโดยยอมรบและใหเหนความสาคญในคณคาของผตามโดยการใหการบรการ ใหความเชอถอ และความไววางใจ 3. การพฒนาผอน (Develop People)คอการทผนาองคการมความรบผดชอบในการนาสมาชกขององคการใหเกดความเจรญกาวหนาอยางเตมศกยภาพ ทเปรยบดงการใหบรการและการนาความพยายามสรางเสรมใหเกดการเรยนรตามสภาพแวดลอมอยางเปนพลวตร กระตนใหเกดความกาวหนาและการพฒนา นาความผดพลาดทเกดขนมาเปนโอกาสของการเรยนร ผนามความเชอวา บคคลจะมคณคาทเปนปจจบนและทเปนไปไดในอนาคต รบผดชอบชวยเหลอใหผตามตระหนกถงความสามารถททาได สนบสนนใหไดเรยนร ใหเขาใจรปแบบของพฤตกรรทเหมาะสม สรางเสรมความกาวหนาอยางถกตอง 4. การสรางเสรมชมชน (Build Community) คอการทผนาจะมองผรวมงานในการเปนผ รวมสรางเสรมชมชนทเกดจากความรก ความเอาใจใส การแบงปนวสยทศน ตอตานจดประสงคของการทางานทเพยงเพอใหแลวเสรจแตจะคานงถงคณภาพของผลงานทมาจากการทางานดวยสมพนธภาพทดจะเปนความสาเรจทมคณภาพอยางแทจรงและมนคง มการชวยเหลอและการบรการซงกนและกน ผนาแสดงใหเหนถงคณภาพของการสรางชมชน ทมาจากการสรางมตรสมพนธทดใหความสาคญและคณคาของความตางและการทางานทมาจากการรวมแรงรวมใจ 5. การสงเสรมภาวะผนา (Provide Leadership) คอ การทผนามการสงเสรมความเปนผนาใหกบผตาม การไดเรยนรภาวะผนาจะชวยใหเกดการเรมตน สรางแรงบนดาลใจ ผนาจะไมละเลยตอการแสดงใหเหนถงความเหมาะสม สงนไมไดเปนแรงขบเพอใหผตามเกดความทะเยอทะยานแตเพอใหไดรบในสงทปรารถนาสงสด โดยการทาใหเหนถงวสยทศนของอนาคต การเรมตน และการเขาใจถงจดมงหมายทแทจรง 6. การแบงปนภาวะผนารวม (Share Leadership) คอ การทผนามอานาจโดยเขาใจถงการนาอานาจนนมาใช ผนาจะแบงปนใหสมาชกในองคการมอานาจรวมกนในการนาองคการ รวมถงการสรางแรงบนดาลใจเพอใหเกดความแขงแกรงในองคการ โดยประกอบดวยการรวมแบงปนวสยทศน การกระจายอานาจ และการกระจายความรบผดชอบ สรป องคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการตามแนวคดของลอบ (Laub) เนนความสาคญในเรองการสรางความเขมแขงใหกบองคการโดยใหผตามมความเขาใจ ผนาเหนคณคาและความสาคญของผตาม ใหการยอมรบ สรางความรสกของการทางานทมาจากการมสมพนธภาพทดของสมาชกในองคการ มการกระจายอานาจและความรบผดชอบ สงเสรมและสนบสนนใหสมาชกกาวขนสการเปนผนาแบบใฝบรการอยางเขมแขง โดยมองคประกอบหลกสาคญท ง

73

 

6 ประการ ไดแก การแสดงออกของอานาจอยางมคณธรรม การเหนคณคาของผอน การพฒนาผอน การเสรมสรางชมชน การสงเสรมความเปนผนาและการแบงปนภาวะผนารวม 3. องคประกอบภาวะผนาแบบใหบรการของเพจและวอง เพจและวอง (Page & Wong , 2003:pp. 1-10) ) ไดพฒนาเครองมอในการวดองคประกอบภาวะผนาแบบใหบรการทมทงหมด 12 ประการมาทาการจดแบงเปน 4 กลม ไดแก กลมท 1 ตวกาหนดคณลกษณะ (Character – Orientation) โดยบอกถงความเปนตวตนของบคคลนนทมความเปนผนาในตวเอง เปนการกาหนดทศนะคตการปลกฝงลกษณะของการใหบรการทเนนทคณคาของบคคล ความเชอถอ และแรงจงในซงประกอบดวย ความซอสตย (Integrity) การนอบนอม (Humility) การบรการ (Service) กลมท 2 ตวกาหนดบคคล (People – Orientation) เปนการสรางสมพนธภาพของผนาเพอใหทราบวาควรทาอยางไร ในการมปฏสมพนธกบผตาม เปนการพฒนาทรพยากรมนษยโดยเนนทสมพนธภาพของผนากบผตาม และความมงมนในการพฒนาผอน ไดแก การดแล (Caring for others) การเสรมพลงอานาจ (Empowering others) การพฒนา (Developing others) กลมท 3 กาหนดหนาท (Task-Orientation) เปนการกระทาทเปนตวกาหนดวา ผนาจะตองทาอะไรเพอใหเกดความสาเรจและบรรลเปาหมาย โดยเนนทหนาทและความสามารถทจาเปนของผนาเพอใหเกดความสาเรจ ประกอบดวย การมวสยทศน (Vision) การตงเปาหมาย (Goal setting) การนา (Leading) กลมท 4 ตวกาหนดกระบวนการ (Process-Orientation) เปนการจดการทกาหนดวาผนาควรทาอยางไรในการทาใหองคการมความเขมแขง โดยคานงถงกระบวนการสรางเสรมประสทธภาพใหกบองคการ เนนความสามารถของผนาในการจดรปแบบและการพฒนาทใหเขากนและสอดคลองกบสถานการณและสภาวะแวดลอมอยางมประสทธภาพ และเปนระบบเปด ซงประกอบดวยการเปนแบบอยาง (Modeling) การสรางทมงาน (Team building) การมสวนรวมในการตดสนใจ (Share decision-making) สรป องคประกอบภาวะผนาแบบใหบรการตามแนวคดของเพจและหวอง (Page; & Wong) คอ การจดรปแบบขององคการทมการอธบายลกษณะแยกยอยออกมาแลวนามาจดเปนหมวดหมเพอใหเขาใจถงหวใจของภาวะผนาแบบใหบรการและเพอความเขาใจในการปฏบตตอผตาม โดยกาหนดหวใจทสาคญเปน 4 กลม คอ ตวกาหนดคณลกษณะ ตวกาหนดบคคล ตวกาหนดหนาท และตวกาหนดในกระบวนการ

4. องคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการของเดนนสและโบคาเนย เดนนส และโบคาเนย (Dennis; & Bocarnea ,2005:pp. 600-615)ไดทาการศกษาภาวะผนาแบบใฝบรการโดยวตถประสงคในการหาเครองมอวดภาวะผนาแบบใฝบรการตามทฤษฎของแพตเตอรสน (Patterson) ใน 7 องคประกอบทไดแก การไมเหนแกตว (Altruism) การเสรมพลงอานาจ

74

 

(Empowerment) การนอบนอม (Humility) ความรก (Love) การบรการ (Service) การไววางใจ (Trust) และการมวสยทศน (Vision) การศกษาทผานมาแสดงใหเหนถงความสมพนธของภาวะผนาแบบใฝบรการในรปแบบตางๆ มากมายทเกดขนระหวางผนากบผตาม เชน ความหวงแหนกบความอจฉา การเหนคณคากบศลธรรม ความสมพนธ ความรบผดชอบ และการดแลเปนการเสรมสรางความดทแสดงออกมาในรปของคณภาพ ความดทางศลธรรมของบคคลหรอความเปนเลศทางศลธรรม ดงน 1. ความรก (Love) คอ มมเชอมความสมพนธระหวางผนากบผตาม (Patterson, 2003: pp. 1-7) พนฐานขององคการทสาคญเปรยบเสมอนกฎทองคาทวา “จงปฏบตตอผอนเสมอนปฏบตตอตนเอง” โดยผนาจะตองพจารณาผตามอยางแทจรงไมใชเพยงมองผาน เชน ในเรองของความตองการ และสงทยงขาดอยของผตาม การบรการและความรกอนแทจรงนนจะคานงถงผอนและใหความเอาใจใสในความเปนอยของผตาม (Crom, 1998, p. 6) 2. การนอบนอม (Humility) คอ ความสามารถทสงผลตอมตแหงการบรรลผลสาเรจและทศนคตความเปนเลศทางปญญา เปนการฝกการยอมรบในตนเองซงจะหมายถงความเปนตวตนของตนเองอยางแทจรงทไมมงเนนเพอตนเองแตเปนการมงเนนเพอผอน การนอบนอมในทนจะไมไดหมายถงการมองเปรยบเทยบตนเอง กบผอนแตเปนการสะทองใหเหนถงการรจกประเมนตนเองทจะมงหวงเพอตนเองนอยทสด (Sandage & Wiens, pp. 2001: 201-219) ผนาทประสบผลสาเรจจะคงไวซงการแสดงความนอบนอมถอมตนและใหความเคารพตอผตามและรบรในความรวมมอของการทางานเปนทม (Crom, 1998: p. 6) 3 การไมเหนแกตว (Altruism) เปนการปฏบตของผนาในการใหความชวยเหลอผอนโดยลดการเหนแกตวลง มสวนเกยวของกบการเสยสละโดยไมคานงถงประโยชนของตนเอง พฤตกรรมของการไมเหนแกตวเปรยบเสมอนพฤตกรรมของอาสาสมครทมความตงใจจะใหเกดประโยชนกบผอน โดยมไดหวงผลทางรางวล เปนการคาดหวงอยางมคณธรรม การไมเหนแกตวทงหลายนนมใชเปนเพยงการกระทาทมาจากความรกแตรวมถงการใหน าหนกของการเอาใจใสซงแสดงออกในรปแบบพฤตกรรมตาง ๆ (Eisenberg, 1986: p.1) รปแบบของการไมเหนแกตวสามารถแสดงออกไดใน 3 ลกษณะ ไดแก การกระทา การสอสาร และการมคณธรรม (Jencks, 1990: pp. 53-67) 4. การมวสยทศน (Vision) คอ การกระทา หรอการจนตนาการทจะทาใหเหนเสมอนการหยงรหรอการมองการณไกล วสยทศน คอรปภาพแหงอนาคตทกอใหเกดความกระตอรอรนทจาเปนตอการเปนผนาทด การแบงปนวสยทศนเหมอนเปนการเสรมแรงและการบรการแกผตาม (Blanchard, 2000: p. 5) นอกจากนน ยงเปนการทผนาใหผตามรวมสรางวสยทศนทมาจากวสยทศนในตวบคคลของผตามดวย เปนการคาดหวงในสงทตองการเปลยนแปลงลวงหนาทเปนการนาไปสการมวสยทศน ผนาจะตองมความฝนโดยการนาสงทเกดขนจากอดตและการเลงผลของอนาคต

75

 

เพราะเปนสงททาใหผนานาความไดเปรยบทางโอกาสทมอยมาใชในปจจบน (Fairholm, 1997: pp. 198) การมงเปาอนาคตเปนสงทสาคญมากและผนาแบบใหบรการจะตองทาใหบงเกดขน สงนคอรปแบบทสาคญของทฤษฎภาวะผนาแบบใฝบรการของกรนลฟ (Buchen, 1998: pp. 25-34) ผนาจะตองนาชวตใหบรรลวสยทศน และทาใหผตามมความกระตอรอรนทจะเหนอนาคตทมความเปนไปไดรออยขางหนา (Kouzen & Posner, 1997:pp. 4) ผนาจะตองทาใหเหนความหมายของการแบงปนวสยทศน โดยการทาวสยทศนใหเปนศนยกลางทแสดงใหเหนในทางปฏบตมากกวาเปนการตกรอบหรอการบงคบ (Bennis, 2002: pp. 105) 5. การไววางใจ (Trust) การไววางในเปรยบเสมอนขอตกลงทซอสตยของสมาชกทมความเชอถอ และความมนในตอกน การไววางใจ คอ คณลกษณะทเปนรากฐานของผนาแบบใหบรการ ผนาจะใหความไววางใจดวยวธการแนะนา การเสรมพลงอานาจ และการโนมนาวจตใจ การไววางใจถอเปนองคประกอบพนฐานของภาวะผนาอยางแทจรง โดยคณคาทแทจรง และความซอสตยจะชวยสรางความสมพนธทดระหวางบคคลตอบคคล และระหวางบคคลตอองคการ (Hauser & House, 2000: p. 230) หากผนาทกระทาตามสงทพดจะเปนการสรางความไววางใจแกผตาม รวมไปถงการทผนายอมเปดรบความคดเหนของผอนจะทาใหมความไววางใจในตวผนาจากผตามเพมมากขนไปอก (Melrose, 1995: p. 292) 6. การบรการ (Sevice) การบรการในทนรวมไปถงพนธกจของการรบผดชอบตอผอน ผนาจะมความเขาใจอยางดวา การบรการคอ ศนยรวมของภาวะผนาแบบใหบรการ รปแบบของผนาคอ พฤตกรรมการบรการ เจตคต และการเหนคณคาของผอน การบรการเปนสงทบคคลสามารถตรวจสอบไดไมวาจะเปนการปฏบตตอใครและอยางไรในทกสถานะ โดยแนวคดภาวะผนาแบบใหบรการไดเสรมในเรองของการบรการวา คอ การเปนผมจตสานกในการรบผดชอบ 7. การเสรมพลงอานาจ (Empowerment) คอ การมอบความไววางใจใหกบผตาม ผนาแบบใหบรการมสวนเกยวของกบประสทธภาพของการเปนผรบฟง การทาใหผอนรสกมความสาคญ การใหความสาคญกบการทางานเปนทม การใหคณคาในความรก และความเสมอภาค การบรการของผนาเปรยบเสมอนรปแบบชองการเสรมพลงอานาจทมใหกบผตามและเหนคณคาในความตางของบคคลการใหความเขาใจในสมมตฐานเบองตนและขอมลทประเดนสาคญของความเปนมาจะชวยเสรมพลงอานาจใหผตามไดคนพลจดมงหมายของงานและสามารถมสวนรวมในการตดสนในเพอใหเกดประสทธผลอยางเตมท การเสรมพลงอานาจถอเปนสวนหนงของการกระจายอานาจในการวางแผนและการจดสนใจของผตาม (Mcgree-Cooper & Trammell, 2002: p.144) การเสรมพลงอานาจไดแยกออกเปน “การเสรมพลงอานาจแท” กบ “การเสรมพลงอานาจเทยม” การเสรมพลงอานาจเทยม คอการพยายามใหอานาจแกพนกงานหรอผ ตามโดยไมมการเปลยนแปลง สมพนธภาพทางศลธรรมระหวางผนากบผตาม แตการเสรมพลงอานาจแทเปนการเปลยนสทธหรออานาจ ความรบผดชอบ และหนาทของทงผนาและผตามอยางแทจรง (Ciulla, 1998: p. 84)

76

 

สรป องคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการตามแนวคดของเดนนสและโบคาเนย เปนการพฒนารปแบบองคประกอบของแพทเทอรสน (Patterson) ใน 7 ประการ ทเปนการอธบายเนนย าในเรองของการไมเหนแกตว (altruism) การเสรมพลงอานาจ (empowerment) การนอบนอม (humility) ความรก (Love) การบรการ (service) การไววางใจ (trust) และการมวสยทศน (vision) เพอนามาสรางเครองมอและนามาหาคาความเชอมนของเครองมอทสรางขน ซงเครองมอดงกลาวมคาความเชอมนและการทานายทนามาใชวดภาวะผนาแบบใหบรการตามทฤษฎของแพทเทอรสน (Patterson) ไดอยางมประสทธภาพ 5. องคประกอบภาวะผนาแบบใหบรการของแวดเดล แวดเดล (Waddell, 2006: pp. 1-7) พบวา ไดมการพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใหบรการของแพตเตอรสน (Patterson) ในเรองของโครงสรางภาวะผนาแบบใหบรการในการประเมนเครองวดภาวะผนาแบบใหบรการและอธบายถงเครองมอทใชเปนแบบสอบถามของ Myers-Briggs Type Indicator (MBTI) ทเกยวกบความพงพอใจทมาจากภายนอกและภายในของภาวะผนาแบบใหบรการ ซงเปนงานวจยทอธบายใหเหนถงความสมพนธระหวางความพงพอใจและองคประกอบของภาวะผนาแบบใหบรการทได ไดแก 1. ความรก (Love) หมายถง ความรกในรปแบบทมศลธรรมเหมาะสมกบบคคล เวลาและอยางมเหตผล รวมถงรปแบบของการมสวนรวมในอานาจและการตดสนใจ (Winston, 2002: 5) 2. การนอบนอม (Humility) หมายถง การทผนาแสดงการใหเกยรตผตามในการรบฟงความคดเหนและเปดโอกาสใหผตามไดมการแสดงออก ผนาใหเวลาและใชโอกาสในการเขาถงผตามซงถอเปนวธการสอสารทสรางความสมพนธทดเลศระหวางผนาและผตาม (Melrose, 1995: 125) 3. การไววางใน (Trust) หมายถง ระดบความเชอมนในบคคล ในความสามารถ ในความตงใจ การไววางใจชวยสรางบรรยากาศองคการในการปฏบตงานใหเกดการรวมแรงรวมใจทดระหวางบคคลและองคการสงผลใหเกดการเพมระดบการบรการของทงสองฝายคอทงผนาและ ผตาม 4. การไมเหนแกตว (Altruism) หมายถง การปฏบตตอผอนกอนปฏบตกบตนเอง รวมถงความรสกในหนาทและความจงรกภกด การไมเหนแกตว เปนการใหความชวยเหลอผอนโดยมไดมงหวงผลเพอตนเอง 5. การบรการ (Service) หมายถง การทผนาชวยเหลอผตามใหไดรบในสงทตองการ ซงการบรการนจะเปนตวกระตนในการสรางแรงบนดาลใจ เปนตวชวยเสรมพลงอานาจใหผตามในการสรางวสยทศนรวมกนและสามารถบรรลผลสาเรจรวมกน 6. การมวสยทศน (Vision) หมายถง สงทผนาและผตามไดรวมกนวางนโยบายใหความเขาใจรวมกน และตงใจทจะทาในสงทไดวางไวใหบรรลผลสาเรจรวมกน

77

 

7. การเสรมพลงอานาจ (Empowerment) หมายถง การทผตามไดรบการบรการทเปนขอมลความร การไดรบความไววางใจจากผนา เปนสวนสาคญในการเสรมพลงอานาจใหกบผตาม สรป การนาเสนอองคประกอบภาวะผนาแบบใหบรการของแวดเดล (Waddell) เปนการนาเสนอองคประกอบภาวะผนาใหบรการทพฒนามาจากงานวจยของแพตเตอรสน (Patterson) ในการนามาทดสอบเครองมอทใชแบบวด MBTI ทประกอบดวย ความรก (Love) การนอบนอม (Humility) การไววางใน (Trust) การไมเหนแกตว (Altruism) การบรการ (Service) การมวสยทศน (Vision) และการเสรมพลงอานาจ (Empowerment) 6. องคประกอบภาวะผนาแบบใหบรการของพน พน (Poon, 2006: pp. 1-10)ไดทาการศกษารปแบบองคประกอบภาวะผนาแบบใหบรการทสนบสนนในเรองของบทบาทการเปนผใหคาปรกษาและการพฒนาบคคลทเปนการถายทอดความรความสามารถของบคคลสบคคล เปนการนาสการพฒนาองคการทเนนการใหคาปรกษาและการดแลทกอใหเกดความสาเรจ การใหคาปรกษา และการแนะนาสามารถแสดงออกไดในหลายรปแบบ โดยทวไปไดแก การถายทอดทางประสบการณจากบคคลสบคคล ซงมความสาคญในการชวยใหไปถงเปาหมายและชวยใหเกดการพฒนาความสามารถได จากผลการศกษาองคประกอบภาวะผนาแบบใหบรการของพน (Poon) ทมประสทธผลตอองคการ พบวา การใหคาแนะนาปรกษามความสมพนธทแบงเปนหลกใหญ 3 สวน ไดแก 1. การดแลใหคาแนะนาปรกษาทมสวนเกยวของทางดานความสมพนธ (Mentoring involves a relationship) เพอการปฏบตหนาททสมบรณ การปฏบตตอกนระหวางผนาและผตามทขนกบการทางานของประสบการณเฉพาะทางจาเปนตองใชเวลาในการปฏบตอยางตอเนอง ความสมพนธนเกดขนจากการคาดหวงในการทาหนาทอยางเตมทและเกยวของกบการพฒนาสมพนธภาพระหวางผนากบผตามเปนสวนหนงทเกยวของกบการบรหารงานแบบมสวนรวม 2. การใหคาแนะนาปรกษาททาใหไดรบการเรยนร (Mentoring entails learning) เปนความสมพนธตามธรรมชาตทเกดจากการแลกเปลยนเรยนร การเนนย าในเนองาน ผนามงมนใหผ ตามไดเพมความสามารถจากการเรยนรมากกวาความมงมนในเรองของสมพนธภาพ โดยสงทเกดขนของบคคลเปนสวนหนงของประโยชนทจะไดรบรวมกนทมาจากการเรยนรและการสรางความเจรญกาวหนา ความสมพนธของการเรยนรทมาจากการปรกษาชวยใหเกดความสะดวกตอความเจรญกาวหนาของบคคลและการพฒนาความเปนมออาชพทนาไปสการเปนผนาทมการพฒนาตอไป 3. การใหคาแนะนาปรกษาและการพฒนาภาวะผนา (Mentoring and leadership development) การใหคาแนะนาปรกษาเปนสวนประกอบของกญแจสความสาเรจในอาชพการงาน ทงน การใหคาแนะนาปรกษายงเปนวธการทนามาใชกบองคการปจจบนทเนนในเนอหาของการเสรมสรางการบรหารการทางานรวมกน การสรางแรงบนดาลใจ การเสรมพลงอานาจ ในภาพของ

78

 

การสงเสรมใหเกดนวตกรรมใหมและมความเปนเลศอยางสมบรณ การใหคาแนะนาปรกษามสวนในการเพมความสะดวกตอการทาใหบรรลผลของบคคลและความสาเรจขององคการ พน (Poon, 2006: pp. 5-7) ไดสรปองคประกอบภาวะผนาแบบใหบรการและการใหคาแนะนาปรกษาไว 5 ประการ ดงน 1. ความรกอยางมศลธรรม (moral love) 2. การนอบนอมและการไมเหนแกตว (humility and altruism) 3. การตระหนกรในตนเองและการใชอานาจ (self-awareness and authenticity) 4. ความซอสตยและการไววางใจ (integrity and trust) 5. การเสรมพลงอานาจและการบรการ (empowerment and service) จากการศกษาองคประกอบภาวะผนาแบบใหบรการตามแนวคดของพน (Poon) สรปไดวา เปนการศกษารปแบบภาวะผนาแบบใหบรการในดานประสทธภาพและดานการใหคาปรกษา ซงถอไดวา การใหคาปรกษาเปนบทบาทสาคญตอกระบวนการพฒนาตนเองและความเปนมออาชพ รวมถงมความสาคญตอการพฒนาประสทธภาพดวย จากการศกษาดงกลาวไดกาหนดภาวะผนาแบบใหบรการทประกอบดวย ความรกทมศลธรรม การนอบนอมและการไมเหนแกตว การตระหนกรและการใชอานาจ การเสรมพลงอานาจและการบรการทมความสมพนธเชงบวกตอการรบรความสามารถในตนเอง จากแนวคดองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการขางตนลวนมาจากพนฐานทฤษฎภาวะผนาแบบใฝบรการของกรนลฟ (Greenleaf) ทงสน แสดงใหเหนวาภาวะผนาแบบใฝบรการมความสาคญและเปนทสนใจโดยทวไป ซงมหลายรปแบบ แตสาหรบในองคการหรอหนวยงานทางการศกษา การฝกอบรมทงในและตางประเทศไดมการนาคณลกษณะภาวะผนาแบบใฝบรการตามแนวทฤษฎของกรนลฟ(Greenleaf) ซงมการนาไปวเคราะหวจยปรากฏเปน 7-12 ขอคณลกษณะจากเดม 10 ขอคณลกษณะ ซงขนกบบรบทหรอความสนใจหรอเปนการศกษาเฉพาะ ดงจะขอยกมากลาวเปนตวอยาง ดงตอไปน สาหรบในสวนของภาวะผนาแบบใฝบรการ โดยเฉพาะในสวนของหนวยงานทางการศกษานน ในประเทศไทย ยงมผศกษานอยมาก โดยมการศกษาในสถานศกษาภาคเอกชนและภาครฐ เชน ของสถานศกษาเอกชน กรณของ บงอรไชยเผอก (2550)ไดทาการศกษาคณลกษณะของผนาแบบใฝบรการและบรรยากาศของโรงเรยนคอทอลกสงกดคณะภคนพระกมารเยซเพอศกษาคณลกษณะของผนาแบบใฝบรการตามทฤษฎของกรนลฟ ซงพฒนาขนโดยเสปยรส เปน 10 ดาน และเพอเปรยบเทยบคณลกษณะของผนาแบบผรบใชและบรรยากาศของโรงเรยนสวน อนวฒนวภาคธารงคณ (2553) ไดทาการศกษา คณลกษณะภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสถานศกษาในเครอมลนธคณะเซนตคาเบรยล แหงประเทศไทยเพอศกษาและเปรยบเทยบคณลกษณะภาวะผนาแบบใฝบรการของลอบ (Laub)ใน 6 ดานและเพอหาความสมพนธระหวางทศนะตอการทางานกบ

79

 

คณลกษณะภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสถานศกษาในเครอมลนธคณะเซนตคาเบรยลแหงประเทศไทยซงการศกษาทง 2 กรณขางตนน เปนสถานศกษาหรอโรงเรยนในภาคเอกชน สวนการศกษาภาวะผนาแบบใฝบรการทเกยวของกบสถานศกษาหรอโรงเรยนในภาครฐ มปรากฏบางจานวนหนง เชน จรวรรณเลงพานชย (2554) ไดทาการศกษาโมเดลสมการโครงสรางภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเพอศกษาและเปรยบเทยบระดบการแสดงออกภาวะผนาแบบใฝบรการและปจจยทมอทธพลตอภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สวน วระเวก สขสคนธ (2555)ไดศกษา การสรางรปแบบภาวะผนาแบบผรบใชของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน พบวา รปแบบภาวะผนาแบบรบใชของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน 10 ดาน ตามแนวของกรนลฟ ทสรางขนเปน 3 สวน ไดแกสวนท 1 ตนเอง สวนท 2 ความสมพนธ และสวนท 3 หนาท/ทรพยากร ซงผลการตรวจสอบรปแบบภาวะผนาแบบผรบใชของผบรหารสถานศกษาโดยผบรหารสถานศกษาขนพนฐานพบวามความเหมาะสมและเปนไปไดในการนาไปปฏบตและมองคประกอบเหมอนกบองคประกอบทสรางขน ท งนผวจยไดนาแนวความคดของผทดาเนนการศกษาหรอวจยหรอใชภาวะผนาแบบใฝบรการ จานวน 31 คน ดงตารางทปรากฏตอไป ซงเมอรวบรวมแลวพบวาองคประกอบทมจานวนเกนกงหนง มจานวน10 องคประกอบหรอคณลกษณะตอไปน คอ

1. การรบรรบฟง ( Listening) จานวนผทใช 16 คน คดเปนรอยละ 51.61 2. การเหนอกเหนใจ (Empathy) จานวนผทใช 22 คน คดเปนรอยละ 70.97 3. การกระตนเยยวยา (Healing) จานวนผทใช 17 คน คดเปนรอยละ 54.84 4. การตระหนกร (Awareness) จานวนผทใช 17 คน คดเปนรอยละ 54.84 5. การโนมนาวใจ (Persuasion) จานวนผทใช 19 คน คดเปนรอยละ 61.29 6. การสรางมโนทศน (Conceptualization)จานวนผทใช 18 คน คดเปนรอยละ 58.06 7. การมองการณไกล (Foresight) จานวนผทใช 23 คน คดเปนรอยละ 74.19 8. การพทกษรกษา (Stewardship) จานวนผทใช 16 คน คดเปนรอยละ 51.61 9. การมงมนพฒนาคน (Commitment to theGrowth of people)

จานวนผทใช 21 คน คดเปนรอยละ 67.74 10. การสรางชมชน (Building Community)จานวนผทใช 20 คน คดเปนรอยละ 64.52

สรป จานวนองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการทจะเรมใชวเคราะหตอไป ประกอบดวย

10 องคประกอบดงกลาวขางตน ซงผวจยจะไดทาการศกษาตอไปในเรองขอบขายและความหมายจากเอกสารและงานวจยตาง ๆ ดงปรากฏในตารางท 2.4 ตอไป

80

 

ตารางท 2.4 สงเคราะหองคประกอบหลกของภาวะผนาแบบใฝบรการ

องคประกอบของ

ภาวะผนาแบบใฝ

บรการ

1.Wate

rman

n (2

011)

2.Silv

ers

(2011

)

3. Bl

ack

(201

0)

4. Li

chten

walne

r (2

008)

5. Bl

iss

(2006

)

6. Re

inke

(2004

)

8. Br

aye

(2003

)

9. Isa

ksen

(20

00)

10. .ส

รายท

ธ กนห

ลง

(255

3)

11. อนน

ท งา

มสะอ

าด

(2554

)

12. วระเวก

สขส

คนธ

(2555

)

องคประกอบยอย

ผนา (

leade

r) คว

ามสม

พนธ (

relati

onsh

ip)

งาน/ทร

พยากร (

task/r

esourc

e) สร

างสม

พนธ (

relati

onsh

ip-bu

ilding

actio

ns)

การเน

นอนา

คต (f

uture

– orie

nted a

ction

s) การเน

นชมช

น (co

mmun

ity –

orien

ted ac

tions

) การเต

รยมร

บร (p

recep

t) การม

มมมอ

ง (pe

rspec

tive)

การพ

ฒนา (

deve

lopme

nt

การบ

รการผอ

น (se

rving

othe

rs)

การน

าผอน

(lead

ing ot

hers)

การน

าและ

บรการ (

servin

g & le

ading

)

แสดงคว

ามสม

พนธ (

demo

nstra

te rel

ation

ship

– buil

ding)

การเผ

ยแพร

ชมชน

(exh

ibited

comm

unity

– ori

ented

)

การคดภ

าพอน

าคต (

repres

ented

futur

e thin

king)

การเป

ดเผย (

open

ness)

วส

ยทศน

(visi

on)

การพ

ทกษร

กษา (

stewa

rdship

) ตน

เอง (s

elf)

ความสม

พนธ (

relati

onsh

ip)

หนาท

/ทรพ

ยากร

(reso

urce)

คน (p

eople

) กระบ

วนการ (

proce

ss)

การผลต

ผล (p

roduc

t)

การแสด

งออก

(pres

s)

การม

วสยท

ศน (v

ision

)

การคมค

รองดแล

รกษา

(guard

iansh

ip)

การส

รางความร

วมมอ

รวมใจ (

enga

geme

nt bu

ilding

)

รกษาคว

ามสม

พนธ ก

ารรบ

ฟง การมอ

งอนาคต

โน

มนาว

เหนอ

กเหนใ

จ ตระหน

กร สรางมโน

ทศนพ

ฒนา

คน

ดานต

นเอง

(one

self)

ดานค

วามส

มพนธ

(rela

tion)

ดานห

นาท/ทร

พยากร (

task/r

esourc

e)

1.การรบรรบฟง

2.การเหนอกเหน

ใจ

3.การกระตน

เยยวยา

 

80

81

 

ตารางท 2.4 (ตอ)

องคประกอบของ

ภาวะผนาแบบใฝ

บรการ

1.Wate

rman

n (2

011)

2.Silv

ers

(2011

)

3.Blac

k (2

010)

4. Li

chten

walne

r (20

08)

5. Bl

iss

(2006

)

6.Rein

ke

(2004

)

7.Bray

e (20

03)

8.Isak

sen

(2000

)

9.สรายท

ธ กนห

ลง

(255

3)

10.อน

นท งามสะ

อาด

(2554

)

11.วร

ะเวก ส

ขสคน

ธ (25

55)

องคประกอบยอย

ผนา (

leade

r) คว

ามสม

พนธ (

relati

onsh

ip)

งาน/ทร

พยากร (

task/r

esourc

e) สร

างสม

พนธ (

relati

onsh

ip-bu

ilding

actio

ns)

การเน

นอนา

คต (f

uture

– orie

nted a

ction

s) การเน

นชมช

น (co

mmun

ity –

orien

ted ac

tions

) การเต

รยมร

บร (p

recep

t) การม

มมมอ

ง (pe

rspec

tive)

การพ

ฒนา (

deve

lopme

nt

การบ

รการผอ

น (se

rving

othe

rs)

การน

าผอน

(lead

ing ot

hers)

การน

าและ

บรการ (

servin

g & le

ading

)

แสดงคว

ามสม

พนธ (

demo

nstra

te rel

ation

ship

– buil

ding)

การเผ

ยแพร

ชมชน

(exh

ibited

comm

unity

– ori

ented

)

การคดภ

าพอน

าคต (

repres

ented

futur

e thin

king)

การเป

ดเผย (

open

ness)

วส

ยทศน

(visi

on)

การพ

ทกษร

กษา (

stewa

rdship

) ตน

เอง (s

elf)

ความสม

พนธ (

relati

onsh

ip)

หนาท

/ทรพ

ยากร

(reso

urce)

คน (p

eople

) กระบ

วนการ (

proce

ss)

การผลต

ผล (p

roduc

t)

การแสด

งออก

(pres

s)

การม

วสยท

ศน (v

ision

)

การคมค

รองดแล

รกษา

(guard

iansh

ip)

การส

รางความร

วมมอ

รวมใจ (

enga

geme

nt bu

ilding

)

รกษาคว

ามสม

พนธ ก

ารรบ

ฟง การมอ

งอนาคต

โน

มนาว

เหนอ

กเหนใ

จ ตระหน

กร สรางมโน

ทศนพ

ฒนา

คน

ดานต

นเอง

(one

self)

ดานค

วามส

มพนธ

(rela

tion)

ดานห

นาท/ทร

พยากร (

task/r

esourc

e)

4. การตระหนกร

5. การสรางมโน

ทศน

6. การมองการณ

ไกล

81

 

82

 

ตารางท 2.4 (ตอ)

องคประกอบของ

ภาวะผนาแบบใฝ

บรการ 1.W

aterm

ann

(2011

)

2.S2il

vers

(20

11)

3.Blac

k (20

10)

4.Lich

tenwa

lner

(2008

)

5.Blis

s (20

06)

6.Rein

ke

(2004

)

7.Bray

e (20

03)

8. Isa

ken

(2000

)

9. สร

ายทธ

กนหล

ง (25

53)

10.อน

นท งามสะ

อาด

(2554

)

11.วร

ะเวก ส

ขสคน

ธ (25

55)

องคประกอบยอย

ผนา (

leade

r) คว

ามสม

พนธ (

relati

onsh

ip)

งาน /ทร

พยากร (

task/r

esourc

e) สร

างสม

พนธ (

relati

onsh

ip-bu

ilding

actio

ns)

การเน

นอนา

คต (f

uture

– orie

nted a

ction

s) การเน

นชมช

น (co

mmun

ity –

orien

ted ac

tions

) การเต

รยมร

บร (p

recep

t)

การม

มมมอ

ง (pe

rspec

tive)

การพ

ฒนา (

deve

lopme

n t การบ

รการผอ

น (se

rving

othe

rs)

การน

าผอน

(lead

ing ot

hers)

การน

าและ

บรการ (

servin

g & le

ading

)

แสดงคว

ามสม

พนธ (

demo

nstra

te rel

ation

ship

– buil

ding)

การเผ

ยแพร

ชมชน

(exh

ibited

comm

unity

– ori

ented

)

การคดภ

าพอน

าคต (

repres

ented

futur

e thin

king)

การเป

ดเผย (

open

ness)

วส

ยทศน

(visi

on)

การพ

ทกษร

กษา (

stewa

rdship

) ตน

เอง (s

elf)

ความสม

พนธ (

relati

onsh

ip)

หนาท

/ทรพ

ยากร

(reso

urce)

คน (p

eople

)

กระบ

วนการ (

proce

ss)

การผลต

ผล (p

roduc

t)

การแสด

งออก

(pres

s)

การม

วสยท

ศน (v

ision

)

การคมค

รองดแล

รกษา

(guard

iansh

ip)

การส

รางความร

วมมอ

รวมใจ (

enga

geme

nt bu

ilding

)

รกษาคว

ามสม

พนธ ก

ารรบ

ฟง การมอ

งอนา

คต

โนมน

าว เห

นอกเห

นใจ ต

ระหน

กร สรางมโน

ทศนพ

ฒนา

คน

ดานต

นเอง

(one

self)

ดานค

วามส

มพนธ

(rela

tion)

ดานห

นาท/ทร

พยากร (

task/r

esourc

e)

7. การโนมนาวใจ

8. การพทกษรกษา

9.การมงมนพฒนา

คน

 

 

 

 

82

83

 

ตารางท 2.4 (ตอ)

องคประกอบของ

ภาวะผนาแบบใฝ

บรการ 1.W

aterm

ann

(2011

)

2. Sil

vers

(20

11)

3. Bl

ack

(2010

)

4. Li

chten

walne

r (2

008)

5. Bl

iss

(2006

)

6. Re

inke

(2004

)

7.Bray

e (20

03)

8. Isa

ksen

(20

00)

9. สร

ายทธ

กนหล

ง (2

553)

10. อนน

ท งา

มสะอ

าด

(2554

)

11.วร

ะเวก ส

ขสคน

ธ (25

55)

องคประกอบยอย

ผนา (

leade

r) คว

ามสม

พนธ (

relati

onsh

ip)

งาน/ทร

พยากร (

task/r

esourc

e) สร

างสม

พนธ (

relati

onsh

ip-bu

ilding

actio

ns)

การเน

นอนาคต

(futu

re – o

riente

d acti

ons)

การเน

นชมช

น (co

mmun

ity –

orien

ted ac

tions

) การเต

รยมร

บร (p

recep

t)

การม

มมมอ

ง (pe

rspec

tive)

การพ

ฒนา (

deve

lopme

nt การบ

รการผอ

น (se

rving

othe

rs)

การน

าผอน

(lead

ing ot

hers)

การน

าและ

บรการ (

servin

g & le

ading

)

แสดงคว

ามสม

พนธ (

demo

nstra

te rel

ation

ship

– buil

ding)

การเผ

ยแพร

ชมชน

(exh

ibited

comm

unity

– ori

ented

)

การคดภ

าพอน

าคต (

repres

ented

futur

e thin

king)

การเป

ดเผย (

open

ness)

วส

ยทศน

(visi

on)

การพ

ทกษร

กษา (

stewa

rdship

) ตน

เอง (s

elf)

ความสม

พนธ (

relati

onsh

ip)

หนาท

/ทรพ

ยากร

(reso

urce)

คน (p

eople

)

กระบ

วนการ (

proce

ss)

การผลต

ผล (p

roduc

t)

การแสด

งออก

(pres

s)

การม

วสยท

ศน (v

ision

)

การคมค

รองดแล

รกษา

(guard

iansh

ip)

การส

รางความร

วมมอ

รวมใจ (

enga

geme

nt bu

ilding

)

รกษาคว

ามสม

พนธ ก

ารรบ

ฟง การมอ

งอนา

คต

โนมน

าว เห

นอกเห

นใจ ต

ระหน

กร สรางมโน

ทศนพ

ฒนา

คน

ดานต

นเอง

(one

self)

ดานค

วามส

มพนธ

(rela

tion)

ดานห

นาท/ทร

พยากร (

task/r

esourc

e)

10. การสราง

ชมชน

 

83

84

 

ตารางท 2.4 (ตอ)

องคประกอบของ

ภาวะผนาแบบใฝ

บรการ 1.G

reenle

af (19

95,19

98,20

02)

2.Spe

ars &

Lawr

ence

(200

2)

3.Pag

e & W

ong (

2003

)

4.Spe

ars (1

995,

1998

.,200

4)

5.Grah

m (19

91)

6.Buc

hen (

1991

)

7.Farl

ing et

al. (1

999)

8.Rus

sel (2

001)

9.Patt

erson

(200

3)

10.D

ennis

(200

4)

11.La

ub (1

999,

2000

, 200

4)

12.Jo

seph &

Wins

ton (2

005)

13.D

ennis

& W

inston

(200

3)

14.B

lack (

2007

)

15.Se

ndjay

a,Sarr

os&S

antor

a (20

08)

16.R

amer

(2008

)

17.พส เดช

ะรนท

ร (25

46)

18.ชย

เสฏฐ

พรห

มศร (

2550

)

19.บงอร ไ

ชยเผอ

ก (25

50)

20.พชาวร

เมฆข

ยาย (

2550

)

21.เชาวฤท

ธ สาสาย

(255

0)

22.สม ป

ระสง

ค เรอนไ

ทย(25

51)

23.อน

วฒนว

ภาคธ

ารงคณ(

2553

)

24.ธม

ลวรรณ มเหม

ย (25

53)

25.ณฎช

ากรณ

เทโห

ปการ

(255

3)

26.สราย ท

ธ กนห

ลง (2

553)

27.สกล

สงห

ะ (25

53)

28.เจยระน

บ ไช

ยนา (

2553

)

29.สมท

ร ชาน

าญ (2

554)

30. วระเวก

สขส

คนธ (

2555

)

31. อนน

ท งามส

ะอาด

(255

4)

รวม

1.การรบรรบฟง 16

2.การเหนอกเหน

ใจ 22

3.การกระตน

เยยวยา 17

4.การตระหนกร 17

5.การโนมนาวใจ 19

6.การสรางมโน

ทศน 18

7.การมองการณ

ไกล 23

8.การพทกษรกษา 16

84

 

85

 

ตารางท 2.4 (ตอ)

องคประกอบของ

ภาวะผนา

แบบใฝบรการ 1.G

reenle

af (19

95,19

98,20

02)

2.Spe

ars &

Lawr

ence

(200

2)

3.Pag

e & W

ong (

2003

)

4.Spe

ars (1

995,

1998

.,200

4)

5.Grah

m (19

91)

6.Buc

hen (

1991

)

7.Farl

ing et

al. (1

999)

8.Rus

sel (2

001)

9.Patt

erson

(200

3)

10.D

ennis

(200

4)

11.La

ub (1

999,

2000

, 200

4)

12.Jo

seph &

Wins

ton (2

005)

13.D

ennis

& W

inston

(200

3)

14.B

lack (

2007

)

15.Se

ndjay

a,Sarr

os&Sa

ntora

(2008

)

16.R

amer

(2008

)

17.พส เดช

ะรนท

ร (25

46)

18.ชย

เสฏฐ

พรห

มศร (

2550

)

19.บงอร ไ

ชยเผอ

ก (25

50)

20.พชาวร

เมฆข

ยาย (

2550

)

21.เชาวฤท

ธ สาสาย

(255

0)

22.สม ป

ระสง

ค เรอนไ

ทย(25

51)

23.อน

วฒนว

ภาคธ

ารงคณ(

2553

)

24.ธม

ลวรรณ มเหม

ย (25

53)

25.ณฎช

ากรณ

เทโห

ปการ

(255

3)

26.สราย ท

ธ กนห

ลง (2

553)

27.สกล

สงห

ะ (25

53)

28.เจยระน

บ ไช

ยนา (

2553

)

29.สมท

ร ชาน

าญ (2

554)

30. วระเวก

สขส

คนธ (

2555

)

31. อนน

ท งา

มสะอ

าด (2

554)

รวม

9.การมงมนพฒนา

คน 21

10.การสรางชมชน 20

11.การสรางความ

นาเชอถอ/

แบบอยาง

9

12.การคดรเรม 1

13.การมภาวะ

ผนา/แบงปน 5

14.การออนนอม

ถอมตน 3

15.การเออ

ประโยชน 2

16.การบรการ 6

85

 

86

 

ตารางท 2.4 (ตอ)

องคประกอบ

ของภาวะผนา

แบบใฝบรการ

1.Gree

nleaf

(1995

,1998

,2002

)

2.Spe

ars &

Lawr

ence

(200

2)

3.Pag

e & W

ong (

2003

)

4.Spe

ars (1

995,

1998

.,200

4)

5.Grah

m (19

91)

6.Buc

hen (

1991

)

7.Farl

ing et

al. (1

999)

8.Rus

sel (2

001)

9.Patt

erson

(200

3)

10.D

ennis

(200

4)

11.La

ub (1

999,

2000

, 200

4)

12.Jo

seph &

Wins

ton (2

005)

13.D

ennis

& W

inston

(200

3)

14.B

lack (

2007

)

15.Se

ndjay

a,Sarr

os&S

antor

a (20

08)

16.R

amer

(2008

)

17.พส เดช

ะรนท

ร (25

46)

18.ช ย

เสฏฐ

พรห

มศร (

2550

)

19.บงอร ไ

ชยเผอ

ก (25

50)

20.พชาวร

เมฆข

ยาย (

2550

)

21.เชาวฤท

ธ สาสาย

(255

0)

22.สมป

ระสง

ค เรอนไ

ทย(25

51)

23.อน

ว ฒนว

ภาคธ

ารงคณ(

2553

)

24.ธม

ลวรรณ มเหม

ย (25

53)

25.ณฎช

ากรณ

เทโห

ปการ

(255

3)

26.สรายท

ธ กนห

ลง (2

553)

27.สกล

สงห

ะ (25

53)

28.เจยระน

บ ไช

ยนา (

2553

)

29.สมท

ร ชาน

าญ (2

554)

30. วระเวก

สขส

คนธ (

2555

)

31. อนน

ท งามส

ะอาด

(255

4)

รวม

17.ความไวใจ/

ความเชอมน 3

18.การเนน

ศลธรรมและจต

วญญาณ

2

19.ความรก 3

20.การมอบ

อานาจ 5

21.การม

เอกลกษณ

เฉพาะตว

1

รวม 10 10 10 10 2 3 5 8 7 5 6 5 3 5 3 4 10 10 10 6 7 10 6 10 10 10 10 10 10 10 8

 

86

 

87

 

1. การรบรรบฟง (listening) องคประกอบแรกของการเปนผนาทดนน ทกแนวคดมกจะมองตรงกนวา ผนาทดตองมทกษะ

การฟงและทาความเขาใจ การหนมามงตงใจฟงคนอน และไตรตรองพจารณาใหดอาจจะพบวามสงด ๆ เกดขนมากมาย เพราะอาจจะทาใหทราบถงปญหาทเกดขน รวมทงแนวทางตาง ๆ ในการแกปญหาดวย

เครองมอสาคญสาหรบการรบรรบฟงคอ ความสามารถในการใชภาษาและจนตนาการ เพอการสอสารอยางมประสทธภาพ กรนลฟ (Greenleaf) ชวา การเปนผฟงทดเรมตนจากการเปนผทพรอมจะรบฟงความคดเหนจากคนอน และกระตนใหบคคลอนแสดงความคดเหนไดอยางเตมท จงมลกษณะของการรบฟงอยางตงใจ (active listening) เปดรบคาพดของทกคนดวยความเปนกลาง ไมมอคต ฟงไดแมแตเสยงเงยบ (silent) การสงเกตภาษากาย (body language) ลวนเปนสงทผนาตองฟงและตระหนกสงทเกดขน และสงสาคญยงสาหรบผนาคอเมอฟงแลวตองประเมนใหไดวาสงใดทควรพดและไมควรพด

เมลคารและบอสโก (Melchar & Bosco , 2010 : p.81 ) ไดสรปความหมายของการรบรรบฟงวา เปนการสอสารถงบคลากร ( communicating to employees) การทาใหมนใจวาบคลากรเขาใจภารกจหนาท ( making sure that people understand their jobs) เปนตน ครปเพน (Crippen ,2005:p. 6) กลาวและชใหเหนวา นกการศกษาตองเปนผฟงทดทงเสยงภายในตวของเขาเองและผอนใหเปนนสยเพอดารงหรอรกษาการตดสนใจอยางมประสทธภาพ ทอมปสน (Thomson, 2005: p. 92) ชใหเหนวา การยอมรบในตวผนาวาเปนผนาทมคณภาพหรอไมนน อยททกษะของผนาในการสอสารและการตดสนใจทเปนไปอยางเหมาะสมตามสถานการณ ผนาแบบใฝบรการจงตองมทกษะสาคญคอการอทศตนในการรบฟงคนอน เปนผนาทสามารถคนหาเอกลกษณะเฉพาะขององคการและความสามารถในการทจะทาใหเปาหมายขององคการมความชดเจน วอง (Wong, 2002, p.17; Wong , 2005: p. 10) มความเหนสอดคลองกบแนวคดของกรนลฟทใหความสาคญกบการมทกษะฟงของผนา เพราะผฟงทดเปนผทมความกระตอรอรน ใฝรและเปดเผย ความสามารถในการฟงเปนสงทผนาจาเปนตองมและตองเปนผฟงทด การฟงตามแนวคดของภาวะผนาแบบใฝบรการจงเปนพฤตกรรมทผนาพยายามสอสาร เปดรบคาพดพฤตกรรมหรอการแสดงออกของบคคลอนดวยจตใจทเปนกลางผนาสามารถไดยนเสยงทงสยงพดและเสยงทอยในจตใจของบคคลอน ดงท เทเลอร (Taylor, 2002: p. 21,76) กลาววา ผนาแบบใฝบรการตองพรอมเสมอทจะหยดเพอทจะรบฟงอยางตงใจและตองใหความสนใจบคคลอน อยางจรงใจ เพอการตดสนใจไดอยางเหมาะสมตามสถานการณ

88

 

เจนนง (Jenning , 2002: p. 16) กลาววา การฟงอยางมประสทธผลอยบนความตองการเชอถอรวมกนระหวางผนาและผตาม ซงคณลกษณะความเชอถอน เปนลกษณะรวมสนบสนนความเขาใจและความตองการอยางจรงจงในการชวยเหลอ การฟงจงไมเปนเพยงแคสอกลางในการแบงปนขอมลและแสดงการสนใจเทาน น แตยงเปนการยกระดบความตองการทเขมแขงในการชวยเหลอใหผตามเจรญเตบโตและสบทอดตอไปดวย ลบน (Lubin , 2001: p. 32) กลาววา ผนาทประสบความสาเรจตองเรมมพนธสญญากบการฟงทงผอนและตวผนาเองรวมทงสาระในการทบทวนตวเองในความเงยบเพอความเขาใจอยางลกซงและการพดใหนอย นอกจากนน การฟงยงเปนการสรางความเชอถอใหผนาและเปนสอกลาง

เทยเลอรและกลแฮม (Taylor &Gillham, 1998: p. 12 ,76) ใหความสาคญตอการฟงวาเปนเรองจาเปนทผนาตองเปนผฟงทดกอนทจะเปนผทจะเหนอกเหนใจผอนมความสามารถตระหนกรเปนผโนมนาวใจหรอแมแตเปนผสรางมโนทศน อาลาล (Halal ,1998: p. 31) กลาววา ทกษะการฟงทแทจรงแตกตางจากการฟงจากการพด การฟงทแทจรงเปนการฟงสาระสาคญ เปนการกระทาทสรางสรรค เปนบทบาทอานวยความสะดวกในการสรางและสนบสนนบนความแตกตางของแตละคน โดย ฮนเตอร ( Hunter ,1998 , p. 105) กลาววา การฟงอยางตงใจนน ตองการสมาธหรอความมวนยในความสงบเงยบซงเปนการสนทนาภายในเปนการฟงความเปนมนษยของผอน เปนการขยายตวเราเองไปสโลกของผอน สรปคณลกษณะการรบรรบฟง (listening) ของภาวะผนาแบบใฝบรการน จงหมายถงความพยายามในการสอสารการเปดรบคาพดของผอนดวยใจเปนกลางสามารถไดยนทงเสยงทเปลงออกมาและเสยงภายในใจของผอนเพอจะสามารถตดสนใจไดอยางเหมาะสมตามแตละความจาเปนของสถานการณทเกดขนผนาแบบใฝบรการตองมทกษะทสาคญของผนาโดยการอทศตนในการฟงผอน ผนาแบบใฝบรการแสวงหาเอกลกษณเฉพาะของกลมและความสามารถในการทาใหเปาหมายของกลมชดเจนผนาตองฟงในสงทผอนพดรวมทงสงทเขาไมไดพดดวยการฟงยงหมายรวมไปถงการเขาถงเสยงภายในของบคคลและแสวงหาความเขาใจในภาษากายและการสอสารถงจตใจของแตละคน

89

 

ตารางท 2.5 สงเคราะหองคประกอบยอยท 1 การรบรรบฟง

องคประกอบยอย Elliott,2012, pp.31 Brown, 2010, pp 57-66 McDougle,2009, p.46 Barbuto and Wheeler,

2006, pp. 305-309 Hays,2005, p. 117

Russell&Stone 2002, pp. 145-147

1.การรบรรบฟง (listening)

การรบร (receptive) การสะทอน (reflective) การหยงร(insightful) การเขาใจคนหา (seeks understanding) การฟงกอน (listen first)

การรบฟงอยางยอมรบ(listening respectfully)

การตอบสนองดวยการฟงกอนระบความตองการของกลมหรอบคคลซงเปนการสะทอนการเขาถงความรสกภายใน ( a response of listening first to identify the needs of the group or individual coupled with the ability to reflect upon one’s inner voice.)

ความสามารถในการทจะฟงไดยนและใหคณคาความคดของผอน ( an ability to hear and value the ideas of others.)

ความพยายามทจะเขาใจ ( endeavours to understand ) โดยแสดง ความสนใจวาผพดกาลงพดอะไร (expresses interest in what I or others say.) สนใจใคร รอยางแทจรงวากาลงคดอะไร( really wants to know what we are thinking.)

การสอสารหรอการฟง(communication /listening)

 

 

 

89

 

90

 

2. การเหนอกเหนใจ (empathy) ผนาทดนนควรเปนผทยอมรบผตามไดทงในดานความร ความสามารถ ทกษะและคณลกษณะ

ตาง ๆ วาสามารถรวมมอกนปฏบตงานขององคการไดอยางมประสทธภาพ การยอมรบเปนกจกรรมแรกทจะชวยใหผนาสามารถเขาถงผตามในองคการได การยอมรบและการเหนอกเหนใจผอนเปนคณสมบตหนงของผนา โดยภาพรวม ผนาทดนนควรจะเขาใจใน การยอมรบและเหนอกเหนใจผอนมากกวาการตอบรบโดยเฉพาะการตอบรบในความคดเหนของบคคลอน

Melchar & Bosco (2010 , p. 81 ) ไดสรปความหมายของการเหนอกเหนใจไววา เปนการแสดงการยกยอง ยอมรบนบถอ ใหเกยรตบคลากรเจาหนาทและผทเปนลกคาหรอผมสวนไดสวนเสย (respecting people – employees and customers) เปนตน ทอมปสน (Thomson, 2005, p. 93) กลาววา ผนาแบบใฝบรการเปนผทพยายามทจะทาความเขาใจและเหนอกเหนใจบคคลอน ดวยเหตผลทมนษยทกคนตองการการยอมรบและความเคารพในความเปนปจเจกบคคลของเขาทงสน ผนาจงตองมเจตคตทดตอผตาม สามารถมองเหนความตงใจของผตามและไมปฏเสธความเปนปจเจกบคคลของเขา ทงยอมรบในความสามารถและพฤตกรรมของเขา

Wong (2005 cited in Thomson, 2005, p.52) กลาววาการเขาใจและการเหนอกเหนใจ เปนการเลอกทจะยอมรบในความเปนตวตนทแทจรงของบคคลแตละคน ซงสามารถระบความตองการของแตละคน ตลอดจนแสดงออกถงความหวงใย เอออาทรผตามแตละคนดวย

Crippen (2005, p. 6) กลาววา ครทเขาถงนกเรยนและขยายเจตคตการดแลเอาใจใสโดยการตอนรบ บรรยากาศแหงความปลอดภยอนเปนสงแวดลอมทใหผลทางบวก รวมทงการปรบปรง แกไขแกปญหาและการรบรความเสยงทางวชาการ เปนตน Matterson &Irving (2005, p.5) ไดกลาวถง การเหนอกเหนใจในแนวของคณธรรม โดยเหนวา เปนเรองของ การละประโยชนสวนตน (transcends selfish interests) การยกเลกระเบยบกฎหมายหรอสทธพเศษเพอประโยชนผอน(gives up legitimate privileges for the benefit of others) ซงเปนการกระจายรางวล(distribution of rewards) การแสดงพฤตกรรมทเปนตวอยางทเปนพลงดงดดใจ(charismatics leadership )

Noddings (2003, pp. 86-87) เหนวา เปนการแสดงถงความมคณธรรมอนเปนสาระทไมตองแสดงดวยการพด แตเปนการตอบสนองใหการยอมรบดวยตวของผนาเอง

Taylor (2002, p. 46) ไดเขยนถงผนาแบบใฝบรการวาเปนผยนดทจะหยด โดยตงใจฟงและจรงใจในการเอาใจใสผอนหรอเอาใจเราไปใสใจเขา เหนเขาวาเหนอะไรและรสกเขาวาเขารสกอะไร

91

 

Jennings (2002, p. 17) ไดอธบายตอไปวา ผฟงทเหนอกเหนใจเปนผนาทเขมแขงมความนาเชอถอในหมชมชน การใหคณคา เหนคณคาของปจเจกบคคลเปนสวนหนงของผนาทมประสทธผลในการสรางความสมพนธใหคงอย Horsman (2001, p.59) ไดอธบายถงทกษะทแสดงความเหนอกเหนใจโดยรบรไดจากการแสดงความเขาใจจากมมมองของผอนประโยชนของการเหนอกเหนใจโดยการใชเวลาแสดงความเปนจรง

Secretan (1996, p.78, 240) อธบายวา เปนการบงชดวยความคด ความรสกและมมองของผอนและใหความเหนวาความมอารยธรรมขนอยกบการเหนอกเหนใจ

Wheatley (1994, p. 36) กลาววา การฟงและการเขาใจความรสกหรอปญหาของผอนเปนพฤตกรรมทผนาแสดงใหเหนความเปนสภาพชนและความเปนปถชน มวธการทเหมาะสมในการตอบสนองตอปญหาของเปาหมายขององคการ ตลอดจนการแสดงออกของมตรภาพทแทจรงของผนา เมอผนามความรกตอผตาม ผนาจะไดรบการยอมรบนบถอจากผตามอยางจรงใจ

คณลกษณะดานนของผนาแบบใฝบรการ เปนความพยายามในการทจะสรางความเขาใจในบคคลอน เนองจากธรรมชาตของมนษยตองการใหทกคนยอมรบในความแตกตางระหวางบคคลของเขา เขาใจปญหาและความแตกตางของแตละคน ซงในทสดแลวผนาจะไดรบการยอมรบ ความเชอมนและไววางใจจากผตามดวยด

92

 

ตารางท 2.6 สงเคราะหองคประกอบยอยท 2 การเหนอกเหนใจ

องคประกอบยอย Elliott,2012, p.31 Brown, 2010,

pp 57-66 McDougle,2009, p.46

Barbuto and Wheeler ,2006, pp. 305-309

Hays,2005, p. 117 Russell&Stone

2002,pp. 145-147 2. การเหนอก เหนใจ (empathy)

การยอมรบ (accepting) การมความทนทาน(tolerant) ความตงใจด (assumes good intentions) การปฏเสธพฤตกรรมบางอยาง(rejects some behaviors)

ซอสตยสจรต (integrity) เชอมนสวนตน (self confidence) แสดงตวตน (authentic) ความสขในงาน (joyful in her/his own work) ดแลใสใจ(caring) การถอมตน(humble) นาใสใจจรง(honest) เมตตา (compassion)

การปฏบตทใหความสงางาม (treats others with

dignity) การใหการยอมรบ (respect)การยกยอง ( recognizestheir

special gifts)

ความซาบซงในการแสดง ออกจากใบหนาของผอน (as the ability to appreciate the circumstances that others face)

แสดงความเขาอกเขาใจ (shows he/she understands us)

การไดรบการยกยองจากผอน ( appreciation of others)

 

 

 

 

 

 

92

93

 

3. การกระตนเยยวยา (healing) หมายถงการดแลรกษาโดยรวมหรอทงหมด (help make whole) การปฏบตโดยการดแลบารงรกษานนเปนลกษณะของการเสรมแรงบนดาลใจแตการบารงรกษา นนถอเปนการดแลรกษาเทานน ในองคการนนประกอบดวยบคลากรทงทมความพรอมและขาดความพรอมในการปฏบตงานในองคการ ผนาจงเปนคนทจะชวยใหผตามทมความพรอมมแรงจงใจทจะปฏบตงาน ในขณะเดยวกนกตองมกลยทธในการสรางเสรมความพรอมใหกบผตามทยงขาดอย พฤตกรรมนจงมงทจะรกษาบคลากรทกระดบใหอยในองคการปฏบตงานใหองคการใหประสบผลสาเรจ

ผนาทมลกษณะของการกระตนเยยวยา มพฤตกรรมททาใหผตามเรยกรองมองหาเมอผตามเกดปญหาใด ๆ กตาม นนคอ เมอเกดปญหาใด ๆ ผนาเปนคนแรกทผตามคดถงอยากใหเขามารวมกนแกไขปญหานน ๆ ใหหมดสนไป เนองจากผนาเปนบคคลทสามารถในการกระตน จงใจใหกาลงใจและพรอมทจะบาบดรกษาทกคนอยางเตมใจ Melchar & Bosco (2010: p. 81)กลาววา การกระตนเยยวยา หมายถง การชกชวนเอออานวยใหบคลากรไดแกประเดนปญหาดวยตวของเขาเหลานนเอง ทาใหบคลากรมความรสกวาไดรบการเออหรอกระจายอานาจ (let people resolve issues themselves so that they feel empowered) Wong (2005 cited in Thomson, 2005, p.52) กลาววา การบารงรกษาบคคลเปนการแสวงหาการสมานบาดแผลของผเจบปวยทงบาดแผลทางกายและจตใจ เปนคณลกษณะทมวจารณญาณและพรอมทจะเขาใจบคคลอยางแทจรง

Thomson (2002: p.93) กลาววา การบารง ดแลรกษาบคคลเปนพลงในการเปลยนแปลงและผสมผสานทาใหทกอยางถกตอง สมบรณครบถวน แกไขสงทไมถกตอง วอง (Wong, 2005 cited in Thomson, 2005: p.52) กลาววา การบารงรกษาบคคลเปนการแสวงหาการสมานบาดแผลของผเจบปวยทงบาดแผลทางกายและจตใจ เปนคณลกษณะทมวจารณญาณและพรอมทจะเขาใจบคคลอยางแทจรง Abel (2002: p.27) กลาววา จดแขงของการเปนผนาแบบใฝบรการ คอ การทผนามความสามารถในการบารงรกษาคนอนได การบารงรกษามจดเรมตนทความสนใจผอนอยางแทจรงและมความจรงใจทจะเปนผอนเจรญเตบโตและพฒนาอยางแทจรง Matterson & Irving (2005: p.5 ) กลาววาการกระตนเยยวยา เปนการสงเสรมความยตธรรมและเปนการกระจายการใหรางวล (promotes justice , distribution of rewards) Starratt (2004: p.62) กลาววาผนาโดยเฉพาะทางดานการศกษา มความเชอถอไดจากการพฒนาและความยงยนของสงแวดลอมทมสขภาพอนามยทแสดงการเรยนร บรรยากาศประชาธปไตย ความสมพนธระหวางผเกยวของทกระดบ

94

 

ทงการเรยนรและการปฏบตไปสคณธรรมของความเปนพลเมองด สวน นอดดง (Noddings ,2003: p. 43) เนนวาเปนการตองการยอมรบจากสงคมทจะลดความทกขความเจบปวด ตรงกบขอคดเหนของ Gardiner (1998: p.122) ทวา การกระตนเยยวยา สามารถแสดงไดอยางเงยบๆ เพอชวยบคคลคนเขาสสภาพเดมได

Thomson (2002: p.93) กลาววา การบารง ดแลรกษาบคคลเปนพลงในการเปลยนแปลงและผสมผสานทาใหทกอยางถกตอง สมบรณครบถวน แกไขสงทไมถกตอง

Sturnick (1998 : p. 191 ) ไดใหขอคดเหน โดยกลาววาเปนไปไมไดทผนาทดจะไมดแลผตาม เพราะเชอวาองคการทปวยมาจากบคลากรนนเอง

สรป คณลกษณะของผนาดานกระตนเยยวยาจงเปนความพยายามทจะทาใหคนอนมความเขมแขง มสขภาพดทงกายและจตใจ ปราศจากความวตกกงวลตอการทางานในองคการ  

95

 

ตารางท 2.7 สงเคราะหองคประกอบยอยท 3 การกระตนเยยวยา

องคประกอบยอย

Elliott,2012, pp.31 Brown, 2010, pp 57-

66 McDougle,2009,

p.46 Barbuto and Wheeler

,2006, pp. 305-309 Hays,2005, p. 117

Russell&Stone 2002,pp. 145-147

3. การกระตนเยยวยา (healing)

การกระตนเยยวยาตนเอง (seeks personal healing) คนหาสวนรวม (seeks wholeness) การเปลยนแปลง (transformational) การคนหา (common search)

ขบเคลอนคณคา (value driven) มจตวญญาณ (spiritual) เชอในความดงามของแตละคน (a belief in the goodness of individuals) การมหลกการ(principle –centred)

เหนความตองการทางอารมณบคคลอน (sees to the emotional needs of others)

ความสามารถทจะใชเวลาและวธการในการประกาศยกยองเชย ขณะทาการกระตนเยยวยา (as an ability to recognize when and how to foster the healing process.)

การสนใจดแลอยางแทจรงวากาลงทาอะไร (He or she really cares about me (or others) and how we are doing.)

การใหกาลงใจ(encouragement)

 

95

96

 

4. มความตระหนกร (awareness) การตระหนกรของบคคล อาจกลาวไดวา เปนความรตวหรอมสตซงหมายถง การทบคคลได

สมผส หรอพบเหตการณ หรอสถานการณบางอยางแลวนาสงเหลานนมาไตรตรองใครครวญอยางพจารณา รอบดาน สามารถวเคราะหโดยใชมมมองทแตกตางกน ตระหนกในสงตาง ๆ ทอาจเกดขนอยางสมเหตสมผลและสามารถคาดการณในอนาคตไดอยางเหมาะสมดวย การเปดกวางของความตระหนกรเปนการมองทรพยากรทางความคด ทงในจตสานกและจตใตสานกเพอการนาไปใชอนาคตอยางมประสทธผล คณสมบตดานนยงเปนสงทสรางคณคาใหบคคลสามารถเผชญหนากบปญหาทหนกและซบซอนได บคคลทมความตระหนกรจะเปนคนทมอเบกขา มความสงบในตนเองจงเปนคนทมความสามารถในการเผชญกบบรบททเครงเครยดไดดกวาบคคลอน ๆ

McCleland (2007: p. 45) ใหความหมายวา เปนคณลกษณะทเกยวของภายในของภาวะผนาแบบใฝบรการ

Thomson(2005: p.94) มความเหนวา การตระหนกรเกยวกบตนเองจะชวยใหผนาสามารถสรางสมพนธภาพกบบคคลอนไดดขน การตระหนกรยงหมายความรวมถง ความร ความเขาใจ ความไมประมาท การรบร มองการณไกล มความตนตวอยเสมอและมอารมณมนคง

Abel(2002: p. 11) กลาววา ความตระหนกรนามาสการปฏบตทนาเชอถอ ศรทธาของผนาเปนความเชอมนวา ผนาเปนบคคลทเขมแขงและสามารถเผชญกบปญหา อปสรรคและสามารถแกไขสงเหลานไดอยางมคณภาพ

Jennings(2002: p. 19) กลาววา การรบรจากการปฏบตทเปนสงแวดลอมสามารถพฒนาการทกษะการตระหนกรของผนาแบบใฝบรการไดเปนอยางดผลของการขยายการตระหนกร ทาใหมการเปดการรบรทไปสการปฏบตทไมจากด ความสามารถในการตระหนกรจะนาไปสการสะสมขอมลแหงอนาคตทจะใชในภาวะผนาเชงสถานการณ

Taylor(2002: p .48) ยนยนวาการตระหนกร ซงม 2 แบบ มทงการตระหนกรทวไปและการตระหนกรตนเองซงจะทาใหผนาแบบใฝบรการมความเขมแขงมาก

Bennis and Goldsmith(1997: p. 70 -71) กลาววาผนาแบบใฝบรการมความตระหนกทวไป โดยเฉพาะความตระหนกตนเองการพฒนาดานนทางหนง คอ ผานการสะทอนตนเองจากการฟงวาเขาบอกอะไรเกยวกบตวผนา ผานการเรยนรอยางตอเนองโดยการเชอมตอโยงกบสงทรหรอเชอถอหรอทา

97

 

Spears(1995: p. 4) กลาววา ผนาทขาดโอกาสและไมไดรบการยอมรบเปนเพราะขาดความสามารถในการตระหนกรเนองจากจะทาใหผน ารบรโลกในวงแคบ ความสามารถในการตระหนกรของผนาเปนคณลกษณะทผนามการตนตวอยตลอดเวลาหรอมสต สมปชญญะ สามารถปรบตวใหสอดคลองกบสถานการณ มความมนคงในตนเอง

สรป ความสามารถในการตระหนกรของผนาจงเปนสมรรถนะทเกยวกบความร ความเขาใจ ความไมประมาทและรบรสถานการณอยางถกตอง

98

 

ตารางท 2.8 สงเคราะหองคประกอบยอยท 4 การตระหนกร

องคประกอบยอย Elliott,2012, pp.31 Brown, 2010, pp. 57-66 McDougle,2009, p.46 Barbuto and Wheeler ,2006, pp. 305-309

Hays,2005, p. 117 Russell&Stone 2002, pp. 145-147

4. การตระหนกร (awareness)

การระวงตนเอง(self-aware) การเปดกวาง(open) การเขาใจทงหมด (insightful)การผสมผสาน (integrative) การตนเตนรบร (sensory)

สอสารวสยทศนผเกยวของ (communicating vision to everyone involve) เขาใจลกซง(Insight) รสกแงดขบขน(a sense of humor) จดจอกระตอรอรน(zeal) เปดรบผอน (open to others)

แมนตรงในการรบรจดแขงจดออนในปจจบนราวกบวาอยรอบตว (has an accurate perception of one’s current strengths and weaknesses as well as surrounding conditions.)

ความสามารถในการแสดงวาอะไรกาลงเกดขนโดยการเกบขอมลอยางเปนระบบเปนลาดบ (as an ability to notice what is happening by picking up cues in the environment.)

การรความเปนไปวาอะไรกาลงเกดขน(knows what is going on in the organization (team, situation) โดยจะปรบใหสอดคลองกนอยางไร(and adjust s accordingly.)

สมรรถนะ(competence)

 

 

 

 

 

 

 

98

99

 

5. การโนมนาวใจ (persuasion) ผนาแบบใฝบรการไมใชผนาทเนนการสงการ (commanding leadership) แตความสาเรจของ

งานเกดจากการทาใหผตามยนยอมทจะทาดวยความเตมใจ ผนาจงใชการเกลยกลอม โนมนาวใจเปนการสรางจตวญญาณในการทางานของผตามทสอดคลองกน ไมมการบงคบใหทาตาม แตเปนไปตามเหตผลททกคนยอมรบและเปนความสามารถททาใหบคคลอนไมสามารถปฏเสธไดเมอไดรบฟง การสรางแรงจงใจโดยวธการโนมนาวจงใจบคคลนนเปนพฤตกรรมทผนาแสดงออกเพอใหผตามรบรและเกดแรงจงในภายใน โดยใชอทธพลทมอยในตว ไมใชการใชอานาจเพอใหบคคลอนยนยอม แนวคดนThomson(2005: p. 94) มความเหนทผนาตองมความสามารถทาใหบคคลอนเชอถอในตวผนาเพอใหไดมาซงความเปนหนงเดยวขององคการ

Matterson & Irving(2005: p.5)กลาววา การโนมนาวใจอยเหนอจากการใชอานาจบบบงคบหรออานาจอยางเปนทางการ

ขณะทWong (2005 cited in Thomson, 2005: p.52) กลาววา การโนมนาวใจคอการทาใหบคคลอนเชอในตวผนาและยนยอมปฏบตในสงทผนากาหนดขนดวยความเตมใจ คณสมบตของการโนมนาวใจจงเปนสงสาคญ เนองจากการทาใหคนอนเชอมนในผนายอมนามาซงผลการปฏบตงานทมประสทธผลมากขน สวน Abel(2002: p.29) กลาวในทานองเดยวกนวา ผนาแบบใฝบรการนตองสามารถทาใหบคลากรเหนดวยกบเปาหมายขององคการโดยไมจาเปนตองใชการบงคบขเขญ

คณลกษณะดานการโนมนาวใจของผนาแบบใฝบรการ จงเปนพฤตกรรมของผนาทมงมนในการสรางความเชอถอ เชอมนในตวผนาดวยความจรงใจ ไมมการใชอานาจ บงคบขเขญแตอยางใด Taylor(2002: p. 49) กลาววา คณลกษณะอน ๆ ของผนาแบบใฝบรการทสมพนธกบการโนมนาวใจ โดยไมเปนการใชอานาจอยางเปนทางการในการตดสนใจ แตเปนการเชญชวนโนมนาวมากกวาบงคบใหทาตามซงสอดคลองกบของ Lubin(2001: p.33) ทเชอวาการโนวนาวมไดมาจากอานาจตามตาแหนง แตมาจากการฟงและโนมนาวชกชวน และสดทาย Horsman (2001:p. 64) ยนวนวา การโนมนาว ดกวาการใชอานาจหรอตาแหนงหนาทหรอสถานภาพ หรอกาลงเงนในการสรางคณคาผกพนหรอวตถประสงค  

100

 

ตารางท 2.9 สงเคราะหองคประกอบยอยท 5 การโนมนาวใจ

องคประกอบยอย Elliott,2012, pp.31 Brown, 2010, pp 57-66 McDougle,2009,

p.46

Barbuto and Wheeler ,2006,

pp. 305-309 Hays,2005, p. 117

Russell&Stone 2002,pp. 145-147

5. การโนมนาวใจ(persuasion)

การสรางฉนทามต (concencus –building) การชกชวน (Convincing) ความสภาพบรษ(gentle) การปจเจกบคคล(individualized)

สอสารอยางโนมนาว (communicating persuasively) การจงใจ(motivating people) แทนการบงคบ (using persuasion rather than coercion) นาพาดวยการทาเปนตวอยาง (leading by example)

จงใจผอนโดยการโนมนาวโดยไมใชการบงคบหรอใช

ตาแหนงหนาท (the gift of motivating

others to implement change through

convincing instead of coercing or using positional authority)

เปนความสามารถทมอทธพลตอผอนนอกเหนอจากการบงคบบญชาทวไปในระบบ (as an ability to influence others by means outside of formal authority)

การชวยสรางความเขาใจ (helps us understand)

การเปนแบบอยางการมอทธพลการ(modeling/influence)

 

 

 

 

 

100

101

 

6. การมองการณไกล (foresight) Greenleaf(2003) กลาววา คณสมบตดานการมองการณไกลมพฤตกรรมทใกลเคยง กบ

พฤตกรรมทผานมา คอความสามารถในการคาดการณ มองเหนแนวโนมและผลกระทบทอาจเกดขนในอนาคต แตขอใหพจารณาจากคาวา ขณะนเราอาจพบความหมายใน 2 นย คอ นยแรก อาจจะหมายถงขณะน เวลาเรว ๆ น ถาเปรยบเทยบใหเหนภาพกบนาฬกาแลวกอาจจะหมายถงเขมทกาลงเดนไปอยางตอเนอง สวนนยทสองถาจะกลาวถงชวงของเวลาใหเหนภาพแลว คาวา ขณะนจะรวมถงประวตศาสตรทงหมด และอนาคตทงหมด นนคอ สงทอยในตวของผนาในลกษณะนดวย

โดยทวไปแลวการคาดการณนนรวมถงการคาดเดาดวยวา อะไรจะเกดขนบางในอนาคตโดยเรมจากเหตการณในขณะน โดยทเหตการณนนเปนการดาเนนตอเนองกนมา

แมทเทอรสนและเออรวง (Matterson & Irving , 2005, p.5) เหนวาการสรางมโนทศน คลายหรอเหมอนกบภาวะผนาเชงวสยทศน(visionary leadership )และภาวะผนาเชงศรทธาบารม (charismatic leadership)

Thomson, (2005: p.5)ใหความเหนเกยวกบการมองการณไกลวา เปนคณสมบตของผนาทเขาใจสภาพความเปนจรงจากบทเรยนในอดตและความเปนจรงในปจจบนและการรบรถงผลการตดสนใจทจะเกดขนในอนาคต การมองการณไกลจงเกยวของกบสญชาตญาณเพราะผนาตองตระหนกรอยตลอดเวลาวา ปจจบนเปนเหตการณทตอเนองจากอดตและอนาคตนนเอง

DeGraaf &et al. (2004:p.150 )ยนยนวา การมองการณไกลทาใหมแผนททกาลงจะไปโดยการคาดการณเปนผลลพธทหลากหลายจากการกระทาและเกบเกยวสงทดทสดจากการกระทา

Kim (2004: p. 204) เชอวา ผนาแบบใฝบรการตองคนหาขอมลใหม ๆ ทจะชวยนาพาไปในอนาคตทดกวา

Abel (2002: p.5) กลาววา การมองการณไกลเปนการเตรยมการสาหรบอนาคตหรอการสรางกรอบความคด เปนสงทไดจากการเรยนร ประสบการณของผนา

Livovich(1999: p.5) กลาววา คณลกษณะทสาคญของผนาแบบผรบใช คอ ความสามารถทจะมองเหนเหตการณในอนาคตวา อะไรอาจเกดขน ทงน ไมใชสงทงายทจะอธบายหรอคาดการณดงกลาวไดอยางแมนยาและชดเจน แตเปนสงทงายทจะพสจน การมองการณไกลของผนาอาจเปนคณลกษณะทมมาแตกาเนดกได

Collins(1999: p.237) กลาววาผบรหารใชเวลามากในการรางและตรวจสอบรางในวสยทศนพนธกจ คณคา วตถประสงค การจดประกายความคด การใชเวลาในการจดองคการตวบคคลดวยคณคาและวสยทศนทเหมาะสม

102

 

Wheatley(1994: p.13) ประเมนความเหนวาผนาตองเขาใจวสยทศนขององคการในเรองของแรงบงคบทมองไมเหนและขาวสารทจาเปนในการตดสนใจสถานการณอนาคต

กลาวโดยสรป การมองการณไกลจงเปนคณสมบตของผนาแบบผรบใชทสามารถใชบทเรยน จากอดตความเปนจรงในปจจบนและแนวโนมของสถานการณเพอตดสนใจเพออนาคตแสดงใหเหนถงวสยทศนทชดเจน มทศทางในการทางานขององคการอยางเปนรปธรรม

103

 

ตารางท 2.10 สงเคราะหองคประกอบยอยท 6 การมองการณไกล

องคประกอบยอย Elliott,2012 : pp.31

Brown, 2010, pp 57-66

McDougle,2009: p.46 Barbuto and Wheeler ,2006: pp. 305-309

Hays,2005: p. 117 Russell&Stone 2002: pp. 145-147

6. การมอง การณไกล (foresight)

การหยงร อดตปจจบน และอนาคต (intuitive, past, present, future)

ความรสกเรยกรองในการทางาน (a feeling for being called to work) ผสอสารอยางมประสทธภาพ (an effective communicator) จรงใจในความตองการความแตกตาง (a sincere desire to make a difference)

ความสามารถทจะเรยนรอดตปจจบนเพอกาหนดวางแผนอนาคต (an ability to learn from the lessons of the past and present in determining an appropriate course of action for the future.)

เปนความสามารคาดการณลวงหนาและผลลพธทจะเกดขนในอนาคต(an ability to anticipate the future and its consequences.)

มและตองการใหเปนไปตามวสยทศน(has a vision for us; wants us to become the vision.)

วสยทศน การนารอง(Vision/pioneering)

 

 

 

 

 

103

104

 

7. การสรางมโนทศน (conceptualization) ผนาแบบใฝบรการใชมมมมองในองคการทเปนองครวมหรอมโนทศนขององคการผนาแบบ

ผรบใชจะไมมองภาพองคการเปนจด ๆ หรอเพยงสวนใดสวนหนง แมแตการมองเปาหมายขององคการผนาแบบนจะไมเพยงดทเปาหมายในปจจบนแตจะมองไปยงเปาหมายทเปนภาพใหญทงในอดต ปจจบนและอนาคต ไปพรอม ๆ กน Matterson & Irving (2005: p.5) เหนวาการสรางมโนทศน คลายหรอเหมอนกบภาวะผนาเชงวสยทศน(visionary leadership )และภาวะผนาเชงศรทธาบารม (charismatic leadership)

Thomson(2005: p.96) เสนอวา ผนาแบบผรบใชมความสามารถในการสรางฝนทยงใหญ สามารถมองเหนปญหาขององคการอยางชดเจน มความเหนทเกดจากการมองการณไกล ไมใชการมองปญหาแบบรายวน และสามารถสรางสมดลระหวางสงทจะเกดขนในอนาคตกบการมองเหนปญหารายวบไดอยางถกตอง

Starratt (2004: p.136) ย าใหความหมายวา ผนาทตองการนาหรอตองการใหมคณธรรมในองคการและมการจดรปแบบการเรยนรในการ ทางานทเปนคณธรรม ตองชดเจนในเชงรกของการสรางความผกพนและแสดงออกระหวางผเกยวของในกระบวนการทางานและการเรยนร

DeGraaf et al. (2004: p. 150) ยนยนวา ทกษะมโนทศนทาใหมองเหนภาพใหญทกาลงจะไป (conceptual skills allow us to see the big picture, the where we want to go)

Jennings(2002 : p.21) ใหความหมายของมโนทศนไววาเปนการคดวนตอวนบนความเปนจรงและฝนเปนภาพใหญTaylor ( 2002 : p.50) แนะนาวา เครองหมายของผนาทเปนสงทดงดดใจผตามได คอความสามารถในการแสดงสงทเหนไดชดเจนเพอไปสเปาหมายปลายทางขององคการ สวน Lubin (2001: p. 34) ไดกลาวเสรมวางานของผนาคอการกระตนใหกาลงใจแบงปนความคดด ๆ เพอแบงปนรวมสรางวสยทศนททกคนสนใจ

Spears(1995: p.5)กลาววา ผนาทมมโนทศนทชดเจนเปนผนาทมความคดทกวางไกล มวนยในตนเองและสามารถหาความสมดลระหวางมโนทศนและการปฏบตจรงไดอยางเหมาะสม

คณลกษณะดานการสรางมโนทศนขององคการจงเปนความสามารถของผนาในการสรางฝนอนยงใหญสามารถมองความสมพนธระหวางความฝนและสงทจะเกดขนจรงในอนาคตไดอยางชดเจน  

 

105

 

ตารางท 2.11 สงเคราะหองคประกอบยอยท 7 การสรางมโนทศน

องคประกอบยอย Elliott,2012, pp.31 Brown, 2010, pp

57-66 McDougle,2009,

p.46

Barbuto and Wheeler ,2006,

pp. 305-309 Hays,2005, p. 117

Russell&Stone 2002,pp. 145-147

7. การสราง มโนทศน (conceptualization)

มการประเมน (evaluative) มการวเคราะห(analytical) สรางวสยทศน (Visionary) การเนนเปาหมา (goal-oriented)

ความคดสรางสรรค (creative) เฉยบคมในการรจกใชทกษะความรของผอน (wisely utilizing skills of others) กลาเสยงทจะไดผลลพธ(taking risks to get results)

ความสามารถในการคณคาหลกและ

สอสารไปสผอน(the ability to identify core values and to

communicate those to others.)

เปนความสามารถในการพจารณาสงแวดลอมโดยใชแบบแผนความคดและกระตนการคดแนวขาง (as fostering an environment that uses mental models and encourages lateral thinking.)

การชวยใหมองเหนภาพใหญ (helps us see the big picture) วธการใหทกสงสมพนธและเขากนได ( how every thing relates and fits together) วธการ กจกรรมและหวขอทกาหนดไวมความสาคญ(how each activity and topic we cover add and build into something more important.)

-

 

 

105

106

 

8. การพทกษรกษา (stewardship) เปนความมงมนของผนาในการเตรยมองคการและสมาชกในองคการใหสามารถรองรบ

ตอบสนองตอความตองการของสงคมไดอยางเหมาะสม การเปนผใหบรการของผนาจงเปนความรสกทเชอมนในบคคลอน ดงท Greenleaf (2003) ชวา ผบรหารทกระดบในองคการคณะทางานตลอดจนบคลากรทกระดบตองมความรสกในลกษณะเปนสมาชกทดของสงคม พรอมทจะผกพนตนเองกบความตองการของบคคลอน

Crippen(2005: p. 9) แสดงความเหนวาเปาหมายของหนวยงานหรอสถาบนการศกษาคอ การดแลเอาใจใสในความเปนอย และการสงเสรมสนบสนนความตองการ

Thomson(2005: p.96) กลาวถงการมจตบรการและมงเนนใหบรการของผนาวา เปนความรสกทผนาเหนประโยชนหรอความตองการของบคคลอนเปนหลกและพรอมทจะชวยใหเขาเหลาน นประสบผลสาเรจตามทตองการ จนทาใหผตามเกดความไววางใจในตวผนา

Talor(2002: p.41) กลาววา ผนาแบบผรบใชสามารถบรรลผลสาเรจดวยการอทศตนดวยความจรงใจ ใสใจและใหความรกตอบคคลอน มจตสานกในการดแล รบผดชอบเพอบคคลอน จนสงผลใหไดรบความไววางใจเพราะผนาถกคาดหวงใหทาทกอยางเพอองคการได การเปนผมจตใจทมงมนในการใหบรการแกบคคลอนอยางจรงใจจงเปนพฤตกรรมทผนาแบบผรบใชมความเชอมนในบคคลอนและสามารถตอบสนองความตองการของบคคลอนไดอยางเตมใจ บคคลอนสามารถสรางความคาดหวงไดวา ผนาจะทาทกอยางเพอองคการได

Purkey and Siegel(2002: p. 177) เชอวาการบรการททวถงทาใหคนพบศกยภาพในการบรการสนคาสาธารณะ เปนผบรการในสถานการณของโลกได

Jennings (2002: pp. 22-23) กลาวา ผนาแบบใฝบรการแสดงการบรการโดยเปนการเนนความผกพนทเขมแขงทจะใหบรการตามความตองการ โดยเนนการเปดเผยและการโนมนาวใจมากกวาการบงคบ นอกจากนยงถอวาเปนการจดประกายของการถอครอง เพราะถอวา เปนการรบผดชอบงานเหมอนกบการสงเคราะหไปดวยซงตรงกบขอคดเหนของเซอรจโอวานน (Sergiovanni ,1992, p.139)

Covey (1997: p . 3) ไดแสดงหลกการหลกทเกยวพนกบความเปนผดแลไวเปน 4 ประการ คอ เปนความเชอถอสวนบคคล การเชอถอระหวางบคคล การบรหารจดการกระจายอานาจ และการจดวางทศทางขององคการ (“personal trustworthiness, interpersonal trust, managerial empowerment, and organizational alignment”)

107

 

สวน Block (1993: p. 41) ไดขยายความของการเปนผดแลรกษาไววาเปนความเชอถอในความเปนอยทจะขยายจากองคการไปสชมชนและในระดบโลก ดงนน ผนาจะตองถอครองหรอดารงอยดวยคณคาความซอสตยความนาเชอถอ นนคอ เปนสถานทแหงการบรการทผนาตองอยเบองหนา มความออนนอมถอมตน เปนภาพลกษณทการบรการเปนศนยรวมของการเปนผดแลรกษา

De Pree (1989: p.13) เนนย าวา เปนความตองการไปสสงคม โดยกลาววาเปนศลปะของผนาทตองการใหคดวาผนา คอผดแลในรปของความสมพนธ(the leader-as-steward in terms of relationships) ในรปของการเปนสนทรพย (of assets and legacy) เปนแรงเหวยงและประสทธผล (of momentum and effectiveness) และเปนอารยธรรมความเจรญและคณคา (of civility and values)

108

 

ตารางท 2.12 สงเคราะหองคประกอบยอยท 8 การพทกษรกษา

องคประกอบยอย Elliott,2012, pp.31

Brown, 2010, pp 57-66

McDougle,2009, p.46 Barbuto and Wheeler ,2006: pp. 305-309

Hays,2005: p. 117 Russell&Stone 2002: pp. 145-147

8. การพทกษรกษา (stewardship)

การมองทรพยากรอยางมคณคา (optimizes resources) คนหาความดงาม (seeks greater goods) ถอครองอยางจรงใจนาเชอถอ(holds in trust)

ไววางใจเชอถอได (trustworthy) ตนแบบบรการ (modeling a life style of service)จรยธรรมในการบรการ (an ethic of service ) เอออานาจ(empowering people) ตดสนใจอยางมสวนรวม (making decisions with participation from others)สนใจใหคณคาผใต บงคบบญชา(subordinating his/her own interest to the common goods)ไมเหนแกตว(selfless) เปนนกวางแผนอยางรวมมอ (a collaborative planner)

การใชประโยชนทรพยากรอยางชาญฉลาดซงเปนสอกลางตอบสนองความตองการของบคคล (utilizes resources wisely as a means of serving the needs of others first.)

เชอวาองคการเปนมรดกตกทอดทจะสนบสนนและชวยเหลอตามวตถวตถประสงคไปสสงคมอยางเตมเปยม (as believing organizations have a legacy to uphold and must purposefully contribute to society.)

การใหความสาคญในการกระทาทถกตองระยะยาวมากกวาดงดดความสนใจหรองายในปจจบน (more concerned with doing the right thing in the long-term than doing what is easiest or most attractive today.)

การดแลรกษา (stewardship) ซงเกยวกบความซอสตยและความรบผดชอบทตรวจสอบได(honesty and accountability)

 

 

108

109

 

9. มงมนพฒนาคน (Commitment to the growth of people : Growth) คณสมบตดานน Greenleaf(2003) เชอวา ผนาแบบใฝบรการเปนผนาทมสมมตฐานวา บคคล

แตละคนในองคการเปนทรพยากรทมคณคาอยางยง และบคคลทกคนมคานยมในการปฏบตงานทเปนรปธรรมไมวาจะเปนความเจรญกาวหนา ความมนคงปลอดภยในการปฏบตงาน บทบาทของผนา จงตองใหความสาคญกบการพฒนาบคลากร เชน ผนาใหความสาคญตอการกาวหนาของเอกตบคคลในองคการ ผ นาตองเ ชอวา การสรางความกาวหนาใหแกผ ตามท งความกาวหนาสวนบคคล ความกาวหนาในวชาชพและความกาวหนาเกยวกบจตสานกของผตามเปนบทบาทหลกของผนา

Melchar & Bosco(2010: p.81)ไดใหความหมายวาเปนการสอน ใหความรเปนการทาใหบคลากรเปนสวนหนงของทมหรอเปนสวนหนงของการศกษา การใหการฝกอบรม การนาเขาไปรวมในเหตการณหรอสนบสนนในสวนทเกยวของ แมทเทอรสนและเออรวง(Matterson & Irving , 2005, p.5)ไดกลาวถงภาวะผนาแบบใฝบรการในสวนนออกเปน 4 สวน คอ 1)การแบงระดบงานกนทา (division of labour)ในรปแบบ พฤตกรรมความคด(models ideal group behavior)และ เปนการกระตนความรวมมอ (encourages cooperation) 2) เปนการใหรางวล (distribution of rewards)โดยการสนบสนนความยตธรรมโดยการใชพลงเพอสงคมมากกวาเปาหมายสวนบคคล (promotes justice; uses power for social rather than personal goals) Spears(1995: p.6) กลาววา ผนาทมงมนการพฒนาบคคลอนนเปนคนอทศตนเพอการเจรญเตบโตของเอกตบคคลเปนหลก เนองจากประสบการณของบคคลแตละคนยอมเปนสงทมคณคาและถกเกบไว ผนาแบบใฝบรการจงตองทาใหบคคลทอยในความดแลของตนสามารถพฒนาตวเองจากการศกษา แลกเปลยนประสบการณระหวางกน สามารถออกแบบอนาคตทเหมาะสมของบคคลได ไมปลอยใหเกดขนตามยถากรรม กลาวไดวา คณลกษณะขอนของผนาคอ การทาทกอยางทจะทาใหบคลากรขององคการไดรบการพฒนาและมความเจรญกาวหนาอยางไมหยดย ง

110

 

ตารางท 2.13 สงเคราะหองคประกอบยอยท 9 การมงมนพฒนาคน

องคประกอบยอย Elliott,2012, pp.31

Brown, 2010, pp 57-66

McDougle,2009, p.46 Barbuto and Wheeler ,2006, pp. 305-309

Hays,2005, p. 117 Russell&Stone 2002,pp. 145-147

9. การมงมนพฒนาคน (commitment to the growth of people: Growth)

การเพมเตมบารงใหคณคา พฒนา ชวยเหลอ ลดความมอภสทธ (nurturing, values people, develops others, helps the least privileged)

ตดสนใจอยางมสวนรวม (a collaborative decision-maker) ใหกาลงใจ (encouraging people) ฝกอบรมแบงปนเพอชวยบคคลสความสาเรจ (providing training to help others succeed)

การจาไดยกยองกระตนคณคาภายในและการกระตนใหกาลงใจการพฒนาของบคคล (a recognition of the intrinsic value of people and an encouragement of their development.)

ความสามารถในการบงชความตองการและแบงปนโอกาสในการพฒนา (as an ability to identify others’ needs and provide developmental opportunities)

มความชดเจนและผกพน กบการเรยนร ปรบปรง พฒนา (cleary commited to my learning ,growth, and improvement.)

การกระจายหรอ เอออานาจหรอ การสอน(empowerment /teaching)

 

 

 

 

 

 

110

111

 

10. สรางสรรคชมชน (Building Community) ผนาแบบผรบใชเชอวา การทาใหองคการมความเปนชมชนทาใหเกดการทางานในลกษณะชมชนและสรางบรรยากาศการทางานในลกษณะชมชนใหเกดขนในองคการเปนสงทจาเปนอยางยง กรนลฟ (Greenleaf, 2003) กลาววา ผนาแบบผรบใชจะมความรสกอยเสมอวา การอยรวมกนของผคนนนกอใหเกดชมชนได แตสงทเรยกวา ชมชน หรอสงคมนนจะด หรอไมดกตองอยทการพฒนาชมชนนน ในการสรางสงคม กรนลฟ (Greenleaf) เชอวา สงหนงทควรจะเตมลงไปดวยนนกคอ ความรก ซงยอมทาใหเกดสงด ๆ เกดขนตามมาอกมากมาย นนคอ ทกสงคมจาเปนตองมคาวา ไวใจ (Trust) และใหการเคารพ (Respect) เพราะถาชมชนขาดสงเหลานแลวกจะยากตอการพฒนาสงตาง ๆ ใหเจรญกาวหนาตอไปได

Thomson(2005: p.95) กลาวถงคาวา ชมชน (Community) วาหมายถงการทาใหองคการสามารถเกดการพงพาซงกนและกน ผนาจงมศกยภาพทไดรบความไววางใจและสามารถสรางบรรยากาศทางจรยธรรมในองคการได สนบสนนใหบคคลในองคการปฏบตตนตามกฎ ระเบยบขององคการและนาไปสประสทธผลขององคการได

การสรางสรรคชมชนจงเปนคณสมบตของผนาแบบผรบใช เปนพฤตกรรมทผนาแสดงออก ถงความรบผดชอบตอชมชนหรอสงคม เชอมนในศกยภาพของสมาชกชมชนและสรางบรรยากาศของ การชวยเหลอซงกนและกน สามารถสรางความไววางใจและความรวมมออยางสรางสรรคของสมาชก ภายในชมชนไดเปนอยางด  

 

 

ตารางท 2.14 สงเคราะหองคประกอบยอยท 10 การสรางกลมชน

องคประกอบยอย Elliott,2012, pp.31 Brown, 2010, pp 57-66

McDougle,2009, p.46 Barbuto and Wheeler ,2006, pp. 305-309

Hays,2005, p. 117 Russell&Stone 2002,pp. 145-147

10. การสรางชมชน (building community)

ความรก (Loving) ดแลใสใจ (caring) ไววางใจ (trusting) และรบผดชอบผอน (responsibility for others)

การแบงปน การยกยอง(sharing recognition with the entire group) การใหคณคาความแตกตาง (valuing differences) การสงเสรมความรวมมอ (promoting cooperation) มองวาองคการเปนสวนหนงของชมชน (a view of the organization as a part of a larger community)

การเตมเตมจตวญญาณของความรวมมอและการทางานเปนทม (nurtures a spirit of cooperation and teamwork.)

ความสามารถในการบมเพาะความรสกในจตวญญาณของความเปนชมชนขององคการ ( as an ability to instill a sense of community spirit in an organization)

เหนบคคลตางๆ เปนภาพ รวมของชมชน (see us as a community) ; พยายามตอสแขงขนในการสรางสรรคสงคมวฒนธรรมแหงการแบงปนทจะสนบสนนเกอกลการเรยนรอนยงใหญตอไป(strives to create a shared culture and environment that fosters the greatest learning.)

การมอบหมายงาน(delegation) เพอการปรบปรงการตดสน ใจอยางมคณภาพ เพอสรางความผกพนการจากการตดสนใจ เพอเปนการเพมคณคางานและเพอเปนการปรบปรงการบรหารจดการเวลาของผบรหาร

 

 

112

113

 

งานวจยทเกยวของ ทงน จากการวเคราะหและสงเคราะหองคประกอบยอยและองคประกอบหลกของภาวะ

ผนาแบบใฝบรการ เพอจดทารางรปแบบการพฒนาภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาแลว เพอใหเกดความชดเจนและตรงกบบทบาทภารกจของสานกงานเขตพนทการศกษาซงผรบผดชอบคอผอานวยการและรองผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาโดยในทนเรยกวาผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา จงขอนางานวจยตาง ๆ ทเกยวของมานาเสนอเพอวเคราะหและสงเคราะหประกอบเปนรางพฤตกรรมภาวะผนาแบบใฝบรการและตวบงชและอน ๆ ตามกระบวนการตอไป ดงน

สชาต เตาสวรรณ (2545) ไดวจยเรอง คณลกษณะทพงประสงคของผบรหารเขตพนทการศกษา ตามทศนะของผบรหารสถานศกษาในจงหวดนนทบร โดยมวตถประสงคเพอศกษาคณลกษณะ ทพงประสงคของผบรหารเขตพนทการศกษา ดานความรความสามารถ ดานบคลกภาคสวนตวดานคณธรรมและจรยธรรมและดานการสรางความสมพนธกบชมชน ตามทศนะของผบรหารสถานศกษาทกสงกดของภาครฐบาลในจงหวดนนทบร พบวา คณลกษณะทพงประสงคของผบรหารเขตพนทการศกษา ตามทศนะของผบรหารสถานศกษาทกสงกด ในจงหวดนนทบร 4 ดาน คอ ดานความรความสามารถ ดานบคลกภาพสวนตว ดานคณธรรมและจรยธรรม และดานการสรางความสมพนธกบชมชน จากผลการวจยมดงน 1) ดานความรความสามารถ จากผลการวจยพบวา คณลกษณะทพงประสงคของผบรหารเขตพนทการศกษา อนดบสงสดในดานความรความสามารถ ไดแก มความรเกยวกบการบรหารงานวชาการ สวนดานความสามารถในการปฏบตงาน อนดบสงสด ไดแก มความสามารถในการบรหารเวลา 2)ดานบคลกภาพสวนตว จากผลการวจยพบวา คณลกษณะทพงประสงคของผบรหารเขตพนทการศกษา อนดบสงสดในดานภาวะผนา ไดแก มความสามารถสรางขวญและกาลงใจของผใตบงคบบญชา ดานสขภาพรางกาย อนดบสงสด ไดแก การแตงกายสะอาดดภมฐาน ดานอปนสย อนดบสงสด ไดแก มความเอออาทรกบผรวมงาน และดานมนษยสมพนธ อนดบสงสด ไดแก การยอมรบฟงความคดเหนของผอน3) ดานคณธรรมและจรยธรรม จากผลการวจยพบวา คณลกษณะทพงประสงคของผบรหาร เขตพนทการศกษาดานความยตธรรม อนดบสงสด ไดแก เสยสละเพอสวนรวม สวนดานความซอสตยสจรต อนดบสงสด ไดแก มความซอสตยตอตนเองและหนาท 4) ดานการสรางความสมพนธกบชมชน จากผลการวจยพบวาคณลกษณะทพงประสงคของผบรหารเขตพนทการศกษาดานการประสานงาน อนดบสงสด ไดแก มความสามารถในการประสานงานกบหนวยงานและบคคลภายนอก สวนดานการมสวนรวมในการบรหาร อนดบสงสด ไดแก การสรางความสมพนธอนดกบผรวมงานและชมชน เมอพจารณาในภาพรวมทง 4 ดาน พบวา ผบรหารสถานศกษาในจงหวดนนทบรมความคดเหนตอคณลกษณะของผบรหารเขตพนทการศกษา อยในระดบมากทสดทกดานเรยงตามลาดบดงน อนดบท 1 ดานคณธรรมและจรยธรรม อนดบท 2 ดานบคลกภาพสวนตว อนดบท 3 ดานการสราง

114

 

ความสมพนธกบชมชน และอนดบท 4 ดานความรความสามารถ เมอพจารณาเปนรายดาน คณลกษณะทมคะแนนสงสด แตละระดบ ไดแก ดานคณธรรมจรยธรรม คอ มความซอสตยตอตนเองและหนาท ดานบคลกภาพสวนตว ไดแก มความเอออาทรกบผรวมงาน ดานการสรางความสมพนธกบชมชน ไดแก มความสามารถในการประสานงานกบหนวยงานและบคคลภายนอก และดานความรความสามารถ มความสามารถในการบรหารเวลา บรรจบ อนทรฉา (2547)ไดทาการศกษาวจย คณลกษณะผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษานครสวรรค เขต 3 ทพงประสงคของผบรหารและครผสอนโรงเรยนในสงกดเขตพนทการศกษานครสวรรค เขต 3 โดยมวตถประสงคเพอศกษาคณลกษณะผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษานครสวรรค เขต 3 ทพงประสงคของผบรหารและครผสอนโรงเรยนในสงกด และเพอเปรยบเทยบคณลกษณะผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษานครสวรรค เขต 3 ทพงประสงคของผบรหารและครผสอน จาแนกตามอาย ประสบการณในการปฏบตงาน และขนาดโรงเรยนและระดบการศกษา พบวาคณลกษณะของผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษานครสวรรค เขต 3 ทพงประสงคดงกลาว ทง 3 ดาน คอ ดานการทางานเปนทม ดานมนษยสมพนธ และดานการสอสาร มคาเฉลยอยในระดบมากทงรายดานและภาพรวม เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา 1) ดานการทางานเปนทมซงมภาพรวมอยในระดบมาก ในรายขอพบวาคณลกษณะผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษานครสวรรค เขต 3 ทพงประสงคของผบรหารและครผสอนโรงเรยนในสงกดทมคาเฉลยมากกวาดานอนๆ คอ ใหความเปนอสระในการปฏบตงานในสวนทบคลากรรบผดชอบ และใหคาปรกษาเมอตองการ รองลงมา คอ มความรความเขาใจในจดมงหมายการทางานของกลมอยางชดเจนและมความรอบรเขาใจในระบบการทางานและมความสามารถทหลากหลายตามลาดบ และเมอเปรยบเทยบกบระดบการศกษา พบวา ในรายขอ การสงเสรมการใชทกษะความสามารถของบคคลในกลมใหเกดประโยชนตอองคการมระดบแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.05 2) ดานมนษยสมพนธ คาเฉลยภาพรวมอยในระดบมาก ในรายขอ พบวา คณลกษณะผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษานครสวรรค เขต 3 ทพงประสงคของผบรหารและครผสอนโรงเรยนในสงกดทมคาเฉลยมากกวาดานอนๆ คอเปนผทมความสามารถในการตดตอสอสารกบผอนไดอยางมศลปะและประสทธภาพ รองลงมาคอ ยอมรบฟงความคดเหนของเพอนรวมงานและบคลากรภายในองคการและเปนผทมปฏภาณ ไหวพรบเฉลยวฉลาดในการพดคย และเสนอความคดเหนทเปนประโยชนตอสวนรวมตามลาดบ และเมอเปรยบเทยบกบระดบการศกษา พบวา ในรายขอ ความสามารถปรบตวใหเขากบเพอนรวมงานและบคลากรภายในองคการไดอยางเหมาะสม มระดบแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 3) ดานการสอสาร ในรายขอ พบวา คณลกษณะผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษานครสวรรค เขต 3 ทพงประสงคของผบรหารและครผสอนโรงเรยนในสงกดทมคาเฉลยมากกวาดานอนๆ คอ ตดตามผลการตดตอสอสารแตละครงและประมวลความคดเพอใหทราบปญหาและแนวทางแกปญหา

115

 

รองลงมาคอมความรอบคอบในการตรวจสอบวตถประสงคทแทจรงของการสอสารแตละครง และมความมนใจตอการกระทาเพอสนบสนนสาระทตดตอสอสาร ตามลาดบ และเมอจาแนกตามระดบการศกษา พบวา ในรายขอ เปนผทศกษาคนควาและแสวงหาความกระจางในเรองทจะถายทอดกอนทจะทาการสอสาร และเปนผทสรางระบบการสอสารใหมความเทยงตรงรวดเรวและม ประสทธภาพ มระดบแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนในภาพรวมแตละดานซงอยในระดบมาก มคาเฉลยจากมากทสด คอ ดานมนษยสมพนธ ดานการสอสาร และดานการทางานเปนทม ตามลาดบ ราตร กลวงศ (2549) ไดทาการศกษา การพฒนารปแบบการบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาบนฐานผรบบรการ โดยกาหนดรปแบบในการบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาใหเหมาะสมกบบรบทของพนท การดาเนนการวจย ม 2 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 ใชวธการเชงปรมาณ โดยการสารวจขอมลพนฐานจากผรบบรการ คอผบรหารสถานศกษาในสงกด จานวน 138 คน ขนตอนท 2 ใชการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมโดยการระดมสมองเพอกาหนดรปแบบการบรหารและแนวปฏบต จากขาราชการทปฏบตงานในสานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 2 จานวน 67 คน ขอมลเชงปรมาณใชสถต ไดแก คาเฉลย ความเบยงเบนมาตรฐาน สวนขอมลเชงคณภาพใชการวเคราะหเนอหา ผลการวจย พบวา 1)การพฒนารปแบบการบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาบนฐานของผรบบรการมการดาเนนการทสาคญ ดงน 1.1) กลมอานวยการ ไดแก วางแผนการใชยานพาหนะ จดทาผงหองทางาน หองประชม จาแนกภารกจการใชทรพยากรของหนวยงานออกเปนหมวดหม 1.2) กลมบรหารงานบคคล ไดแก จดทาคมอการกาหนดตาแหนง วทยฐานะ วเคราะหงานเพอใหบรรจคนใหเหมาสมกบงาน 1.3) กลมนโยบายและแผน ไดแกจดทาคมอการใชระบบและพฒนาบคลากรผใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศเพอการสอสาร1.4) กลมสงเสรมการจดการศกษา ไดแก ตดตามประเมนผลการจดการศกษาของสถานศกษาตามแผนงานโครงการ 1.5) กลมนเทศ ตดตามและประเมนผลการจดการศกษา ไดแก รวบรวมและเผยแพรผลการวจยมาตรฐานและการประกนคณภาพการศกษา 1.6) กลมสงเสรมประสทธภาพการจดการศกษา ไดแก ประเมนผลการบรหารจดการศกษาของสานกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษา 1.7) หนวยตรวจสอบภายใน ไดแก วางแผนตรวจสอบระบบการเงนและบญช กระบวนการปฏบตงานใหความรและแนวทางปฏบตแกสถานศกษา และ 2) ผลจากการนารปแบบไปปฏบตพบวา ทกกลมงานมคณภาพการทางานทดขน ผรบบรการมความเขาใจในบทบาทหนาท มความพงพอใจในการไดรบบรการสงขน และบคลากรในสานกงานเขตพนทการศกษามความคลองตวมากขน ศศธร เออใจ (2549) ไดทาการศกษาวจย เรอง การบรการของสานกงานเขตพนทการศกษานครนายกตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและครวชาการ เพอศกษาการบรการของสานกงานเขตพนทการศกษานครนายกตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษา และครวชาการ ใน 3 ดาน ไดแก การบรการทวไป การบรการวชาการ และการนเทศตดตามและประเมนผล

116

 

เพอเปนการเปรยบเทยบการบรการของสานกงานเขตพนทการศกษานครนายก ตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและครวชาการ โดยจาแนกตามตาแหนง (ผบรหารสถานศกษาและครวชาการ) ประสบการณ (มากและนอย) และลกษณะของสถานศกษา (โรงเรยนขยายโอกาส และโรงเรยนประถมศกษา) และเพอศกษาปญหาและขอ เสนอแนะเกยวกบการบรการของสานกงานเขตพนทการศกษานครนายกตามความคดเหนของผ บรหารสถานศกษาและครวชาการ ผลการศกษาการบรการของสานกงานเขตพนทการศกษานครนายกตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและ ครวชาการ ใน 3 ดาน คอ ดานการบรการทวไป ดานการบรการวชาการ และดานการนเทศตดตามและประเมนผล สามารถสรปผลการวจยไดดงน 1) ดานการบรการทวไป ดานการบรการวชาการ และดานการนเทศตดตามและประเมนผล โดยรวมและรายดานอยในระดบปานกลาง เมอพจารณารายขอของแตละดานพบวา ดานการบรการทวไป อยในระดบคอนขางมาก 2 ขอ คอ เจาหนาทมความรความสามารถและทกษะในเรองทใหบรการ และเจาหนาทมกรยามารยาทและวาจาสภาพ สวนขออนๆอยในระดบปานกลาง ดานการบรการวชาการ และดานการนเทศตดตามและประเมนผล การบรการอยในระดบปานกลางทกขอ 2) การบรการของสานกงานเขตพนทการศกษานครนายก ตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและครวชาการ ใน 3 ดาน คอ ดานการบรการทวไป ดานการบรการวชาการ และดานการนเทศตดตามและประเมนผล โดยรวมและรายดาน จาแนกตามตาแหนง ประสบการณ และลกษณะของสถานศกษา 2.1) การบรการของสานกงานเขตพนทการศกษานครนายกตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและครวชาการ จาแนกออกตามตาแหนงมความคดเหนโดยรวมและรายดานอยในระดบปานกลาง 2.2) การบรการของสานกงานเขตพนทการศกษานครนายกตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและครวชาการ จาแนกออกตามประสบการณ ทง 3 ดาน โดยรวมและรายดานอยในระดบปานกลาง 2.3) การบรการของสานกงานเขตพนทการศกษานครนายกตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและครวชาการ จาแนกออกตามลกษณะของสถานศกษา ทง 3 ดาน โดยรวมและรายดานอยในระดบปานกลาง 3) การเปรยบเทยบการบรการของสานกงานเขตพนทการศกษานครนายกตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและครวชาการ ดานการบรการทวไปดานการบรการวชาการ และดานการนเทศตดตามและประเมนผลจาแนกตามตาแหนง ประสบการณ และลกษณะของสถานศกษา พบวา 3.1 การบรการของสานกงานเขตพนทการศกษานครนายกตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและครวชาการ ทมตาแหนงตางกน โดยรวมไมแตกตางกน 3.2) การบรการของสานกงานเขตพนทการศกษานครนายกตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและครวชาการ ทมประสบการณตางกน โดยรวมไมแตกตางกน 3.3) การบรการของสานกงานเขตพนทการศกษานครนายกตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและครวชาการ ทมลกษณะสถานศกษาตางกน มระดบความคดเหนเกยวกบดานการบรการวชาการไมแตกตางกน ดานการบรการทวไป และดานการนเทศตดตามและประเมนผล แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท

117

 

ระดบ .05 4) ปญหา และขอเสนอแนะเกยวกบการบรการของสานกงานเขตพนทการศกษานครนายก 4.1) ดานการบรการทวไป การบรหารงานยงเปนการสงการ บคลากรขาดความชานาญเฉพาะเรอง การใหขอมลบางอยางไมชดเจน การบรการยงขาดการบรณาการกนในหนวยงาน ดงนนสานกงานเขตพนทการศกษาควรมการนาขอมลของสถานศกษามารวบรวมเปนฐานขอมลเดยวกน การแจงขาวสารควรทาดวยความรวดเรว ขอมลบนเวบไซตมความเปนปจจบน มการพฒนาระบบไอทเพอใหสามารถใชเปนสอได ใหการบรการดวยความรวดเรว ถกตองและตรงเวลา 4.2) ดานการบรการวชาการ การชวยเหลอทางวชาการมนอย มการจดกจกรรม อบรมพฒนาดานวชาการกบครผสอนคอนขางนอย สถานศกษาขาดการสนบสนน สงเสรมการพฒนาดานการวดผลประเมนผล ดงนนสานกงานเขตพนทการศกษาควรมแผนการบรการทางวชาการทชดเจน บรการอยางตอเนอง สมาเสมอ 4.3) ดานการนเทศตดตามและประเมนผล มการนเทศนอยมาก ไมตอเนอง และไมสมาเสมอ ไมมการแจงผลการนเทศใหกบสถานศกษาไดรบทราบ ดงน นสานกงานเขตพนทการศกษาควรมการแจงผลการนเทศใหกบสถานศกษาไดรบทราบมการออกนเทศมากครงขน ผอานวยการ รองผอานวยการเขตพนทการศกษาควรมการออกเยยมสถานศกษาอยางนอยปละ 1 ครง เพอเปนขวญและกาลงใจแกคร สมประสงค เรอนไทย (2551) ไดทาการศกษาวจยความสมพนธระหวางภาวะผนาแบบใฝบรการ การทางานเปนทม พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการกบผลการปฏบตงานของผบรหารระดบตนองคการสอสารเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานคร โดยใชแนวคดของSpears(2004) ซงเปนคณลกษณะ 10 ขอ ตามแบบดงเดมของกรนลฟ ปรากฏวา ระดบภาวะผนาแบบใฝบรการ ระดบการทางานเปนทมและระดบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการของผบรหารระดบตนอยในระดบสง โดยระดบการทางานเปนทมดานพฤตกรรมการรวมมอและดานพฤตกรรมการประสานงานอยในระดบสงสด สวนระดบผลการปฏบตงานของผบรหารระดบตนอยในระดบสง และพบวา ภาวะผนาแบบใฝบรการ การทางานเปนทม และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการมความสมพนธทางบวก กบผลการปฏบตงานของผบรหารระดบตนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 โดยมคาสมประสทธเทากบ .675 .660 .658 ตามลาดบ และยงพบวา ตวแปรภาวะผนาแบบใฝบรการ การทางานเปนทม และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ สามารถรวมกนอธบายผลการปฏบตงานของผบรหารระดบตนไดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 โดยสามารถรวมกนพยากรณผลการปฏบตงานไดรอยละ 53.90 เชนเดยวกนกบ ธมลวรรณ มเหมย (2551) ทไดทา การศกษาวจย ภาวะผนาแบบใฝบรการ จตวญญาณในองคการทสงผลตอผลการปฏบตงานของ ผบรหารระดบตนธรกจอตสาหกรรมแหงหนงในเขตกรงเทพมหานคร โดยใชแนวคดภาวะผ นาแบบใฝบรการ 10 องคประกอบของ Spears(2004) ผลการวจยพบวา ระดบภาวะผ นาแบบใฝบรการ จตวญญาณในองคการมความสมพนธทางบวกกบผลการปฏบตงานโดยมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ .373 และ .394 ตามลาดบ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01และตวแปรภาวะผนาแบบผรบใชจตวญญาณใน

118

 

องคการสามารถรวมกนพยากรณผลการปฏบตงานของผบรหารระดบตนไดรอยละ 20.10 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 สรายทธ กนหลง (2551) ไดทาการศกษาวจยยทธศาสตรการพฒนาภาวะผนาใฝบรการของผบรหารมหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยใช 10 คณลกษณะของภาวะผนาแบบใฝบรการของสเปยรส (Spears, 2004, p. 2)เปนองคประกอบยอยทสาคญโดยรวมเปน3 มตหรอองคประกอบหลก ทใหความสาคญในดานวสยทศน (visionary) คณธรรมจรยธรรม การบรการคมครองดแลรกษา (guardianship)ตลอดจนใหความสาคญกบการสรางความรวมมอรวมใจ (engagement building) ในการทางานเพอใหบรรลเปาหมายรวมกน โดยแบงเปน 3 กลมใหญ คอ 1) การมวสยทศน เปนองคประกอบเกยวกบคณลกษณะของผบรหารเกยวกบการมองภาพอนาคต ประกอบดวย การตระหนกร (awareness) การมองการณไกล (foresight) และการสรางมโนทศน (conceptualization) 2) การคมครองดแลรกษาประกอบดวย การรบฟงอยางตงใจ (listening) การกระตนและใหกาลงใจผอน (healing) การพทกษรกษา (stewardship) และการเหนอกเหนใจ (empathy) และ 3) การสรางความรวมมอรวมใจ ประกอบดวย การโนมนาวใจ (persuasion) การมงมนพฒนาคน (commitment to the growth of people) และการสรางชมชน(building community) และจากการวจยน พบวา ภาวะผนาใฝบรการของผบรหารมหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออกเฉยงเหนอในภาพรวมและรายองคประกอบอยในระดบสงโดยมลาดบคาเฉลยขององคประกอบหลกจากสงไปหาตา คอ การสรางความรวมมอรวมใจ การมวสยทศน และการคมครองดแลรกษา เมอทดสอบความสอดคลองของโมเดลโครงสรางภาวะผนาใฝบรการของผบรหาร โดยใชคาไค-สแควร คาดชนวดระดบความกลมกลนและคาดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแลว พบวา โมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษอยางมนยสาคญทางสถต ยนยนสมมตฐานทกาหนดไว และจากการวเคราะหเนอหาพบวา โมเดลยทธศาสตรการพฒนาภาวะผนาทพฒนาขนนน เปนแกนกลางของการขบเคลอนภาวะผนาการเปลยนแปลงทางสงคมทอยในวงรอบของการปฏสมพนธระหวางคานยมระดบบคคล ระดบกลม และคานยมระดบชมชน/สงคม และนอกจากนน ประสทธผลของภาวะผนาแบบใฝบรการยงสามารถมผลตอสงคมอนเปนผลตอเนองจากความสามารถในการกระตนบคคลอนใหมโอกาสในการใหบรการและนาผอน จงเปนจดเรมตนของความสามารถในการเพมคณภาพชวตใหกบสงคม (สมฤทธ กางเพง และสรายทธ กนหลง, 2553) ดงนน ผบรหารทใชภาวะผนาแบบใฝบรการในการบรหารงาน ยอมนาองคการไปสความสาเรจในการบรหารไดเปนอยางด โดยเฉพาะผบรหารผบรหารองคการทางการศกษาทตองมงจดการศกษาหรอกระบวนการทางการศกษาในดานตาง ๆ ใหมประสทธภาพ ปฏรปโครงสรางการบรหารใหมประสทธภาพ โปรงใส และเปนธรรม ตองพฒนาครและบคลากรทางการศกษาอยางจรงจงและทางานแบบสงเสรมความพงพอใจและความกาวหนาของบคลากรทางการศกษาทกฝายซงจะสงผลตอการบรหารจดการศกษาของสานกงานเขตพนทการศกษา

119

 

ธมลวรรณ มเหมย (2553) ไดทาการวจยภาวะผนาแบบผรบใช จตวญญาณในองคการทสงผลตอผลการปฏบตงานของผบรหารระดบตนธรกจอตสาหกรรมอาหารแหงหนงในเขตกรงเทพมหานคร เพอศกษาระดบภาวะผนาแบบผรบใช จตวญญาณในองคการ ผลการปฏบตงาน เปรยบเทยบผลการปฏบตงานจาแนกตามปจจยสวนบคคล ศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาแบบผรบใช จตวญญาณในองคการ และผลการปฏบตงานตลอดจนศกษาปจจย ดานภาวะผนาแบบผรบใชจตวญญาณในองคการ ทรวมกนอธบายผลการปฏบตงานของผบรหารระดบตน โดยกลมตวอยาง คอผบรหารระดบตนของธรกจอตสาหกรรมอาหารแหงหนงในเขตกรงเทพมหานครจานวน 210 คน วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมสาเรจรปทางสถตเพอการวจย ผลการวจยพบวา1) ระดบภาวะผนาแบบผรบใช จตวญญาณในองคการ และผลการปฏบตงานอยในระดบสง 2)ผบรหารระดบตนทมระดบการศกษาตางกน มผลการปฏบตงานแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต 3) ภาวะผนาแบบผรบใช และจตวญญาณในองคการ มความสมพนธทางบวกกบผลการปฏบตงานโดยมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ .373, .394 ตามลาดบ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และ 4) ตวแปรภาวะผนาแบบผรบใช จตวญญาณในองคการ สามารถรวมกนพยากรณผลการปฏบตงานของผบรหารระดบตนไดรอยละ 20.10 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01นาขอมลทไดมาวเคราะหขอมลดวยวธการทางสถต โดยคาสถตทใช ไดแก คาเฉลย (Mean) คารอยละ (Percentage) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) t-test F-test (One-Way ANOVA) วเคราะหสหสมพนธแบบ เพยรสน (Pearson Product-moment Correlation) และวเคราะหการถดถอยพหคณ โดยการใชแบบขนตอน (Enter Multiple Regression Analysis)โดยการวเคราะหคาสถตท งหมดใชการคานวณ ดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสมมตฐาน ภาวะผนาแบบผรบใชมความสมพนธกบผลการปฏบตงาน ผลจากการทดสอบสมมตฐานพบวาภาวะผนาแบบผรบใชของผบรหารระดบตนโดยรวมมความสมพนธกบผลการปฏบตงานซงเปนไปตามสมมตฐานทตงไว โดยมความสมพนธกนในทางบวก อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 มคาสมประสทธสหสมพนธ .373 สมมตฐานจตวญญาณ ในองคการมความสมพนธกบผลการปฏบตงาน ผลการทดสอบ สมมตฐานพบวาจตวญญาณในองคการโดยรวมมความสมพนธกบผลการปฏบตงาน ซงเปนไปตามสมมตฐานทตงไว โดยมความสมพนธกนในทางบวกอยางมนยสาคญทางสถตท .01 มคาสมประสทธสหสมพนธ .394 สมมตฐาน ภาวะผนาแบบผรบใชและจตวญญาณในองคการสามารถรวมพยากรณผลการปฏบตงานของผบรหารระดบตนได จากการทดสอบพบวา ภาวะผนาแบบผรบใช และจตวญญาณในองคการสามารถรวมกนพยากรณผลการปฏบตงานของผบรหารระดบตนไดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 โดยสามารถอธบายหรอพยากรณผลการปฏบตงานของของผบรหารระดบตนไดรอยละ 20.1ซงเปนไปตามสมมตฐานทตงไว

120

 

สานกเลขาธการสภาการศกษา (2549) และสานกผตรวจราชการกระทรวงศกษาธการ (2547) พบวา ผลการดาเนนงานของสานกงานเขตพนทการศกษาทวประเทศ ยงประสบกบปญหาและอปสรรคในการดาเนนงานหลายประการ เชน ความพรอมของแตละเขตพนทการศกษามความแตกตางกน ท งดานบคลากร วสด ครภณฑ และอาคารสถานท ปญหาการคมนาคมและการตดตอสอสารระหวางสานกงานเขตพนทการศกษากบสถานศกษากฎหมายและระเบยบทเกยวของยงไมประกาศใช สงผลใหการกระจายอานาจมายงสานกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษายงไมเตมรปบคลากรในสานกงานขาดขวญและกาลงใจเนองจากขาดโอกาสในการพฒนาและขาดความกาวหนา บางเขตพนทยงไมสามารถจดบคลากรลงตามกรอบอตรากาลงตามโครงสรางใหมได ความขาดแคลนศกษานเทศกโดยเฉพาะระดบมธยมศกษา และการปฏบตงานของบคลากรยงยดตดวฒนธรรมเดมของหนวยงานกอนเขาสโครงสรางใหม ดงนน ความสาเรจในการบรหารจดการเขตพนทการศกษาขนอยกบผลการบรหารจดการของผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาโดยตรง ผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาทมสมรรถนะ หรอคณลกษณะทสอดคลองกบเจตนารมณของการปฏรปการศกษา กลาวคอ มความร ทกษะและคณธรรมจรยธรรม มแนวโนมวาสามารถบรหารจดการและผลกดนนโยบายของหนวยงานตนสงกดไปสการปฏบตใหประสบผลสาเรจ ผวจยจงสนใจศกษาสมรรถนะและคณลกษณะของผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา ทพงประสงคตามเจตนารมณของการปฏรปการศกษา เพอเปนการสรางองคความรและเปนแนวทางในการพฒนาผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาและผบรหารการศกษาตอไป

โสภณ เพชรพวง (2552)ไดทาการวจย สมรรถนะและคณลกษณะของผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาทพงประสงคตามเจตนารมณของการปฏรปการศกษา ม 4 องคประกอบ โดยคดเลอกสมรรถนะและคณลกษณะทมคาเฉลยมากทสด จานวน 25 คณลกษณะ 37 สมรรถนะ เรยงตามลาดบ ดงน 1) คณลกษณะทแสดงถงคณธรรมจรยธรรมของผบรหารการศกษา (Virtuous and Ethical Characteristics) ม 25 คณลกษณะ คอ ความซอสตยสจรต ความยตธรรมและเทยงธรรม การประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทด การมวฒภาวะทางอารมณ ควบคมอารมณไดด การใชหลกธรรมาภบาลในการบรหารจดการ การเปนกลยาณมตร ความมวนยในตนเอง การวเคราะหประเดนปญหาและแกไขปญหาไดอยางรวดเรว การตรวจสอบและปรบปรงตนเองอยเสมอ ความอดทนอดกลน ความรอบคอบกอนตดสนใจลงมอปฏบต การสงเสรมและพฒนาคณธรรมจรยธรรมผรวมงาน การทางานใหบรรลผลสมฤทธการยอมรบความแตกตางระหวางบคคล ความขยนหมนเพยร การรกษาผลประโยชนของสวนรวม การสงเสรมและพฒนาบคลากรในองคการ การยดหมนในการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข ความรกและศรทธาในวชาชพ การเสนอความคดเหนในฐานะนกบรหารและนกวชาการ การดารงชวตอยางเหมาะสมกบฐานะของตน การมจตใจเปนนกบรหาร การใหโอกาสอยาง เสมอภาค ไมเลอกปฏบต การพฒนา วธการทางาน ลดแรงกดดน หรอความเครยดในองคการและ

121

 

การบรหารเวลาไดอยางมประสทธภาพ 2)ความสามารถในการใชทกษะในการปฏบตงาน (Task Related Skills) ม 23 สมรรถนะ คอ การนเทศ กากบ ตดตาม ประเมนผลและรายงานผลการดาเนนงาน การบรหารการเปลยนแปลง การคดเชงกลยทธ การจดระบบการบรหารจดการทรพยากรไดอยางมประสทธภาพ การจดองคการ การจดระบบการใหบรการอยางมประสทธภาพ การบรหารจดการแบบมสวนรวม การบรหารงานแบบบรณาการ การบรหารจดการตามบทบาท และภารกจอยางเหมาะสม การสรางและเสนอวสยทศนใหชมชนและผเกยวของไดรบทราบ การแปลงนโยบายของรฐบาลและหนวยงานตนสงกดไปสการปฏบต การพฒนาองคการ การประสานความรวมมอกบทกภาคสวน การตดตอสอสาร การกาหนดนโยบาย เปาหมาย กลยทธ จดเนน และตวชวดความสาเรจในการดาเนนงาน การสงเสรม สนบสนนการบรหารงาน โดยใชสถานศกษาเปนฐาน การตดสนใจปฏบตกจกรรมตาง ๆ การระดมความคดเหน การพฒนาและสงเสรมการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสาคญ การสงเสรม สนบสนนการนาหลกสตรไปใชสอดคลองกบบรบทของสถานศกษา การพฒนาครและบคลากรทางการศกษา การสรางบรรยากาศในองคการทางการศกษา และการบรหารงานงบประมาณ การเงน และบญชไดอยางถกตอง โปรงใส และตรวจสอบได3)ความสามารถในการประยกตใชความรในการปฏบตงาน (Knowledge-Based Application) ม 7 สมรรถนะ คอ การบรหารจดการความร (Knowledge Management) การเรยนรและเขาใจในสาระสาคญของกฎหมายและระเบยบทเกยวของกบการปฏบตงาน การสรางความเขาใจเกยวกบการจดการศกษาและแนวปฏบตตามทกฎหมายกาหนดแกผทเกยวของ ความรรอบทงความรทวไป เศรษฐกจ สงคม การเมองและวฒนธรรม การวเคราะหสภาพแวดลอมองคการ การวเคราะหภารกจและประสทธภาพการบรหารจดการ และการบรหารจดการขอมลสารสนเทศทางการศกษา4)ความสามารถในการนา (Leading Ability) ม 7 สมรรถนะ คอ การเปนผนาและสรางผนา การสรางและทางานเปนทมอยางมประสทธผล การบรหารความขดแยงและเจรจาตอรอง การใชแผนเปนเครองมอในการบรหาร การดาเนนการประชม การสรางความสมพนธทดระหวางบคคล และการมอบหมายงานและความรบผดชอบ จรวรรณ เลงพานชย (2554) ไดทาการศกษาวจย โมเดลสมการโครงสรางภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสถานศกษา เรมแรกโดยการวเคราะหองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการจากขอเขยน ขอคนพบและหรองานวจยจานวน 21 ชน ซงแตละชนจะแสดงองคประกอบหรอคณลกษณะของภาวะผนาแบบใฝบรการตงแต 4 – 12 องคประกอบ รวมกนได 48 องคประกอบ ผวจยไดคดเลอกองคประกอบทเหนตรงกนมากทสด (มความถตงแต 7 ขนไป) ไดองคประกอบ 4 องคประกอบ คอ การเสรมพลงอานาจ (empowerment) การไมเหนแกตว (altruism) ความนอบนอม (humility) และการบรการ(service) เปนโมเดลในการวด ผลการวจย พบวา 1) ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบการแสดงออกภาวะผนาแบบใฝบรการในระดบมาก โดยผบรหารทมอายตางกนและอยในสถานศกษาตางระดบกน มระดบภาวะผนาแบบใฝบรการแตกตาง

122

 

กนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และ 2) ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบการแสดงออกในปจจยทมอทธพลตอภาวะผนาแบบใฝบรการอยในระดบมากทงสปจจย คอ ความเชอถอ ความคดสรางสรรค การมวสยทศน และความซอสตยสจรต โดยเมอศกษาเปรยบเทยบ พบวา มความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ในปจจยความเชอถอของผบรหารในสถานศกษาตางระดบกน ปจจยความคดสรางสรรคและปจจยการมวสยทศนของผบรหารทมอาย ขนาดสถานศกษา และระดบสถานศกษาทตางกนอยางมสาคญ ทางสถตทระดบ 0.05 นอกนนไมพบความแตกตางกน 3) โมเดลสมการโครงสรางภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทพฒนาขนมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ และพบวาปจจยความคดสรางสรรคมน าหนกอทธพลรวมสงสดตอภาวะผนาแบบใฝบรการโดยม คาเทากบ 0.54 มน าหนกอทธพลทางตรงและทางออมเทากบ 0.37 และ 0.17 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01, .01 และ .05 ตามลาดบ รองลงมา คอ ปจจยความซอสตย สจรตมน าหนกอทธพลรวมเทากบ 0.53 มน าหนกอทธพลทางตรงและทางออมเทากบ 0.24 และ 0.29 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01, .05 และ .01 ตามลาดบ ขณะทปจจยการมวสยทศนมน าหนกอทธพลรวมและอทธพลทางตรงเทากบ 0.21 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และความซอสตยสจรตมน าหนกอทธพลรวมและอทธพลทางตรงเทากบ 0.20 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 โดยปจจยเชงสาเหตทงสตวรวมกนอธบายภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสถาน ศกษาขนพนฐานไดรอยละ 80จากการศกษาดงกลาวขางตน ทงในสวนของสานกงานเขตพนทการศกษา ภาวะผนาและภาวะผนาแบบใฝบรการทงในสวนทเปนองคประกอบยอยและองคประกอบหลก จงไดจดทารางพฤตกรรมภาวะผนาแบบใฝบรการและตวบงชของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาเพอใชในการศกษาตอไป

 

2.4 การพฒนารปแบบ จากการศกษาคนควาทาความเขาใจเกยวกบรปแบบและการพฒนารปแบบ เพอเปนฐานความคดประกอบการวจย การพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา มสาระสาคญ ดงน 1. ความหมายของรปแบบ นกวชาการไดใหความหมายของรปแบบเอาไวทงในลกษณะทคลายคลงกนและแตกตางกน ดงจะเสนอความหมายของรปแบบทนกวชาการสวนใหญใหความเหนไว ดงน Goodไดรวบรวมความหมายของรปแบบ (model) ไว 4 ประการคอ

1) รปแบบคอแบบอยางของสงหนงทสามารถนามาใชเปนแนวทางในการสรางหรอทาซ า 2) รปแบบคอตวอยางททาใหเกดการเลยนแบบ 3) รปแบบคอแผนภมทใชเปนตวแทนของสงใดสงหนงทใชเปนหลกการหรอแนวคด

123

 

4) รปแบบคอชดของปจจยหรอตวแปรทมความสมพนธกนหรอเปนเปนองคประกอบทสามารถรวมตวกนและเขยนเปนหลกการ Husen and Postlethwaisteกลาววารปแบบมความหมาย ทแตกตางจากทฤษฎเพราะรปแบบยงไมใชขอเทจจรงทไดพสจนแลวรปแบบยงเปนสวนหนง ทผวจยพยายามวเคราะหความสมพนธทเกยวเนองกนขององคประกอบอยางเปนระบบดวยวธทางวทยาศาสตรเพอทจะนาเสนอรปแบบมาใชประโยชน Stoner & Wankelไดใหความหมายของรปแบบวารปแบบ เปนแบบจาลองความจรงของปรากฏการณเพอทาใหเขาใจความสมพนธทสลบซบซอนของปรากฏการณนนไดงายขนในขณะทวลเลอร (Willer) กลาววารปแบบเปนการสรางมโนทศน (conceptualization) เกยวกบชดของปรากฏการณโดยอาศยความมเหตผลทเปนระบบแบบทางการและมจดมงหมาย เพอการกระทาใหเกดความกระจางชดทงในเรองของนยามความสมพนธและขอความทเกยวของ Good (1973 : 370) ; Smith (1961 : 461 – 462) ; Webster (1983 : 1154); เสร ชดแชม (2538 : 3) ไดใหความหมายของรปแบบไวในลกษณะเดยวกนวา หมายถง รปแบบของจรง รปแบบทเปนแบบอยาง และแบบจาลองทเหมอนของจรงทกอยางแตมขนาดเลกลงหรอใหญขนกวาปกต Bardo and Hartman (1982 : 70) ; Keeves (1988 : 559) ; อทย บญประเสรฐ (2516 : 25 – 34) ; และอทมพร จามรมาน (2541 : 22) ไดใหความหมายรปแบบไวในลกษณะเดยวกน ไดแก รปแบบหมายถง สงทแสดงโครงสรางของความเกยวของระหวางชดของปจจยหรอตวแปรตาง ๆ หรอองคประกอบทสาคญในเชงความสมพนธหรอเหตผลซงกนและกนเพอชวยใหเขาใจขอเทจจรงหรอปรากฏการณในเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะ ถวลยรฐ วรเทพพฒพงษ (2540 : 21 – 23) ไดใหความหมายของรปแบบไววา รปแบบหมายถง ลกษณะทพงปรารถนา ซงมลกษณะเปนอดมคตหรอเกดไดยากในโลกของความเปนจรง โดยเฉพาะอยางยง สงทเราอยากไดกบความสามารถทจะหาสงทตองการนนแตกตางกนมาก เชน เมองในอดมคต Willer (1986 : 15) ไดใหความหมายของรปแบบไววา รปแบบ หมายถงชดของทฤษฎทผานการทดสอบความแมนตรง (Validity) และความนาเชอถอ (Reliability) แลวสามารถระบและพยากรณความสมพนธระหวางตวแปรโดยวธทางคณตศาสตร หรอทางสถตไดดวย สรปไดวา รปแบบในทน หมายถง สง ทแสดงโครงสรางและความสมพนธขององคประกอบทสาคญของปรากฏการณทศกษาใหเขาใจไดงายขนหรอซบซอนกไดเชนกน โดยมรายละเอยดของรปแบบขนอยกบลกษณะ และวตถประสงคของผสรางและพฒนารปแบบเปนสาคญ จะเปนรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาใหสามารถวเคราะหและเขาใจการใหบรการของสานกงานเขตพนทการศกษาไดดและงายยงขน

124

 

2. องคประกอบของรปแบบ ในการศกษาคนควาทาความเขาใจเกยวกบองคประกอบของรปแบบ เพอเปนฐานความคดประกอบในการวจย ผวจยไดศกษาดงน Keevesไดแบงประเภทของรปแบบทางการศกษาและสงคมศาสตรโดยยดแนวทางของ (Caplan and Tutsuoka) และพฒนาการใชรปแบบการศกษาเปน 4 ประเภทคอ 1. รปแบบเชงเทยบเคยง (Analogue Model) เปนรปแบบทใชการอปมาอปมยเทยบเคยงปรากฏการณซงเปนรปธรรมเพอสรางความเขาใจในปรากฏการณทเปนนามธรรมเชนรปแบบในการทานายจานวนนกเรยนทจะเขาสระบบโรงเรยนซงอนมานแนวคดมาจากการเปดน าเขาและปลอยน าออกจากถงนกเรยนทจะเขาสระบบเปรยบเสมอนกบน าทไหลเขาถงนกเรยนทจะออกจากระบบเปรยบเสมอนกบน าทไหลออกจากถงดงนนนกเรยนทคงอยในระบบจงเทากบนกเรยน ทเขาสระบบลบดวยนก เ รยนทออกจากระบบเปนตนจด มงหมายของรปแบบก เพ ออธบาย การเปลยนแปลงประชากรนกเรยนของโรงเรยน 2. รปแบบเชงขอความ (Semantic Model) เปนรปแบบทใชภาษาเปนสอในการบรรยายหรออธบายปรากฏการณทศกษาดวยภาษาแผนภมหรอรปภาพเพอใหเหนโครงสรางทางความคดองคประกอบและความสมพนธขององคประกอบของปรากฏการณนนๆและใชขอความในการอธบายเพอใหเกดความกระจางมากขนแตจดออนของรปแบบประเภทนคอขาดความชดเจนแนนอนทาใหยากแกการทดสอบรปแบบแตอยางไรกตามกไดมการนารปแบบนมาใชกบการศกษามากเชนรปแบบการเรยนรในโรงเรยน 3. รปแบบเชงคณตศาสตร (Mathematical Model) เปนรปแบบทใชแสดงความสมพนธขององคประกอบหรอตวแปรโดยสญลกษณทางคณตศาสตรปจจบนมแนวโนมวาจะนาไปใชใน ดานพฤตกรรมศาสตรมากขนโดยเฉพาะในการวดและประเมนผลทางการศกษารปแบบลกษณะนสามารถนาไปสการสรางทฤษฎเพราะสามารถนาไปทดสอบสมมตฐานไดรปแบบทางคณตศาสตรนสวนมากพฒนามาจากรปแบบเชงขอความ 4. รปแบบเชงสาเหต (Causal Model) เปนรปแบบทเรมมาจากการนาเทคนคการวเคราะหเสนทาง (Path Analysis) ในการศกษาเกยวกบพนธศาสตรรปแบบเชงสาเหตทาใหสามารถศกษารปแบบเชงขอความทมตวแปรสลบซบซอนไดแนวคดสาคญของรปแบบนคอตองสรางขนจากทฤษฎทเกยวของหรองานวจยทมมาแลวรปแบบจะเขยนในลกษณะสมการเสนตรงแตละสมการแสดงความสมพนธเชงเหตเชงผลระหวางตวแปรจากนนมการเกบรวบรวมขอมล ในสภาพการณทเปนจรงเพอทดสอบรปแบบรปแบบเชงสาเหตนแบงเปน 2 ลกษณะคอ 4.1 รปแบบระบบเสนเดยว (Recursive Model) เปนรปแบบทแสดงความสมพนธเชงสาเหตระหวางตวแปรดวยเสนโยงทมทศทางของการเปนสาเหตในทศทางเดยวโดยไมมความสมพนธยอนกลบ

125

 

4.2 รปแบบเชงสาเหตเสนค (Non-recursive Model) คอรปแบบทแสดงถงความสมพนธเชงสาเหตระหวางตวแปรโดยมทศทางความสมพนธของตวแปรภายในตวแปร ตวหนงอาจเปนทงตวแปรเชงเหตและเชงผลพรอมกนจงมทศทางยอนกลบได Smith and Othersจาแนกประเภทของรปแบบออกเปนดงน 1. รปแบบเชงกายภาพ (Physical Model) ไดแก

1.1 รปแบบคลายจรง (Iconic Model) มลกษณะคลายของจรงเชนเครองบนจาลองหนไลกาหนตามรานตดเสอผาเปนตน

1.2 รปแบบเหมอนจรง (Analog Model) มลกษณะคลายปรากฏการณจรงเชนการทดลองทางเคมในหองปฏบตการกอนทจะทาการทดลองจรงเครองบนจาลองทบนไดหรอเครองฝกบนเปนตนแบบจาลองชนดนใกลเคยงความจรงกวาแบบแรก 2. รปแบบเชงสญลกษณ (Symbolic Model) ไดแก

2.1 รปแบบขอความ (Verbal Model) หรอรปแบบเชงคณภาพ (Qualitative Model) รปแบบนพบมากทสดเปนการใชขอความปกตธรรมดาในการอธบายโดยยอเชนคาพรรณนาลกษณะงานคาอธบายรายวชาเปนตน

2.2 รปแบบทางคณตศาสตร (Mathematical Model) หรอรปแบบเชงปรมาณ(Quantitative Model) เชนสมการและโปรแกรมเชงเสนเปนตน Bardo and Hartman (1982 : 70 – 71) ไดใหความเหนเกยวกบองคประกอบของรปแบบไววา การทจะระบวา รปแบบใดรปแบบหนงจะตองประกอบดวย รายละเอยดมากนอยเพยงใดจงจะเหมาะสม และรปแบบนนควรมองคประกอบอะไรบาง ไมไดมขอกาหนดทแนนอน ทงนขนอยกบปรากฏการณนน ๆ ตวอยางเชน รปแบบระบบทมลกษณะบางประการของระบบเปด (Ivancevish 1989 : 16) เปนรปแบบทแสดงถงองคประกอบยอยของระบบ ซงประกอบดวย 4 สวนคอ 1) ปจจยนาเขา 2) กระบวนการ 3) ผลผลต 4) ขอมลปอนกลบจากสภาพแวดลอมภายนอก ซงแสดงถงการเรมมลกษณะของความเปนระบบเปด ดงภาพประกอบท 2.6

126

 

 

 

 

  ‐ ความคดสรางสรรค วธการจดการและผลตภณฑ และทกษะของมนษย เทคโนโลยในการบรการ  - สารสนเทศ แปลงปจจยนาเขา  - วตถดบ เปนผลผลต  - งบประมาณ  

ภาพประกอบท 2.6 รปแบบระบบทมลกษณะบางประการของระบบเปด ทมา : Ivancevieh, 1989 : 16  

คณลกษณะของรปแบบทดในการศกษาคนควาทาความเขาใจเกยวกบคณลกษณะของรปแบบทดเพอเปนฐานความคดประกอบในการวจย ผวจยไดศกษาดงน Keeves (1988 : 560) กลาววา รปแบบทใชประโยชนได ควรมขอกาหนด (Requirement) 4 ประการคอ 1) รปแบบ ควรประกอบดวยความสมพนธอยางมโครงสราง (Structural Relationship) มากกวาความสมพนธทเกยวเนองกนแบบรวม ๆ (Associative Relationship) 2) รปแบบควรเปนแนวทางในการพยากรณผลทจะเกดขนซงสามารถถกตรวจไดโดยการสงเกต ซงเปนไปไดทจะทดสอบรปแบบบนพนฐานของขอมลเชงประจกษได 3) รปแบบ ควรตองระบหรอชใหเหนถงกลไกเชงเหตผลของเรองทศกษา ดงนนนอกจากรปแบบเปนเครองมอในการพยากรณไดควรใชอธบายปรากฏการณไดดวย 4) รปแบบ ควรเปนเครองมอในการสรางมโนทศนใหม และสรางความสมพนธของตวแปรในลกษณะใหม ซงเปนการขยายในเรองทกาลงศกษา พอสรปไดวา คณลกษณะทดของรปแบบ ตามแนวคดทไดกลาวมาในขางตนนน เมอพจารณาใหมความสอดคลองกนแลวควรมลกษณะ 4 ประการ คอ 1) ควรประกอบดวยความสมพนธของตวแปรแบบมโครงสราง 2) มลกษณะทสามารถใชเปนแนวทางในการพยากรณผลและสามารถตรวจสอบไดดวยขอมลเชงประจกษ 3) มโครงสรางหรอกลไกเพออธบายปรากฏการณในเชงเหตผลอยางชดเจน 4) นาไปสการสรางแนวคดใหมหรอความสมพนธใหมของปรากฏการณทศกษา

ปจจยนาเขา

(Inputs)

การแปลงปจจยนาเขา

(Transformation)

ผลผลต

(Outputs)

127

 

3. การพฒนารปแบบ ในการศกษาคนควาทาความเขาใจเกยวกบพฒนารปแบบ เพอเปนฐานความคดประกอบในการวจย ผวจยไดศกษาดงน พลสข หงคานนท (2540 : 87) ไดใหแนวคดเกยวกบการพฒนารปแบบโดยไดศกษาไวแลวและสรปไววา การพฒนารปแบบ หมายถง กระบวนการในการสรางหรอพฒนาแบบจาลอง และนอกจากนเกยวกบขนตอนการพฒนารแบบยงพบวา ไมสามารถทจะกาหนดแนนอนตายตวได แตขนอยกบรายละเอยดของปรากฏการณ หรอสงทเราจะพฒนารปแบบนน ๆ ซงอาจจาแนกออกเปนกลมไดดงน กลมแรก คอ กลมทมความเหนสอดคลองกน โดยเหนวา การพฒนารปแบบมขนตอนดงน คอ 1) ศกษาและวเคราะหเกยวกบหลกการและขอมลพนฐานและระบปญหาและความตองการจาเปนแลวนาไปสรางรปแบบเบองตน 2) การตรวจสอบหรอทดสอบรปแบบ โดยประมวลความคดเหนจากการตรวจสอบและเปรยบเทยบรปแบบกบองคประกอบ และภารกจจรง หรอทดสอบและ 3) ทบทวนและปรบปรงแกไขและพฒนาใหสมบรณ กลมทสอง คอ กลมทมความคดเหนสอดคลองกนกวา มเพยง 2 ขนตอนหลกคอ 1) การพฒนารปแบบโดยการดาเนนการพฒนารปแบบ 2) การตรวจสอบรปแบบหรอทดสอบรปแบบ สาหรบผวจย มความคดเหนวา การพฒนารปแบบควรจะมขนตอนอยางนอย 3 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 ศกษาและวเคราะหหลกการ โดยใชขอมลพนฐานจาเปนแลวนาไปสรางรปแบบเบองตน ขนตอนท 2 การตรวจสอบหรอทดสอบรปแบบ โดยประมวลความคดเหนจากการตรวจสอบขอมลทศกษาและเปรยบเทยบรปแบบกบองคประกอบและภารกจจรงขององคกรททาวจย หรอทดสอบตามสภาพขอมลตามสภาพจรงและขนตอนท 3 ทบทวนปรบปรงแกไขรปแบบและพฒนาใหสมบรณขน จนสามารถจะนาไปใชในการทดลองใชตอไป 4. การตรวจสอบรปแบบ ในการศกษาคนควาทาความเขาใจเกยวกบตรวจสอบรปแบบ เพอเปนฐานความคดประกอบในการวจย ผวจยไดศกษาดงน อทมพร จามรมาน (2541 : 23) ไดมแนวคดในการตรวจสอบรปแบบทจะใชเปนแนวทางในการตรวจสอบในงานวจย ซงไดศกษาและสรปไววา การตรวจสอบความเหมาะสมและความเปนไปไดในการนารปแบบไปใชโดยแบงการตรวจสอบรปแบบทสาคญไดเปน 2 ลกษณะ คอ 1) การตรวจสอบโดยใชการพสจนดวยขอมลเชงประจกษ ซงมกจะใชในการทดลองรปแบบทางวทยาศาสตรและคณตศาสตร 2) การตรวจสอบรปแบบทางสงคมศาสตร และพฤตกรรมศาสตร ซงอาจทดสอบโดยวธการทางสถต หรอการประเมนโดยผทรงคณวฒกได

128

 

Eisner (1976 : 192 – 193) ไดเสนอแนวคดการตรวจสอบโดยการใชผทรงคณวฒในเรองทตองการความละเอยดมากกวาการวจยในเชงปรมาณ โดยเชอวาการรบรทเทากนน น เปนคณสมบตพนฐานของผร และไดเสนอแนวคดการประเมนโดยผทรงคณวฒไดดงน 1) การประเมนแนวทางนมไดเนนผลสมฤทธของเปาหมายหรอวตถประสงคตามรปแบบองเปาหมาย (Goal-base Model) การตอบสนองปญหาและความตองการของผเกยวของตามรปแบบการประเมนแบบตอบสนอง (Responsive Model) หรอกระบวนการตดสนใจ (Decision Making Model) แตอยางใดอยางหนง แตการประเมนโดยผทรงคณวฒจะเปนการวเคราะหวจารณอยางลกซงเฉพาะในประเดนทนามาพจารณา ซงไมจาเปนตองเกยวโยงกบวตถประสงคหรอผมสวนเกยวของกบการตดสนใจเสมอไป แตอาจจะผสมผสานตามปจจยในการพจารณาตาง ๆ เขาดวยกนตามวจารณญาณของผทรงคณวฒเพอใหไดขอสรปเกยวกบคณภาพ ประสทธภาพ หรอความเหมาะสมของสงททาการประเมน 2) เปนรปแบบการประเมนทเนนความเชยวชาญเฉพาะทาง (Specialization) ในเรองทจะประเมนโดยทพฒนามาจากรปแบบการวจารณงานศลป (Art Criticism) ทมความละเอยดออนลกซง และตองอาศยผเชยวชาญระดบสงมาเปนผวนจฉย เนองจากเปนการวดคณคาไมอาจประเมนดวยเครองวดใด ๆ ได และตองใชความรความสามารถของผประเมนอยางแทจรง ตอมาไดมการนาแนวคดน มาประยกตใชในทางการศกษาระดบสงในวงการอดมศกษามากขน ในสาขาเฉพาะตองอาศยผร ผเลนในเรองนนจรง ๆ มาเปนผประเมนผล ทงนเพราะองคความรเฉพาะสาขานน ผทศกษาเรองนนจรง ๆ จงจะทราบและเขาใจอยางลกซง 3) เปนรปแบบทใชตวบคคล คอ ผทรงคณวฒเปนเครองมอในการประเมนโดยใชความเชอถอวาผทรงคณวฒนนเทยงธรรมและมดลยพนจทด ทงนมาตรฐานและเกณฑพจารณาตาง ๆ นน จะเกดขนจากประสบการณ และความชานาญของผทรงคณวฒเอง 4) เปนรปแบบทยอมรบใหความยดหยนในกระบวนการทางานของผทรงคณวฒตามอธยาศย และความถนดของแตละคน นบตงแตการกาหนดประเดนสาคญทพจารณา การบงชขอมลทตองการ การเกบรวบรวม การประเมนผล การวนจฉยขอมล ตลอดจนวธการนาเสนอ จดมงหมายทสาคญในการสรางรปแบบกเพอทดสอบหรอตรวจสอบรปแบบนน ดวยขอมลเชงประจกษ การตรวจสอบรปแบบมหลายวธซงอาจใชการวเคราะหจากหลกฐานเชงคณลกษณะ (Qualitative) และเชงปรมาณ (Quantitative) โดยทการตรวจสอบรปแบบ จากหลกฐานเชงคณลกษณะอาจใชผเชยวชาญเปนผตรวจสอบ สวนการตรวจสอบโมเดลจากหลกฐานเชงปรมาณใชเทคนคทางสถต สาหรบผวจยในครงน มความคดเหนในการตรวจสอบรปแบบวา การตรวจสอบรปแบบทจะใชเปนแนวทางในการวจย ควรไดตรวจสอบความเหมาะสม และความเปนไปไดในการนารปแบบไปใช โดยแบงการตรวจสอบรปแบบไดเปน 2 ลกษณะ คอ 1) การตรวจสอบโดยการพสจน

129

 

ดวยขอมลเชงประจกษ มกจะใชในการทดลองรปแบบ 2) การตรวจสอบรปแบบทางสงคมศาสตรและพฤตกรรมศาสตร ซงอาจทดสอบโดยวธการทางสถตหรอการประเมนโดยผทรงคณวฒ

2.5 กรอบแนวคดในการวจย จากการทบทวนเอกสารทฤษฎและงานวจยทเกยวของผวจยไดวเคราะหและสงเคราะห

แนวคดของนกการศกษานกวชาการและนกบรหารการศกษาสรปเปนโมเดลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสองของภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาไดดงน

ภาพประกอบท 2.7 โมเดลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสองของภาวะผนาใฝ บรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

การเหนอกเหนใจ (Empathy)

การรบรรบฟง (Listening)

การกระตนเยยวยา (Healing)

การสรางมโนทศน (Conceptualization)

การโนมนาวใจ (Persuasion)

การมองการณไกล (Foresight)

การพทกษรกษา (Stewardship)

การตระหนกร (Awareness)

การมงมนพฒนาคน (Commitment to the growth)

การสรางชมชน (Building Community)

Serving เรมตนบรการ

Leading ประสานทศทาง

performing สรางสมฤทธผล

ภาวะผนาแบบใฝบรการ Servant Leadership

บทท 3 วธดาเนนการวจย

การวจย การพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนท

การศกษา มวตถประสงคเพอวเคราะหองคประกอบเชงยนยนพฤตกรรมภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา กาหนดสถานการณจาลองความสมพนธระหวางองคประกอบ โดยการวจยแบงเปน3 ระยะ ดงตอไปน

การวจย การพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา จะแบงการศกษาออกเปน 3 ระยะ ดงภาพประกอบท 3.1 ภาพประกอบท 3.1 แสดงระยะขนตอนการวจย ในการวจย จะไดแบงขนตอนในการดาเนนงานเปน 3ระยะ ซงมรายละเอยดดงน

ระยะท 1 การศกษาองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

ดาเนนการวจยเปนขนตอน โดยดาเนนการคขนาน ดงน ขนท 1 ศกษาแนวคด ทฤษฎทเกยวของกบภาวะผนาแบบใฝบรการ จากแนวคดเรมแรกโดยกรนลฟ(Greenleaf)ซงจากการศกษาแนวคดและพฒนาการ ไดผลวาสวนใหญท งในและ

การศกษาองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการ ของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

การจดทารางรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการ ของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

การตรวจสอบและยนยนรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการ ของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาโดยใชขอมลเชงประจกษ

ระยะท 1

ระยะท 2

ระยะท 3

131

ตางประเทศโดยเฉพาะทางดานการศกษาใชคณลกษณะภาวะผนาแบบใฝบรการ 10 ประการตามแนวคดของกรนลฟทพฒนาขนโดยเสปยร จงไดรางองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาวาประกอบดวย 10 คณลกษณะ คอ 1) การรบรรบฟง (Listening) 2) การเหนอกเหนใจ (Empathy)3)การกระตนเยยวยา (Healing) 4)การตระหนกร (Awareness) 5) การโนมนาวใจ (Persuasion) 6) การสรางมโนทศน(Conceptualization) 7) การมองการณไกล (Foresight) 8)การพทกษรกษา(Stewardship) 9) การมงมนพฒนาคน (Commitment to the Growth of People:Growth)และ 10) การสรางชมชน (Building Community:Building)

ขนท 2 นารางคณลกษณะภาวะผนาแบบใฝบรการ 10 ขอในขนท 1 ไปสมภาษณเชงลกผทรงคณวฒทเกยวของกบการบรหารการศกษา ภาวะผนา การบรหารจดการ จานวน 9 คน เพอยนยนแนวคดและรางองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาดงกลาวโดยเนนใน 2 ประการ คอ (1) ความเหมาะสม จานวนขององคประกอบและตวบงชภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา (2) ความครบถวนสมบรณขององคประกอบและตวบงช (รายชอผ ทรงคณวฒปรากฏในภาคผนวก) ซงผลทได คอ ผทรงคณวฒเหนดวยกบรางองคประกอบ 10 ขอ แตมขอคดเหนตางกนในบางเรอง เชน ชอภาษาองกฤษของภาวะผนาแบบใฝบรการ คอ “Servant leadership”ซงผทรงคณวฒบางคน มความเหนวา ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาไมควรปฏบตตนเหมอนคนรบใชผบงคบบญชา เชน การพนอบพเทา ยกกระเปา เมอผบรหารจากสวนกลางไปตรวจเยยม เปนตน แตเมอพจารณารางองคประกอบของภาวะผนาแบบใฝบรการตลอดจนทราบความหมายทแทจรงแลวกเหนดวย เปนตน (สรปขอคดเหนและยนยนรางองคประกอบ 10 ขอ ปรากฏในภาคผนวก)

ระยะท 2 การจดทารางรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ดาเนนการวจยตามขนตอน ดงน 1. นาขอมลทไดจากการศกษาเอกสารงานวจยทเกยวของและจากการสมภาษณเชงลกจากผทรงคณวฒในระยะท 1 มาดาเนนการสงเคราะหเพอใหไดรางองคประกอบหลกและสวนประกอบทเปนองคประกอบยอย จากคณลกษณะภาวะผนาแบบใฝบรการจาก 10 ขางตน 2. ไดรางองคประกอบหลกภาวะผนาแบบใฝบรการวาประกอบดวย 3 องคประกอบหลก คอ 1) องคประกอบหลกเรมตนบรการ (Serving) ประกอบดวย 3 องคประกอบยอย คอ (1) การรบรรบฟง (Listening)(2) การเหนอกเหนใจ (Empathy) และ (3) การกระตนเยยวยา (Healing) 2) องคประกอบหลกประสานทศทาง (Leading) ประกอบดวย 3 องคประกอบยอยคอ (1)การโนมนาวใจ (Persuasion) (2) การสรางมโนทศน (Conceptualization)และ (3) การมองการณไกล

132

(Foresight)3) องคประกอบหลกสรางสมฤทธผล (Performing) ประกอบดวย 4 องคประกอบยอย คอ (1)การพทกษรกษา (Stewardship) (2) การมงมนพฒนาคน (Commitment to the Growth of People:Growth) (3) ก า ร ต ร ะ ห น ก ร Awareness)แ ล ะ (4) ก า ร ส ร า ง ช ม ช น ( Building Community:Building) 3. จดทาตวบงชและขอคาถามใหสอดคลองและครอบคลมกบนยามภาวะผนาแบบใฝบรการตามองคประกอบยอย 10 คณลกษณะทสงเคราะหไดจากเอกสาร งานวจยและจากความเหนของผทรงคณวฒโดยสรางขอความวดพฤตกรรมภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาโดยไดขอคาถาม จานวน 100 ขอเชน 1) การรบรรบฟง (Listening) มตวบงชทสงเคราะหแลวสามารถจดทาเปนขอคาถามได เชนผบรหารเขตฯ ใหเวลาในการรบฟงความรสกลก ๆ โดยไมทวงตงผบรหารเขตฯ ฟงความคดเหนโดยไมขดจงหวะแมวาไมเหนดวย2) การเหนอกเหนใจ (Empathyมตวบงชทสงเคราะหแลวสามารถจดทาเปนขอคาถามได เชน ผบรหารเขตฯปฏบตตอบคคลทกระดบดวยความเคารพบนฐานความแตกตางของแตละบคคล ผบรหารเขตฯ เขาใจในการแสดงออกของแตละบคคลถงแมจะรสกวากระทบกบความรสกกตาม เปนตน 3) การกระตนเยยวยา (Healing) มตวบงชทสงเคราะหแลวสามารถจดทาเปนขอคาถามได เชน ผบรหารเขตฯ ใหคาปรกษาทชดเจนในการแนะนาแกไขปญหาตาง ๆ โดยไมบายเบยงเพยงเพอใหพนไป ผบรหารเขตฯ เปดโอกาสใหเขาพบเพอหารอหรอขอความชวยเหลอไดเสมอทงเรองสวนตวและการงาน เปนตน4) การโนมนาวใจ (Persuasion) มตวบงชทสงเคราะหแลวสามารถจดทาเปนขอคาถามได เชนผบรหารเขตฯชใหเหนความสาคญของงานทมอบหมายใหแตละบคคลผบรหารเขตฯ ระบขอเดนขอดอยของแตละวธในการจดการงานใหแตละบคคลเลอกใชตามบรบท เปนตน 5)การสรางมโนทศน (Conceptualization) มตวบงชทสงเคราะหแลวสามารถจดทาเปนขอคาถามได เชนผบรหารเขตฯ ระบกรอบความคดหรอสถานการณของการจดการศกษาในเขตพนทความรบผดชอบไดอยางชดเจน ผบรหารเขตฯ ดาเนนการและทบทวนเปนระยะตามกรอบความคดทระบในแผนงานจดการศกษาในเขตพนทความรบผดชอบ เปนตน 6) การมองการณไกล (Foresight) มตวบงชทสงเคราะหแลวสามารถจดทาเปนขอคาถามได เชนผบรหารเขตฯ ใชขอมลทมอยซงเปดเผยและเปนททราบกนโดยทวไปในการคาดเหตการณลวงหนาของเขตพนทการศกษาผบรหารเขตฯ ชแจงและจดทาแผนดาเนนการลวงหนาทมแนวทางปฏบตทชดเจนและเหมาะสมกบบรบทของปจจบนมงสอนาคต เปนตน 7) การพทกษรกษา (Stewardship)มตวบงชทสงเคราะหแลวสามารถจดทาเปนขอคาถามได เชนผบรหารเขตฯ ถอวางานทโรงเรยนมผลเปนอยางไร ทางเขตพนทการศกษาตองแสดงความรบผดชอบรวมดวย ผบรหารเขตฯ จดทมงานออกบรการตาง ๆ เปนแผนงานโดยไมจาเปนตองรอใหมการรองขอหรอเมอไดรบคาสง เปนตน 8) การมงมนพฒนาคน (Commitment to the Growth of People:Growth) มตวบงชทสงเคราะหแลวสามารถจดทาเปนขอคาถามได เชนผบรหารเขตฯ มองเหนคณคาของแตละบคคลโดยไมยดหรอตดสนจากลกษณะ

133

ภายนอก ผบรหารเขตฯ รบฟงและตดตามขอมลเพอแกไขปญหาอปสรรคในการพฒนาบคลากร เปนตน 9) การตระหนกร (Awareness)มตวบงชทสงเคราะหแลวสามารถจดทาเปนขอคาถามได เชนผบรหารเขตฯ ยอมรบจดเดนจดดอยขอจากดและกลายอมรบความผดพลาดของตนเองโดยกลาว คาขอโทษ ผบรหารเขตฯ สามารถรบรอารมณของแตละบคคลไดโดยไมแสดงอาการตอบโตกบ สงทมากระทบเปนตน 10) การสรางชมชน (Building Community:Building) มตวบงชทสงเคราะหแลวสามารถจดทาเปนขอคาถามได เชน ผบรหารเขตฯกลาวชนชมผลงาน ทกษะความสามารถและจดเดนตาง ๆของหนวยงานทเกยวของ ผบรหารเขตฯ สะทอนความเปนทมงานไดจากความพรอมใจพรอมเพรยงของเขตพนทการศกษา เปนตนโดยสรางขอความวดพฤตกรรมภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ใหสอดคลองและครอบคลมกบนยามภาวะผนาแบบใฝบรการทง 10 ดานโดยไดขอคาถาม จานวน 100 ขอ 4. นาแบบสอบถามทสรางขนนาเสนอคณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ ตรวจสอบความเหมาะสมของเนอหา ภาษาทใช ความครอบคลม และความสอดคลองตามนยามของตวแปรแลวนามาปรบปรงแกไขขอความตามขอเสนอแนะของคณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ 5. นาแบบสอบถามทไดจากขอ 2 ใหผทรงคณวฒ จานวน 5 คน เปนผพจารณาตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) คดเลอกขอคาถามทมคาดชนความสอดคลองตงแต 0.5 ขนไป รวมทงปรบปรงแกไขภาษา ถอยคา ตามคาแนะนาของผทรงคณวฒ (รายชอผทรงคณวฒปรากฏในภาคผนวก) คดเลอกขอทมคา IOC ตงแต .50 ไดขอคาถามจานวน 88 ขอ 6. นาแบบสอบถามทผานการปรบปรงแกไขแลวไปทดลองใช (Try out)อกครงหนงกบผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาและผบรหารสถานศกษา ซงไมไดเปนกลมตวอยาง จานวน 292 คน 7. วเคราะหหาคาอานาจจาแนกรายขอ (Discrimination) โดยวธหาคาสหสมพนธของ เพยรสน (Pearson’s Product Moment Correlation) ระหวางคะแนนรายขอกบคะแนนรวมทงฉบบ (Item – Total Correlation) ไดคาอานาจจาแนกรายขออยระหวาง .009 - .863คดเลอกขอทม ความเชอมนมากกวา .60 จานวน 70 ขอจากจานวนทงหมด 88 ขอ เพอจดทาเปนแบบสอบถามภาวะผนาใฝบรการ 8. วเคราะหหาคาความเชอมนของแบบสอบถาม (Reliability) โดยวธการหาคาสมประสทธแอลฟา (Alpha Coefficient) ของครอนบาค (Cronbach, 1990, pp. 202-204) ไดคาความเชอมนทงฉบบเทากบ .982 และคาความเชอมนรายดาน ดงน 8.1 การรบรรบฟง มคาความเชอมนเทากบ .796 8.2 การเหนอกเหนใจ มคาความเชอมนเทากบ .804 8.3 การกระตนเยยวยา มคาความเชอมนเทากบ .859

134

8.4 การโนมนาวใจ มคาความเชอมนเทากบ .884 8.5 การสรางมโนทศน มคาความเชอมนเทากบ .937 8.6 การมองการณไกล มคาความเชอมนเทากบ .864 8.7 การพทกษรกษา มคาความเชอมนเทากบ .830 8.8 การมงมนพฒนาคน มคาความเชอมนเทากบ .879 8.9 การตระหนกร มคาความเชอมนเทากบ .884 8.10 การสรางชมชน มคาความเชอมนเทากบ .945

ระยะท 3 การตรวจสอบและยนยนรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาโดยใชขอมลเชงประจกษ

ขนตอนท 1 กาหนดกลมตวอยาง 1. ประชากรทใชในการวจย ประชากรทใชในการวจยคอ ผ บรหารสานกงานเขตพนทการศกษาและผ บรหารสถานศกษา ในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มรายละเอยดดงน 1) ผบรหารในสานกงานเขตพนทการศกษา จานวน 225 เขตในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย ผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา และรองผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา จานวน 2,056 คน 2) ผบรหารสถานศกษาในสงกดสานกงานคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน จานวนประมาณ 31,000 โรงเรยน ประกอบดวย ผอานวยการโรงเรยน รองผอานวยการโรงเรยน หรอขาราชการครผรกษาราชการแทนผอานวยการโรงเรยนจานวนประมาณ 30,000 คน 2. กลมตวอยางทใชในการวจย กลมตวอยางทใชในการวจยครงน คอ ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา และผบรหารสถานศกษา ในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ทไดมาโดยการสมแบบหลายขนตอนซงมวธการสมดงน

1) กาหนดขนาดของกลมตวอยางโดยใชสตรของ Taro Yamane (1973 , p. 125)

2)(1 eN

Nn

เมอ e คอ ความคลาดเคลอนของการเลอก N คอ ขนาดของประชากร nคอ ขนาดของกลมตวอยาง

135

(1) คานวณกลมตวอยางทเปนสานกงานเขตพนทการศกษา

แทนคาจากสตร 2)05(.2251

225

ไดจานวนกลมตวอยางสานกงานเขตพนทการศกษาเทากบ 144 เขต (2) คานวณกลมตวอยางทเปนโรงเรยนในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษา

ขนพนฐาน

แทนคาจากสตร 2)05(.300001

30000

ไดจานวนกลมตวอยางโรงเรยนเทากบ 394 โรง แตเพอใหงานวจยมความนาเชอถอ ผวจยจงเกบขอมลโรงเรยนในแตละเขตพนทการศกษา

เขตละ 40 โรง (3) แบงจานวนเขตพนทตามภมภาคการดาเนนงานของสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สานกตดตามและประเมนผลการจดการศกษาขนพนฐาน (รายละเอยดดงภาคผนวก) 2. สมโรงเรยนโดยใชวธการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) ใหเขตพนทการศกษาทเลอกไดสมโดยวธการเลอกโรงเรยนในเขตพนทของตน เพอตอบแบบสอบถามสาหรบโรงเรยน ทผวจยสงไปยงเขตพนท โดยใหเขตพจารณาเลอกจานวนโรงเรยนท งทมเฉพาะผอานวยการโรงเรยน และทมทงผอานวยการโรงเรยนและรองผอานวยการโรงเรยน ตามความเหมาะสมของแตละเขตพนท โดยขอใหมการกระจายของขอมลใหทวถง

ขนตอนท 2 วเคราะหขอมลองคประกอบเชงยนยน (Confirmation Factor Analysis :CFA) เพอพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา โดยมการวเคราะหขอมลดงน 1. วเคราะหขอมลพนฐานเพอใหทราบลกษณะของกลมตวอยางจาแนกตามสภาพ และลกษณะของตวแปร โดยใชคาสถตพนฐาน ไดแก คารอยละ คาเฉลย และคาสวนเบยงเบนมาตรฐานดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป

2. การวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis) โดยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบสอง (Second Order Factor Analysis) ซงเปนผลการวเคราะหองคประกอบจากชดขององคประกอบ ซงไดจากการวเคราะหองคประกอบอนดบแรก และหมนแกนแบบมมแหลม (Oblique Rotation) และไดผลวายงมองคประกอบจานวนมากและทกองคประกอบมความสมพนธกน (Kerlinger, 1973, pp. 674-676 อางถงใน นงลกษณ วรชชย, 2545, หนา 42-43) มขนตอนดงน 2.1 คานวณคาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน เพอใหไดเมทรกสสหสมพนธระหวางตวแปรสงเกตไดทงหมด ดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป

136

2.2 ตรวจสอบเมทรกสสหสมพนธของขอมลแตกตางจากศนยอยางมนยสาคญทางสถตหรอไม โดยพจารณาคา - Bartlett’s Test of Sphericityตองมคามาก ๆ ตางจากศนยอยางมนยสาคญทางสถต - Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Aduquacyตองมคาเขาใกลหนง 3. นาเมทรกสสหสมพนธของขอมลทมคณสมบตตามการตรวจสอบขางตน มาดาเนนการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนดวยโปรแกรมลสเรล (LISREL) ตรวจสอบความตรงเชงโครงสรางดวยการพจารณาความสอดคลองกลมกลนระหวางโมเดลสมมตฐานกบขอมลเชงประจกษจากคา สถตวดระดบความกลมกลน (Joreskog&Sorbom, 1989 อางถงใน นงลกษณ วรชชย, 2545) ดงน 3.1 คาสถตไค-สแคว (Chi-square Statistics : 2 ) เปนคาสถตทใชทดสอบสมมตฐานทวา ฟงกชนความกลมกลนมคาเปนศนย หรอตางจากศนยอยางมนยสาคญ โดยพจารณานยสาคญทางสถต คอ ไมมนยสาคญ (p> .05) หรอ คาไค-สแควเขาใกลศนย แสดงวา โมเดลสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ 3.2 ดชนวดระดบความกลมกลน (Goodness of Fit Index : GFI) ดชน GFI มคาอยระหวาง 0 และ 1 คาดชน GFI มากกวา 0.90 แสดงวาโมเดลสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ 3.3 ดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแกแลว (Adjust Goodness of Fit Index :AGFI) เปนคาทไดจากการปรบแกดชน GFI เมอคานงถงขนาดกลมตวอยาง จานวนตวแปร และองศาความอสระ คาดชน GFI มากกวา .90 แสดงวา โมเดลสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ 3.4 ดชนรากกาลงสองเฉลยของสวนเหลอมาตรฐาน (Standardized Root Mean Square Residual : Standardized RMR) มคาอยระหวาง 0 ถง 1 ถามคาตากวา 0.06 แสดงวา โมเดลสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ 3.5 ดชนความคลาดเคลอนในการประมาณคาพารามเตอร (Root Mean Squared Error Approximation = RMSEA ) มคาอยระหวาง 0 ถง 1 ถามคาตากวา 0.06 แสดงวา โมเดลสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ 3.6 ดชนวดระดบความสอดคลองเปรยบเทยบ (Comparative Fit Index = CFI) มคาอยระหวาง 0 ถง 1 ดชน CFI มคามากกวา 0.95 แสดงวา โมเดลสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ

ขนตอนท 3 ตรวจสอบยนยนคณภาพของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาทไดจากขนตอนท 2 ซงม3 องคประกอบหลกรวม 10 องคประกอบยอยโดยการสมภาษณและเสนอผทรงคณวฒจานวน 12 ทานทาการประเมนรปแบบภาวะผนาแบบ

137

ใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาในแตละองคประกอบยอย ตามประเดนการประเมน 4 ขอ ๆ ละ 5 คะแนนดงตอไปน 1. ความถกตองของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา 2. ความเหมาะสมของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา 3. ความเปนไปไดของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา 4. การนาไปใชประโยชนของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา นาผลการประเมนจากผทรงคณวฒมาวเคราะหคาเฉลย แปลผลคะแนนตามเกณฑ 5 ระดบ คอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย และ นอยทสด (บญชม ศรสะอาด, 2545, หนา 65) และกาหนดเกณฑในการตดสนผลการประเมนในแตละประเดนดงน คะแนนเฉลย 4.21 - 5.00 หมายถง มความเหนดวยในระดบ มากทสด คะแนนเฉลย 3.41 - 4.20 หมายถง มความเหนดวยในระดบ มาก คะแนนเฉลย 2.61 - 3.40 หมายถง มความเหนดวยในระดบ ปานกลาง คะแนนเฉลย 1.81 - 2.60 หมายถง มความเหนดวยในระดบ นอย คะแนนเฉลย 1.00 - 1.80 หมายถง มความเหนดวยในระดบ นอยทสด

เครองมอทใชในการวจย ระยะท 1 การศกษาองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา เครองมอทใชในการวจยคอแบบสมภาษณเชงลกผทรงคณวฒทเกยวของกบการพฒนาแนวคดภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา โดยมขนตอนในการสรางดงน

1. ศกษาทฤษฎจากเอกสารและงานวจยทเกยวของกบภาวะผนา ภาวะผนาแบบตาง ๆ ภาวะผนาแบบใฝบรการ สานกงานเขตพนทการศกษาการบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา การวจยตาง ๆ ทเกยวของโดยในเบองตนไดองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการตามทฤษฎของกรนลฟ (Greenleaf) ซงไดรบการพฒนาขนเปนลาดบจากนกวชาการหลายคน แตทนยมกนโดยทวไปเปนของเสปยร(Spears) จานวน 10 องคประกอบ 2. กาหนดนยามเชงปฏบตการของแนวคดภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหาร สานกงานเขตพนทการศกษา ดงน ภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา หมายถง ความคดเหนหรอแนวคดของผทรงคณวฒเกยวกบคณลกษณะภาวะผนาแบบใฝบรการของ

138

ผบรหาร(ผอ.และรอง ผอ.)สานกงานเขตพนทการศกษาทจะกอใหเกดความสามารถในการนาองคการใหบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธผลตามกรอบแนวคดทไดกลาวมาแลวขางตน โดยแบงแบบการสมภาษณ เปน 2 ตอน คอ ตอนท 1 เปนเรองพฤตกรรมทแสดงออกถงความใฝบรการ สวนตอนท 2 เปนการสมภาษณ ความคดเหนทวไป 3. ดาเนนการสรางแบบสมภาษณ จานวน 2 ตอน จานวน 15 ขอ มลกษณะเปนคาถามปลายเปดตวอยางแบบสมภาษณ ตอนท 0 พฤตกรรมทแสดงออกของผนาแบบใฝบรการ (Servant Leadership : SL) 0.0 ทานคดวาผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาควรจะมการรบรรบฟง (listening) เปนผมทกษะในการสอสารทด โดยเนนการรบฟงขอเสนอแนะ แนวคด และปญหา ของผใตบงคบบญชาและเพอนรวมงานอยางตงใจ เพอสามารถนาไปตดสนใจได อยางเหมาะสม จะแสดงพฤตกรรมอยางไรบาง ……………………………………………………………………………………………………….

4. การปรบปรง ผวจยดาเนนการปรบปรงตามคาแนะนาของคณะกรรมการ ทปรกษาวทยานพนธ 5. นาไปใหผทรงคณวฒดานการวดผลประเมนผล จานวน 5 คน (รายชอผเชยวชาญ ในภาคผนวก) ตรวจสอบความเทยงตรงของแบบสมภาษณ และแกไขปรบปรงตามคาแนะนา ของผเชยวชาญ ไดคา IOC ตงแต 0.83 ถง 1.00 6. นาแบบสมภาษณทผานการปรบปรงแลวไปเกบขอมล ระยะท 2 การจดทารางรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

เครองมอทใชในการวจยคอแบบสอบถามภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา โดยมขนตอนในการสรางดงน 1. สรางแบบสอบถามเพอวดภาวะผ นาแบบใฝบรการตามแนวทางของกรนลฟ (Greenleaf)ซงพฒนาขนโดยเสปยรส (Spears) ครอบคลม10 คณลกษณะโดยการสงเคราะหจากเอกสารและสาระขอคดเหนทไดจากการสมภาษณผทรงคณวฒในระยะท 1 เพอใหสอดคลองกบบรบทของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา แบบสอบถามมลกษณะเปนขอความวดพฤตกรรมภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา เปนจานวน 100 ขอ มลกษณะเปนแบบมาตรประเมนคา (Rating scale) 5 ระดบ คอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด ดงตวอยาง

139

ตวอยาง แบบสอบถามภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

ขอคาถาม ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1

การรบฟง (Listening) 00. ผบรหารเขตฯ ใหเวลาในการรบฟงความรสกลก ๆ โดยไมทวงตง

000. ผบรหารเขตฯ ฟงความคดเหนโดยไมขดจงหวะแมวาไมเหนดวย

เกณฑการใหคะแนนแตละขอมคะแนน 5 อนดบ หมายถง“มากทสด” ให 5 คะแนน และ

ลดลงตามลาดบจนถง “นอยทสด” ให 1 คะแนน 2. ปรบปรง ผ วจยดาเนนการปรบปรงตามคาแนะนาของคณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ 3. ตรวจสอบความแมนตรงเชงเนอหา (Content Validity) โดยอาศยความคดเหนของผทรงคณวฒดานการวดผลและประเมนผล จานวน 5 คน (รายชอผเชยวชาญในภาคผนวก) สาหรบพจารณาความสอดคลองระหวางขอคาถามกบนยามเชงปฏบตการ ไดคาดชนความสอดคลองตงแต 0.40 ถง 1.00 ผวจยไดคดเลอกขอทมคา IOC ตงแต 0.60 ขนไป จานวน 88 ขอ 4. นาแบบสอบถามทผานการปรบปรงแกไขแลวไปทดลองใช (Try out) กบผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา และผบรหารสถานศกษา ซงไมไดเปนกลมตวอยาง จานวน 292 คน 5. วเคราะหหาคาอานาจจาแนกรายขอ (Discrimination) โดยวธหาคาสหสมพนธของ เพยรสน (Pearson’s Product Moment Correlation) ระหวางคะแนนรายขอกบคะแนนรวมทงฉบบ (Item – Total Correlation) ไดคาอานาจจาแนกรายขออยระหวาง .009 - .863จงคดเลอกขอทม ความเชอมนมากกวา .60 จานวน 70 ขอจากจานวนทงหมด 88 ขอ เพอจดทาเปนแบบสอบถามเพอวดภาวะผนาใฝบรการ (รายละเอยดผลการวเคราะหอานาจจาแนกรายขอไดจากภาคผนวก ค) 6. วเคราะหหาคาความเชอมนของแบบสอบถาม (Reliability) โดยวธการหาคาสมประสทธแอลฟา (Alpha Coefficient) ของครอนบาค (Cronbach, 1990, pp. 202-204) ไดคาความเชอมนทงฉบบเทากบ .982 และคาความเชอมนรายดาน ดงน 6.1 การรบรรบฟง มคาความเชอมนเทากบ .796 6.2 การเหนอกเหนใจ มคาความเชอมนเทากบ .804 6.3 การกระตนเยยวยา มคาความเชอมนเทากบ .859 6.4 การโนมนาวใจ มคาความเชอมนเทากบ .884

140

6.5 การสรางมโนทศน มคาความเชอมนเทากบ .937 6.6 การมองการณไกล มคาความเชอมนเทากบ. 864 6.7 การพทกษรกษา มคาความเชอมนเทากบ .830 6.8 การมงมนพฒนาคน มคาความเชอมนเทากบ .879 6.9 การตระหนกร มคาความเชอมนเทากบ .884 6.10 การสรางชมชน มคาความเชอมนเทากบ .945

ตอนท 3 ผลการประเมนความสอดคลองของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ

ระยะท 3 การตรวจสอบและยนยนรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาโดยใชขอมลเชงประจกษ

เครองมอทใชในการวจยระยะน ประกอบไปดวย 1. แบบสอบถามวดพฤตกรรมภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนท

การศกษา ทผานการหาคณภาพเครองมอในระยะท 2 แลวซงแบงออกเปน 2 ตอนดงน ตอนท 1 แบบสอบถามสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม มลกษณะเปนแบบตรวจสอบรายการ ตอนท 2 เปนขอความวดพฤตกรรมภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา จานวน 70 ขอ ซงครอบคลมองคประกอบ 10 ดานของภาวะผนาแบบใฝบรการตามทฤษฎของกรนลฟ (Greenleaf) ไดแก การรบรรบฟง (Listening) จานวน 7 ขอ การเหนอกเหนใจ (Empathy) จานวน 5 ขอ การเยยวยารกษา (Healing) จานวน 5 ขอ การโนมนาวใจ (Persuasion) จานวน 7 ขอ การสรางมโนทศน (Conceptualization) จานวน 7 ขอ การมองการณไกล (Foresight) จานวน 7 ขอ การพทกษรกษา (Stewardship) จานวน 7 ขอ การมงมนพฒนาคน (Commitment to the growthof people : Growth) จานวน 8 ขอ การตระหนกร (Awareness) จานวน 8 ขอ และการสรางชมชน (Building Community : Building) จานวน 9 ขอ มลกษณะเปนแบบมาตรประเมนคา(Rating scale) 5 ระดบ คอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด ดงตวอยาง 1. แบบสอบถามภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาโดยเปนแบบสอบถาม จานวน 70 ขอ ทไดผานการทดลองจากระยะท 2 โดยมองคประกอบเหมอนเดม 2. แบบสอบถามยนยนรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

1. สรางแบบสอบถามยนยนรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษามลกษณะเปนประเดนการประเมนโมเดลภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ใน 4 ประเดนประกอบดวย

141

1.1 ความถกตองของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

1.2 ความเหมาะสมของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

1.3 ความเปนไปไดของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

1.4 การนาไปใชประโยชนไดของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

ตวอยาง แบบสอบถามยนยนรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนท การศกษา ทพฒนาขน

รายการ องคประกอบหลกและองคประกอบยอย โมเดลภาวะผนา

แบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

ประเดนทประเมน คะแนน

เตม

คะแนนท

ประเมน

0 0.0 องคประกอบยอย การรบรรบฟง (Listening) หมายถง

ผบรหารเขตฯ มความพยายามในการสอสาร เปดรบฟงคาพด

ของผอนดวยใจเปนกลาง สามารถไดยนทงเสยงทเปลงออก

มากและเสยงภายในใจของผอน สามารถตดสนใจไดอยาง

เหมาะสมตามความจาเปนของสถานการณทเกดขนไดโดย

การอทศตนรบฟงผอน

ความถกตอง 5

ความเหมาะสม 5

ความเปนไปได 5

การนาไปใชประโยชน 5

เกณฑการใหคะแนนแตละขอมคะแนน 5 คะแนน ในกรณทเหนดวย “มากทสด” ให 5 คะแนน และลดลงตามลาดบจนถง “นอยทสด” ให 1 คะแนน

2. การปรบปรง ผวจยดาเนนการปรบปรงตามคาแนะนาของคณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ

3. นาแบบสอบถามยนยนรปแบบดงกลาวทผานการปรบปรงแกไขแลวไปเสนอผทรงคณวฒ 12 คน เพอใหขอคดเหนโดยการสมภาษณและประเมนองคประกอบของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาทผวจยพฒนาขน

142

การเกบรวบรวมขอมล ผวจยดาเนนการเกบรวบรวมขอมลในระยะท 3 มขนตอน ดงน 1. นาหนงสอขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมลเพอการวจย จากวทยาลยบณฑตศกษาดานการจดการ มหาวทยาลยศรปทม ไปตดตอกบสานกงานเขตพนทการศกษา ทเปนกลมตวอยาง เพอขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางจานวน 5,760 คน 2. จดเตรยมเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลไปพรอมและเพยงพอกบจานวนผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษาทเปนกลมตวอยาง 3. ดาเนนการเกบรวบรวมขอมลจากแบบสอบถาม โดยใชระบบอเลกทรอนกส รบขอมลจากสถานศกษาและสานกงานเขตพนทการศกษา เพอความรวดเรว ตงแตวนท 3 พฤษภาคม 2556ถง วนท 31 พฤษภาคม 2556 4. นาแบบสอบถามทงหมดมาตรวจใหคะแนนและตรวจสอบความสมบรณของการตอบ ไดแบบวดและแบบสอบถามทสมบรณจานวน 4,008 ฉบบ คดเปนรอยละ 69.58 แลวนาผลการตอบมาลงรหส เพอนาไปใชในการวเคราะหขอมลตอไป

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การศกษาวจย การพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนท

การศกษาในครงน วตถประสงคเพอพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาและเพอประเมนความสอดคลองของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาทผวจยพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษผวจยไดดาเนนการวเคราะหขอมล และเสนอผลการวเคราะหขอมลในเชงปรมาณ และเชงคณภาพ รายละเอยดดงตอไปน

ตอนท 1 ผลการศกษาองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

ตอนท 2 ผลการพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

ตอนท 3 ผลการประเมนความสอดคลองของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ สญลกษณทใชในการแสดงผลการวเคราะหขอมล X หมายถง คาเฉลย SD หมายถง สวนเบยงเบนมาตรฐาน Min หมายถง คาตาสด Max หมายถง คาสงสด Skewness หมายถง คาความเบ Kurtosis หมายถง คาความโดง หมายถง คาความสอดคลองแบบอลฟา หมายถง คาน าหนกองคประกอบแบบมาตรฐาน ของตวแปรชบง SE หมายถง คาความคลาดเคลอนมาตรฐานของการวด t หมายถง คา t-test ทดสอบนยสาคญทางสถต ของคานาหนกองคประกอบ XTR .

2 หมายถง คาสมประสทธความเชอถอไดของตวแปรชวด 2 หมายถง คาไค-สแควร (Chi-Square)

144

df หมายถง องศาอสระ 2 / df หมายถง คาไค-สแควร (Chi-Square) หารดวยองศาอสระ หมายถง คาน าหนกองคประกอบแบบมาตรฐาน RMR หมายถง ดชนทวดคาเฉลยสวนทเหลอจากการเปรยบเทยบ ขนาดของความแปรปรวนและความแปรปรวนรวม ระหวางตวแปรของประชากร (Root Mean Square Residual) SRMR หมายถง ดชน RMR มาตรฐาน (Standardized RMR) RMSEA หมายถง คาดชนรากของคาเฉลยกาลงสองของสวนทเหลอ ของการประมาณคา (Root Mean Square Residual) GFI หมายถง ดชนทบงบอกความเหมาะสมพอดของขอมล เชงประจกษ (Goodness of Fit Index) AGFI หมายถง ดชนทบงบอกความเหมาะสมพอดของขอมล เชงประจกษทปรบแกแลว (Adjusted Goodness of Fit Index) CN หมายถง คาดชนระบความเพยงพอของขนาด กลมตวอยางทจะทาใหคาไค-สแควร มนยสาคญทางสถต

สญลกษณทใชแทนตวแปรแฝง (Latent Variable) ไดแก SARVANT แทน พฤตกรรมภาวะผนาแบบใฝบรการ ของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา Serving : Serving แทน เรมตนบรการ Leading : Leading แทน ประสานทศทาง Performing : Performi แทน สรางสมฤทธผล สญลกษณทใชแทนตวแปรสงเกตได (Observe Variable) ไดแก Listening : Listenin แทน การรบรรบฟง Empathy : Empathy แทน การเหนอกเหนใจ Healing : Healing แทน การกระตนเยยวยา Awareness : Awarenes แทน การตระหนกร

145

Persuasion : Persuasi แทน การโนมนาวใจ Conceptualization : Conceptu แทน การสรางมโนทศน Foresight : Foresigh แทน การมองการณไกล Stewardship : Stewards แทน การพทกษรกษา Commitment to the Growth of People : Growth แทน การมงมนพฒนาคน Building : Building แทน การสรางชมชน

ผลการสมภาษณผทรงคณวฒ ตอนท 1 ผลการศกษาองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขต

พนทการศกษา ตารางท 4.1 สรปผลการสมภาษณผทรงคณวฒ จานวน 9 คน

หวขอการสมภาษณ สรปความเหนของผทรงคณวฒ ตอนท 1 พฤตกรรมทแสดงออกของภาวะผนาแบบใฝบรการ (Servant Leadership) 1.1 ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาควรจะมการรบรรบฟง (Listening) โดยมทกษะในการสอสารรบฟงขอเสนอแนะแนวคด และปญหาอปสรรคของผใตบงคบบญชาและเพอนรวมงานอยางต งใจ เพอสามารถนาไปตดสนใจไดอยางเหมาะสมจะแสดงพฤตกรรมอยางไรบาง

ต งใจรบฟงขอคดเหนทผ ใตบงคบบญชาเสนอมการสนทนาแลกเปลยนความคดเหนชนชมขอคดเหนทด และเปนประโยชนบคลกเปดเผยมเมตตาและอารมณขน เพอใหผใตบงคบบญชากลาทจะเลาและพดความจรง จรงจงและจรงใจตอการแกไขปญหาและพฒนาวธการทางาน

1.2 ทานคดวาผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ทพยายามเขาใจ ความรสกของผใตบงคบบญชาและเพอนรวมงาน ยอมรบในความสามารถ และเคารพผอนดวย ความเหนอกเหนใจ (Empathy) จะแสดงพฤตกรรมอยางไรบาง เพอใหไดรบการยอมรบทด

เ ป ด ใ จ ใ ห ก ว า ง เ พ อ ร บ ฟ ง ค ว า ม ค ด เ ห น ข อ งผใตบงคบบญชาเปดโอกาสใหแสดงความคดเหนยอมรบและชนชมในความสามารถในการปฏบตงานทประสบผลสาเรจ เปนผฟงทด ไกลเกลยความขดแยง มองหาจดแขงของผรวมงานแตละคนและมอบหมายงานทถนด

1.3 ทานคดวาผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ทมคณลกษณะ เขาใจในความตองการของผอน โดยพ ย า ย า ม ท จ ะทา ใ ห ผ ใ ตบ ง คบ บญ ช า ม ก า รเปลยนแปลงความคด ความรสก พฤตกรรม และเยยวยารกษา(Healing) สรางความเขมแขงทงรางกายและจตใจ เพอใหเกดการพฒนาตามความสามารถ จะแสดงพฤตกรรมอยางไรบาง

จดประกายความคดใหผใตบงคบบญชามวสยทศนในการปฏบตงาน ชแนะใหเหนเปาหมายในการทางาน กลยทธชใหเหนความกาวหนาในการพฒนาสมรรถนะในการทางาน ความสาเรจในการเปนนกบรหารมออาชพมอบหมายงานเปนชน ๆ กาหนดระยะเวลาสงและตดตามงาน ใหความสาคญและชนชมผลงาน

146

ตารางท 4.1 (ตอ) หวขอการสมภาษณ สรปความเหนของผทรงคณวฒ

1.4 ทานคดวาผนาทมคณลกษณะ ตระหนกร

(Awareness) จะแสดงพฤตกรรมทางกาย วาจา และม

จตใจอยางไรบาง และใชวธการแกปญหาอยางไรบาง

เปนผทใฝรใฝเรยน แสวงหาองคความรอยางสมาเสมอ เตรยมความพรอมดานสมรรถนะของรางกายใหเขมแขง พรอมทจะเรยนร มมนษยสมพนธทด พรอมทจะเรยนร/แลกเปลยนเรยนรกบผ อนมจตใจมงมน พรอมทจะแสวงหาความร และแกปญหาดวยสตปญญา เหตผล ขอมล ขอเทจจรง ซอสตย สภาพ ตรงไปตรงมา เสยสละมงผลสาเรจของงานเพอสวนรวม แกปญหา โดยพาคดพาทา

1.5 ทานคดวาผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ทมความสามารถในการคดอยางเปนระบบ เพอสรางมโนทศน(Conceptualization) ใหกบผใตบงคบบญชา สามารถปฏบตงานใหเกดขนจรงตามความคดมลกษณะอยางไรบาง

เปนผทมความคดรวบยอดในการกาหนดเปาหมายการทางานทชดเจน มหลกคด มทกษะการคดทเปนระบบ มองความสมพนธทเชอมโยงระหวางปจจย กระบวนการ ผลผลต ผลสมฤทธ ผลกระทบตอหนวยงาน สรางความเชอมโยงตอองคประกอบในการบรหาจดการ ตามนโยบาย เปาหมาย กลยทธ ยดหลกการบรหารจดการโดยคานงถงแผนการบรหารคน แผนเงน กาหนดนโยบายและเปาหมายสาคญของงานรวมกน มการสอสารสองทางกบผใตบงคบบญชาอยางทวถง ตดตามผลการทางาน

1.6 ทานคดวาผนา ทมความสามารถในการคาดการณลวงหนา มองการณไกล (Foresight) ใหกบผใตบงคบบญชา สามารถปฏบตงานใหเกดขนจรงตามความคดมลกษณะอยางไรบาง

มความรอบร ขอมลสารสนเทศ มความสามารถในการคาดเดาอนาคต เปนผทมวสยทศน มความสามารถในการวเคราะห สงเคราะห เชอมโยง ความสมพนธผลการดาเนนงานในอดต ปจจบนและอนาคต ตดตามขอมลขาวสาร ยดหลกการ/หลกวชาการของวชาชพ

1.7 ทานคดวาผนา จะมวธการชกชวน โนมนาวใจ (Persuasion) ผใตบงคบบญชาโดยแสดงพฤตกรรม อยางไร เพอใหผใตบงคบบญชาสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธผล

การพฒนา มอบหมายงานใหควบค/คานงถงสมรรถนะ ความร ความสามารถของผ ใตบงคบบญชากาหนดทศทางและชแจงเปาหมายการดาเนนงานทชดเจน ชแนะแนวทางการทางานให สความสา เ ร จ ชให เ ปน ถงความสาเรจทควบคกบความกาวหนาในวชาชพ ใชคาพดกระชบ กนใจ ตรงประเดน

147

ตารางท 4.1 (ตอ) หวขอการสมภาษณ สรปความเหนของผทรงคณวฒ

1.8 ทานคดวาผนาทมลกษณะเอาใจใส ทกขสข พทกษรกษา (Stewardship) ดแลรบผดชอบผใตบงคบบญชา จนไดรบความไววางใจ เชอใจ และเตมใจ ทจะทางานเพ อองคกร เ ปนอยาง ด จะมพฤตกรรมอยางไรบาง

ดแลทกขสข มความเ ออเ ฟอ หวงใย มความเปนกลยาณมตรในการปฏบตงานรวมกบผใตบงคบบญชาสรางความเปนกนเอง ความเปนพเปนนอง เหมอนญาตมตร มน าใจเออเฟอเผอแผ เสยสละ

1.9 ทานคดวา ผนาทมคณลกษณะ อทศตนอยางแทจรงในการพฒนาบคลากรทอยภายใตการดแล ใหสามารถปฏบตงานอยางมออาชพและเตบโตตามวฒภาวะของแตละคน(Commitment to the growth of people:Growth) โดยเหนความสาคญของบคคลมากกวาผลงานของบคคลนน จะมพฤตกรรมอยางไร

สงเสรมความกาวหนาในการพฒนาสมรรถนะของบคลากรของแตละบคคล สงเสรมใหมการศกษา เรยนร และสงเสรมใหมการพฒนาตนเองสมออาชพ ยกยอง เชดชเกยรตบคคลทมผลงานดเดน ใหเกยรตยกยอง ผรวมงานทกครงทมโอกาส

1.10 ทานคดวา ผนาทไดรบความไววางใจและมความสามารถในการสรางบรรยากาศ การสรางชมชน (Building Community:Building) ใหผใตบงคบบญชาสามารถปฏบตตาม กฎ กตกาขององคกร และสนบสนนใหองคกรประสบความสาเรจตามเปาหมายได จะมพฤตกรรมอยางไร

สรางความเปนกนเองกบผใตบงคบบญชา ไมใชระบบเจาขนมลนายฉนทพนอง สรรคสรางบรรยากาศในการทางานท เ ปนมตรไมตร ใหความรวมมอ กาหนดเปาหมาย ทศทางขององคกรสความสาเรจ วางแผนยทธศาสตร ดาเนนการ และรวมรบผดชอบในผลสาเรจของงาน ประชาสมพนธเกยวกบเปาหมายนน ขอความรวมมอ ใหรางวล ชนชมเมอทาด

ตอนท 2 ความคดเหนของทานทมตอการบรหารงานองคกร

2.1 ทานคดวา ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาควรมความรความสามารถในเรองการวเคราะหและการวางแผนองคกรอยางไรบาง

ตองวเคราะหจดแขง จดออนขององคกร มการกาหนดกรอบความคดในการวางแผนเชงกลยทธ โดยกาหนดวสยทศน กลยทธ ในการดาเนนงานทชดเจนแปลงแผนกลยทธสการปฏบต ทมแผนงาน แผนเงน ควบคกนไป กาหนดตวชวดความสาเรจ (KPI) ในการดาเนนงานระดบองคกรและระดบบคคล พรอมท งมอบหมายภารกจใหดาเนนการทชดเจน มการกากบ ตดตามอยางสมาเสมอ ศกษาความเปนมา ปญหาและแนวทางการพฒนาเพออนาคต กาหนดนโยบายอยางกระชบ กาหนดเปาหมายและจดความสาคญเรงดวน หาหนทางทางานใหบรรลปาหมาย ตดตามประเมนผลวาทางานไดตามเปาหมายมากนอยเพยงใด รายงานผลอยางตรงไปตรงมา

148

ตารางท 4.1 (ตอ) หวขอการสมภาษณ สรปความเหนของผทรงคณวฒ

2.2 ทานคดวา ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาควรมความรความสามารถในเรองการสรางวสยทศนรวมขององคกรไดอยางไรบาง

จดใหมการรวมแสดงความคดเหนของบคลากรทกฝาย ทงภายในและภายนอกองคกร ทเกยวของในการกาหนดวสยทศน เพอใหเกดพลงในการขบเคลอน และผลกดนใหเกดความสาเรจรวมกน ศกษาและหาจดเดนเพอกาหนดวสยทศนอยางกระชบชดเจนเปนไปไดภายในระยะเวลาทเหมาะสม

2.3 ทานคดวา ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาควรมความรความสามารถในเรองการบรหารจดการทรพยากรตอไปนไดอยางไรบาง(1. ดานทรพยากรบคคล 2. ดานงบประมาณ 3. ดานวชาการและแหลงความร และ 4. ดานบรหารงานทวไปและอาคารสถานท)

ตองมความร ม concept ในการบรหารงานทง 4 ดาน วาแตละดานมเปาหมายและม KPI อยางไร มวธการบรหารจดการไปสความสาเรจในการดาเนนการในแตละดาน มความสามารถในการกาหนดมาตรการในการกากบ ตดตามผลการดาเนนงานใหเกดความสาเรจตามเปาหมายทกาหนดไว ดานทรพยากรบคคล สงเสรมคนดคนเกง ดานงบประมาณ ซอสตยโปรงใส ดานวชาการและแหลงความร มการจด KMดานบรหารงานทวไปและอาคารสถานท สะอาดรมรน ปลอดภยสะดวก

2.4 ทานคดวา ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาควรมเทคนค วธการในเรองการสรางวฒนธรรมองคการ บรรยากาศองคการขวญและกาลงใจใหบคคลในองคการอยางไรบาง

จดประกายความคดของบคลากรใหมวสยทศน ใหมอตลกษณ เอกลกษณ รวมกนรวมพลงสรรสรางใหเกดความสาเรจ ขบเคลอนผลการดาเนนงานไปสเปาหมาย สรรสรางบรรยากาศขององคกรใหเปนองคกรแหงความรวมมอรวมใจเชดช สรางขวญ กาลงใจใหบคลากรทกฝายอยางเหมาะสมทาตวเปนแบบอยางทด ฉลาด ซอสตยสรางบรรยากาศองคการทกระฉบกระเฉง ทนสมย ใหเกยรตกนและกน

2.5 ทานมขอคดเหนอยางอนเพมเตมเกยวกบลกษณะภาวะผนาแบบใฝบรการ (Servant Leadership)ทจาเปนของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาในปจจบนหรอไม อยางไร

Smile เปนผยมแยมแจมใส เปนมตร Small เปนผมความออนนอมถอมตน Skill เปนผสนบสนนการพฒนาทกษะ ความสามารถของบคลากรService mind เปนผทมความเตมใจในการใหบรการ มอานาจในการบรหารจดการดวยตนเองท งดานบคลากร งบประมาณ และวชาการ

149

ตอนท 2 ผลการพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

ตารางท 4.2 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามสถานภาพ

สถานภาพ จานวน (n=4,008) รอยละ ผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา 89 2.22 รองผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา 553 13.80 ผอานวยการสถานศกษา 2,862 71.41 รองผอานวยการสถานศกษา 504 12.57

รวม 4,008 100 จากตารางท 4.2 แสดงวา กลมตวอยางสวนใหญเปนผอานวยการสถานศกษาจานวน 2,862 คน คดเปนรอยละ 71.41 รองผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา จานวน 553 คน คดเปนรอยละ 13.80 รองผอานวยการสถานศกษา จานวน 504 คน คดเปนรอยละ 12.57 และผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา จานวน 89 คน คดเปนรอยละ 2.22 ตารางท 4.3 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของตวแปรทสงเกตไดทใชในการวเคราะห

องคประกอบยนยน

ตวแปร X SD

การรบรรบฟง (Listening) 1. ใหเวลาในการรบฟงความรสกลก ๆ โดยไมทวงตง 4.22 0.70 2. ฟงความคดเหนโดยไมขดจงหวะแมวาไมเหนดวย 4.16 0.71 3. ใหแสดงความคดเหนโดยไมเลอกวาอยระดบใด 4.36 0.68 4. สนบสนนใหแสดงความคดเหนเพอหาขอยตรวมกน 4.32 0.68 5. ปรกษาหารอและพจารณาขอมลกอนการตดสนใจ 4.19 0.77 6. แสดงความเตมใจโดยไถถามทาความเขาใจในสงทไดรบฟง 4.24 0.72 7. รบฟงขอเสนอแนะหรอบกพรองไดทงทางตรงและทางออม 3.99 0.84 การเหนอกเหนใจ (Empathy) 8. ปฏบตตอบคคลทกระดบดวยความเคารพบนฐานความแตกตาง ของแตละบคคล 4.26 0.78

150

ตารางท 4.3 (ตอ)

ตวแปร X SD 9. เขาใจในการแสดงออกของแตละบคคลถงแมจะรสกวากระทบ กบความรสกกตาม 4.18 0.70 10. สรางบรรยากาศใหแตละบคคลรสกผอนคลายอารมณได ในสภาวการณทตงเครยด 4.04 0.75 11. ใหโอกาสแตละบคคลไดทางานถงแมจะเคยผดพลาด หรอไมไดตามทคาดหวงไว 4.14 0.73 12. ดแลชวยเหลอใหแตละบคคลไดรบประโยชนทพงได ใหเหมาะสมกบการปฏบตงาน 4.29 0.72 การกระตนเยยวยา (Healing) 13. ใหคาปรกษาทชดเจนในการแกไขปญหาตาง ๆ โดยไมบายเบยงเพยงเพอใหพนไป 4.34 0.68 14. เปดโอกาสใหเขาพบเพอหารอหรอขอความชวยเหลอไดเสมอทงเรองสวนตวและการงาน 4.40 0.68 15. ใหเวลาแตละบคคลในการพฒนาหรอฟนฟตนเองเมอมความจาเปนตองเปลยนหรอตองพกงาน 3.96 0.79 16. เขาใจปญหาสวนตวและงานของแตละบคคลทเขามาปรกษาและสามารถเกบเปนความลบได 4.20 0.76 17. แสดงความเมตตาและใหอภยแตละบคคลถงแมวาผนนจะไมตอบสนองงานตามทกาหนดกตาม 4.05 0.78 การโนมนาวใจ (Persuasion) 18. ชใหเหนความสาคญของงานทมอบหมายใหแตละบคคลรบฟงและแสดงความมนใจ 4.43 0.62 19. ระบขอเดนขอดอยของแตละวธในการจดการงานใหแตละบคคลเลอกใชตามบรบท 4.25 0.68 20. ชนชมผลงานกอนแลวจงแนะนาดวยความสภาพใหแตละบคคล นาไปปรบปรง พฒนา 4.37 0.66 21. บอกความเจรญกาวหนาใหแตละบคคลไดรบทราบรบฟงถงวธการ ไปถงจดหมายปลายทาง 4.35 0.68 22. เชญชวนใหแตละบคคลขนอาสารบมอบหมายงานดวยความเตมใจ กอนจะมอบเปนหนงสอสงการ 4.07 0.75

151

ตารางท 4.3 (ตอ)

ตวแปร X SD 23. ไปเยยมเยยนสอบถามทกทายปราศรบกบบคคลตาง ๆ โดยไมตองรอ ถงโอกาสสาคญหรอเมอมงาน 4.08 0.86 24. เสนอความคดทรสกทาทายถงความเปนไปไดและความสาเรจ ใหแตละบคคลนาไปทดลองปฏบต 4.14 0.74 26. ดาเนนการและทบทวนเปนระยะตามกรอบความคดทระบในแผนงานจดการศกษาในเขตพนทความรบผดชอบ 4.43 0.63 27. กาหนดกรอบความคดเชอมโยงสเปาหมายอยางมสวนรวมจงทาใหสามารถปฏบตไดและเกดผลเปนรปธรรม 4.36 0.66 28. บอกทไปทมาและประเดนสาคญของแผนระยะยาวในเขตพนทการศกษาซงเปนภาพรวมและทศทางชดเจน 4.36 0.66 29. เสนอและสนบสนนการแสดงความคดนอกกรอบทจะดาเนนการ ถงแมจะไมคนเคยเหมอนกบแนวคดทผานมา 3.87 0.93 30. สอสารกรอบความคดของเขตพนทการศกษาสหนวยงานทกระดบทเกยวของและตดตามการนาไปปฏบต 4.38 0.65 31. ใชสถานการณปจจบนในประเดนสาคญตางๆเปนสอเชอมโยงทตรง กบการจดทาวสยทศนของเขตพนทการศกษา 4.34 0.65 การมองการณไกล (Foresight) 32. ใชขอมลทมอยซงเปดเผยและเปนททราบกนโดยทวไปในการคาดเหตการณลวงหนาของเขตพนทการศกษา 4.30 0.65 33. ชแจงและจดทาแผนดาเนนการลวงหนาทมแนวทางปฏบตทชดเจน และเหมาะสมกบบรบทของปจจบนมงสอนาคต 4.36 0.62 34. คาดการณหรอระบไดวาอาจเกดอปสรรคตาง ๆในภายหนาจงไดจดทาแผนบรหารความเสยงหรอปองกนลวงหนา 4.16 0.71 35. แลกเปลยนแนวความคดสวสยทศนกบผทเกยวของทกระดบในการทางานเพอยดโยงการทางานใหสอดรบกน 4.36 0.64 36. นาเสนอหรอแสดงผลงานความสาเรจทมจดหมายปลายทางเชอมโยง และเปนประโยชนตอเขตพนทการศกษา 4.41 0.63

152

ตารางท 4.3 (ตอ)

ตวแปร X SD 37. รบฟงและแกไขความขดแยงทางความคดไดอยางสรางสรรค โดยมองความแตกตางเปนพลงรวมมอในภายหนา 4.23 0.70 38. สงเสรมและสามารถใชระบบขอมลจดการความรในการแบงปน และแสวงหาความรทจาเปนสาหรบอนาคตได 4.30 0.68 การพทกษรกษา (Stewardship) 39. ถอวางานทโรงเรยนมผลเปนอยางไรทางเขตพนทการศกษา ตองแสดงความรบผดชอบรวมดวย 4.32 0.73 40. จดทมงานออกบรการตาง ๆ เปนแผนงานโดยไมจาเปนตองรอใหมการรองขอหรอเมอไดรบคาสง 4.13 0.82 41. สรางความกลาและความมนใจใหทมเทในการทางานโดยมกระบวนการทางานและผรบผดชอบชดเจน 4.29 0.67 42. เปนแบบอยางใหแตละบคคลในการใหบรการหรอเขามาตดตอ ไดอยางสะดวกรวดเรวมากกวาการควบคม 4.26 0.70 43. จดเตรยมความพรอมกอนมอบหมายงานใหแตละบคคลและรายงาน การตดตามความกาวหนาเปนระยะๆ 4.12 0.74 44. สงเสรมใหเกดความสาเรจโดยถอวาแตละบคคลเปนเจาของรวมกน จากการรวมคดรวมทารวมรบผดชอบ 4.35 0.66 45. อานวยความสะดวกและจดสวสดการใหอยางทวถง โดยไมแบงวาบคคลหรอหนวยงานใดมความสาคญกวา 4.20 0.75 การมงมนพฒนาคน (Commitment to the growth) 46. มองเหนคณคาของแตละบคคลโดยไมยด หรอตดสนจากลกษณะภายนอก 4.27 0.73 47. รบฟงและตดตามขอมลเพอแกไขปญหาอปสรรค ในการพฒนาบคลากร 4.33 0.67 48. มอบหมายและสบเปลยนงานโดยถอวาแตละคน มศกยภาพเทาเทยมกน 4.26 0.72

153

ตารางท 4.3 (ตอ) ตวแปร X SD

49. ผลกดนใหแตละบคคลประสบความสาเรจในอาชพสงสด กวาทหวงไว 4.36 0.68 50. พดและปฏบตสอดคลองกนในการอทศตนเอง ในการชวยเหลอแนะนา 4.19 0.70 51. จดใหมการระดมสมองจากบคคลทกระดบโดยผานกระบวนการกลม 4.36 0.67 52. ยกตวอยางตางๆทเปนขอมลตวเลขความสาเรจ ของเขตพนทการศกษา 4.24 0.71 53. ไมตงขอหามวาแตละบคคลตองไปอบรม เฉพาะทกษะวชาการทเกยวของ 4.14 0.79 54. จดตารางเวลาและทรพยากรการพฒนาโดยไมกระทบสทธผเกยวของ 4.21 0.72 การตระหนกร (Awareness) 55. ยอมรบจดเดนจดดอยขอจากดและกลายอมรบ ความผดพลาดของตนเองโดยกลาวคาขอโทษ 4.15 0.75 56. สามารถรบรอารมณของแตละบคคลได โดยไมแสดงอาการตอบโตกบสงทมากระทบ 4.11 0.72 57. ชแนวทางใหแตละบคคลมองเหนภาพรวมความสาเรจ และความยงยนของหนวยงาน 4.47 0.63 58. แจงสถานการณความเปนมาทเกยวของ กอนมอบหมายภาระงาน ใหแตละบคคลนาไปปฏบต 4.37 0.65 59. ตดตามประเมนผลความกาวหนาของงาน จากแตละบคคลโดยใหความสาคญและระยะเวลา 4.36 0.67 60. รบรเขาใจสภาวการณตางๆวามผลกระทบ จงรวมกบแตละบคคลชวยกนหาชองทางไดตรง 4.29 0.67 61. คานงถงความรสกของแตละบคคลวาจะปฏบตงาน สอสารสมพนธกนอยางไรจงจะมความสข 4.32 0.70 62. ชแนะประเดนสาคญจากเอกสารของทางราชการ หรอหนงสออนใหแตละบคคลรวมกนพจารณา 4.15 0.72

154

ตารางท 4.3 (ตอ) ตวแปร X SD

การสรางชมชน (Building Community) 63. กลาวชนชมความสามารถและจดเดนตาง ๆ ของหนวยงานทเกยวของ 4.44 0.64 64. สะทอนความเปนทมงานจากความพรอมเพรยง ของเขตพนทการศกษา 4.38 0.66 65. สนบสนนกลมสนใจเปนชมรมหรอเครอขายใหมบทบาทรวมทางาน 4.32 0.70 66. ปลกฝงการเอาใจใสดแลกนและกนโดยชวยเหลอแลกเปลยนประสบการณดวยความเอออาทร 4.38 0.67 67. พฒนาทมงานทมคณภาพกระทงสามารถปฏบตงาน ในนามผบรหารเขตพนทการศกษาได 4.30 0.70 68. นดพบผเกยวของครงละหลายคน และหลายงาน ทาใหมโอกาสรบฟงความเหนทหลากหลาย 4.08 0.81 69. จดกจกรรมสงสรรคเพอสงเสรมและสรางความสมพนธระหวางกน 4.05 0.88 70. ประกาศผลงานและยกยองเผยแพรการดาเนนงานเครอขาย 4.33 0.72

จากตารางท 4.3 คาสถตพนฐานของตวแปรสงเกตไดทใชในการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนพฤตกรรมภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาโดยรวมพบวา ในแตละตวแปรมคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานใกลเคยงกน ตวแปรทมคาเฉลยสงสด คอ ตวแปรท 25 ระบกรอบความคดหรอสถานการณของการจดการศกษาในเขตพนทความรบผดชอบไดอยางชดเจน ( X = 4.48) สวนตวแปรทมคาเฉลยตาสดคอ ตวแปรท 31 เสนอและสนบสนนการแสดงความคดนอกกรอบทจะดาเนนการถงแมจะไมคนเคยเหมอนกบแนวคดทผานมา ( X = 3.87) และในดานคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน เมอพจารณารายดาน พบวา ดานการรบรรบฟง (Listening) ตวแปรทมคาเฉลยสงสด คอ ตวแปรท 3 ใหแสดงความคดเหนโดยไมเลอกวาอยระดบใด ( X = 4.36) สวนตวแปรทมคาเฉลยตาสดคอ ตวแปรท 7 รบฟงขอเสนอแนะหรอบกพรองไดทงทางตรงและทางออม ( X = 3.99) ดานการเหนอกเหนใจ (Empathy) ตวแปรทมคาเฉลยสงสด คอ ตวแปรท 12 ดแลชวยเหลอใหแตละบคคลไดรบประโยชนทพงไดใหเหมาะสมกบการปฏบตงาน( X = 4.29)สวนตวแปรทมคาเฉลยตาสดคอ ตวแปรท 10 สรางบรรยากาศใหแตละบคคลรสกผอนคลายอารมณไดในสภาวการณทตงเครยด( X = 4.04)

155

ดาน การกระตนเยยวยา (Healing) ตวแปรทมคาเฉลยสงสด คอ ตวแปรท 14 เปดโอกาส ใหเขาพบเพอหารอหรอขอความชวยเหลอไดเสมอทงเรองสวนตวและการงาน( X = 4.40) สวนตวแปรทมคาเฉลยตาสดคอ ตวแปรท 15 ใหเวลาแตละบคคลในการพฒนาหรอฟนฟตนเองเมอมความจาเปนตองเปลยนหรอตองพกงาน( X = 3.96) ดาน การโนมนาวใจ (Persuasion) ตวแปรทมคาเฉลยสงสด คอ ตวแปรท 18ชใหเหนความสาคญของงานทมอบหมายใหแตละบคคลรบฟงและแสดงความมนใจ( X = 4.43) สวนตวแปรทมคาเฉลยตาสดคอ ตวแปรท 22เชญชวนใหแตละบคคลขนอาสารบมอบหมายงานดวยความเตมใจกอนจะมอบเปนหนงสอสงการ( X = 4.07) ดาน การสรางมโนทศน (Conceptualization) ตวแปรทมคาเฉลยสงสด คอ ตวแปรท 25 ระบกรอบความคดหรอสถานการณของการจดการศกษาในเขตพนทความรบผดชอบไดอยางชดเจน ( X = 4.48) สวนตวแปรทมคาเฉลยตาสดคอ ตวแปรท 31 เสนอและสนบสนนการแสดงความคดนอกกรอบทจะดาเนนการถงแมจะไมคนเคยเหมอนกบแนวคดทผานมา ( X = 3.87) ดาน การมองการณไกล (Foresight)ตวแปรทมคาเฉลยสงสด คอ ตวแปรท 36นาเสนอ หรอแสดงผลงานความสาเรจทมจดหมายปลายทางเชอมโยงและเปนประโยชนตอเขตพนทการศกษา( X = 4.41) สวนตวแปรทมคาเฉลยตาสดคอ ตวแปรท 34คาดการณหรอระบไดวาอาจเกดอปสรรคตางๆ ในภายหนาจงไดจดทาแผนบรหารความเสยงหรอปองกนลวงหนา( X = 4.16) ดาน การพทกษรกษา (Stewardship)ตวแปรทมคาเฉลยสงสด คอ ตวแปรท 44สงเสรมใหเกดความสาเรจโดยถอวาแตละบคคลเปนเจาของรวมกนจากการรวมคดรวมทารวมรบผดชอบ( X = 4.35) สวนตวแปรทมคาเฉลยตาสดคอ ตวแปรท 43จดเตรยมความพรอมกอนมอบหมายงานใหแตละบคคลและรายงานการตดตามความกาวหนาเปนระยะๆ( X = 4.12) ดาน การมงมนพฒนาคน (Commitment to the growthof people)ตวแปรทมคาเฉลยสงสด คอ ตวแปรท 49ผลกดนใหแตละบคคลประสบความสาเรจในอาชพสงสดกวาทหวงไว( X = 4.36) สวนตวแปรทมคาเฉลยตาสดคอ ตวแปรท 53ไมตงขอหามวาแตละบคคลตองไปอบรมเฉพาะทกษะวชาการทเกยวของ( X = 4.14) ดาน การตระหนกร (Awareness) ตวแปรทมคาเฉลยสงสด คอ ตวแปรท 62ชแนวทางใหแตละบคคลมองเหนภาพรวมความสาเรจและความยงยนของหนวยงาน( X = 4.47) สวนตวแปรทมคาเฉลยตาสดคอ ตวแปรท 56สามารถรบรอารมณของแตละบคคลไดโดยไมแสดงอาการตอบโตกบสงทมากระทบ( X = 4.11) ดาน การสรางชมชน (Building Community)ตวแปรทมคาเฉลยสงสด คอ ตวแปรท 63กลาวชนชมความสามารถและจดเดนตาง ๆของหนวยงานทเกยวของ( X = 4.44) สวนตวแปรทมคาเฉลยตาสดคอ ตวแปรท 69จดกจกรรมสงสรรคเพอสงเสรมและสรางความสมพนธระหวางกน( X = 4.05)

156

ตารางท 4.4 คาตาสด (Min) คาสงสด (Max) คาเฉลย (Mean) คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) คาความเบ (Skewness) ความโดง (Kurtosis) และการแปลผลระดบภาวะผนา ใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

องคประกอบ Min Max Mean S.D. Skewness Kurtosis แปลผล

1. เรมตนบรการ(Serving) 2.37 5.00 4.20 0.50 - 0.25 - 0.48 มาก 1.1 การรบฟง (Listening)

1.57 5.00 4.21 0.57 - 0.47 - 0.03 มากทสด

1.2 การเหนอกเหนใจ (Empathy)

2.00 5.00 4.19 0.56 - 0.27 - 0.47 มาก

1.3 การกระตนเยยวยา (Healing)

2.00 5.00 4.19 0.55 - 0.30 - 0.43 มาก

2. ประสานทศทาง (Leading)

2.54 5.00 4.29 0.49 - 0.29 - 0.68 มากทสด

การสรางมโนทศน (Conceptualization)

2.43 5.00 4.24 0.54 - 0.34 - 0.50 มากทสด

การมองการณไกล (Foresight)

2.14 5.00 4.32 0.52 - 0.42 - 0.44 มากทสด

การพทกษรกษา (Stewardship)

2.29 5.00 4.30 0.54 - 0.36 - 0.54 มากทสด

สรางสมดล(Performing) 1.48 5.00 4.26 0.52 - 0.39 - 0.41 มากทสด การพทกษรกษา (Stewardship)

1.86 5.00 4.24 0.58 - 0.43 - 0.34 มากทสด

การอทศตนเพอพฒนาคน(Commitment to the growth)

1.44 5.00 4.26 0.54 - 0.37 - 0.41 มากทสด

การตระหนกร (Awareness)

1.88 5.00 4.28 0.54 - 0.41 - 0.44 มากทสด

การสรางชมชน (Building Community)

1.13 5.00 4.28 0.56 - 0.53 - 0.09 มากทสด

รวมเฉลย 2.13 5.00 4.25 0.50 - 0.31 - 0.52 มากทสด

จากตารางท 4.4 ผลการว เคราะหคาสถตพนฐานของตวแปรทใชในการว เคราะหประกอบดวย ผลการวเคราะหตวแปรแฝง 3 ตวแปร และตวแปรสงเกตได 10 ตวแปร พบวา ในภาพรวมตวแปรสวนใหญมการแจกแจงไมเปนโคงปกต มคาความเบ และความโดงเทากบ - .31 และ - .52 ตามลาดบ โดยกลมตวอยางผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา และผบรหารสถานศกษา เหนวา ผบรหารเขตพนทการศกษามภาวะผนาภาพรวมอยในระดบมากทสด ซงเปนไป

157

ตามสมมตฐานของการวจยทตงไวโดยเรยงลาดบคาเฉลยสงไปหาตา คอ ประสานทศทาง(Leading) ( X =4.29)สรางสมฤทธผล (Performing) ( X =4.26)และเรมตนบรการ (Serving) ( X =4.20)ตามลาดบ เมอพจารณารายละเอยดในแตละตวแปรแฝงปรากฏผลดงน

ตวแปร เรมตนบรการ (Serving)พบวา ในภาพรวมและรายองคประกอบมคาเฉลยอยในระดบมากถงมากทสดโดยมคาเฉลยอยระหวาง 4.19 – 4.21 คาสวนเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง .55 ถง .57 มคาความเบ อยระหวาง -.27 ถง -.47 และคาความโดงอยระหวาง - .03 ถง - .43

ตวแปร ประสานทศทาง (Leading)พบวา ในภาพรวมและรายองคประกอบมคาเฉลยอยในระดบมากทสด โดยมคาเฉลยอยระหวาง 4.24– 4.32 คาสวนเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง .52 ถง .54 มคาความเบ อยระหวาง -.34 ถง -.42 และคาความโดงอยระหวาง - .44 ถง - .54

ตวแปรสรางสมฤทธผล (Performing)พบวา ในภาพรวมและรายองคประกอบมคาเฉลยอยในระดบมากทสด โดยมคาเฉลยอยระหวาง 4.24– 4.28 คาสวนเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง .54 ถง .58 มคาความเบ อยระหวาง -.37 ถง -.53 และคาความโดงอยระหวาง - .09 ถง - .44 ผลการวจย พบวา ระดบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาในภาพรวมและรายดานอยในระดบมากและมากทสด จงยอมรบสมมตฐานขอท 1

158

ตารางท 4.5 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการ

องคประกอบ

องคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการ

Serving Leading Performing

Liste

ning

Empa

thy

Heali

ng

Persu

asion

Conc

eptu

aliza

tion

Fore

sight

Stew

ards

hip

Grow

th

Awar

eness

Build

ing

Listening 1.00 Empathy .725** 1.00

Healing .683** .737** 1.00

Persuasion .653** .676** .720** 1.00

Conceptualization .605** .603** .642** .758** 1.00

Foresight .649** .645** .671** .776** .805** 1.00

Stewardship .674** .663** .687** .754** .734** .782** 1.00

Growth .679** .665** .691** .767** .745** .795** .821** 1.00

Awareness .716** .717** .768** .804** .743** .779** .752** .775** 1.00

Building .649** .627** .659** .743** .714** .760** .787** .821** .730** 1.00

** มนยสาคญทางสถตทระดบ .01

ผลการวเคราะหจากตารางท 4.5 พบวา องคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ทกองคประกอบ มความสมพนธกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 โดยมคาสมประสทธสหสมพนธอยระหวาง .603 - .725 ซงมความเหมาะสมทนาไปวเคราะหองคประกอบเชงยนยนตอไป 1. ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทหนง การวเคราะหในขนตอนน เปนการวเคราะหเพอศกษาโมเดลการวด (Measurement Model) ของคะแนนแบบสอบถามภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ทง 3 องคประกอบวา ตวแปรโครงสรางองคประกอบของServantสามารถใช 1) ตวแปรโครงสรางองคประกอบดาน Serving สามารถใชตวแปร Listening Empathy และ Healing เปนตวชวดทเหมาะสมหรอไม 2) ตวแปรโครงสรางองคประกอบดาน Leading สามารถใชตวแปร Persuasion Conceptualization และ Foresight เปนตวชวดทเหมาะสมหรอไม

159

3) ตวแปรโครงสรางองคประกอบดาน Performingสามารถใชตวแปร Stewardship Growth Awareness และ Building เปนตวชวดทเหมาะสมหรอไม ดวยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis : CFA) ของโมเดลองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป LISREL เพอคานวณคาดชนบงชความเหมาะสมพอดของโมเดลกบขอมลเชงประจกษ เลอกแปลผลจากสถตและดชนตอไปน คอ Minimum Fit Function Chi – square, Goodness of Fit Index (GFI), Adjusted Goodness of Fit Index (AGFI), Standardized Root Mean squared Residual (SRMR), Root Mean Square Error of Approximation (RMSEA), Critical N (CN), และ Standardized Solution คานวณคานาหนกองคประกอบแบบมาตรฐาน (StandardizedFactor Loading : ) ซงเปนสมประสทธความเทยงตรงมาตรฐาน (StandardizedValidity Coefficients) (Bollen, 1989) คาน าหนกความคลาดเคลอนมาตรฐาน (SE) ใชสถตทดสอบท (t – test) ทดสอบนยสาคญทางสถตของคาน าหนกองคประกอบ และคานวณคาสหสมพนธพหคณกาลงสอง (Square Multiple Correlation : SMC หรอ XTR .

2 ) ซงเปนสมประสทธความเชอถอไดของตวแปรชวด จากนนคานวณคาความเชอมนเชงโครงสราง (Construct Reliability : Pc) ซงควรมคาอยางนอย .70 และ คาความแปรผนของคาความเชอมนเชงโครงสราง ซงเปนคาเฉลยของการผนแปรทสกดได (Variance Extracted : Pv) ซงควรมคาอยางนอย .05 ดงผลการวเคราะหแสดงในตารางและภาพตอไปน (1) การวเคราะหองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการ ดาน Serving

การวเคราะหองคประกอบดาน Serving เปนการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนวา สามารถใชตวแปร Listening Empathy และ Healing เปนตวแปรชวดโครงสรางภาวะผนาแบบใฝบรการดาน Serving ทเหมาะสมหรอไม ดงรายละเอยดทแสดงในตารางและภาพตอไปน

160

ตารางท 4.6 ผลการวเคราะหองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการ ดาน Serving

ตวแปรโครงสราง/ตวชวด SE t XTR .

2 Pc Pv Serving - - - - 0.88 0.71 Listening 0.47 0.01 60.17 0.67 Empathy 0.50 0.01 66.85 0.78 Healing 0.46 0.01 61.52 0.69

ดชนบงชความเหมาะสม เกณฑ ผลการวเคราะห ผลบงช 1. คาไค – สแควร ( 2 ) ไมมนยสาคญ P>.05 1.00 เหมาะสมด 2. คา Construct Reliability : Pc มคาตงแต .70 ขนไป 0.88 เหมาะสมด 3. คา Variance Extracted : Pv มคาตงแต .50 ขนไป 0.71 เหมาะสมด

ภาพประกอบท 4.1 ผงเสนทางองคประกอบภาวะผนาใฝบรการดาน Serving

ผลจากตารางท 4.6 และภาพท 4.1 ในดานความเหมาะสมพอดของโมเดลกบขอมลเชงประจกษ พบวา ไค-สแควร และ df มคาเทากบ 0 และไมมนยสาคญทางสถต (p=1.00) แสดงวา โมเดลองคประกอบดาน Serving มความเหมาะสมพอดกบขอมลเชงประจกษ เมอพจารณาจากโมเดลการวด พบวา น าหนกองคประกอบแบบมาตรฐานของตวชวดมคาอยระหวาง .46 - .50 และมนยสาคญทางสถตทกคา p < .01 และคาสหสมพนธพหคณกาลงสองของตวชวดมคาอยระหวาง .67 - .78 แสดงวาตวชวดทกตวมความเทยงตรงสง และมความเชอถอไดสงในการชวดตวแปรโครงสรางขององคประกอบ Serving นอกจากนเมอพจารณาตวแปรโครงสรางขององคประกอบดาน Serving พบวา มความเชอมนเชงโครงสราง (Pc = .88, มากกวา .70) มความ

161

แปรผนของความเชอมนเชงโครงสรางสงเชนกน (Pv = .71) แสดงใหเหนวา คาความคลาดเคลอนกอใหเกดการผนแปรในตวชวดนอยกวาตวแปรโครงสราง

(2) การวเคราะหองคประกอบดาน Leading การวเคราะหองคประกอบดาน Leading เปนการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนวา

สามารถใชตวแปร Persuasion Conceptualization และ Foresight เปนตวแปรชวดโครงสรางภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ดาน Leading ทเหมาะสมหรอไม ดงรายละเอยดทแสดงในตารางและภาพตอไปน

ตารางท 4.7 ผลการวเคราะหองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการดาน Leading

ตวแปรโครงสราง/ตวชวด SE t XTR .

2 Pc Pv Leading - - - - 0.91 0.78 Persuasion 0.46 0.01 65.72 0.73 - - Conceptualization 0.46 0.01 69.44 0.79 - - Foresight 0.49 0.01 72.02 0.82 - -

ดชนบงชความเหมาะสม เกณฑ ผลการวเคราะห ผลบงช 1. คาไค – สแควร ( 2 ) ไมมนยสาคญ P>.05 1.00 เหมาะสมด 2. คา Construct Reliability : Pc มคาตงแต .70 ขนไป 0.91 เหมาะสมด 3. คา Variance Extracted : Pv มคาตงแต .50 ขนไป 0.78 เหมาะสมด

ภาพประกอบท 4.2 ผงเสนทางองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการดาน Leading

162

ผลจากตารางท 4.7 และภาพท 4.2 ในดานความเหมาะสมพอดของโมเดลกบขอมลเชงประจกษ พบวา ไค-สแควร และ df มคาเทากบ 0 และไมมนยสาคญทางสถต (p=1.00) แสดงวา โมเดลองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการดาน Leading มความเหมาะสมพอดกบขอมลเชงประจกษเมอพจารณาจากโมเดลการวด พบวา นาหนกองคประกอบแบบมาตรฐานของตวชวดมคาอยระหวาง .46 - .49 และมนยสาคญทางสถตทกคา p < .01 และคาสหสมพนธพหคณกาลงสองของตวชวดมคาอยระหวาง .73 - .82 แสดงวาตวชวดทกตวมความเทยงตรงสง และมความเชอถอไดสงในการชวดตวแปรโครงสรางขององคประกอบ Serving นอกจากนเมอพจารณาตวแปรโครงสรางขององคประกอบดาน Leading พบวา มความเชอมนเชงโครงสราง (Pc = .91, มากกวา .70) มความแปรผนของความเชอมนเชงโครงสรางสงเชนกน (Pv = .78) แสดงใหเหนวา คาความคลาดเคลอนกอใหเกดการผนแปรในตวชวดนอยกวาตวแปรโครงสราง (3) การวเคราะหองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการดาน Performing

การวเคราะหองคประกอบดาน Performingเปนการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนวา สามารถใชตวแปร Stewardship Growth Awareness และ Building เปนตวแปรชวดโครงสรางภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ดาน Leading ทเหมาะสมหรอไม ดงรายละเอยดทแสดงในตารางและภาพตอไปน

163

ตารางท 4.8 ผลการวเคราะหองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการดาน Performing

ตวแปรโครงสราง/ตวชวด SE t XTR .

2 Pc Pv Performing - - - - 0.94 0.78 Stewardship 0.52 0.01 70.29 0.90 Growth 0.51 0.01 75.33 0.83 Awareness 0.45 0.01 63.55 0.83 Building 0.49 0.01 68.77 0.88

ดชนบงชความเหมาะสม เกณฑ ผลการวเคราะห ผลบงช 1. คาไค – สแควร ( 2 ) ไมมนยสาคญ

P>.05 0.17 เหมาะสมด

2. คา GFI มคาตงแต .90 ขนไป 1.00 เหมาะสมด 3. คา AGFI มคาตงแต .90 ขนไป 0.99 เหมาะสมด 4. คา SRMR มคาตากวา 0.05 0.00 เหมาะสมด 5. คา RMSEA นอยกวา .08 0.02 เหมาะสมด 6. คา CN 200 14239.84 เหมาะสมด 7. คา Construct Reliability : Pc มคาตงแต .70 ขนไป 0.94 เหมาะสมด 8. คา Variance Extracted : Pv มคาตงแต .50 ขนไป 0.78 เหมาะสมด

ภาพประกอบท 4.3 ผงเสนทางองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการดาน Performing

164

ผลจากตารางท 4.8 และภาพท 4.3 ในดานความเหมาะสมพอดของโมเดลกบขอมลเชงประจกษ พบวา ไค-สแควรเทากบ 1.87 และ df มคาเทากบ 1 และไมมนยสาคญทางสถต (p=0.17) และคา RMSEA เทากบ 0.02 แสดงวา โมเดลองคประกอบดาน Performingมความเหมาะสมพอดกบขอมลเชงประจกษ เมอพจารณาจากโมเดลการวด พบวา น าหนกองคประกอบแบบมาตรฐานของตวชวดมคาอยระหวาง .45 - .52 และมนยสาคญทางสถตทกคา p < .01 และคาสหสมพนธพหคณกาลงสองของตวชวดมคาอยระหวาง .83 - .90 แสดงวาตวชวดทกตวมความเทยงตรงสง และมความเชอถอไดสงในการชวดตวแปรโครงสรางขององคประกอบ Performingนอกจากนเมอพจารณาตวแปรโครงสรางขององคประกอบดาน Performingพบวา มความเชอมนเชงโครงสราง (Pc = .94, มากกวา .70) มความแปรผนของความเชอมนเชงโครงสรางสงเชนกน (Pv = .78) แสดงใหเหนวา คาความคลาดเคลอนกอใหเกดการผนแปรในตวชวดนอยกวาตวแปรโครงสราง (4) การวเคราะหองคประกอบยนยนอนดบหนง

ตารางท 4.9 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทหนง

ตวแปรโครงสราง/ตวชวด SE t XTR .

2 Pc Pv Serving - - - - 0.90 0.74 Listening 0.47 0.01 63.10 0.74 - - Empathy 0.48 0.01 61.52 0.71 - - Healing 0.47 0.01 60.53 0.77 - - Leading - - - - 0.91 0.78 Persuasion 0.47 0.01 69.11 0.78 - - Conceptualization 0.45 0.01 65.90 0.73 - - Foresight 0.49 0.01 71.09 0.83 - - Performing - - - - 0.94 0.80 Stewardship 0.51 0.01 71.90 0.81 - - Growth 0.49 0.01 72.10 0.83 - - Awareness 0.48 0.01 66.33 0.80 - - Building 0.48 0.01 68.80 0.77 - -

165

ตารางท 4.9 (ตอ)

ดชนบงชความเหมาะสม เกณฑ ผลการวเคราะห ผลบงช 1. คาไค – สแควร ( 2 ) ไมมนยสาคญ P>.05 0.08 เหมาะสมด 2. คา GFI มคาตงแต .90 ขนไป 1.00 เหมาะสมด 3. คา AGFI มคาตงแต .90 ขนไป 0.98 เหมาะสมด 4. คา SRMR มคาตากวา 0.05 0.00 เหมาะสมด 5. คา RMSEA นอยกวา .08 0.01 เหมาะสมด 6. คา CN 200 5639.94 เหมาะสมด

ภาพประกอบท 4.4 ผงเสนทางตวแปรโครงสรางองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการ สามองคประกอบกบตวชวด

166

ผลจากตารางท 4.9 และภาพท 4.4 ในดานความเหมาะสมพอดของโมเดลกบขอมลเชงประจกษ พบวา คาไค-สแควร มคาเทากบ 15.40, df = 9 และ P เทากบ .08 ซงไมมนยสาคญทางสถต (p>.05) แสดงวา โมเดลมความเหมาะสมพอดกบขอมลเชงประจกษ เมอพจารณาคา คอ Minimum Fit Function Chi – square, Goodness of Fit Index (GFI), Adjusted Goodness of Fit Index (AGFI), Standardized Root Mean squared Residual (SRMR), Root Mean Square Error of Approximation (RMSEA), Critical N (CN), และ Standardized Solution จะเหนวา เปนไปตามเกณฑทกาหนดทกคา จงสรปไดวา โมเดลองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการทงสามองคประกอบมความเหมาะสมพอดกบขอมลเชงประจกษ เมอพจารณาคาน าหนกองคประกอบแบบมาตรฐาน (Standardized Factor Loading : ) ซงเปนสมประสทธความเทยงตรงมาตรฐาน (Standardized Validity Coefficients) คาความคลาดเคลอนมาตรฐาน (SE) สถตทดสอบท (t-test) ทดสอบนยสาคญทางสถตของคาน าหนกองคประกอบและคานวณคาสหสมพนธคณกาลงสอง (Square Multiple Correlation : SMC หรอ

XTR .2 ) ซงเปนสมประสทธความเชอถอไดของตวแปรชวด กเปนไปตามเกณฑทตงไวทกคา

นอกจากน จะเหนวา ตวแปรโครงสรางของท งสามองคประกอบ มความเชอมนเชงโครงสราง (Construct Reliability : Pc) สง คอ 0.90, 0.91, 0.94 (มากกวา 0.70)และมคาความผนแปรของคาความเชอมนเชงโครงสราง ซงเปนคาเฉลยของการผนแปรทสกดได (Variance Extracted : Pv) สงเชนกน คอ0.74, 0.78, 0.80 (มากกวา 0.50) แสดงวา คาความคลาดเคลอนกอใหเกดการแปรผนในตวชวดนอยกวาตวแปรโครงสราง (5) การวเคราะหองคประกอบยนยนอนดบทสอง การวเคราะหในขนตอนน เปนการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสองเพอศกษาวาองคประกอบทงสามองคประกอบ คอ Serving Leading และ Performingเปนองคประกอบของ SERVANT โดยผวจยไดใชโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป LISREL คานวณคาดชนบงชความเหมาะสมพอดของโมเดลกบขอมลเชงประจกษ และเลอกแปลผลจากสถตและดชนทวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสอง ดงน คอ Minimum Fit Function Chi – square, Goodness of Fit Index (GFI), Adjusted Goodness of Fit Index (AGFI), Standardized Root Mean squared Residual (SRMR), Root Mean Square Error of Approximation (RMSEA), Critical N (CN), และคานวณคาองคประกอบแบบมาตรฐาน (Standardized Factor Loading : ) ซงเปนสมประสทธความเทยงตรงมาตรฐาน (Standardized Validity Coefficients) คาความคลาดเคลอนมาตรฐาน (SE) สถตทดสอบท (t-test) ทดสอบนยสาคญทางสถตของคาน าหนกองคประกอบ และคานวณคาสหสมพนธคณกาลงสอง (Square Multiple Correlation : SMC หรอ XTR .

2 )ซงเปนสมประสทธความเชอถอไดของตวแปรชวด จากนนคานวณคาความเชอมนเชงโครงสราง (Construct Reliability : Pc) ซงควรมคาอยางนอยเทากบ 0.70และคาความผนแปรของคาความเชอมนเชงโครงสราง ซงเปนคาเฉลยของการผน

167

แปรทสกดได (Variance Extracted : Pv) ซงควรมคาอยางนอยเทากบ 0.50 ดงผลการวเคราะหแสดงในตาราง และภาพตอไปน

ตารางท 4.10 การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสองของภาวะผนาแบบใฝบรการ ทงสามองคประกอบ ตวแปรแฝง ตวชวด SE t XTR .

2 Pc Pv SERVANT - - - - - - 0.95 0.67 Serving 1.00 - - - - - 0.81 0.59 Listening 0.77 0.00 0.00 0.59 - - Empathy 0.75 0.01 60.71 0.56 - - Healing 0.78 0.01 57.85 0.61 - - Leading 0.95 - - - - - 0.92 0.78 Persuasion 0.88 0.00 0.00 0.78 - - Conceptualization 0.86 0.01 72.72 0.74 - - Foresight 0.91 0.01 77.76 0.83 - - Performing 1.00 - - - - - 0.94 0.80 Stewardship 0.90 0.00 0.00 0.81 - - Growth 0.91 0.01 89.83 0.83 - - Awareness 0.90 0.01 73.20 0.81 - - Building 0.87 0.01 80.29 0.76 - -

ดชนบงชความเหมาะสม เกณฑ ผลการวเคราะห ผลบงช 1. คาไค–สแควร ( 2 ) ไมมนยสาคญ P>.05 0.18 เหมาะสมด 2. คา GFI มคาตงแต .90 ขนไป 1.00 เหมาะสมด 3. คา AGFI มคาตงแต .90 ขนไป 1.00 เหมาะสมด 4. คา SRMR มคาตากวา 0.05 0.00 เหมาะสมด 5. คา RMSEA นอยกวา .08 0.01 เหมาะสมด 6. คา CN 200 6306.83 เหมาะสมด

168

SERVANT

Serving

Leading

Performing

Listening

Empathy

Healing

persuasion

Conceptualization

Foresight

Stewards

Growth

Awarenes

Building

0.77

0.75

0.78

0.88

0.86

0.91

0.90

0.91

0.90

0.87

1.00

0.95

1.00

Chi-Square = 18.56 , df = 14, p-value = 0.18 , RMSEA = 0.01

ภาพประกอบท 4.5 ผงเสนทางตวแปรโครงสรางองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการ สามองคประกอบกบตวชวด ผลจากตารางท 4.10 และภาพท 4.5 พบวา ความเหมาะสมพอดของโมเดลกบขอมลเชงประจกษ พบวา คาไค-สแควร มคาเทากบ 18.56, df = 14และ P เทากบ .18 ซงไมมนยสาคญทางสถต (p>.05) แสดงวา โมเดลมความเหมาะสมพอดกบขอมลเชงประจกษ เมอพจารณาคา คอ Minimum Fit Function Chi – square, Goodness of Fit Index (GFI), Adjusted Goodness of Fit Index (AGFI), Standardized Root Mean squared Residual (SRMR), Root Mean Square Error of Approximation (RMSEA), Critical N (CN), และ Standardized Solution จะเหนวา เปนไปตามเกณฑความเหมาะสมพอดทกาหนด จงสรปวา โมเดลองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการทงสามองคประกอบมความเหมาะสมพอดกบขอมลเชงประจกษ สาหรบโมเดลการวดพบวา คาน าหนกองคประกอบแบบมาตรฐาน (Standardized Factor Loading : ) ของตวชวดสามตวในองคประกอบ Serving มคาระหวาง 0.75 – 0.78 องคประกอบ Leading มคาระหวาง 0.86 – 0.91 และองคประกอบ Performingมคาระหวาง 0.87 – 0.91 โดยม

169

นยสาคญทางสถตทระดบ .05 ทกคา (p<.05) คาสหสมพนธพหคณกาลงสองของตวชวดในสามองคประกอบมคา 0.56 – 0.61, 0.74 – 0.83, และ 0.76 – 0.83 ตามลาดบ ซงแสดงใหเหนวา ตวชว ดทกตวมความเทยงตรงสงและมความเชอถอไดสงในการชวดตวแปรโครงสรางขององคประกอบดาน Serving Leading และ Performing สวนตวแปรโครงสรางจะเหนวามน าหนกองคประกอบแบบมาตรฐาน ( ) ของสามองคประกอบสงคอ 1.00, 0.95, และ 1.00 แสดงวา องคประกอบทงสามมความเทยงตรงสงในการเปนองคประกอบของ SERVANT ของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา หรออาจกลาวไดวา ภาวะผนาใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ประกอบดวย องคประกอบ Serving องคประกอบ Leading และองคประกอบ Performing ทมความถกตองสง นอกจากน เมอพจารณาคาความเชอมนเชงโครงสราง (Construct Reliability : Pc) ของทงสามองคประกอบ จะเปนวามคาสง คอ 0.81, 0.92, 0.94 (มากกวา 0.70)และมคาความผนแปรของคาความเชอมนเชงโครงสราง ซงเปนคาเฉลยของการผนแปรทสกดได (Variance Extracted : Pv) สงเชนกน คอ0.59, 0.78, 0.80 (มากกวา 0.50) และเมอพจารณาในภาพรวมกจะเหนวา มคาสงเชนเดยวกน คอ 0.95 และ 0.67 ซงแสดงวา คาความคลาดเคลอนกอใหเกดการแปรผนในตวชวดนอยกวาตวแปรโครงสราง สรปไดว า ภาวะผ นาแบบใฝบรการของผ บ รหารสานกงานเขตพน ทการศกษา ประกอบดวย 3 องคประกอบ คอ Serving Leading และ Performing จงยอมรบสมมตฐานทตงไวในขอ 2ดโมเดลองคประกอบเชงยนยนภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาตามภาพประกอบท 4.6

170

ภาพประกอบท 4.6 โมเดลภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

การสรางมโนทศน

การโนมนาวใจ

การมองการณไกล

การเหนอกเหนใจ

การรบรรบฟง

การกระตนเยยวยา

การพทกษรกษา

การตระหนกร

การมงมนพฒนาคน

การสรางชมชน

Serving

Leading

Performing

SERVANT

171

ตารางท 4.11 ผลการประเมนยนยนความถกตองของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหาร สานกงานเขตพนทการศกษาโดยผทรงคณวฒ

องคประกอบ S.D. แปลผล

องคประกอบหลกท 1 เรมตนบรการ 4.58 0.41 มากทสด 1.1 องคประกอบยอยการรบรรบฟง 4.67 0.47 มากทสด 1.2 องคประกอบยอยการเหนอกเหนใจ 4.75 0.43 มากทสด 1.3 องคประกอบยอยการกระตนเยยวยา 4.33 0.62 มากทสด องคประกอบหลกท 2 ประสานทศทาง 4.39 0.43 มากทสด 2.1 องคประกอบยอยการโนมนาวใจ 4.42 0.76 มากทสด 2.2 องคประกอบยอย การสรางมโนทศน 4.42 0.76 มากทสด 2.3 องคประกอบยอยการมองการณไกล 4.33 0.47 มากทสด องคประกอบหลกท 3 สรางสมฤทธผล 4.50 0.37 มากทสด 3.1 องคประกอบยอยการพทกษรกษา 4.58 0.49 มากทสด 3.2 องคประกอบยอย การมงมนพฒนาคน 4.42 0.64 มากทสด 3.3 องคประกอบยอยการตระหนกร 4.33 0.47 มากทสด 3.4 องคประกอบยอยการสรางชมชน 4.67 0.62 มากทสด

เฉลย 4.49 0.40 มากทสด

จากตารางท 4.11 รปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษามความถกตองโดยภาพรวมและรายขอ ในระดบมากทสด เ มอพจารณาคาเฉลยความคดเหนของผ เ ชยวชาญทมตอความถกตองของรปแบบ ภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา พบวา มคาเทากบ 4.49 ดงน นผลการประเมนจงสรปไดวา ดานความถกตองของรปแบบภาวะผ นาแบบใฝบรการ ของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา อยในระดบ มากทสด

172

ตารางท 4.12 ผลการประเมนยนยนความเหมาะสมของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของ ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาโดยผทรงคณวฒ

องคประกอบ S.D. แปลผล

องคประกอบหลกท 1 เรมตนบรการ 4.14 0.52 มาก 1.1 องคประกอบยอยการรบรรบฟง 4.33 0.75 มากทสด 1.2 องคประกอบยอยการเหนอกเหนใจ 4.25 0.60 มากทสด 1.3 องคประกอบยอยการกระตนเยยวยา 3.83 0.69 มาก องคประกอบหลกท 2 ประสานทศทาง 4.67 0.43 มากทสด 2.1 องคประกอบยอยการโนมนาวใจ 4.67 0.47 มากทสด 2.2 องคประกอบยอย การสรางมโนทศน 4.75 0.60 มากทสด 2.3 องคประกอบยอยการมองการณไกล 4.58 0.64 องคประกอบหลกท 3 สรางสมดลการพฒนา 4.13 0.47 มาก 3.1 องคประกอบยอยการพทกษรกษา 4.00 0.82 มาก 3.2 องคประกอบยอย การมงมนพฒนาคน 4.50 0.65 มากทสด 3.3 องคประกอบยอยการตระหนกร 4.17 0.69 มาก 3.4 องคประกอบยอยการสรางชมชน 3.83 0.80 มาก

เฉลย 4.31 0.47 มากทสด

จากตาราง 4.12 รปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษามความเหมาะสมโดยภาพรวมและรายขอ ในระดบมากทสด เมอพจารณาคาเฉลยความคดเหนของผเชยวชาญทมตอความเหมาะสมของรปแบบ ภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา พบวา มคาเทากบ 4.31 ดงน นผลการประเมนจงสรปไดวา ดานความเหมาะสมของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการ ของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา อยในระดบ มากทสด

173

ตารางท 4.13 ผลการประเมนยนยนความเปนไปไดของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของ ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาโดยผทรงคณวฒ

องคประกอบ S.D. แปลผล

องคประกอบหลกท 1 เรมตนบรการ 4.72 0.45 มากทสด 1.1 องคประกอบยอยการรบรรบฟง 4.75 0.43 มากทสด 1.2 องคประกอบยอยการเหนอกเหนใจ 4.83 0.37 มากทสด 1.3 องคประกอบยอยการกระตนเยยวยา 4.58 0.64 มากทสด องคประกอบหลกท 2 ประสานทศทาง 4.50 0.44 มากทสด 2.1 องคประกอบยอยการโนมนาวใจ 4.67 0.47 มากทสด 2.2 องคประกอบยอย การสรางมโนทศน 4.33 0.62 มากทสด 2.3 องคประกอบยอยการมองการณไกล 4.50 0.50 มากทสด องคประกอบหลกท 3 สรางสมดลการพฒนา 4.48 0.40 มากทสด 3.1 องคประกอบยอยการพทกษรกษา 4.42 0.76 มากทสด 3.2 องคประกอบยอย การมงมนพฒนาคน 4.33 0.47 มากทสด 3.3 องคประกอบยอยการตระหนกร 4.33 0.62 มากทสด 3.4 องคประกอบยอยการสรางชมชน 4.83 0.37 มากทสด

เฉลย 4.57 0.43 มากทสด

จากตาราง 4.13 รปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษามความเปนไปได โดยภาพรวมและรายขอ ในระดบมากทสด เ มอพจารณาคาเฉลยความคดเหนของผ เ ชยวชาญทมตอความถกตองของรปแบบ ภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา พบวา มคาเทากบ 4.57 ดงน นผลการประเมนจงสรปไดวา ดานความเปนไปไดของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการ ของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา อยในระดบ มากทสด

174

ตารางท 4.14 ผลการประเมนยนยนการนาไปใชประโยชนไดของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการ ของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาโดยผทรงคณวฒ

องคประกอบ S.D. แปลผล

องคประกอบหลกท 1 เรมตนบรการ 4.61 0.43 มากทสด 1.1 องคประกอบยอยการรบรรบฟง 4.75 0.43 มากทสด 1.2 องคประกอบยอยการเหนอกเหนใจ 4.50 0.65 มากทสด 1.3 องคประกอบยอยการกระตนเยยวยา 4.58 0.49 มากทสด องคประกอบหลกท 2 ประสานทศทาง 4.28 0.43 มากทสด 2.1 องคประกอบยอยการโนมนาวใจ 4.08 0.76 มาก 2.2 องคประกอบยอย การสรางมโนทศน 4.33 0.75 มากทสด 2.3 องคประกอบยอยการมองการณไกล 4.42 0.64 มากทสด องคประกอบหลกท 3 สรางสมดลการพฒนา 4.69 0.40 มากทสด 3.1 องคประกอบยอยการพทกษรกษา 4.75 0.43 มากทสด 3.2 องคประกอบยอย การมงมนพฒนาคน 4.75 0.43 มากทสด 3.3 องคประกอบยอยการตระหนกร 4.50 0.76 มากทสด 3.4 องคประกอบยอยการสรางชมชน 4.75 0.43 มากทสด

เฉลย 4.53 0.42 มากทสด

จากตาราง 4.14 รปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาในดานการนาไปใชประโยชน โดยภาพรวมและรายขอ ในระดบมากทสด เ มอพจารณาคาเฉลยความคดเหนของผ เ ชยวชาญทมตอความถกตองของรปแบบ ภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา พบวา มคาเทากบ 4.53 ดงนนผลการประเมนจงสรปไดวา ดานการนาไปใชประโยชนของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการ ของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา อยในระดบ มากทสด

175

ตารางท 4.15 สรปผลการประเมนการพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหาร สานกงานเขตพนทการศกษาในภาพรวม

ประเดนการประเมน คะแนน ระดบคณภาพ

1. ความถกตองของรปแบบ 4.49 มากทสด 2. ความเหมาะสมของรปแบบ 4.31 มากทสด

3. ความเปนไปไดของรปแบบ 4.57 มากทสด

4. การนาไปใชประโยชน 4.53 มากทสด

เฉลยของคะแนนของประเดนการประเมน 4.48 มากทสด

จากตารางท 4.15 พบวา คาเฉลยคะแนนของประเดนการประเมน 4 ประเดน มคาเฉลยเทากบ 4.48 ดงนน ผลการประเมนจงสรปไดวาผทรงคณวฒเหนดวยในระดบมากทสดกบรปแบการพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ทผวจยพฒนาขน

บทท 5 สรปผลการวจย และขอเสนอแนะ

การศกษาวจยการพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา มวตถประสงคเพอพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาและเพอประเมนความสอดคลองของรปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ

ประชากรทใชในการวจย คอ 1) ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา จานวน 225 เขต ในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย ผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา และรองผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา จานวน 2,056 คน และ 2) ผบรหารสถานศกษาหรอโรงเรยนในสงกดสานกงานคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ประมาณ 31,000 โรงประกอบดวย ผอานวยการโรงเรยน รองผอานวยการโรงเรยน หรอขาราชการครผรกษาราชการแทนผอานวยการโรงเรยนรวมจานวนประมาณ 30,000 คน กลมตวอยางจานวน 4,008 คน และผมสวนรวมใหขอมล 26 คนโดยเปนผทรงคณวฒในดานการบรหารการศกษา ภาวะผนา การวดและประเมนผล การบรหารจดการเขตพนทการศกษาและสถานศกษา

ตวแปรทใชในการศกษาองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการไดมาจากการทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ คอ ทฤษฎ ระเบยบ กฎหมายการบรหารจดการสานกงานเขตพนทการศกษา แนวโนมการบรหารจดการศกษา ผนา ภาวะผนาโดยทวไป ภาวะผนาแบบใฝบรการ การพฒนารปแบบหรอโมเดล โดยเรมแรกไดวเคราะหหาองคประกอบของภาวะผนาแบบใฝบรการ ไดเปนองคประกอบยอย จานวน10 คณลกษณะ ซงตรงหรอคลายกบแนวทฤษฎเดมของกรนลฟ(Greenleaf) ทพฒนาขนโดยเสปยรส (Spears) จากนนไดทาการรวมกลมองคประกอบยอยได 3 กลม เ รยกวาองคประกอบหลก ไดแก 1) องคประกอบดาน เ รมตนบรการ (Serving)ม 3 องคประกอบยอย คอการรบรรบฟง (Listening)การเหนอกเหนใจ (Empathy)การกระตนเยยวยา (Healing)2) องคประกอบดาน ประสานทศทาง (Leading) ประกอบดวย การโนมนาวใจ (Persuasion) การสรางมโนทศน (Conceptualization)การมองการณไกล (Foresight)3) องคประกอบดาน สรางสมฤทธผล (Performing)ประกอบดวย การพทกษรกษา (Stewardship)การมงมนพฒนาคน (Commitment to the growth) การตระหนกร (Awareness) และการสรางชมชน (Building Community)

177

เครองมอทใชในการเกบรวมรวบขอมลมทงเชงคณภาพและเชงปรมาณ โดยเชงคณภาพ เปนแบบสมภาษณเชงลกมโครงสราง จานวน 2 ฉบบ สาหรบสมภาษณผทรงคณวฒ จานวน 9 คน ในชวงแรกเพอจดทารางองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา สวนฉบบทสองเปนแบบสมภาษณผทรงคณวฒ จานวน 12 คน ในขนตอนสดทายเพอใหขอคดเหนและประเมนโมเดลในความเหมาะสมดานตาง ๆ 4 ดาน คอ ความถกตอง ความเหมาะสม เปนไปได และการนาไปใชประโยชนอกสวนหนง เปนแบบสอบถามเชงปรมาณ จานวน 1 ฉบบ สาหรบเกบขอมลพฤตกรรมภาวะผนาแบบใฝบรการ จากกลมตวอยางทเปนผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาและผบรหารสถานศกษา แบงเปน 2 ตอนคอ ตอนท 1 เปนขอมลสวนตวของผตอบแบบสอบถาม ในลกษณะของการเลอกตรวจสอบรายการ (Check list) ประกอบดวย ตาแหนง สงกด เพศ อาย การศกษา อายงานในตาแหนงปจจบน และอายราชการทปฏบตหนาทผบรหาร และตอนท 2 แบบสอบถามวดภาวะผนาแบบใฝบรการ เปนแบบมาตรประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบคอ เปนจรงมากทสด เปนจรงมาก เปนจรงปานกลาง เปนจรงนอย และเปนจรงนอยทสดวเคราะหขอมลโดยการตรวจสอบคณภาพเครองมอ และตรวจสอบขอมลเบองตน เกยวกบลกษณะการแจกแจงของตวแปรทศกษาดวยการวเคราะหการแจกแจงความถ (Frequency) คาเฉลย (Mean) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation) คาตาสด (Minimum) คาสงสด (Maximum) คาความเบ (Skewness) คาความโดง (Kurtosis) คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน และทดสอบนยสาคญดวยสถต t – test เพอใชเปนขอมลพนฐานสาหรบการวเคราะหโมเดลภาวะผนาแบบใฝบรการ โดยใชโปรแกรมสาเรจรปทางสถต แลวแปลผลคาเฉลยระดบภาวะผนาแบบใฝบรการและวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis: CFA) ของตวบงชภาวะผนาแบบใฝบรการ โดยการประเมนความเหมาะสมพอดของโมเดลกบขอมลเชงประจกษในภาพรวม (Overall model fit measure) และประเมนความเหมาะสมพอดขององคประกอบในโมเดล (Component model fit measure) ดวยโปรแกรม LISREL มคาสถต คอ 1) คาความคลาดเคลอนมาตรฐานและสหสมพนธของคาประมาณพารามเตอร (Standard Errors and Correlations of Estimates) 2) สหสมพนธพหคณและสมประสทธการพยากรณ (Multiple Correlation and Coefficients of Determination) 3) คาสถตวดระดบความสอดคลอง (Goodness of Fit Measures)ไดแก คาสถตไค-สแควร (Chi-square Goodness of Fit Index) ดชนวดระดบความสอดคลอง (Goodness of Fit Index: GFI)ดชนวดระดบความเหมาะสมพอดทปรบแกแลว(Adjusted Goodness of Fit Index: AGFI)ดชนรากมาตรฐานคาเฉลยกาลงสองของเศษเหลอ(Standard Root Mean Square Residual : SRMR)ดชนรากกาลงสองเฉลยของความแตกตางโดยประมาณ (Root MeanErrorof Approximation: RMSEA)คา CN (Critical N) ความเชอถอเชงโครงสราง (Construct Reliability: Pc) และคาความแปรปรวนทสกดได (Variance extracted: Pv)

178

สรปผลการวจย ผลการวจยสรปไดดงน 1. ผลการศกษาระดบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ในภาพรวมและรายองคประกอบ ผลการวจย พบวา ภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาในภาพรวมอยในระดบมากทสด( X = 4.25) และในสวนองคประกอบหลกมคาเฉลยเรยงลาดบคาเฉลยจากสงไปหาตา คอ ดาน ประสานทศทาง(Leading) ( X =4.29)สรางสมฤทธผล (Performing) ( X =4.26)และเรมตนบรการ (Serving) ( X =4.20)ตามลาดบ เมอพจารณารายละเอยดพบวาตวแปร เรมตนบรการ (Serving)พบวา ในภาพรวมและรายองคประกอบมคาเฉลยอยในระดบมากถงมากทสดโดยมคาเฉลย( X ) อยระหวาง 4.19 – 4.21 คาสวนเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง .55 ถง .57 มคาความเบ อยระหวาง -.27 ถง -.47 และคาความโดงอยระหวาง - .03 ถง - .43 ตวแปร ประสานทศทาง (Leading)พบวา ในภาพรวมและรายองคประกอบมคาเฉลย( X )อยในระดบมากทสด โดยมคาเฉลย( X )อยระหวาง 4.24– 4.32 คาสวนเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง .52 ถง .54 มคาความเบ อยระหวาง -.34 ถง -.42 และคาความโดงอยระหวาง - .44 ถง - .54 ตวแปรสรางสมฤทธผล (Performing)พบวา ในภาพรวมและรายองคประกอบมคาเฉลย( X )อยในระดบมากทสด โดยมคาเฉลย( X )อยระหวาง 4.24– 4.28 คาสวนเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง .54 ถง .58 มคาความเบ อยระหวาง -.37 ถง -.53 และคาความโดงอยระหวาง - .09 ถง - .44 2. ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ประกอบดวย 3 องคประกอบ คอ Serving Leading Performing พบวา ตวแปรโครงสรางจะเหนวามน าหนกองคประกอบแบบมาตรฐาน ( ) คอ1.00, 0.95 และ 1.00 แสดงวา องคประกอบท งสามมความเทยงตรงสงในการเปนองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา หรออาจจะกลาวไดวา ภาวะผนาของผบรหารแบบใฝบรการประกอบดวยองคประกอบดาน Serving Leading Performing ทมความถกตองสง เพอพจารณาคาความเชอถอเชงโครงสรางของทงสามองคประกอบ (Construct Reliability: Pc) จะเหนวา มคาสง คอ 0.81, 0.92, 0.94 (มากกวา 0.70) และมคาความแปรปรวนทสกดได (Variance extracted: Pv) สงเชนกน คอ 0.59, 0.78, 0.80 (มากกวา 0.50) และเมอพจารณาในภาพรวมกจะเหนวามคาสงเชนเดยวกน คอ 0.95 และ 0.67 ซงแสดงวา คาความคลาดเคลอนกอใหเกดการผนแปรในตวชวดนอยกวาตวแปรโครงสราง จงสรปไดวา ภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ประกอบดวย 3 องคประกอบ คอ เ รมตนบรการ (Serving)ประสานทศทาง (Leading)สรางสมฤทธผล (Performing) จงยอมรบสมมตฐานทตงไว

179

อภปรายผลการวจย จากขอคนพบทไดจากการศกษา มประเดนสาคญทควรนามาอภปรายผล ดงน 1. ผลการศกษาภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาในภาพรวม และรายองคประกอบ พบวา ภาวะผนาในภาพรวมอยในระดบสง ตวแปรโครงสรางจะเหนวามน าหนกองคประกอบแบบมาตรฐาน ( ) ของสามองคประกอบสง คอ1.00, 0.95 และ 1.00 แสดงวา องคประกอบดงกลาวมความเทยงตรงสงในการเปนองคประกอบภาวะผนาแบบใฝบรการของผ บรหารสานกงานเขตพนทการศกษา และคาความเชอถอเชงโครงสรางของท งสามองคประกอบ (Construct Reliability: Pc) จะเหนวา มคาสง คอ 0.81, 0.92, 0.94 (มากกวา 0.70) และมคาความแปรปรวนทสกดได (Variance extracted: Pv) สงเชนกน คอ 0.59, 0.78, 0.80 (มากกวา 0.50) โดยในภาพรวมกจะเหนวามคาสงเชนเดยวกน คอ 0.95 และ 0.67 ซงแสดงวา คาความคลาดเคลอนกอใหเกดการผนแปรในตวชวดนอยกวาตวแปรโครงสราง จงสรปไดวา ภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ประกอบดวย3 องคประกอบ คอ Serving Leading Performing จงยอมรบสมมตฐานทต งไว ซงแสดงใหเหนองคประกอบในเชงทฤษฎมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ผลการศกษาดงกลาวขางตน สามารถวเคราะหไดวา อาจเนองมาจากการบรหารจดการในสานกงานเขตพนทการศกษา ยดหลกการกระจายอานาจทาใหการบรหารจดการแตละแหง สงเสรมการใชภาวะผนาของผบรหาร ตลอดจนสงเสรมใหสานกงานเขตพนทการศกษาแตละแหงมความอสระในการบรหารจดการทาใหเออตอการใชภาวะผนาในระดบสง ซงสอดคลองกบแนวคดของผลจากการศกษาดงกลาวขางตน สามารถวเคราะหไดวา อาจเนองมาจากการบรหารจดการในสานกงานเขตพนทการศกษา ยดหลกการกระจายอานาจทาใหการบรหารจดการแตละแหง สงเสรมการใชภาวะผนาของผบรหาร ตลอดจนสงเสรมใหสานกงานเขตพนทการศกษาแตละแหงมความอสระในการบรหารจดการทาใหเออตอการใชภาวะผนาในระดบสง ซงสอดคลองกบแนวคดของเสปยรและลอเรนซ (Spears & Lawrence, 2002), ยลค(Yulk, 2002) และสเปยร (Spears, 2004) เมอพจารณาคาเฉลยในแตละองคประกอบ พบวา Leading มคาเฉลยสงสด ในขณะท Serving มคาเฉลยเปนอนดบสดทาย ในกรณ Leading สงนนนาจะมาจากการบรหารของสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทยดหลกกระจายอานาจใหสานกงานเขตพนทการศกษาทาใหการบรหารจดการแตละเขตพนทมความอสระในการบรหารจดการตามบรบทของพนททาใหเออตอการใชภาวะผนาระดบสง ซงสอดคลองกบแนวคดของบราวน (Brown, 1999:p. 73) ในขณะท Serving มคาเฉลยเปนอนดบสดทาย โดยทองคประกอบยอยทแสดงการเหนอกเหนใจ (Empathy) ไมมากนกโดยเฉพาะในดานการสรางบรรยากาศใหแตละบคคลรสกผอนคลายอารมณไดในสภาวการณทตงเครยดการใหโอกาสแตละบคคลไดทางานถงแมจะเคยผดพลาดหรอไมไดตามทคาดหวงไว การเขาใจในการแสดงออกของแตละบคคลถงแมจะรสกวากระทบกบ

180

ความรสก การปฏบตตอบคคลทกระดบดวยความเคารพบนฐานความแตกตางของแตละบคคล และการดแลชวยเหลอใหแตละบคคลไดรบประโยชนทพงไดใหเหมาะสมกบการปฏบตงาน จงทาใหคาเฉลยในภาพรวมดานนเปนอนดบสดทาย ซงสอดคลองกบแนวคดของนกวชาการหลายทานทใหทรรศนะไวสอดคลองกน เชน แนวคดของกรนลฟ (Greenleaf, 1977: p. 27) เปนตน ทไดเขยนไววา มบางอยางแฝงอยลกๆ ในการสนทนาสอสารของผทกาลงเจบปวดและผนา ซงสงนควบคมทศทางการสนทนาของเขา ซงเขาใจไดวาการแสวงหาความสมบรณโดยครบถวนของตวตนเอง เปนสงทพวกเขาแบงปน ผนาใฝบรการเปนผเยยวยารกษาจากจตวญญาณตนเองตอปญหาสวนตวและแผลภายในของผตาม รวมทงปญหาจากพลงตาง ๆ ทแบงแยกจากชมชนทเกดจากผลขององคการ คนจะทนทกขกบแผลสวนตวเปนประจาซงผนาแบบใฝบรการสามารถเยยวยารกษาไดอยางสมบรณดงนนผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาจงควรใหความสาคญในดานนมากยงขนเชนการรบรรบฟง ควรสรางวฒนธรรมเปดรบใหมากขนไมเลอกปฏบต เพราะตองทางานกบสถานศกษาทมหลายขนาดตางกนจานวนมาก การเขาอกเขาใจ เขาใจปญหาของหนวยงานในเชงลก การกระตนเยยวยามการใหกาลงใจและหาทางออกใหในฐานะผบรหารของสานกงานเขตพนทการศกษาถงแมวาสถานศกษาจะบรหารงานในลกษณะใชโรงเรยนเปนฐานกตาม(SBM)การใหเวลาและจดสรรทรพยากรทจาเปน การใหความสาคญโดยการรบรรบฟงจงเปนสงจาเปนโดยการปลกฝงใหทกคนเอาใจใสเอออาทรซงกนและกนเปนตนซงตรงกบขอคดเหนของรนเก(Reinke, 2004: pp.30-57)ทกลาววาอนดบแรกของผมภาวะผนาแบบใฝบรการก คอ ตองเปนผเปดใจเปดรบเปดเผย (openness) ตามดวยวสยทศน (vision)และการพทกษรกษา(stewardship)ตามลาดบซงเรมตนบรการน นอกจาก ประกอบดวยการเหนอกเหนใจแลว ยงมเรองของการกระตนเยยวยา ดวย ซงทงหมดนเปนสวนหนงของการสอสารสมพนธ สรางความเขาใจอนดและเปนจดเรมตนสรางความไววางใจตอไป ซงเปนอกขนหนงของภาวะผนาแบบใฝบรการ

ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะระดบหนวยงาน จากผลการวเคราะหภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาแมวาในภาพรวมและรายดานจะอยในระดบสงมากทสดแตเมอพจารณาแตละดานซงเปนองคประกอบหลกจะเหนวาดาน เรมตนบรการ (Serving)มคาเฉลยเปนอนดบสดทายดงนนจงควรใหความสาคญในดานนมากยงขนเชนมการกากบตดตามดแล ไปเยยมเยยนสถานศกษา การใหเวลาและจดสรรทรพยากรทจาเปนใหโดยไมมการเลอกปฏบต รบฟงปญหา แกปญหาตลอดจนการปลกฝงใหทกคนเอาใจใสเอออาทรซงกนและกนเปนตน

181

2. ขอเสนอแนะระดบนโยบาย ในเชงนโยบายเกยวกบการพฒนาภาวะผนาแบบใฝบรการเนองจากผลการวจยพบวา

ภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาแมโดยภาพรวมและรายดานจะอยในระดบสงแตเมอพจารณาแตละดานจะเหนวาดานเรมตนบรการ(Serving)มคาเฉลยเปนอนดบสดทายดงนนจงควรใหความสาคญในดานนมากยงขน

3. ขอเสนอแนะในการพฒนา เนองจากภาวะผนาเปนสงทพฒนา จงควรมการพฒนาภาวะผนาซงมหลายรปแบบ โดยเฉพาะภาวะผนาแบบใฝบรการ มความสาคญอยางยง เนองจากปจจบนสถานการณไดเปลยนไปแลวจากเดมทมผนาเปนผสงการ แตไดพลกโฉมไปเปนผนาทเอออานวย สงเสรมความสะดวก เปนแบบอยางในการใหบรการดแลเพอใหผรวมงานสามารถนาตนเองได มความเกงขน ดขนและบรการไดมากขน ดงนน จงควรมการพฒนาภาวะผนาแบบใฝบรการอยางเปนรปธรรม

4. ขอเสนอแนะสาหรบการวจยครงตอไป เนองจากการวจยครงน กลมตวอยางในการวจยเปนกลมตวอยางจากทกภาคซงมวฒนธรรมตางกน จงควรแบงเปนภาคภมศาสตรและอาจแบงเปนสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาและประถมศกษาดวยกได เนองจากมจานวนรองผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาแตกตางกน รวมทงความแตกตางของระดบสถานศกษา และจานวนสถานศกษา รวมทงควรนาภาวะผนาแบบใฝบรการไปเชอมโยงกบเรองอน ๆ ทเกยวของและเปนประโยชนในการบรหารการศกษาทจะทาใหคนเปนคนด เชน ความเปนพลเมอง (Civic) พฤตกรรมการเปนพลเมองด (OCB) และความฉลาดทางอารมณ (EQ) เปนตน

บรรณานกรม

182

บรรณานกรม กระทรวงศกษาธการ. 2553.แผนการศกษาแหงชาต (พ.ศ.2545 – 2559)สบคนเมอ 10 สงหาคม2554 จากhttp://www.sufficiencyeconomy.org กญญาโพธวฒน (2548). ทมผนาการเปลยนแปลงในโรงเรยนประถมศกษา: การศกษาทฤษฎ ฐานราก.วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑตสาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยขอนแกน. กลยาวาณชยบญชา. (2550). การวเคราะหสถต: สถตสาหรบการบรหารและวจย. พมพครงท 9.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. เกรยงศกดเจรญวงศศกด. (2541). มองฝนวนขางหนา: วสยทศนประเทศไทยป 2560. กรงเทพมหานคร:ซคเซสมเดย. ______. (2547). ความสาคญของการคดสรางสรรคสาหรบผบรหาร: ยทธศาสตรการพฒนา ผบรหารมออาชพ.กรงเทพมหานคร: แอล.ท.เพรส. ______. (2549). การคดเชงสรางสรรค.พมพครงท 7. กรงเทพมหานครซคเซสมเดย ขตตยากรรณสต. (2547). รายงานการวจยคณธรรมพฤตกรรมความซอตรงของคนไทย. กรงเทพมหานคร:สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต. จตมาวรรณศร. (2550). รปแบบความสมพนธเชงสาเหตของปจจยทสงผลตอวสยทศนของ

ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑตสาขาวชาการบรหารการศกษาบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยนเรศวร.

จไรรตนวรรณยง. (2551). การวเคราะหทกษะภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา ตามนโยบายการกระจายอานาจทางการศกษา.วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑตสาขาวชาการบรหารการศกษาบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยสยาม

ณฐฐนนทพราหมณสงข. (2550), การพฒนารปแบบความสมพนธเชงสาเหตของประสทธผล ในการบรหารแบบมสวนรวมของผอานวยการสถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาการศกษาดษฎบณฑตสาขาวชาการบรหารการศกษาบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยนเรศวร

ธระรญเจรญ. (2545). รายงานการวจยสภาพและปญหาการบรหารและการจดการศกษา ขนพนฐาน.กรงเทพมหานคร: ว.ท.ซ.คอมมวนเคชน

183

บรรณานกรม (ตอ) ______. (2550). ความเปนมออาชพในการจดและบรหารการศกษา: ยคปฏรปการศกษา.

กรงเทพมหานคร:ขาวฟาง นงลกษณวรชชย. (2542). โมเดลลสเรล: สถตวเคราะหสาหรบการวจย. พมพครงท3.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. นคมนาคอาย. (2549) .องคประกอบคณลกษณะผนาเชงอเลกทรอนกสและปจจยทมอทธพล ตอประสทธผลภาวะผนาเชงอเลกทรอนกสสาหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ปรญญานพนธปรญญาการศกษาดษฎบณฑตสาขาวชาการบรหารการศกษาบณฑต วทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. เนตรพณณายาวราช. (2546). ภาวะผนาและผนาเชงกลยทธ.กรงเทพมหานคร:

เซนทรลเอกซเพรส บญชมศรสะอาด. (2545). การวจยเบองตน.พมพครงท 7. กรงเทพมหานคร: สวรยาสาสน.

บญธรรมกจปรดาบรสทธ. (2549). เทคนคการสรางเครองมอรวบรวมขอมลสาหรบการวจย. พมพครงท 6.กรงเทพมหานคร:จามจรโปรดกธ.

บรชยศรมหาสาคร. (2548). มขบรหารสการเปนผนา: วสยทศนกบนกบรหารการจงใจคน เพอสมฤทธผลของงาน.กรงเทพมหานคร: สถาบนพฒนาผบรหารการศกษา.

______. (2553). ฉลาดรอยางผนา :มขบรหารสการเปนผนาเลม 6. กรงเทพมหานคร: แสงดาว. ประยทธชสอน. (2548). พฤตกรรมภาวะผนาและแนวทางการพฒนาสความเปนผบรหาร

การศกษามออาชพของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑตสาขาวชาการบรหารการศกษาบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยขอนแกน.

ปานจกษเหลารตนวรพงษ (2548). การศกษาความสมพนธตางระดบและโครงสราง ความสมพนธระหวางความสามารถในการสอสารการรบรการสนบสนนขององคการการแลกเปลยนระหวางผนากบผตามและผลการปฏบตงานของพนกงานในเขตนคมอตสาหกรรม. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรดษฎบณฑตสาขาวชาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกตบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต). (2547). ธรรมนญชวต.พมพครงท 3. นครปฐม: สานกงาน พธศาสนาแหงชาต.

184

บรรณานกรม (ตอ)

______. (2548). วสยธรรมเพอเบกนาวสยทศน.พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: พมพสวย. พชายรตนดลกณภเกต. (2552). องคการและการบรหารจดการ.นนทบร: ธงคบยอนดบคส. เพญพรทองสก. (2553). ตวแบบสมการโครงสรางภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหาร

สถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑตสาขาวชาการบรหารการศกษาบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยขอนแกน.

มนตรแยมกสกร. (2544). วสยทศน: ปญหาสาหรบผนาทางการศกษาในศตวรรษท 21.วารสาร ศกษาศาสตร,13(1), 19-30.

ระภพรรณรอยพลา. (2554). การพฒนารปแบบการเสรมสรางภาวะผนาในการประชาสมพนธ ของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน. ปรญญาครศาสตรดษฎบณฑตสาขาภาวะผนาทางการบรหารการศกษามหาวทยาลยราชภฏสกลนคร

รเรองรองรตนวไลสกล. (2547). ความรสกเชงจรยธรรมความซอตรงและความรบผดชอบตอ สงคมของสมาชกรฐสภาไทย. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑตสาขาวชาสงคมวทยาบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยรามคาแหง

วโรจนสารรตนะ. (2553). การวจยทางการบรหารการศกษา: แนวคดและกรณศกษา. ขอนแกน:โรงพมพคลงนานาวทยา.

วรวธมาฆะศรานนท. (2544). การพฒนาวสยทศนผนา.กรงเทพมหานคร: เอกเปอรเนท. วระวฒนปนนตามย. (2544). ความเปนผนาในเชงกลยทธในการพฒนาทรพยากรมนษย.

จลสารพฒนาขาราชการ, 1(1), 25-28. สมยศชแจง. (2552). ภาวะผนาทางการศกษา.วารสารวทยาลยดสตธาน, 3(1), 48-59. สมศกดดลประสทธ. (2540). วสยทศน (vision).พลงแหงความสาเรจ, 7(69), 13 – 19. สมตสชฌกร. (2542). การตอนรบและบรการทเปนเลศ.กรงเทพมหานคร: วญญชน สมฤทธกางเพง. (2551). ปจจยทางการบรหารทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยน: การพฒนา และการตรวจสอบความตรงของตวแบบ. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรดษฎ

บณฑตสาขาวชาการบรหารการศกษาบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยขอนแกน. สมฤทธกางเพงและสรายทธกนหลง. (2553). ภาวะผนาใฝบรการในองคการ: แนวคด หลกการ ทฤษฎและงานวจย. พมพครงท 2. ขอนแกน: โรงพมพคลงนานาวทยา.

185

บรรณานกรม (ตอ)

สรายทธกนหลงสมานงามสนทและบญเชดภญโญอนนตพงษ. (2553). ยทธศาสตรการ พฒนาภาวะผนาใฝบรการของผบรหารมหาวทยาลยราชภฏในภาคตะวนออก

เฉยงเหนอ. วารสารบรหารการศกษามหาวทยาลยขอนแกน, 6(2), 83 - 98. สชาตประสทธรฐสนธ. (2546). ระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตร.พมพครงท 12.

กรงเทพมหานคร: สามลดา สชาตประสทธรฐสนธ, กรรณการสขเกษม, โสภตผองเสรและถนอมรตนประสทธเมตต.

(2551). แบบจาลองสมการโครงสราง: การใชโปรแกรม LISREL,PRELISและ SIMPLIS. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร:สามลดา

สดารตนสารสวาง. (2549). การบรหารในสงคมแหงความร.วารสารศกษาศาสตรปรทศน, 21(2) .หนา 9-15.มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

สภมาสองศโชต, สมถวลวจตรวรรณาและรชนกลภญญานวฒน. (2551). สถตการวเคราะห สาหรบการวจยทางสงคมศาสตร: เทคนคการใชโปรแกรม LISRELกรงเทพมหานคร: มสชนมเดย.

สวมลตรกานนท. (2543). ระเบยบวธวจยทางสงคมศาสตร: แนวทางสการปฏบต. กรงเทพมหานคร :จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

______, (2551).การสรางเครองมอวดตวแปรในการวจยทางสงคมศาสตร: แนวทางสการ ปฏบต.กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. เสนหจยโต. (2541). วสยทศนและกลยทธในการบรหารอดมศกษา: กรณศกษาของผบรหาร

ระดบสง.วทยานพนธปรญญาครศาสตรดษฎบณฑตสาขาวชาการอดมศกษาบณฑตวทยาลยจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เสนาะตเยาว. (2546). หลกการบรหาร.พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สานกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2552). รายงานสภาวะการศกษาไทย 2550/2551: ปญหา ความเสมอภาคและคณภาพของการศกษาไทย. กรงเทพมหานคร:

วทซคอมมวนเคชน. ______, (2553).รายงานสภาวะการศกษาไทย 2551/2552: บทบาทการศกษากบการพฒนา

ทางเศรษฐกจและสงคม. กรงเทพมหานคร: วทซคอมมวนเคชน.

186

บรรณานกรม (ตอ)

ศรพงษเศาภายน, (2548). หลกการบรหารการศกษา : ทฤษฎและแนวปฏบต. พมพครงท 2 กรงเทพฯ : บคพอยท.

ศกดไทยสรกจบวร. (2545). ภาวะผนาของผบรหารมออาชพ.กรงเทพ : สวรยาสาสน.

187

BIBLIOGRAPHY

Anderson, J. M. (1996). Empowering patients: Issues and strategies. Social Science and

Medicine, 43(1),697-705. Anderson, K. P. (2005). A correlational analysis of servant leadership and job

satisfaction in a religiouseducation organization. Doctoral dissertation. University of Phoenix, USA.

Andrea, G. M., Timothy, S. J., Broene, M. N., &Kubasek, N. (1998). Do we really want more leaders inbusiness?. Journal of Business Ethics, 17(1), 1727-1736. (Kluwer Academic Publishers)

Arthur, R. P. ( 1999). The complete idiot's guide to managing people. 2nd ed. New York: Alpha.

Bandura, A. (1977). Social learning theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall. Barbuto, J. E., & Wheeler, D. W. (2006). Scale development and construct clarification of

servantleadership.Group& Organization Management, 31(3), 300-326. Bass, B. (1990). Bass and Stogdill's handbook of leadership: Theory, research, and Managerialapplications. 3rd ed. New York, NY: The Free Press. Bass, B., &Riggio, R. E. (2006).Transformational leadership.2nd ed. Mahwah, NJ:

Lawrence ErlbaumAssociates. Batten, J. (1997). Servant-leadership: A passion to serve. In L.C. Spears (Ed.).Insights on leadership:Service, stewardship, spirit, and servant-leadership. ( pp. 38-53). New York, NY: John Wiley &Sons. Beare, H., Caldwell, B. J., & Millikan, R. H. (2001).Creating the future school. New York:

Routledge. Behr, E. T. (1998). Acting from the venter: Your response to today's leadership challenges

must be groundedin personal values. Management Review, 87(1), 51-55. Bennis, W. (1989).On becoming a leader. Reading, MA: Addison-Wesley. ______. (1997). Managing people is like Herding Cats. Provo, UT: Executive Excellence

Publishing.

188

BIBLIOGRAPHY (Continue) ______. &Nanus, B. (1997).Leaders: Strategies for taking charge. 2 nded. New York, NY: HarperCollins. Blanchard, K. H. (2006). Leading at a higher level: Blanchard on leadership and creating

highperforming organizations. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall. Black, G. L. (2010). Correlational analysis of servant leadership and school climate.Catholic

Education: A Journal of Inquiry and Practice, 13(4), 437-466. Blase, J., &Blase, J. R. (2001).Empowering teachers what successful principals do.

2nd ed. ThousandOaks, CA: Corwin Press. Block, P. (1993). Stewardship: Choosing service over self-interest. San Francisco, CA:

Berrett-Koehler. Boon, S. D., & Holmes, J. G. (1991). The dynamics of interpersonal trust: Resolving uncertainty in the faceof risk. In R.A. Hinde& J. Groebel (Eds.).Cooperation

andprosocial behavior. (pp. 190-211).U.K.: Cambridge University Press. Braun, J. B. (1991). An analysis of principal leadership vision and its relationship of school climate.Dissertation Abstracts International 52,4 : 1139-A . Caldwell, B. J., & Spinks, J. M. (1990).The self- managing school. London: the Falmer

Press. Callison, C. (2004). The good, the bad, and the ugly: perceptions of public relations

practitioners. journal ofpublic relations research, 16(4), 371–389. Carolyn, B. S. (2006). The influence of gender, age, and locus of control on servant

leader behavioramong group leaders at The Culinary Institute of America. Doctoral dissertation.WaldenUniversity, MSP. USA.

Certo, S. C. (2006). Modern management. Upper Saddle River, N.J: Pearson Prentice Hall. Clawson, J. G. (1999). Level three leadership: Getting below the surface. Upper Saddle River, N.J:Pearson Prentice Hall. Covey, S. R. (1989).The 7 habits of highly effective people. New York: Simon & Schuster

Inc.

189

BIBLIOGRAPHY (Continue)

______. (1990). Principle-centered leadership. New York, NY: Fireside Books - Simon & Schuster.

______. (1996). Three roles of the leader in the new paradigm.In R. Hesselbein, M. Goldsmith & R.Beckhard (Eds.).The leader of the future: New visions, strategies, and practices for the next era.(pp.149-59). San Francisco, CA: Jossey- Bass.

______. (2004). The 8th habit: From effectiveness to greatness. New York: Free Press. Cox, M., & Rock, M. E. (1997). The 7 pillars of visionary leadership aligning your organization forenduring success. Toronto: Harcourt Brace. Cummings, L. L., &Bromiley, P. (1996).The organizational trust inventory (OTI):

Development andvalidation.In R. Kramer & T. Tyler (Eds.). Trust in organizations. (pp. 302–330). Thousand Oaks,CA: Sage.

Daft, R. L. (1999). Leadership theory and practice. Florida: The Dryden Press. David, S., & Davidson, B. (1994).Vision 2020.New York: McGraw-Hill, Inc. Davis, G. A., & Thomas, M. A. (1989).Effective schools and effective teachers. Boston: Allyn and Bacon De Bakker, E. (2007). Integrity and cynicism: possibilities and constraints of moral communication. Journalof Agricultural and Environmental Ethics, 20(1), 119 –

136. De Pree, M. (1989).Leadership is an art. New York, NY: Doubleday,. De Pree, M. (1997).Leading without power: Finding hope in serving community.

San Francisco, CA:Jossey Bass. Dennis, R. S., &Bocarnea, M. (2005). Development of the servant leadership assessment instrument.Leadership & Organization Development Journal, 26(8), 600-615. Dubrin, A. J. (2006). Leadership: 2nd Asia-Pacfic edition. Boston: Houghton Mufflin Company.

190

BIBLIOGRAPHY (Continue) Fairholm, G. W. (1997). Capturing the heart of leadership spirituality and community

in the newAmerican workplace. Westport, CT: Praeger ______. (1998). Perspectives on leadership: From the science of management to its spiritual heart.Westport, CT: Quorum Books. Farling, L. M., Stone, A. G., & Winston, E. B. (1999). Servant leadership: Setting the stage

for empiricalresearch. Journal of Leadership & Organizational Studies, 6(1-2), 49-72.

Fawcett, G. (2004). Leading vision.Kappa Delta Pi Record, 40(3), 112-115. Felton, S. L. (1995). Transactional and transformational leadership and teacher job satisfaction. DissertationAbstracts International, 67 (7), 79. Ferguson B. (2009). Creativity and Integrity: Marketing the “In Development” Screenplay. Psychology &Marketing, 26(5), 421–444. Fisher, K. (1993). Leading self- directed work teams: A guide to developing new team leadership skills.New York: MC Graw- Hill. Ford, L. (1991). Transforming leadership: Jesus' way of creating vision, shaping values,

andempowering change. Downers Grove, IL: InterVarsity Press. Freeman, T. L., Isaksen, S. G. & Dorval, K. B. (2002).Servant leadership and creativity. In

L. C. Spears,& M. Lawrence, (Eds.). Focus on leadership: Servant leadership for the 21st century. (pp. 257-

267). NewYork, NY : John Wiley & Sons. Frese, M. (2000).Success and failure of microbusiness owners in Africa.Westport, CT:

GreenwoodPublishing, Inc. ______., & De Kruif, M. (2000). Psychological success factors of entrepreneurship in Africa: A selectiveliterature review.In M. Frese (Ed.).Success and failure of microbusiness owners in Africa. (pp.1-26). The United States of America: Greenwood Publishing, Inc.

191

BIBLIOGRAPHY (Continue) Georgiades, N., &Macdonell, R. (1998).Leadership for competitive advantage. Chichester: John Willey &Sons. Gibson, C. H. (1991). A concept analysis of empowerment.Journal of advanced nurse, 16(3), 354-361. Guildford, J. P. and Hoepfner, P. (1971).The analysis of intelligence. New York, McGraw- Hill. Hackman, D. G., Schmitt-Oliver, D. M., & Tracy, J. C. (2002).The standards -based

administrativeintermship: Putting the ISLLC standards into practice. Lanham: The scarecrow Press.

Hartford, S. C. (2000). Employee perceptions of leader credibility and its relationship to employeecommunication satisfaction in a health care organization. Dissertation abstracts international.

Harvey, T. R., &Drolet, B. (1994).Building team, building people: Expanding the fifth resource.Landcaster: Technomic Publishing.

Hattie, B., &Juanita,W. F. (2003). The leadership enhancement and development (LEAD) project forminority nurses (in the new millennium model). Nursing Outlook, 51(6), 255-260.

Herndon, B. C. (2007). An analysis of the relationship between servant leadership, school culture, andstudent achevement. Doctoral dissertation. University of Missouri, Columbia: USA

Humphreys, J. H. (2005). Contextual implications for transformational and servant leadership: A historicalinvestigation. Management Decision, 43(10), 1410 – 1431. Ivancevich, J. M., Konopaske, R., & Matteson, M. T. (2008).Organizational behavior and

management.8th ed. Boston: McGrawhill. Irving , J. A., &Longbotham, G. J. (2007). Team effectiveness and six essential servant

leadership themes: Aregression model based on items in the organizational leadership assessment. International Journal ofLeadership Studies, 2(2), 98-113.

192

BIBLIOGRAPHY (Continue)

Johnston, D. D. (1994). The art and science of persuasion. Dubuque, IA: Wm.C. Brown Communications,Inc. Jones, G. R., & George, J. M. (1998). The experience and evolution of trust: Implications

for cooperation andteamwork. Academy of Management Review, 23(3), 531-546. Joseph, E. E., & Winston, B. E. (2005). A correlation of servant leadership, leader trust and

Organizationaltrust.Leadership & Organization Development Journal, 26(1), 6-22.

Kotler, P. (1990). A force for change: How leadership differs from management. New York, NY:The Free Press.

______. (1997). Marketing management: Analysis, planning implementation, and control. 9th ed.London: Prentice Hall Inter Inc. Kouzes, J. M., & Posner, B. Z. (1990). The credibility factor: What follower expect from

their leaders.Management review, 79(1), 29-33. _______. (2003). Credibility: How leaders gain and lose it, why people demand it.

2nd ed. SanFrancisco:Jossey-Bass. _______. (2007). The leadership challenge. 4th ed. San Francisco, CA: Jossey-Bass. Kuczmarski, S. S., &Kucmarski, T. D. (1995).Values-based leadership. Paramus, NJ: Prentice-Hall. Laub, J. (1999). Assessing the servant organization: Development of the servant

organizationalleadership assessment (SOLA) instrument. Doctoral dissertation. Florida Atlantic University, FL,USA

_______. (2004). Defining servant leadership: A recommended typology for servant leadershipstudies.Proceedings of the 2004 Servant Leadership Research Roundtable. Retrieved January 13, 2009, fromhttp://www.regent.edu/acad/global/publications/sl_proceedings/home.shtml

Law, K. S., Wong, C. S., & Mobley, M. H. (1998). Toward a taxonomy of multidimensional constructs.Academy of Manegment Review, 23(4), 741-755.

193

BIBLIOGRAPHY (Continue)

Law, K. S., & Wong, C. S. (1999). Multidimensional constructs in structural equation analysis: Aniiiustration using the job perception and job satisfaction constructs. Journal of Manegment, 25(2),143-160. Licata, J. W., Charles, B. T., & Greenfield, W. D. (1990). Principal vision, teachers sense of

autonomy, andenviroment robustness. Journal of Educational Research, 84(2), 93 – 99.

Locke, E. A. (1991). The essence of leadership: The four kays to leading successfully. New York:Lexcington Books. Lopez, L. O. (1995). Becoming a servant-leader: The personal development path.In L. C.

Spears (Ed.).Reflections on leadership: How Robert K. Greenleaf's theory of servant-leadership influencedtoday's top management thinkers. (pp. 149-60.). New York, NY: John Wiley & Sons.

Luhman, N. (1979). Trust and power.Chichester: Wiley Lumsden, G., &Lumsden, D. (2003).Communicating with credibility and confidence diverse people,diverse setting. 2nd ed. Belmost, California: Thomson/Wodsworth. Malphurs, A. (1996). Values-driven leadership: Discovering and developing your core values forministry. Grand Rapids, MI: Baker Books. Manasse, A. L. (1986). Principals as leaders of high-performing systems.Educational Leadership, 41(5),42-46. Manz, C. C. (1998). The leadership wisdom of jesus: Practical lessons for today. San Francisco: Berrett-Koehler Publishers. Mark, A. S., John, B., & Mark, A. F. (2005). Trustworthiness in B2C E-commerce: An

examination ofalternative models. Database for Advances in Information Systems, 36(3), 89-108.

Marshall, E. M. (2000). Building trust at the speed of change: The power of the relationship – basedcorporation. New York :Amacom.

194

BIBLIOGRAPHY (Continue) Matteson, J. A., & Irving, J. A. (2006). Servant versus self-sacrificial leadership: A

behavioral comparison oftwo follow-oriented leadership theories. International Journal of Leadership, 2(1), 36-51.

Maxwell, J. C. (1998). The 21 irrefutable laws of leadership: Follow them and people will follow you.Nashville, TN: Thomas Nelson Publishers.

Mayer, R. C., James H. D. and Schoorman, F. D. (1995). An integrative model of organizational trust. TheAcademy of Management Review, 20(3).

McKenna, D. L. (1989).Power to follow grace to lead: Strategy for the future of Christian leadership.Dallas, TX: Word Publishing. Melrose, K. (1995). Making the grass greener on your side. San Francisco, CA: Berrett- KoehIer Publishers. _______. (1997). Putting servant-leadership into practice. In L. C. Spears (Ed.).Insights on

leadership:Service, stewardship, spirit, and servant-leadership. (pp. 279-96). New York, NY: John Wiley &Sons.

Miears, D. M. (2004).Servant leadership and job satification: A correlational study in Texas educationagency region 5 public schools. Doctoral dissertation. Texas A&M University, USA.

Miller, S.M. (1991). Supporting literary understanding: Contexts for critical thought in Literaturediscussion.Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association.Chicago. Mishra, A. K. (1996). Organizational responses to crisis: The centrality of trust. In R. M. Kramer & T. R. Tyler (Eds.). Trust in organizations: Frontiers of theory and research. (pp. 261-287). ThounsandOaks, CA: Sage. Herndon, B. C. (2007). An analysis of the relationship between servant leadership, school

culture, andstudent achevement. Doctoral dissertation. University of Missouri, Columbia: USA

195

BIBLIOGRAPHY (Continue)

Moorhead, G., & Griffin, R. W. (2001).Organizational behavior: Managing people and organization. 6thed. Boston: Houghton Miffin.

Moosbrugger, D. P., & Patterson, K. (May 2008). The servant leadership of a law enforcement chaplain. Paper present at the Servant Leadership Research Roundtable, Regent University, USA. Nanus, B. (1989). The Leader's edge: The seven keys to leadership in a turbulent world.

Chicago, IL:Contemporary Books. ______. (1992). Visionary leadership: Creating a compelling sense of direction for your

organization.San Francisco, CA: Jossey-Bass. Neuschel, R. P. (1998). The servant leader: Unleashing the power of your people. East Lansing, MI:Vision Sports Management. Nix, W. (1997).Transforming your workplace for Christ.Nashville, NY: Broadman and

Holman. Northouse, P. G. (2010). Leadership: Theory and practice. 5th ed. Thousand Oaks: Sang

Publications, Inc. Nwogu, O. G. (2004). Servant leadership model: The role of follower self-esteem,

emotional intelligence,and attributions on organizational effectiveness. Proceedings of the 2004 Servant LeadershipResearch Roundtable. Retrieved January 13, 2009, from http://www.regent.edu/acad/global/publications/sl_proceedings/home.shtml

Ohanian, R. (1991). Construction and validation of a scale to measure celebrity endorsers’ perceivedexpertise,trustworthiness and attractiveness. Journal of Advertising, 19(3), 39-52.

Organ, D. (1990).The motivational basis of organizational citizenship behavior.Research in OrganizationalBehavior, 12(1).43-72

Oster, M. A. (1991). Vision-driven leadership. San Bernardino, CA: Here's Life Publishers.

196

BIBLIOGRAPHY (Continue) O' Toole, J. (1995).Leader change: Overcoming the ideology of comfort and the tyranny

of custom. SanFrancisco: Jossey-Bass. Page, D., & Wong, T. P. (1998).A conceptual framework for measuring servant leadership. Unpublishedmanuscript Langley, Canada: Trinity Western University. _______. (2000). A conceptual framework for measuring servant leadership.In S. Adjibolosoo (Ed.).The human factor in shaping the course of history and development. (pp. 1-28). Oxford: UniversityPress of America. Palanski, M.E., &Yammarino, F.J. (2007). Integrity and leadership: Clearing the conceptual

confusion.European Management Journal, 25(1): 171-184. Patterson, K. (2003). Servant leadership: A theoretical model. Doctoral dissertation. Regent University,Virginia Beach, VA. USA. Poon, R. (2006).A model for servant leadership, self-efficacy and mentorship school of

leadershipstudies. Regent Univesity. Paper presented at the Servant Leadership Research Roundtable, RegentUniversity, Virginia Beach, VA. Retrieved September 30, 2009, from http://www.regent.edu/acad/sls/publications/conference_proceedings/ servant_leadership_roundtable/2004pdf/Poon_model_servant_leadership.pdf

Quigley, J. V. (1995). Vision. New York: McGraw-Hill Publishing Company. Quinn, R. E. (2004). Building the bridge as you walk on it: A guide for leading change. San Francisco :Jossey-Bass. Ramsay, W. and Clark E. E. (1990).New Ideas for Effective School Improvement Vision, Social Capital,Evaluation. London : The Falmer Press. Reynolds, L. (1997). The trust effect: Creating the high trust high performance organization. London:Nicholas Brealey. Rinehart, S. T. (1998). Upside down: The paradox of servant leadership. Springs, CO: NavPressPublishing Group. Robbins, S. P. (2000). Managing today. New Jersey: Prentice-Hall. _______. (2003). Essentials of organizational behavior. 7th ed. New Jersey: Prentice-Hall.

197

BIBLIOGRAPHY (Continue) Rotter, J. B. (1971).Generalized expectancies for interpersonal trust.American Psychologist, 26(5), 443-452. Rowe, J. W., & Kahn, R. L. (1998).Successful aging. New York: Pantheon. Russell, R. F. (2001). The role of values in servant leadership.Leadership & Organization

DevelopmentJournal, 22(2), 76-83. Russell, R. F., & Stone, A. G. (2002). A review of servant leadership attributes: Developing

a practical model.Journal of Leadership & Organizational Studies, 23(3), 145-57.

Ryan, K. D., &Oestreich, D. K. (1998).Driving fear out of the workplace: Creating the hightrust, highperformance organization. San Francisco, CA: JosseyBass Publishers.

Salie, A. (2008). Servant-minded leadership and work satisfaction in isalamic organizations: Acorrelational mixed study. Doctoral dissertation. University of Phoenix, AZ, USA

Sanders, J. O. (1994).Spiritual leadership. Chicago, IL: Moody Press. Sendjaya, S., & James, C. S. (2002). Servant leadership: Its origin, development, and

application inorganizations. Journal of Leadership and Organization Studies, 9(2), 1-11.

Senge, P. M. (1990). The fifth discipline: The art and practice of the learning organization. New York:Doubleday/Currency. Sergiovanni, R. J. (1984). Instruction Supervision. 2nd ed. Boston :Allyn and bacon, Inc. Shaw, R. B. (1997). Trust in the balance. 2nd ed. San Francisco: Jossey – Bass. Sloan, K. and Gavin, J. (2010). Human resource management: meeting the ethical obligations

of the function.Business and Society Review, 115(1), pp: 57–74. Spears, L. C., (1996).Reflections on Robert K. Greenleaf and servant - leadership. Leadership andOrganization Development Journal, 17 (7), 33- 35.

198

BIBLIOGRAPHY (Continue) ______. , & Lawrence, M. (2002).Focus on leadership: Servant-leadership for the twenty-first century.New York, NY: John Wiley & Sons. ______. (2004). Practicing servant leadership. Leader to Leader. (34), 7 -11. Stanton, W. J. (1994). Fundamentals of marketing. 10th ed. Singapore: McGraw-Hill. Stone, A. G., Russell, F. R., & Patterson, K. (2004). Transformational versus servant

leadership: A differencein leader focus. The Leadership and Organizational Development Journal, 25(4), 349-361.

Taylor, T., Martin, N. B., Hutchinson, S., & Jinks, M. (2007). Examination of leadership practices of principalsidentified as servant leaders. Int. J. Leadership in Education, 10(4), 401–419. Tenner, A. R., &Detoro, L. J. (1992).Total quality management: Three step to continuousimprovement. Reading, Mess: Addison-Wesley. Tregoe, B. B. (1989). Vision in action: Pulling a winning strategy to work. New York: Kepner-Tregoe. Turner, W. B. (2000). The learning of love: A journey toward servant leadership. Macon,

GA: Smyth andHelwys Publishing. Ulrich, D. (1996). Credibility x capability. In R. Hesselbein, M. Goldsmith & R. Beckhard

(Eds). The leaderof the future: New visions, strategies, and practices for the next era. ( pp. 209-19). San Francisco,CA: Jossey –Bass.

Valdemar A. H. (2008). Employee satisfaction and organizational commitment: A mixed methodsinvestigation of effects of servant leadership. Doctoral dissertation.Capella University, USA.

Verhezen.P. (2010). Giving voice in a culture of silence from a culture of compliance to a culture of integrity.Journal of Business Ethics, 96,187–206.

199

BIBLIOGRAPHY (Continue)

Waddell, T. J. (2006, August). Servant leadership. Paper presented at the Servant Leadership ResearchRoundtable, Regent University, Virginia Beach, VA. Retrieved September 30, 2009, fromhttp://www.regent.edu/acad/sls/ulications/conference_proceedings/servant_leadership_roundtable/2006/pdf/waddell.pdf

______. (2009). Exploratory study of the relationship between servant leadership attribution and theleader’s emotional intelligence. Doctoral dissertation. Regent University, Virginia Beach, VA. USA. Washington, R. R., Sutton, D. C., & Field, S. H. (2006). Individual differences in servant

leadership: Theroles of values and personality. Leadership & Organization Development Journal, 27(8), 700-716.

Webster. (2010). Webster's online dictionary.Retrieved July 30, 2010, from http://www.websters-onlinedictionary.org/ Wenderlich, R. L. (1997). The ABCs of successful leadership: Proven, practical attitudes

, behaviors andconcepts based on core values that result in successful leadership. Ellicott City, MD: SuccessBuilders.

Whitney, J. O. (1996). The economics of trust: Liberting profits and restoring coorperate validity. NewYork: McGraw – Hill.

Wilkes, C. G. (1998). Jesus on leadership: Discovering the secrets of servant leadership from the life ofChrist. Wheaton, IL: Tyndale House Publishers.

Wilmore, E. L. (2002). Principal leadership: Applying the new educational leadership constituent council(ELCC) standards. Thousand Oal, California: Corwin Press. Winston, B. E. (1999). Be a manager for God's sake: Essays about the perfect manager.

Virginia Beach,VA: Regent University School of Business Press.

200

BIBLIOGRAPHY (Continue)

______. (2003). Extending Patterson’s servant leadership model: Explaining how leaders and followersinteract in a circular model. Paper presented at the Servant Leadership Research Roundtable, RegentUniversity, Virginia Beach, VA. Retrieved September 30, 2009,http//www.regent.edu/acad/cls/2003ServantLeadershipRoundtableSeptember 30, 2009, from http://www.regent.edu/acad/global/publications/sl_proceedings/2007/ wongdavey.pdf

Yukl, G. A. (2002). Leadership in organizations. 5th ed. New Jersy: Prentice-Hall. Zaccaro, S. J., & Banks, D. (2004). Leader visioning and adaptability: Bridging the gap

between research andpractice on developing the ability to manage change. Human Resource Management, 43 (4), 367 -380.

______. (2004). Servant leadership at Heritage Bible College: A single-case study. Leadership &Organization Development Journal, 25(7), 600-617. ______., & Hartsfield, M. (2004, August).Similarities between emotional intelligence and

servantleadership. Paper presented at the Servant Leadership Research Roundtable, Regent University,Virginia Beach, VA. Retrieved September 30, 2009, fromhttp://www.regent.edu/acad/sls/publications/conference_proceedings/servant_leadership_roundtable/2004pdf/winston_emotional_intelligence.pdf

Wong, T. P., & Davey, D. (2007, July).Best Practices in Servant Leadership. Paper presented at theServant Leadership Research Roundtable, Regent University, Virginia Beach, VA. Retrieved

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก

200

แบบสอบถามภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา ตอนท 1 ขอมลทวไปเกยวกบสภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม 1. เพศ ชาย หญง 2. ตาแหนง ผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา รองผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา 3. วฒการศกษา ปรญญาเอก ปรญญาโท ปรญญาตร 4. ดารงตาแหนงปจจบนเปนเวลา ป 5. อายราชการ ป ตอนท 2 แบบสอบถามเกยวกบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา คาชแจง โปรดทาเครองหมาย ลงในชอง “ระดบความคดเหน” ดานขวามอของขอความทตรงกบพฤตกรรมผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาของทาน ตามความคดเหนของทาน ซงไดกาหนดคาความคดเหนเปนคะแนน ดงน 5 หมายถง เหนดวยมากทสด 4 หมายถง เหนดวยมาก 3 หมายถง เหนดวยปานกลาง 2 หมายถง เหนดวยนอย 1 หมายถง เหนดวยนอยทสด

ขอท ขอคาถาม ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1 การรบฟง (Listening) 1 ผบรหารสามารถรบฟงความคดเหนหรอความรสกของ

ผใตบงคบบญชา

2 ผบรหารสนใจรบฟงความคดเหนของผอน 3 ผบรหารสนบสนนใหทกคนไดแสดงความคดเหนอยางเทาเทยม

กน

201

ขอท ขอคาถาม ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1 4 ผบรหารสนบสนนใหมการแสดงความคดเหนรวมกน เพอไดม

โอกาสรบฟงขอชแนะทเปนประโยชนตอโรงเรยน

5 ผบรหารปรกษาผรวมงานในการพจารณาขอมลอยางระมดระวงกอนการตดสนใจ

ผบรหารตดสนใจโดยไมรบฟงความคดเหนของลกนอง 6 ผบรหารเตมใจรบฟงและพยายามทาความเขาใจในสงทผอนพด 7 ผบรหารเปดใจยอมรบฟงขอบกพรองของตนเองเพอนาไป

ปรบปรงการบรหารงาน

การเหนอกเหนใจ (Empathy) 8 ผบรหารเหนคณคาความรสกของผปฏบตงานในการทางาน 9 ผบรหารปฏบตตอผใตบงคบบญชาดวยความเคารพในความแตก

แตกตางระหวางบคคล

10 ผบรหารพยายามเขาใจผใตบงคบบญชามากกวาเรยกรองใหมาเขาใจตนเอง

11 ผบรหารชวยใหผใตบงคบบญชารเทาทนในอารมณ แมในสภาวการณทตงเครยด

12 ผบรหารยอมรบผใตบงคบบญชา แมเขาทาผลงานพลาดไปจากเปาหมาย

13 ผบรหารตาหนผใตบงคบบญชา เมอเขาทางานผดพลาดจากเปาหมาย

14 ผบรหารมระบบดแลชวยเหลอผใตบงคบบญชาใหไดรบประโยชนทพงไดรบในการปฏบตงาน

การเยยวยารกษา (Healing) 15 ผบรหารมกจะใหคาปรกษาหรอชวยเหลอผใตบงคบบญชาใน

ปญหาตางๆ

16 ผบรหารเปดโอกาสดวยความยนดใหผใตบงคบบญชาเขามาปรกษาดานการปฏบตงาน

17 การเขาพบผบรหาร ควรมการนดหมายลวงหนากอนการเขาพบเพอปรกษาปญหาการปฏบตงาน

18 ผบรหารใหเวลาในการใหคาแนะนา เพอชวยใหผใตบงคบบญชาสามารถพฒนาตนเองเตมตามศกยภาพ

19 ผบรหารสนบสนนโดยใหกาลงใจผใตบงคบบญชาเกยวกบการพฒนางานในอาชพใหดและกาวหนา

202

ขอท ขอคาถาม ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1 20 ผบรหารยนดใหผรวมงานเขามาปรกษาปญหาดานการงานและ

ปญหาสวนตว

21 ผบรหารมสวนรวมในการสรางจตสานกทดในการปฏบตงานใหเกดขนแกทกคน

22 ผบรหารแสดงถงความกรณาและการใหอภยตอผอนแมวาอาจไมมการตอบสนองกตาม

23 ผบรหารศกษาสาเหตทมาของพฤตกรรมของผอนเพอสามารถแกไขเยยวยาทไดผล

การตระหนกร (Awareness) 24 ผบรหารยอมรบในขอจากดของตนและกลายอมรบความผดพลาด

ของตน

25 ผบรหารรบรอารมณของตนเองและผอนไดด 26 ผบรหารชนาทางใหผใตบงคบบญชามององคกรภาพรวมมากขน 27 ผบรหารทราบความตองการของใตบงคบบญชาในการปฏบต

หนาท

28 ผบรหารกระตนผรวมงานใหใชสตและความคดในการแกไขปญหาตาง ๆ

29 ผบรหารเขาใจสภาวการณทเกดขนตอโรงเรยนและรวมหาทางปองกน

30 ผบรหารมความตระหนกถงความรสกของผใตบงคบบญชาในการปฏบตงานใหมความสข

31 บางครงผบรหารตองใชความเฉยบขาดในการสงการเพอใหผใตบงคบบญชาปฏบตตามคาสงแมตองฝนใจปฏบต

32 ผบรหารมความเชอมนวาผใตบงคบบญชาสามารถปฏบตหนาทไดประสบความสาเรจ

33 ผบรหารชแจงใหเหนแกความสาเรจขององคการอยางย งยน การโนมนาวใจ (Persuasion)

34 ผบรหารสามารถจงใจใหผใตบงคบบญชาพรอมทจะปฏบตตามดวยความเตมใจ

35 ผบรหารสามารถสรางแรงบนดาลใจใหผใตบงคบบญชาในการทากจการตาง ๆ ใหบรรลผลสาเรจ

36 ผบรหารสรางแรงจงใจใหผใตบงคบบญชาพรอมทจะเปลยนแปลง และประยกตใชแนวคดใหม ๆ

203

ขอท ขอคาถาม ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1 37 ผบรหารตองไดรบทราบขอมลกอนการปฏบตในการดาเนนงานท

มการเปลยนแปลงและประยกตใชแนวคดใหม ๆ

38 ผบรหารสรางความเชอมนใหผใตบงคบบญชาสามารถปฏบตงานในหนาทใหเจรญกาวหนา

39 ผบรหารสรางโอกาสในมอบหมายงานอยางไมเปนทางการ 40 ผบรหารสามารถจงใจผใตบงคบบญชาใหตระหนกถงความสาคญ

ความจาเปนในการปฏบตภารกจตาง ๆ ดวยความเตมใจมากกวาการบงคบใหปฏบตตามความตองการของตนเอง

41 ผบรหารมความพยายามอยางจรงใจในการเสนอความคดททาทาย การสรางมโนทศน (Conceptualization)

42 ผบรหารสามารถอธบายไดอยางชดเจนถงจดมงหมายและทศทางในอนาคตของเขตพนท

43 ผบรหารสามารถคาดการณเหตการณทอาจจะเกดขนในอนาคต ผบรหารไมคาดการณเหตการณทจะเกดขนในอนาคต

44 ผบรหารกาหนดเปาหมายในการบรหารจดการไดชดเจนเปนทยอมรบ

45 ผบรหารสามารถมองปญหาไดอยางละเอยดและลกซง 46 ผบรหารมจดหมายทชดเจนและรทศทางในอนาคตของเขตพนท 47 ผบรหารสามารถสรางเสรมใหผใตบงคบบญชาเขาใจมวสยทศน

รวมกน

การมองการณไกล (Foresight) 48 ผบรหารสามารถคาดการณเหตการณในอนาคตได 49 ผบรหารเปนผสามารถวางแผนลวงหนา ใหแนวทางปฏบตแก

ผใตบงคบบญชาไดอยางเหมาะสม

50 ผบรหารสามารถคาดการณลวงหนาถงอปสรรคตาง ๆ ทอาจเกดขน และวางแผนเพอปองกนลวงหนา

51 ผบรหารมวสยทศนในการทางาน 52 ผบรหารแสดงผลงานทมจดหมายและเออประโยชนตอสวนรวม 53 ผบรหารสามารถแกปญหาความขดแยงอยางสรางสรรค 54 ผบรหารไมสามารถแกไขปญหาความขดแยงได 55 ผบรหารสามารถแบงปนความคดและความรสกซงกนและกน

204

ขอท ขอคาถาม ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1 การพทกษรกษา (Stewardship)

56 ผบรหารมความอทศตนเพอความสาเรจของงาน และพรอมรบผดชอบรวมกบผอน

57 ผบรหารอทศตน เพอตอบสนองความตองการของผใตบงคบบญชา

58 ผบรหารเปดเผยอยางจรงใจในการทางานกบผใตบงคบบญชา 59 ผบรหารแสดงออกถงความเขาใจผใตบงคบบญชามากกวาการ

บงคบควบคม

60 ผบรหารไมแสวงหาความโดดเดนหรอรางวลจากการชวยเหลอผอน

61 ผบรหารเปนสวนสาคญทสดในความสาเรจของผใตบงคบบญชา 62 ผบรหารมการพยายามอยางจรงใจยอมสละตนเพอการชวยเหลอ

ใหผใตบงคบบญชามความพรอมในการปฏบตงาน

63 ผบรหารสงเสรมใหความสาเรจเปนของผปฏบตงานทกคน 64 ผบรหารสามารถพฒนาทมงานโดยใชการบรหารคณภาพ

การมงมนพฒนาคน (Commitment to People) 65 ผบรหารเหนคณคาผใตบงคบบญชาจากศกยภาพมากกวาลกษณะ

ภายนอก

66 ผบรหารรบฟงขอมลปอนกลบจากผทเกยวกบการพฒนาคร 67 ผบรหารมอบหมายงาน และความรบผดชอบ พรอมทงใหอานาจ

แกผใตบงคบบญชาในการปฏบตงานจนบรรลผล

68 ผบรหารสามารถผลกดนผอนใหประสบความสาเรจทสงกวาความคาดหวงของพวกเขา

69 ผบรหารใหเวลาและจดใหมทรพยากรทจาเปนสาหรบการพฒนาทางวชาชพคร

70 ผบรหารมความตระหนกและเหนคณคาของครทกคน 71 ผบรหารไมมความตระหนกและเหนคณคาของครทกคน 72 ผบรหารสนบสนนใหผใตบงคบบญชาไดรบการพฒนาตรงตาม

ความตองการ

73 ผบรหารพฒนาผใตบงคบบญชาใหมจตสาธารณะ 74 ผบรหารสนบสนนงบประมาณในการพฒนาบคคลอยางเพยงพอ

205

ขอท ขอคาถาม ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1 การสรางชมชน (Building Community)

75 ผบรหารพยายามเสรมสรางความสามารถตาง ๆ ของโรงเรยนอนเปนผลมาจากการมสวนรวมของผใตบงคบบญชา

76 ผบรหารสงเสรมสนบสนนใหเกดความสามคคในโรงเรยน 77 ผบรหารพยายามสรางกลมงานใหมพลงในการทางานอยาง

สรางสรรค

78 ผบรหารปลกฝงใหทกคนเอาใจใสซงกนและกน เพอแตละคนไดรบประสบการณของความเอออาทรใหเกดขนในโรงเรยน

79 ผบรหารสามารถปรบปรงทมงานใหเปนทมทางานทมคณภาพได 80 ผบรหารสงเสรมใหคณะครมสวนรวมในการคดตดสนใจในการ

บรหารโรงเรยน

81 ผบรหารตองตดสนใจในเรองสาคญในการบรหารโดยไมจาเปนตองฟงความคดเหนของผใตบงคบบญชา

82 ผบรหารจดกจกรรมเพอสงเสรมความเปนอนหนงอนเดยวกนของบคลากร

83 ผบรหารมวธฝกการเปนผใหของผใตบงคบบญชา

ขอเสนอแนะ

ขอขอบพระคณทกทานทไดใหความอนเคราะห

206

แบบสมภาษณ

การพฒนารปแบบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

ผวจยตองการศกษา(การพฒนารปแบบ)ภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขต

พนทการศกษา เพอใหไดขอมลทเปนความร สามารถนาไปใชเปนแนวทางในการกาหนดนโยบาย

การสรรหา การคดเลอกบคคลเขามาดารงตาแหนงผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา อกทง

เปนแนวทางในการพฒนาศกยภาพของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาใหมความสามารถใน

การนาองคการใหบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธผล โดยผวจยไดกาหนดกรอบแนวความคดจาก

แบบจาลองความคดภาวะผนาแบบใฝบรการของกรนลฟ (Greenleaf, 1970) ซงจากผลการวจย

ของสเปยรส (Spears, 2004) เกยวกบองคประกอบของภาวะผนาแบบใฝบรการ จานวน 10

คณลกษณะ (characters) ประกอบกบหลกธรรมทางศาสนาซงไดกลาวถงหลกการของทจะเปนผนา

ทดไววา จะตองเปนผทสามารถในการครองตน ครองคน และครองงานได ผวจยจงไดประยกต

แนวความคดดงกลาวเพอใหเขาสภาพปจจบนของสงคมไทย โดยเฉพาะหนวยงานราชการจะตอง

สนบสนนสงเสรมและใหบรการ โดยผนาซงเปนผบรหารจะตองมภาวะผนาแบบใฝบรการ

ดงนน ผวจยจงตองการทราบความคดเหนหรอแนวคดของผเชยวชาญเกยวกบคณลกษณะ

ทจะกอใหเกดความสามารถในการนาองคกรใหบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธผลตามกรอบ

แนวคดทไดกลาวมาแลวขางตน โดยแบงแบบสมภาษณ เปน 2 ตอน ตอนท 1 เปนเรองพฤตกรรมท

แสดงออกถงความใฝบรการ สวนตอนท 2 เปนการสมภาษณ ความคดเหนทวไป คอ

คาชแจง โปรดแสดงความคดเหนของทานเกยวกบคณลกษณะทกอใหเกดความสามารถในการนา

องคกรใหบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ

ตอนท 1 พฤตกรรมทแสดงออกของผนาแบบใฝบรการ (Servant leadership)

1. คดวา พฤตกรรมอะไรบางทสามารถแสดงไดวาผบรหารเขตพนทการศกษาเปนผทมคณลกษณะใหบรการหรอการครองคน ไดแก 1.1 ทานคดวาผนา ทมทกษะในการสอสารทด โดยเนนการรบฟงขอเสนอแนะ

แนวคด และปญหาของผใตบงคบบญชาและเพอนรวมงานดวยการรบฟง (listening) เพอสามารถนาไปตดสนใจไดอยางเหมาะสม จะแสดงพฤตกรรมอยางไรบาง ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

207

1.2 ทานคดวาผนา ทพยายามเขาใจ ความรสกของผใตบงคบบญชาและเพอนรวมงาน ยอมรบในความสามารถ และเคารพผอนดวย ความเหนอกเหนใจ (empathy) จะแสดงพฤตกรรมอยางไรบาง เพอใหไดรบการยอมรบทด ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

1.3 ทานคดวาผนา ทมคณลกษณะ เขาใจในความตองการของผอน โดยพยายามทจะทาใหผใตบงคบบญชา มการเปลยนแปลงความคด ความรสก พฤตกรรม และเยยวยารกษา (healing) สรางความเขมแขงทงรางกายและจตใจ เพอใหเกดการพฒนาตามความสามารถ จะแสดงพฤตกรรมอยางไรบาง ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

2. ทานคดวา พฤตกรรมอะไรบางทสามารถแสดงไดวาผบรหารเขตพนทการศกษา

เปนผทมความสามารถในการประสานทศทางการใหบรการ

2.1 ทานคดวาผนา จะมวธการโนมนาวใจ (persuasive) ผใตบงคบบญชาโดยแสดงพฤตกรรม อยางไร เพอใหผใตบงคบบญชาสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธผล ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

2.2 ทานคดวาผนา ทมความสามารถในการคดอยางเปนระบบ เพอสรางมโนทศน (conceptualization) ใหกบผใตบงคบบญชา สามารถปฏบตงานใหเกดขนจรงตามความคดมลกษณะอยางไรบาง ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

208

2.3 ทานคดวาผนา ทมความสามารถในการคดอยางเปนระบบ เพอมองการณไกล (foresight) ใหกบผใตบงคบบญชา สามารถปฏบตงานใหเกดขนจรงตามความคดมลกษณะอยางไรบาง ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

3. ทานคดวา พฤตกรรมอะไรบางทสามารถแสดงไดวาผบรหารเขตพนทการศกษาเปนผทมปฏสมพนธหรอการเนนผตาม ไดแก

3.1 ทานคดวาผนาทมลกษณะเอาใจใส ทกขสข พทกษรกษา (stewardship) ดแลรบผดชอบผใตบงคบบญชา จนไดรบความไววางใจ เชอใจ และเตมใจทจะทางานเพอองคกรเปนอยางด จะมพฤตกรรมอยางไรบาง ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 3.2 ทานคดวา ผนาทมคณลกษณะ อทศตนอยางแทจรงในการพฒนาบคลากรทอยภายใตการดแล ใหสามารถปฏบตงานอยางมออาชพและเตบโตตามวฒภาวะของแตละคน (commitment to the growth of people) โดยเหนความสาคญของบคคลมากกวาผลงานของบคคลนน จะมพฤตกรรมอยางไร ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

3.3 ทานคดวาผนาทมคณลกษณะ ตระหนกร ( awareness) จะแสดงพฤตกรรม

ทางกาย วาจา และมจตใจอยางไรบาง และใชวธการแกปญหาอยางไรบาง

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

209

3.4 ทานคดวา ผนาทไดรบความไววางใจและมความสามารถในการสรางบรรยากาศ การสรางชมชน (building community) ใหผใตบงคบบญชาสามารถปฏบตตาม กฎ กตกาขององคกร และสนบสนนใหองคกรประสบความสาเรจตามเปาหมายได จะมพฤตกรรมอยางไร ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ตอนท 2 ความคดเหนของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาทแสดงถงภาวะผนาแบบใฝบรการ

1. ทานคดวา ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาควรมความรความสามารถในเรองการวเคราะหและการวางแผนองคกรอยางไรบาง ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

2. ทานคดวา ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาควรมความรความสามารถในเรองการสรางวสยทศนรวมขององคกรไดอยางไรบาง ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. ทานคดวา ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาควรมความรความสามารถในเรองการบรหารจดการทรพยากรตอไปนไดอยางไรบาง (1. ดานทรพยากรบคคล 2. ดานงบประมาณ 3. ดานวชาการและแหลงความร และ 4. ดานบรหารงานทวไปและอาคารสถานท) ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

4. ทานคดวา ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาควรมเทคนค วธการในเรองการสรางวฒนธรรมองคการ บรรยากาศองคการ ขวญและกาลงใจใหบคคลในองคการอยางไรบาง ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

210

5. ทานมขอคดเหนอยางอนเพมเตมเกยวกบลกษณะภาวะผนาแบบใฝบรการ (servant

leadership)ทจาเปนของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษาในปจจบนหรอไม อยางไร ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

ขอขอบพระคณทกรณาใหขอมลเปนอยางดยง

211

แบบสอบถามยนยนองคประกอบ ภาวะผนาใฝบรการของ ผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

คาชแจง ขอใหทานใสหมายเลขลงในชองระดบความถกตอง ความเหมาะสม ความเปนไปไดและการนาไปใชประโยชน หลงคาอธบายตวแปรทเกยวของกบภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา คะแนน 5 หากทานเหนวา มความถกตอง ความเหมาะสม ความเปนไปไดและการนาไปใชประโยชน ในระดบ มากทสด

คะแนน 4 หากทานเหนวา มความถกตอง ความเหมาะสม ความเปนไปไดและการนาไปใชประโยชน ในระดบ มาก

คะแนน 3 หากทานเหนวา มความถกตอง ความเหมาะสม ความเปนไปไดและการนาไปใชประโยชน ในระดบ ปานกลาง

คะแนน 2 หากทานเหนวา มความถกตอง ความเหมาะสม ความเปนไปไดและการนาไปใชประโยชน ในระดบ นอย

คะแนน 1 หากทานเหนวา มความถกตอง ความเหมาะสม ความเปนไปไดและการนาไปใชประโยชน ในระดบ นอยทสด

212

โมเดล ภาวะผนาแบบใฝบรการของผบรหารสานกงานเขตพนทการศกษา

การเหนอกเหนใจ (Empathy)

การรบรรบฟง (Listening)

การเยยวยารกษา (Healing)

การสรางมโนทศน (Conceptualization)

การโนมนาวใจ (Persuasion)

การมองการณไกล (Foresight)

การพทกษรกษา (Stewardship)

การตระหนกร (Awareness)

การอทศตนพฒนาคน (Commitment to the growth)

การสรางชมชน (Building Community)

Serving เรมตนบรการ

Leading ประสานทศทาง

Performing สรางสมฤทธผล

ภาวะผนาแบบ ใฝบรการ

Servant Leadership

213

รายการ

ความถกตอง ความเหมาะสม

ความเปนไปได

การนาไปใชประโยชน

(เตม 5 คะแนน) (เตม 5 คะแนน) (เตม 5 คะแนน) (เตม 5 คะแนน)

ดานการเรมตนบรการ (Serving) หมายถง............

การรบฟง (Listening) หมายถง ............

การเหนอกเหนใจ (Empathy) หมายถง .............

การเยยวยารกษา (Healing) หมายถง.......

ขอเสนอแนะเพมเตม ดานประสานทศทาง (Leading) หมายถง........

การโนมนาวใจ (Persuasion) หมายถง.................

การสรางมโนทศน (Conceptualization) หมายถง ..........................

การมองการณไกล (Foresight) หมายถง..........................

213

214

รายการ

ความถกตอง ความเหมาะสม

ความเปนไปได

การนาไปใชประโยชน

(เตม 5 คะแนน) (เตม 5 คะแนน) (เตม 5 คะแนน) (เตม 5 คะแนน)

ขอเสนอแนะเพมเตม ดานสรางสมฤทธผล (Performing) หมายถง

การพทกษรกษา (Stewardship) หมายถง............................

การอทศตนเพอพฒนาคน (Commitment to the growth) หมายถง............................

การตระหนกร (Awareness) หมายถง............................

การสรางชมชน (Building Community) หมายถง............................

ขอเสนอแนะเพมเตม

214

215

ขอเสนอแนะอนๆของผทรงคณวฒ

(ลงชอ) ( ) ตาแหนง

215

ภาคผนวก ข

216

Print Out ผลการวเคราะหขอมล

DATE: 6/29/2013 TIME: 9:43 L I S R E L 8.72 BY Karl G. J”reskog & Dag S”rbom This program is published exclusively by Scientific Software International, Inc. 7383 N. Lincoln Avenue, Suite 100 Lincolnwood, IL 60712, U.S.A. Phone: (800)247-6113, (847)675-0720, Fax: (847)675-2140 Copyright by Scientific Software International, Inc., 1981-2005 Use of this program is subject to the terms specified in the Universal Copyright Convention. Website: www.ssicentral.com

217

The following lines were read from file E:\Arun\Cycle1\cycle1.PR2: TI !DA NI=3 NO=4008 MA=CM SY='E:\Arun\Cycle1\cycle1.dsf' NG=1 KM 1.000 .725 1.000 .683 .737 1.000 ME 4.2111 4.1832 4.1928 SD .57236 .56889 .54904 MO NX=3 NK=1 TD=SY LK Service FR LX(1,1) LX(2,1) LX(3,1) PD OU AM RS FS SC TI Number of Input Variables 3 Number of Y - Variables 0 Number of X - Variables 3 Number of ETA - Variables 0 Number of KSI - Variables 1 Number of Observations 4008 TI Covariance Matrix Listenin Empathy Healing -------- -------- -------- Listenin 0.33

218

Empathy 0.24 0.32 Healing 0.21 0.23 0.30 TI Parameter Specifications LAMBDA-X Service -------- Listenin 1 Empathy 2 Healing 3 THETA-DELTA Listenin Empathy Healing -------- -------- -------- 4 5 6 TI Number of Iterations = 0 LISREL Estimates (Maximum Likelihood) LAMBDA-X Service -------- Listenin 0.47 (0.01) 60.17 Empathy 0.50 (0.01) 66.85

219

Healing 0.46 (0.01) 61.52 PHI Service -------- 1.00 THETA-DELTA Listenin Empathy Healing -------- -------- -------- 0.11 0.07 0.09 (0.00) (0.00) (0.00) 31.71 22.22 30.03 Squared Multiple Correlations for X - Variables Listenin Empathy Healing -------- -------- -------- 0.67 0.78 0.69 Goodness of Fit Statistics Degrees of Freedom = 0 Minimum Fit Function Chi-Square = 0.00 (P = 1.00) Normal Theory Weighted Least Squares Chi-Square = 0.00 (P = 1.00) The Model is Saturated, the Fit is Perfect ! TI Modification Indices and Expected Change No Non-Zero Modification Indices for LAMBDA-X No Non-Zero Modification Indices for PHI

220

No Non-Zero Modification Indices for THETA-DELTA TI Factor Scores Regressions KSI Listenin Empathy Healing -------- -------- -------- Service 0.49 0.80 0.56 TI Standardized Solution LAMBDA-X Service -------- Listenin 0.47 Empathy 0.50 Healing 0.46 PHI Service -------- 1.00 TI Completely Standardized Solution LAMBDA-X Service --------

221

Listenin 0.82 Empathy 0.88 Healing 0.83 PHI Service -------- 1.00 THETA-DELTA Listenin Empathy Healing -------- -------- -------- 0.33 0.22 0.31 Time used: 0.094 Seconds

DATE: 6/29/2013 TIME: 7:46 L I S R E L 8.72 BY

222

Karl G. J”reskog & Dag S”rbom This program is published exclusively by Scientific Software International, Inc. 7383 N. Lincoln Avenue, Suite 100 Lincolnwood, IL 60712, U.S.A. Phone: (800)247-6113, (847)675-0720, Fax: (847)675-2140 Copyright by Scientific Software International, Inc., 1981-2005 Use of this program is subject to the terms specified in the Universal Copyright Convention. Website: www.ssicentral.com The following lines were read from file E:\Arun\Cycle2\cycle2.LPJ: TI !DA NI=3 NO=4008 MA=CM SY='E:\Arun\Cycle2\cycle2.dsf' NG=1 KM 1.000 .758 1.000 .776 .805 1.000 ME 4.2430 4.3165 4.3028 SD .53614 .52066 .53955 MO NX=3 NK=1 TD=SY LK Leading FR LX(1,1) LX(2,1) LX(3,1) PD OU AM RS FS SC TI Number of Input Variables 3 Number of Y - Variables 0 Number of X - Variables 3

223

Number of ETA - Variables 0 Number of KSI - Variables 1 Number of Observations 4008 TI Covariance Matrix Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- Persuasi 0.29 Conceptu 0.21 0.27 Foresigh 0.22 0.23 0.29 TI Parameter Specifications LAMBDA-X Leading -------- Persuasi 1 Conceptu 2 Foresigh 3 THETA-DELTA Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- 4 5 6 TI Number of Iterations = 0 LISREL Estimates (Maximum Likelihood) LAMBDA-X

224

Leading -------- Persuasi 0.46 (0.01) 65.72 Conceptu 0.46 (0.01) 69.44 Foresigh 0.49 (0.01) 72.02 PHI Leading -------- 1.00 THETA-DELTA Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- 0.08 0.06 0.05 (0.00) (0.00) (0.00) 32.72 27.74 23.59 Squared Multiple Correlations for X - Variables Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- 0.73 0.79 0.82 Goodness of Fit Statistics Degrees of Freedom = 0 Minimum Fit Function Chi-Square = 0.00 (P = 1.00)

225

Normal Theory Weighted Least Squares Chi-Square = 0.00 (P = 1.00) The Model is Saturated, the Fit is Perfect ! TI Modification Indices and Expected Change No Non-Zero Modification Indices for LAMBDA-X No Non-Zero Modification Indices for PHI No Non-Zero Modification Indices for THETA-DELTA TI Factor Scores Regressions KSI Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- Leading 0.49 0.66 0.79 TI Standardized Solution LAMBDA-X Leading -------- Persuasi 0.46 Conceptu 0.46 Foresigh 0.49 PHI Leading --------

226

1.00 TI Completely Standardized Solution LAMBDA-X Leading -------- Persuasi 0.85 Conceptu 0.89 Foresigh 0.91 PHI Leading -------- 1.00 THETA-DELTA Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- 0.27 0.21 0.18 Time used: 0.109 Seconds

227

DATE: 6/30/2013 TIME: 8:55 L I S R E L 8.72 BY Karl G. J”reskog & Dag S”rbom This program is published exclusively by Scientific Software International, Inc. 7383 N. Lincoln Avenue, Suite 100 Lincolnwood, IL 60712, U.S.A. Phone: (800)247-6113, (847)675-0720, Fax: (847)675-2140 Copyright by Scientific Software International, Inc., 1981-2005 Use of this program is subject to the terms specified in the Universal Copyright Convention. Website: www.ssicentral.com The following lines were read from file E:\Arun\Lisrel Data\Balancing\cycle3.PR2:

228

TI !DA NI=4 NO=4008 MA=CM SY='E:\Arun\Lisrel Data\Balancing\cycle3.DSF' KM 1.000 .821 1.000 .752 .775 1.000 .787 .821 .730 1.000 ME 4.2371 4.2633 4.2794 4.2834 SD .57571 .54166 .54226 .55694 MO NX=4 NK=1 TD=FU LK Balancin FR LX(1,1) LX(2,1) LX(3,1) LX(4,1) TD(2,1) PD OU AM RS FS SS SC TI Number of Input Variables 4 Number of Y - Variables 0 Number of X - Variables 4 Number of ETA - Variables 0 Number of KSI - Variables 1 Number of Observations 4008 TI Covariance Matrix Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards 0.33 Growth 0.26 0.29 Awarenes 0.23 0.23 0.29 Building 0.25 0.25 0.22 0.31

229

TI Parameter Specifications LAMBDA-X Performi -------- Stewards 1 Growth 2 Awarenes 3 Building 4 THETA-DELTA Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards 5 Growth 6 7 Awarenes 0 0 8 Building 0 0 0 9 TI Number of Iterations = 4 LISREL Estimates (Maximum Likelihood) LAMBDA-X Performi -------- Stewards 0.52 (0.01) 70.29

230

Growth 0.51 (0.01) 75.33 Awarenes 0.45 (0.01) 63.55 Building 0.49 (0.01) 68.77 PHI Performi -------- 1.00 THETA-DELTA Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards 0.06 (0.00) 23.14 Growth -0.01 0.04 (0.00) (0.00) -3.05 17.41 Awarenes - - - - 0.09 (0.00) 36.72 Building - - - - - - 0.07 (0.00) 31.11

231

Squared Multiple Correlations for X - Variables Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- 0.81 0.87 0.69 0.77 Goodness of Fit Statistics Degrees of Freedom = 1 Minimum Fit Function Chi-Square = 1.87 (P = 0.17) Normal Theory Weighted Least Squares Chi-Square = 1.87 (P = 0.17) Estimated Non-centrality Parameter (NCP) = 0.87 90 Percent Confidence Interval for NCP = (0.0 ; 9.07) Minimum Fit Function Value = 0.00047 Population Discrepancy Function Value (F0) = 0.00022 90 Percent Confidence Interval for F0 = (0.0 ; 0.0023) Root Mean Square Error of Approximation (RMSEA) = 0.015 90 Percent Confidence Interval for RMSEA = (0.0 ; 0.048) P-Value for Test of Close Fit (RMSEA < 0.05) = 0.96 Expected Cross-Validation Index (ECVI) = 0.0050 90 Percent Confidence Interval for ECVI = (0.0047 ; 0.0070) ECVI for Saturated Model = 0.0050 ECVI for Independence Model = 3.67 Chi-Square for Independence Model with 6 Degrees of Freedom = 14691.59 Independence AIC = 14699.59 Model AIC = 19.87 Saturated AIC = 20.00 Independence CAIC = 14728.77 Model CAIC = 85.53 Saturated CAIC = 92.96 Normed Fit Index (NFI) = 1.00 Non-Normed Fit Index (NNFI) = 1.00 Parsimony Normed Fit Index (PNFI) = 0.17 Comparative Fit Index (CFI) = 1.00

232

Incremental Fit Index (IFI) = 1.00 Relative Fit Index (RFI) = 1.00 Critical N (CN) = 14239.84 Root Mean Square Residual (RMR) = 0.00048 Standardized RMR = 0.0015 Goodness of Fit Index (GFI) = 1.00 Adjusted Goodness of Fit Index (AGFI) = 1.00 Parsimony Goodness of Fit Index (PGFI) = 0.100 TI Fitted Covariance Matrix Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards 0.33 Growth 0.26 0.29 Awarenes 0.23 0.23 0.29 Building 0.25 0.25 0.22 0.31 Fitted Residuals Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards 0.00 Growth 0.00 0.00 Awarenes 0.00 0.00 0.00 Building 0.00 0.00 0.00 0.00 Summary Statistics for Fitted Residuals Smallest Fitted Residual = 0.00 Median Fitted Residual = 0.00 Largest Fitted Residual = 0.00 Stemleaf Plot

233

- 0|77 - 0|000000 0| 0|5 1|0 Standardized Residuals Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards - - Growth - - - - Awarenes 1.37 -1.37 - - Building -1.37 1.37 - - - - Summary Statistics for Standardized Residuals Smallest Standardized Residual = -1.37 Median Standardized Residual = 0.00 Largest Standardized Residual = 1.37 Stemleaf Plot - 1|44 - 0|000000 0| 1|44 TI Qplot of Standardized Residuals 3.5.......................................................................... . .. . . . . . . . . . . . . . . .

234

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . N . . . o . . . r . . x . m . . . a . . . l . . . . . x . Q . . . u . . . a . x . . n . . . t . . . i . . . l . x . . e . . . s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -3.5.......................................................................... -3.5 3.5

235

Standardized Residuals TI Modification Indices and Expected Change No Non-Zero Modification Indices for LAMBDA-X No Non-Zero Modification Indices for PHI Modification Indices for THETA-DELTA Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards - - Growth - - - - Awarenes 1.87 1.87 - - Building 1.87 1.87 - - - - Expected Change for THETA-DELTA Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards - - Growth - - - - Awarenes 0.00 0.00 - - Building 0.00 0.00 - - - - Completely Standardized Expected Change for THETA-DELTA Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards - - Growth - - - - Awarenes 0.01 -0.01 - - Building -0.01 0.01 - - - - Maximum Modification Index is 1.87 for Element ( 3, 2) of THETA-DELTA

236

TI Factor Scores Regressions KSI Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Performi 0.50 0.78 0.26 0.36 TI Standardized Solution LAMBDA-X Performi -------- Stewards 0.52 Growth 0.51 Awarenes 0.45 Building 0.49 PHI Performi -------- 1.00 TI Completely Standardized Solution LAMBDA-X Performi -------- Stewards 0.90 Growth 0.93

237

Awarenes 0.83 Building 0.88 PHI Performi -------- 1.00 THETA-DELTA Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards 0.19 Growth -0.02 0.13 Awarenes - - - - 0.31 Building - - - - - - 0.23 Time used: 0.016 Seconds

238

DATE: 6/29/2013 TIME: 13:34 L I S R E L 8.72 BY Karl G. J”reskog & Dag S”rbom This program is published exclusively by Scientific Software International, Inc. 7383 N. Lincoln Avenue, Suite 100 Lincolnwood, IL 60712, U.S.A. Phone: (800)247-6113, (847)675-0720, Fax: (847)675-2140 Copyright by Scientific Software International, Inc., 1981-2005

239

Use of this program is subject to the terms specified in the Universal Copyright Convention. Website: www.ssicentral.com The following lines were read from file E:\Arun\Cycle4\cycle4.PR2: TI CONFIRMATORY FIRST ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP !DA NI=10 NO=4008 MA=CM SY='E:\Arun\Cycle4\CYCLE4.DSF' NG=1 MO NX=10 NK=3 TD=SY LK Serving Leading Performi FR LX(1,1) LX(2,1) LX(3,1) LX(4,2) LX(5,2) LX(6,2) LX(7,3) LX(8,3) LX(9,3) FR LX(10,3) TD(3,2) TD(4,3) TD(6,4) TD(6,5) TD(8,7) TD(9,1) TD(9,3) TD(9,4) FR TD(9,7) TD(9,8) TD(10,2) TD(10,8) TD(10,9) TD(8,2) TD(4,2) TD(8,5) TD(3,1) FR TD(9,2) TD(9,5) TD(4,1) TD(5,1) TD(6,1) TD(7,1) PD OU AM RS FS SC TI CONFIRMATORY FIRST ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Number of Input Variables 10 Number of Y - Variables 0 Number of X - Variables 10 Number of ETA - Variables 0 Number of KSI - Variables 3 Number of Observations 4008 TI CONFIRMATORY FIRST ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Covariance Matrix Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin 0.33 Empathy 0.24 0.32 Healing 0.21 0.23 0.30 Persuasi 0.20 0.21 0.21 0.29 Conceptu 0.18 0.18 0.18 0.21 0.27

240

Foresigh 0.20 0.20 0.20 0.22 0.23 0.29 Stewards 0.22 0.22 0.22 0.23 0.22 0.24 Growth 0.21 0.20 0.21 0.22 0.21 0.23 Awarenes 0.22 0.22 0.23 0.23 0.21 0.23 Building 0.21 0.20 0.20 0.22 0.21 0.23 Covariance Matrix Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards 0.33 Growth 0.26 0.29 Awarenes 0.23 0.23 0.29 Building 0.25 0.25 0.22 0.31 TI CONFIRMATORY FIRST ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Parameter Specifications LAMBDA-X Serving Leading Performi -------- -------- -------- Listenin 1 0 0 Empathy 2 0 0 Healing 3 0 0 Persuasi 0 4 0 Conceptu 0 5 0 Foresigh 0 6 0 Stewards 0 0 7 Growth 0 0 8 Awarenes 0 0 9 Building 0 0 10 PHI Serving Leading Performi -------- -------- --------

241

Serving 0 Leading 11 0 Performi 12 13 0 THETA-DELTA Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin 14 Empathy 0 15 Healing 16 17 18 Persuasi 19 20 21 22 Conceptu 23 0 0 0 24 Foresigh 25 0 0 26 27 28 Stewards 29 0 0 0 0 0 Growth 0 31 0 0 32 0 Awarenes 35 36 37 38 39 0 Building 0 43 0 0 0 0 THETA-DELTA Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards 30 Growth 33 34 Awarenes 40 41 42 Building 0 44 45 46 TI CONFIRMATORY FIRST ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Number of Iterations = 6 LISREL Estimates (Maximum Likelihood) LAMBDA-X Serving Leading Performi -------- -------- --------

242

Listenin 0.49 - - - - (0.01) 63.10 Empathy 0.48 - - - - (0.01) 61.52 Healing 0.48 - - - - (0.01) 60.53 Persuasi - - 0.47 - - (0.01) 69.11 Conceptu - - 0.45 - - (0.01) 65.90 Foresigh - - 0.49 - - (0.01) 71.09 Stewards - - - - 0.52 (0.01) 71.90 Growth - - - - 0.49 (0.01) 72.10 Awarenes - - - - 0.49 (0.01) 66.33 Building - - - - 0.49 (0.01) 68.80

243

PHI Serving Leading Performi -------- -------- -------- Serving 1.00 Leading 0.84 1.00 (0.01) 100.30 Performi 0.87 0.95 1.00 (0.01) (0.00) 120.69 202.97 THETA-DELTA Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin 0.09 (0.00) 24.26 Empathy - - 0.09 (0.00) 26.47 Healing -0.02 0.00 0.07 (0.00) (0.00) (0.00) -7.63 -0.30 16.31 Persuasi 0.00 0.02 0.02 0.06 (0.00) (0.00) (0.00) (0.00) 1.93 7.48 10.16 28.59 Conceptu 0.00 - - - - - - 0.07 (0.00) (0.00) -1.96 32.08

244

Foresigh 0.00 - - - - -0.01 0.01 0.05 (0.00) (0.00) (0.00) (0.00) -1.36 -4.86 3.44 19.17 Stewards 0.00 - - - - - - - - - - (0.00) 0.35 Growth - - 0.00 - - - - 0.00 - - (0.00) (0.00) -0.22 -0.18 Awarenes 0.02 0.02 0.03 0.01 0.00 - - (0.00) (0.00) (0.00) (0.00) (0.00) 6.31 8.17 11.77 7.89 1.64 Building - - 0.00 - - - - - - - - (0.00) -1.86 THETA-DELTA Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards 0.06 (0.00) 28.67 Growth 0.00 0.05 (0.00) (0.00) 0.00 21.20 Awarenes -0.02 -0.01 0.06 (0.00) (0.00) (0.00) -7.49 -5.60 17.66 Building - - 0.01 -0.02 0.07 (0.00) (0.00) (0.00) 3.92 -7.39 32.89

245

Squared Multiple Correlations for X - Variables Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- 0.74 0.71 0.77 0.78 0.73 0.83 Squared Multiple Correlations for X - Variables Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- 0.81 0.83 0.80 0.77 Goodness of Fit Statistics Degrees of Freedom = 9 Minimum Fit Function Chi-Square = 15.40 (P = 0.081) Normal Theory Weighted Least Squares Chi-Square = 15.40 (P = 0.080) Estimated Non-centrality Parameter (NCP) = 6.40 90 Percent Confidence Interval for NCP = (0.0 ; 21.38) Minimum Fit Function Value = 0.0038 Population Discrepancy Function Value (F0) = 0.0016 90 Percent Confidence Interval for F0 = (0.0 ; 0.0053) Root Mean Square Error of Approximation (RMSEA) = 0.013 90 Percent Confidence Interval for RMSEA = (0.0 ; 0.024) P-Value for Test of Close Fit (RMSEA < 0.05) = 1.00 Expected Cross-Validation Index (ECVI) = 0.027 90 Percent Confidence Interval for ECVI = (0.025 ; 0.031) ECVI for Saturated Model = 0.027 ECVI for Independence Model = 23.41 Chi-Square for Independence Model with 45 Degrees of Freedom = 93796.68 Independence AIC = 93816.68 Model AIC = 107.40 Saturated AIC = 110.00 Independence CAIC = 93889.64 Model CAIC = 443.02 Saturated CAIC = 511.28

246

Normed Fit Index (NFI) = 1.00 Non-Normed Fit Index (NNFI) = 1.00 Parsimony Normed Fit Index (PNFI) = 0.20 Comparative Fit Index (CFI) = 1.00 Incremental Fit Index (IFI) = 1.00 Relative Fit Index (RFI) = 1.00 Critical N (CN) = 5639.94 Root Mean Square Residual (RMR) = 0.00069 Standardized RMR = 0.0023 Goodness of Fit Index (GFI) = 1.00 Adjusted Goodness of Fit Index (AGFI) = 1.00 Parsimony Goodness of Fit Index (PGFI) = 0.16 TI CONFIRMATORY FIRST ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Fitted Covariance Matrix Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin 0.33 Empathy 0.24 0.32 Healing 0.21 0.23 0.30 Persuasi 0.20 0.21 0.21 0.29 Conceptu 0.18 0.18 0.18 0.21 0.27 Foresigh 0.20 0.20 0.20 0.22 0.23 0.29 Stewards 0.22 0.22 0.22 0.23 0.22 0.24 Growth 0.21 0.21 0.21 0.22 0.21 0.23 Awarenes 0.22 0.22 0.23 0.23 0.21 0.23 Building 0.21 0.20 0.20 0.22 0.21 0.23 Fitted Covariance Matrix Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards 0.33 Growth 0.26 0.29

247

Awarenes 0.23 0.23 0.29 Building 0.25 0.25 0.22 0.31 Fitted Residuals Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin 0.00 Empathy 0.00 0.00 Healing 0.00 0.00 0.00 Persuasi 0.00 0.00 0.00 0.00 Conceptu 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Foresigh 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Stewards 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Growth 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Awarenes 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Building 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Fitted Residuals Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards 0.00 Growth 0.00 0.00 Awarenes 0.00 0.00 0.00 Building 0.00 0.00 0.00 0.00 Summary Statistics for Fitted Residuals Smallest Fitted Residual = 0.00 Median Fitted Residual = 0.00 Largest Fitted Residual = 0.00 Stemleaf Plot - 1|85 - 1|1 - 0|77655 - 0|44433322211111111000000000000000

248

0|11111234 0|558 1|1 1|89 2| 2|8 Standardized Residuals Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin 1.33 Empathy 1.66 1.11 Healing -2.03 1.49 - - Persuasi -1.07 -1.94 2.54 1.83 Conceptu -0.32 -1.16 2.43 1.65 - - Foresigh -0.89 -0.63 -0.67 -0.97 - - - - Stewards 2.14 2.02 1.04 -1.53 -0.53 -0.10 Growth -0.03 -0.47 -0.82 -0.62 0.08 0.99 Awarenes -0.78 -1.68 1.68 0.53 1.54 -0.78 Building -0.59 -0.96 -1.52 2.34 -0.32 -0.25 Standardized Residuals Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards - - Growth - - - - Awarenes 0.71 -1.02 0.93 Building -1.60 - - -0.30 - - Summary Statistics for Standardized Residuals Smallest Standardized Residual = -2.03 Median Standardized Residual = 0.00 Largest Standardized Residual = 2.54

249

Stemleaf Plot - 2|0 - 1|97655 - 1|21000 - 0|9888766655 - 0|333310000000000 0|1 0|579 1|0013 1|557778 2|0134 2|5 TI CONFIRMATORY FIRST ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Qplot of Standardized Residuals 3.5.......................................................................... . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . x . . . . . . x . . . x . . . x . N . . x x . o . . * . r . . xx . m . . x x . a . . *x . l . . x x .

250

. xx . x . Q . xxx . . u . x* . . a . *x . . n . * . . t . x . . i . xx . . l . *. . e . xx. . s . xx . . . x . . . x . . . x . . . . . . x. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -3.5.......................................................................... -3.5 3.5 Standardized Residuals TI CONFIRMATORY FIRST ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Modification Indices and Expected Change Modification Indices for LAMBDA-X Serving Leading Performi -------- -------- -------- Listenin - - - - - - Empathy - - 2.53 2.53 Healing - - 2.53 2.53 Persuasi - - - - - -

251

Conceptu 1.11 - - 1.11 Foresigh 1.11 - - 1.11 Stewards 4.27 4.27 - - Growth 0.04 0.04 - - Awarenes - - - - - - Building 2.83 2.83 - - Expected Change for LAMBDA-X Serving Leading Performi -------- -------- -------- Listenin - - - - - - Empathy - - -0.09 0.38 Healing - - 0.09 -0.38 Persuasi - - - - - - Conceptu 0.02 - - -0.24 Foresigh -0.02 - - 0.26 Stewards 0.03 -0.11 - - Growth 0.00 0.01 - - Awarenes - - - - - - Building -0.02 0.08 - - Standardized Expected Change for LAMBDA-X Serving Leading Performi -------- -------- -------- Listenin - - - - - - Empathy - - -0.09 0.38 Healing - - 0.09 -0.38 Persuasi - - - - - - Conceptu 0.02 - - -0.24 Foresigh -0.02 - - 0.26 Stewards 0.03 -0.11 - - Growth 0.00 0.01 - - Awarenes - - - - - - Building -0.02 0.08 - - Completely Standardized Expected Change for LAMBDA-X

252

Serving Leading Performi -------- -------- -------- Listenin - - - - - - Empathy - - -0.16 0.67 Healing - - 0.16 -0.70 Persuasi - - - - - - Conceptu 0.03 - - -0.46 Foresigh -0.03 - - 0.49 Stewards 0.06 -0.20 - - Growth 0.00 0.02 - - Awarenes - - - - - - Building -0.04 0.14 - - No Non-Zero Modification Indices for PHI Modification Indices for THETA-DELTA Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin - - Empathy - - - - Healing - - - - - - Persuasi - - - - - - - - Conceptu - - 3.30 7.05 - - - - Foresigh - - 0.10 1.36 - - - - - - Stewards - - 2.53 0.51 2.63 0.01 0.02 Growth 0.05 - - 0.14 0.59 - - 0.98 Awarenes - - - - - - - - - - - - Building 0.05 - - 2.59 6.06 0.48 0.19 Modification Indices for THETA-DELTA Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards - - Growth - - - - Awarenes - - - - - - Building - - - - - - - -

253

Expected Change for THETA-DELTA Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin - - Empathy - - - - Healing - - - - - - Persuasi - - - - - - - - Conceptu - - 0.00 0.00 - - - - Foresigh - - 0.00 0.00 - - - - - - Stewards - - 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Growth 0.00 - - 0.00 0.00 - - 0.00 Awarenes - - - - - - - - - - - - Building 0.00 - - 0.00 0.00 0.00 0.00 Expected Change for THETA-DELTA Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards - - Growth - - - - Awarenes - - - - - - Building - - - - - - - - Completely Standardized Expected Change for THETA-DELTA Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin - - Empathy - - - - Healing - - - - - - Persuasi - - - - - - - - Conceptu - - -0.01 0.01 - - - - Foresigh - - 0.00 -0.01 - - - - - - Stewards - - 0.01 0.00 -0.01 0.00 0.00 Growth 0.00 - - 0.00 0.00 - - 0.00 Awarenes - - - - - - - - - - - - Building 0.00 - - -0.01 0.01 0.00 0.00

254

Completely Standardized Expected Change for THETA-DELTA Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards - - Growth - - - - Awarenes - - - - - - Building - - - - - - - - Maximum Modification Index is 7.05 for Element ( 5, 3) of THETA-DELTA TI CONFIRMATORY FIRST ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Factor Scores Regressions KSI Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Serving 0.60 0.40 0.75 -0.15 0.14 0.17 Leading 0.07 -0.01 -0.04 0.44 0.27 0.57 Performi 0.03 0.01 -0.04 0.04 0.08 0.17 KSI Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Serving 0.11 0.16 -0.30 0.10 Leading 0.19 0.20 0.17 0.14 Performi 0.41 0.42 0.56 0.30 TI CONFIRMATORY FIRST ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Standardized Solution LAMBDA-X Serving Leading Performi -------- -------- --------

255

Listenin 0.49 - - - - Empathy 0.48 - - - - Healing 0.48 - - - - Persuasi - - 0.47 - - Conceptu - - 0.45 - - Foresigh - - 0.49 - - Stewards - - - - 0.52 Growth - - - - 0.49 Awarenes - - - - 0.49 Building - - - - 0.49 PHI Serving Leading Performi -------- -------- -------- Serving 1.00 Leading 0.84 1.00 Performi 0.87 0.95 1.00 TI CONFIRMATORY FIRST ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Completely Standardized Solution LAMBDA-X Serving Leading Performi -------- -------- -------- Listenin 0.86 - - - - Empathy 0.84 - - - - Healing 0.88 - - - - Persuasi - - 0.88 - - Conceptu - - 0.86 - - Foresigh - - 0.91 - - Stewards - - - - 0.90 Growth - - - - 0.91 Awarenes - - - - 0.90 Building - - - - 0.87 PHI

256

Serving Leading Performi -------- -------- -------- Serving 1.00 Leading 0.84 1.00 Performi 0.87 0.95 1.00 THETA-DELTA Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin 0.26 Empathy - - 0.29 Healing -0.07 0.00 0.23 Persuasi 0.02 0.05 0.07 0.22 Conceptu -0.01 - - - - - - 0.27 Foresigh -0.01 - - - - -0.03 0.02 0.17 Stewards 0.00 - - - - - - - - - - Growth - - 0.00 - - - - 0.00 - - Awarenes 0.05 0.06 0.09 0.05 0.01 - - Building - - -0.01 - - - - - - - - THETA-DELTA Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards 0.19 Growth 0.00 0.17 Awarenes -0.06 -0.04 0.20 Building - - 0.02 -0.05 0.23 Time used: 0.125 Seconds

257

DATE: 6/29/2013 TIME: 14:28 L I S R E L 8.72 BY Karl G. J”reskog & Dag S”rbom This program is published exclusively by Scientific Software International, Inc. 7383 N. Lincoln Avenue, Suite 100 Lincolnwood, IL 60712, U.S.A. Phone: (800)247-6113, (847)675-0720, Fax: (847)675-2140 Copyright by Scientific Software International, Inc., 1981-2005 Use of this program is subject to the terms specified in the Universal Copyright Convention. Website: www.ssicentral.com

258

The following lines were read from file E:\Arun\SERVENT\SERVENT3\SERVANT3.LS8: CONFIRMATORY SECOND ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP DA NI=10 NO=4008 MA=KM LA Listening Empathy Healing Persuasion Conceptualization Foresight Stewardship Growth Awareness Building KM 1.000 .725 1.000 .683 .737 1.000 .653 .676 .720 1.000 .605 .603 .642 .758 1.000 .649 .645 .671 .776 .805 1.000 .674 .663 .687 .754 .734 .782 1.000 .679 .665 .691 .767 .745 .795 .821 1.000 .716 .717 .768 .804 .743 .779 .752 .775 1.000 .649 .627 .659 .743 .714 .760 .787 .821 .730 1.000 ME 4.2111 4.1832 4.1928 4.2430 4.3165 4.3028 4.2371 4.2633 4.2794 4.2834 SD .57236 .56889 .54904 .53614 .52066 .53955 .57571 .54166 .54226 .55694 MO NY=10 NE=3 NK=1 LY=FU,FI GA=FU,Fi ps=SY,FI TE=SY,FI BE=SY,FI FR GA 1 1 GA 2 1 GA 3 1 FR LY 1 1 LY 2 1 LY 3 1 LY 4 2 LY 5 2 LY 6 2 LY 7 3 LY 8 3 LY 9 3 LY 10 3 FR TE 1 1 TE 2 2 TE 3 3 TE 4 4 TE 5 5 TE 6 6 TE 7 7 TE 8 8 TE 9 9 TE 10 10 FR PS 2 2 PS 3 1 FR TE 9 1 TE 9 3 TE 9 2 TE 9 4 TE 1 3 TE 2 1 TE 2 3 TE 5 6 TE 3 4 TE 8 10 TE 4 2 TE 9 7 FR TE 10 9 TE 8 9 TE 5 1 TE 6 3 TE 6 4 TE 6 1 TE 10 4 TE 2 3 LE SERVING LEADING PERFORMI LK SERVANT PD OU ME=ML AM RS FS SC CONFIRMATORY SECOND ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Number of Input Variables 10

259

Number of Y - Variables 10 Number of X - Variables 0 Number of ETA - Variables 3 Number of KSI - Variables 1 Number of Observations 4008 CONFIRMATORY SECOND ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Covariance Matrix Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin 1.00 Empathy 0.72 1.00 Healing 0.68 0.74 1.00 Persuasi 0.65 0.68 0.72 1.00 Conceptu 0.60 0.60 0.64 0.76 1.00 Foresigh 0.65 0.65 0.67 0.78 0.81 1.00 Stewards 0.67 0.66 0.69 0.75 0.73 0.78 Growth 0.68 0.66 0.69 0.77 0.74 0.80 Awarenes 0.72 0.72 0.77 0.80 0.74 0.78 Building 0.65 0.63 0.66 0.74 0.71 0.76 Covariance Matrix Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards 1.00 Growth 0.82 1.00 Awarenes 0.75 0.78 1.00 Building 0.79 0.82 0.73 1.00 CONFIRMATORY SECOND ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Parameter Specifications LAMBDA-Y

260

SERVING LEADING PERFORMI -------- -------- -------- Listenin 0 0 0 Empathy 1 0 0 Healing 2 0 0 Persuasi 0 0 0 Conceptu 0 3 0 Foresigh 0 4 0 Stewards 0 0 0 Growth 0 0 5 Awarenes 0 0 6 Building 0 0 7 GAMMA SERVANT -------- SERVING 8 LEADING 9 PERFORMI 10 PSI SERVING LEADING PERFORMI -------- -------- -------- SERVING 0 LEADING 0 11 PERFORMI 12 0 0 THETA-EPS Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin 13 Empathy 14 15 Healing 16 17 18 Persuasi 0 19 20 21 Conceptu 22 0 0 0 23 Foresigh 24 0 25 26 27 28

261

Stewards 0 0 0 0 0 0 Growth 0 0 0 0 0 0 Awarenes 31 32 33 34 0 0 Building 0 0 0 38 0 0 THETA-EPS Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards 29 Growth 0 30 Awarenes 35 36 37 Building 0 39 40 41 CONFIRMATORY SECOND ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Number of Iterations = 42 LISREL Estimates (Maximum Likelihood) LAMBDA-Y SERVING LEADING PERFORMI -------- -------- -------- Listenin 0.77 - - - - Empathy 0.75 - - - - (0.01) 60.71 Healing 0.78 - - - - (0.01) 57.85 Persuasi - - 0.88 - - Conceptu - - 0.86 - - (0.01) 72.72

262

Foresigh - - 0.91 - - (0.01) 77.76 Stewards - - - - 0.90 Growth - - - - 0.91 (0.01) 89.83 Awarenes - - - - 0.90 (0.01) 73.20 Building - - - - 0.87 (0.01) 80.29 GAMMA SERVANT -------- SERVING 1.00 (0.02) 53.81 LEADING 0.95 (0.01) 64.41 PERFORMI 1.00 (0.01) 72.83 Covariance Matrix of ETA and KSI SERVING LEADING PERFORMI SERVANT

263

-------- -------- -------- -------- SERVING 1.00 LEADING 0.95 1.00 PERFORMI 0.97 0.95 1.00 SERVANT 1.00 0.95 1.00 1.00 PHI SERVANT -------- 1.00 PSI SERVING LEADING PERFORMI -------- -------- -------- SERVING - - LEADING - - 0.09 (0.01) 11.38 PERFORMI -0.03 - - - - (0.01) -3.98 Squared Multiple Correlations for Structural Equations SERVING LEADING PERFORMI -------- -------- -------- 1.00 0.91 1.00 Squared Multiple Correlations for Reduced Form SERVING LEADING PERFORMI -------- -------- -------- 1.00 0.91 1.00

264

W_A_R_N_I_N_G: PSI is not positive definite THETA-EPS Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin 0.41 (0.01) 32.87 Empathy 0.15 0.44 (0.01) (0.01) 14.93 36.30 Healing 0.08 0.15 0.39 (0.01) (0.01) (0.01) 8.34 15.31 32.57 Persuasi - - 0.05 0.06 0.22 (0.01) (0.01) (0.01) 8.08 10.02 29.87 Conceptu -0.02 - - - - - - 0.26 (0.01) (0.01) -3.94 32.32 Foresigh -0.02 - - -0.01 -0.03 0.02 0.17 (0.01) (0.00) (0.01) (0.01) (0.01) -3.17 -1.31 -4.86 3.33 20.47 Stewards - - - - - - - - - - - - Growth - - - - - - - - - - - - Awarenes 0.04 0.06 0.08 0.04 - - - - (0.01) (0.01) (0.01) (0.01) 5.95 8.64 11.59 7.95 Building - - - - - - 0.01 - - - -

265

(0.00) 2.33 THETA-EPS Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards 0.19 (0.01) 33.14 Growth - - 0.17 (0.01) 29.04 Awarenes -0.06 -0.05 0.19 (0.01) (0.01) (0.01) -9.92 -7.63 19.22 Building - - 0.02 -0.06 0.24 (0.00) (0.01) (0.01) 4.97 -8.65 33.15 Squared Multiple Correlations for Y - Variables Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- 0.59 0.56 0.61 0.78 0.74 0.83 Squared Multiple Correlations for Y - Variables Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- 0.81 0.83 0.81 0.76 Goodness of Fit Statistics Degrees of Freedom = 14 Minimum Fit Function Chi-Square = 18.52 (P = 0.18)

266

Normal Theory Weighted Least Squares Chi-Square = 18.56 (P = 0.18) Estimated Non-centrality Parameter (NCP) = 4.56 90 Percent Confidence Interval for NCP = (0.0 ; 19.93) Minimum Fit Function Value = 0.0046 Population Discrepancy Function Value (F0) = 0.0011 90 Percent Confidence Interval for F0 = (0.0 ; 0.0050) Root Mean Square Error of Approximation (RMSEA) = 0.0090 90 Percent Confidence Interval for RMSEA = (0.0 ; 0.019) P-Value for Test of Close Fit (RMSEA < 0.05) = 1.00 Expected Cross-Validation Index (ECVI) = 0.025 90 Percent Confidence Interval for ECVI = (0.024 ; 0.029) ECVI for Saturated Model = 0.027 ECVI for Independence Model = 23.41 Chi-Square for Independence Model with 45 Degrees of Freedom = 93796.68 Independence AIC = 93816.68 Model AIC = 100.56 Saturated AIC = 110.00 Independence CAIC = 93889.64 Model CAIC = 399.70 Saturated CAIC = 511.28 Normed Fit Index (NFI) = 1.00 Non-Normed Fit Index (NNFI) = 1.00 Parsimony Normed Fit Index (PNFI) = 0.31 Comparative Fit Index (CFI) = 1.00 Incremental Fit Index (IFI) = 1.00 Relative Fit Index (RFI) = 1.00 Critical N (CN) = 6306.83 Root Mean Square Residual (RMR) = 0.0028 Standardized RMR = 0.0028 Goodness of Fit Index (GFI) = 1.00 Adjusted Goodness of Fit Index (AGFI) = 1.00 Parsimony Goodness of Fit Index (PGFI) = 0.25

267

CONFIRMATORY SECOND ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Fitted Covariance Matrix Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin 1.00 Empathy 0.72 1.00 Healing 0.68 0.74 1.00 Persuasi 0.65 0.68 0.72 1.00 Conceptu 0.61 0.61 0.64 0.76 1.00 Foresigh 0.65 0.65 0.67 0.78 0.81 1.00 Stewards 0.67 0.65 0.68 0.76 0.74 0.78 Growth 0.68 0.66 0.69 0.77 0.75 0.79 Awarenes 0.71 0.72 0.77 0.80 0.74 0.78 Building 0.65 0.63 0.66 0.74 0.71 0.76 Fitted Covariance Matrix Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards 1.00 Growth 0.82 1.00 Awarenes 0.75 0.78 1.00 Building 0.79 0.82 0.73 1.00 Fitted Residuals Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin 0.00 Empathy 0.00 0.00 Healing 0.00 0.00 0.00 Persuasi 0.01 0.00 0.00 0.00 Conceptu 0.00 -0.01 0.00 0.00 0.00 Foresigh 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Stewards 0.00 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 Growth 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Awarenes 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

268

Building 0.00 -0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 Fitted Residuals Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards 0.00 Growth 0.00 0.00 Awarenes 0.00 0.00 0.00 Building 0.00 0.00 0.00 0.00 Summary Statistics for Fitted Residuals Smallest Fitted Residual = -0.01 Median Fitted Residual = 0.00 Largest Fitted Residual = 0.01 Stemleaf Plot - 8|4 - 6|1 - 4|20 - 2|809840 - 0|6554110733211100000 0|133566778999445667 2|12704 4|7 6|5 8|8 Standardized Residuals Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin 2.39 Empathy 2.26 1.85 Healing 1.51 1.78 1.95 Persuasi 1.77 0.54 2.16 -0.41 Conceptu -0.96 -1.97 0.43 0.07 -1.85

269

Foresigh -1.04 -1.22 -1.12 -2.22 -2.05 -2.24 Stewards 0.41 2.46 0.92 -1.23 -1.02 0.30 Growth -0.78 0.67 -0.66 0.14 -0.59 1.61 Awarenes 1.38 -0.66 1.72 2.79 1.84 -2.46 Building -0.71 -1.63 -1.00 -1.18 -0.09 0.98 Standardized Residuals Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards - - Growth -0.55 - - Awarenes 0.96 -0.04 1.69 Building 0.48 0.10 -1.29 -0.56 Summary Statistics for Standardized Residuals Smallest Standardized Residual = -2.46 Median Standardized Residual = 0.00 Largest Standardized Residual = 2.79 Stemleaf Plot - 2|52210 - 1|96322210000 - 0|877766641000 0|1113445579 1|004567788899 2|23458 Largest Positive Standardized Residuals Residual for Awarenes and Persuasi 2.79 CONFIRMATORY SECOND ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Qplot of Standardized Residuals 3.5.......................................................................... . .. . . .

270

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . x . . . . . . x . . . . . . x . . . xx . N . . xx . o . . xx . r . . xx . m . . xxx . a . . xx x . l . .x x x . . . x . Q . x* x . u . x * . a . x* . . n . x* . . t . * x . . i . x* . . l . * . . e . xx . . s . x x . . . xx . . . x . . . . . . x . . . . . . x . . . . . . . . . . . . . . . . .

271

. . . . . . -3.5.......................................................................... -3.5 3.5 Standardized Residuals CONFIRMATORY SECOND ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Modification Indices and Expected Change Modification Indices for LAMBDA-Y SERVING LEADING PERFORMI -------- -------- -------- Listenin - - 3.42 3.42 Empathy - - 5.11 5.11 Healing - - 0.76 0.76 Persuasi 3.42 - - 3.43 Conceptu 1.39 - - 1.39 Foresigh 0.05 - - 0.05 Stewards 3.23 3.23 - - Growth 0.01 0.63 - - Awarenes - - - - - - Building 1.32 0.13 - - Expected Change for LAMBDA-Y SERVING LEADING PERFORMI -------- -------- -------- Listenin - - 0.24 -0.55 Empathy - - -0.23 0.52 Healing - - 0.10 -0.23 Persuasi 0.62 - - -0.62 Conceptu -0.29 - - 0.29 Foresigh -0.06 - - 0.06 Stewards 0.39 -0.17 - - Growth 0.01 0.05 - - Awarenes - - - - - - Building -0.14 0.02 - -

272

Standardized Expected Change for LAMBDA-Y SERVING LEADING PERFORMI -------- -------- -------- Listenin - - 0.24 -0.55 Empathy - - -0.23 0.52 Healing - - 0.10 -0.23 Persuasi 0.62 - - -0.62 Conceptu -0.29 - - 0.29 Foresigh -0.06 - - 0.06 Stewards 0.39 -0.17 - - Growth 0.01 0.05 - - Awarenes - - - - - - Building -0.14 0.02 - - Completely Standardized Expected Change for LAMBDA-Y SERVING LEADING PERFORMI -------- -------- -------- Listenin - - 0.24 -0.55 Empathy - - -0.23 0.52 Healing - - 0.10 -0.23 Persuasi 0.62 - - -0.62 Conceptu -0.29 - - 0.29 Foresigh -0.06 - - 0.06 Stewards 0.39 -0.17 - - Growth 0.01 0.05 - - Awarenes - - - - - - Building -0.14 0.02 - - No Non-Zero Modification Indices for BETA No Non-Zero Modification Indices for GAMMA No Non-Zero Modification Indices for PHI No Non-Zero Modification Indices for PSI

273

Modification Indices for THETA-EPS Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin - - Empathy - - - - Healing - - - - - - Persuasi 3.42 - - - - - - Conceptu - - 4.07 0.76 - - - - Foresigh - - 0.05 - - - - - - - - Stewards 0.27 4.26 0.07 1.63 0.19 0.01 Growth 0.62 1.11 0.47 0.06 0.46 1.22 Awarenes - - - - - - - - 4.66 4.66 Building 0.02 2.14 0.02 - - 0.02 0.23 Modification Indices for THETA-EPS Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards - - Growth 0.30 - - Awarenes - - - - - - Building 0.30 - - - - - - Expected Change for THETA-EPS Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin - - Empathy - - - - Healing - - - - - - Persuasi 0.01 - - - - - - Conceptu - - -0.01 0.01 - - - - Foresigh - - 0.00 - - - - - - - - Stewards 0.00 0.01 0.00 -0.01 0.00 0.00 Growth 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Awarenes - - - - - - - - 0.01 -0.01 Building 0.00 -0.01 0.00 - - 0.00 0.00

274

Expected Change for THETA-EPS Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards - - Growth 0.00 - - Awarenes - - - - - - Building 0.00 - - - - - - Completely Standardized Expected Change for THETA-EPS Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin - - Empathy - - - - Healing - - - - - - Persuasi 0.01 - - - - - - Conceptu - - -0.01 0.01 - - - - Foresigh - - 0.00 - - - - - - - - Stewards 0.00 0.01 0.00 -0.01 0.00 0.00 Growth 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Awarenes - - - - - - - - 0.01 -0.01 Building 0.00 -0.01 0.00 - - 0.00 0.00 Completely Standardized Expected Change for THETA-EPS Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards - - Growth 0.00 - - Awarenes - - - - - - Building 0.00 - - - - - - Maximum Modification Index is 5.11 for Element ( 2, 3) of LAMBDA-Y CONFIRMATORY SECOND ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Factor Scores Regressions

275

ETA Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- SERVING 0.10 0.03 0.06 0.05 0.08 0.14 LEADING 0.06 -0.01 -0.01 0.22 0.15 0.30 PERFORMI 0.03 -0.01 -0.02 0.01 0.05 0.08 ETA Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- SERVING 0.18 0.17 0.19 0.11 LEADING 0.11 0.11 0.10 0.06 PERFORMI 0.24 0.23 0.33 0.16 CONFIRMATORY SECOND ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Standardized Solution LAMBDA-Y SERVING LEADING PERFORMI -------- -------- -------- Listenin 0.77 - - - - Empathy 0.75 - - - - Healing 0.78 - - - - Persuasi - - 0.88 - - Conceptu - - 0.86 - - Foresigh - - 0.91 - - Stewards - - - - 0.90 Growth - - - - 0.91 Awarenes - - - - 0.90 Building - - - - 0.87 GAMMA SERVANT --------

276

SERVING 1.00 LEADING 0.95 PERFORMI 1.00 Correlation Matrix of ETA and KSI SERVING LEADING PERFORMI SERVANT -------- -------- -------- -------- SERVING 1.00 LEADING 0.95 1.00 PERFORMI 0.97 0.95 1.00 SERVANT 1.00 0.95 1.00 1.00 PSI SERVING LEADING PERFORMI -------- -------- -------- SERVING - - LEADING - - 0.09 PERFORMI -0.03 - - - - CONFIRMATORY SECOND ORDER FACTOR ANALYSIS OF SERVANT LEADERSHIP Completely Standardized Solution LAMBDA-Y SERVING LEADING PERFORMI -------- -------- -------- Listenin 0.77 - - - - Empathy 0.75 - - - - Healing 0.78 - - - - Persuasi - - 0.88 - - Conceptu - - 0.86 - - Foresigh - - 0.91 - - Stewards - - - - 0.90 Growth - - - - 0.91 Awarenes - - - - 0.90 Building - - - - 0.87

277

GAMMA SERVANT -------- SERVING 1.00 LEADING 0.95 PERFORMI 1.00 Correlation Matrix of ETA and KSI SERVING LEADING PERFORMI SERVANT -------- -------- -------- -------- SERVING 1.00 LEADING 0.95 1.00 PERFORMI 0.97 0.95 1.00 SERVANT 1.00 0.95 1.00 1.00 PSI SERVING LEADING PERFORMI -------- -------- -------- SERVING - - LEADING - - 0.09 PERFORMI -0.03 - - - - THETA-EPS Listenin Empathy Healing Persuasi Conceptu Foresigh -------- -------- -------- -------- -------- -------- Listenin 0.41 Empathy 0.15 0.44 Healing 0.08 0.15 0.39 Persuasi - - 0.05 0.06 0.22 Conceptu -0.02 - - - - - - 0.26 Foresigh -0.02 - - -0.01 -0.03 0.02 0.17 Stewards - - - - - - - - - - - - Growth - - - - - - - - - - - - Awarenes 0.04 0.06 0.08 0.04 - - - - Building - - - - - - 0.01 - - - -

278

THETA-EPS Stewards Growth Awarenes Building -------- -------- -------- -------- Stewards 0.19 Growth - - 0.17 Awarenes -0.06 -0.05 0.19 Building - - 0.02 -0.06 0.24 Time used: 0.141 Seconds

279

ประวตผวจย ชอ - สกล นายอรณ พรหมจรรย วน เดอน ปเกด 4 กมภาพนธ 2502 สถานทเกด จงหวดสพรรณบร วฒการศกษา พ.ศ. 2525 ครศาสตรบณฑต (ค.บ.)สาขาเทคโนโลยทางการศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย พ.ศ. 2531 ครศาสตรมหาบณฑต (ค.ม.) สาขาโสตทศนศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย พ.ศ. 2544 มหาวทยาลยบรพา รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต (รป.ม.) สาขาการบรหารทวไป ประสบการณในการทางาน รบราชการคร พ.ศ. 2526-2538 รบราชการพลเรอน พ.ศ. 2538 – ปจจบน ตาแหนงหนาทปจจบน ตาแหนงนกวชาการศกษาชานาญการพเศษ ผอานวยการกลม

ตดตามและประเมนผลการจดการศกษาขนพนฐาน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอสานกตดตามและประเมนผลการ จดการศกษาขนพนฐาน สานกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ ถนนราชดาเนนนอก

กรงเทพมหานคร สถานทอยปจจบน บานเลขท 300/179 หมบานสวนทองวลลา 4 ซอยพหลโยธน50

ถนนพหลโยธน แขวงคลองถนน เขตสายไหม กรงเทพมหานคร 10220