IPF u ZeniciDodiplomski studij: Predskolski odgoj i
obrazovanjeKolegij: Predkolska pedagogija VjebeSemestar: IIDatum:
28.02. 2013.
PREDKOLSKA PEDAGOGIJA I NJEZIN PREDMETiz knjige Suzic, N (2006):
Uvod u predkolsku pedagogiju i metodiku. Banja Luka: XBS.Predmet i
osnovni pojmovi predkolske pedagogije
Predkolska pedagogija je jedna od pomonih disciplina pedagogije.
Ona se bavi prikupljanjem, opisivanjem, kritikim preispitivanjemi
sistematizovanjem injenica o pojavama u oblasti vaspitanja djece
ranog uzrasta i faktorima koji posredno i neposredno utiu na njihov
razvoj od rodjenja do polaska u kolu (Kamenov, 1999, str. 5). U
nekim definicijama predkolske pedagogije nalazimo ogranienje njenog
predmeta na dva konteksta: institucionalni i porodini. Takav je
sluaj sa sljedeom definicijom: Predkolska pedagogija pedagoka
disciplina koja se bavi prouavanjem vaspitanja i obrazovanja djece
predkolskog uzrasta u institucionalnom (drutvenom) i porodinom
kontekstu (Pedagoki leksikon, 1996, str. 392). Najoptiju i najmanje
spornu definiciju ove discipline moemo saeti u formulaciji da je
predkolska pedagogija disciplina pedagogije koja se bavi
prouavanjem specifinosti vaspitanja, vaspitnim uticajima, igrom i
igrovnim aktivnostima djece od njihovog rodjenja do polaska u kolu.
Predkolska pedagogija razvija vlastiti sistem integralnih pojmovnih
kategorija kojima se predkolsko vaspitanje preciznije opisuje,
bolje razumije i efikasnije istrauje. Konzistentan sistem tih
pojmova pomae izvodjenju razliitih teoretskih polazita u
vaspitanju, a spoznaje i dometi ovih teorija imaju tenju da razviju
jednu sveobuhvatnu i kompleksnu teoriju predkolskog vaspitanja i
obrazovanja. Vaspitni uticaji obuhvataju cjelokupan proces
razvijanja, formiranja i oblikovanja linosti vaspitanika uzimajui u
obzir organizovane uticaje kole, porodice, djejih, omladinskih i
drutvenih organizacija i institucija, kao i uticaje naina ivota,
medija, kulture, okruenja kao i aktivnosti pojedinca. Igru moemo
definisati kao aktivan poduhvat jedne ili vie osoba ogranien
pravilima date igre, vremenom i manje ili vie jasnim ciljem ili
ishodom igranja. Za razliku od igara, igrovne aktivnosti nisu
ograniene strogim pravilima, stabilnou i strogom tematskom vezanou
za cilj; to su aktivnosti jedne ili vie osoba tematski orijentisane
u okviru nestabilnih pravila i ishoda, koordinisane tematskom
usmjerenou ka cilju koji nije precizno odredjen. Preciznije
odredjenje pojmova igra i igrovne aktivnosti moemo sagledati u
direktnom poredjenju:
Znaaj predkolske pedagogije
Optimalizacija vaspitanja, igre i igrovnih aktivnosti te svih
vaspitnih uticaja u svrhu razvijanja zdravog i slobodnog djeteta,
nefrustriranog i spremnog da ui, predstavlja ideal i vjeiti izazov
za predkolsku pedagogiju. Rano predkolsko vaspitanje vodi ka
prednosti djeteta u startu redovnog kolovanja. Dijete koje poinje
uiti slova i brojeve u treoj ili etvrtoj godini, do polaska u kolu
stei e vrlo visoku akademsku prednost, koja e ga pratiti tokom
itavog kolovanja. Takvu vrstu prestia moemo prepoznati i medju
nacijama ili dravama. U nekim zemljama organizovano vaspitanje
poinje veoma rano. Takav sluaj je u Francuskoj. O tome najbolje
govori tekst Donalda Hira, profesora sa Virdinija univerziteta:
Potencijalno iroka skala dokaza dolazi iz Francuske, koja ima
stogodinje iskustvo u svojim materinskim kolama i koja je, nakon
Drugog svjetskog rata, obezbijedila organizovanu obuku za vie od
80% trogodinjaka, za vie od 95% etverogodinjaka i za 99%
petogodinjaka. Ovo su prave kole.
Francuzi razlikuju cjelodnevni boravak djece u predkolkoj
ustanovi, to je tipino ameriki stil, od pravih kola za vrlo mladu
djecu. Francuski socijalni naunici su proveli longitudinalne
studije na uzorku od oko 4000 dvogodinje djece u kojima su
analizirali efekte materinskih kola i na uzorku od 30% predkolaca
starijih od dvije godine. Ovi rezultati su impresivni. Ona djeca
koja su ranije poela uenje u materinskoj koli kasnije su bila mnogo
efikasnija u akademskom postignuu, a kao posredni nalaz
konstatovano je da su ta djeca bila bolje prilagonena i sretnija te
da su lake prihvatala i savlanivala svoje kolske obaveze (Hirsch,
1996, str. 80).
Tragom iskustva koje nam ilustruje prethodni primjer, moemo
konstatovati da se danas drave i nacije na planeti Zemlji bitno
razlikuju s obzirom na predkolsko vaspitanje i obrazovanje djece. S
obzirom na startnu prednost, koju imaju nacije poput Francuza,
moemo predvinati da e kraj XXI vijeka neke nacije dosei kao
superiorne ili gospodarske, a neke toliko zaostati da e biti
inferiorne ili robovske. Ovaj globalni problem Evropa i menunarodna
zajednica nastoje rijeiti primjenom prava na obrazovanje za sve
granane bez obzira na rasu, vjeru, naciju, pol i druga
svojstva.
Predkolsko vaspitanje
Pojam predkolskog vaspitanja treba shvatiti kao dio sveukupnih
vaspitnih uticaja koji se ostvaruju od ronenja djeteta do polaska u
kolu. Vaspitanje je pojam koji u sebi sadri i obrazovne uticaje. U
odnosu na vaspitne uticaje, vaspitanje treba shvatiti prvenstveno
kao intencionalan i organizovan proces. Vrlo iroku definiciju
predkolskog vaspitanja daje Emil Kamenov. Predkolsko vaspitanje je
formativni proces kojim se na uzrastima od rodjenja djeteta do
njegovog polaska u kolu bude i aktualizuju njegovi psihofiziki
potencijali, podstiu i usmjeravaju pozitivne tendencije koje se
ispolje u razvoju, zadovoljavaju djeije potrebe kao stalan izvor
razvojnih mogunosti i stvaraju uslovi za to bolje i uspjenije
izraavanje i korienje ovih mogunosti za postizanje sve viih nivoa u
sposobnostima, proirivanje i usavravanje iskustva, izgranivanje
voljno-karakternih osobina i stavova, oplemenjivanje emocija i
mijenjanje ponaanja djeteta, odnosno, oformljivanje i razvijanje
svih pozitivnih svojstava njegove linosti (Kamenov, 1995, str. 4).
Kako vidimo, akcenat u ovoj definiciji je na formativnom karakteru
predkolskog vaspitanja. Kao kategorijalni pojam pedagogije,
vaspitanje ima neke nedvojbene odrednice koje vrijede i za
predkolsko vaspitanje. Tako bismo predkolsko vaspitanje mogli
defnisati kao svjestan, svrsishodan i manje ili vie organizovan
proces razvoja individualnosti i drutvenosti predkolskog djeteta,
drutveno
determinisan i individualno obiljeen sistem aktivnosti,
djelatnosti i procesa koji utiu na sveukupno formiranje djeteta od
ronenja do polaska u kolu.
Principi predkolskog vaspitanja
Principi predkolskog vaspitanja proizilaze iz predmeta
predkolske pedagogije. Ovi principi ne mogu ostati samo u okviru
vaspitno-obrazovnog rada sa predkolskom djecom, samo u okviru
pripremanja, organizacije i realizacije programa u predkolskim
ustanovama. Oni moraju zahvatiti i manje organizovane porodine
uticaje, uticaje medija i vrnjake igre kao i niz vaspitnih aspekata
igrovnih aktivnosti koje djeca izvode spontano i manje ili vie
organizovano. Polazei od najhumanijih zahtjeva, od slobode i sree
kao vrhovnog principa, principe predkolskog vaspitanja moemo
predstaviti u sljedeoj nomenklaturi: princip optimalizacije razvoja
djetetovih potencijala, princip igre i igrovnih aktivnosti, princip
nenasilne komunikacije, princip spontanosti i organizovanosti,
princip primjerenosti.
18
