. ......, . . . DIN EGITIMI ARAŞTIRM~LAR~ DERGISI

r

Eğitim Fakülteleri Sınıf Öğretmenliği Bölümleri'nde Okutulmakta Olan DİN KÜLTÜRÜ ve AHLAK ÖGRETİMİ DERSİ İLE İLGİLİ BAZI

TESPİTLER ve TEKLiFLER*

Yrd.Doç.Dr.Mustafa ÖCAL Uludağ Üniversitesi ilahiyat Fakültesi ve

Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi

ÖZET

Bu bildiride önce, Eğitim Fakülteleri Sınıf Öğretmenliği Bölümleri'nde okutulmakta olan "Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi" dersinin, bölüm ders­leri arasındaki yeri, derslerde okutulan konular, konulann işlenişinde dikkat edilen yöntemler, öğrencilerin bilgi seviyeleri ve din duygusu ile ilgili tespit­Iere yer verilmektedir.

Sonra tespitlerden hareketle, Din Kültürü ve Ahlftk Öğretimi Dersi'nin daha verimli hale getirilebilirnesi için bazı tcklifler sunuimaleta ve gerekçeleri anlatılmaktadır. Bu maksatla:

Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi Dersi'nin süresinin arttınlması, bu dersler için "yan alan" açılması, müzik dcrsinde "çocuk ilahflerine" yer verilmesi, derslerde bazı teknik araç ve gereçlerden yararlanılabilmesi için imkan verilmesi vb. tekiiflcr ve gerekçeleri yer almaktadır.

A.GİRİŞ

Bilindiği gibi ülkemizde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmeni yetiştiren yegane yüksek öğretim kurumlan İHl.hiyat Fakülteleri'dir. Ancak bu fakültelerden mezun olanlar temel eğitim ikinci kademe (ortaokul 1.2.3.) sınıflan ile oratöğretm kurumlannın (liselcrin) bütün sınıflannda okutulmakta olan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dcrsi öğretmenliği için ehil ve yetkili bu- _ lunup, dersler kendilerine teslim edilirken -bir takım bürokratik engellerle-

*.Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nce 16-17 Haziran 1994 tarihinde Bursa'da düzenle­nen "I. ULUSAL SINIF ÖÖRETMENLlÖI SEMPOZYUMU"nda bildiri olarak sunulmtı§tur.

144 DIN EÖlTlMt ARAŞTIRMALARI

temel eğitimin birinci kademesindeki (ilkokul 4. ve 5. sınıflanndaki) derslere girmeleri önlenmektedir. Üstelik temel eğitimin birinci kademesinde okutu­lan bu dersler için öğretmen yetiştiren özel bir öğretim birimi de yoktur. Yalnızca eğitim fakültelerinin sınıf öğretmenliği bölümlerinde ve 6. yanyılda okutulan "Din Kültürü ve Ahiille Öğretimi" adlı 2 kredilik sembolik bir ders vardır. Bu ders ise "sınıf öğretmenlerini" söz konusu dersleri okutabi­lecek şekilde mesleğe hazırlama konusunda çok yetersiz kalmaktadır.

İşte bunun içindir ki biz bu bildirimizde, 20 yıllık meslek hayatımızda edindiğimiz tecrübe ve konu ile ilgili yaptığımız birçok araştırma ve gözlem sonuçlanna dayanarak (bk. Öcal, Temel Eğitim ve Ortaöğretİrnde Din Eğitimi ve Öğretiminde Metodlar) Eğitim Fakülteleri Sınıf Öğretmenliği Bölümleri'nde okutulmakta olan Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi dersleri ile ilgili tespitlerimizi vermek ve bu derslerin daha verimli ve faydalı hale ge­lebilmesi ve aynı zamanda öğretmen adaylannın daha iyi yetişebilmeleri için bazı teklifler getirmek istiyoruz.

B. TESPİTLER

1- Eğitim Yüksek Okullarmda ve Sınıf Öğretmenliği Bölümlerinde Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi Dersi

Bilindiği gibi Eğitim Yüksek Okullan ı 982'de -eski 2 yıllık eğitim enstitülerinin yerini almak üzere- 2 yıllık öğretim süreli ve 2ı yerde açılmışlardı. Kuruluş amacı, 5 yıllık ilkokullara sınıf öğretmeni yetiştirmek olan bu yüksek okullann programlan arasında 3. yanyılda 2 kredilik bir de Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi Dcrsi vardı.

Eğitim Yüksek Okullan'nın öğretim süresi ı989-1990 öğretim yılından itibaren 4 yıla çıkanldı. 3. sınıftan itibaren sekiz ayn dalda "yan alan" oluşturulmasına imkan verildi. Bundan maksat, ilk iki yılı başanyla tamamla­yan öğrencilerin, ilköğretimin ikinci kısmında (ortaokullarda) da öğretmenlik yapabilmelerine imkan sağlayabilmek için "danışmanlan ta­rafından uygun görülmesi şartıyla" 8 yan alanın birinde' 18 kredilik bir program seçerek 3. ve -4. yıllarda sınıf öğretmenliği ve yan alan program­lannda toplam ı91 krediyi tamamlamaktır. Yan alanlar ise şu şekilde belir­lenmiştir: ı) Matematik, 2) Fen Bilgisi, 3) Sosyal Bilgiler, 4) Türk Dili, 5) Okul Öncesi Eğitimi, 6) Resim-iş, 7) Müzik, 8) Beden Eğitimi.

ı992 yılından itibaren '!Sınıf Öğretmenliği Bölümü" adıyla Eğitim Fakülteleri ile birleştirilen ve sayılan 33'e ulaşan bu yüksek öğretim kurum­lannda, yan alanlar arasında "Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi"ne yine yer verilmemiştir. Ancak yalnızca bir ders olarak 3. sınıfın 2. yanyılında (VI. yanyılda) 2 kredi olarak yerini koruyabilmiştir. Halbuki olması gereken şu idi. Mademki Eğitim Yüksek Okullan'nın öğretim süresi 2 yıldan 4 yıla

çıkanimıştır ve ı 992 yılından itibaren de yine 4 yıl süreli olarak Eğitim

DlN KÜLTÜRÜ ve AHLAK öÖRETlMl DERSl lLE lLGtU BAZI TESPtr ve TEKLlFLER 145

Fakülteleri'nin sınıf öğretmenliği bölümleri haline getirilmişlerdir. O halde hiç olmazsa Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi Dersi'nin 6 krediye çıkanlması gerekirdi. Yahut da 3 kredilik "Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi" ve 3 kredilik de "Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi" adıyla ve birincisi "bilgi", ikincisi "metot" ağırlıklı iki ayn ders halinde, iki ayn yanyıla dengeli olarak dağıtılabilirdi. Maalesef bu durum dikkate alınmamıştır.

2- Din Kültürü ve AhHik Öğretimi Dersi'nde Okutulan Konular

Yüksek Öğretim Kurumu Başkanlığı'nca Ekim 1990'da gönderilen programda yapılan tavsiyelere uygun olarak Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi Dersi'nde şu konular ele alınıp işlenmektedir. ·

Din, kültür ve ahlak kavramlan, dinlerin gelişimi ve din kültürü, din duygusu ve vicdan hürriyeti, Allah, Hz. Peygamber, Kur'an, Masevflik ve Hristiyanlık'la ilişkisi, Müslümanlığın şartlan ve ibadet şekilleri, ahlak kural­lan, insan ve toplum yaşayışındaki rolü ve önemi, din kültürü ve ahlak öğretim programının incelenmesi.

·3- Derslerin Okutuluş Amacı

Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi Dersi iki amaçla okutulmaktadır.

Birincisi: Hepsi de birer Müslüman olan öğretmen adayı gençlere özel, sosyal ve dini hayatlannda lazım olacak bilgileri kazandırmak;

İkincisi: Aynı konulan, görev yapacaklan temel eğitim okullannda -bilgi ve metot bakımından- öğrencilerine de öğretebilecek seviyeye getir­mektir.

4- Derslerin Okutuluş_ Biçimi

Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi Dersi okutulurken birkaç noktaya özellikle dikkat edilmektedir. Şöyle ki:

a) Konular, Din, Bilim ve Akıl Çerçevesinde Ele Alınmaktadır.

Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi Dersi'nde konular öncelikle İslam Dini'nin kendi esaslan dahilinde işlenmcktedir. Bunu yaparken akıl, mantık ve bilime özel bir yer verilmektedir. Çünkü gerçek ve bozulmamış bir din olan İslamiyet ile akıl ve bilimin çelişınesi ve çatışması söz konusu değildir. Zira din, akıl ve bilimiri hepsi de aynı kaynaktandır.

Konular gençlerin her tür inanç, düşünce ve fikirlerine karşı açık olunmaktadır. Onlann kafalanndaki bir takım sorular ve sorunlar mümkün olduğu kadar "açıklama" ve "tartışma" yöntemiyle giderilmeye çalışılmaktadır.

146 DlN EÖtrlMl ARAŞTIRMALARI

b) Konular Müjdeteyid ve Kotaylaştırıcı Olarak İşlenmektedir.

Konular işlenirken, İslam'ın değişmez kurallanndan biri olan; "Kolaylaştınnız güçleştirmeyiniz, müjdeleyiniz, nefret ettirmeyiniz!.. (Buhiirf, ilim, ll)" prensibinden hareket edilmektedir. Bu anlayış çerçeve­sinde gençler aydınlatılmaya çalışılmaktadır.

c) Birlik ve Beraberliği Pekiştirici Nitelikte Anlatılmaktadır.

Konular İslam Dini'nin toplumda birlik ve beraberliği sağlayacak esaslan dahilinde ele alınmaktadır. Bilindiği gibi memleketimizin % 99'dan fazlası müslümandır. Ancak müslüman olmakla birlikte içlerinde değişik mezhep mensuplan vardır. Mezhepler arasında ise dinin esaslan veya özü bakımından değil, teferruatta bir takım farklılıklar söz konusudur. Kısaca bütün mezhepler İslam Dini'nin iman, ibadet ve ahlak esaslarını aynen be­nimsemektedir. Bundan dolayı sünni, alevi veya İsH1m patentli diğer mezheplerin mensuplannın tamamı müslümandırlar.

İşte bu gerçekten hareketle konular, belli bazı mezheplere göre değil, İslam'ın temelini oluşturan Kur'an-ı kerim ve hadisler ışığında işlenmektedir. Bunun doğal sonucu olarak da şimdiye kadar gerek öğretim elemanı, öğrenci ve gerekse öğrenciler arasında olumsuz sayılabilecek herhangi bir duruma veya olaya sebebiyet verilmemiştir, verilmemeye de gayret edilmek­tedir.

Ayrıca insanların kendi iradeleri dışında gerçekleşen ve mensup olduğu ırk bakımından kesinlikle bir ayınma gidilmemektedir. Çünkü İslam Dini ırk ayınmını kesinlikle yasaklamaktadır. İnsanıann farklı milletler haline getirilişini bir ayette Yüce Rabbimiz şöyle ifade etmektedir:

"Ey insanlar! Doğrusu biz sizi bir erkekle bir dişiden yarattık. Sizi milletler ve kablleler haline koyduk ki, birbirinizi kolayca tanıyasınız. Şüphesiz Allah katında en değerliniz, O'na karşı gelmekten en çok sakınanınızdır. Allah bilendir, haberdardır" (Kur' an-ı, kerim, Hucurat, 49/13).

Bu ayetten hareketle Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi Dersi'nin iyi ve asıl amacına uygun bir şekilde işlcnebildiği müddetçe memleketimizde her bakımdan birlik ve beraberliğin sağlanmasında son derecede yararlı

olduğuna ve olmaya devam edeceğine inanıyoruz.

d) Konulara Uygun Metotlar Kullanılmaktadır.

Peygamber Efendimiz (s.a.v .): "İnsanlara akıllannın alacağı kadar konuşmamızı" (Aclfini, Keşfu'l-hafa, 1,225) veya bir başka ifade ile onlara "seviyelerine göre hitfibetmemizi" tavsiye etmiştir. Kendisi de bu kurala hayatı boyunca uymuştur.

DİN KÜLTÜRÜ ve AHLAK ÖÖRErlMI DERS! ILE tLCllU BAZI TESPIT ve TEKLlFLER 147

Batı Eğitim Sistemi ise bu anlayışa ancak XVIII. yüzyılda J.J.Rousseau (1712-1778) ile ulaşabilmiştir. Rousseau, Peygamber Efendimiz'in ifadesini ve uygulama biçimini "çocuğa göre", "çocuk merkezli" veya "muhataba göre" eğitim yaptınlması gerekliliğinden bahsederek izah etmeye çalışmıştır (Rousseau, Emile de L'education, Paris 1966). Doğru olanı da budur.

İşte bu dogrudan hareketle biz de Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi Dersi'nin konulannı öğretmen adayı gençlere önce, gelecekte öğrencileri olacak olan çocuklann dini duygu ve düşünce bakımından gelişimlerinin aşamalannı anlatarak işlemeye çalışmaktayız. Bunu yaparken bir taraftan gençlerin kendilerini bilgilendinne gayreti içerisinde oluyoruz. Diğer yan­dan da edindikleri bilgileri ilköğretim okullannda nasıl işleyeceklerinin me­todunu venneye çalışıyoruz.

5- Öğretmen Adayı Gençlerin Dini Bilgice Yeterlikleri

· Gençlerimizin .belli bir kısmı aileden, okullarda okuduklan Din Kültürü ve Ahlak Bi(gisi Dersi'nden veya özel gayretleri ile okuduklan çeşitli kitaplardan, dergilerden yeterli denebilecek seviyede dinf bilgiler edinebil­mektedirler. Ancak bazılannın bu konuda çok yetersiz olduklan dikkatten kaçmamaktadır. Örnek vennemiz gerekirse;

Gençler arasında aslına uygun olarak Eı1zü-Besmele'yi, Kelime-i Şehadet'i veya Kelime-i Tevhfd'i okuyamayanlar vardır. Günlük namazlarda okunınası gereken dua ve süreleri ezberleyememiş olanlar, abctest almayı, gusül (boy abdesti) yapmasını bilemeyenler mevcuttur. Halbuki bu tür bilgi­leri, bir müslümanın öncdikle ve mutlaka bilmesi gerekir. Çünkü müslüman olan herkesin her gün ve her an onlara ihtiyacı vardır ve zaman zaman oku­ması veya yapması gerekir.

Diğer taraftan geleceğin öğretmenleri olacak gençler bu bilgileri okulda öğrencilerine öğretmekle yükümlüdürler. Bu ilmihill bilgilerini bi­lemeyen bir öğretmen nasıl Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi verebilecek­tir?

• 6- Gelişim Psikolojisi ve Din Duygusu

Gelişim Psikolojisi, Eğitim Psikolojisi'nin ana bölümlerinden birisidir. Öğretmen yetiştiren bazı kurumlarda "gelişim" konulannı da içine alacak şekilde yalnızca Eğitim Psikolojisi okutulurken, bazılannda ise Eğitim Psikolojisi ve Gelişim Psikolojisi adıyla iki ayn ders okutulmaktadır.

Gelişim Psikolojisi ister ayn ders olarak, ister birleşik olarak okutulsun, konulan arasında; bedeni büyüme ve gelişme, hareki (psiko-motor) gelişim, duygu, zeka, öğrenme ve bilgi gelişimi, ruhsal, sosyal, cinsel, töresel gelişim, heyecan ve çeşitleri vb. gibi çocuk ve gencin her yönden gelişimi genişçe ele alanıp işlenmektedir. Fakat her nedense çocuklarda dfnf duygu ve düşünce gelişimi hep "yok" sayılmakta veya ihmal edilmektedir.

148 . DIN EÖlTlMI ARAŞTIRMALARI

Edindiğimiz bilgi ve yapabildiğimiz tespitiere göre Batılı psikolog ve pedagoglar, çocuklann her yönden ve dfnf duygu ve düşünce· yönünden gelişimlerini inceden ineeye tetkik etmektedirler. Ancak onlann yazdıklan kitaplan Türkçe'ye çevirenler genellikle dfnf duygu ve düşünce gelişimi ile ilgili kısımlanm atlamaktadırlar.

Türk yazarlar ve araştırmacılar da kitaplannda böyle bir konuya şimdiye kadar pek yer vermemişlerdir.

Neden? ... Bu sorunun cevabımn çok iyi tetkik. edilmesi gerekmektedir. Şu anda bizim konumuz bu olmamakla birlikte, sadece şunu söyleyerek geçmek istiyoruz. Kanaatimizce bu bir "zihniyet" meselesidir. Objektif bi­lim adamlığı ve araştırmacılıkla pek bağdaşmamaktadır. Çünkü hiç kimse in­sanın kendisi kadar gerçek olan din duygusunu yok sayarak görmezlikten gelemez.

Gerçi biz kendi dersimizde bu eksikliği kısmen de olsa gidermek ve tamamlamak maksadıyla anahatlan ile dlnf duygu ve düşünce gelişimine ko­nulanmız arasında yer vermekteyiz. Ancak bu yeterli olamamaktadır. Çünkü her şeyden önce buna zaman yetmemektedir.

Konu ile ilişkisi bakımından şunu da belirtmek istiyoruz. Gelişim Psikolojisi konulan arasında dini duygu ve düşünce gelişimine yer veril­memiş olmasından dolayı olsa gerek, öğretmen adayı gençlerde bu kavramın yeterince yerleşmediğini görüyoruz. Bunu da "gelişim"e dayalı olarak soru sorduğumuzda, çoğunlukla, öğrencilerin "metot" kavramı ile karıştırmalanndan anlıyoruz.

· 7- Süre Yetersizliği

Sınıf Öğretmenliği Bölümleri'ndeki Din kültürü ve Ahl~k Öğretimi Dersi, adından da anlaşılacağı gibi "metot" ağırlıklı bir derstir. Bu derste öğretmen adaylarına öncelikle görev yapacaklan ilkokul ve ilköğretim okullannda dfnf bilgileri çocuklara nasıl öğretebileceklerinin yoUarım öğretmemiz, yani metot kazandırmamız gerekmektedir. Ancak gençleri bil­gice bir kontrola tabi tutttuğumuzda -yukanda da belirttiğimiz gibi- onlar­dan belli bir kısmının çok zayıf ve yetersiz olduklanm görüyoruz. Onun içindir ki bu derslerde önce dfnf bilgi ve arkasından da metot bilgisi vermeye çalışmaktayız. Dolayısıyla yalnızca metot konulan için bile yetersiz olan süre, bilgi de vermeye kalkışıldığında büsbütün yetersiz kalmaktadır.

Bir de yanyılın ilk ve son haftalannda öğrencilerin genellikle derslere girmemelerinden, dfnf ve resmf bayram tatillerinden, vize haftasından ve he­sapta olmayan bazı özel tatillerden dolayı toplam 14 haftalık yanyılın 6-7 haftası hatta bazı yıllar 8-9 haftasında ders yapılmaması ise dersi büsbütün sembolik hale getirmektedir.

1

DIN KÜLTÜRÜ ve A.HLAK ÖÖRETlMI DERSilLE lLGlU BAZI TESPIT ve TEKLlFLER 149

C.TEKLİFLER ve GEREKÇELERİ

1- Din Kültürü ve Ahliik Öğretimi Der.si'nin Süresi Arttırılınalı ve 5-6. Yarıyıllara Yaygınlaştırılmalıdır.

Bilindiği gibi Sınıf Öğretmenliği Bölümü mezunlan, 5 yıllık ilkokul­larda "Sınıf Öğretmenliği" yapmaktadırlar. Onlann okutınakla yükümlü ol­duklan derslerden birisi de 4. ve 5. sınıflardaki Din kültürü ve Ahlak Bilgisi'dir.

Öğretmen adayı gençlerin bilgice yetersizlikleri ile ilgili olarak tespit­lerimizi ise yukanda vermiştik. Aynca ~ürenin yetersizliğinden dolayı konu­Iann çok az ve sembolik denebilecek şekilde işlenebildiğini de ifade etmiştik.

' Bu durumda Sınıf Öğretmenliği Bölümü'nde öğrenim gören bütün

öğrenciler için;

5. yanyılda 3 kredi/saatlik Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi,

6. yanyılda 3 kredi/saatlik Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi Dersi ko­nulmalıdır.

Teklifimizin gerçekleşmesi halinde 5. yanyılda öğrencilerin bilgi ek-~

siklikleri telafi edilebilir, 6. yanyılda da öğretim metotlan kazandınlabilir.

Aynca öğretmen adaylan Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi Dersi'nden de ilkokullarda öğretmenlik uygulamasına tabi tutulma:lıdırlar.

Din Kültürü ve AhHik Bilgisi dersleri, Sınıf Öğretmenliği Bölümleri'nde okutulan hiçbir dersten daha önemsiz değildir. Tam tersine inanan herkes için onlann hepsine denktir. Bu ifiidemizle diğer dersleri kü­çümsemiyor ve hafife almıyoruz. Aksine onlara gereken ağırlığın ve öneıiün verilmesini ve hatta mümkünse daha da önemli hale getirilmelerini ariUlu­yor ve destekliyoruz. Ancak onlann hepsi insanın dünya hayatı veya başka bir ifade ile maddi hayatı ile ilgilidir. Hem birer insan, hem de birer müslü­man olan öğretmen adayı gençlerin dini-manevi ihtiyaçlanna cevap verebile­cek yegane ders ise Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi'dir.

Kuş tek kanatla :uçamayacağına, maneviyatsız insan tam ve mükemmel olamayacağına göre, öğretmen adayı gençlerimizin bu yönlerinin de iyi ve yeterli seviyede olması ve geliştirilmesi gerekir.

Diğer taraftan nasıl ki basit bir problemi çözerneyen bir öğretmen matematik dersi, bir cümlenin öznesini, yüklcmini, tümleeini bilemeyen Türkçe, en basit notalan bile bilemeyen müzik dersi veremezse, aslına uygun bir şekilde Euzü-Besmele'yi, Kelime-i Şehadet'i okuyamayan, namaz abdesti, gusül abctesti almasını bilemeyen, iki rekatlık bir namazın kılmışını öğrenemeyen bir öğretmen de Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi veremez.

ıso DlN EÖ1T1Mt ARAŞTIRMALARI

Unutulmamalıdır ki bütün bu konular bir müslüman olan öğretmenin ken­disi için son derecede lüzumlu olduğu gibi, aynı zamanda o konulan öğrencilerine öğretmekle yükümlüdürler. İşte bütün bunlardan dolayı "Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi" ile "Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi" olarak 3'er kredilik iki ayn dersin Sınıf Öğretmenliği Bölümü programianna alınması gerektiğine inanıyoruz.

2- Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi'nden "Yan Alan" Açılmalıdır.

Sınıf Öğretmenliği Bölümü'nde öğrenim gören gençler artık 8 yıllık ilköğretim (temel eğitim) okullannda -diğer dersler için olduğu gibi- Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi derslerini de okutabilecek şekilde çok iyi yetiştirilmelidirler. Çünkü halen Türkiye'de 70.000 civannda okul vardır. Bunun yaklaşık 5.000'i ortaöğretim kurumlan, yani lise ve meslek liseleridir. 65.000 civannda da 5 yillık ·ilkokul veya 8 yıllık ilköğretim okulu vardır. 2000'li yıllarda Türkiye genelinde 8 yıllık ilköğretim uygulamasına geçil­mesi ve her okula da bir öğretmen atanması halinde 65.000 civannda Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenine ihtiyaç olacak demektir. Kaldı ki her yıl nüfus artmakta ve buna paralel olarak da okul ve öğrenci sayısı

çoğalmaktadır.

1993-1994 öğretim yılı itibariyle ilahiyat Fakültesi mezunu olarak gö­rev yapan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmeni sayısı sadece 7.000 ci­vanndadır (MEB, APK Dairesi). Bunlann çoğunluğu da orta dereceli okul­larda görev yapmaktadırlar.

Okullarda çocukların mutlu ve mükemmel bir şekilde

yetiştirilebilmeleri için onlann hem dünyevf, hem de dfnf bilgiler ve duygu bakımından iyi bir donamma sahip kılınınalan gerekir. Zamanımız şartlannda yetişmektc olan çocuklann inanç dünyaianna hitap edebilecek ve onlan en doğru ve sağlıklı dfnf bilgilerle hayata hazırlayabilecek yegane imkan ve fırsat ise Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersleri vasıtasıyla sunulmaktadır. Öyle. ise çocuklanmıza yeterli dfnf bilgiler kazandırahilrnek ve onlann bu yöndeki duygulannı iyi bir şekilde geliştirerek derslerden hedeflenen maksadı ger­çekleştirebilmek için hem bilgi bakımından yeterli ve hem dfnt duygu ve düşünce yönünden çocuklann gelişmelerini iyi bilen öğretmeniere ihtiyaç vardır. Bu alandaki öğretmen ihtiyacını İHihiyat Fakülteleri'nin kapatması mümkün değildir. Çünkü ilahiyat Fakülteleri'nin tamamının toplam öğrenci kontenjanı iki bin civanndadır. Bu fakültelerden mezun olanlar da Diyanet İşleri Başkanlığı'nın ihtiyacı olan din görevliliği, İmam-Hatip Liseleri'nin meslek dersleri öğretmenliği ve ortaöğretimdeki Din Kültürü ve Ahlak B!lgi:;i Dcrsi öğretmenliği ihtiyacını karşılayabilmektedir.

Öyle ise hem 5 yıllık ilkokullann, hem de 8 yıllık temel eğitim döne-mindeki D;n Kültürü ve Ahlak Bilgisi derslerinin öğretmenliğini de yürü- ;, tebilccek elcnıanlara ihtiyaç vardır. Bu ihtiyaca belli ölçüde de olsa cevap ve-

DlN KÜLTÜRÜ ve AHLAK ÖÖRETIMI DERS I lLE lLGlLI BAZI: TESPtr ve TEKLlFLER 151

bilecek yegane öğretim kurumlan ise Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Jlümleri'dir. İşte bunun içindir ki Sınıf Öğretmenliği Bölümleri'nde bir de ln Kültürü ve Ahlak Bilgisi yan alanının açılması gerektiğine inanıyoruz. iğer yan alanlarda olduğu gibi, açılacak Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi yan anında da toplam 18 kredilik dersleri alarak mezun olanlar, gerektiğinde 8 ıllık ilköğretim okullarında branş öğretmeni olarak ::>rev lendirilebilmelidirler.

3- Müzik Derslerinde "Çocuk İlahilerine" de Yer Verilmelidir.

İlkokullarda görev yapacak öğretmenlerin, Din :{(ültürü ve Ahlak Hlgisi Dersi içerisinde zaman zaman öğrencilerine okurabilecekleri çocuk lAhllerinden de haberdar olmalan gerekir. Pedagojinin gereği olarak çocuk­ann derse karşı ilgisini çekebilmek amacıyla başvurolabilecek yollardan ve röntemlerden biri de yeri ve zamanı geldikçe çocuk ilAhllerinden yarar­anılmasıdir.

ı 993 yılında Almanya, Belçika, Hollanda ve Fransa'da Hristiyanlık din ierslerinin nasıl okutulduğtinu tetkik etmek ve gözlemlerde bulunmak amacıyla çıktığımız inceleme ve araştınna gezimizde bizzat şahit olduk ki bu ülkelerdeki ilk ve ortaöğretim seviyesindeki bütün okullarda sabahın ilk saatlerinde -yalnızca din derslerinde değil- bütün derslere başlarken dua edilmekte ve günün derslerinin .bitiminde dua ile okullar tatil edilmektedir. Ayrıca dfnf müzikten ve ilahllerden de geniş ölçüde yararlanılmaktadır. Biz de her zaman Batı'yı kendisine örnek alan bir ülke olarak onların bu konu­daki metotlarını neden kullanmayalım?

Bu konuda müzik dersi öğretim elemanıarına yardımcı olabilmek amacıyla üç adet çocuk ilahfsi örneği vennek istiyoruz (Şenay, 1992, s.269-272). Dileriz ki meslektaşlanmız bu ilahileri ve benzerlerini öğretmen adayı gençlere öğretider (bk. Ek: 1,2). Onlar da görev yapacakları ilkokul ve ilköğretim okullannda bunlardan yararlanırlar. Kanaatimizce temel eğitim döneminde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi'nde ilamlerden yararlanılması, çocukların son derecede hoşlarına gideceği gibi, velflerin de öğretmenleri takdir edecekleri bir uygulama biçimi olacaktır.

4- Derslerde Film, Slayt vb. Teknik imkanlardan Yararlanılmasına imkan Verilmelidir.

Millf Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğü'nce ilkokullada 8 yıllık ilköğretim okullannda "ders aracı" olarak kullanılmak amacıyla ve "bakanlık onayı" ile öğretici filmler hazırlatılmıştır.

Altı iman ve beş ibadet esasının her biri, birer ders saati süreli olarak öğretici filmler haline getirilmişlerdir. Bu filmler Millt Eğitim Müdürlüğü Eğitim Araçlan Merkezleri'nde ücretsiz olarak bütün okullara verilebilmek­tedir.

152 D1N EÖ111Ml ARAŞliRMALARI

Ayrıca özel bazı kuruluşlar tarafından hazırlanan ve Milli Eğitim Bakanlığı'nca okullara tavsiye edile~ öğretici dini filmler de vardır.

Bütün bu filmierin ve konu ile ilgili slaytların ve diğer bazı ders araç ve gereçlerinin kullanılabilmesi için Eğitim Fakülteleri Dekanlıklan'nca veya Sımf Öğretmenliği Bölümü Başkanlıklan'nca Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi dersleri öğretim elemanianna imkan ve fırsat verilmelidir. Gençler öğretmenliğe bu filmleri de taruyarak hazırlanabilmelidirler. Göreve gittik­leri yerlerde de imkan bulabildikleri takdirde, filmleri bir eğitim aracı olarak kullanabilmelidirler.

D.SONUÇ

Sonuç olarak diyebiliriz ki madem bir gerçekten hareketle ve ihtiyaç duyularak Sımf Öğretmenliği Bölümleri'ne Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi Dersi konulmuştur, o halde bu ders sembolik olmaktan çıkanlmalıdır. Hem öğretmen adayı gençlerimizin kendi özel hayatlannda lazım olacak bilgileri onlara kazandırmalı, hem de ilköğretim okullannda Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi'ni de rahatlıkla okutabilecek şekilde onları mesleğe

hazırlayabilmelidir. Bunun için Sınıf Öğretmenliği Bölümleri'nin bütün yan alanlarında ortaklaşa olarak "Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi" ve "Din Kültürü ve Ahlak Öğretimi" adıyla iki ayrı ders okutulmalıdır. Ayrıca Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi yan alanlan da açılmalıdır.

Unutulmamalıdır ki Atatürk de; "herkesin dinini, diyanetini öğrenebileceği yer olarak okulu" göstermişti (Uluğ, 1973, s.12-13).

KAYNAKLAR

Aclunl, İsmail b. Muhammed, Keşfu'l-Hafa, I-II, Haleb ts.

Buharf, Muhammed b. İsmail, el-Cami'u's-Sahlh, el-Mektebetü'l­İslamiyye, İstanbul 1979.

Milli Eğitim Bakanlığı Araştırma Planlama ve Koordinasyon (APK) Dairesi Başkanlığı.

Öcal, Mustafa,Temel Eğitim ve Ortaöğretimde Din Eğ'itimi ve Öğretiminde Metodlar, II. baskı, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, Ankara 1991.

---:-__ ,Türk Millt Eğitiminde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersleri, İsHlm Mcdeniyeti Vakfı Yayınları, İstanbul 1993 (Raşit Küçük'le birlikte).

---=-=,..----'"Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersleri ve Öğretmenleri", MEB Din Öğretimi Dergisi, s.20-21.

DlN KÜLTÜRÜ ve Alll.AK ÖÖREf.IMt DERS I 1LE lLGn.t BAZI TESPIT ve TEKUFLER 153

----,Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, Liseler İçin Kredili Sisteme Göre Ders Kitabı, İstanbul Alnn Kitaplar Yaymevi, (H.Algül ve O.Çetin'le komisyon).

Rousseau, Jean Jacques, Emile de L'education, Paris 1966.

Şenay, Taner, "Çocuk İlô.htleri", Uludağ Üniversitesi İlruıiyat Fakültesi Dergisi, IV,4.

lliuğ, H. Naşit, Üç Büyük Devrim, Ak Yayınlan, 1973.

EK:l

SEGAH-SOFY AN ÇOCUK iLAHİSİ

Benim dinim İslfun'dır,

Müslümamın Müslüman.

Yaradamın Allah'tır,

Müslümamın Müslüman.

Muhammed peygamberim,

Müslümamın Müslüman.

O benim tek rehberim,

Müslümanım Müslüman.

Büyükleri sayanm,

Müslümamın Müslüman.

Küçükleri severim,

Müslümamın Müslüman.

Güfte ve Beste: Taner ŞENA Y

Kur'an'la ahlaklandım,

Müslümamın Müslüman.

Meleklere inandım,

Müslümanım Müslüman.

Yalan söylemem asla, ·

Müslümamın Müslüman.

El uzatmam harama,

Müslümanım Müslüman.

La ilfthe illallfth,

Müslümamın Müslüman.

Muhammed Rasillullah,

Müslümamın Müslüman.

HİCAZ-SOFY AN ÇOCUK iLAHİSİ

Müslüman Çocuğun Duası

Allahım sevdim seni,

Sen de sev koru beni.

Sağlık ve afıyet ver,

Yarattm büyüt beni.

Güfte ve Beste: Taner ŞENAY

Anam babam kardeşim,

Scvdiklerim milletim.

Hep inandık bağlandık,

Rabbimizsin sen bizim.

154. D !N EÖ1T1MI ARAŞTIRMALARI

Kötülere uydurma,

Yanlış işler yaptırma.

Hayat boyu ışık tut,

Doğru yoldan saptırma.

Bizi yoktan var ettin,

Yedirdin ve içirdin.

Aç ve açık bırakma,

Kulunuzuz biz senin.

Bir gün gelip ölünce,

Huzuruna vannca,

Cennetine koy bizi.

Yanıldıksa bağışla.

HÜSEYNİ BESMELE iLAHİSİ

UsUl Yürük Semat (3/1 Scmat)

Yatar kalkanın besınele ile,

Güne başlanın besınele ile,

Yerim içerim besınele ile,

Doyuran Allah elhamdülillah.

Güfte ve Beste: Taner ŞENAY

Gider dönerim besınele ile,

iner binerim besınele ile,

Yola çıkanın besınele ile,

Vardıran Allah elhamdülillah.

ı