Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi - dindersi.tkdindersi.tk/dokumanlar/8_sinif/teog/8_1_konu_ozeti_4.pdf · Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi [Ü nite Çalışma Kitapçığ ı] 8 . ÜNİTE

Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi

[Ü nite Çalışma Kitapçığ ı] 8

1. ÜNİTE : ZEKÂT, HAC VE KURBAN İBADETİ

2. ÜNİTE: KAZA VE KADER

Alperen ÇELİK

2013

2. ÜNİTE:

1. Paylaşma ve yardımlaşmanın birey ve toplum için önemini yorumlar.

2. İslam’ın paylaşma ve yardımlaşmaya verdiği önemi yorumlar.

3. Paylaşma ve yardımlaşma ibadeti olarak zekât ve sadakanın kimler tarafından, kimlere, neler-

den, nasıl verileceğini açıklar.

4. Zekât ve sadakanın birey ve topluma katkılarını yorumlar.

5. Başkalarına yardım ettiğinde yaşadığı duyguları arkadaşları ile paylaşır.

6. Ülkemizdeki sosyal yardımlaşma kurumlarını tanır.

7. Hac ve umre ile ilgili mekân ve kavramların anlamlarını açıklar.

8. Hac ibadetinin nasıl ve niçin yapıldığını açıklar.

9. Haccın birey ve toplum üzerindeki etkilerini açıklar.

10. Hac ve umrenin Müslümanlar arası iletişim ve etkileşime nasıl katkı sağladığının farkında olur.

11. Kurban ibadetinin anlamını, sosyal dayanışma ve yardımlaşma açısından önemini açıklar.

1. ÜNİTE:

1. Kaza ve kader kavramlarını açıklar.

...

KA

ZAN

IMLA

R

2

KA

VR

AM

LAR

3

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI …………………………………………………………………………………………8. SINIF

“Gücü yetenlerin Kâbe’yi haccetmesi, Allah’ın insanlar üzerindeki bir hakkı-dır.” [Âl-i İmran suresi, 97. ayet]

Hac Nedir?

Hac, yılın belirli günlerinde dinimizce önemli sayılan Kâbe, Arafat ve çevresindeki yerlerin ibadet niyetiyle ziyaret edilmesidir.

Gerekli şartları taşıyan her Müslümanın ömründe bir kez hac ibade-tini yapması dinimizin bir emridir.

Hac Niçin Yapılır?

Bütün ibadetlerde olduğu gibi hac ibadetinde de asıl maksat Allah’ın rızasını, hoşnutluğunu kazanmaktır.

Hacca giden insanlar, Allah’ın kendilerine verdiği sağlık ve zenginlik nimetlerinden dolayı ona şükretmiş olurlar.

Önemli yerleri ziyaret ederek Allah’a dua ve ibadet etmiş olurlar.

Dünyanın dört bir yanından gelen farklı renk ve ırka mensup Müslü-manlarla bir araya gelirler. Birbirlerini tanıma imkânı bulurlar.

Hac Kimlere Farzdır?

Akıllı ve ergenlik çağına girmiş olanlara,

Ekonomik durumu iyi olan, yani hacca gidip gelinceye kadar hem kendi hem de bakmakla yükümlü olduğu insanların ihtiyaçlarını kar-şılayacak kadar varlıklı kimselere,

Sağlığı hacca gitmeye elverişli olanlara (Sağlığı elverişli olmayanlar bir başkasını kendi adına hacca gönderebilir.)

Özgürlüğünü kısıtlayacak bir durumu bulunmayanlara,

Bulaşıcı hastalık, terör, savaş gibi yol güvenliğini tehlikeye düşürecek

bir durumla karşı karşıya olmayanlara farzdır.

Umre Nedir? Umreyle Hac Arasındaki Farklar:

Umre de hacda olduğu gibi Mekke’deki kutsal mekânları ziyaret et-mektir. Umrenin hacdan farkları şunlardır:

Umre, hac zamanı dışında da yapılabilir.

Bir sene içerisinde bir defa hac yapılabilir. Umre ise birden fazla ya-pılabilir.

Hac farz, umre ise sünnettir.

Umrede

AYETLER ve HADİSLER:

Yapılışına Göre İbadetler 3 Gruba Ay-rılır:

A. Bedenle Yapılan İbadetler:

Namaz, oruç v.b.

B. Malla Yapılan İbadetler:

Zekat, sadaka v.b.

C. Hem Mal, Hem Bedenle Yapılan

İbadetler: Hac

Kâbe Müslümanlar İçin Neden Önem-

lidir?

Yeryüzünde Allah’a ibadet amacıy-

la yapılan ilk binadır. (Hz. İbrahim

ve oğlu Hz. İsmail tarafından yapıl-

mıştır.)

EK BİLGİ:

2012 SBS

4

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI …………………………………………………………………………………………8. SINIF

“Kim Allah için hacceder ve Allah’a karşı gelmekten sakınırsa annesinden doğduğu günkü gibi günahlarından arınmış bir şe-kilde hacdan döner.” [Hadis]

Hac ve Umre ile İlgili Kavramlar:

1.İhram: Başka zamanlarda yapılmasında sakınca olmayan bazı dav-ranışların hac ve umre ibadeti yerine getirilirken belli bir süre için yasak olması demektir. Bu yasakların başladığı sınırlara mikat denir. Kâbe’ye gidenler mikatta ihrama girer ve hacca niyet eder.

İhramlı Kişiye Yasak Olan Davra-nışlar:

Saç, sakal ve tırnak kesmek

Bitkileri koparmak

Hayvanlara zarar vermek

Dikişli elbise giymek

2.Tavaf: Kâbe’nin güneydoğu köşesinde bulunan Hacerü’l-Esved’in hizasından başlayarak Kâbe’nin etrafında yedi kez dönmektir. Her bir dönüşe şavt denir. Tavaf haccın farzlarındandır. Farz olan tavaf Kurban Bayramı’nın ilk üç gününde yapılır. Tavaf esnasında kişi, kendisi, ailesi ve bütün inananların iyiliği için dua eder.

3.Sa’y: Mekke’de bulunan Safa ve Merve tepeleri arasında yedi defa gidip gelmektir. Safa’dan Merve’ye dört, Merve’den Safa’ya üç kez gidi-lir. Sa’y haccın gereklerinden olup Hz. İsmail’in anneci Hacer’in, oğluna su arayışını sembolize eder.

4.Vakfe: Arife günü öğle vaktinden bayram sabahına kadar, bir süre Arafat’ta bulunmak demektir. (Mekke yakınlarında bulunan dağ) Bu süre ibadet ve dua ile geçirilir.

5. Müzdelife: Arafat’ta vakfe’den sonra Müzdelife’ye gidilir. Müzde-life’de akşam ve yatsı namazları, yatsı vaktinde cemaatle kılınır. Buna “namazların cem edilmesi” denir. Bayram sabahı “Müzdelife vakfesi” yapılır.

6.Mina: Müzdelife vakfesinden sonra Mina’ya hareket edilir ve bu-rada şeytan taşlanır, ardından kurban kesilir.

7.Mescid-i Nebi: Hz. Muhammed’in Medine’ye hicret ettikten sonra ilk yaptırdığı mescittir. Vefat ettiğinde de Mescid-i Nebi’nin yanına def-nedilmiştir. Hac vazifesini yerine getiren Müslümanlar Mescid-i Nebi’yi ve Peygamberimizin kabrini de ziyaret ederler. Çünkü Peygamberimiz:


Hacerül Esved(Kara Taş):

Kabe’nin güneydoğu köşesinde yer alan ve tavafın başlama yerini işaret eden gü-müş bir çerçeve içerisinde yer alan taştır.

Haccın Farzları:

1.İhram

2.Kabe’yi tavaf

3.Arafat’ta vakfe

Haccın Vacipleri:

1.Sa’y

2.Müzdelife Vakfesi

3.Şeytan Taşlamak

4.Saçları traş etmek veya kısaltmak

5.Veda Tavafı

EK BİLGİ:

Re

sim

: M

ikat

sın

ırla

rın

ı gö

ste

ren

har

ita

Resim : Sa’y yapan Müslümanlar

Resim : İhram kıya-

5

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI ………………………………………………………………………………………8. SINIF

“Kim Allah için hacceder ve Allah’a karşı gelmekten sakınırsa annesinden doğduğu günkü gibi günahlarından arınmış bir şe-kilde hacdan döner.” [Hadis]

Haccın İnsan Davranışları Üzerindeki Etkisi:

Kişi Allah’ın bir emrini yerine getirmenin mutluluğunu yaşar.

Farklı ırk, dil ve kültürlerden Müslümanlar aynı amaç için bir araya gelmiş olurlar.

Müslümanlar arasındaki birlik, beraberlik ve kardeşlik duyguları pe-kişmiş olur.

Hacda giyilen ihram, insanlar arasındaki makam, mevki, unvan gibi farklılıkları ortadan kaldırır, insanları gösterişten uzak, sade bir görü-nüme kavuşturur.

İhramlıyken en ufak bir canlıya bile zarar vermeme gibi konan yasak-lar, insanın bütün canlılara karşı şefkat ve merhamet gösterme alış-kanlığı kazanmasına yardımcı olur.

Tavaf, bütün Müslümanların birlikteliğinin sembolik ifadesidir.

Arafat’ta vakfe Allah’ın huzurunda bekleyişi hatırlatır.

Sa’y, en imkânsız zamanlarda bile Allah’tan ümit kesmemeyi ve te-vekkülü bize anlatır.

Şeytan taşlama esnasında şeytanın hile, düşmanlık ve kötülüklerine karşı sembolik bir tepki gösterilmiş olur.

Hac yolculuğu insanın bilgi ve görgüsünü arttırır.

Zorluklara sabretme alışkanlığı kazandırır, iradeyi güçlendirir.

Sırasıyla Hac İbadetinde Yapılanlar:

1. Hacca niyet edilerek İhram’a girilir. (Mikat sınırlarında ihrama giri-lir.)

2. Mekke’ye gidilerek tavaf ve sa’y yapılır.

3. Arafat’ta vakfe yapılır. (Arefe gününden bayram sabahına kadar)

4. Akşam Müzdelife’ye gidilir ve gece orada geçirilir.

5. Müzdelife vakfesi yapılır ve Mina’ya hareket edilir. (Bayramın 1. günü)

6. Mina’da “şeytan taşlama” ibadeti yapılır, ardından kurban kesilir.

7. Tekrar Mekke’ye dönülerek “Ziyaret Tavafı” yapılır.

8. Mekke’den ayrılmadan bir de “Veda Tavafı” yapılır.

Telbiye Duası ve Anlamı

Lebbeyk Buyur…

Allahümme lebbeyk Allah’ım buyur…

Lebbeyke lâ şerîke leke lebbeyk Buyur ey ortağı olmayan!


Hac, hicretin 9. yılında farz kılınmıştır. Peygamberimiz hicretin 10. yılı hac yap-mıştır.

Bu peygamberimizin ilk ve tek haccıdır. Buna aynı zamanda “veda haccı” denir.

EK BİLGİ:

Hac ve umre arasındaki benzerlik ve farklar…

Haccın Müslümanlar arasındaki birlikte-liği sağlamadaki rolü ve önemi

Müslümanlar arasında eşitlik duygusu (Makam, ırk, renk ayrımı yok)

Hac ibadetinde yapılanların sıralaması

Şeytan taşlamanın kötülüklere karşı

sembolik bir tepki oluşu.

BUNLARA DİKKAT

6

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI ………………………………………………………………………………………8. SINIF

“Biz, her millet için Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanların üzerlerine onun adını anarak kurban kes-meyi meşru kıldık.” [Hac suresi, 34]

“Onların ne etleri ne de kanları Allah’a ulaşmaz. Fakat sizin Allah’ın emirlerine olan bağlılığınız ona ulaşır.” [Hac suresi 37]

“Kim imkânı olduğu halde kurban kes-mezse bizim mescidimize yaklaşma-

Kurban Nedir?

İslâm dininde yerine getirilmesi vacip(*) ibadetlerden biridir. Kur-ban, Allah’a yaklaşmak ve onun hoşnutluğunu kazanmak amacıyla belir-li bir zamanda uygun nitelikteki bir hayvanı kesmektir. Kesilen bu hay-vana da “kurban” denir. Bu tanıma göre;

Kurban Allah rızası için kesilir.

Kurban kesilecek hayvanın bir takım niteliklere sahip olması gerekir.

Kurban, yılın belirli günlerinde kesilir. (Hicri aylardan Zilhicce ayının 10, 11, 12. günleri)

Kurban Keserken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Kurbanı kesecek kişinin bu işi iyi biliyor olması gerekir.

Kesmeye götürürken kurbana iyi davranmalı, hayvana eziyet verici davranışlardan uzak durmalıdır.

Kurbanlık hayvan kıbleye doğru yatırılır ve “Bismillahi Allahü Ekber” denilerek kesilir.

Kurban kesilirken çevre temizliğine ve sağlık kurallarına uyulmalıdır.

Kurbanın Eti ve Derisi:

Peygamberimizin tavsiyesine göre kurban eti üçe bölünür. Bir bölümü yoksul ve ihtiyaç sahibi kimselere, bir bölümü ev halkına, bir bölümü de gelen misafir ve komşular için ayrılır.

Dileyen kurban etinin tamamını da fakirlere ve yardım kuruluşlarına bağışlayabilir.

Kurbanın derisi de hayır kurumlarına ve fakirlere verilebilir.

Kurban Niçin Kesilir?

Bütün ibadetlerde olduğu gibi kurbanda da asıl amaç Allah rızasını kazanmaktır.

Kişi kurban kesmekle Allah’ın emrini yerine getirmiş olmanın mutlulu-ğunu yaşar, Allah’a kulluk bilincini ortaya koyar.

Kurban, toplumda kardeşlik, yardımlaşma ve dayanışma ruhunu canlı tutar.

Kişiyi bencillikten kurtarır, cömert olmaya teşvik eder.

Yapılan yardımlar sayesinde zenginlerle, yoksullar arasındaki bağlar güçlenir.

Kurban Kesile-bilecek Hay-vanlar

Kaç Kişi Adına?

Nitelikleri

Koyun ve Keçi 1 kişi adına 1 yaşını doldurmuş olmalı

Kurban kesi-lecek hay-vanların sağ-lıklı olması gerekir. (Kör, topal olma-malı)

Sığır ve Manda 1-7 kişi adı-na

2 yaşını doldurmuş olmalı

Deve 1-7 kişi adı-na

5 yaşını doldurmuş olmalı


İbadetle İlgili Kavramlar:

a)Farz: Dinin yapılmasını kesin bir şe-kilde istediği ibadet ve davranışlardır.

b)Vacip: Farz kadar kesin olmamakla birlikte yapılması emredilen ibadetler-dir.

EK BİLGİ:

7

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI …………………………………...………………………………………………………8. SINIF

“Biz, her millet için Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanların üzerlerine onun adını anarak kurban kes-meyi meşru kıldık.” [Hac suresi, 34]

“Onların ne etleri ne de kanları Allah’a ulaşmaz. Fakat sizin Allah’ın emirlerine olan bağlılığınız ona ulaşır.” [Hac suresi 37]

“Kim imkânı olduğu halde kurban kes-mezse bizim mescidimize yaklaşma-

Kurban İbadetinin Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Açısından Öne-mi:

Kurban, toplumda kardeşlik, yardımlaşma ve dayanışma ruhunu canlı tutar.

Zenginle fakir arasındaki bağları güçlendirir.

Kurban, insanın sevdiği şeyi Allah için feda etmesi demektir.

KURBAN ÇEŞİTLERİ:

1.Adak Kurbanı: Bir işin veya isteğin olması halinde kesilmek üzere Allah’a adanan kurbandır. Adak kurbanı tamamen fakirin hakkıdır. Adak kurbanı kesen kişi ve bakmakla yükümlü olduğu kimseler kesilen bu kurbanın etinden yiyemezler.

2.Şükür Kurbanı: İnsanlar kendilerini mutlu eden bir haber, yeni bir ev veya araba aldıklarında Allah’a şükür maksadıyla bazen kurban ke-serler. Buna “şükür kurbanı” denir.

3.Akîka Kurbanı: Çocuk sahibi olan anne-babalar Allah’a şükür ama-cıyla kurban kesebilir. Bu kurbana da “akîka kurbanı” denir.

Not: Şükür ve akîka kurbanının etinde bu kurbanı kesenler ve yakın-ları da yiyebilir.

Alevî Bektaşi Kültüründe Kurban:

Alevî- Bektaşiler, Kurban Bayramı başta olmak üzere, yılın belli mev-simlerinde çeşitli nedenlerle kurban keserler. Kurban kesilirken “Kurban Tığlama(kesme)” duası okunur. Bu kurban çeşitleri şunlardır:

1.Adak kurbanı: Bir is veya isteğin gerçekleşmesi durumunda kesilir.

2.Ziyaret kurbanı: Ziyaret yerlerine giderken kesilir.

3.Şükür kurbanı: Muharrem ayında kesilir.

4.Dâr kurbanı: Ölen kişinin affı için kesilir.


Hicri Aylar(4 Kasım 2013-1 Muharrem 1435)

1. Muharrem (Aşure Günü)

2. Safer

3. Rabıulevvel (Hz. Muhammed’in doğu-mu)

4. Rabiu’lâhir

5. Cemaziyelevel

6. Cemaziyelahir

7. Recep (Üç aylar başlangıç)

8. Şaban

9. Ramazan (Kur’an ayı)

10. Şevval

11. Zilkâde

12. Zilhicce (Kurban, Hac zamanı)

EK BİLGİ:

8


“Onlar, kendi canları çekmesine rağ-men yemeği yoksula, yetime ve esire yedirirler.” [İnsan suresi, 8]

“Allah yapacağınız her iyiliği bi-lir.” [Bakara suresi, 215]

“Yetimin başını okşa, yoksulu do-yur.” [Hadis]

İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı:

İnsan, yaratılış itibariyle muhtaç bir varlıktır. Başta anne babası ol-mak üzere diğer insanlara da ihtiyaç duyar. Bu nedenle insan, yaşamını bir toplumunun üyesi olarak yardımlaşma ve paylaşma içerisinde sür-dürmek zorundadır.

Bir toplumdaki bütün insanların imkânları eşit değildir. Her toplum-da zengin insanlar olduğu gibi yoksul insanlar da vardır. İş bulamadığın-dan veya sağlığı elverişli olmadığından çalışamayan insanlar olabilir. Böyle durumlarda zengin insanların, ihtiyaç sahiplerine yardım etmeleri ve sahip oldukları imkânları onlarla paylaşmaları gerekir. Bu konuda Yüce Allah: “Onların (zenginlerin) mallarında, muhtaç ve yoksullar için bir hak vardır.”[Zâriyat, 19] buyurmuştur.

2. İslâm’ın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem:

İslâm dini insanların yardımlaşma ve dayanışma içerisinde kardeşçe yaşamalarını ister. Elde bulunan imkânların başkalarıyla paylaşılmasını, zor durumda olan insanlara maddî ve manevî olarak yardım edilmesini öğütler. Bu paylaşma ve yardımlaşmanın en güzel örneklerinden biri ensar-muhacir kardeşliği olmuştur. Baskılar sonucu bütün mal varlıkları-nı bırakarak Mekke’den Medine’ye göç etmek zorunda kalan Mekke’li muhacirlere, Medineli Müslümanlar sahip çıkmışlar, bütün imkânlarını onlarla paylaşmışlardır. Bu nedenle Medineli Müslümanlara “yardım edenler” anlamına gelen “ensar” ismi verilmiştir.

Paylaşmak veya yardım etmek için zengin olmak gerekmez. Dinimiz bollukta ve darlıkta başkalarına yardım etmeyi öğütler.

3. Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât:

Zekat, kelime anlamı olarak, “temizlik, artma, çoğalma, arıtma ve bereket” anlamlarına gelir.

Terim olarak ise; Zengin Müslümanların yılda bir kez malının veya parasının belli bir miktarını Allah rızası için ihtiyaç sahiplerine vermesi-dir.

Zekat, mal ile yapılan farz bir ibadettir. Hicretten iki yıl sonra Medi-ne’de farz kılınmıştır. Zekatın amacı, toplumsal yardımlaşmayı yaygın-laştırmak ve yoksulları korumaktır. Ayrıca zekat, malın bereketlenmesi ve çoğalmasıdır.

Zekât İbadetinin Kişiye ve Topluma Faydaları:

Kişi zekat vermekle, Allah’ın kendisine vermiş olduğu nimetlere karşı şükretmiş olur.

Zekat zenginlerle fakirler arasındaki kıskançlık, kin ve düşmanlık duy-gularını giderir, dostluk ve saygı bağlarını kuvvetlendirir.

Zekât, İnsandaki cimrilik ve bencillik gibi kötü duyguları yok eder.

Zekât ekonomik dengesizlikleri önler. Toplumda sosyal adaletin sağ-lanmasına katkıda bulunur.

Kimler Zekât Vermekle Yükümlüdür?

Dinimize göre zengin sayılan Müslümanların zekât vermesi zorunlu-dur. Bir kimsenin dinen zengin sayılabilmesi için nisap miktarı mala sa-hip olması gerekir.

Nisap:

Yeme, içme, giyinme, barınma, eğitim ve sağlık gibi temel ihtiyaçla-


İslâmda Paylaşma ve Yardımlaşmaya Örnek Verilebilecek İbadetler:

Zekat

Sadaka

Fidye

Fitre

Kurban

EK BİLGİ:

9


“Onlar, kendi canları çekmesine rağ-men yemeği yoksula, yetime ve esire yedirirler.” [İnsan suresi, 8]

“Allah yapacağınız her iyiliği bi-lir.” [Bakara suresi, 215]

“Yetimin başını okşa, yoksulu do-yur.” [Hadis]

Zekât Kimlere Verilir?

Tevbe suresi 60. Ayette zekat verilebilecek kişiler şöyle sıralanmıştır: “Yoksullara, borçlulara, düşkünlere, yolda kalmış yolculara, özgürlü-ğünü yitirmiş olanlara, kalbi İslâm’a ısındırılmak istenenlere, Allah yolunda çalışanlara, zekât toplamakla görevli memurlara..”

Zekat verirken akraba ve komşulardan ihtiyaç sahibi olanlara öncelik tanınmalıdır. Ancak zekât verecek kişi eşi, çocukları, anne, baba, dede, babaanne gibi bakmakla yükümlü oldukları kişilere zekât veremez.

Zekât Verirken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Zekât verirken akraba ve komşulardan ihtiyaç sahibi olanlara öncelik tanınmalıdır. (Bakmakla yükümlü olduğumuz yakınlarımız hariç)

Zekât bir ibadet olduğu için verirken niyet edilmelidir. Ve kesinlikle Allah için verildiği bilinmelidir.

Zekât verirken, gösterişten uzak, gurur ve kibre kapılmadan yerine getirilmelidir. Alçakgönüllü, anlayışlı ve hoşgörülü olmalıdır.

Mümkünse zekât gizlice verilmelidir.

Zekât verdiğimiz kişinin onurunu kırmadan, gururunu incitmeden bu ibadeti yerine getirmeliyiz.

4. Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka:

Bir insanın kendi isteğiyle yalnızca Allah rızası için yaptığı her türlü yardım ve iyiliğe sadaka denir.

Sadakada zaman ve miktar sınırlaması yoktur. İnsanlar istedikleri zaman, istedikleri kadar yapabilirler. Ayrıca sadaka verecek kişinin zen-gin olması da gerekmez. Bu yüzden sadaka zekâttan daha kapsamlı bir ibadettir.

Sadaka sadece maddi yardımla olmaz. İnsanın bilgi ve tecrübesini


İslâm’da Paylaşma ve Yardımlaşmaya Örnek Verilebilecek İbadetler:

Zekat

Sadaka

Fidye

Fitre

Kurban

EK BİLGİ:

Zekatı Kim? Nelerden? Ne Kadar? Kimlere veril-melidir?

Altın, gümüş, nakit para ve menkul değer-ler

Ticaret malları

Koyun ve keçi

1/40 % 2,5

Yoksullara

Düşkünlere

Borçlulara

Yolda kalmış olanlara

Özgürlüğünü yitirmiş olanlara

Kalbi İslâm’a ısındırılmak is-tenenler

(Müellefe-i Ku-lub)

Allah yolunda çalışanlara

Zekât memurla-rına

Zengin olan her

Müslüman

Sığır ve manda 1/30

Deve

Her beş deve için bir koyun veya keçi

Toprak ürünleri

1/10 (% 10 Do-ğal yollarla sula-nıyorsa)

1/20 (% 5 Mas-raf edilerek su-lanıyorsa)

10


“Bir kimseye bineğine binmede veya eşyasını taşımada yardım et-mek, güzel söz, namaza gitmek için atılan her adım, yoldaki rahatsızlık veren şeyleri kaldırmak bir sadaka-dır.” [Hz. Muhammed]

“Kim Müslüman kardeşine yardım eder ve onun ihtiyacını karşılarsa Al-lah da ona yardım eder. Kim bir Müs-lümanın sıkıntısını giderirse Allah da kıyamet günün de onun sıkıntıların-

Sadaka-ı Cariye:

Sadaka çeşitlerinden biri de “sadaka-ı cariye”dir. Sevabı hiç bitme-yen, öldükten sonra da insana sevab kazandıran sadaka demektir. Her-kesin yararlanacağı cami, okul, yurt ve hastane gibi hayır kurumları yap-tırmak veya bu kurumların yapımına katkıda bulunmak, hayırlı evlat yetiştirmek sadaka-ı cariyeye örnek verilebilir.

Peygamberimiz konuyla ilgili şöyle buyurmuştur: “Kişi öldüğü za-man, amel defteri kapanır. Ancak üç şey hariçtir: Sadaka-ı cariye, in-sanlara yararlı bir ilim, kendisine dua eden hayırlı bir evlat.”

Fıtır Sadakası:

Ramazan ayında bayramdan önce verilmesi gereken ve halk arasın-da “fitre” olarak bilinen sadakadır. Fitreyi zengin Müslümanların ver-mesi gerekir ama miktarı az olduğu için zengin olmayanlar da fitre vere-bilir. Fıtır sadakasının miktarı, fitreyi verecek kişinin bir günlük yiyecek miktarı kadardır. (2013 yılı için 9,25 TL)

Fıtır sadakası kişi başına verilir. Bir ailedeki bütün bireylerin fitresini aile büyüklerinden biri verir.

Fıtır sadakası, sağlık içinde bayrama ulaşmanın şükrü anlamına gelir. Fıtır sadakasıyla herkes kendi imkanları ölçüsünde yardım etmenin mut-luluğunu yaşar. İnsanı cömertliğe alıştırır. Yoksullarda aldıkları yardım-larla bayramlık ihtiyaçlarını karşılarlar. Böylece karşılıklı sevgi ve kardeş-lik bağları güçlenir.

5. Yardımlaşma Kurumlarımız:

İslâm dininin toplumsal yardımlaşma ve dayanışmaya verdiği önem Müslümanları da bu konuya önem vermeye yöneltmiştir. Atalarımız bu amaçla yoksul ve kimsesizlerin beslenmeleri için aşevleri(imarethaneler), hastaların tedavisi için hastaneler(darüşşifalar), yaşlıla-rı korumak için huzurevleri (darül acezeler) açmışlardır. Ayrıca öğrenci-lere yardım etmek, bilimsel çalışmalara katkı sağlamak, kış şartlarında hayvanlara yiyecek sağlamak vb. amaçlarla vakıflar kurmuşlarıdır.

Bu yardım kuruluşları ve vakıfların benzerlerine bugün de rastlamak-tayız. Kızılay, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Milli Eğitim Vakfı, Türkiye Diyanet Vakfı

v.b. sivil toplum kuruluşları bunlara örnek olarak verilebilir.


Sadaka çeşitlerinden “fıtır sadakası (fitre)” ramazan bayramında önce ve-rilmesi gerekli bir sadaka çeşididir.

Bir de ramazan ayında sürekli hastalığı veya yaşlılığı sebebiyle oruç tutama-yanların tutamadığı her gün için öde-dikleri “fidye” vardır. Fidye bir sadaka çeşidi sayılmaz ancak yardımlaşma ve dayanışma ibadeti sayılabilir.

EK BİLGİ:

ZEKAT SADAKA

Farzdır. Sünnettir.

Belli bir miktarı vardır. Dilediğimiz kadar verebiliriz.

Yılda bir defa verilir. Dilediğimiz zaman verebiliriz.

Maddî değerli olan şeylerden

verilir.

Manevî şeyler de sadaka kabul

edilir.

11


“Biz her şeyi bir ölçüye göre ya-rattık”. [Kamer suresi, 49. ayet]

“O, yeryüzünde olanların hepsini si-zin için yaratan sonra göğe yönelip onu yedi gök halinde düzenleyendir”. [Bakara suresi, 29. ayet]

“Güneş ve Ay bir hesaba göre hare-ket etmektedir. … Göğü Allah yük-seltti ve dengeyi o koydu. Sakın o dengeyi bozmayın”. [Rahman suresi, 1-5. ayet]

Allah her şeyi Bir Ölçüye Göre Yaratmıştır:

Allah kâinatta bulunan her şeyi belli bir plan ve ölçü içerisinde yaratmış-tır ve insandan kâinatı incelemesini, ondaki uyum ve denge üzerinde düşünmesini istemiştir.

Allah her şeyi yerli yerinde yaratmıştır. İnsan ve hayvanlar yaratılmadan önce, yeryüzü onların yaşamlarına uygun bir şekilde yaratılmıştır. Bizle-re düşen evrendeki bu düzeni korumaktır.

Yeryüzündeki Düzen ve Ölçüye Örnekler:

Deniz ve göllerdeki tuz, suda yaşayan canlıların hayatlarına uygun oran-dadır.

Gezegen ve yıldızların büyüklükleri, aralarındaki mesafe kâinattaki den-geyi bozmayacak şekildedir.

Dünyanın Güneş ve Ay’a olan uzaklığı dünyadaki yaşamı olumsuz etkile-meyecek orandadır.

Dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüş hızı.

İnsan kulağının işitme sınırları

Gözümüzle her şeyi görebilmemiz..

Kaza ve Kader Ne Demektir?

Allah’ın her şeyi belli bir ölçü, düzen ve uyum içerisinde yaratmasına ve yaratılmış olan her şeyi programlamasına “kader” denir. Kaderde yer alan olayların zamanı gelince ortaya çıkmasına da “kaza” adı verilir.

Evrendeki Yasalar:

Allah evrendeki düzen ve işleyişi bir takım yasalara bağlamıştır. Evrende görülen bu yasalar üç başlık altında toplanır:

1. Fiziksel Yasalar: Madde ve enerjinin oluşumu, değişimi, yapısı ve maddeler arası ilişkilerle ilgili prensipleri konu alan yasalardır.

Örnek:

Suyun 100 derecede kaynaması...

Isınan metallerin genleşmesi...

Eylemsizlik ilkesi...

2. Biyolojik Yasalar: Canlıların yapısı, beslenmesi, korunması, gelişmesi ve üremesiyle ilgili yasalardır.

Örnek:

İnsanın yaşaması için solunum, sindirim, dolaşım sistemlerine sahip olması gerekir.

Canlıların dış dünyayı algılayabilmesi için duyu organlarına ihtiyaç vardır.

Balıklar suda solunum yapabilmek için solungaçlara, kuşlar uçabil-mek için kanatlara ihtiyaç duyarlar.

3. Toplumsal Yasalar: Toplumsal olaylar arasında var olan sebep sonuç ilişkisini ifade eden yasalardır. Bu yasalar Kur’an-ı Kerim’de sünnetullah kavramıyla dile getirilmiştir.

Örnek:

Adaletin olmadığı toplumlarda barış bozulur.


«Gökleri yedi kat yaratan odur. Rahman’ın yaratmasında bir düzen-sizlik göremezsin. Gözünü çevir de bir bak bir bozukluk görüyor mu-

sun?» Mülk suresi, 3. ayet

Atmosferin 7 Katmanı:

1- TROPOSFER: Dünyaya en yakın kat-mandır. Yağmur, kar bu katmanda oluşur.

2- STRATOSFER

3- OZONOSFER: Güneşten gelen zarar-lı ışınlar bu katta tutulur.

4- MEZOSFER

5- TERMOSFER

EK BİLGİ:

Documents

Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi - dindersi.tkdindersi.tk/dokumanlar/8_sinif/teog/8_1_konu_ozeti_4.pdf · Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi [Ü nite Çalışma Kitapçığ ı] 8 . ÜNİTE