Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
(potentiële) belangenverstrengeling geen
Voor bijeenkomst mogelijk relevante
relaties met bedrijvengeen
Sponsoring of onderzoeksgeld
Honorarium of andere (financiële)
vergoeding
Aandeelhouder
Andere relatie, namelijk …
niet van toepassing
Disclosure belangen spreker
Grenzen verkennen,
krachten versterken
De toekomst van de zorg voor mensen met EPA
inleiding door J.R.van Veldhuizen
Psychiater, voorzitter CCAF
Lustrum congres, gefeliciteerd !
• Bijna ‘onbegrensde’ inhoud !
• Trauma, omgeving, genen,
ervaringsdeskundigen, Herstel,
maatschappij, behandeling,
talloze workshops, etc..
• Winst van laatste jaren: brede
aanpak, multidisciplinair
integratief, samen optrekken:
• Lijkt de enige strategie
– tegen zo’n “ziekte”
– binnen zo’n (politieke) context
3
En op het zelfde moment:
“Over de brug”• Even breed als dit congres,
• ‘Een monument van een
consensus document’
– door minister naar de kamer
• Beschrijving doet recht aan de
brede ‘state of many arts’
• handen ineen; over de brug
– werk-afspraken maken
– herstelacademies OK
• Maar….
4
• Nota bepleit ook nieuwe vaststelling visie op
goede zorg, nieuwe zorgstandaard, etc.
• Hebben we daar wel tijd voor? In crisistijd met
bezuinigingen, transities, regieverschuiving..
• Interne discussie helpt externe beeldvorming niet
en de karavaan gaat verder..
• Dus: houdt het pragmatisch, laat zien wat nodig is
en wat werkt (HOZ, BW, FACT) en beter kan
(verbinding met buurt, participatie & …).
• Aan dit dispuut had Rob Giel graag meegedaan!5
Over de Brug: ‘voorwaarde voor overleven in veranderend zorglandschap’
Robert Giel1930 – 2009 1930- 2009
• Prof. sociale psychiatrie
• Transcultureel voorloper
• Grondlegger Psychiatr.
Epidemiologie• Delespaul consensus 160.000
• Rond 1986 betrokken bij
het “substitutie-project”
met opname-vervangende
dagbehandeling (OVDB)
en het Bed op Recept….
6
Giel (1984):
‘Onze moeite met
moeilijke mensen’
• Heel andere tijd, geen consensus, fel dispuut
• Afbouw inrichtingen of “Moratorium” : geen
nieuwbouw meer; Giel was tegen afbouw
• Bezorgd over misvattingen, “verlichte denkbeelden”
• Zag sociale beperkingen als inherent aan de ziekte
• Zette ?? bij draagkracht familie/maatschappij
• Hij zei: “STOP afbouw APZ”
• “Misschien kan een deel van hen ambulant,
maar dan moet er heel veel veranderen !!” 7
Dat is nu veranderd !(Of toch niet ??)
• (
• Het licht staat nu toch vol op groen?
• Er is in 30 jaar zoveel veranderd
– We hebben knowhow en programma’s voor
goede ambulante zorg, conform MDR,
• Gecertificeerd en wel
– Herstel biedt totaal nieuw perspectief
– Eigen Kracht is volop in ontwikkeling8
We kunnen de brug over!
Of toch niet ??
• Het blijft kwetsbaar:
– risico’s: bezuinigingen, transities, andere regie
– Er wordt getornd aan onze zorgmodellen
– Specialistische zorg ligt onder vuur
– Simplificaties over eigen kracht
• Ik wil met u kijken: kunnen we de zorgen
van Giel wegnemen of…
• Gaan mensen met EPA “onder de brug”9
10
1984 2014 : 30 jaar verder
Ambulantisering breed gedragen
en we hebben geleerd:
• 1e We ontwikkelden en implementeerden de
noodzakelijke ‘specialistische’ zorg, met
noodzaak van behandeling en begeleiding
en ondersteuning
• 2e Er is veel meer kracht / herstel vermogen
in mensen dan we dachten en het groeit
• 3e We staan nog aan het begin van het
benutten van maatschappelijke krachten11
Ambulantisering:
Drietrapsraket
met rapportcijfers
• Gespecialiseerde zorg
ambulant 6- tot 8 + ?
• Verbinding met herstel en
eigen kracht 5- tot 7- ?
• Verbinden met de
samenleving 3- 4 ?
12
Anders gezegd
• We zijn uit de instelling
• We zijn door outreach bij veel
mensen thuis
• We kunnen daar zorg bieden
en HOZ komt op gang
• De stap naar familie wordt
soms al gezet
• Maar de stap naar buren en
maatschappij nog vrijwel niet13
Impressies
auditor bij CCAF
• Meeste teams hebben
de behandeling goed
op orde (MDR)
– Zowel de ‘crisis’
– Als de lange adem
• Veel teams echt bezig
met HOZ en Rehab:
hersteltrainingen,
ervaringswerkers, IPS
• Contact buurt en buren
is vaak nog onvolledig
• Soms veel ISS p.p.
• Vaak heel weinig
• Teams vaak weinig
contacten met andere
buurtteams of welzijn
• Wisselend ‘gezicht’ in
de buurt14
De stap naar samen werken met
de maatschappelijke krachten
moet nog gezet….
• Dat vraagt ‘grenzen verkennen’
• Nieuw voor GGZ-ers
• En we komen aan in een omgeving
die totaal aan het veranderen is
• Nieuwe regels, sociale wijkteams
• Grote verschillen (m.b.t. inzet en
verwachtingen) per gemeente
• pionierswerk15
Dan halen we een pionier er bij:
Querido
• Grondlegger sociale psychiatrie
• Beschreef de sociale psychiatrie als
een “APPARAAT” dat optreedt als
BUFFER tussen patiënt en omgeving
(familie en maatschappij)
• SP helpt patiënt met ‘aanpassing’
• SP helpt omgeving zich open te
stellen voor de patiënt
• SP buffert spanningen weg en is
zelf aanwezig om gaten op te vullen16
17
Querido’s idealen dichterbij:
• Met de outreachende GGZ teams hebben
we de kans om, indien nodig, die “buffer”
te vormen; door er te zijn, ook voor familie
en buren: ‘presentie’ .
• “Positieve geestelijke gezondheidszorg”
(uitgaande van veranderbaarheid van de
individu én van de maatschappij) meer
haalbaar in participatie samenleving
Ook andere Sociale Psychiatrie
1950 -2000 kan ons veel leren
• Een rijke traditie: Trimbos, Offerhaus,
Romme, De Smit, Jenner, etc.
• Met rijke adviezen:
• Ga uit van een SYSTEEMVISIE
• Zoek gelijkwaardigheid, laat je zien
• Treedt mensen en partijen flexibel tegemoet
• Laat zien DAT je helpt (hoe je helpt is voor
anderen minder belangrijk)18
“sociaal psychiatrische attitude”
• De hulpverlener is “socios” = metgezel
– Voor cliënt, voor familie, voor buurt, instanties
• D.w.z. persoonlijk, gelijkwaardig, “sociaal”
• Vuile handen durven maken,
• Advocacy, opkomen voor de cliënt
• Er ook zijn bij onveiligheid / overlast
• nuttige, noodzakelijke gedragsregels GGZ naar
sociale wijkteams en andere partners in de wijk
19
andere
inspiratiebronnen
• Triëst: al sinds 1980 voorbeeld sociale
psychiatrie, vanuit ideologie “Freedom
first” (MGV: Chr. Muuse/ S. v. Rooijen)
• Eigen waarneming: met manische patiënt
mee de stad in; om bruggen te slaan / buffer
te vormen, terwijl grenzen aan politie
worden overgelaten… 20
RACT
Resource Group ACT
• Norden e.a. in Zweden, inmiddels ook eerste
projecten in Nederland (workshop 29)
• “Resource group” van mensen binnen én buiten de
GGZ: familie, vrienden, andere support;
• CM organiseert ; Cliënt blijft regisseur en cliënt
formuleert eigen doelen:
• Levert allianties, stapsgewijs werken: sociale
activiteiten; crisisplan, medicatiemanagement
• Positieve uitkomsten: empowerment, ‘meedoen’21
Even terug naar waar het begon..• Rond 1800 ging het niet goed met de ‘insane’ /
‘krankzinnigen’; zij faalden in de maatschappij op
gebied van veiligheid, zorg, maatschappelijke
relaties, werk, hygiëne en behandeling.
• De maatschappij creëerde het totaal instituut en
‘loste zo alle disfunctioneren op’..
• Maar ontnam eigen invloed, perspectief en
krachten, ontzegde eigen (maatschappelijke) rollen22
Deïnstitutionalisering
• Brengt mensen terug in de maatschappij en
dus terug bij alle ‘gevaren’ die dreigdenveiligheid, zorg, relaties, werk, hygiëne, wonen etc
• Maar… kansen op vrijheid en eigen kracht
• NU: overheidsbeleid belijdt dat men de wijk
tot een omgeving wil maken die kansen
biedt voor inclusie en meedoen..
• Wanneer dat lukt: unieke kans23
Dat vraagt sociaal psychiatrische
opstelling vanuit de GGZ
• Behulpzaam, gelijkwaardig, responsief
• Belangrijk DAT je er bent
• Inbreng van cliënt centraal,
• Invloed cliënt versterken
• Bereid om ‘buffer’ te zijn
• Dat alles kan door OUTREACH
• Team leden worden sociaal netwerkers
24
Maar…toch ook gevaren.
• Beleidsmakers
onderschatten soms
noodzaak van
specialistische zorg
• “De buurvrouw…”
• Soms zelfs afkeer..
• Koketteren dan met
‘Herstel’ en “Eigen
Kracht’ vanuit foute
motieven (nl. dat het
weinig kost..) 25
Even terzijde
specialisme
en eigen invloed
• Prof. De Haes (psycho-oncologie) : high tech chirurgie,
• Beslissend voor resultaten blijkt echter: eigen invloed,
patiënt bepaalt eigen QUOL , SDM.
• Prof. Vlaskamp (Zeer ernstig meervoudig verstandelijk
gehandicapten; IQ < 25, verbleven in instellingen, grote
gedragsproblemen, geen contact, leken ‘onveranderbaar’)
• Nu een nieuw specialistisch programma (met pedagogen,
artsen psychologen, bewegingswetenschappers etc.)
• Ze kunnen WEL laten weten wat ze willen! Eigen invloed
essentieel”; Mogelijkheid tot “participatie” op hun niveau
26
Twee verschillende specialismen
• Beiden ontdekken dat
specialistische zorg niet kan
zonder eigen doelen, zelf
geformuleerde QUOL
Parallellen GGZ:
(1) specialisme & eigen doelen zijn beiden nodig!
(2) specialisme moet eigen invloed, eigen visie op
wat waardevol is helpen ontdekken
(3) Ze zijn samen nodig; moeten elkaar versterken;
27
Waarom deze stap opzij over specialisten?
• We zijn specialist, maar hebben geen witte jas,
geen kantoor; we lijken zo gewoon;
• Maar…specialistische zorg
in de wijk is ‘n ingewikkelde
truc
Hoe leg je dat uit aan wijkteams
inkopers en wethouders??
28
Specialist en generalist
• De “generalist” is populair in de sociale wijkteams in
opbouw. Deels als (overtrokken?) reactie op “10 HV over
de vloer”. “1 gezin, 1 hulpverlener, generalist ”
• Maar… Voor EPA doelgroep is bekend dat
‘makelaarsmodel’ niet werkt en dat het vaak voor 1
hulpverlener te complex is; dat psychiater en psycholoog
op afstand (bv. de polikliniek) niet worden bereikt en dat
ervaringsdeskundige wezenlijk iets anders biedt dan HV
• specialistische outreach teams + shared caseload nodig
• Hier moeten we onze grenzen bewaken;
• Optimaal samenwerken, maar niet inleveren…
29
Onduidelijkheid rond wijkteams
• Omgeving / gemeente
weet zelf vaak niet waar
men heen wil.
• Oude Vrielink e.a. (okt.
2014) sociale wijkteams:
• Doelgroep varieert,
• Doelen verschillen
• Werkwijze varieert
• Niet duidelijk of ze
goedkoper worden
30
En negatief..
• “De gemeente kan het beter, want dichter bij de cliënt dan
het rijk”: onzin… het rijk betaalde, maar de zorg was al in
de buurt.
• “Recht op zorg” terloops verminderd
• Overhevelingen gepaard met budgetkorting;
– winst al ingeboekt: 20-25 % WMO budget
– ‘risico-marge’ + ‘apparaatskosten’
– Youp over de ‘bejaardenindustrie’
– Financiering GGZ biedt genoeg stof…
• Politiek verhult haar eigen keuzes
– 30% minder geld levert… dat alles verbetert..31
En daarbij “onteigening” /
“kaping” van ggz-begrippen• Van Os: “diagnose” is steeds
meer een financiële formule
• “Hoofd-behandelaar” wordt
indicatiesteller / controller ipv
vertrouwde behandelaar
• ROM: behandelinstrument
naar (vaak loze) prestatie-
indicator
• Risico dat dit ook gaat gebeuren
met begrippen als ‘eigen kracht’
en ‘herstel’ 32
Eigen kracht nu nog
beter en ‘t kost ook niets
En trends vanuit de GGZ..
• Pleit om delen van begeleiding en
ondersteuning uit FACT /AWB
over te hevelen naar SWT’s
– Terwijl die activiteiten vaak helpen om
binnen te komen en tot contact te komen
• Idee dat snel terugplaatsen van
patiënten uit Flexible ACT naar basis
GGZ goedkoper en minder
stigmatiserend zou zijn..
– Terwijl we weten dat ‘stepdown’ teams in
het buitenland leiden tot discontinuïteit en
dropout. 33
Of, om even door te gaan..
• Budgetreductie ‘afroming’ van outreach teams, met
minder personeel. Met beknibbelen op % outreach !
• Financiering van maatschappelijk netwerken niet geregeld
• De moeizame financiering van ervaringswerkers en IPS• Rol zorg verrekenaars: herstel en MDR omarmen, maar niet betalen
• Maar ook GGZ: outreachende teams op het (goedkope)
instellingsterrein i.p.v. in de buurt waar ze hun relaties
moeten gaan leggen en hun gezicht moeten tonen
• En al het andere ‘water in wijn’….34
Dit alles stemt niet gerust en dan komen
we terug bij de zorgen van Rob Giel..
• Krijgen we de kans om met HOZ door
multidisciplinaire outreach teams met
ervaringswerkers, samen met sociale wijkteams
echt nieuwe krachten aan te boren?
• Of wordt GGZ zorg verder verdund tot (dwang)
bemoeizorg en dweilen met de kraan open
• Gaat het straks nog wel om ‘participatie’?
• Of gaan mensen met EPA in de wijk
“verparticipieteren” of dropout raken
35
Wat staat ons te doen?
• Ondanks alles, deze unieke kans pakken voor
participatie, inclusie door samenwerking met de
gemeenten, sociale wijkteams en buurt, welzijn,
wonen, werk en de eerste lijn
• Werken met een sociaal psychiatrische attitude,
gelijkwaardig, beschikbaar voor samenwerking en
consultatie, buffer EN ‘zichzelf’ : modelgetrouw
• Teams niet uitkleden maar ‘aankleden’
• CM: sociaal netwerker met nieuwe vaardigheden 36
EN:
• Samen met LPGGZ
eigen grenzen bewaken
• Financiële gevecht aangaan
EPA maken tot topprioriteit GGZ
• Zorgen dat specialistische teams kunnen
doorgaan en hun krachten kunnen bundelen
met de sociale wijkteams en de 1e lijn.
• Afbraak risico’s signaleren, publiek maken37
En FACT !
• Flexible ACT
• Naar de 4-500 teams
• (internationaal) onderzoek wenselijk
• Certificeren helpt : CCAF 2014: 113 audits!
• Flexibele combinatie van ACT+MDR + HOZ
• Blok 3 verder vullen, verdiepen, Ract
• De outreach nodigt uit tot sociale psychiatrie:
• “wij zijn daar waar de cliënt wil slagen”
DUS OVER DE BRUG 38
Tenslotte antwoord aan Giel:
• “Rob, je betwijfelde dat ambulante programma’s zo
robuust konden zijn (en betaalbaar) dat mensen met EPA
echt succesvol in de maatschappij zouden kunnen leven”
• Ik denk dat we met Herstel, (Flexible) ACT, BW en VIP
verantwoorde zorg bieden en werken aan participatie.
• Samen met familie, buren, sociale wijkteams en 1e lijn
• Ik zie de bezuinigingen en heb grote zorgen hoe VWS,
Gemeenten, ZN en ook GGZ afdingen op wat nodig is
• Maar verder ambulantiseren kan en moet, het is de enige
hoopvolle richting.
• Dus…ik zeg geen “stop”
• We gaan door!. 39
40
https://
Hopelijk zegt over 10 jaar de spreker van de Giel lezing:
de ambulantisering is geslaagd en de inclusie is echt gegroeid
nadat we vanaf 2014 echt zijn aangekomen in de buurt…