DZEL MOTORLARDA YANMA Sktrma zaman sonunda

alnan havann scakl 600-900 C ye ykseltilir. Scakl ve basnc ykselen havann zerine enjektr tarafndan yaktn basnl olarak pskrtlmesiyle yanma gerekleir.

DZEL MOTORLARDA YANMA SAFHALARI Tutuma gecikmesi Kontrolsz yanma(Hzl yanma ) Kontroll yanma Gecikmi yanma olmak zere drt aamada

gerekleir.

1. TUTUMA GECKMES Sktrma sonunda silindire pskrtlen yakt hemen

tutumaz. Tutuabilmesi iin oksijenle karmas ve scaklnn ykselmesi gerekir bu nedenle, enjektrn yakt silindire pskrtmesinden, ilk alev ekirdeinin meydana geldii zamana kadar geen sreye tutuma gecikmesi denir.

(a) eklinde grld

gibi, pskrtmenin balad A noktas ile B noktas arasnda tutuma gecikmesi vardr. Kesikli izgililerle verilen eri ise yanmasz halde p-a deiimi ifade etmektedir. (b) ksmnda pskrtme balangcndan (PB) pskrtme sonuna (PS) kadar olan ktlesel yakt yakt pskrtme miktar grlmektedir.

(Bir dizel motoruna ait basn-krank as diyagram)

Tutuma gecikmesi sresi byk olmas durumunda; Yanma odasna giren ve buharlaan yakt miktar

artar ve bu yakt daha sonra kontrolsz olarak yandnda ani bir basn ykselmesi oluur. Motorun bu ekilde sert almasna DZEL VURUNTUSU denir.

TUTUMA GECKMESN ETKLEYEN FAKTRLER Ortam Scakl: Ortam scakl arttka tutuma gecikmesi hzla azalmaktadr. Ancak 900 K'in zerindeki scaklklar tutuma gecikmesini pek fazla etkilememektedir.

(Tutuma gecikmesinin ortam scaklyla deiimi)

Ortam Basnc: Ortam basncnn artmas tutuma gecikmesi sresini azaltmaktadr.

(Tutuma gecikmesinin ortam basncyla deiimi)

letme Faktrleri: o Dnme Says: Artan dnme says ile tutuma gecikmesi zaman olarak azalmaktadr. Ancak

tutuma gecikmesi artan dnme says ile zaman(sn) olarak azalmasna karn, KMA olarak artmaktadr. Bu nedenle dizel motorlarnda dnme saysnn artmasyla VURUNTU da artmaktadr.

o

Emme Havas Scakl ve Basnc: Emme havas scakl ve basnc arttka tutuma gecikmesi azalmaktadr.

(Dizel motorunda emme havas scaklnn tutuma gecikmesine etkisi)

o Motorun Yk Durumu: Motorun yk(ortalama

efektif basnc) arttka, giren enerji miktarndaki artla birlikte scaklk seviyesi de artacandan tutuma gecikmesi zaman ve KMA olarak azalacaktr.

(Dizel motorunda yk durumunun tutuma gecikmesine etkisi)

o Oksijen Konsantrasyonu: Yanma odasndaki oksijen

konsantrasyonunun tutuma gecikmesine etkisi byktr. Yanma odasnda bir nceki evrimden kalan egzoz gazlar, buradaki oksijen konsantrasyonunun drmektedir. yi sprme yaplmayan 2 zamanl motorlarda ve EGR(egzoz gazlar resirklasyonu) uygulanan motorlarda, oksijen konsantrasyonun azalmas ile tutuma gecikmesi artmaktadr.

Yapsal Faktrler:o Sktrma Oran: Sktrma oran arttka, artan

basn ve scaklklar nedeniyle tutuma gecikmesi azalmaktadr. Bu nedenle, scaklklarn dk olduu blnm yanma odal dizel motorlarnda sktrma oran genellikle daha yksek seilmektedir.

(Dizel motorunda sktrma orannn tutuma gecikmesine etkisi)

o Motorun

Soutma Koullar: Motor boyutlar kldke, yanma odasnn yzey/hacim oran da artmaktadr. Bylece soutmaya giden s miktar artar ve scaklklarn dmesi ile birlikte tutuma gecikmesi de art gsterir. Bu nedenle, benzin motorlarnn aksine, dizel motorlarnda motor hacmi bydke dizel vuruntusu azalr.

(Motor boyutlarnn tutuma gecikmesine etkisi)

o Pskrtme Kalitesi: Pskrtme kalitesinin tutuma

gecikmesine etkisi pratik snrlar iinde ok azdr. Enjektr delik apnn tutuma gecikmesine etkisi pskrtme basncndan daha fazladr. Delik ap bydke damlack aplar bydnden tutuma gecikmesi de artmaktadr.

(Dizel motorunda enjektr boyutlarnn tutuma gecikmesine etkisi)

Yakt Faktrleri:o Tutuma gecikmesini etkileyen en nemli faktr,

yaktn setan saysdr. Setan says arttka tutuma gecikmesi azalmaktadr. Ancak setan saysnn ok arttrlmas durumunda ise baz sorunlar kmaktadr. Bu durumda, yakt enjektrden kar kmaz ksa bir mesafede tutumakta ve enjektrn u ksmnda koklaan yakt, enjektr memesinin tkanmasna neden olmaktadr. Bu nedenle motorun dnme saysna bal olarak setan says 25-65 snrlar arasnda tutulmaktadr.