DİLDE DÜŞÜNME BECERİLERİ · 2013-02-04 · Terakki Vakfı Okulları Yaratıcı Etkinlikler Nuran Direk/ Küçük Prens Üzerine Düünmek Bir kı günüydü. Hava kararmaya

Terakki Vakfı Okulları

Yeşim ER

Türkçe Öğretmeni [email protected]

Gamze SOYLU


DÜŞÜNME BECERİLERİ VE FELSEFENİN YAZMA BECERİSİNE ETKİSİ

Nesrin ERDOĞAN

Sınıf Öğretmeni [email protected]


KABA NE DOLDURURSAN, O SIZAR…

MEVLANA


Nasıl bir öğrenci?

Yaratıcı bireyin

özellikleri

Bilgilerini düzenlerken

akıcı

Ürün koyarken

özgün

Bağımsız düşünebilen

İyi bir problem çözücü

Farklı ve değişik

sonuçlara ulaşabilen

Problem çözerken

esnek


Dil - Düşünce İlişkisi

Düşünme, kavramlar ve kavramların yerini tutan sözcüklerle yapılır. Bu

nedenle, dilden soyut ya da dile dayanmayan bir düşünce olanaksızdır.

Dil ile düşünce arasında birbirini tümleyen bir ilişki vardır. Bu nedenle,

okuma, yazma, konuşma ve dinleme gibi dilsel etkinliklerin başarısı;

ancak düşünsel bir süreci içermesiyle olanaklıdır.

Oya Adalı


Dil - Düşünce İlişkisi Oya ADALI bu ilişkiyi şu yargılarla aktarır:

Uçaktan ve motordan hiç anlamayan yolcuya uçağın

neden bozulduğunu açıklamaya çalışan bir pilot,

yolcuyla aynı dili konuşsa bile, oldukça çaresizdir.

Okuduğu kitabın terimlerini, göndermelerini bilmeyen

biri için o kitabı anlamak bir dil engeli olmasa da sorun

olur. Ferid Edgü, “O” romanında bu ortaklığı:

“Çünkü anlamak bir ortak dili gerektirir

ortak dil ise,

ortak yaşam/ ortak bilgi/ ortak düş/kimi

yerde de ortak düşüş demektir.

Ortak değilse bile, yakın/ benzer/gibi.” diye anlatır.

(Özdemir, 1995, 25)


5. Sınıf Yazma Kazanımları

Kendini Yazılı Olarak İfade Etme

• Olayları, oluş sırasına göre yazar.

• Mantıksal bütünlük içinde yazar.

• Yazılarında ana fikre yer verir.

• Yazılarında uygun ifadeleri kullanarak

destekleyici ve açıklayıcı örnekler verir.

• Yazılarında tanımlamalar yapar.

• Yazılarında söz varlığından yararlanır.


5. Sınıf Yazma Kazanımları

Kendini Yazılı Olarak İfade Etme

• Olayları, oluş sırasına göre yazar.

• Mantıksal bütünlük içinde yazar.

• Yazılarında ana fikre yer verir.

• Yazılarında uygun ifadeleri kullanarak

destekleyici ve açıklayıcı örnekler verir.

• Yazılarında tanımlamalar yapar.

• Yazılarında söz varlığından yararlanır.


Dil – Düşünce -Yazma İlişkisi

Düşünme Becerisi - Yaratıcılık - Yazma Becerileri


Dil – Düşünce – Yazma İlişkisi

“YAZMA” NEDİR?

Yazmak, düşündüklerimizi, duyduklarımızı, tasarladıklarımızı ve görüp yaşadıklarımızı yazıyla anlatmaktadır. “Doğru ve etkili bir anlatım her şeyden önce düzenli düşünme alışkanlığının bir ürünüdür.”


Neden Felsefe?


Neden Felsefe?


Neden Felsefe?


Neden Felsefe?


Neden Felsefe?

• Karar verme


Neden Felsefe?

• Veri toplarken bütün duyulardan yararlanma


Neden Felsefe?

• Kalıplaşmış örnekler ve önyargıları saptama

http://fwmail.net/img/i/2010/01/karikatur_felsefe_08.jpg


Neden Felsefe?

Ortak dil oluşturma


Neden Çocuklarla Felsefe?

...................;çünkü

“Alabildiğine düşünmek, basmakalıp

düşüncelere sıkışmamak, başkalarına

benzemeyen düşler kurmak filozofların

ve çocukların harcıdır.

Çocuklar; yaratıcılığımızın talihidirler.”

TALAT HALMAN


“Herkesin fikir birliğine vardığı akşam, kayıp bir akşamdır.”

Albert Einstein


UYGULAMALAR

Düşünmek, özgürlüğe açılan kapının anahtarıdır,

sadece içeriden açan bir anahtar.


Yaratıcı Etkinlikler

Nuran Direk/ Küçük Prens Üzerine Düşünmek

Bir kış günüydü. Hava kararmaya başlamıştı. İki kardeş her zaman geçtikleri yollardan geçerek okuldan eve dönüyorlardı. Sokak ıssızdı.Birden karşılarına çok sevimli bir köpek çıktı. Hoplayarak onların etrafında dönüyor sanki onlara bir şeyler anlatmaya çalışıyordu. İki kardeş birbirlerine baktılar.

Mine: Sen bu köpeği tanıyor musun? diye kardeşine sordu.

Kardeşi( şaşkınlıkla): Yoo! diye cevap verdi.

Mine: Bak! Bak! dedi. Galiba ağzında bir kağıt var. Kağıdı köpeğin ağzından aldı. Aman Allah’ım! Bu da ne demek?

Kağıtta şunlar yazılıydı:

1.İmdat! Bana yardım edin.

2.Dikkat köpek var.

3.Evcil hayvanlar satılır.

4.Eskici

Dili etkili kullanarak yaratma ve yorumlama (yazı yazma)

Gizem nedir?

Uzay gizemli midir? Neden?

( Neler “sır” dır?)

Sırlar bir başkasıyla

paylaşılırsa sır olmaya

devam eder mi?

Gizem ve Sır



Ömür Uzatma Kahvesi

“Demek ömür uzatma kahvesini arıyorsunuz?” dedi. “Evet, bu adresi

büyük zorluklarla geldiğim kent olan Ankara’da buldum. Bu kahveye

her gece 3.30’da ömürlerini uzatmak amacıyla gelip oturan dört yaşlı

adamı ve kahveciyi tanımak istiyorum.” dedim.

Dört yaşlı ihtiyar her gün erkenden gelir, pencerenin önüne

otururlardı. 5 ile 7 yıl kadar uzatabilmişlerdi ömürlerini.

Nazlı Eray

Yukarıdaki alıntıda bahsedilen “Ömür Uzatma Kahvesi” nin ne

olduğunu, insanların ömürlerinin nasıl uzadığını düşünerek “Ömür

Uzatma Kahvesi” nin öyküsünü yazınız.



Bir patikada yürüdüğünüzü düşünelim. Birden toprak

üzerinde bir tohum fark ediyoruz. Şimdiye kadar

gördüğümüz tohumlardan çok farklı. Etrafta düşebileceği

hiçbir bitki de yok.

Gökyüzünden düşmüş olabilir mi? Tohumu eve getirip bir

saksıya dikiyorsunuz. Bir kaç gün sonra toprağın üzerinde

bir şeylerin oluştuğunu ve yukarı doğru çıktığını

görüyorsunuz. Ertesi gün biraz daha büyüyor. Ne olduğunu

görmek için sabırsızlanıyorsunuz.

Gökten Bir Tohum Düştü



Gökten Bir Tohum Düştü


Zaman Üzerine Düşünmeler

Matthews Fredy ve Eski Gemi

“Yeni” nedir?

Başka bir nesne

ile karşılaştırıldığında

“yeni” kavramı

değişir mi?

Bir nesne neye

göre “yeni”dir?


Sonuçta eskinin temelinin üzerine yapıldığı

için eski sayılır ya da bir şeye

göre değişir; ama kendisi aynı kalır.

Can Bayraktaroğlu

Bence bir ev boyansa da teknenin parçaları

değiştirilse

de içinde yaşanan olaylar değişmediği için eskidir.

Duygu Sevinç

Fredy’ nin gemisinin yanına daha eski bir gemi

getirilirse gemi, ona göre daha eski kalacaktır.

Nazlı Moralı


Varlığın Temeli Üzerine Düşünmeler

Zamanın başlangıcı olabilir mi?

Acaba uzayın içinde Dünya, Jüpiter var da

uzay da bir şeyin içinde bir gezegen mi?

Nazlı Moralı

Her şeyin bir başlangıcı vardır.

Eğer başlangıç olmasaydı

biz de olmazdık.

Başlangıç şöyle: Hiç bir şey yok.

Evren bir boşluk. Belki gezegenler

bir uzay gemisidir.

Birileri yapmış ve terk edip gitmiştir.

Berkehan Atikeler

Ben evrende kaybolurum.

Bu soru benim için çok

ilginç...

Bilim adamlarına sormak

istiyorum: Evren nasıl

oluştu?

Kim yarattı? Neden oldu?

Niçin oldu?

Defne Güven

Bence zamanın

başlangıcı da bitişi de

yok.

Hakan Rüstemoğlu


Aşmak?

Ne zaman

çizmeyi aşarız?

Ne zaman

kendimizi aşarız?

Eleştiri, Özeleştiri ve Hoşgörü

“Unlü ressam bir sergi açmış. Sergi ziyaretçilerle dolup taşmış: fakat sergiyi

izlemeye gelenler arasında yoksul kılıklı biri, ata binmiş bir süvari resminin önünde

durup durup başını sallıyormuş. Ressamın bu durum ilgisini çekmiş, yanına gidip

sormuş:

-Resmimi beğenmediniz mi?

-Hayır.

-Neresini beğenmediniz?

-Çizmelerini.

-Neden?

-Süvari çizmesi böyle olmaz.

-Nereden biliyorsunuz?

-Ben çizmeciyim.

Bunun üzerine ressam oturup adamı dinlemiş ve ona hak vermiş. Ben bunu

düzeltirim, siz iki gün sonra yine gelin bakın demiş. Gerçekten resmi yerinden

kaldırıp gerekli düzeltmeleri yaptıktan sonra yerine asmış. Çizmeci iki gün sonra

gelmiş, yine beğenmediğini söylemiş. Bu defa ressam kızmış:

- Çizmeci, çizmeci! Çizmeden yukarıya çıkma, demiş.”

Kavramlar Üzerine Düşünmeler


ÇOCUK HAKLARI

Sorgulanan Fikir ve Kavramlar


AİLE

ANNE VE BABA İLİŞKİSİ


AİLE

ANNE VE BABA İLİŞKİSİ


Alışkanlıklar

Alışkanlıklar da bizi

tutsak eder mi?

( Televizyon izleme,

bilgisayarda

oyun oynama,

kitap okumama.....vb.)

İyi alışkanlıklar ?

Kötü alışkanlıklar?


Ö Z G Ü R L Ü K

Metinler Arası İlişki Kurma

İsmail ve Babamın 68 Kuşağı /

Necdet Neydim

Yaramaz Küçük Prens / Carlos Izquierdo GonzaIez

H A K L A R




• Yönlendirici sorular

Hapishanedeki insanın düşünceleri özgür müdür?

Düşüncelerimizin özgürlüğü bize yeter mi ? ( İfade etme

özgürlüğü )

Odasında düşüncelerini yazıya döken yazarla sadece

düşünen bir mahkum arasında sizce ne fark var?

( Düşüncelerin somutlaşması)

• Demokrasini temel ögeleri

Birbirimizi dinlemek

Görüşleri özgürce dile getirmek

Düşünmek tehlikeli midir? Neden?

Farklı düşüncelere saygı ( Sınırı ve tehditleri nelerdir?)

Eşitlik / Haklar / Adalet

Düşünme ile ilgili hakların okunması…..

Ö Z G Ü R D Ü Ş Ü N C E

D Ü Ş Ü N C E Ö Z G Ü R L Ü Ğ Ü



D E M O K R A S İ

Kavramlarda

Ortak

Dil Aynı dili konuşmak.

Düşündüklerimizi doğru dil

kullanarak anlatmak.

Yapılan Etkinlik:

“Demokrasi Neye Benzer?”

konulu

düşünce yazısı yazma


Anket Konusu: Boş zaman( ? ) larınızı nasıl değerlendirirsiniz?

Sınıfın Anket Sonuçları

TV izlemek: % 55

Kitap okumak: % 50

Bilgisayarda oyun oynamak: % 62

Televizyonun

yararları

ve

zararları

Medya Bilinci ve Kitap


SON KİTAP

Okuldan geç dönmüştü çocuk. Müzedeydik, dedi.Son kitabı gördük. Gözlerim kendiliğinden

salonun büyük duvarına kaydı, bir zamanlar sıra sıra raflarda kitapların örttüğü, şimdiyse

bomboş ve yeni plastik televizyon daha iyi görülebilsin diye beyaza boyanmış duvara…

Eee, dedim, heyecanla, nasıl bir kitaptı? Basbayağı kitap işte, dedi çocuk. Kapağı, sırtı ve

çevrilecek sayfaları olan bir kitap. İçinde ne yazıyordu, diye sordum.

Onu bilmiyorum, dedi çocuk. Kitaba dokunamıyorduk. Camekanın içindeydi.

Yazık, dedim; ama çocuk televizyonun düğmeleriyle oynamak için çoktan gitmişti yanımdan.

Büyük beyaz duvar canlanmaya başladı. Irmaktan geçen bir fil sürüsünü gösteriyordu.

Çocuk halının üzerine oturmuş, dev hayvanları hayranlıkla izliyordu. Öyle bir kitabın içinde

ne olur ki, diye mırıldandı...

Marie Luise Kaschnitz,çeviren: Emre Özdil




• Sence son kitabın içinde neler yazıyor olabilir?

• 30 yıl önce çocuk olan bir yakınınıza bugünkü teknolojiyi anlatsaydınız,

nasıl tepki verirdi? Neden? • Bu öyküde yazılanlar gerçekleşebilir mi? Bu

sonucun nedenleri ne olabilir?

Kavramlarda

Ortak

Dil Aynı dili konuşmak.

Düşündüklerimizi doğru dil

kullanarak anlatmak.

Yapılan Etkinlik:

“Öyle bir kitabın içinde ne olur ki,

diye mırıldandı...” sözleriyle son bulan metni tamamlayalım.


• Resimde etkileyici bir şeyler görüyor

musun?

• Sence süpürge kitabın içinde neler

yazıyor olabilir?

• Kitap sizce ne süpürüyor olabilir?

• Müzedeki son kitapla, süpürge kitabı

karşılaştırırsak neler yazabiliriz.



Gülibik/Çocuk Edebiyatı ve Felsefe

Yapılan etkinlik:

• Kitaptan seçilen

bölümün okunması

• Öğrencilerin soru

oluşturması

• Sorulara verilen

yanıtlarının

tartışılması

( Sokratik Yöntem)

Beceriler

Değişik yorumları

tanıma (okuma)

Derinleştirme,

dönüştürme (yorumlama)

Doğru cevaplar yoktur, doğru sorulmuş sorular vardır.



KAYNAKÇA

• Gelin Çocuklar Birlikte Düşünelim / Zehra Hepçilingirler • Küçük Prens Üzerine Düşünmek / Nuran Direk •Yaratıcı Yazma / Günseli Oral •Bilgin Çocuk / Nuran Direk •Çocuklar İçin Felsefe / David A.White


Yeşim ER


Gamze SOYLU


Kimseye hiçbir şey öğretemem, sadece onların düşünmelerini sağlayabilirim.

Sokrates

Nesrin ERDOĞAN

Sınıf Öğretmeni [email protected]

Documents

DİLDE DÜŞÜNME BECERİLERİ · 2013-02-04 · Terakki Vakfı Okulları Yaratıcı Etkinlikler Nuran Direk/ Küçük Prens Üzerine Düünmek Bir kı günüydü. Hava kararmaya