مقدمهگاز منواکسید کربن

( ، گازی است که بر اثر ناقص سوختن کربن بوج��ودcoمنواکسید کربن ، )با فرمول شیمیائی می آید . این گاز بسیار سمی است و رنگ و بوی خاصی ندارد .

تمامی وسایل و دستگاه هائی که وظیفه سوزاندن چیزی را دارند )مانند ی��ک بخ��اری گ��ازی ی��ا نفتی ، آبگرمکن و یا حتی موتور یک خودرو( تا حدودی منواکسید کربن تولید می کنند ، میزان این تولید به شرایط احتراق سوختن بستگی دارد ؛ هر چه میزان اکس��یژن در هنگ��ام س��وختن کمتر باشد بخش بیشتری از کربن ها دچار ناقص سوزی می شوند و به جای دی اکسید ک��ربن

(co2.تولید می کنند )

همانگونه که گفته شد منواکسید کربن یک گاز بسیار سمی و خطرناک اس��ت. اف��رادی ک��ه در یک فضای بسته در معرض استنشاق این گاز قرار می گیرند ابت��دا احس��اس سس��تی و خ��واب آلودگی می کنند و در صورتیکه هر چه سریع ت��ر مک��ان را ت��رک نکنن��د و ی��ا ه��وای ت��ازه تنفس

نکنند دچار بی هوشی و در نهایت خفگی می شوند.

مسموم می شود به سرعت این گاز ب��ا گلبوله��ای قرم��ز خ��ونcoزمانی که فردی بر اثر گاز برابر بیشتر از میل ترکیبی اکسیژن با250 با هموگلوبین خون coترکیب شده ، )میل ترکیبی

هموگلوبین خون است( ب�ه همین دلی�ل ج��ایگزین اکس�یژن ب��افت ش�ده و در نه��ایت منج��ر ب��ه خفگی در ک��ل ب��افت ه��ای ب��دن می ش��ود . اگ��ر درص��د گ��از گ��رفتگی کم باش��د ف��رد در ابت��دا احساس سوزش در گلو ، تهوع ، استفراغ و سردرد خواهد داش��ت. اگ��ر درص��د گ��از گ��رفتگی باالتر باشد فرد دچار سرگیجه و کاهش هوشیاری می شود در نتیجه تشنج کرده و به کم��ا می رود البته این موضوع بستگی به غلظت گاز موجود در محیط دارد. بن��ابراین توص��یه می ش��ود اگر با فردی روبرو شدیم که دچار گاز گرفتگی ش�ده اس�ت ، نبای��د دس�تپاچه ش�ویم. در خیلی موارد پیش آمده است که فردی برای کمک و احیاء مسمومی ک��ه دچ��ار گ�از گ�رفتگی ش�ده ، اقدام کرده به دلیل عدم رعایت نکات ایمنی خ��ودش هم قرب��انی ش��ده اس��ت. بن��ابراین ابت��دا دستمال مرطوبی را جلوی دهان گرفته و پس از وارد شدن به محیط تمام درها و پنجره ها را باز می کنیم و پس از آن به کمک فرد آسیب دیده می رویم )بهتر است افراد دیگر را قب��ل از هر اقدامی در جریان بگذاریم تا اگر خودمان هم دچار مشکل شدیم دیگران برای کمک به م��ا

آماده باشند.(

افرادیکه با نوع خفیف گاز گرفتگی روبرو می شوند معموالً پس از انتقال به مراکز درم��انی و coاقدامات درمانی بهبود می یابند و اگر فردی با نوع شدید آن روبرو شود به دلیل تاثیر گ��از

به روی مغز ، کبد و سیستم عصبی به کما رفته و تقریباً نجات پیدا کردن او غیر ممکن اس��ت. البته به کما رفتن افراد بستگی به مدت زمانی دارد که ف��رد در محی��ط آل��وده ب��ه گ��از حض��ور داشته است ، اما معموالً افرادی که زمان زیادی در این محیط هستند به خواب ابدی فرو می روند و اگر هم دوام بیاورند تنها برای مدت کوتاهی است و برخی ممکن است دچار معل��ولیت

هم شوند.

برای دوری از خطرات همین گاز است که پیوسته توص�یه می ش�ود ب��رای بخ�اری ه�ای گ�ازیمنازل حتماً از دودکش های کالهک دار و تجهیزات ایمنی بخاری استفاده شود .

1

عالئم مسمومیت با گاز منوکسید کربن: عالئم مسمومیت با منواکسید کربن می تواند طی��ف وس��یعی از عالئم را ش��امل ش��ود ک��ه در بیماریه���ای مختلفی دی���ده می ش���ود. متاس���فانه بس���یاری از این عالئم ش���بیه ب���ه عالئم سرماخوردگی است و اکثر افراد فکر می کنند به دلیل سردی هوا دچار سرما خوردگی ش��ده

و به استراحت و خوابیدن تمایل پیدا می کنند.

ابتالی تمام افراد خانواده به عالئمی شبیه به آنفوالنزا بروز مسمومیت در افراد را نش��ان میدهد:

- سردرد1- ضعف جسمانی 2- سرگیجه و بی قراری3- تهوع و استفراغ 4- خمیازه کشیدن بیش از حد5- کاهش دید از عالئم عمومی مسمومیت ها است.6 - حالت خواب آلودگی شدید ، کسلی ، خستگی و کاهش قدرت عضالنی از جمله عالئم اولیه7

مسمومیت در افراد به شمار می روند . چنانچه افراد در این مرحله متوجه چنین عالئمیشدند ، با خارج شدن از فضای آلوده می توانند از پیشرفت مسمومیت پیشگیری کنند.

عالئم مراحل پایانی و نزدیک به مرگ: به شمار میcoکبودی دست ، دور لب ها و نوک انگشتان از عالئم پایانی مسمومیت با گاز

روند که در نهایت فرد دچار تنگی نفس شده و فوت می کند.

گروه های در معرض خطر: تمامی افراد در معرض خطر قرار دارند ولی کودکان ، زنان باردار و سالمندان جزو گروه

آسیب پذیر و در معرض خطر بیشتری با منو اکسید کربن هستند و عالئم مسمومیت در آنها سریع و با شدت بیشتری ایجاد می شود. همچنین غلظت گاز منواکسید کربن در فضای اتاق

در ایجاد مسمومیت بسیار موثر است .

چگونگی برخورد با مسمومیت ناشی از گاز منواکسید کربن:- فرد مسموم را از محیط آلوده به هوای آزاد منتقل کنید.1- یقه پیراهن و کمربند و لباس های تنگ افراد مسموم را باز کنید.2- در صورت امکان عملیات اکسیژن دهی به فرد مسموم را با نهایت دقت شروع کنید.3 در مراحل بعدی درمانی باید115- باز نگه داشتن راه های هوائی و تماس با اورژانس 4

مورد توجه قرار گیرد.

2

به یاد داشته باشید که خارج کردن افراد مصدوم از محیط آلوده و قرار دادن آنها در محیطباز از مهمترین اقدامات پیشگیرانه محسوب می شود.

:coمعمول ترین منابع تولید گاز - پایانه های مسافربری

- کوره های نفت و گاز- بخاری های چوبی

- بخاری و شومینه های گازی و چوبی- وسایل گازی

- ژنراتورهای قابل حمل- بخاری های نفتی یا گازی

- دود سیگار - اگزوز خودرو روشن

-آیا مجاز به استفاده از لوله آکاردئونی هستیم؟1خیر

-زیرا بدنه )دیوار( این نوع دودکشها استحکام کافی را نداشته و با گذشت زمان بر اثر1حرارت و رطوبت احتمال سوراخ شدن را دارد.

- به علت عدم وجود نر و مادگی در این نوع دودکشها ، احتمال آببندی شدن در محل2اتصال را بطور کامل نداشته و احتمال بازگشت محصوالت احتراق به محیط زیاد می باشد.

- بدلیل نوع ساختار ، این نوع دودکش با گذشت زمان شکل اولیه خود را از دست داده و به3 uحالت آویزان درآمده و احتمال ایجاد پیچ و خم های نامناسب در طول دودکش وجود دارد)

شکل( ضمنا وزن خود لوله آکاردئونی می تواند در دراز مدت باعث خارج شدن آن از محل اتصال به دهانه دودکش های دیواری گردد و نهایتا منجر به بازگشت محصوالت احتراق به

محیط شود.

- افت فشار در این لوله ها زیاد بوده و تاثیر منفی در مکش سیال )دود( دارد.4

-آیا مجاز به خروج لوله های دودکش از پنجره یا دیواره های جانبی هستیم ؟2 به طور کلی استفاده از دودکش هایی که از پنجره ها و دیواره های جانبی ساختمان ها خارج

می شود غیر اصولی و غیر

3

استاندار بوده و کارایی الزم را در تهویه محصوالت احتراق ندارد و عموما بایستی در استفاده از آنها اجتناب گردد ولی در صورت لزوم و به طور موقت با رعایت شرایط ذیل امکان پذیر

است.

- ایجاد روزنه ثابت )جهت تهویه مناسب هوا ( مثل ایجاد گریل )دریچه ( در زیر درب ها 1

- با توجه به افزایش طول افقی لوله های دودکش برای هریک متر ، باید حدود سه متر لوله2دودکش بصورت عمودی در نظر گرفته شود.

- لوله های دودکش بطور مناسب عایق بندی گردد. )به ویژه لوله هایی که در بیرون و در3 متر عایق بندی ضروری است ( 3معرض هوای سرد قرار دارد و یا در طول های بیش از

- رعایت کلیه ضوابط مربوط به نصب دودکش ها.4

*نکته : با رعایت چنین شرایطی در صورت روشن بودن وسیله گاز سوز دودکش بایستی داغ باشد تا از خروج محصوالت احتراق اطمینان حاصل شود. در صورت داغ نشدن دودکش می

بایستی بخاری جمع آوری و تا نصب دودکش استاندارد از وسایل گرمایشی دیگر )مثل بخاریبرقی ( استفاده گردد.

*نکته: نصب سنسور حساس به منواکسید کربن در چنین محله هایی از ضروریات می باشدتا ضریب ایمنی محل را افزایش دهد.

-آیا می توان از درز انقطاع جهت خروج لوله های دود کش بخاری استفاده3کرد ؟

خیر،زیرا امکان نصب صحیح و اصولی دودکش در چنین فضایی میسر نبوده و نتیجتاً احتمالنفوذ گاز های سمی به داخل منازل مسکونی )از بین آجرها و مصالح ساختمانی ( وجود دارد.

-آیا می توان از دودکش های شومینه به جای دود کش بخاری استفاده کرد؟4این عمل توصیه نمی گردد لیکن در صورت ضرورت با رعایت شرایط ذیل امکان پذیر است :

- درصورتیکه دودکش شومینه تا پشت بام هدایت شده باشد و محل ورود دودکش بخاری به1 شومینه کامال آب بندی شود و رعایت حداقل اتصال و زانویی و شیب رو به باال ،الزامی

است.

- الزاما ،شومینه جمع اوری و مورد استفاده قرار نگیرد.2

در محیط اقدام گردد. Co- ترجیحا، نسبت به نصب سنسور اعالم کننده گاز 3

4

-آیا استفاده از شومینه به عنوان یک وسیله گرمایشی مناسب است ؟5 - به علت آنکه عمل احتراق در شومینه در محیط باز صورت میگرد )در درون محفظه نمی1

( در مقایسه با سایر وسایل گاز سوز باco2 و coباشد ( انتشار محصوالت احتراق ) شامل محفظه ، بسیار بیشتر می باشد.

- به علت داشتن دمپر دریچه مسدود کننده )دودکش( و تنظیم دستی آن احتمال وقوع خطا2و اشتباه زیاد بوده و خطر آفرین است.

- به علت اتالف انرژِی حرارتی بسیار زیاد در مقایسه با سایر وسایل حرارتی گاز سوز3توصیه نمی شود.

- به علت آنکه عمل احتراق در شومینه در محیط باز صورت می گیرد احتمال بازیگوشی4کودکان و بروز حریق بسیار زیاد است.

* توصیه می گردد از شومینه صرفاً به عنوان تنها وسیله گرمایشی در محیط استفاده نشودزیرا جنبه تزئینی و لوکس آن برجنبه گرمایشی آن غالب است.

* نکته : استفاده از شومینه به مدت کوتاه مدت آن هم در زمان هوشیاری و بیداری بالاشکال می باشد.

* توصیه می گردد در مکانهایی که وسایل گاز سوز مورد استفاده قرار می گیرد جهت باال استفاده شود.coبردن ضریب ایمنی محل ، از سنسور حساس به گاز

-آیا مجاز به نصب پکیج و آب گرم کن گازی با هر مساحت و هرجایی از منزل6هستیم؟

آنچه مسلم است نصب وسایل گاز سوز با ظرفیت حرارتی باال )مثل پکیج آب گرم کن دیواری( از محدودیت هایی )بر اساس حجم و مساحت محل نصب آن ( برخوردار است و

الزاماً می بایستی تامین هوای مورد نیاز آن مورد توجه قرار گیرد.

لذا تاکید می گردد در نصب اینگونه وسایل گاز سوز به استانداردهای مربوطه و دستورالعمل متر مربع60نصب شرکت تولید کننده توجه کافی شود و به طور کلی در فضای کمتر از

نصب آب گرمکن و پکیج خطر آفرین و نصب آن باید با رعایت ضوابط و پیش بینی تهویهمناسب صورت پذیرد.

- آیا مجاز به استفاده از بخاری های بدون نیاز به دودکش هستیم ؟ 7 آنچه مسلم است استفاده از بخاری های بدون نیاز به دودکش بر اساس رعایت محدودیت های محل نصب آن در استانداردها به آن اشاره و تعریف شده ، بالمانع است و بر اساس این استاندارد به آن اشاره و تعریف شده ، بالمانع است و بر اساس این استاندارد دامنه

کاربرد این دستگاه محدود به اماکن پر رفت و آمد می باشد که اکسیژن کافی برای محیط راتامین می نماید.

* نکته : استفاده این دستگاه بر اساس استاندارد ایران در اتاق خواب ، حمام و محیط هایبسته و کوچک ممنوع می باشد.

-ضوابط استانداردهای نصب صحیح دودکش وسیله گاز سوز را تعریف نمایید ؟8 سانتی متر از سطح بام فاصله داشته باشد و دارای60- انتهای کلیه دودکش ها باید حداقل 1

( باشد.Hکالهک مخصوص به )شکل

- دودکش و اتصاالت در داخل و خارج دیوار باید از جنس مقاوم و بدون هیچگونه منفذ یا2نشتی در سر تا سر آن باشد ) به کارگیری لوله های آکاردئونی آلمینیومی مجاز نمی باشد(

- شیب لوله افقی در داخل واحدها باید مثبت ) رو به باال ( و ارتفاع قسمت های عمودی3لوله حداقل سه برابر طول افقی ان باشد.

- قطر لوله دودکش باید مساوی یا بزرگتر از قطر لوله خروجی دستگاه حرارتی باشد.4

- اگر فضای خود را با شوفاژ )سیستم حرارتی مرکزی ( گرم می کنید درزبندی و بستن5منافذ به منظور جلوگیری از اتالف حرارتی بالمانع می باشد.

- هر مصرف کننده درون سوز مانند بخاری ، آب گرم کن و غیره دارای دودکش مناسب و6لوله رابط مجزا و مستقل باشد.

- قسمت های عمودی دودکش باید روی پایه ای مناسب قرار گیرد تا وزن آن به پایه7منتقل ، در ضمن طول عمودی دودکش توسط بست های مناسب به دیوار محکم گردد.

- عبور دودکش از فضای از فضای داخلی سقف کاذب حمام مجاز نمی باشد.8

- در مواقع استفاده از بخاریهای دیواری در اماکن عمومی باید دهانه دودکش ها حداقل در9 سانتی متری تعبیه گردد.120ارتفاع

5ً- دودکش مشترک حداکثر برای 10 طبقه استفاده شود. )این کار در صورت لزوم حتما بایستی توسط افراد متخصص و مطابق افراد متخصص و مطابق ضوابط استاندارد انجام

گیرد و انجام آن توسط افراد غیر متخصص مجاز نمی باشد.(

- داکت دودکشها باید از باال به هوای آزاد ارتباط داشته باشد.11

- محل اتصاالت دودکش ها باید کامال دود بند شود.12

- به منظور نصب دودکش ها استفاده ار قطعات لوله های فلزی و سیمانی پیش ساخته13سر صاف )لب به لب( ممنوع می باشد و باید از نوع نر و ماده )فنجانی( استفاده شود.

6

زانو(2- در نصب دود کش از اجرای پیچ و خم های زیاد و استفاده از زانوئی زیاد )حداکثر 14پرهیز شود.

- نکات ایمنی دود کش ها را بیان کنید؟9 - از نصب آبگرمکن گازی در اتاقی که به طور معمول در آن هوا جریان ندارد خودداری1

شود زیرا باعث کمبود اکسیژن شده و می تواند ایجاد خفگی نماید. بازشوی نزدیکً آبگرمکن گازی را کمی باز بگذارید تا در موقع کارکرد آن هوا به خوبی به آن برسد خصوصا

در موقع حمام کردن.

- نصب هرگونه وسیله گاز سوز در حمام مغایر اصول ایمنی و ممنوع می باشد.2

- مصدود شدن دود کش سبب سوخت ناقص وسایل گاز سوز و ایجاد گازهای خطرناک و3مسموم کننده می شود که این امر باعث خفگی در اثر گاز گرفتگی می گردد.

لذا قبل از نصب بخاری یا آبگرمکن باید مسیر دودکش بررسی شده و از باز بودن آناطمینان حاصل شود.

- باید همواره محل اتصال دود کش به وسایل گاز سوز بازرسی و از محکم بودن آن4اطمینان حاصل شود.

- در صورتیکه بعد از فصل سرما بخاری جمع آوری شود حتماً انتهای شیر با درپوش5مسدود گردد و در هنگام وصل مجدد از افراد با صالحیت کمک خواسته شود.

- هر چند یکبار کالهک دودکش های وسایل گاز سوز بازرسی گردد و چنانچه کالهک آن6افتاده باشد در محل خود نصب شود.

- کالهک عالوه بر اینکه از نفوذ باران و برف و افتادن سایر اشیاء و ورود پرندگان به داخل7دودکش جلوگیری می کند ، در منظم سوختن وسیله گاز سوز نیز موثر است.

- انتهای دودکش های توی کار باید حداقل یک متر از سطح پشت بام باالتر باشد.8

- الزم است که هوای کافی برای سوختن گاز به بخاری گاز سوز برسد. وجود روزنه های9زیر درها برای این منظور مفید خواهد بود.

- در صورتی که سوختن بخاری ناقص بوده و یا با شعله آبی نسوزد ، باید آن را جدی10گرفت ، زیرا ممکن است این نقص ناشی از نرسیدن هوای کافی به بخاری باشد.

- توصیه می گردد ، به منظور افزایش ضریب ایمنی در محل نصب وسایل گاز سوز از11 استفاده شود.coسنسورهای هشدار دهنده گاز

7 - علت اصلی سرد شدن دودکشهای وسایل گاز سوز چیست؟ و راهکارهای10

اصالح دائم یا موقت آن چگونه می باشد؟ علل اصلی سرد شدن دودکشها میتواند به شرح ذیل باشد:

- عمدتاً سردی دودکشها در آن دسته از مواردی اتفاق می افتد که دودکش بطور اصولی و1 استاندارد طراحی و نصب نشده و دودکش مربوطه عمالً قادر به تهویه محصوالت احتراق به طور مطلوب نمی باشد)دودکش هائی که از دیوارهای جانبی و پنجره ساختمان و به صورت

غیر اصولی خارج شده اند و ارتفاع آنها کمتر از بام ساختمان است.(

- در اثر احتراق وسیله گاز سوز اکسیژن محیط مصرف شده و منافذ و مجرای ورودی هوا2 برای سوختن وسیله گاز سوز ناکافی بوده و عمالً شاهد کمبود اکسیژن در محیط شده و

فضای اطاق دچار یک نوع فشار منفی در مقایسه با هوای بیرون شده ، خاصه در زمانی که منافذ ورود هوا کامالً بسته و یا محدود باشد ، در این حالت عمالً جریان هوا از طریق

دودکش از بیرون به داخل اطاق برقرار شده و در نتیجه دودکش سرد گشته و معنای آن این ( بطور کامل از محیط خارج نمیco2 و coاست که در این حالت محصوالت احتراق شامل )

شوند و بخشی از آن در محیط پخش شده و احتمال خطر برای شهروندان می باشد.

- راهکار پیشنهادی در این موارد توصیه به همشهریان جهت باز گذاشتن بخشی از درب یا3 پنجره که در مسیر جریان هوا بوده و بتواند اکسیژن کافی به محیط برساند.) به عبارتی تعبیه

دریچه ثابت ورود هوا- راهکار مناسب(

- در صورتی که پس از گذشت چند دقیقه باز هم دودکش به دالیل مختلف گرم نشده است،4 توصیه میگردد که وسیله گاز سوز خاموش و بتوسط متخصصین مورد بررسی کامل قرار

گیرد و تا آن موقع از بخاری برقی جهت گرمایش استفاده شود. )راهکار موقت(

- راهکار دائمی آن است که دودکش ها بصورت اصولی و استاندارد تا پشت بام منزل اجرا5و اکسیژن کافی جهت سوخت وسیله گاز سوز در محیط تامین گردد.

- این احتمال نیز وجود دارد که به علت برودت بیش از حد ، سرما از طریق دودکشهای6 فلزی غیر اصولی اجرا شده به بدنه آن منتقل شده و از طریق هدایت بخش هائی از دودکش

های داخل محیط اطاق را نیز سرد نماید که به علت سردی دودکش ، گازهای داغ بهمراه محصوالت احتراق در اثر برودت دیواره دودکش سرد و عمالً سنگین شده و بصورت مطلوب

و اصولی از دودکش خارج نمیشود و در صدی از محصوالت احتراق در محیط منزل پخش می گردد، در این حالت نیز می توان به شهروندان توصیه نمود که با استفاده از عایق های

مناسب دودکش های فلزی خود را پوشش دهند.

- از دیگر عواملی که می تواند منجر به سرد شدن دودکش ها گردد ایجاد جریانهای هوای تند7 )باد( می باشد که بطور مستقیم و غیر مستقیم بر دودکش ها وارد شده و عمالً بر جریان

خروج حرارت و محصوالت احتراق از دودکش ها غالب شده و آن را به داخل محیط بر میگرداند.

- راهکار پیشنهادی عبارت است از اجرای صحیح و اصولی دودکش ها تا پشت بام و نصب8 6/0 بر روی آن و رعایت فاصله دودکش از دیوارهای جانبی و ارتفاع دودکش حداقل Hکالهک

متر باالتر از سطح پشت بام .

- فاصله کار گذاری دستگاه های گاز سوز از مواد، مصالح و اشیاء قابل11اشتعال:

دستگاه های گاز سوز و لوله دودکش آنها مطابق جدول زیر باید در فواصلی نسبت به اشیاء ومواد و مصالح نصب شوند که هنگام کار کردن برای اشخاص یا اموال آنها خطر ساز نباشد.

فاصله مجازدستگاه گاز سوز کلیه دستگاه های گاز سوز که در کف

نصب می شوند )بخاری، آب گرم کن ،پکیج و ...(

45CMاز اطراف 75CMاز باال

از باال75CMاجاق گاز خانگی از اطرافCM 100بخاری دیواری

100 CMاز باال

- آیا مسیرعبوری دودکش تا دهانه بخاری می تواند افقی باشد؟12 همانگونه که قبالً اشاره گردید حتی المقدور بایستی از نصب دودکش بصورت افقی اجتنابگردد و در صورت ضرورت به ازاء هر متر لوله افقی سه متر عمودی در نظر گرفته شود.

قابل ذکر است که شیب لوله های افقی دودکش بایستی به سمت باال و مثبت بوده و از نصبلوله دودکش با شیب منفی اکیداً اجتناب گردد.

لوله رابط دودکش باید تا حد امکان کوتاه و مستقیم باشد و از ایجاد زانوهای کوتاه و خم های(17تند که ممکن است موجب اختالل در جریان دود شود باید پرهیز شود.)مبحث

- آیا پوشاندن بدنه لوله بخاری با فویل ) یا عایقی مشابه ...( مجاز است؟13استفاده از عایقهای غیر قابل اشتعال اشکالی ندارد.

- آیا مجاز به استفاده از دودکش مشترک برای مصرف کننده های گاز سوز14 در یک طبقه یا در چند طبقه هستیم؟

استفاده از دو یا چند دستگاه با سوخت مایع و یا گاز با رعایت الزامات تعیین شده در مبحث مقررات ملی ساختمان از یک دودکش مجاز می باشد ، لیکن این کار صرفاً بایستی17

بتوسط افراد متخصص در زمان ساخت و سازه ها طراحی و اجراء شده و نبایستی بتوسط افراد عادی صورت گیرد. دریافت تائیدیه از سازمان نظام مهندسی و یا آتش نشانی در این

مورد ضروری و اجباری می باشد.

9

- آیا استفاده از بخاری در حمام و اطاق خواب مجاز است؟15 - استفاده از هرگونه بخاری با سوخت فسیلی اعم از دودکش دار و بدون نیاز به دودکش در1

حمام ها غیر مجاز است.

- استفاده از بخاریهای بدون نیاز به دودکش در اطاق خوابها بر اساس استاندارد ملی ایران2 مجاز نمی باشد.ISIR17268-1به شماره

- توصیه می گردد از نصب بخاریهای زمینی دودکش دار در اطاق خوابهای با مساحت کمتر3 متر مربع اجتناب گردد و12از

در صورت نصب تهویه هوای مورد نیاز بخاری از زیر درب اطاق تامین شود.

- استفاده از بخاریهای دیواری دودکش دار و شومینه در اطاق خوابها غیر مجاز است.4

توصیه می گردد در کلیه مکانهائی که وسایل گاز سوز مورد استفاده قرار می گیرد ، جهت با استفاده شود.COال بردن ضریب ایمنی محل ، از سنسورهای حساس به گاز

- آیا مجاز به قرار سر دودکشها در داخل ظرف آب هستیم ؟16 خیر ، در این حالت به هیچ عنوان محصوالت حاصل از احتراق نه جذب آب شده و نه در آن

یا از طریق بخاری و یا ازCO2 و COحل می شود و با این عمل محصوالت احتراق شامل طریق دودکش در محیط پخش می شود و این عمل بسیار خطرناک می باشد.

- طول مجاز برای شلنگهای و سایل گاز سوز چه مقدار است؟17 - برای اتصال اجاق گاز و سایر دستگاه هائی که استفاده از شلنگ برای آنها مجاز شناخته1

شده به سیستم لوله کشی باید از شلنگهای الستیکی تقویت شده که مخصوص گاز ساخته سانتیمتر120شده است دارای استاندارد استفاده شود، طول شلنگ گاز نباید حداکثر از

بیشتر باشد استفاده از شلنگهای طویل برای رساندن گاز به نقاط مختلف منزل بسیارخطرناک است و باید از این کار اجتناب نمود.

- برای محکم کردن شلنگهای وسایل گاز سوز بایستی از بست های فلزی مناسب استفاده2شود.

- شلنگهای الستیکی را بایستی هر چند وقت یکبار مورد بازرسی قرار داد و در صورت3مشاهده عیب و نقص و فرسودگی بایستی سریعاً تعویض گردد.

- آیا دریچه کولر در زمستان بسته باشد یا باز؟18 در فصل سرما توصیه می شود دریچه کولر بسته شود ، زیرا کانال کولر به علت نداشتن

ارتفاع و قطر بیشتر نسبت به دودکش ساختمان ، عمل دودکشی قوی تری انجام داده و میتواند به عنوان دودکش عمل کرده و جریان خروج دود از دودکش به

10صورت معکوس انجام می شود.

این عمل خصوصاً در مواقعی که منافذ ورود هوا به داخل فضای بنا مسدود بوده باشد بهتر و راحت تر صورت می گیرد و می تواند درحالت جریان معکوس یعنی عمل ورود هوا از

دودکش و خروج حرارت و محصوالت احتراق از کانال کولر صورت گیرد.

چیست؟CO- عالئم مسمومیت با گاز 19 عالئم مسمومیت با منواکسید کربن می تواند طیف وسیعی از عالئم را شامل شود که بیماری

های مختلفی دیده می شود و متاسفانه بسیاری از این عالئم شبیه به عالئم سرماخوردگی است و اکثر افراد فکر می کنند به دلیل سردی هوا دچار سرما خوردگی شده و تمایل به استراحت و خوابیدن پیدا می کنند .

ابتالی تمام افراد خانواده به عالیمی سبیه به آنفوالنزا ، بروز مسمومیت در افراد را نشان میدهد.

- سردرد1- ضعف جسمانی2- سرگیجه و بی قراری3-تهوع و استفراغ4-خمیازه کشیدن بیش از حد5- کاهش دید از عالئم عمومی مسمومیت ها است.6 - حالت خواب آلودگی شدید، کسلی ، خستگی و کاهش قدرت عضالنی از جمله عالئم اولیه7

مسمومیت در افراد به شمار می روند. چنانچه افراد در این مرحله متوجه چنین عالئمیشدند، با خارج شدن از فضای آلوده می توانند از پیشرفت مسمومیت پیشگیری کنند.

- اگر کسی دچار گاز گرفتگی شد چه اقداماتی انجام دهیم؟20- فرد مسموم را از محیط آلوده به هوای آزاد منتقل کنید.1- یقه پیراهن و کمربند و لباس های تنگ افراد مسموم را باز کنید.2- در صورت امکان عملیات اکسیژن دهی به فرد مسموم را با نهایت دقت شروع کنید.3 در مراحل بعدی درمانی باید مورد115- باز نگه داشتن را های هوائی و تماس با اورژانس 4

توجه قرارگیرد. به یاد داشته باشید که خارج کردن افراد مصدوم از محیط آلوده و قرار دادن آنها در محیط باز

از مهمترین اقدامات پیشگیرانه محسوب می شود.

در بخاریهای بدون دودکش چگونه کار می کند؟ODS- سیستم 21 % عملکرد مناسب و معمولی دارد. در9/20 در هوای معمولی با در صد اکسیژن ODSپیلوت

موارد غیر از این هنگامی که سطح اکسیژن محیط شروع به کاهش می کند و تقریباً به از ترموکوپل جدا شده و شروع به پریدن می کندODS% می رسد شعله پیلوت %18-5/18

که باعث سرد شدن ترموکوپل و بسته شدن راه گاز در شیر شده و به عبارت دیگر وسیله با استاندارد2-4-8عملکرد ایمن خاموش می شود. از آزمونهای مهم و سختگیرانه طبق بند

ملی آزمون خارج کردن اکسی پیلوت از مدار است. 11

انجام این آزمون به این علت است که اگر بنا به علتی اکسی پیلوت دستکاری شود و عمل نکند بخاری برای مصرف کننده خطرناک نباشد. شرایط این تست به این صورت است که باید

% حجمی5/15 از مدار خارج شود و در این صورت اگر اکسیژن محیط به ODSبا روشی تجاوز کند.250PPMکاهش یافت مقدار مونواکسید کربن تولید شده نباید بیش از

- در باالی پشت بام آیا صرفاً، بایستی کالهک اچ نصب کنیم یا مجاز به استفاده22از کالهک تکی نیز می باشیم؟

ارجح بر کالهک تکی میباشد ولی الزاماً برای وسایل گاز سوز با نرخHبطور کلی کالهک ضروری می باشد.Hحرارتی باال مثل موتورخانه ها استفاده از کالهک

121386گزیده های آماری سال

به تفکیک نوع محل کاربریcoالف- حادثه گاز1386 به تفکیک ماه های سال coب- حادثه گاز به تفکیک نوع وسایل گاز سوزcoج- حادثه گاز با توجه به وسایل گاز سوز با دودکش و یا بدون دودکشcoد- حادثه گاز به تفکیک محل نصب وسایل گرمازاcoه- حادثه گاز طی سالیان گذشتهcoخ- حادثه گاز

به تفکیک مناطق شهرداری تهرانcoح- پراکندگی حادثه گاز

مسکون�ی ت�جاری کارگاه غیره0

02

04

0608

001021041061

081

002

کاربری نوع

elitT sixA

به تفکیک نوع محل کاربری در سالco( نمودار میله ای حادثه گاز 1-1شکل )86

13

%59

%3 %2

ت�جاری مسکون�ی غیره کارگاه

به تفکیک نوع محل کاربری در سالco( نمودار درصدی حادثه گاز 1-2شکل )86

ماهه ششا�ول

مهر آ�ب�ان آ�ذر ب�همن دی ا�سفند0

01

02

03

04

05

06

07

08

09

001

ماه

elitT sixA

14

به تفکیک ماهco( نمودار میله ای حادثه گاز 2-1شکل )های سال

ا�ول ماهه 2شش %%2

2آ�ب�ان %%2

31آ�ذر %%31

05دی %%05

21ب�همن %%21

12ا�سفند %%12

1386 به تفکیک ماه های سالco( نمودار درصدی حادثه گاز 2-2شکل )

ب�خاری%44

زغال%1

پ�کیج%1

موت�ورخان�ه مشعل%02

شومینه%8

و گاز ا�جاق پ�لوپ�ز

%2

آ�ب�گرمکن%52

زا گرما وسAایل نوع AکAتفکی Aبه

به تفکیک نوع وسایل گرمازا در سالco( نمودار درصدی حادثه گاز3-2شکل )86

15

دودکش سوز گاز وسیلهن�صب آن� کش دود که دا�ر

ا�ست ن�شده

دودکش سوز گاز وسیلهن�صب آ�ن� دودکش که دا�ر

ا�ست ب�وده

ب�دون� سوز گاز ب�خاریدودکش

0

02

04

06

08

001

021

041

061

081

002

elitT sixA

( نمودار میله ای وسایل گاز سوز با توجه به داشتن یا نداشتن4-1شکل )دودکش

%6

%49

یا و AنAتAداش Aبه Aتوجه با سAوز گاز وسAایلدودکش AنAتAنداش

که دا�ر دودکش سوز گاز وسیلها�ست ن�شده ن�صب آ�ن� دودکش

دودکش ب�ودن� سوز گاز ب�خاریکه دا�ر دودکش سوز گاز وسیله

است ب�وده ن�صب آ�ن� دودکش

( نمودار درصدی وسایل گاز سوز با توجه به داشتن و یا نداشتن4-2شکل )دودکش

16

آ�شپزخان�ه حمام پ�ذی�را�ئ�ی خوا�ب ا�ت�اق ت�اسیسات ن�گهبان�ی ا�ت�اق0

5

01

51

02

52

گرمAازا AهAلAیAوس نصAب محل

elitT sixA

به تفکیک محل نصب وسایل گرمازاco( نمودار میله ای حادثه گاز 5-1شکل )86در سال

پ�ذی�را�ئ�ی%13

حمامآ�شپزخان�ه%4

%41

ن�گهبان�ی ا�ت�اق%1

ت�اسیسات%62

خوا�ب ا�ت�اق%42

به تفکیک محل نصب وسایل گرمازاco( نمودار درصدی حادثه گاز 5-2شکل )86 در سال

17

08سال 18سال 28سال 38سال 48سال 58سال 68سال 0

5

01

51

02

52

03

53

04

54

05

elitT sixA

( نمودار تعداد حوادث نشت گاز طی سالیان متمادی6-1شکل )

ق�ه منط

1 ق�ه منط

3 ق�ه منط

5 ق�ه منط

7 ق�ه منط

9 ق�ه منط

11ق�ه

منط

31ق�ه

منط

51ق�ه

منط

71ق�ه

منط

91ق�ه

منط

12

0

5

01

51

02

52

03

01

3

01

72 62

69

61

8 01 8 9 701

31

6 47

1

8

2 2

حادث�ه ت�عدا�د

(86 گانه تهران )سال 22 در مناطق co( پراکندگی حوادث نشت گاز 6-2شکل )

18

دالیل نشست گاز منو اکسید کربن

الف- دالیل مربوط به دودکش ها - نقص فنی در نصب لوله های دودکش که شامل: اشکال در نوع اتصاالت ، عدم چفت1

شدن لوله های دودکش ، عدم نصب اصولی ) زانویی زیاد، مسیر رو به پایین و ...(، بکارگیری جنس نا مناسب )آکاردئونی( و عدم رعایت مناسب قطر لوله های دودکش می

%(67.2باشد)%(6- عدم نصب دودکش در وسایل گازسوز)2(H( )9.6%- نداشتن کالهک مناسب بر روی خروجی دودکش )کالهک 3%(8.8- مسدود بودن مجاری لوله های دودکش)4%(5.18- استفاده مشترک چند وسیله گازسوز از یک دودکش)5 - وجود ترک در رایزرهای خروجی دود ) دودکش هایی که با مصالح ساختمانی ساخته می6

%(3شوند.()

ب- دالیل مربوط به وسایل گازسوز%(37.8- نقص فنی در وسیله گازسوز )1%(2.7- نقص فنی در نصب و راه اندازی دستگاه گازسوز )2%( 2.7- استفاده از وسایل گازسوز غیر استاندار )3 - نصب دستگاه گازسوز در محیط های نامناسب ) محیط کوچک و بسته) بدون تهویه(،4

%(43.2درزگیری کامل منافذ و بستن درب و پنجره ها...( )%(2.7-محاورت دستگاههای هواساز با دودکشها )5%(2.7-استفاده از زغال در محیط بسته )6%(8.1-استفاده از وسایل گرمازای پخت و پز )بدون دودکش( جهت گرم کردن محیط )7

:COروشهای پیشنهادی جهت مقابله با حوادث گاز -آموزش عمومی1

-طرح تهیه تیزر های آموزشی انیمیشن در خصوص آگاهی دهی در زمینه جلوگیری از1-1 مورد )که محتوای آن بتوسط کمیته مشترک مشخص میگردد.(5 به تعداد COحوادث گاز

-طرح تهیه پکیج آموزشی )آموزش عمومی( جهت عموم مردم با الویت در اماکن تجمعی1-2مثل فرهنگسراها ، مدارس ، مساجد و ...

-طرح تهیه پکیج آموزشی )آموزشی تخصصی( جهت مهندسین ناظر )اعضاء سازمان1-3 - طرح تهیه پکیج آموزشی )آموزشی4-1نظام مهندسی + شرکت های مهندسین مشاور

تخصصی( جهت عوامل نصاب و سرویس و نگهداری شرکت های تولید کننده محصوالتگازی.

19

- اصالح قوانین:2 -تهیه طرح الزام کلیه تولید کنندگان محصوالت گازسوز به نصب کلیه تمهیدات ایمنی الزم2-1

در مبداء تولید برای محصوالت گاز سوز. -تهیه طرح جامع ، در چگونگی ایمن نمودن آن دسته از محصوالت گازسوز موجود در2-2

محل کار و زندگی شهروندان که تمهیدات ایمنی کامل بر روی آنها نصب نبوده و امکان تکرارحادثه در آنها زیاد می باشد.

-تهیه طرح جامع ، در چگونگی هدایت شهروندان در استفاده از سیستم های حرارتی2-3مرکزی بجای استفاده از سیستم های حرارت غیر مرکزی.

منابع و ماخذ مقررات ملی ساختمان 17- مبحث 1 مقررات ملی ساختمان14- مبحث 2- ضوابط های موجود شرکت گاز3- استفاده از کدهای رایج بین المللی4- استخراج آمار از گزارش حریق و حادثه سازمان 5- استخراج اطالعات از سایتهای معتبر داخلی و بین المللی6

20