Dlugie ogrody internet_ost

Za Śródmiastem

O historii, przestrzeni, mieszkańcach i potencjale

Długich Ogrodów w Gdańsku

Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów

w ramach Festiwalu Narracje 2013

Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska

Toruń, lipiec 2013

autorzy:

Anna Dudek

Paweł Kołacz

Joanna Suchomska

skład:

Aleksandra Rolnicka

Diagnoza lokalna okolicy Długich Ogrodów w Gdańsku według autorskiej metody Pracowni Zrównoważonego Rozwoju została zrealizowana dzięki współpracy i powierzeniu zadania przez Instytut Kultury Miejskiej w Gdańsku

Projekt dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu Dom Kultury+ Inicjatywy lokalne 2013

Pracownia Zrównoważonego Rozwojuul. św. Katarzyny 5/3, 87-100 Toruń[email protected] | www.pzr.org.pl | tel. 695 254 739

spis treści

1 długie ogrody z perspektywy. analiza danych zastanych 7

2 okolica długich ogrodów od wewnątrz. badanie przestrzeni 9

Charakterystyka Długich Ogrodów 9

Użytkownicy przestrzeni. Gdzie są mieszkańcy? 14

Funkcjonalność dzielnicy Długich Ogrodów 19

3 długie ogrody, jakie widzą mieszkańcy 21

Analiza sondy wśród mieszkańców oraz wywiadów indywidualnych

Identyfikacja obszaru 21

Mieszkańcy Długich ogrodów. Potencjał społeczny miejsca 24

Działania kulturalne i aktywność społeczna na Długich Ogrodach 27

Potencjał Długich Ogrodów. Co można tu zmienić i jak? 29

Diagnoza lokalna obejmująca dzielnicę w obrębie ulicy Długie Ogrody w Gdańsku (na po-trzeby diagnozy używamy skrótowej nazwy dzielnica Długich Ogrodów) została przeprowa-dzona w ramach programu Dom Kultury + Inicjatywy lokalne 2013, którego realizację przy współpracy z różnymi instytucjami nadzoruje Narodowe Centrum Kultury.

Rozpoznanie, którego wyniki prezentujemy w niniejszym raporcie powstało na po-trzeby Instytutu Kultury Miejskiej (IKM) w Gdańsku.

Kontekstem dla diagnozy lokalnej Długich Ogrodów stała się tegoroczna edycja Fe-stiwalu Narracje 2013 realizowanego przez IKM. Festiwal Narracje – Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej to międzynarodowy festiwal sztuki współczesnej odbywający się w każdego roku w innej części Gdańska. W tym roku festiwal realizowany będzie na terenie Długich Ogrodów w rozszerzonej formule włączającej mieszkańców w działania, które sami mogą zrealizować.

Diagnoza lokalna okolicy Długich Ogrodów i jej mieszkańców miała na celu rozpozna-nie tej przestrzeni, jej potencjału, deficytów oraz potrzeb mieszkańców. Została przepro-wadzona w okresie od maja do czerwca 2013 roku.

Diagnoza objęła kilka etapów. Każdy z nich pozwolił nam na wejście głębiej w ba-dany obszar weryfikując i uzupełniając informacje pozyskane we wcześniejszych etapach badawczych.

Analiza danych zastanych – objęła badanie materiałów prasowych oraz dostępnych w in-ternecie informacji dotyczących faktów historycznych oraz aktualnych wydarzeń z okolicy Długich Ogrodów i życia jej mieszkańców.

Dokonana analiza danych zastanych pozwoliła na poznanie historii badanego miejsca stanowiąc cenne odniesienie do wydarzeń dzisiejszych.

Zastosowanie tej techniki badawczej stanowi spojrzenie z perspektywy na przedmiot badania stawiając nas – badaczy w pozycji zewnętrznego obserwatora przytaczającego pewne fakty i opowiadającego historię badanego miejsca.

www.pzr.org.pl/gadansk-narracje6

Diagnoza lokalna społeczności Długich Ogrodów w ramach Festiwalu Narracje 2013. Instalacje i Interwencje w Przestrzeni Publicznej Gdańska

Badanie przestrzeni – objęło spacer badawczy po okolicy Długich Ogrodów, obserwację obszaru oraz zliczanie na głównej ulicy – Długich Ogrodach.

Pozwoliło rozpoznać funkcje badanego obszaru, jego deficyty oraz umożliwiło zaob-serwowanie, jakie potrzeby mieszkańcy mogą zaspokajać w przestrzeni.

Ta technika pozwoliła spojrzeć na przedmiot badania od wewnątrz, stawiając nas – ba-daczy w pozycji osoby bardziej zaangażowanej i bezpośrednio dotykającej badanego obszaru.

Sonda uliczna – została przeprowadzona wśród mieszkańców okolicy Długich Ogrodów oparta była na dostępności badanych w przestrzeni. Przebadanych zostało około stu mieszkańców.

Sonda pozwoliła na uzyskanie informacji o tym, jak mieszkańcy postrzegają okolice Długich Ogrodów i co chcieliby w jej obszarze i funkcjonowaniu zmienić.

Ta technika zbierania danych pozwoliła na uchwycenie przedmiotu badania z per-spektywy osób bezpośrednio związanych z badaną przestrzenią. Pozyskane w ten sposób informacje pozwoliły na uzupełnienie obrazu funkcjonowania okolicy Długich Ogrodów o głos samych zainteresowanych – mieszkańców.

Wywiady indywidualne – wywiady zostały przeprowadzone z mieszkańcami okolicy Dłu-gich Ogrodów zidentyfikowanymi w trakcie realizacji wcześniejszych etapów badawczych. Metodą doboru respondentów był dobór za pomocą kuli śnieżnej. Przeprowadziliśmy 10 wywiadów, które pozwoliły na pogłębienie i weryfikację uzyskanych danych w pozostałych etapach badawczych oraz szczegółowe rozpoznanie sytuacji dzielnicy Długich Ogrodów.

Zastosowanie tej techniki badawczej pozwoliło na uzyskanie szczegółowych infor-macji dotyczących przedmiotu badania za pośrednictwem lokalnych liderów.

Raport prezentuje zbiorczo wyniki poszczególnych etapów badania zrealizowanych w ra-mach diagnozy lokalnej Długich Ogrodów prowadząc czytelnika od informacji ogólnych do coraz bardziej szczegółowych.

Przeprowadzenie diagnozy lokalnej wśród mieszkańców miało także, poza po-znawczym, wymiar informacyjno – promujący dla działań podjętych w ramach Festiwalu Narracje 2013.

Dzięki przeprowadzonym z mieszkańcami rozmowom udało się nam zachęcić niektóre z osób, do realizacji działań na Długich Ogrodach w ramach Festiwalu Narracje.

Pokazuje to, jak ważne dla powodzenia i wartości podejmowanych przez nas działań jest poznanie przestrzeni i użytkowników miejsca, w którym chcemy „interweniować” jako osoby czy instytucje zewnętrzne.

Długie Ogrody to dzisiaj zaniedbana, zapomniana i często przypisywana przez mieszkań-ców Gdańska do Dolnego Miasta dzielnica. Położona jest we wschodniej części dzielnicy Śródmieście nad Nową Motławą, poprzez którą od zachodu graniczy z wyspami Ołowianka i Wyspą Spichrzów. Od wschodu dzielnica graniczy z Rudnem, od północy z Sienną Groblą, od południa natomiast z Dolnym Miastem.

Niegdyś dzielnica tętniła życiem odgrywając znaczącą rolę dla miasta. Pierwsze wzmianki o Długich Ogrodach jako osadzie ludzkiej zostały zanotowane już w II połowie XIV wieku. Było to wówczas wiejskie przedmieście Gdańska. Ludność zamieszkująca ten teren zajmowała się uprawą warzyw i ogrodnictwem. II połowie XIV wieku jest mowa o dziesięciu długich ogrodach, w II dziesięcioleciu XV wieku było ich już 150.

W tamtych czasach nie funkcjonowała później przyjęta nazwa, którą posługujemy się dzisiaj. Teren nazywano „Ogrody za wyspą”, „Przy Św. Barbarze” lub „Za mostem Kogi” „Ogrody za Motławą” lub „Ogrody przy Drodze na Żuławy”. Dopiero w XVI wieku zaczęła funkcjonować nazwa „Długie Ogrody”. Określenie było nieprzypadkowe i miało związek z topografią przestrzeni. Domostwa usytuowane były wzdłuż drogi, a przy każdym znaj-dował się ogród długi na około stu do kilkuset metrów długości przy kilkunastometrowej szerokości. Ogród i targowisko to określenia, które w dużej mierze charakteryzują funkcje, jakie aż do XIX pełniły Długie Ogrody.Istotne zmiany dla dzielnicy przyniósł już wiek XVII. Nowe umocnienia, które powstały w obronie przed przewidywanymi atakami rozdzieliły osadę, tworząc prostokąt. Od zacho-du Długie Ogrody ograniczała Nowa Motława, od wchodu Brama Żuławska, natomiast od północy i południa Groble Angielska i Szkocka (dzisiaj ul. Sadowa). Długie Ogrody zaczęły funkcjonować jako dzielnica Gdańska, zachowując swoją pierwotną strukturę wsi ulicówki. Oddalenie dzielnicy od zachodniego skraju miasta uczyniło z niej bezpieczne miejsce do zamieszkania przez zamożnych mieszczan, którzy zamieniali pierwotne ogrody warzywne w parki przylegające do domostw.Długie Ogrody w znacznym stopniu zmieniły swój charakter w XIX wieku, kiedy całe Dolne Miasto stawało się obszarem przemysłowym. W 1894 roku przy ulicy Angielska

1

Długie Ogrody z perspektywy. Analiza danych zastanych



Grobla powstały Zakłady Mięsne, które działały prawie nieprzerwanie do 1989 roku. W la-tach 80 -tych do rejestru zabytków trafiły 22 budynki Zakładów Mięsnych ze względu na

jednorodność urbanistyczną zespołu, wspólne architektoniczne cechy stylowe, materiałowe oraz dekoracyjne, stanowiąc interesujący zespół reprezentacyjny dla przemysłowej sztuki budowlanej końca XIX wieku1

Do 2012 roku pozostało ich jedynie 7. Dzisiaj teren jest miejscem symbolicznym dla dzielnicy Długich Ogrodów, przypominającym także o aktywności pracujących w Zakładach Mięsnych mieszkańców (na terenie Zakładów Mięsnych zbudowano kino Związku Zawodowego Pra-cowników Przemysłu Mięsnego „Piast”).

Obecnie możemy zaobserwować duże zmiany w okolicy Dlugich Ogrodów. Dawne czasy przypominają już tylko nielicznie zachowane zabytki: XIV -wieczny Kościół Św. Barbary oraz Brama Żuławska zamykająca dzielnicę od wschodu. W ostatnich latach zauważyć można ożywienie urbanistyczne, które znacząco zmienia charakter i wygląd Długich Ogrodów dając dzielnicy zupełnie inne kierunki rozwoju.

Przy ulicy Szafarnia, na Nowej Motławie zlokalizowana jest Marina Gdańska, która została wybudowana na 1000 -lecie Gdańska w 1997 roku. Nad Nową Motławą w 2006 roku rozpoczęto także budowę apartamentowców, w których znaleźć ma się 200 mieszkań, zanie-dbany do tej pory spichlerz Nowa Pakowania ma zostać zaadoptowany na potrzeby hotelu.Niewątpliwą atrakcją, która przyciąga przyjezdnych w okolice Długich Ogrodów, jest Polska Filharmonia Bałtycka im. Fryderyka Chopina, będąca największą tego typu instytucją mu-zyczną w północnej Polsce. Zachwyt budzi nie tylko piękny budynek oraz bogaty repertuar instytucji, ale również odnowione okolice filharmonii, gdzie mieszkańcy oraz przyjezdni chętnie spędzają czas wolny.

Niewielka odległość Długich Ogrodów do Głównego Miasta sprawia, że na tym sto-sunkowo niewielkim obszarze znajduje się sporo hoteli i hosteli, które cieszą się zaintere-sowaniem przyjezdnych. Wymienić można chociażby Hotel Gdańsk i hotel Podewils, Hostel City Center oraz Old Town Hostel.

Jak twierdzą sami gdańszczanie:

Wprawdzie teren w sąsiedztwie Motławy z roku na rok coraz bardziej się urbanizuje, powstają tam piękne mieszkania i apartamenty, które skutecznie zastępują pustą i bezużyteczną przestrzeń, jednak osiedla budowane wzdłuż brzegów Motławy stanowią zamknięte enklawy, które postrzegać należy bardziej jako sypialnie niż obiekty mające przywrócić do życia przestrzeń miejską Dolnego Miasta2

1 [http://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/500 -wolow -na -tydzien -Historia -rzezni -w -Gdansku -n55136.html, dostępny: 05.07.2013r.]

2 [Nasz Gdańsk: 01/2011]

Badaniem przestrzeni została objęta część Gdańska, zwana Długie Ogrody. Rozpoznanie obszaru tej części Gdańska stanowi jedynie część wspomagającą badania społeczne, stąd jego ograniczony zasięg.Całość koncepcji badawczej oparta jest na autorskiej me-todzie oceny jakości przestrzeni, wypracowanej przez au-torów projektu.

Badanie dzielnicy Długich Ogrodów polegało m.in. na obserwacji przestrzeni, jej czytelności, sposobach użyt-kowania i obserwacji zachowań jej użytkowników. Prze-prowadzone zostało także zliczanie, które określiło liczbę osób obecnych w przestrzeni ulicy Długie Ogrody. Badanie zostało przeprowadzone w czerwcu 2013 roku.

Najważniejszą przestrzenią tej okolicy jest bardzo szeroka i w całości wyasfaltowana ulica (przypominająca plac) Długie Ogrody. Swoją szerokość zawdzięcza czasom kiedy cały ruch tranzytowy wraz z torowiskiem tramwajowym odbywał się właśnie tędy. Dziś cała przestrzeń pełni funkcję bezpłatnego parkingu (Długie Ogrody leżą poza strefą płatnego parkowania). Poprzez bezpośrednią bliskość Śródmieścia oraz łatwy dojazd od strony wschodniej Gdańska, jest także miejscem gdzie zatrzymują się (stale) autobusy turystyczne obsługujące wycieczki zwiedzające Główne Miasto.

2

Okolica Długich Ogrodów od wewnątrz. Badanie przestrzeni

Charakterystyka Długich Ogrodów

Kościół św. Barbary, lata 1910-1920Źródło: Kościół św. Barbary w Gdańsku 2011. Portal fotopolska.eu



Dzisiaj w wielu miastach w przestrzeni publicznej dominują samochody. Ograniczenie ruchu stwarza szanse na powstanie nowych otwartych miejsc publicznych, obecność zieleni i strefy spotkań. Na Długich Ogrodach to właśnie samochody zawłaszczyły przestrzeń w takim stopniu, że to piesi muszą dostosować się do samochodów.

Autobusy i samochody: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013

Długie Ogrody jako droga krajowa PZR _Długie Ogrody, czerwiec 2013

www.pzr.org.pl/gadansk-narracje 11


Tu w kosza nie pograsz: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013

Kiedyś mieszkańcy przed samochodami próbowali się bronić, dziś takich działań już nie maPZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013



Parkowanie jest chyba jedyną z najpilniejszych do uregulowania kwestii w dzielnicy. Samochody wykorzystują praktycznie całą przestrzeń dzielnicy jako bezpłatny parking. Często parkują w miejscach, gdzie powinny bawić się dzieci, stają na podwórkach kamienic.

Kiedyś Długie Ogrody były najbezpieczniejszym miejscem w Gdańsku, dziś sprawiają wraże-nie miejsca, w które bezpieczniej sie nie zagłębiać. Brak pieszych na uliczkach, brak miejsc gdzie mogliby się spotykać a także próby zabezpieczania się i odgradzania są w przestrzeni dzielnicy bardzo wymowne.

Zmiana miejsc parkingowych jest stosunkowo łatwym do wykonania działaniem. Trudniej będzie ze zmianą mentalności kierowców, którzy pewnie jeszcze długo będą zatrzymywać się w miejscach przeznaczonych dla pieszych i mieszkańców dzielnicy.

Brama Żuławska z 1628 roku: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013



Klatka monitorowana, domofon zabezpieczony przed wyrwaniem: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013

Na bramie tylko informacja, że obiekt chroniony. Informacji, że to przedszkole brak: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013

Użytkownic przestrzeniGdzie są mieszkańcy?

To, że ich nie widać nie znaczy że ich nie ma



PZR: Długie Ogrody, czerwiec 2013: Mieszkańcy są i zmieniają przestrzeń jak umieją.

Kiedyś tu był skwer i plac zabaw: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013



Park przy ul Św. Barbary jest pozostałością po ogrodzie otaczającym wybudo-wany w XVII wieku pałac, zwany Pałacem Mniszchów. Współcześnie niewiele zostało po samym ogrodzie jak i pałacu. Park na Długich Ogrodach to obecnie duży, zielony i mocno zaniedbany teren (o powierzchni blisko 2 ha). Służy mieszkańcom w bardzo ograniczonym stopniu. Funkcjonuje głównie jako toaleta dla psów, miejsce odpoczynku osób starszych i spotkań młodzieży oraz lokalnych „pijaczków”.

Opalanie. Mieszkańcy mają bardzo różne oczekiwania co do parku. Nie można o tym zapomnieć przy planowanych zmianach: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013

Odpoczynek. Niewiele więcej można tu robić przy dobrej pogodzie: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013



PZR: Długie Ogrody, czerwiec 2013: Te zarośla służą bardzo ograniczonej i specyficznej grupie mieszkańców.

Główni użytkownicy parku: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013



W ramach badania przestrzeni policzyliśmy osoby, które przechodzą ulicą Długie Ogrody (w jej wschodniej części). Okazało się, że na godzinę pojawia się aż 500 osób. To bardzo duża liczba pieszych: mieszkańców ale także turystów. Taka liczba osób mówi o dużym po-tencjale dla rozwoju lokalnego handlu. Na ulicy pojawia się także niewielka liczba rowerzy-stów (mimo istniejącej wzdłuż całej ulicy ścieżki rowerowej), w trakcie badania ich liczba nie przekraczała 5% wszytskich użytkowników. Symboliczna jak na jakość dostosowania przestrzeni liczba osób na rowerach może być związana z brakiem jakiejkolwiek dodatko-wej infrastruktury dla rowerzystów (brak stojaków, parkingów rowerowych). Jednocześ-nie na ulicach bocznych ludzi jest niewiele.

Przestrzeń oddalona od głównego traktu – ulicy Długie Ogrody sprawia przygnębiające wrażenie.

Fakt, że mieszkańcy nie spędzają czasu na zewnątrz łatwiej zrozumieć jeśli uzmysłowimy sobie, że właściwie nie mają po-wodu, aby wyjść ze swoich domów.

Przestrzeń publiczna dzielnicy Długich Ogrodów nie ofe-ruje mieszkańcom właściwie żadnych dodatkowych funkcji do spędzania czasu poza domem, nie zaspokaja podstawowych potrzeb mieszkańców. Brakuje miejsc do siedzenia, spotkań i zabaw. Dzieci nie mają wielu miejsc, aby się pobawić. Mieszkań-cy mają problem z psimi odchodami, w związku z tym powinny pojawić się wydzielone toalety i wybiegi dla zwierząt.Młodzież także pozbawiona jest miejsc, gdzie możne spędzać czas bardziej aktywnie niż przesiadując na ławce w parku: boi-sko do koszykówki zamienione jest na parking, a boisko do piłki nożnej zamknięte.

PZR: Długie Ogrody, czerwiec 2013

Funkcjonalność dzielnicy Długich Ogrodów

Tu często się nie gra: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013



Przestrzeń dzielnicy wokół Długich Ogrodów sprawia wrażenie, jakby nie była przeznaczona dla jej mieszkańców. Okolica pełni głównie funkcję parkingu dla samochodów i autobusów.

Boisko za kratami: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013

Plac zabaw: PZR_Długie Ogrody, czerwiec 2013

Długie Ogrody stanowią dzielnicę Śródmieścia Gdańska – administracyjnie jest to pewien wytyczony obszar.

Mieszkańcy identyfikują Długie Ogrody, jako nazwę ulicy, nie jako jakiś wydzielony obszar, czy dzielnicę.

Okolica Długich Ogrodów ma swoje granice, które wykształciły się w sposób naturalny poprzez codzienne funkcjonowanie mieszkańców w tej przestrzeni. Oficjalnie wytyczony obszar nie do końca pokrywa się z tym, w jaki sposób postrzegają go mieszkańcy, jest też wewnętrznie podzielony.

Podzieliliśmy w radzie ten rejon od Zielonej Bramy wzdłuż ulicy Stągiewnej, od Dolnego Miasta oddziela Pobrzeże podmiejskie, idzie nabrzeżem (jest Marina i Ołowianka) i zamyka się przed mostem, do Bramy Żuławkiej. [w4]

W ogóle nie funkcjonuje ta nazwa. Jest to tylko nazwa ulicy, chociaż i tak wszyscy mówią elbląska. U nas wszyscy mówią dolne miasto. Chociaż jest to bardziej śródmieście. Nie ma to jakiejś swojej nazwy. [w1]

Jak pani pyta mieszkańców to oni Długie Ogrody uważają to za główną ulicę. [w4]

3

Długie Ogrody, jakie widzą mieszkańcy.Analiza sondy wśród mieszkańców oraz wywiadów indywidualnych

Długie Ogrody zostały odcięte od takiego ruchu kulturalno – społecznego, bo te wszystkie ważne punkty są po drugiej stronie. A jak już ten parking zrobili, to już w ogóle. [w9]

Identyfikacja obszaruSpecyfika tego regionu jest taka, że jesteśmy blisko centrum, a jednak poza centrum. Zupełnie inny świat [w71]

1 Symbolem [w] zostały oznaczone kolejne wywiady przeprowadzone w ramach diagnozy lokalnej z mieszkańcami Długich Ogrodów,

z których pochodzą przytoczone cytaty.



Miejsca wskazywane przez mieszkańców Długich Ogrodów, jako te, w których bywają najczęściej to dom albo okolice domu – na ławkach czy schodach. Mieszkańców można spotkać też w parku czy w okolicach Filharmonii Bałtyckiej – miejscach, gdzie jest zieleń. Udają się również na spacery w stronę Mariny, Ołowianki, Motławy czy pobrzeża. Znaczna część osób przechadza się także samą ulicą Długie Ogrody robiąc codzienne zakupy czy przemieszczając się w stronę Śródmieścia albo Dolnego Miasta.

Obszar Długich Ogrodów ma bogatą historię. Na terenie obecnego parku znajdował się kiedyś ogród Pałacu Miniszchów, który...

Wiele kamienic to secesyjne budynki lub odtwarzane na XIX – wieczne. Archi-tektura jest bardzo niespójna, jest wiele wyburzeń i znaczna część zabudowy z lat 70. Charakterystycznymi punktami są Brama Żuławska oraz pozostałości po budynkach Za-kładów Mięsnych. Rzeźnia mocno funkcjonuje w świadomości mieszkańców. Występuje raczej w negatywnym kontekście podpaleń i niszczenia zabytków, ale jednocześnie jest

Na pewno miejscem granicznym jest trasa na Warszawę i potem są tunele, które podzieliły mieszkańców. My nie chodzimy tam, oni nie przychodzą tu. I Motława też oddziela. [w1]

był najładniejszym pałacem barokowym w Gdańsku i z zupełnie niewiadomych przyczyn, na początku XX wieku został rozebrany (…) są jeszcze resztki murów. [w6]

Gdzie w okloicy bywa Pani/Pan najczęściej?



swoistym symbolem tej części Śródmieścia, stanowi nawet swego rodzaju atrakcję i miejsce spotkań dla mieszkańców.

Miejsca, które mieszkańcy wskazują, jako warte uwagi w okolicy Długich Ogrodów to niezupełnie miejsca należące do tej przestrzeni: Główne Miasto czy Filharmonia Bałtycka. Pojawiają się jednak nazwy stricte wchodzące w obszar Długich Ogrodów: Brama Żuławska, rzeźnia, kościół Św. Barbary czy Marina.

Długie Ogrody nie funkcjonują w świadomości mieszkańców, jako przestrzeń ma-jąca swoje jasno określone granice. Płynnie łączy się z przestrzenią Głównego czy Dol-nego Miasta głównie z tego względu, że mieszkańcy postrzegają te okolice jako bardziej atrakcyjne i pozwalające w większym stopniu zaspokajać ich potrzeby – dlatego tam też często przebywają.

Na pewno każdy słyszał o rzeźni, bo na pewno ileś razy się paliła w czasie jego życia, więc na pewno ludzie o tym słyszeli. [w3]

W jakiś sposób te zakłady mięsne. Pokazują urok tej historii. Tam nawet jest bardzo dużo par, które przyjeżdżają robić sobie zdjęcia ślubne. Jest tam tez masa takich lumpów, którzy piją tam piwo. [w1]

Co w okolicy Pani/Pana zdaniem warto zobaczyć?



Mieszkańcy okolicy Długich Ogrodów są mocno zróżnicowani. Nigdy nie zamieszkiwali tego terenu rdzenni gdańszczanie, w większości byli to robotnicy, którzy pracowali w za-kładach mięsnych i tutaj zamieszkiwali. Dzisiaj okolicę zamieszkują różni mieszkańcy: znaczna część to ludzie starsi często mieszkający tutaj od urodzenia, kolejną dużą grupę stanowią osoby borykające się z problemem bezrobocia, jest też znaczna część nowych mieszkańców.

Miasto przyciąga mieszkańców z jednej strony budując wysokiej klasy lokale miesz-kalne, gdzie wprowadzają się zamożniejsze rodziny z dziećmi, z drugiej strony sprzedaje pojedyncze budynki na uliczkach tego rejonu na preferencyjnych warunkach młodym rodzinom w zamian za to, że przeprowadzą renowację mieszkania. „Nowi” wyróżniają się wśród, jak mówią tutejsi, przeciętnych mieszkańców.

Mieszkańcom Długich Ogrodów trudno jest wskazać osoby, które w jakiś sposób działają w przestrzeni dzielnicy. Najczęściej wskazują, że nie znają takich osób.

Osoby, które są zauważane i identyfikowane przez pozostałą część mieszkańców, jako aktywne społecznie to Radna Dzielnicy Gdańsk - Śródmieście, pani Marta Mężyk oraz proboszcz parafii św. Barbary, ks. Rajmund Lamentowicz.

Mieszkańcy Długich Ogrodów. Potencjał społeczny miejscaCi ludzie, którzy mieszkają tracą przestrzeń życiową na rzecz nowej formuły Gdańska, jako Starego Miasta tej oficjalnej narracji. [w10]

Tutaj mieszkają tacy przeciętni ludzie, taki statystyczny Kowalski. Raczej jest przewaga ludzi starszych., Miejsc w przedszkolu jest dużo, w kościele jest tylko jedna msza dla dzieci. Mieszkania też mają raczej ludzie starsi. [w1]

To są bardzo różni ludzie. Niesamowita różnorodność, ale zmienia się przekrój mieszkańców (…). Teraz przekrój społeczny zmienia się, mamy apartamentowce parę metrów dalej, gdzie raczej margines społeczny się nie wprowadzi. [w6]

Mieszkają starsi, małżeństwa z dziećmi i tez młodzież, która nie ma się gdzie podziać. Nie mają pracy i tak kombinuje, bo nie ma co ze sobą zrobić. [w9]

Widać, że to są ludzie jakby z zupełnie innej klasy społecznej. Chodzą na spacery z tymi małymi, drogimi pieskami, mężczyźni w kaloszach typu Hunters. [w1]



Ksiądz współpracuje z młodzieżą ze szkoły muzycznej ucząc gry na organach, często jest organizatorem koncertów i pomaga we wszelkich inicjatywach.

Aktywnie działa też lokalny Klub Seniora „Motława”, który obecnie skupia około 80 członków.

Podejmowane są także próby wskrzeszenia działalności byłego Dzielnicowego Domu Kultury „Gedanus”, działającego w okolicy Długich Ogrodów. Kroki w tym kierunku podej-muje prezes Stowarzyszenia Kulturalno – Sportowego Perfekt, pan Zdzisław Gregorkiewicz wraz z radną oraz osobami skupionymi wokół Klubu Seniora.

Rada osiedla zaczyna wygrywać walkę o renowację parku. Za pierwsze pieniądze już obsadzono tujami, postawiono ławki. [w6]

A najbardziej mi pomaga ksiądz. Mówi w kościele jak trzeba coś zorganizować. I ludzie wtedy słuchają, są. [w4]

Pani, która po 25 latach wróciła z Australii jest aktywną działaczką, utworzyła Klub Seniora, w tej chwili działa tam ok. 70 osób. 30 osób działa cały czas. Część z tych osób przychodzi na spotkania, które my organizujemy (biblioteka). Pani Helena Turk zaraziła mieszkańców, nie tylko seniorów. [w6]

Radna jest dosyć widoczna tutaj, bardzo często chodzi, rozmawia z ludźmi. Myślę, że to jest znana osoba, często zostawia też jakieś ogłoszenia w sklepie. [w1]

Kto tutaj działa/coś organizuje?



Pomimo zidentyfikowanych przez nas aktywnych obszarów działań w okolicy Dłu-gich Ogrodów większość mieszkańców jest zdania, że nic się tutaj nie dzieje, dlatego też spędzają czas wolny siedząc w domu bądź idą w okolice Głównego czy Dolnego Miasta. Długie Ogrody funkcjonują jedynie jako obszar indywidualnej rekreacji mieszkańców, którzy w okolicy nie mają możliwości uczestnictwa w organizowanych wydarzeniach. W przestrzenie dzielnicy najczęściej chodzą na spacery, jeżdżą na rowerze, wędkują czy po prostu spotykają się w parku siedząc na ławkach.

Potencjału dla rozwoju tego miejsca mieszkańcy Długich Ogrodów upatrują raczej w nowych mieszkańcach. Są zdania, że tutejszym nie zależy na zmianie tego miejsca i ak-tywności społecznej czy kulturalnej.

Mieszkańcy zauważają jednak powolną zmianę w kwestii aktywności społecznej w okolicy, głównie za sprawą wspomnianych wcześniej osób, które są swoistymi „mo-torami zmian”, potrafiącymi zaktywizować mieszkańców i zachęcić do uczestnictwa w lokalnych wydarzeniach. Co warto podkreślić tegoroczne Dni Sąsiada (11 maja 2013

Teraz teren jest zaniedbany, nie rozwija się tu kultura. Z kilku powodów. Jednym z nich jest brak kapitału ludzkiego. Starsi ludzie, którzy są samotni, starają się wyjechać, młodsi na ogół reprezentują klasę średnią niższą ze względu na braki ekonomiczne nie interesują się kulturą, która jest potrzebą wtórną. [w5]

Były jakieś konflikty (o park), bo ktoś chciał boisko do siatkówki, ktoś plac zabaw, ktoś się zaczął burzyć, że będzie za głośno. Wydaje mi się, że teraz nie ma tutaj takich ludzi, którym by się chciało coś robić dla dzieci na przykład (…). Dopiero zaczyna się taki ruch, dopiero się ktoś zaczyna tutaj wprowadzać. Więc może będzie więcej osób, którym zależy chociażby na tym parku. [w2]

Jak Pani/Pan spędza tutaj czas wolny?



Oni tacy są zastraszeni, wstydliwi, bo tu nigdy nic nie było. Tak z niedowierzaniem podchodzą. Jak pójdą gdzieś na miasto to za wszystko trzeba płacić, a tu ktoś ich za darmo częstował ciastem. [w4]

roku) były pierwszą inicjatywą organizowaną w tym miejscu przy udziale mieszkańców i dla mieszkańców.

Aktywiści z Długich Ogrodów potrafią jednak znaleźć sprzymierzeńców swoich działań wśród mieszkańców. Są zdania, że mieszkańcy, gdy chcą potrafią się zmobilizować.

Mieszkańcy zapytani, czy coś się dzieje w ich okolicy (wydarzenia kulturalne, imprezy, ini-cjatywy, akcje) bez zastanowienia odpowiadają, że nie dzieje się nic albo też oni nie wiedzą, że coś się dzieje. Mieszkańcom zapadły jednak w pamięć organizowane po raz pierwszy w ich okolicy Dni Sąsiada. Ośrodkami, które coś organizują są także szkoła podstawowa i Filharmonia Bałtycka.

Działania kulturalne i aktywność społeczna na Długich OgrodachTeraz jest to miejsce całkowicie martwe. Tutaj graliśmy w piłkę, park był właściwie całkiem wydeptany, teraz jest całkiem zarośnięty. To dużo mówi. [w2]

Jest akcja jakaś i ja potrzebuje roznieść ulotki. To do nich dzwonię, mailuję dostarczam im ulotki, oni powrzucają do skrzynek, rozwieszą plakaty i jeszcze poinformują sąsiadów (…). Ludzie chcą pomagać tylko trzeba ich pokierować. [w4]

Co sie tutaj dzieje? Czy są organizowane jakieś wydarzenia?



Mieszkańcy bardzo często podkreślają jak okolica Długich Ogrodów była żywa kiedyś, teraz funkcjonuje w dużej mierze jak opustoszała dzielnica.

Mieszkańcom brakuje miejsc spotkań. Jednym z nielicznych miejsc gdzie można ko-goś spotkać jest główna ulica, na której mieszczą się sklepy, poczta czy apteka oraz drobne kawiarnie czy bary.

Brakuje również miejsc zabaw dla dzieci.

Część mieszkańców skupia biblioteka publiczna (Filia nr 43 Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej) znajdująca się przy Angielskiej Grobli kierowana przez Zofię GołubKo-walską, która stara się aktywizować czytelników. Biblioteka jest dobrym punktem informa-cyjnym, organizuje różne spotkania (na przykład z podróżnikami), dyktanda dla dorosłych, ma także specjalny kącik dla dzieci. Z rozmów z mieszkańcami wynika jednak, że nie każdy tam dociera a odbiorcy organizowanych wydarzeń to niekoniecznie mieszkańcy okolicy Długich Ogrodów.

Mieszkańcy zauważają także, że ich okolica funkcjonuje w jakiś sposób, jako obszar

Piaskownica żyła, tutaj ktoś grał w piłkę, myśmy robili wyścigi na rowerach po tych ścieżkach. Pijaczkowie zawsze tu byli w tej alejce. [w2]

Ja pamiętam ze swoich młodych lat były tam (w świetlicy) półkolonie, dzieciaki dostawały nawet posiłki, miały zajęcia w świetlicy czy w parku. A teraz nic, nikt się nimi nie zajmuje. Nie ma sportu, nie ma niczego. [w4]

Brakuje jakiegoś centralnego punktu, gdzie by się spotkać. Jak chce się gdzieś kogoś spotkać, to właśnie tutaj na Elbląskiej. [w1]

Tutaj niestety nie ma nic. Tam (w parku) nawet strach jest iść, nie ma oświetlenia, siedzą tam jacyś lokalni i piją piwo. Raczej życie tutaj kwitnie na ulicy przy kościele. [w1]

Dla dzieci nie ma nic. Jedyny plac zabaw jest na Siennickiej, ale to trzeba iść jakieś 10 minut i to właściwie nie jest tu. [w1]

Biblioteka jest bardzo fajna, tylko ma bardzo nieprzyjazne godziny pracy. Ja ją odkryłam dopiero jak byłam na macierzyńskim, bo ona jest otwarta wtedy, jak ja jestem w pracy. A tam się dużo dzieje, są jakieś spotkania, jest specjalny kącik dla dzieci. [w1]

Na spotkania przychodzą w 60% ludzie między 50‑70 rokiem życia. Na wiele spotkań przychodzą też młodzi ludzie, zależy od tematyki. [w6]



turystyczny – miejsce noclegowe i parking dla autobusów oraz samochodów. Nikt jednak nie zatrzymuje się, aby poznać okolicę Długich Ogrodów, jest to miejsce tranzytowe, prze-siadkowe i przechodnie.

Ważną kwestią jest też to jak okolica Długich Ogrodów, jako część Śródmieścia, jest zarządzana przez miasto i instytucje publiczne. Zdaniem mieszkańców jest to obszar w znacz-nym stopniu zapomniany i pomijany, także jeżeli chodzi o organizację jakichkolwiek wydarzeń.

Pytając mieszkańców jak ich zdaniem można w łatwy i tani sposób zmienić okolice Długich Ogrodów można zauważyć, że wskazują na zmiany, które nie są innowacyjne, a w jakimś stopniu miałyby wspomagać działania, które mieszkańcy podejmują w przestrzeni na co dzień. Miesz-kańcy potrzebują przestrzeni spotkań zarówno dla dorosłych, młodzieży jak i dzieci. Potrzebują przyjaznej przestrzeni gdzie będzie można usiąść, będzie czysto, zielono i cicho. Z wskazań mieszkańców wydaje się, że takim miejscem mógłby być na nowo zagospodarowany park.

Wyłaniający się na pierwszy rzut oka marazm okolicy Długich Ogrodów nie przeszka-dza mieszkańcom w dostrzeżeniu potencjału okolicy, w której żyją.

Mieszkańcy dostrzegają atrakcyjność okolicy szczególnie w- obszarze zieleni, który móg-łby być użyteczny zarówno dla mieszkańców jak i dla osób mieszkających na Śródmieściu czy

Nic tu się nie dzieje. Jest to dzielnica zapomniana przez miasto, miasto nic tu nie organizuje i dlatego ludzie są tacy. [w4]

Jako takie, kulturalne fety, to nie. Odbywają się na Długim Targu. Tylko Łaźnia. Festyny są jeszcze na terenie Ołowianki, na terenie Muzeum Morskiego. Jednorazowe, przy Marinie. Cieszą się zainteresowaniem, bo są bezpłatne, przeważnie jakieś dobre rockowe zespoły. [w7]

Potencjał Długich Ogrodów. Co można tu zmienić i jak?

Wspomaganie rytuałów codzienności (…) Trzeba ponownie poznać doświadczenia tych ludzi, na przykład jak ma wyglądać plac zabaw: gdzie ma być cień, że musi być blisko sklep żeby kupić dziecku coś do picia. [w10]

Tu stawiają się autokary, czyli w jakiś sposób przemysł turystyczny zawłaszczył to miejsce. W jakiś sposób ci ludzie są odsunięci, bo obok jest Stare Miasto, które musi być obsługiwane, dlatego czasami przejść z wózkiem z dziećmi albo zrobić zakupy w Biedronce jest prawie niemożliwe. [w10]

Wycieczki tu przywożą (…) wysadzą wycieczki i wycieczki tu idą, ale nikt im tu nie opowiada, no może wspomną o Bramie Żuławskiej. [w4]



turystów. Jest to jedyny tak duży teren zieleni w obszarze Śródmieścia, który doceniają sami mieszkańcy.

Atutem okolicy podkreślanym przez mieszkańców jest lokalizacja Długich Ogrodów – w pobliżu Głównego Miasta oraz nowo powstające budynki mieszkalne – jest to potencjał, o którym mieszkańcy wiedzą, że należy wykorzystać.

Według mieszkańców potrzebne jest miejsce, gdzie mieszkańcy mogliby się po prostu spotkać ze sobą, poznać a przy okazji zrobić cos wspólnie. Często podkreślana jest potrzeba stworzenia miejsca zabaw dla dzieci.

Ta przestrzeń jest atrakcyjna, też dla ludzi, którzy spacerują po starówce, bo tam nie ma nic zielonego. Ale coś by tu musiało istnieć takiego żeby ludzie chcieli tu przyjść. To byłoby idealne miejsce na taki teren rekreacyjny. [w2]

Stworzyć miejsce, park, plac zabaw dla dzieci. Powinno się odnowić, wyszłoby to z korzyścią dla mieszkańców. Tam jest bardzo dobra lokalizacja, budują się nowe osiedla, nowi mieszkańcy mogliby się włączyć. [w4]

Jakieś miejsce gdzie dzieci mogłyby się integrować, chociaż jakieś boisko. Na pewno jakąś sportową przestrzeń, wtedy też rodzice się spotykają. [w1]

Nie ma takiego miejsca, chcemy je stworzyć właśnie w tej świetlicy. Może ktoś się wtedy wypromuje, bo my nie znamy tych ludzi. Może ktoś się pokaże. Coś państwo robicie, to proszę to przynieść i się pokazać. [w4]

Jak łatwo i tanio poprawić przestrzeń Długich Ogrodów?



Trzeba by zacząć od dzieci, które są w najtrudniejszej sytuacji, podjęcie działań, które sprawią, że one poczują się dowartościowane. [w10]

Potrzebne są też działania, które z jednej strony pokazałyby okolicę Długich Ogrodów, niejako odkrywając ją na nowo a z drugiej włączyłyby lokalną społeczność do działania.

Mieszkańcy zauważają i podkreślają, że potrzebne jest zarządzanie tym miejscem. Bez instytucji czy konkretnych osób, które podejmą się inicjatywy w kierunku zmian okolicy Długich Ogrodów nic się nie zadzieje. Okolica i jej mieszkańcy potrzebują wsparcia instytucjonalnego żeby móc nauczyć się jak zmieniać miejsce, w którym żyją, aby odpowiadało na ich potrzeby.

Okolica Długich Ogrodów na przestrzeni lat zatraciła swoje pierwotne funkcje, co jest przy-padłością wielu zabytkowych miast w Polsce. Może stanowić wyzwanie dla zarządzania przez lokalnych przedstawicieli administracji – ze względu na różnorodność mieszkań-ców tej dzielnicy oraz kontekst, w jakim funkcjonuje – głównej narracji Starego Miasta Gdańska. Przestrzeń dzielnicy nie pozwala zaspokajać mieszkańcom ich podstawowych potrzeb: odpoczywania, spotykania się, zabawy, aktywnego spędzania czasu czy poczucia bezpieczeństwa.

Dzielnicy Długie Ogrody potrzeba przede wszystkim dobrej jakości przestrzeni pub-licznej. Oferującej nowe funkcje, które będą odpowiadać na potrzeby mieszkańców. Takiej, która będzie zmieniać się wraz z mieszkańcami. Obszar dzielnicy wymaga przede wszyst-kich oddania jej pieszym i mieszkańcom. W przeciwnym razie mieszkańcy, tak jak dzieje się to dzisiaj, będą stąd uciekać albo pozostawać w swoich domach nie uczestnicząc w życiu publicznym z pozostałymi mieszkańcami.Budynki w większości wymagają remontu, jednak Długie Ogrody mają swój specyficzny urok i duży potencjał rozwoju. Bliskość Głównego Miasta, turyści, którzy pojawią się tu głównie, aby odwiedzić kościół Św. Barbary, czy zabytkowe kamienice, to atuty które należy wykorzystać myśląc o kierunkach zmian. Ogromne możliwości stwarza także ilość

Nikt tą okolicą specjalnie nie zarządza, być może jest kilku radnych, ale póki co nie ma planu na tę dzielnicę. Wszelkie plany jakiejś restrukturyzacji czy czegoś takiego omijają tę dzielnicę. [w3]

Musi powstać jakaś rada osiedla, która by to zaktywizowała. Sami mieszkańcy tego nie zrobią. [w7]

Na pewno nie poprawiałabym tej przestrzeni w sensie takim architektoniczno – estetycznym, bo jest doskonała w swojej autentyczności. Natomiast wprowadzanie działań, które mogłyby pokazać mieszkańcom jakie to może być piękne miejsce. [w3]

Na pewno jakieś zajęcia, warsztaty można by zorganizować, ponieważ tu, na tej części w zasadzie nic się nie dzieje. Oni korzystają z projektów organizowanych przez Miasto Gdańsk i przez Instytut Łaźnia, natomiast z tej strony nie ma nic. [w7]



niezagospodarowanych terenów, w tym zieleni. Jednocześnie to wielkie wyzwanie, aby tak dużą przestrzeń dopasować do potrzeb mieszkańców.

Obecnie zauważa się trend na swoiste odnajdywanie historii zapomnianych prze-strzeni, którym współcześni rządzący nadali zupełnie nowe funkcje. Wśród mieszkańców Długich Ogrodów pamięć o tętniącej życiem dzielnicy jest silnym wyznacznikiem identyfikacji tego miejsca. Można zauważyć powolne ruchy mające przywrócić dawny charakter Długich Ogrodów. Co ważne, inicjatywy te nie wychodzą ze strony Urzędu Miasta, a właśnie samych mieszkańców. Identyfikując aktywnych społecznie mieszkańców czy ich grupy, obraz Dłu-gich Ogrodów, który na pierwszy rzut oka wydaje się przestrzenią martwą i zapomnianą, nabiera innego znaczenia.

Rozszerzenie formuły tegorocznego Festiwalu Narracje, rozpoznawalnego wśród mieszkańców Gdańska i Trójmiasta, o działania kulturalno – społeczne podejmowane przez samych mieszkańców Długich Ogrodów, możemy potraktować jako swego rodzaju szansę ożywienia tego miejsca. Być może organizowane w tej przestrzeni wydarzenie, pokaże ją z innej strony, takiej, o której pamiętają jeszcze mieszkańcy. mieszkańcy. Pozwoli także w jakimś stopniu zaktwyizować i zintegrować ze sobą mieszkańców dzielnicy.

Trzeba jednak zaznaczyć, że tego typu działania często okazują się działaniami krótko-trwałymi, jednorazowymi, które pozbawione prób kontynuacji nie przynoszą trwałej zmiany wśród społeczności lokalnych. Dla powodzenia tego przedsięwzięcia potrzeba lokalnych animatorów, aktywistów, którzy będą chcieli kontynuować pobudzanie aktywności kultural-no – społecznej wśród mieszkańców. Potrzeba także dobrej jakości przestrzeni publicznej, przestrzeni oferującej nowe funkcje, które będą odpowiadać na potrzeby mieszkańców, przestrzeni zmieniającej się razem z mieszkańcami.Wydaje się, że na Długich Ogrodach jest to możliwe, konieczna jest jednak współpraca pozostałych mieszkańców i przedstawicieli administracji miejskiej.

Documents

Dlugie ogrody internet_ost