МУНДАРИЧА

МУКАДДИМА.....................................................................................4КИСМИ 1............................................................................................5

Вирусхои компютери, антивирусхо ва Firewall-хо.......................5AOL Антивирус..............................................................................5

Firewall.............................................................................................7Firewall (Бранмауеэр) чист?...........................................................8

КИСМИ 2.........................................................................................10Тахлили тачхизотхои компютер...................................................10

Характеристикаи компютер:......................................................10Коркард..........................................................................................11

КИСМИ 3..........................................................................................18Кор бо принтерхо, сканерхо ва плотерхо....................................18

Сканер..........................................................................................18Принтер..........................................................................................19Плотер............................................................................................20

КИСМИ 4.........................................................................................22Кор бо DVD ва CD дискхо.............................................................22Барномаи ULTRAISO.....................................................................22Барномаи Autorun..........................................................................23

ХУЛОСА............................................................................................24Манъбахои истифодашуда.............................................................25

МУКАДДИМА

Хангоми огоз кардани кори семестрии дуюм, чун кори семестрии якум набуда, аз чор кисм тартиб додаем. Кисми 1

~ 3 ~

дар бораи файлвол ва вирусхо мебошад. Дар ин кисм асосан маълумот дар бораи вирусхо ва файерволхо оварда шудааст.

Кисми 2 тахлил тачхизотхои кисмхои компютер буда, дар он хар як кисми компютерро тахлил кардам то хангоме, ки тахлили кисмхои компютер дар магозаи компютери гузаронида шудааст барои хонанда фахмо бошад. Максади гузаронидани тахлил дар бораи тачхизотхои компютер аник кардан, ки агар мо кисмхои компютерро худамон интихоб намуда гирем хубтар аст ё тайёр кардаи худи фурушандахо, чун ки агар худамон гирем мо метавонем кисмхоро, ки гунчоиши калон ва тартиби кории хуб ватез доранд интихоб кунем.

Кисми 3 омухтани принтерхо, плотерхо ва сканерхо мебошад. Вазифаи принтерхо ин нашр кардани маълумот мебошад, вазифаи сканерхо бошад ба компютер маълумот дохил мекунад, плотерхо бошад барои нашр карда баровардани малумотхои калонхачм истифода мешавад.

Кисми 4 , кор бо CD-R , DVD –R -хо ва сохтани autorun –хо мебошад. Хангоми кор бо CD-R , DVD –R -хо мо метавонем маълумотхои калонхачмро дар намуди видео, мусика ва дигар маълумотхо дар ин дискхо сапт кунем ва дар барномаи autorun бошад мо метавонем , менюи интихобии худро тартиб дихем ва дар он барномахои лозимаро чой дода, дар CD-R , DVD –R -хо сапт кунем.

КИСМИ 1Вирусхои компютери, антивирусхо ва Firewall-хо.

AOL Антивирус

AOL антиврус (номи дигараш AVS) барномае, ки ба намуди озод, бупул ба истифодабарандагон пешниход шуда буд. Барномааш мисоли барномаи Kaspersky Anti-Вирус , тартиб дода шудааст.

~ 4 ~

AOL антиврус мисоли Kaspersky Anti-Вирус дар барномааш бисёр функсияхоро дорад. Хосияти асосии ин барнома, маълумотхои аз вирусхо зарадида, бурида ба таркибаш мегирад, ки ин намуди кор дар Kaspersky Anti-Вирус мавчуд буда, барномахо зарарасони гуногунро, хатто вирусхои мураккабро аник карда нобуд месозад.

AOL антиврус барномаи содда буда, дар вакти ба компютер корбаскуниаш он кардар вакт ва чойро намегирад ва ногуфта намонад, ин барнома нисбати дигар барномахои озод ба мисоли AVG Free ва Avast! Home Edition кори хуб надоранд, хубтару бехтар кор мекунад Ин барнома хосияти хуби тафтишии шабакахоро низ дорад, ки хангоми дохил шудан ба интернет ва почтахои электрони компютери моро аз барномахои вирусии хатарноки зараррасон эмин нигох медорад.

«Вирусхо» программахои махсус тартибдодашудаи зарарасони хачман начандон калоне мебошанд, ки ба раванди мукаррарии кори компьютер дахолат намуда, ноаён (махфи, ногахон) ба таркиби диску файлхои системавии компьютер дохил мешаванд ва программаю хуччатхоро кисман ё пурра несту хароб месозад. Соли 1986 пас аз ихтирои вируси Brain, ки ба воситаи дискетахо аз як компютери фарди ба дигараш сироят мекард, вирусхои компютери ба таври оммави пахн шудан гирифтанд.

Кариб хар сол намудхои нави вирусхо, ки дарачахои нави сирояткуни доранд, ихтироъ карда мешаванд ва ба воситаи барандагони гуногуни информатсия бо роххои мухталиф ба компютерхо пахн карда мешаванд. Имруз микдори зиёди вирусхо маълум ва мавчуданд. Проблемаи вирусхои компютери яке аз проблемахои раками якуми асри нав гаштааст.

Яке аз хосиятхои асоисии вирусхои компютери аз он иборат аст, ки онхо хангоми сирояткуни хар дафъа нусхаашонро афзун менамоянд ва ба таври махфи ба дохили таркиби файлхои дискхои компютери ва махсусан ба секторхои боркунандаи (системави) дискхояшон ворид мегарданд. Махз бо сабаби хосияти худафзуншавии ин программахо ба онхо «вирус» ном гузошта шудааст.

Агар вирус аллакай дар хотираи компютер мавчуд бошад, вай метавонад дар лахзаи дилхохи барояш кулай фаъол гарда два компютерро ба ичрои хар гунна амалиёти барои истифодабарандагон номаълум мачбур созад. Фаъолшавии вирусхо метавонад бо ходисахои гуногун, аз кабили вакти

~ 5 ~

муайяни ягон руз, рузи муайяни хафта, ба кор омодасозии программахо, кушодани хуччатхо ва гайра алокаманд карда шуда бошад.

Хангоми ба кор андохтани программаи сироятёфта, аввал вирус зуд идоракуниро ба ихтиёри худ мегирад. Баъд вай программаю объектхои дигарро кофта меёбад ва ба сирояткунии онхо шуруъ менамояд. Пас аз он вирус идоракуниро аз нав ба программае медихад, ки худ дар он чой гирифтааст. Ин программа бошад, ба таври мукаррари кори худро давом додан мегирад ва истифодабарандаи компютер дар аввал пай мебарад, ки бо программаи сироятёфта кор карда истодааст. Окибатхои амалиятхои вирусхо хеле гуногунрангинанд. Аз руи дарачаи зарарасониашон вирусхо ба намудхои зерин чудо мешаванд:

Аз руи намуди объектхои сирояткунанда, мухит ва мавкеи чойгиршави вирусхоро ба вирусхои файли, боркунанда, макровирусхо ва шабакави чудо мекунанд.

Вирусхои файли. Ин ругухи вирусхо бо роххои гуногун ба файлхои ичрошаванда (.exe ё.com) дохил мешаванд ва хангоми ба кор андохтани онхо фаъол мегарданд. Баъди шуруи кори программаи «сироятшуда» вирус ба хотираи фаври мегузарад ва то итмоми кори компютер дигар файлхоро сироят кардан мегирад. Мухофизати профилактикии вирусхои файли аз он иборат аст, ки аз истифодаи дискетахои шубханок ё бо программахои зиддивируси (антивируси) тафтишнашуда даст кашидан лозим аст.

Вирусхои боркунанда. Ин намуди вирусхо нусхаи худро дар сектори боркунандаи (омодасозии кор) диски системави зиёд менамоянд. Хангоми аз диски вирусдор ба кор омомда сохтани системаи оператсиони, вирусхо ба хотираи фаврии компютер дохил мешаванд ва ба мисли вирусхои файли рафтор мекунанд. Мухофизати профилактики аз вирусхои боркунанда аз истифода набурдани дискетахои системави иборат аст.

Макро-вирусхо. Ин намуди вирусхо фалхои хуччатхои протсесори матнии MS Word ва китоби чадвалии електронии MS Excel- ро сироят мекунанд. Онхо хамчун макрокомандахо дар таркиби хуччат чой мегиранд ва раванди корро бо он душвор мегардонанд.

~ 6 ~

Баъди кушодани хуччати сироятёфта, вирусхо дар хотираи компютер саёхат менамоянд ва дигар хуччатхои кушодашударо низ сироят менамоянд. Хатари сироят танхо пас аз бастани хуччат бартарафёфта хисибида мешавад. Мухофизати профилактики аз макро-вирусхо танхо нест кардани онхост.

Вирусхои шабакави. Ин намуди вирусхо ба воситаи шабакахои компютери пахн шуда метавонанд хамаи компютерхои бо онхо пайвастаро сироят кунанд. Чунин вирусхо бештар ба воситаи почтаи электрони ва шабакаи чахонии Интернет пахн карда мешаванд.

FirewallFirewall – воситаи асосии мухофизати шабакахои компютери,

экрани шабакави ва гайраро химоя менамояд. Дар шабакахо бошад барои идора ва назорати трафикии шабакаро нигох медорад.

Firewall –мазмуни воситахои барномави ва тачхизоти мебошад, ки санчиш ва назорати пакетхои шабакавиро дар сатххои гуногуни модели OSI вобаста аз коидахои муайяншуда ичро мекнад.

Firewall – хо вобаста аз чунин гуруххо чудо мешавад.1.Пайвастшавии компютер шабака, байни сеть сеть.2.Санчиши селаи додахо дар сатххои модели OSI3.Назорати холати пайвастшавии фаол.Вобаста аз хосиятхои 1-ум Firewall –хо 2 намуд мешавад. 1.Firewall 2.Firewall –и фарди (периферийный)Фарди дар компютер насб шуда танхо мухофизати 1 компютерро нигох медорад.Вобаста аз хосияти 2-юм Firewall –хо ба чунин намуд чудо мешавад.1.State Less – филтрацияи одди2.State Full – полная филтрацияСанчиши селаи додахо дар асоси коидахои статики. (доими)State Full санчиши пакетхо вобаста аз контекстхо.

Firewall барои тамоми онҳое, ки шабакаи Интернетро истифода мебаранд зарур мебошад. Набудани чунин восита Web-серфинг (сайру гашт дар Интернет-саҳифаҳо)-ро барои компютери шумо хатарнок мегардонад.Firewall – ин барномае, ки

~ 7 ~

компютери шуморо аз ҳама гуна хатарҳои дар шабака пайдошаванда ҳимоя менамояд. Аксарияти чунин хатарҳо асосан бо вируснависон ва хакерҳои аз ҷихати ахлоқӣ заифшуда алоқаманд мебошанд, ки кори мўътадили истифодабарандагони шабакаро халадор месозанд.

Firewall (Бранмауеэр) чист?Брандмауэр барои ёри намудани бехатари компютер

истифода бурда мешавад. Ин барнома барои таъмин намудани амнияти маълумотхи дохилшаванда ва хоричшаванда дар байни компютерхо ва одамро таъминменамояд. Мо метавонем гуемки ин барнома барои хифз намудани маълумотхои дохилшавнда аз интернет ва шабакаи локали

Расми 1.1 Firewall (Бранмауеэр)

Амнияти информасиони дар тамоми даврахои таърихи тамадуни чахон информатсия и сахех пурра ва эътимоднок хамеша кадр карда мешуд ва моли киматбахо бахисоб мерафт. Дар даврони мо ки хачми информатсияи кабул ва коркардшаванда бемайлон ба боло рафтаистодааст курби он боз хам зиёдтар афзудааст. Дар баробари ин инсон доимо кушиш ба харч медихад ки информасияи интиколшаванда сари вакт бетахриф муфофики мукарарот ба макон ва сохиби аслиаш рафта рассад. Халли ин масала, ки ба масъалаи хифзи информатсия ё амнияти информатсиони дохил мешавад.

Оиди чорй ва чур кунии Firewall мебошад,ки аз пунктхои Firewall-и аппаратй ва Firewall-и барномавй иборат мебошад.

~ 8 ~

КИСМИ 2Тахлили тачхизотхои компютер

Характеристикаи компютер: Pentium 4 3200 – ин протсессори Intel Pentium 4 бо зудии

тактиаш 3200 МГц.Корпорацияи Интел дигар намуди протсессорхоро низ

мебарорад: Pentium, Celeron, Core i3 ва гайрахо. Ба гайри Интел дигар истехсолкунандагони протессор низ

мавчуданд: олмони- AMD.Агар интихоб байни Интел Пентиум ва Селерон бошад,

Селерон арзонтар буда коршоямиаш пасттар аст. MB Asus P4PE-2x – платаи системави (материнка)и фирмаи

Asus. Садхо фирмахои истехсолкунандаи ин плата мавчуд аст. Лекин платахои волидайни бояд дошта бошад:

Слот барои видеокарта PCI-E 16x 4 то слот барои хотираи оперативи бо дастгирии DDRII Се слоти PCI

~ 9 ~

Корти шабакавии 1000 МбитP4PE – 2x модели аники платаи волидайни аст.

DDR 512 PC PC3200 – хотираи оперативи (ОЗУ, RAM) ба хачми 512 Мб ва суръати додугирифти маълумот 3200.

HDD 160 Sumsung 7200 rpm – винчестер (диски сахт) хачми 160 гигабайт аз фирмаи Самсунг бо суръати гардиши шпиндель 7200 гардиш дар як дакика (оборотов в минуту, rpm).

FDD 1.44 – флоппи диски хачмаш 1.44 мегабайт. Флопоои диск ба шумо лозим набояд шуд, чунки хачми хурд дошта ба нигохдори хеле нозик хастанд.

Video Asus Radeon AX600 Pro 128 Mb TV- out – видеокарта Radeon AX600 Pro аз фирмаи ASUS. Видео карта хотираи шахсии 128 Мб ва баромад аз компютер ба телевизорро дорад

DVD +RW NEC – тачхизоти хондан ва пахш кардани DVD, CD аст. Навиштачоти CD мавчуд нест, чунки холо тамоми компютерхо CD –ро мехонанд. Имрузхо компютерхое хастанд, киба гайри CD ва DVD, аз диски Blu-Ray (формати видеои сатхи баланд) низ мехонанд.

SB Live 5.1 – корти овози, ки овози бисёрканалиро бароварда 5 колонка ва сабвуферро (колонкаи махсус, ки овозхои зудии пастро низ мебарорад) пайваст мекунад.

ATX – форм фактори корпуси компютер аст. АТХ аз АТ навтар аст. Аз ин чо маълум, ки дар он платаи волидайнии АТХ мучаххаз гардидааст.

USR 56K voice – модеми дайл ап (dial-up), ки бо суръати 56 Кб/сония кор мекунад. USR – ин фирмаи истехсолкунанда аст.

~ 10 ~

Расми 2.1 Платаи системави

Коркард.Сар аввал маълумот дар чадвали электрони оварда

шудааст. Дар чанвали электрони чор намуди тачхизотхои компютер, дар 9 намуди компютер бо нарххои назаррас оварда шудааст. Дар асоси хисобу китоб нарххои кисмхои копютер вобаста ба хачму гунчоишу зудди кори ашон ба кайд гирифта шуда, тахлил шудааст. Намунаи 4 чадвали электрони бо маълумотхояшон .

Чадвали 2.1 Маълумот дар бораи тачхизотхои компютерхо

~ 11 ~

Чадвали 2.2 Маълумот дар бораи тачхизотхои компютерхо

~ 12 ~

Чадвали 2.3 Маълумот дар бораи тачхизотхои компютерхо

~ 13 ~

Чадвали 2.4 Маълумот дар бораи тачхизотхои компютерхо

~ 14 ~

Хангоми тадкикот хар як намуди моделхои компютер вобаста ба корашон ва кисмхояшон нархи максимали ва

~ 15 ~

минималиашонро нишон доданд. Хангоми дигар кардани тачхизотхои компютер нархашон дигар мешавад.

Дар вакти хариди компютер бо маълум шуд, ки хар як кисми компютерро худамон интихоб кунем, босифаттар мешавад. Агар мо хотираи оперативии (RAM ) _ чи кадаре ки гунчоишашро калонтар гирем зудди тактии кории компютер тезтар ва хубтар мешавад. Хотираи доимиро низ набояд аз хотир баровард, зеро хамаи барномахои ба компютер сабт мешуда дар хотираи доими чойгир мешавад. Дар ин тадкикот ман HDD яъне хотираи доимиро дар чор намуд , хисоб кардаам, ки аз 40 GB то 500GB мебошад. Дар поён диаграмаи нарх , гунчоиш , зуддии тактии кори оварда шудааст.

Расми 2.2 Диаграммаи нарххо

~ 16 ~

Расми 2.3 Диаграмма аз руи HDD

Тадкикот дар магозаи «компютер +» гузаронида шуд, ки яке аз магозахои бехтарини шахри Хучанд мебошад. Ман дар вакти тахлил якчанд муддат дар магоза хузур доштам ва ба ман маълум шуд, ки бисёри аз истифода баранагон , кисмхои ва тачхизотхои компютерро дар алохидаги интихоб намуда харидори мекунанд.

Баъди ба итмом расонидани кори худ, ба кайд гирифтам, ки талабот нисбат ба дигар маркахои компюте талабот ба маркаи ci 5 ва ci3 зиёдтар мебошад , зеро зуддии тактии кориашон хуб мебошад. Ногуфта намонад , ки талабот ба компютери хотираии доимиаш 160 GB зиёдтар мебошад. Маркахои P4,C2 Duo низ маркахои тактии кориашон тез ва хуб мебошад, ки максади хар истифода баранда мувофик аст. Агар мо компютер харид кардани шавем бояд ба кисмхои интихоб мекардаамон эътибор дод, чун ки бояд кисмхои интихоб шуда, ба хамдигар оянд дар акси хол ба носозии системаи компютер оварда мерасонад.

~ 17 ~

КИСМИ 3Кор бо принтерхо, сканерхо ва плотерхо

СканерБо ёрии сканерҳо (асосан намуди планшетӣ) маълумотҳои

рамзиро дохил намудан мумкин аст. Дар ин ҳолат маълумотҳо аввал ба намуди графикӣ дохил карда шуда, сипас тавассути барномаи махсуси шиносоии оптикии образҳо коркард мешаванд, ки OCR-барнома (OCR – Optical Character recognition) номида мешаванд. Нисбатан OCR-барномаҳои Cunei Form ва Fine Reader паҳн гаштаанд.

Сканерҳо сиёҳу-сафед ва ранга буда метавонанд. Чунин намудҳои сканерҳоро фарқ мекунанд: планшетӣ, дастӣ, барабанӣ, форм-сканерҳо, штрих-сканерҳо.

Принсипи кори сканери планшетӣ аз он иборат аст, ки нури рўшноии аз рўи материал акс ёфта ё аз дохили материали шаффоф гузашта, тавассути элементҳои махсус, ки таҷҳизотҳои алоқаи зарядӣ (ТАЗ) ном доранд, ба қайд гирифта мешавад. ТАЗ-элементҳо дар ҷадвале гузошта мешаванд, ки мувофиқи васеъгии материал ҷойгир мебошад. Ҷадвал муфовиқи дарозии материал ҳаракат менамояд.Нишондиҳандаҳои асосии сканери планшетӣ инҳо мебошанд:

қобилияти тасвир; ҳосилнокӣ; фосилаи динамикӣ; андозаи максималии маводи сканершаванда.

Қобилияти тасвир – бо dpi (dots per inch) – миқдори нуқтаҳо дар дюйм, муайян мешавад. Қимати нишондиҳандаи мазкур барои сканерҳои оддӣ – 600-1200 dpi, сканерҳои касбӣ - 1200-3000 dpi буда, аз зиччии ҷойгиршавии ТАЗ-элементҳо дар ҷадвал ва саҳеҳии ҷойгиркунии механикии ҷадвал ҳангоми сканиронӣ вобаста мебошанд.

Ҳосилнокии сканер аз рўи давомоти сканиронии варақи қоғази формати стандартӣ муайян мешавад.Штрих-сканер – сканери дастӣ, ки тавассути он маълумотҳое дохил карда мешаванд, ки ба намуди штрих-код кодгузорӣ шудаанд. Дигитайзер – табдилдиҳандаи рақамӣ-аналогӣ, ки бо воситаи он тасвирҳои графикӣ аз рўи координатаҳои нуқтавиашон дохил карда мешаванд.

Принтер

~ 18 ~

Принтер (printer-таҳҷизоти чопкунӣ) асбобест, ки барои дар қоғаз хориҷ намудани информатсия хизмат мерасонад. Ба воситаи принтер на танҳо информатсияи матнӣ, балки расму графикҳоро низ чоп намудан мумкин аст.

Принтерҳо аз рўи амалиёташон матритсавӣ, лазерӣ, фавворавӣ ва нурдиодӣ (светодиодные) мешаванд.

Дар принтери матритсавӣ амали чопкунӣ бо ёрии сарак, ки дар рўи коғаз ҳаракат менамояд иҷро мешавад. Дар сарак сўзанҳои борик воқеанд (диаметри онҳо 0,2 мм) ва дар лаҳзаҳои даркорӣ ба ҳаракат дароварда мешаванд. Комбинатсияи муайяни сўзанҳо ба тасмаи ранга зарба мезананд ва дар қоғаз тасвир ҳосил мешавад; маҷмўи нуқтаҳои чопшуда намуди ин ё он рамзро ҳосил менамояд.

Сараки чопкунанда 9, 18 ё 24 сўзан дорад, ки ба намуди росткунҷа (матритса) ҷойгир шудаанд. Сифат ва суръати чопкунӣ аз миқдор ва андозаи сўзанҳо вобаста мебошад.

Принтерҳои васеъбар ва хурдбарро фарқ мекунанд. Принтерҳои васеъбар барои чопкунӣ дар коғазҳои формати А3 ва хурдтар аз он, принтерҳои хурдбар – барои чопкунӣ дар коғазҳои формати А4 пешбинӣ шудаанд.Пеш аз ҳама принтерро бо коғаз таъмин карда, баъд онро ба ҷараёни электр васл намунадан лозим аст. Баъд аз ин фурозон будани чароғак индикатори ONLINEба кор дар якҷоягӣ бо компютер тайёр будани таҷҳизоти чопкунандаро нишон медиҳад. Принтери лазерӣ – ин таҷҳизотест, ки дорои протсессор, хотираи фаврӣ, таҷҳизоти хотира мебошад ва сифати баланди чопкунии маълумоти матнию графикиро таъмин менамояд. Инчунин, принтери мазкур суръати баланд дошта, дар он тасвирҳо бо воситаи нуқтаҳо ба вуҷуд меоянд.

Принтери нурдиодӣ аз принтери лазерӣ бо он фарқ мекунад, ки манбаи рўшноӣ гурўҳи нурдиодҳо (ба чои нури лазерӣ) мебошад, ки ба дарозии бари саҳифаи чопӣ воқеъ мебошанд. Қобилияти тасвир – метавонад 600dpi бошад.

Принтери фавворавӣ метавонад як, ду ва зиёда картриҷ дошта бошад. Дар картриҷҳо якчанд рангҷомаҳои рангҳои асосӣ мавҷуданд. Тавассути омехтакунии рангҳои асосӣ рангҳои гуногун ҳосил мешаванд. Дар принтерҳои серанга рангҳои асосӣ зард, сурх ва кабуд буда, дар принтерҳои чорранга ранги сиёҳ

~ 19 ~

илова мешавад. Дар намудҳои қимати принтерҳои фавворавӣ барои ҳар як ранги базавӣ картриҷи алоҳида истифода мешавад.

ПлотерПлоттер – таҷҳизоте, ки сохтани нақшаи тасвирҳои

мураккаби графикиро имкон медиҳад. Он дар системаҳои автопроектиронӣ, картография ва архитектура истифода мешавад.

Плоттерҳо планшетӣ ва печонӣ мешаванд. Дар намуди планшетӣ варақ ба тахтаи нақшавӣ собит мешавад, қалами нақшавӣ бошад дар сатҳи тамоми тахта ҳаракат менамояд. Дар намуди печонӣ қалам ба дарозии варақ ҳаракат менамояд, варақ бошад тавассути ҷузъҳои махсус ба пасу пеш ба ҳаракат дароварда мешавад. Плоттерҳои печонӣ нисбатан ҳаҷми хурдтар доранд.

Як ду намуна аз тасвирхои принтуру сканерхо.

HP-7000HP Сканер ScanJet 7000 (L2706A)

Расми 3.1 Сканер

HP-9050dnHP Лазерный Принтер A3 LaserJet 9050dn

Расми 3.1 принтеру сканерхо

~ 20 ~

КИСМИ 4Кор бо DVD ва CD дискхо

Компакт-диск (англ. Compact Disc) — барандаи оптикии маълумот дар намуди диски пластики бо сурохи дар марказаш, протсесси сабт ва хониши он бо воситаи лазер ба амал меояд. Таракии ояндаи компакт-дискхо  DVD ва Blu-ray шуданд.

CD-ROM — англ. Compact Disc Read Only Memory, компакт-диск бо имконияти хониш, ё КД-ПЗУ — «Компакт-диск, постоянное запоминающее устройство»). Дертар компакт-дискхои на танхо бо имконияти хониш, балки бо имконияти сабт ва саьти такрори пайдо гаштанд. (CD-R, CD-RW).

DVD (ди-ви-ди́, англ. Digital Versatile Disc — цифровой многоцелевой диск; также англ. Digital Video Disc — цифровой видеодиск) — гункунандаи маълумот, ки ба намуди диск ичроо карда шудааст. Хачми компакт-дискро дорад, лекин

~ 21 ~

сохти гафстари сатхи кори дорад, ки аз хисоби истифодаи лазери кутохтар ва линзаи сифаташ баландтар имконияти хондан ва нигох доштани маълумоти зиёдтарро дорад.

Барномаи ULTRAISOОбрази ISO — ин файл, ки маълумоте, ки барои сохтани

нусхаи диски худкор. Сохтани флеш-диск аз образи ISO дар Windows номумкин аст, лекин барномахое хастанд, ки имконияти сохтани диски худкорро доранд. мисол – UltraISO

UltraISO – барномаи хурди сохтани образи дискхо мебошад *.iso. Он тахриркунии CD-образро дорад, кушодан ва ба кор андохтани файлхои сабшударо имконият медихад. Барнома ISO файл аз CD-ROM ва ё диски сахт месозад. Ultra ISOна танхо бо формати ISO, балки бо формати дигар барномахо, ба мисоли Alcohol 120%, Nero, NTI CD/DVD Maker, Virtual CD, Clone Cd, BlindWrite ва гайрахо кор мекунад. Ultra ISO бо хамкори бо Nero Burning Rom кор карда хосиятхо ва имкониятхои ин барномаро истифода бурда диски худкор месозад.

Барномаи AutorunИн барномае мебошад, ки имконияти хуби кориро дар

мухити худ дорад. Вазифаи асоси ин барнома ба мо имконияти хуби тартиб додади маъмуъаи барномаву маълумотхои лозима дар як чо ва ба осони ба кор даровардани маълумоти даркори мебошад. Боз як чихати хуби афзалиятии ин барнома дар он аст, ки мо метавонем бевосита бо ёрии ин барнома хамаи маълумотхои лозимаро ба дискхои сабт карда , ба рохи осонтар истифода кунем.

Хангоми дохил шудан ба ин барнома мо тугмахои даркориро чой аз панели асбобхо истифода карда , ба тугма вазифа мегузорем ва аз он маълумоти заруриро дихил карда , номгузори ва истифода карда мешавад. Дар ин барнома мо бо ёрии тугмахо якчанд равзанаи кории худро тартиб дода, дар он маълумот, барнома , мусикаву видеозаписхо, тасвирхову маълумотхои матниро чой дода дар дискхо сапт карда метавонем.

~ 22 ~

ХУЛОСА

Максад аз навиштани ин кори семестри баланд бардоштани сатхи дониш мебошад. Дар равиши кори семестри ба мо бисёр чизхои лозима , ки дар барномахо мавчуд мебошад анику равшан мешавад. Дар ин кори семестри ман асосан тахлил дар бораи кисмхои компютер гузаронидам, ки ба ман бисёр маълумотхо оиди коппютерхо , маркахои онхо, ва тачхизотхои онхо шинос шуда, таркиби кориашонро мукаммал омухтам.

Хангоми тахлил мо кисмхои компютерро ба хисоб гирифта , аз руи гунчоиш , марка, вадеокарта, платаи системави, хотираи оперативи ва хотираи доими нархгузори карда шуд. Талабот ба чунин намуди интихоби тачхизот барои компютер хеле хуб мебошад.

Дар дигар кисмхо ман дар бораи принтер , сканерхо кор бо CD, DVD – R хо барномахои Autorun,UltraIso маълумоти лозима оварда шудааст .

Дар рафти кори семестри ман ба омухтани бисёр барномахои чолиб , аз чумла сабт кардани барномахо дар

~ 23 ~

дискхо, сохтани Autorun –хо , чоп кардани маълумоти матни ба намуди китоб дар принтер, дохилкунии маълумот бо ёрии сканер ба компютерхо ноил гаштам.

Манъбахои истифодашуда1.Комилов Ф.С. Шарипов Д.С. Информатикаи татбиқӣ. //”Ирфон” Душанбе, соли- 2009. 168 с.2.Гадоев Сайвалӣ . Информатика// “Ирфон” ш.Душанбе, соли-2002.3. Манбаи электрони: http:// www . univer . tj (маълумот дар бораи антивирусхо) 4.Мачмуаи таълими аз фании «Информатикаи амали», тартибдиханда: Усмонова М.Р.5.Манбаи электрони: http :// www . tj / publ / informatikai _ muosir /8 (Маълумот дар бораи бранмауэри Windows) 6.Манбаи электрони: http :// www . donishju / index /. tj ( Маълумот дар бораи махфумхои информатика)

~ 24 ~

~ 25 ~