Dokme_demirler

7/31/2019 Dokme_demirler

1/7


2/7

7-2 Blm 7 Dkme Demirler A

5. Boyutlar, Boyutsal ve Geometrik

Toleranslar

Boyutlar, boyutsal ve geometrik toleranslar iin,

sipariteki resimlerde veya uyguland durumlarda ilgili

standartlarda verilen deerler geerlidir. Bu husustaki

ayrntlar sipari dokmanlarnda verilecek ve srveyrebildirilecektir.

6. Szdrmazlk

letme akkan tarafndan i basnca maruz olan veya

zel surette szdrmazlk gerektiren tm dkm

paralara, belirtilen test basnlarnda szdrmazlk testi

uygulanmaldr.

7. Dkm Malzemesi ile lgili Genel stekler

7.1 Kimyasal bileim

Aksine bir anlama yaplmadka veya standartlarda

aksi belirtilmedike, kimyasal bileim retici tarafndan

belirlenecektir. retici, kimyasal bileimi, gerekli

karakteristiklerin elde edilmesini salayacak tarzda

semelidir.

7.2 Mekanik zellikler

B ve C'deki tablolarda veya uyguland durumlarda ilgili

standartlarda belirtilen deerler testler sonucunda

salanmaldr.

zel kalite nodler dkme demirler iin belirtilen darbe

enerjisi, 3 test parasnda llen ortalama deerlerle

salanmaldr.

8. Testlerin Genel Talimatlar

8.1 Kimyasal bileim testi

Gerektiinde, retici her ilem grubunun (potann)

kimyasal bileimini belirlemeli ve bu konu ile ilgili bilgileri

srveyre vermelidir.

8.2 Mekanik zelliklerin testi ve test

paralarnn seimi

8.2.1 Mekanik zellikler ekme testi ile

kantlanmaldr. Darbe enerjisi istenilen zel tip nodler

dkme demirler iin, entik darbe testi de yaplacaktr.

8.2.2 Her dkm veya birim test miktar iin, gerekli

testlerle olas yenilenecek testlerin yaplabilmesine

yetecek miktarda rnek malzeme salanacaktr.

8.2.3 Eer ayr dklm rnekler kullanlacaksa,

bunlar dkm para iin kullanlan malzemeden

yaplm kalplarda dklmelidir. rnekler, scaklklar

500C'n altna dmeden nce kalptan

karlmamaldr. Souk kalp dkmnde, santrifj

dkmde ve kontin dkmlerde, test rneklerinin

seimi hususunda TL ile zel olarak anlamayaplacaktr.

8.2.4 Tm rnekler, temsil ettikleri dkm paralar

ile kolaylkla ilgi kurabilecek tarzda markalanacaktr.

8.2.5 Dkme parann sl ilem yaplm halde

tesliminde, rneklere de sz konusu dkmlerle birlikte

sl ilem uygulanmaldr.

8.2.6 Seri olarak retilen dkme paralarda, retici,

TL ile anlamak suretiyle edeer test yntemlerini

kullanabilir. Bu durumda, retici mamuln

karakteristiklerini bir ilk tip testi ile kantlamal ve

karakteristiklerin deimemesi iin devaml kalite

kontroln salamaldr.

9. Yzey Dzgnl ve Boyutlarn Kontrol

retici her dkme paray yzey dzgnl, boyutsal

ve geometrik toleranslara uygunluk ynnden kontrol

etmeli ve sonra son kontrol iin srveyre sunmaldr.

Bu amala, dkmn yzeyi kalplama malzemesinden

arnm ve kontrol iin uygun bir ekilde hazrlanm

olmaldr. entme ve ekilemeye, bu ilemlerin yzey

hatalarn gizlemedii durumlarda msaade edilir.


3/7

A,B Blm 7 Dkme Demirler 7-3

10. Tahribatsz Muayeneler

Genel olarak, tahribatsz muayeneler siparite istenilen

durumlarda yaplacaktr. Bunun dnda, dkmlerin

hatalardan arnm olduu hususunda hakl bir tereddt

meydana geldiinde, srveyr uygun bir tahribatsz

muayene yaplmasn isteyebilir.

11. Hidrolik Basn Testi

stenilen durumlarda, dkm paralara hidrolik basn

testi uygulanacaktr. Testler, srveyrn gzetiminde ve

mmknse kaba ilenmi dkm parada yaplacaktr.

Aksi belirtilmedike, test basnc alma basncnn 1,5

katna eit olacaktr.

12. Test Parasnn stekleri Salayamamas

Durumunda Testlerin Yenilenmesi

Eer ekme veya entik darbe testinde, test paralar

gerekli deerleri salayamazsa ve entik darbe testinde

bir tekil deer spesifikasyonda msaade edilen deerin

altnda kalrsa, birim test miktarnn veya dkmn

reddedilmesinden nce, Blm 2, H'da testlerin

yenilenmesi iin belirtilen yntem uygulanabilir. Ek test

paras, orijinal test paras ile ayn test rneinden ya

da dkm veya birim test miktarn temsil eden dier

rneklerden alnacaktr.

13. Belirlenme ve Markalama

13.1 retici, her dkm parann orijinal eriyiini

bulmaya olanak verecek bir izleme sistemi

dzenleyecek, bunu istek durumunda srveyre

kantlayacaktr.

13.2 Son kontrolden nce, tm dkm paralar

retici tarafndan en az bir yerden, aada belirtilen

ekilde markalanacaktr:

a) Dkme demirin kalitesi,

b) Eriyik numaras veya retim prosesini ters ynde

izlemeye olanak veren bir marka,

c) retici ad veya markas,

d) Uygulanan durumlarda, test basnc,

13.3 Seri olarak retilen dkm paralarda,

yukarda belirtilenlerin dnda markalama yaplmas

hususunda srveyr ile anlamaya varlabilir.

14. Sertifikalar

retici, her teslimat iin srveyre en az aadaki

ayrntlar ieren bir sertifika vermelidir:

a) Mteri ve sipari numaras ile biliniyorsa proje

numaras,

b) Dkme demir kalitesi,

c) Eriyik numaras ve belirleyici marka,

d) Eriyik bileimi (kr dkme demir iin gerekli

deildir),

e) Teslimdeki arlk,

f) Uygulanan durumlarda, sl ilemin tipi,

g) Uygulanan durumlarda, hidrolik basn testindeki

test basnc,

h) Mekanik testlerin sonular.

B. Nodler Dkme Demir

1. Kapsam

Bu kurallar, mekanik zellikleri Tablo 7.1'de gsterilen

kullanm ve testi normal evre scaklna uygun olan

fitingler, flenler, muhafazalar, balklar, krank aftlar,

bed-pleytler ve benzeri paralar gibi makina ve boru

devre elemanlar retiminde kullanlan nodler dkme

demirlere uygulanr.

Dkm paralarnn yksek alma scaklnda veya

genelde 0Cn altndaki dk scaklkta kullanlmas

halinde, istekler iin TL ile anlamaya varlmaldr.


4/7

7-4 Blm 7 Dkme Demirler B

2. Uygun Dkme Demir Kaliteleri

Aada belirtilen dkme demir kaliteleri kullanlabilir:

2.1 DIN 1693 standardnda belirtilen zellikleri olan

nodler dkme demirler.

2.2 Madde 2.1'de belirtilen kalitelere edeer ve

madde 4.2 - 4.4'deki istekleri salayan dier

standartlardaki nodler dkme demirler.

3. Teslim artlar ve Isl lem

3.1 Madde 2.2'de belirtilen zel durumun dnda,

dkme demirler dkldkleri halde ve sl ilem

uygulanm olarak teslim edilebilirler. Isl ilem tr

onay testleri srasnda belirlenecektir.

3.2 Dkme demir kalitesi GGG-35.3 ve GGG-40.3

olan ve Tablo 7.1'e gre minimum ekme mukavemeti

350 ve 400 N/mm2 zel kalite dkme demirlere

feritizasyon ilemi uygulanmaldr.

3.3 Dkm paralardan, boyutsal ve geometrik

kararllk ynlerinden zel istekler isteniyorsa, gerekli sl

ilemler, dkm paralarn mekanik olarak

ilenmesinden nce yaplacaktr.

Dkm gerilmelerinin giderilmesi veya dorultma

amacyla yaplacak sl ilemler, karakteristiklerin

deime durumu nedeniyle, 550C'a kadar olan

scaklklarda yaplacaktr.

4. Malzeme ile lgili stekler

4.1 DIN 1693'e gre nodler dkme demir

Standartta belirtilen ve madde 4.3 ve 4.4'teki isteklergeerlidir.

4.2 Dier dkme demir kaliteleri

4.2.1 Minimum ekme mukavemetine bal olarak

dkme paralarn, Tablo 7.1'de belirtilen mekanik

karakteristikleri testlerle salanmaldr. Belirtilen Brinell

sertlik deeri bilgi iindir.

4.2.2 zel kalite dkme demirler Tablo 7.1'de

belirtilen gerekli darbe enerjisi deerlerini salamaldr.

4.3 Grafit yaps

retim yntemi grafitin %90'nn nodler formda

kelmesini salamaldr. Kalan grafit en az atal

grnml (crab-like) formda olmaldr.

4.4 Metalik yaps

Metalik ana madde Tablo 7.1'deki yapya sahip

olmaldr. Ferritik kalitedeki perlit oran %10'u geemez.

5. Testler ve Testlerin Kapsam

Aada belirtilen testler yaplacaktr:

5.1 Kimyasal bileim testi

retici, her ilem grubunun (potann) kimyasal bileimini

belirlemeli ve srveyre bildirmelidir. Analiz raporu en

az aadaki elementleri kapsamaldr:

C, Si, Mn, P, S ve Mg ile gerekli karakteristikleri

salamak zere eklendiinde Ni ve Cu.

5.2 ekme testi

5.2.1 ekme mukavemeti, %0,2 uzama snr ve

kopma uzamas

deerleri ekme testi ile belirlenecektir.Ferritik kalitelerde, %0,2 uzama snr yerine, test

makinasnn izdii eri yardm ile akma noktas

belirlenebilir.


5/7

B Blm 7 Dkme Demirler 7-5

Tablo 7.1 Nodler dkme demirlerin mekanik zellikleri ve yaps

Darbe enerjisiMetalik ana madde

yaps

Minimum ekme

mukavemeti

Rm(1)

[N/mm2]

Rp0,2

[N/mm2]

min.

A5

[%]

min.

Sertlik

HB 10 (2)

min.KV (3)

[J] min.

Test scakl

[C]

Normal

kaliteler

370

400

500

600

700

800

230

250

320

370

420

480

17

12

7

3

2

2

120-180

140-200

170-240

190-270

230-300

250-350

-

-

-

-

-

-

Ferrit

Ferrit

Ferrit/perlit

Ferrit/perlit

Perlit

Perlit/sorbit

zel

kaliteler

350

400

220

250

22 (4)

18 (4)

110-170

140-200

17 (14)

14 (11)

+20

+20

Ferrit

Ferrit

(1) Dkme parann minimum ekme mukavemeti, tablodaki iki deer arasna gelirse, istekler enterpolasyonla bulunabilir.(2) Deerler bilgi amacyla verilmitir. Test isteklerine bal deildir.(3) 3 Charpy V test parasnda llen ortalama deer. Bir tekil sonu ortalama deerin altnda olabilir, ancak parantez

iindeki minimum deerden az olamaz.(4) Birlikte dklen rneklerde, uzama %2 az olabilir.

5.2.2 ekme testi iin, ekil 7.1 ve 7.2'de gsterilen

U veya Y formundaki rnek paralarndan bir test

paras alnacaktr. Bu rnek para, dkme para ile

birlikte veya ayr olarak dklebilir. rnek parann

ekli, normal olarak standart U veya 25 mm. kalnlkla

Y2 tipine uygun olmaldr. zel durumlarda, farkl

boyutlara sahip rnekler kabul edilebilir. rneklerin

hazrlanmas aadaki isteklere baldr:

a) Birlikte dklen rnekler kullanldnda, ayn

ilem grubundan (potadan) beher 2000 kg'lk

ilenmemi arlk iin en az bir rnek paras

alnr;

b) Ayr dklen rnekler kullanldnda, ayn ilem

grubundan (potadan) 1000 kg'lk ilenmemi

arla kadar olan miktarlar iin en az bir rnek

paras alnr. Eer ilem grubunun (potann)

arl 1000 kg' geerse, beher ek 2000 kg iin

bir rnek dklecektir;

c) Dkm birden fazla ilem grubunu (potadan

dklmeyi) gerektiriyorsa, uygulamaya bal

olarak, (a) veya (b) ye gre her grup (pota) iin

rnek alnacaktr;

d) Isl ilem uygulandnda, birlikte dklm

rnekler, sl ilemden sonra alnmaldr. Ayr

dklm dkm rneklerine dkme para ile

berabersl ilem uygulanmaldr.

Boyutlar Test paras yeri

a = 25 mm. Z = ekme test paras

b = 90 mm.

c = 40 mm. K = entik darbe test paras

h = 100 mm.

Lt=125 mm.

ekil 7.1 U Tipi rnek

5.3 entik darbe testi

Dkme demirler iin darbe enerjisi istenildiinde,


6/7

7-6 Blm 7 Dkme Demirler B,C

deerler, belirtilen test scaklklarnda Charpy V-entik

test paralarnda yaplan entik darbe testi ile belirlenir.

Testlerin yaplmas iin, 5.2.2'de belirtilen her bir

rnekten bir test paras seti alnacaktr. DIN 1693'e

uygun dkme demir kalitelerinde DVM test paralar,

ilerideki uyarlara kadar gz nne alnacaktr.

5.4 Yzey dzgnl ve boyutlarn kontrol

retici, her dkm parann yzey dzgnln,

boyutsal ve geometrik toleranslara uygunluk ynnden

kontrol edecek ve daha sonra dkmleri son kontrol iin

srveyre sunacaktr.

Test paras yeri

Z = ekme test paras

K = entik darbe test paras

lgili tipler iin rneklerin boyutlar [mm]Boyutlar

Y1 Y2 Y3 Y4

12

40

20

135

25

55

40

140

50

100

50

150

75

125

65

175

a

b

c

h

Lt Test parasnn boyuna gre

ekil 7.2 Y Tipi rnek

5.5 Metalografik muayene

Krank aftlar ile, spesifikasyonda belirtildii takdirde,

dier paralar iin her bir ilem grubunun (potann)

yaps kontrol edilecektir. Bunun iin gerekli test

paralar, kullanlm olan ekme test paras

ularndan alnabilir. Test parasnn, dkm ileminin

sonuna doru alnmas artyla, rnek alma ile ilgili

olarak daha farkl anlamalar yaplabilir.

5.6 Manyetik toz muayenesi

lenmesi tamamlanm krank aftlarnn, manyetik toz

muayenesi yaplacaktr. Bu amala, gerekendurumlarda, ilenmemi yzeyler teste hazrlk iin

talanmaldr.

C. Kr Dkme Demir

1. Kapsam

1.1 Bu kurallar, gerekli mekanik zellikleri Madde

4.1'de belirtilen, fitingler, flenler, muhafazalar, balklar,

dili gvdeleri, bedpleytler, silindirler ve benzeri paralargibi makina ve boru devre elemanlar retiminde

kullanlan kr dkme demirlere uygulanr.

2. Uygun Dkme Demir Kaliteleri

Aada belirtilen dkme demir kaliteleri kullanlr:

2.1 DIN 1691'e uygun, GG-10 ve GG-15 kaliteleri

dndaki kr dkme demir.

2.2 Madde 2.1'de belirtilen kalitelere edeer ve

madde 4'deki istekleri salayan dier standartlardaki kr

dkme demirler.

3. Teslim artlar ve Isl lem

Mekanik olarak ilenebilirlik veya geometrik ve boyutsal

kararllk ynlerinden zel isteklere bal olarak sl

ilemin gerektii durumlar hari olmak zere, dkme

paralar, dkldkleri halde veya sl ilem uygulanm

olarak teslim edilebilirler.

4. Malzeme ile lgili stekler

4.1 Mekanik zellikler

Dkme paralar, normal olarak, aadaki minimum

ekme mukavemetlerinden (Rm) birine sahip olacak

ekilde teslim edilirler:


7/7

C Blm 7 Dkme Demirler 7-7

200 N/mm2

250 N/mm2

300 N/mm2

350 N/mm2

Dkme paralarn minimum ekme mukavemetinin

Documents

Dokme_demirler