Upload
sach-tinh-ha
View
214
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
8/20/2019 Dong Nam a - Su Lieu Va Van de - Gs Luong Linh
http://slidepdf.com/reader/full/dong-nam-a-su-lieu-va-van-de-gs-luong-linh 1/6
H
DO NG NAM A SU LIEU VA VAN DE
LUONG NINH
N
ghien cflu Lich sit va Van hoa
Ddng Nam A thdi cd le til nhien la
phai dfla vao nhflng ngudn tai lieu khac
nhau;
1. T ai l i eu d e tha 'y, dap vao m at ngay
la nhflng ghi chep chfnh thflc, tai chd cua
chinh quyen ud chdc sdc bdn dia, dfldng
nhien cflng la nhflng tai lieu dang tin cay
nha't. Dd la nhflng ghi chep tfl thdi xa xfla,
tham chf tfl thdi ngfldi ta mdi bat dau cd
chfl viet, dflng de viet/khac van bia hoac
viet/vach tren la. Id ba-la-sa hay la cg,
Mud'n sii dung dflcic, lai phai biet dgc.
Nhan loai mai mai ghi nhan cdng lao cua
J. Prinsep da giai ma dflde chfl Brahmi
(1837) W.Jones da nghien cflu, dgc, dich
va phd bien chfl Sanskrit la nhflng van tfl
cd An Do (1784).
Sau dd, each nhau khdng xa lam, cac
dan tdc ban dia Ddng Nam A hgc, sif dung
chfl cd An Do da sa ng tao chfl viet ciia
minh nen tie'p theo cflng la cac tai nang
va cdng sfle giai ma nhflng chfl viet ban
dia ma de'n dd cdn la dieu ky la, bf dn vdi
moi ngfldi:
a/ E.Aymonier (1883) Quelques notions
sur les inscriptions en vieux Khm er.
hi E. Aymonier (J .A.I891) Premiere
etude sur les inscriptions Chames
d L.Finot (B.E.1915) Les inscriptions
du Musee de Ha noi- Recherches sur la
Litterature Laotienne v.v.
Rdi tfl dd, ta cd hang pho sach in ban
dap,
phien am va thif dich van bia;
Ve Cambo' t , cd:
- Georges Coedes; Inscriptions du
Cambodge (IC) Vol.1, Hanoi 1937-Vol.IV
Pans 1952,Vol .Vin,Paris 1996.
R.C. M.a}umdaT-Inscriptions of
Kambuja,
Calcut ta ,
1953,
558 pages, lisle
of 193 insc rip tio ns ; Ch i gdm m gt sd' bia,
trin h bay dfldi d an g k ha c: m gt so' bia cd
phan nguyen ban chfl Sanskrit, dich mgt
doan, phan ldn la tdm tat ndi dung bia. Co
mat toi vdi nhflng ai mud'n tham khao, tra
cflu nguyen van Phan; nhflng cac bia hau
nhfl deu thie'u phan Khmer cd, thfldng cd
khdng it hdn 1/3, ma day lai la phan ndi
ve td chflc den, vat cflng, rudng vfldn, nd
le ,
v.v. Dfldng nhien, cdng trinh cua
G.Coedes ldn hdn ga'p 10 ldn.Theo thd'ng
ke,
de'n nam 1923: G. Coedes& H.
Parment i e r - Inuentaire des inscriptions
du Champa et du Cambodge, Hanoi 1923,
thi bia Cambdl da cd 565 ban, de'n nay cd
* GS. LUdng Ninh, Vien Khao cd hoc
8/20/2019 Dong Nam a - Su Lieu Va Van de - Gs Luong Linh
http://slidepdf.com/reader/full/dong-nam-a-su-lieu-va-van-de-gs-luong-linh 2/6
10
Nghien cim Dong Nam A 5/2009
ganlOOO ba n, bia C ha m pa cd 170 ban , nay
cd hdn 200 ban.
Ve Cham pa co:
- A. Ba rth et A. Bergaign e- Inscriptions
sanskrites du Cambodg e et du Campa,
J.A. 1888;
- Louis Finot Notes d'Epigraph ie
Indochinois,
Ha noi, 1916,
- R, C. M aju m da r - Champa - Gyan
Pubhshing House, New Delhi, 1927 la
mgt cdng trinh nghien cflu kha toan dien
ve Champa, cd 267 trang, va mdt phan
gidi thieu 130 minh van Champa (tr .2-
270) Van cd mdt dieu ly thfl d tac gia nay
la cac minh van deu cd in phdn chfl
Sanskrit , phan gidi thieu ndi dung bdng
tie'ng Anh, nhflng khdng cd phdn chfl
Cham cd, ndi ve td chflc va ddi sd'ng vat
chat cua den. Phan gidi thieu tren day
cflng cho tha'y mdt ngudn tai lieu khac cua
cac hoc gia An Do, chu yeu ciia Majumdar
R.C, nhflng de nghien cflu tha'u dao, nha't
la ve ddi sd'ng kinh te-xa hdi thi van bia la
mdt loai hinh tai lieu quy, tham chf la duy
nha't ve mdt sd' mat ddi sd'ng d mdt so' ndi,
nhflng lai chi cd the khai thac dflde qua
cac sflu tap van bia ciia cac hgc gia Phap
Tiep den nhufng ndi khac:
- Epigraphia Birmanica (EB) in Pe
Maunt in and Gordon H. Luce;
Inscriptions of Burm a- Oxford University
Press 1931,1939,1956.; EB 1-part II: Old
Burma-Early Pagan
- Pe Maung Tin and Gordon H. Luce:
The Glass Palace Chronicle'
Rangoon Universi ty Press , 1960.
- Emi l Forchhammer- Inscriptions of
Pagan, Pinya and Ava, Rangoon, Burma
1899.
- H.L. Shorto, The 32 Myos in the
Medieval Mon Kingdom - SOAS London
1963.
- Halliday; Les inscriptions Mon du
Siam, BE FE O XXX
- E. Guillon -
Recherches sur quelques
inscriptions M on,BE FEO 1974.
- Camille Notion';
Annales du Siam
I-
n i .
Pans 1926.
- Robe rt Lin ga t - Chronique du Siam,
Hanoi 1932.
- Georges Coedes - Receu il des inscrip
tions du Siam, Bangkok 1924
- Georges Coedes - Les inscriptions
malaises de Srivijaya, BE FE O XXX.
- J. Ph .Vogel, The earliest inscriptions
of Jaua; Oudheidk. Dienst Nederl , Indie I ,
1925.
2.
Ta i l i eu ghi chep
cua ngfldi dfldng
thdi, la ba n d ia h ay nflde ng oai - Tro ng dd
phai ke trfldc tien la nhflng ghi chep ctia
chfnh sii Trung Hoa.
Ngfldi Trung Hoa cd thdi quen tfl sdm
cif cac phai bd de'n cac nfldc/vflng mien d
Ddng Nam A va cac ndi khac, de tim mdi
budn ban hay kiem nguyen vat l ieu. Cac
phai bd nay vfla tuyen truyen/gidi thieu
ve sfl vi dai cu a thi en tri eu va cd le
cflng cd ca qua cap la de ldi keo ma ve sau
dflde ggi la th dn p htic, cdng na p , N hflng
phai bd nay thfldng la nhflng ngfldi cd hoc,
di ve thi bao cao ket qua ma cdn ghi chep
8/20/2019 Dong Nam a - Su Lieu Va Van de - Gs Luong Linh
http://slidepdf.com/reader/full/dong-nam-a-su-lieu-va-van-de-gs-luong-linh 3/6
Luang Ninh - Dong Nam A - sd lieu vd vdn de
1 1
l a i n h a t k y h a n h t r i n h d e l a m t a i h e u c h o
nhf lng quan he ve s au , rd i t rd thanh
n h f l n g / I / e s
documents
ch o ca c bg chf nh sif
cua cac vf ldng tneu . Cac pho s i f nay df lng
cac ta i heu dd v ie l
ve ddi ngogi,
nh f lng ndi
nao than phuc , nd i nao c f l s f l than den
cdng nap, nam nao, ta la i ndi dd ra sao ,
pha i nhan l a kha day du , he tho 'ng , nd i
nao nh ieu t a i l i eu th i c f lng v ie l kha ky ,
song hanh vdi th t ic luc , ghi chep ve ddi ngi
trong sudi chieu dai l ich s if , t f l Tan thfl ,
T ien Han , Hau Han th f l , qua Tam Qud 'c
chf, Ngd thfl . Tan thfl (nam 268), Td'ng
thf l (Tien Td 'ng , 420-478) , Nam Te thf l
(484), Lfldng thfl (514), Tuy thfl , Cflu
Dfldng thfl. Tan Dfldng thfl, Td'ng sif,
Nguyen s if , Minh s if , Thanh s if , cua cac
vf ldng t r i eu ta p qu ye n cf lng vdi thd i N am
ddi mfld i nf lde , cac n h a n g h ie n cflu
thfldng ggi la
Nhi thdp td (24) sd.
Ve mat
tai lieu, cac pho sif nay dflcic khen, dflcic
t in ca y d m dt so ' hgc gia , nhf ln g m gt so '
kh ac lai ra ' t ch e ba i , df la vao m dt so ' sai
sd t , phi ly , cho la kh dn g da n g t in . Nh f lng
gh i chep mang ddu dc huyen hoac , da i tdc ,
khdng the khdng cd , nhf lng cf lng cd khi la
s f l ndng can , kem hieu b ie t , me t in cua
ngf ld i thdi a 'y , nhf lng ndi chung, nhiem vu
cua hg l a gh i chep nhf lng d ieu mat tha 'y
tai nghe, phdn ldn la trf lc t ie 'p , thf lc s t i ,
n e n k h d n g t h e k h d n g s u y x e t , c a n n h d c
nhf lng ghi chep t f l mdt tha 'y ta i nghe, sau
khi d a b d c t a c h n h f l n g b a n c h e , h u y i n
hoSc d i , th i cdn la i la nhf lng s i t heu chan
thflc cua sf l chflng kien cila ngfldi dfldng
thdi cd va n boa , md t ngu dn ta i l ieu qu y
• h iem kh dn g th e coi nh e , de bd su ng cho
cac ng ud n t a i li eu k ha c .
Cho nen, da cd cac tac gia dfla chu yeu
v a o n g u d n t a i l i e u n a y , n h f l W a n g
G u n g w u t r o n g
The Nanhai Trade-The
Early History of Chinese Trade in the
South China Sea, Malaya 1958,
Singapore 1998, ndi t ie 'ng mdt thdi , hay
nhf l P . Pel l io t d ich nhf lng phan l ien quan
tf l Ngd thu den DUdng thU trong cud'n
sach va viet cud'n
Le Founan
( B E F E O
1903), ha y nhfl L . A ur ou s s ea u d ich m ay
d o a n d a i c u a
Thuy kinh chu
v a
Hdn thU
d e t r a n h l u a n v e
nUdc Ldm Ap,
chu yeu
vd i G . Maspero .
3 .
Lo a i thfl ; 3 la h i e n v a t
a/ TrUdc t ien cua h ien vat la
Tien kim
khi. Tien
la b ieu h ie n cha n th i l c va s inh
dgng kha nang , t r inh do t r ao dd i , budn
ban cua mdt thdi , mdt vf lng , ca ky thuat
df le , t r inh do va dac d iem van boa qua cac
dd an t r ang t r i , hoa van , nh f lng d ia d iem
ndm trong he thd 'ng thf ldng mai d nhf lng
ndi phat h ien df lde t ien , g i f lp nhan b ie t
thd i g ian kha ch inh xac , nh ieu kh i cd ca
n ien da i , t en vua ;
- Ro ber t S . W icks ,
Money, Markets and
Trade in Early Southeast Asia, N.Y 1992
- P h i l i p G r i e r s o n , The Origins of
Money,
Lo ndo n 1977 .
- J o s e p h C r i b b e d . .
Money from
Cow ries Shell to Credit Card
London
1986
- W a l t e r C . N e a l e ,
Monies in Societies,
S . F ra nc i s co 1976
b / Tie 'p theo la
kien true vd nghe thudt
kien
trf lc, vfla cd th e cho bi et tr in h do ky
thuat , vat l ieu xay dUng, vf la cho b ie t ve
n g h e t h u a t . T r U d n g p h d n g K h a o c d h g c
8/20/2019 Dong Nam a - Su Lieu Va Van de - Gs Luong Linh
http://slidepdf.com/reader/full/dong-nam-a-su-lieu-va-van-de-gs-luong-linh 4/6
12
Nghien cifu Dong Nam A 5/2009
T r f ld n g V i e n D o n g B a c c o H . P a r m a n t i e r
la mgt k ien t ru e s fl cd b a n g cap , n en v ie t
k ien t rf lc gach C h a m p a r a t cd ng he , vf
nhf l ha ng gac h xay g ia t cap th e na y th i
t i e p t h e o , n d p h a i u d n t h a n h v d m n h f l t h e
n a y . . .
c /
Hien vgt khdo cd hgc
cd y ng hfa da c
bie t quan t rgng ma a i cf lng da tha 'y .
H ie n v at d ao d dfldi da ' t len la m gt lo ai
ta i l ieu go'c h i en nh ie n , ndi len t r in h do
kinh te (ky thuat san xua ' t ) , ddi sd 'ng (v iec
s i f dung, chang han bat vang, bac , l f ld i
c u dc d d n g , t h a n h k i e m s a t , k h a c n h a u m d t
t rd i mdt vf le ve thdi g ian va ca khdng g ian
lich scf) . Ddng thdi nd cung xac nhan, cd
h a y k h o n g , d u n g h a y s a i n h f l n g t r u y e n
k e ,
ca nhf lng d ieu ghi chep t rong thf l t ich
cd; cudc dao d Prome ciia L. Be ylie xac
n h an d en dau , mf lc do ng he nd i ve t h a n h
th i Sri Ksetra, va cudc dao Beithano cua
Jan ice S ta rgard c f lng xac nhan den dau ve
th an h th i cd t r e n bd sdng S i t t a ng .
H an g Ida t cudc dao khd o co d U T ho ng ,
K h u B u a , L o p B u r i , C h a n s e n , C h a i n a t d a
cho tha 'y t r in h do p h a t t r i e n cua ha lu u
sdng Me Kdng t rong mdi quan he vd i
VUdng qud 'c Phf l Nam. Cf lng nhu cudc dao
kh ao cd kh u 15 gom B inh D i nh (Gd S an h)
mdi kh an g d inh ve m dt t r i nh do s a n xua ' t
gd 'm cua vUdng qud 'c Champa, the 'ky XIV.
Dieu dd q ua n t rg ng h ie n nh ie n de'n mf lc
m dt sd ' tac g ia ng hi en cflu ve D dn g Na m A
d ch au Au c flng da n n h i eu t a i l i eu kh ao cd
hgc,
tham chf cdn khoe da tham g ia euge
dao nay , khac , cho dang t in , tuy cdng v iec
cua dng t a chang d inh dang g i de 'n khao cd
ca. Hoac nhf l J . Boissel ier chu t r i va v ie t
bao cao ve cudc kha i qua t U Thong , doan
d inh l inh t inh , nhUng la mdt g iao sU nghe
t h u a t h g c d D a i h g c P a r i s , n h f l n g g i d n g
v i e t v e n g h e t h u a t C h a m p a t h i k h a .
C d n g t r i n h c u a C h . H i g h a m - £ a r / y
Cultures of Mainland Southeast Asia,
R i v e r B o o k s 2 0 0 2 , 3 7 5 t r a n g , t r i n h b a y
Tien sif, Sd sif va sd ky Lich sif Ddng Nam
A luc d ia df la t ren khao co hgc cd nghe va
dang t in cay .
d / Ve Ddng Nam A, khdng nen bd qua
n h f l n g n g h i e n c f l u v e k y t h u a t t a u thuyen
vd nghe hdng hdi .
K e n n e t h M e P h e r s o n -The Indian
Ocean, A History of People a nd the Sea
Oxford New York 19 93 , 317 t r an g ;
Cf lng khong nen bd qua nh f lng va 'n de
ve
ddn cU, tdc ngUdi.
Va'n de Ngfldi
Nam A
ud ngUdi Nam Ddo
gay bf le xuc va thao
lu an cd de de 'n ca th e ky XX va n ay sa ng
th e ky XXI v a n chfla n ga ngfl . Tdi cd 5 bai
da nh so' N am A
vd Nam Ddo 1 2 3 4 5
d a n g N C L S v a K H X H m i e n T r u n g , g i d i
th ieu va 'n de , neu van de va g ia th ie t , chd
sfl trao ddi t iep,
el
N h f l n g c o n g t r i n h c h u y e n b i e t c u n g
cap nhf lng h ieu b ie t chuyen s au , dd i kh i
xen l an ca t a i l i eu gdc , nh f lng van ban ,
h i e p d i n h , n h f l n g q u y e t d i n h .
V l n h f l J o h n K e a y -
The Honourable
Comp any: A History of English East India
Company,
N .Y . 199 3 , h ay ng h i en c flu ve
C a m p u c h i a t h i k h d n g t h e k h d n g c h u y
c d n g t r i n h c u a B . P . G r o s l i e r - P o f / r
une
Geographic historique du Camb odge
v a
nhf lng bao cao khao s a t c i i a E .F .E .O ve do
nghieng 30° c t ia bd Bien Hd, cd t inh cha ' t
q u y e t d i n h c a n e n k i n h t e n d n g n g h i e p
8/20/2019 Dong Nam a - Su Lieu Va Van de - Gs Luong Linh
http://slidepdf.com/reader/full/dong-nam-a-su-lieu-va-van-de-gs-luong-linh 5/6
Lucmg Ninh - Dimg Nam A - sd lieu vd vdn de
13
cua xfl sd nay tf l thdi xa xfla cho de'n ngay
n a y , n h f l P . P a r i s v d i
Orientation et
alignements des temples Khmers-
B E F E O
X L I , 1 9 4 1 , d a c b i e t , V i c t o r G o l u b e w :
VHydraulique urbaine et agricole a V
Epoque des rois d Angkor Hanoi,1940,
B.E.I 1941, 1,
h a y n h f l n g c d n g t r i n h c u a
cac ch uy en gia ve nflde ho ac vflng , nh fl
ve Tha i ; P .
Lefeure Pontalis - L'Invasion
Thai en Indochine,
T ' o u n g p a o , V o l .
7 ,1987 hay Luce G. H v e M i e n The ancient
Pyu
R e s . S o c 1 1937. Nhf lng s ach v ie t can
de'n ta i l ieu gd'c ve M i a n m a kh dn g bao g id
v a n g m a t Luce G. H.
Tfl nhflng tai l ieu dd, xin thif neu len
nhu mdt de xudt
ve sv phdn ky Lich sd
Dong Nam A.
N e n n g h i t h e m , T i e n s t i D d n g N a m
A v ie t ch un g khd l a m , vi cd s ti kh ac n h a u
ve thdi g ian va dac t r f lng g i f la Hai dac vdi
Luc dia, gif la nflde nay vdi nflde khac,
chdng ban nhf l g i f l a Lae ,vd i Tha i Lan va
cac nf lde . Tdi lam, chi neu may net ngan
ggn rdi chu yeu dfla vao tflng nflde. Tfl
Lich sf l , cd the cd cac giai doan sau day;
1- The'ky I- VII: G i a i d o a n h i n h t h a n h
cac qud'c gia sd ky d ca lu c dia va h a i d ao ,
trong dd, Phfl Nam cd vi tr i dac biet , thf lc
te da df lde thf la nhan ve mat khoa hgc, la
ddu mdi thUdng mgi qudc te,
rdng ra th i cd
ngfld i co i la t ru n g t a m l ien the g id i . y
k ien th i tuy , toi t a n t h a n h y cua Ch .
H igh am , md t nh a k ha o cd. Va 'n de th i e t
che chinh t r i , td i cho la W. Wolters va ca
M. Vic ker y nh in df ld i con m dt cha u Au,
hdi qua, td i da phe b inh va dang v ie t , ly
gia i ro hdn , C h in h nd cdn cd vai t rd xuc tac
kinh te va vfin hoa de md dUdng cho s i i ra
ddi ci ia hang loat qud'c gia sau khi nd ket
thflc vai trd.
2-
The ky VII X: T d i p h a n v a n r a t
nh ie u , cd ne n ca t nhd d th e ' ky X (?) nhf lng
rdi to i tha 'y van la can th ie t , la mgt mdc,
v di sfl h i n h t h a n h / p h a t t r i e n c u a C h a n
La p va tgc K hm er , c ii a D va rav a t i va
H ar ip un ja ya c i ia ngUdi M dn d ha luu M e
N am , cua S r i Kse t r a d T ru ng va ha lUu
I r r a w a d i v a c u a C h a m p a . G i a i d o a n n a y
ke t thflc va m d ra va o th e ky X vdi sfl x u a l
h ien va bat dau mdi quan he l ich s i f , nhf l
so' p h a n , l a C a m p u c h i a , C h a m p a tfl
Vi jaya va Dai Viet . Ddi khi , td i khong gat
bd khdi suy nghi t rong dau ve Lich s i t ,
nh f lng quan he , nh f lng duyen phan , nd i
t h e o e a c h c u a n h a P h a t , t h a m c h i s o ' p h a n
cua Lich sif.
The ky X •
XIII:
Lai mgt sfl chia
nhd, nhflng duyen phan l jch s if gi ma 3
nflde m an h n h a l Dd ng Na m A luc d ia , ca
toan Ddng Nam A nf la , la i xung dot k ich
l ie t vdi n h a u the o t f lng ddi , qu an he song
phf ldng , t ra n h n h a u ca i gi de rd i 2 /3
n f lde , l a Campuch ia va Champa k ie t que ,
dan ru t lu i khdi vf l dai , nhf lng de la i mgt
lan cudi va v inh v ien nhf lng d i san van
hoa qui g ia cho nhan loai .
4- The ky XIII-XV
G. Co ede s b i nh lu an ra n g Lich sif the
gidi d th e ky 13 die n r a dfldi da'u an cu a
ngUdi Mdng Cd. Chfl
signe ,
trfldc day tdi
dich la ddu hieu, na y ng hi la i , d ich la ddu
dn, cd ve sa t hd n. Xin de cho cac n h a s if
hgc b inh luSn ve y nay . Df l la g ian t iep ,
CUOC x am la n g ctia ngfldi M dn g Co da la m
thay ddi kha nhieu dien mao l ich s if d If lu
8/20/2019 Dong Nam a - Su Lieu Va Van de - Gs Luong Linh
http://slidepdf.com/reader/full/dong-nam-a-su-lieu-va-van-de-gs-luong-linh 6/6
14
Nghien cim Dong Nam A 5/2009
vUc I r r a w ad i , ca d J a v a , ldn d au t i e n cd sU
tac dgng tf l luc dia ra de 'n dao, nha' t la cd
sf l ddn day, dan de 'n cudc th ien d i cua
ngUcfiThay / Tay xud'ng lf lu viic cac song
Me Nam, Me Kdng , ca sdng Da , s f l h inh
thanh cac quo 'c g ia mdi cua dan ndi t ieng
Tay
d vf lng nay va t f lng bf ldc th a m gia va o
ddi sd 'ng k i nh te ', va n bo a, ch in h t r i m gt
e a c h m a n h m e t r o n g k h u v i l c .
5- The'ky XV •
T h e k y 15 d a n g d a n h
mgt chUdng r i eng , nd i ve mgt
bUdc ngoat
cd t fnh cha t qu i lua t , m d t b ie u h ien du ye n
phan c i i a L ich s i i , Che do phong k ien chau
Au kh i ing hoang va s e t an r a . Che do
ph ong k ie n d ch au A , ca nh f lng nd i m an h
nha ' t cung da cd dau h ieu chf lng la i va
chuyen b ien . Hay l a v i nd song da l au , da
gia, de 'n da y cdn p h a i lot da ? Vi loai
ngf ld i van cdn, va 1000 nam chi la
1/1000
c u a
Hom o Erectus vk
n eu so vdi
Hominoid
th i l a i ch i bdng 1/20.000.
Sfl b ien ddi lo t da na y la i b at d au
b a n g sfl p h a t m i n h r a k y t h u a t d d n g t a u
cd b an h l a i , l a ba n , ng he ha n g ha i s au
hang the ky d i ven b ien , md ra mgt qua
t r inh ch inh phuc b ien va nh f lng mien da ' t
mdi. Ai vfldn ra bien lam chu dflde thi ke
ay s e thang . Cac nha s i t hgc ph f ldng Tay ,
bat dau t f l
G.Coedes ldy mdc ndm 1511,
Bd chinh phuc Malaca ldm mdc ket thuc
thdi Cd (Trung dgi),
b a t da u thd i ky mdi
(Can dai ) , df lng la mdi , thdi ky Chu nghia
Th t ic dan- b ieu h ien ddu t i en cua Ch i i
n g h i a T u b a n
6- Chu nghia thilc ddn
ng ud n goc va
sU xam n h ap Ddn g Na m A -TrUdc day , kh i
b ien soa n Lich sif D dn g Na m A la n ddu ,
na m 1983 , Nxb Dai hgc -TH CN , to i the o
mdt k ieu c t i a ngUdi Phap , b ien soan r i eng
tf lng nf lde va de 'n Chu nghia Tht ic dan th i
chi ke vai t ran danh la coi nhf l da chiem
xong. Neu nhf l the th i ch i nen ggi ten sach
la Sd gi an Lic h sif cac nflde Dd ng N am A ,
thf lc te cung khdng phai la cac nf lde ma la
m dt sd' nflde. Dd la sfl b a n ch e cu a thdi
dai , cua ban than td i ve h ieu b ie l , va ve ly
luan cua 25 nam t r f ldc . Den lan gar i day ,
n am 2006 , t a i ba n 20 07 , 08 , va dang
chudn hi tai ban lan 4, da cd mdt bfldc t ien,
t r inh bay chung l i ch s i f khu v f le thanh mgt
th e thd 'ng nha ' t , th eo la t ca t va theo
nhf lng va 'n de gdi md suy nghi , ddi hdi phai
dgc the m , Sa ch g id i th ie u n h i eu t a i li eu
gd'c, nhfl m gt eac h gidi th ie u phfl dng ph ap
sif hgc, nhfl cac tai l ieu khao cd hgc d Thai
L a n , M i a n m a , I n d d n e x i a , v . v . , c a c v a n
ban, hiep dinh, hda f ldc, thoa f ldc v.v.
Tuy nh ien , s f l xam nhap c i t a chu ngh ia
th f l c dan d ien r a kha da i , hang the ky ,
phflc tap , th i v a n chfla cd di eu k ie n dflde
chu y , vai t rd va t f ldng tac cua cac Cdng ty
thf ldn g m ai/ thf le d a n chfla dflde chfl y.
Day la chd nen bd khuyet t f l nay ve sau .
M at kha c , d ieu k ien de bd kh u ye t c flng
df lde g ia tang. Da cd mdt luan an ve l ich
s i t va va i t rd cua E . I .C . cua Le Thanh
T h u y d f l d e h o a n t h a n h , m g t l u a n a n k h a c
ve V.O.C. c i ta Hoang Anh Tua 'n da df lc ic
bao ve d H a La n , tu y ch i gdm m dt phd n
thd i g ian va khdng g ian , nhUng cd the bo
su n g th u a n Icii, ng he n di cu ng da cd mgt
luan an ve C . I .O , nh f lng td i ch i mdi nghe
nd i . Ta i ca dd l a nh f lng d ieu k ien thuan ld i
mdi , khong nen bd qua . / .