cyan magenta yellow black 1

FESTIVALI

150 artistësjellin këngënqytetareNga: DR. FEJZULLA GJABRI - FAQE 14

GAZETË E PAVARUR. NR. 5 (61). MAJ 2011. ÇMIMI: 50 LEKË. 20 DENARË. 1.5 EURO

Varfëri mbi pasuri

INTERVISTË

T’u mësojmëfëmijëve tëflasin shqipNga: DR. JORGJI MUZAKA - FAQE 8-9

LETËRSI

Miti i Mërkunëssë zezë “ditae Martë”Nga: DR. ROVENA VATA - FAQE 11

HOMAZH

LamtumirëBalzakushqiptar!Nga: ALI HOXHA - FAQE 23

Nga: NERILDA MEDA

Edhe disa ditë kanë mbetur për tëfinalizuar vitin shkollor 2010-

2011 në shkollat e vendit dhe nësytë e nxënësve arrin të dallosh dyemocione të forta: lumturinë e mby-lljes me sukses të njërës nga etapate shumta të jetës, si dhe frikën e provi-meve për në universitete. Por ndonësejanë larguar më herët nga bankat eshkollës për të përqendruar vëmend-jen e tyre drejt studimit intensiv, mat-urantët vazhdojnë të jenë në qendërtë vëmendjes, pasi kanë detyrën e vësh-tirë të kalimit me sukses të punëskatërvjeçare si dhe caktimin e studi-meve për të ardhmen.

Por edhe pse maturantët janë nëqendër të vëmendjes, ata nuk janëtë vetmit, pasi edhe klasat e 10-tadhe të 11-ta do të përballen me disasfida më të lehta, pasi janë klasat qëu është futur për herë të parë sistemii ri i vlerësimit. Një sistem i ri vlerë-simi sipas modelit perëndimor kafilluar të aplikohet dhe në vendintonë, në të gjitha gjimnazet e ven-dit. Ky sistem i ri ka çorientuar nëradhë të parë nxënësit që nuk dinëse ku të përqendrohen, pastaj dhemësuesit që janë përballur me njëgjë të re. Ky sistem konsiston në vlerë-simin e nxënësit me provime, qëmban peshën 50%, në përgjigje di-tore 40% dhe në projekte 10%. Kësh-tu që, nxënësit ndryshe nga vitet etjera, përveç provimeve duhet tëpunojnë edhe shumë projekte, tëcilat kërkojnë punë dhe përkushtim.Gjithashtu, secili nga gjimnazistëtduhet ta ketë të qartë profesionin qëdëshiron të kryejë në të ardhmen, pasiduhet të bëjë zgjedhje korrekte tëlëndëve, që do të mbajnë koefici-entin më të lartë në universitet.

Por, kudo ku ka rini - ka lumturi,ka emocione, ka dhe ankth. Na nge-let vetëm t’u japim kurajo gjimna-zistëve, sidomos maturantëve, për tëvazhduar drejt finales së këtij labir-inti. Të urojmë që maturantët tanëtë shënojnë "gol" në penalltinë e parëtë jetës së tyre, duke pasur kështumundësinë e zgjedhjes së profesion-it të dëshiruar, për t'u kthyer vlerë-simin shkollave ku kanë studiuar dhemësuesve të tyre, por edhe për t’udhënë shpresë dhe besim mat-urantëve të ardhshëm.

Suksese Maturantë!

* Gjimnaziste në gjimnazin“Sami Frashëri”, Tiranë

Market KENLaprakë, Tiranë

Tel: +355 4 22 50 480Cel. 068 20 36 394

SukseseMaturantë!

SHËNIM

Bulqiza, një minierë ari për tëtjerët dhe një plagë dhembjejepër banorët e saj. Historia eqytetit të paradoksit, aty ku nëpërpjekje për mbijetesëekonomike, njerëzit bëjnë paktme vdekjen. Plaga sociale nukkursen as një: burrat, gratë dhefëmijët...

Nga: ULKIE SINANI

Me një grup të vogël miqsh eshokësh udhëtojmë me një

fuoristradë në drejtim të qytetit tëvogël të Bulqizës. Qëndrojmë pakçaste përpara teqesë bektashiane përtë nderuar dervishin që fle aty nëbanesën e tij të përjetshme, e cila urrezikua të shembej për shkak tëhapjes së rrugës së re. Banorët

kundërshtuan që teqeja të prishej dhefalë tyre ajo qëndron si fitimtare mbitruallin në të cilin lëshoi rrënjë

shumë e shumë vite më parë. Vi-jojmë edhe ca kilometra në rrugënme asfalt që gjarpëron mes kodrash

të buta për të mbërritur në qytetin eminatorëve. Zbresim nga makina dhepasi vëmë shallet dhe dorashkat përt’u mbrojtur nga era e fortë që e kar-akterizon këtë qytet, fillojmë tëngjitemi në malin e Duriçit ku ështëdhe miniera. Na shoqëron një ven-das, rreth të dyzetepestave. Ai ështënjë qytetar fjalëpakë, por i zgjuar,njohës i mirë i zonës, banorëve dhe iminierës. Gjej rastin ta pyes për ko-hën kur është zbuluar kromi, “thesa-ri” i këtij qyteti të varfër. Ai më shpje-goi se tregtia e kromit nisi që në vitettridhjetë. “Ishin italianët që e kanëdiktuar këtë thesar që u kishte rënëpër hise pasardhësve të Kastriotëve.Hamit Boriçi, banor i fshatit Vajkaltë Bulqizës, teksa po kulloste bagëtinëgjen një gur të zi me shkëlqim gjysmë-metalik, më i rëndë nga të tjerët, tëcilin ia dorëzon një oficeri italian.Italianët kërkuan nga banorët që tëmblidhnin këta gurë të veçantë.

(Lexoni ne faqen 2-3)

Urdhri “Mjeshtër i Madh” përLiri Rashën

Liri Rasha u shfaq si një talent i rrallënë interpretimin e këngës populloredhe posaçërisht si një dukuri e rrallë

në interpretimin e këngës dibrane.Ajo hyri fare natyrshëm në skenënmadhështore të artit popullor, me

një shkëlqim vezullues dhe do tëmbetet si një relikt e përjetshme në

piedestalin historik të sajSPECIALE FAQE 12-13

NË BRENDËSI:

Gurëgdhendësiqë nderohetnë të gjithëZakynthos-in

FAQE 8

77 maturantëtqë do të nderojnëemrin e shkollës“Sarina”

FAQE 5

Vendi kupopullipërulet paradëshmorëve

FAQE 4

2 - Maj 201161nr.

DREJTOR:Rakip Suli

KËSHILLI BOTUES:Musa RiçkuShaqir SkarraBujar Karoshi

Kontribuan për këtë numër:

Ulkie SINANIBernard ZOTAJJorgji MUZAKARexhep TORTEFejzulla GJABRIXhafer MARTINIRovena VATAGjokë BECIPërparim TOMÇININaim PLAKUSelman MEZIUBujar PLLOSHTANIMentor HOXHAMevlud BUCIAli HOXHAZabit LLESHIXhelal ROÇIFaik PRENÇIShehat CAMI

Adresa e gazetës:Rr. “Zenel Baboçi”,Pall. “Ferar”, TiranëTel. +355 4 22 33 283E-mail: rrugaearberit@gmail.com

Opinionet dhe komentete botuara nuk shprehindomosdoshmërishtqëndrimin e redaksisë

botime shkencorePosta eGazetë e pavarur.Nr. 5 (61). 1 - 31 Maj 2011

Redaksia e gazetës falënderonlexuesit dhe bashkëpunëtoret e sajpër mesazhet dhe shkrimet e sjellapër botim.

Kujtojmë bashkëpunëtorët, të cilëtduan që shkrimet e tyre të botohenpatjetër në numrin e radhës, tëkonfirmojnë më parë sjelljen ematerialit në numrat e telefonit tëredaksisë ose emailin e gazetës.Shkrimet priten në redaksi deri mëdatë 20 të muajit.Gjithashtu, ju kujtojmëbashkëpunëtorëve se shkrimetderi në dy faqe daktilografikekanë përparësi botimi.JU LUTEMI, QË SHKRIMET QËVIJNË PËRMES EMAILIT, TË KENËPATJETËR ZANOREN “Ë”.Gazeta publikohet falas në internetme datë 7 të muajit pasardhës.

Ju falënderojmë që jenipjesë e gazetës!

Nga: ULKIE SINANI

Me një grup të vogël miqsh e shokësh udhë-tojmë me një fuoristradë në drejtim të qytetittë vogël të Bulqizës. Qëndrojmë pak çastepërpara teqesë bektashiane për të nderuar der-vishin që fle aty në banesën e tij të përjet-shme, e cila u rrezikua të shembej për shkaktë hapjes së rrugës së re. Banorët kundërshtu-an që teqeja të prishej dhe falë tyre ajo qën-dron si fitimtare mbi truallin në të cilin lëshoirrënjë shumë e shumë vite më parë. Vijojmëedhe ca kilometra në rrugën me asfalt që gjar-përon mes kodrash të buta për të mbërritur nëqytetin e minatorëve. Zbresim nga makina dhepasi vëmë shallet dhe dorashkat për t’u mbroj-tur nga era e fortë që e karakterizon këtë qytet,fillojmë të ngjitemi në malin e Duriçit ku ështëdhe miniera. Na shoqëron një vendas, rreth tëdyzetepestave. Ai është një qytetar fjalëpakë,por i zgjuar, njohës i mirë i zonës, banorëvedhe i minierës. Gjej rastin ta pyes për kohënkur është zbuluar kromi, “thesari” i këtij qyte-ti të varfër. Ai më shpjegoi se tregtia e kromitnisi që në vitet tridhjetë. “Ishin italianët që ekanë diktuar këtë thesar që u kishte rënë përhise pasardhësve të Kastriotëve. Hamit Boriçi,banor i fshatit Vajkal të Bulqizës, teksa pokulloste bagëtinë gjen një gur të zi me shkël-qim gjysmëmetalik, më i rëndë nga të tjerët,të cilin ia dorëzon një oficeri italian. Italianëtkërkuan nga banorët që të mblidhnin këta gurëtë veçantë. Banorët filluan të mbledhin gurëte veçantë, i transportuan me mushka në qafëne Buallit. U grumbulluan kështu 2000 tonëkrom, por italianët nuk mundën ta tërhiqninkromin në vendin e tyre. Ka qenë 14 shkurt ivitit 1948, kur një ekip inxhiniero-teknik, iardhur nga Tirana bëri të mundur që me 18shkurt të po këtij viti të dëgjohen shpërthimete para të minierave. Pikërisht këto shpërthimeshënuan dhe datëlindjen e kësaj miniere. Ar-riti të punohej në gjashtëmbëdhjetë nivele(katenëntokë) që thellë nëntokës u krijua një Bul-qizë tjetër si “urithore” e ngritur nga duart enjerëzve. Këta të fundit lanë bujqësinë që meziia merrnin mbitokës për të “shkallmuar” nën-tokën. Me vite pasi mori jetë miniera, njëminator i vjetër në këtë zanat do të kujtontese “është rrëmuar aq shumë, dikur bashkë metë burgosurit, sa qyteti pret të bjerë në çastbrenda tij”. Duhet të jetë një ndjesi e fortëkjo zhytje se dhe ne që po i ngjitemi kësajrrëpire na duket sikur sakaq do hapet toka dhedo na përpijë në thellësinë e saj. “Qyteti dofundoset, sepse poshtë tij janë hapur 16 nivelegalerish”, më kishte thënë një minator ngalagjja ime që humbi jetën në një nga galeritëe minierës. E kam kujtuar pak muaj më parëkur kam kaluar në tërmetin që e kishte epiqen-drën pak kilometra më andej. Por toka nuk kapranuar të hapet. Bulqiza ka mbetur po aty.Duket se edhe fatkeqësia ka normat e saj. Ajotë merr atëherë kur nuk e mendon. E sikur kjotë pllakoste për këta qytetarë do të quhej kob.Ndërsa ecim, burri që po na drejtonte për testoqet e kromit na tërheq vëmendjen të

Bulqiza, një minierë ari përtë tjerët dhe një plagëdhembjeje për banorët esaj. Historia e qytetit tëparadoksit, aty ku në për-pjekje për mbijetesëekonomike, njerëzit bëjnëpakt me vdekjen. Plagasociale nuk kursen as një:burrat, gratë dhe fëmijët...

Libri “Laseri në Oftalmologji” i Dr. Ali Tonuzit, është teksti i parë që botohet në fushën e

Oftalmologjisë në vendin tone për llojet dhe për-dorimet e shumta të tij në këtë fushë. Libri ështëshkruar thjeshtë, i ilustruar me shumë figura dukee bërë tekstin shumë të kuptueshëm për të gjithëgjeneratën e oftalmologjistëve dhe më gjerë.

Vitet e fundit ka pasur një shpërthim tëteknologjisë së përdorimit të laserit në fushën of-talmologjike edhe në vendin tonë, gjë që shtrontenevojën e bërjes së një teksti bazë, i cili të shër-bente për të siguruar njohuritë më të domos-doshme, për të shmangur përdorimet e gabuara epa kriter të laserit në oftalmologji.

Libri është ndarë në pesë seksione: Seksioni iparë për principet bazë dhe arsyetimi terapeutikpër laserat oftalmologjike, seksioni i dytë tregonnë mënyrë të detajuar përdorimin e laserit nësëmundjet retinale, seksioni i tretë tregon përdo-rimet e laserit për glaukomën dhe sëmundjet etjera të segmentit anterior, seksioni i katërt tregonpërdorimin e laserit për katarakten dhe kirurgjinërefraktive dhe seksioni i pestë tregon aplikacionete tjera të laserit në kirurgjinë e segmentit anterior.

Laserat tani përdoren rutinë në diagnostikimin,parandalimin dhe trajtimin e shumë patologjiveokulare. Megjithë volumet e gjera të literaturës sëlejuar në përdorimin klinik të laserit për shoqë-rimet okulare, është e vështirë për një mjek tëpërgjithshëm të zbërthejë këtë tekst dhe të përfi-tojë një informacion praktik të nevojshëm përpërdorim të përditshëm.

Ky libër është konceptuar që të shërbejë si njëbashkudhëtar i fuqishëm për oftalmologjistët klin-ikë dhe siguron një ilustrim të mirë të konceptevebazë të terapisë së laserit, për shoqërime okularetë ndryshme, të lidhur me kapakët, kornenë, kri-stalinin dhe retinën.

Principet bazë të përdorimit të laserit, punapreoperative, teknikën egzakte të shpërndarjes sëlaserit, terapinë pas aplikimit të laserit dhe ko-mplikacionet shoqëruese të kësaj terapie, janëshpjeguar gjerësisht në këtë tekst.

Një libër i ri që eksploron përvojën dhe tensionet e njerëzve që janë marrë me civilizimet

dhe kulturat e ndryshme nga të tyret tani mund tëgjendet në Europën kontinentale pas botimit prejTransaction Publishers në SHBA në shkurt.

'Takime me Civilizimet: Nga Aleksandri i Madhderi te Nënë Tereza' i sociologut të Universitetittë Birminghamit Dr. Gëzim Alpion mbulon katërvende të ndryshme me tema të tilla si historia,media, çështje sociale dhe të politikës duke bërëvlerësimin e eksportimit të kulturës.

Të 15 esetë, që janë përzgjedhur dhe paraqiturnga studiuesi kanadez Gaston Roberge, mbulojnëShqipërinë, Egjiptin, Britanine e Madhe dhe Indinë.Ato eksplrojnë se si këto vende janë formatuarnga kultura të ndryshme. Në epokën e komunikimitmasiv dhe të migracionit global ky libër ngreçështje të rëndësishme për nënshtetësinë,multikulturalizmin dhe integrimin.

Alpion shpjegon se: 'Civilizimet mund tëbashkë-ekzistojnë, por jo nëse disa vendosen sifootnote ndërsa të tjerët imponohen si normativë.'

Libri eksploron se si kultura dhe politikaegjiptiane janë formatuar nga dominimi i huajndërkohë që kanë ruajtur zakonet e lashta nënivelin social. Në krahasim me të, Britania eMadhe ka qenë një fuqi perandorake predominancakulturore e së cilës ka formatuar imazhet e vendevemë të vegjël në sytë e botës.

Alpion shkruan për imazhet angleze tëvendlindjes së tij Shqipëri dhe ofron një analizëpenetruese të Nënës Terezë si një misionare

Nisma europiane për'Takime me Civilizimet'

“Laseri në Oftalmologji”

Teksi mbulon trajtimin me laser të retinopatisëdiabetike, sëmundjet vaskulare të retinës, degjen-eracionin makular të lidhur me moshën, glauko-mën primare me kënde të hapur, glaukomën pri-mare me kënde të mbyllur, përdorimin e laseritnë kirurgjinë e kataraktit dhe komplikacionet etij, përdorimin e laserit në sëmundjet refraktivedhe menaxhimin e sëmundjeve korneale me tra-jtimin me laser në shtesë të shoqërimeve të ndry-shme të tjera.

Libri “Laseri në Oftalmologji” do të sigurojënjë informacion reference praktike të përdorshmepër të gjithë mjekët specialistë.

Prof. SULEJMAN ZHUGLI

kristiane në Indinë hindu dhe myslimane, duke upërqendruar në paraqitjen e saj kulturore përmesmedias dhe kultit të celebritetit.

Maj 2011 - 361nr.

aktualitet Shkrimi fitues i çmimit“Dritan Hoxha”

Varfëri mbi pasuriULKIE SINANI, studentja nga Bulqiza, diplomante për gazetari është fituesja e edicionit tëparë të konkursit “Dritan Hoxha”, organizuar nga Fondacioni Mediatik që mban emrin ethemeluesit të një prej mediave më të mëdha në vend, “Top Media”. Ky fondacion u krijuanë tetor të vitit 2010, me nismën për të mbështetur të rinjtë, për t’i inkurajuar në rrugën etyre dhe për të promovuar talentet e reja në media, art dhe kulturë. Mbi 100 shkrimemorën pjesë në konkurs, të cilët u përzgjodhën nga një juri profesionistësh: AleksandërÇipa, kryeredaktor i gazetës “Shqip”; Bledar Zaganjori, drejtor i informacionit në “TopChannel”, dhe gazetarja Monika Stafa. Ulkie Sinani, 21-vjeçarja nga Bulqiza, studente nëvitin e fundit të gazetarisë, u shpall fituese me një shkrim problematik mbi minierën eBulqizës. Duke qenë vet banore e këtij qyteti, Sinani ka konkurruar me një reportazh qësynon të vërë në pah paradoksin mes pasurisë minerare të Bulqizës dhe jetës në kufijtë eekzistencës së banorëve të tij. “Jam shumë e emocionuar dhe e surprizuar, sepse nuk eprisja të isha fituesja. Fakti që ky çmim mban emrin e themeluesit të ‘Top Medias’, më bëntë nderuar. Ky është çmimi i parë që marr në fushën e gazetarisë dhe është një çmimprestigjioz”, - tha fituesja për mediat pas marrjes së çmimit. Ulkie Sinani nuk ka pasurpërvoja të mëparshme mediatike dhe tashmë që është diplomante shpreson që të jetë pjesëe departamentit të informacionit, sepse i pëlqen të vjelë lajmin në terren. “E kam zgjedhurgazetarinë, sepse më pëlqen të jem gjithmonë pranë publikut, të marr informacionin dhetë ndikoj për formimin e opinionit publik. Më pëlqen media, prandaj kam vendosur tëluftoj që të bëhem dikush. Kjo ishte një nga arsyet pse mora pjesë në këtë konkurs, doja tëprovoja veten”, - thotë ajo. Për sa i përket temës që ka zgjedhur, Sinani thotë se, “dukeqenë banore e atij qyteti, e njoh nga afër situatën e Bulqizës. Vendosa të shkruaj për tëndërgjegjësuar opinionin publik që të bëhet diçka për këtë qytet, sepse është për të ardhurkeq që ka gjithë ato pasuri minerare dhe është aq shumë i varfër”.

Ne po e ribotojmë shkrimin e Ulkie Sinanit, për dy arsye: e para se ajo është një bash-këpatriote që synon të jetë një gazetare e zonja në të ardhmen, por edhe sepse në shkrimine saj trajton një problematikë që rrallë mediat qëndrore e kanë trajtuar me seriozitet, porndërkohë gazeta “Rruga e Arbërit” e ka trajtuar gjithmonë duke u përpjekur që të bëjëpublike dhe kombëtare një tragjedi që po luhet me jetën e fëmijëve në qytetin e vogël tëminatorëve.

REDAKSIA

shikojmë ca pisha. Çuditërisht nuk e kuptuampërse. Aty nuk kishte asgjë të veçantë përveçpishave jeshile që mbretërojnë në këto anë. Epyesim se çfarë ka të veçantë apo çfarë fshihetposhtë atyre pishave dhe ai na shpjegon se atynë kohën e socializmit varroseshin të burgo-surit politikë që punonin në minierë. Mekeqardhje për këto qenie njerëzore, nisim tëecim përsëri. Destinacioni jonë ishte miniera.Jemi në një prej anëve të minierës ku grumbujtë stërmëdhenj kromi pengojnë gjithçka. Dëg-jojmë sakaq një zhurmë fadrome. Më në fundna shfaqen para syve disa njerëz. Burra, gradhe fëmijë...Ata janë të gjithë bashkë poshtënjë pirgu të madh me gurë. Fadroma hap ven-din kurse ata rrëmojnë pa folur, veçojnë dhepastaj i mbledhin diku. Ky është rituali i ban-orëve të Bulqizës që vijnë çdo ditë e gërryejnëzemrën e malit për të nxjerrë bukën e gojës.Rrëmojnë e rrëmojnë pa fund. Nga mëngjesideri pasdite vonë. Lodhen shumë, por nga djer-sa që u shkon çurg, fitojnë shumë pak. Teksatë tjerët po ecnin ngadalë, sepse kishte shumëgurë, afrohem dhe gjej rastin të flas me njëgrua. Edhe pse e hequr në fytyrë, njëbuzëqeshje i lëvizi cepat e buzëve kur i zgjatadorën për ta takuar. “C’e mer të ka pru mi bijae nanës në kto anë”, më pyeti me të folurëndialektore të Bulqizës. Edhe unë i buzëqesha,por pa mundur t’i kthej përgjigje. Ulemi pakmë tutje pirgut të madh me gurë për t’u ruaj-tur nga masivet e kromit që shkëputeshin herëpas here e që kërcënonin jetët e tyre. Miqëso-hemi shumë shpejt me njëra-tjetrën dhe ianisim bisedës. Gruaja quhet Zira Partalli dhemë thotë se ka katër vjet që punon në zonën 1duke mbledhur krom. Punon që në orën tetëtë mëngjesit e deri në katër të pasdites. Fitonmaksimumi tetëqind lekë të reja në ditë. “Jame detyruar të vij këtu çdo ditë bashkë me dja-lin, sepse nuk kemi të ardhura të tjera. Burrinuk punon, sepse para disa vitesh u aksiden-tua në minierë dhe humbi këmbën e majtë.Pensioni prej invalidi i burrit nuk na del”, mëthotë Ziraja me zë të ngjirur nga i ftohti. Pa ekuptuar, të tjerët pasi kishin bërë fotografi, ishinulur pranë nesh. Fadromisti na thotë të ngri-hemi që aty. Ishim ulur aty ku fadroma do tëgërryente për të nxjerrë gurët e kromit. Mevështirësi, duke u mbajtur për krahu te njëri-tjetri, zbresim pak më poshtë dhe e lëmë gru-an rreth të dyzetave të rrëmojë. Aty poshtë natërheqin vëmendjen ca fëmijë që po gajaseshinme të madhe, ndërsa me një lëvizje të shpejtëtë duarve zgjedhin gurët e kromit dhe i he-dhin pak më tutje. Njërit nga ne i rrëshqitikëmba dhe gurët që u rrokullisën poshtë i bënëfëmijët të kthejnë kokën. Sapo na panë u sh-tangën dhe buzëqeshja u ngriu në buzë kur nëduart e miqve të mi panë aparate fotografish.

Filluan të bërtisnin e të iknin sikur aparatet tëishin armë. “Mos na fotografoni, nuk duam tëna shohin shokët në televizor duke mbledhurkrom. Ikni andej nga keni ardhur e na lini nëhallin tonë”. Këto fjalë dëgjuam nga ata fëm-ijë, të cilët sa hap e mbyll sytë dolën në anëntjetër të minierës. Era frynte me furi dhe flokët

më mbulonin fytyrën. Kthehem në anë tëkundërt me erën për të rregulluar flokët dheaty poshtë një stoku me krom shoh një djalëqë po fërkonte puplën e këmbës së djathtë dhelotët i rridhnin faqeve të rrumbullakëta. I afro-hem dhe kuptoj se djali ka vrarë këmbën nënjë gur teksa po ikte me shokët. I jap një faco-letë për të fshirë lotët që i buronin nga ata syjeshilë plot jetë. Më falënderon dhe nga kuri-oziteti fillon të flasë me mua. Quhet Ervin.Ashtu si moshatarët e tij vjen çdo ditë për të

mbledhur krom. Ka mbaruar tetëvjeçaren dhenuk shkon më në shkollë nga pamundësiaekonomike. “Vij çdo ditë me mamin. Punojshpejt e shpejt që të iki më herët e të luajfutboll me shokët. Më pëlqen shumë futbolli,dua të bëhem si Andrea Pirlo. Kjo është njëëndërr dhe e tillë do të mbesë përderisa nëvend të topit luaj me kromin nëpër duar çdoditë”, më thotë ndërsa vështron si i përhum-bur vendlindjen e tij. Bulqiza, qyteti e ka ni-sur jetën e tij në vitin 1952. Por vetëm disavite më vonë ai ka marrë këtë formë pa ngjyrëqë mund ta vëzhgosh nga miniera. Nga lartë-sia e minierës shikohet një qytet anemik, menjë rrugë që humbet përtej dhe që bashkon nënjë vijë të drejtë dy pjesët e qytetit. Në këtëfushë të paanë ka luftuar Skënderbeu, në bete-jën e Vajkalit. Gjithsesi, nga lavdia e Skënder-beut nuk ka mbetur më asgjë në fytyrat e vraratë këtyre punëtorëve të ndrydhur që çuditër-isht janë veshur të gjithë njësoj. Banorët eBulqizës banojnë në dy krahët e fushës, mbush-ur me pallate të vjetra trekatësh dhe ato më tërejat(20-vjeçare) katër-pesë katëshe. Një pjesëe tyre janë stacionuar në qytetin e vjetër, kuështë gjithashtu edhe miniera dhe disa ngandërtesat kryesore të qytetit. Kjo pjesë ka ekz-istuar edhe më parë, ndërsa në anën tjetër ështëqyteti i ri, i cili shtrihet deri në këmbët e malit.Quhet i ri, sepse është ndërtuar në vitin 1987.Në qendër të qytetit të vjetër shohim një mon-ument. Nuk është i ndonjë heroi kombëtar apoi ndonjë njeriu të shquar, por është i një mi-natori të thjeshtë. Ky monument simbolizonminierën, sepse i gjithë qyteti pothuajsembahet me minierën. Miniera është për taburim të ardhurash për mbijetesë, por nga anatjetër edhe një gllabëruese jetë njerëzish tëpafajshëm. Njerëzit janë fjalëpakë, sepse duketse pjesën tjetër ja u marrin hallet e qëndrimitshumë metra nën tokë. Kryefjalë në bisedat etyre është miniera dhe të përkulur në veshët enjëri-tjetrit krijojnë zinxhirë të pakuptimtëformash. Janë të qetë, një qetësi që duket se ekanë marrë nga qëndrimi prej vitesh të tëranën tokë. Familja jonë, na thotë një minator,ka bërë njëqind e ca vjet punë në minierë. Nëkëtë kalkulim ai rendit breza të tërë nga fisi itij. Historia e minierës pas socializmit ështënjë luftim i vërtetë administrativ mes pronë-sisë së saj me format kapitaliste dhe mina-torëve. Pastaj vdekje, vdekje. Nga viti 1947 ederi më sot ka pasur rreth 600 viktima në mini-erë, thonë minatorët, shumë prej të cilëvepunojnë atje prej të paktën 25 vjetësh. Njëriprej tyre, duke treguar një gisht të prerë të dorëssë djathtë, sqaron se në çdo pesëmbëdhjetëditë pune në minierë, ka dhjetëra aksidentegjatë të cilave minatorët plagosen duke rrez-ikuar jetën. Pak ditë më parë dy prej tyre umasakruan pasi fitili i dinamitit që po përdor-nin u dogj më herët duke mos u lënë kohë tëlargoheshin në momentin e duhur. Për të mosfolur për kushtet e punës. Nëse dikur e nxirr-nin mineralin me vagonë pas privatizimit tëminierës nga kompania DARFO, ata e nxjer-rin me karroca dore. Ashensorët që të çojnënë fundin e galerisë nuk punojnë normalisht.Ndodh që punëtorët të presin me orë të tëraderisa ashensori të rivihet në punë. E kështuminiera në fjalë, e cila nxjerr një prej kromitme cilësinë më të lartë në tregun aktual ndërko-mbëtar, nuk ka parë asnjë investim serioz.Miniera e Bulqizës, thënë ndryshe gjiganti iindustrisë nxjerrëse të kromit në vendin tonëdhe më gjerë, aktualisht po shkon drejt “asfik-simit” të plotë të saj. Kjo minierë e ka rendi-tur Shqipërinë në vendin e parë në Europë dhetë tretin në botë, për nga sasia e nxjerrjes sëmineralit të kromit me cilësi e veti tepër tëlarta. Eh, kjo po që është një jetë e vështirë.Pasi u përshëndetëm me të gjithë nisemi përte makina. Rrëmihësit dhe minatorët napërcjellin me sy që andej. Ardhja jonë i kabërë të harrojnë për pak çaste varfërinë e tyre.Dhe sërish duke rrëmuar.

(Marrë nga gazeta “Shqip”, date 24 maj 2011)

Familja jonë, na thotë njëminator, ka bërë njëqind e cavjet punë në minierë. Në këtëkalkulim ai rendit breza tëtërë nga fisi i tij. Historia eminierës pas socializmit ështënjë luftim i vërtetë administra-tiv mes pronësisë së saj meformat kapitaliste dhe mina-torëve. Pastaj vdekje, vdekje.Nga viti 1947 e deri më sot kapasur rreth 600 viktima nëminierë, thonë minatorët,shumë prej të cilëve punojnëatje prej të paktën 25 vjetësh.

4 - Maj 201161nr.

Dr. BERNARD ZOTAJ

Në kuadrin e 100 vjetorit të shtetit shqiptar nga Ministri i

Mbrojtjes Zoti Arben Imani ështëngritur dhe funksionon një grup punepër të verifikuar në vend të gjithëgrupvarrezat e Dëshmorëve në sh-kallë vendi, e për të parë nga afërgjendjen konkrete të tyre. Ky eviden-timi i Dëshmorëve të Atdheut përçdo bashki, qark e komunë bëhet si-pas ligjit Nr. 8607, datë 27. 04.2000, "Statusi i Dëshmorit të Atd-heut", VKM Nr. 151, datë 25. 04.2002 "Për Statusin Dëshmori i Atd-heut", i ndryshuar, Vendimi Nr. 503,datë 23. 06. 2010 "Për një ndryshimnë Vendimin 151, datë 25. 04. 2002të Këshillit të Ministrave për statusin"Dëshmor i Atdheut'', i ndryshuardhe Urdhër i Ministrit të MbrojtjesNr. 2076, datë 12. 11. 2010 "Përkrijimin e Grupit të Punës për vlerë-simin e nevojave për riparimin dhemirëmbajtjen e varrezave të Dësh-morëve të Atdheut".

Në ekipin e verifikimit përveçpërfaqësueseve të grupit të punëskanë marrë pjesë dhe specialistë (in-xhinierë të fushave të ndryshme) ngaISPMb-ja të cilët i kanë paraprirëfazës së hartimit të projekteve përrikonstruksionin e tyre.

Gjatë kësaj periudhe është marrëtakim me autoritetet më të larta tëPushtetit Vendor në Qarqe, Bashkie Komuna ku ndodhen këto grup-varreza, dhe strukturat që janëpërgjegjëse për to. Në këto takimeështë diskutuar gjithë problematikae trajtuar në Urdhrin e Ministrit tëMbrojtjes.

Nga takimet e organizuara me au-totitetet vendore është vënë re njëvlerësim nga ana e tyre e kësaj nis-me. Në këto takime janë krijuar pikate kontaktit për vazhdimin e mëte-jshëm të këtij projekti. Një takim tëtillë patëm dhe në Bashkinë e Pesh-kopisë, ku u pritëm nga kryetari zotiIlir Krosi. Ai na informoi për gjend-jen e vorrezave të dëshmorëve të qy-tetit, si dhe kujdesin që është treguarnë këto vite për mirëmbajtjen e tyre.

Vorrezat e Dëshmorëve të Pesh-kopisë kanë një sipërfaqe prej 2600m2. Në këtë grup vorreza prehen esh-trat e 192 dëshmorëve të atdheut.

Dëshmor i atdheut është ai qëvritet në luftën për liri e për drejtësishoqërore, ai që fal jetën për të mirëne popullit e të atdhut. Kështu ranënë fushën e nderit mjaft dëshmorëedhe nga Peshkopia për çlirimin eatdheut të tyre. Midis tyre janë Her-onjtë e Popullit Nazmi Rushiti, HibePalikuqi, por dhe luftëtari i çështjeskombëtare, Isamil Strazimiri që radëshmor në moshën 75 vjeçare përatdhenë.

Dibra dhe dibranët në shekuj janëshquar për tradita atdhetare dhe luft-arake. Të "Nandë Malet e Dibrës"gjithmonë kanë qenë mbështetje efortë për veprimet patriotike të pop-ullit shqiptar. Në Lidhjen e Prizrenitsi Kryetar i Këshillit Qendror të saju zgjodh delegati i Dibrës Iljaz Pa-shë Dibra. E veçantë është se Dibraka dëshmorë të atdhetur, para vitit1912, gjithsej 75 dëshmorë.

Me rastin e 5 Majit, ditës sënderimit të veprës heroike të

të rënëve të kombit, Presidenti i Re-publikës, Prof. Dr. Bamir Topi, i sho-qëruar nga anëtarë të Kabinetit, bërihomazhe në “Varrezat e Dësh-morëve” në Peshkopi, ku pas cere-monisë zyrtare solemne dheekzekutimit të himnit kombëtar nëprani të Truprojes së Nderit, vendo-si një kurorë me lule në nderim tëkujtimit të veprës heroike të tyre. Nëqytetin e Peshkopisë, Presidenti Topiu prit nga Prefekti i Dibrës GencSharku, deputeti i zonës SherefedinShehu, autoritetet vendore dhe utakua përzemërsisht me qytetarë tëshumtë, veteranë, intelektualë, etj.

Presidenti i Republikës, në nder-im të Ditës së Dëshmorëve, u shprehpara mediave: “Dëshiroj në këtë ditëtë shënuar, Ditën e 5 Majit, Dita eDëshmorëve të Kombit, të vlerësojveprën e tyre që përkujtohet sot nga

Vendi ku populli përulet para dëshmorëveNë gjendje të mjerueshme paraqiten dhe monumentet, lapidarët si dhe të gjitha simbolet që flasin për dëshmorët e atdheut e ngjarjet historike

homazh

5 Maji / Presidenti Topi bën homazhe në “Varrezat e Dëshmorëve” në Peshkopi

mbarë shqiptarët, kudo në mbarë Sh-qipërinë. Erdha për ta përkujtuar këtëditë në Dibër, sepse Dibra si çdoqelizë e tokës shqiptare është njëzonë e shquar patriotizmi me vlera

të mëdha historike dhe besoj qëgjithçka që ne gëzojmë sot, gjithçkaqë ne po ndërtojmë sot drejt rrugëspër në Bashkimin Evropian patjetër,është ndërtuar mbi një bazament

vlerash patriotizmi që i dedikohet tëgjithë dëshmorëve të kombit, tëgjithë patriotëve dhe kjo është arsye-ja që ne përulemi sot për të nderuarveprën e tyre. “

Më pas, në përkujtim të Ditës sëDëshmorëve, Presidenti Topi i sho-qëruar nga Kryetari i Bashkisë së Pesh-kopisë, Ilir Krosi, Prefekti GencSharku, deputeti Sherefedin Shehudhe anëtarë të Kabinetit, zhvilloi mëpas vizita në familjet e dëshmorëvedibranë të rënë për atdheun: tekmbesa e Heroit të Popullit NazmiRushiti, familja e Dëshmorit IrfanHajrullaj dhe tek familja e dyvëllezërve të rënë, Tahsim dhe Ham-za Shehu, ku bashkëbisedoi mefamiljarët e tyre, duke përçuar me-sazhin se vepra heroike dhe vetëmo-huese e dëshmorëve të kombit përlirinë e vendit do të mbesë përherëshembull i simbolit të vlerave më tëlarta njerëzore e të atdhedashurisë.

Mjaft efektive ka qenë pjesëmar-rja e dibranëve në kryengritjen epërgjithshme të vitit 1912. Dibranëte pritën me entuziazëm Shpalljen ePavarësisë, ku morën pjesë edhe për-faqësuesit e Dibrës, ndërsa DomNikoll Kaçorri nga Lura u zgjodhnënkryetar i qeverisë së Vlorës, Veh-bi Dibra kryetar i pleqësisë, si organkëshillues i qeverisë.

Të parë që sulmuan Dibrën passhpalljes së pavarësisë ishin serbët.Beteja të përgjakshme u zhvilluan nëKolosjan ku forcat dibrane tëudhëhequar nga patriotët BaftjarDoda, Elez Isuf Ndreu dhe Suf XhelilNdreu, bashkë me popullin e Lumësi shkaktuan disfatë të plotë ushtrisësë rregullt të kralëve të Serbisë.

Lufta e rreptë e popullit të Dibrëse detyroi ushtrinë serbe të tërhiqetpërfundimisht në dhjetor 1921, jas-htë kufijve të vitit 1913. Dibra nëkëto vite u dogj e u shkatërrua triherë nga serbët dhe ushtritë e tjeratë huaja, por populli dibran kurrë nuku mposht dhe as nuk u përkul. Përkëtë periudhë janë shpallur dëshmorëtë atdheut 337.

Nderimi ndaj veprës së dësh-morëve merr përmasa shenjtërimi

sepse ata dolën në fushën e betejësdhe u përleshën me pushtusit në çdokohë, duke patur besim të plotë seShqipëria do të çlirohej. Ata nuknguruan të binin në fushën e nderit,në luftën e drejtë siç ishte dhe LANÇqë u zhvillua nga mbarë populli ynë,popujt dhe shtetet demokratike tëbotës.

Më 20 gusht 1944 në Sllatinë tëPeshkopisë u krijua Brigada e XVIIISulmuese, ku u inkuadruan batalio-ni partizan i Dibrësi përbërë tërësishtnga bij dhe bija dibranë. Dëshmorëqë ranë për Dibrën janë dhe dy ush-tarë italianë Antonio e Mario që pre-hen në vorrezat e dëshmorëve të saj.Dëshmorë të LANÇ janë gjithsej 190.Ndërsa nga çlirimi i vendit dhe derimë sot janë shpallur dëshmorë tëatdhut 150.

Dëshmorët, çfarëdo bindjeje poli-tike që kishin, nuk ngatërruan bind-jet e tyre me idelin kombëtar, por ungritën në luftë dhe luftuan gjer nëfitore. Këta luftëtarë sypatrembur ufrymëzuan nga idealet e larta për taparë atdhuen dhe popullin të lirë, tëpavarur në vendin e vet. Ata u frymë-zuan nga dëshira dhe ndjenja ko-mbëtare për një jetë të lirë, në

demokraci të vërtetë dhe u flijuannë emër të lirisë në gojë e tëdemokracisë në zemër.

Dëshmorët, këta bij dhe bija tëlavdishëm të kombit tonë meheroizmin e tyre, me veprën dhedaljen në luftë, ngritën peshë zem-rat e popullit. Motivet që ushqyenkëtë si heroizmi masiv ishte tekvetëdija kombëtare, dashuria për lir-inë dhe urrejtja ndaj pushtuesit. Ndajdhe ata u mbuluan me flamurin ekombit për aktin sublim që bënë,duke dhënë jetë për Atdhenë. Ata ushtrinë në altarin e lirisë, u futën nëmarshe e u bënë hymne që u shkojnëpër shtat vetëm trimave të kombit.

Është detyrë humane dhe atd-hetare t'i përkujtojmë e të kujdesemipër vendprehjen e tyre në gjithë Sh-qipërinë, e në mbarë kombin, sepseata nuk vdiqën duke menduar përaktin e lavdisë dhe nderimin ndajtyre. Ata vdiqën në fushën e nderitsepse ishin nga ajo rracë që nuk junënshtruan armikut. Nderimi ndajaktit dhe veprës së tyre ka qenë dhembetet një detyrim moral deri nëpërmasa shenjtërimi dhe simboli përkombin. Ata na vijnë dhe flasi edhesot me ne përmes veprën dhe bëmavetë tyre, përmes testamentit që lanë,ndaj dje ishin të rreshtuar në llogoree sot janë të rreshtura në flamur.

Të gjitha këto na çojnë të gjithëveqë vendprehjen e tyre ta shikojmë jonë çdo 5 maj, apo në nëntor, porgjatë gjithë kohë dhe të mos i lëmëato në gjendje të mjerueshme. Kaardhur koho që grupvorrezat tëngrhen në lartësinë e duhur dhe tërregullohen e riparohen nga pushtetivendor.

Kur shkuam në vendprehjen edëshmorëve, në një ambjent mjafttë bukur dhe të rrethuar me gjel-bërim, gjendja e tyre linte shumë përtë dëshiruar.

Pasi bëmë verifikimin dhe gjend-jen konkrete të tyre u hartuan rela-cionet teknike ku u pasqyruan nëmënyrë të detajuar të gjitha prob-lemet e konstatuara përsa i përketinfrastrukturës së tyre, si gjendjes sëvarreve, rrethimit, ndriçimit, gjel-bërimit, shesheve e mureve, etj.

Gjendje të mjerueshme paraqitendhe monumentet, labitarët si dhe tëgjitha simbolet që flasin për dësh-morët e atdhuet e ngjarjet historiketë vendit tonë.

Shoqëria jonë shkon tek dësh-morët, tek gurët e varrit të tyre dukevendosur lule sepse kjo është një edrejtë që e kanë ata dhe që buronnga sakrificat sublime, nga vetëfliji-mi që bënë në emër të lirisë, pavar-ësisë dhe demokracisë.

Vorrezat e Dëshmorëve të Peshkopisë.

Monumenti kushtuar Br. XVII S.

Shoqëria jonë shkon tek dëshmorët, tek gurët e varrit të tyre duke vendosur lule, sepse kjoështë një e drejtë që e kanë ata dhe që buron nga sakrificat sublime, nga vetëflijimi që bënënë emër të lirisë, pavarësisë dhe demokracisë.

Maj 2011 - 561nr.

matura

Nga: MEVLUD BUCI

Nëse njeh nga afër ecurinë, organizimin dhe arritjet e gjimna-

zit të Peshkopisë “Said Najdeni” keçfarë të shkruash. Një shkollë meprova të qarta për shëmbëllimin nëmësimëdhënje për kulturëndemokratike dhe mbi të gjitha vatëre pasqyrimit të vlerave dhe reformim-it. Atje, në qytetin e bukur të Pesh-kopisë, në zemër të tij, midis aromëssë blirëve përhapen dhe zërat e mbi1000 gjimnazistëve, ku veç mësuesjanë mbi 40 të përkushtuar. E veçan-ta e punës në gjimnazin “Said Na-jdeni” është efektiviteti në punënmësimore-edukative, cilësia e zhvil-limit të veprimtarive, marrëdhënjete shëndosha mësues – nxënës dheshkollë-komunitet. Është domethënjefakti se si edhe në shkollat e tjera tëkëtij qyteti punohet me pasion eobjektiva, synohet tek thellimi idemokracisë, edukimi i prirjeve tënxënësve, njohja e traditave atd-

Pasqyrë e vlerave dhe e reformimithetare-demokratike. Në gjimnazin“Said Najdeni” krahas rolit organi-zativ e reformues të drejtorit YlberDaci e zëvëndës drejtorëve të pal-odhur Fatmir Bulku e Misire Cukurrezaton në vijëmësi shembulli ak-tiv i mësuesve kujdestarë, niveli re-formator në mësim dhe përkujdesjae përditshme për edukimin dhe dis-iplinën.

Një pasdite vonë në këtë pran-verë u ndodhëm përpara këtij gjim-nazi. Vërtet shikoje mësues që puno-nin si bletët si i thonë duke vetve-pruar e komunikuar me mësuesit,duke u aktivizuar në veprimtaritë përlibrin, për kulturën, për internetin eolimpiadat. Faktet dëshmojnë semjaft nxënës gjimnazistë të “SaidNajdenit”, kanë shënuar arritje cilë-sore si rrjedhojë e punës shem-bullore të mësuesve, të përpjekjevenë vijëmësi për të kristalizuar ezotëruar njohuritë e pasqyruara nëtekstet mësimore në bashki e prefek-turë si dhe mjaft prindër në komu-

nitet u janë mirënjohës punësideopedagogjike të drejtuesve dhegjithë stafit pedagogjik të gjimnazit“Said Najdeni”-Ajo që na nxit e ndi-hmon ne në përparimin tonë ështëkomunikimi dhe përkushtimi i më-suesve tanë, - na thotë maturantiNaim Pira. Rregulli, përpjekja, ak-tivizimi në veprimtari lidhet me bib-liotekën, testimet, sallën e internetit,me ekipet sportive e ato kulturorejanë dëshmi e rolit aktiv të drejtorisësë shkollës dhe e Qeverisë sëNxënësve të këtij gjimnazi. Janënxënësit të cilët i japin jetë gjimna-zit të qytetit. Tek vëzhgonim fytyrate ndritshme të nxënësve veprimtarënë atë mbrëmje pranvere mu kujtu-an ish mësuesit e shquar e të pahar-ruar të këtij gjimnazi, të cilët nukjetojnë më.

Ata janë gdhendur në kujtesëndhe ndërrimin e brezave si(ndjesëpaçin): Safet Xhulali, Myfyt Trepça,Qani Përtafi, Fitim Dani, Zabit Trup-ja, Allaman Xharri etj… Kanë lënë

gjurmët e punës pasionante dhemjaft ish-drejtor të gjimnazit “SaidNajdeni” si: Shemsi Manjani, Shua-ip Skarra, Selim Alliu, Osman Tur-ja, Myslym Koka, Fatmir Bulku,Agim Shupleka, Tomor Shehu, Mu-nir Sina etj… Patëm fatin të takojmëmësuesin e talentuar të edukimit fizikSami Hasa, mësuesin shembullor tëfilozofisë Z. Shefki Çorja, matema-tikantin dhe veprimtarin, njeriun-mjeshtër edhe të alegorisë së odavepedagog Hysni Ramadan Kurtin, sidhe zv. drejtorin, organizatorin e tal-entuar, mjeshtrin e pedagogjisë e tëdrejtimit Z. Fatmir Bulku. -Kemishënuar plot arritje, sepse ne përkra-him përvojat brënda kolektivit si dheato jashtë nesh, -thotë zv. drejtoriFatmir Bulku. Ka gati tre dh-jetëvjeçarë që Fatmir Bulku shërbennë drejtim të këtij gjimnazi. Gjur-mët dhe pasioni i Fatmirit, shembul-li i tij drejtues e reformator, simësimdhënës i palodhur, si njeri ikorrektësisë pedagogjike rrezaton çdo

ditë. Për secilin mësues dëgjuam qënxënësit flisnin me admirim. Pranënxënësve të këtij gjimnazi e ndjenveten sikur je në një galeri me min-erale tepër të çmuara. Në këtë gjim-naz disa pedagog kujtojnë edhe gjur-mët e ekipeve të Ministrisë së Ar-simit, gjurmët e drejtoreshës LydraBiçoku dhe Lumtor Ibraliu meekipin, të cilët vite më parë kanëndihmuar dhe shpërfaqur përvojat tek“Said Najdeni” i Dibrës, në Peshko-pi. Gjimnazi “Said Najdeni” dheqytetarët e Peshkopisë këtë pranverëpatën një festë të veçantë, sepse dymësuesve shembullorë:Sabri Pira dheReshat Kola, bashkia e qytetit inderoi me Titullin”Mirënjohja eQytetit”. Vërtet s’ka gjë më të çmuarse mirënjohja, ja kjo është themelidhe drita e nderimit njerëzor, rreza-timi i shpirtit dhe drejtësisëdemokratike. Të gëzon fakti sesi sh-kolla (gjimnazi) “Said Najdeni” nëDibër është vatër e vlerave, vatër ereformimit arsimor.

E premtja e fundit e majit ishte një ditë festë në shkollën “Sarina”. Nxënësit dhe më-

suesit e kësaj shkolle, kishin organizuar merastin e diplomimit të 77 maturantëve të kësajshkolle, një program artistik, i cili për ngamënyra e organizimit dhe cilësia e programit,ishte për tu pasur zili nga shumë bashkëmos-hatarë të tyre në institucione të tjera të këtijlloji.

Të pranishëm në këtë festë ishin BilbilHoxha, drejtor i drejtorisë arsimore; AgronTufa, shkrimtar; Stefan Qirici, rektor i univer-sitet: “Sevasti dhe Paraqeshevi Qiriazi”; En-keleida Zeko, gazetare sportive; Migena Kra-ja, prezantuese; Elona Gaxhaj, ish mësuese ekësaj shkolle dhe shumë prindër e të afërm tëmaturantëve të kësaj shkolle.

Drejtori i shkollës, Besim Toçi, duke judrejtuar 77 maturantëve, mes të tjerash tha:“Ju jeni 77 maturantët që formoni një gjerdanme emrin Sarina. Me dijen e marrë në kërëshkollë, ju vezulloni pambarimisht në njëhapësirë tredimensionale”.

“Shumica juaj, të ulur sot këtu në këtë plat-formë nderi, jeni rritur, jeni burrëruar, jenimaturuar ndër vite..., jeni integruar me kërke-sat e shkollës sonë, të monitoruar gjatë gjithëkohës, në çdo moment, në shkollë e jashtësaj, me synimin që të bëheni qytetar të nderu-ar të këtij vendi. Dhe besoj se ja kemi dalëmbanë, duke bërë për ju më të mirën e mund-shme”, tha ai. “Ju nuk jeni më të mirët e mëtë mirëve, por të paktën jeni më të mirët metë cilët unë kam pasur të bëj kohët e fundit simaturantë”.

Në fjalën e tij, Presidenti i shkollës “Sari-na”, Liman Hoxha, falënderoi nxënësit mat-urantë dhe iu uroi atyre suksese në provimet ematurës. Ai falënderoi edhe mësuesit dhe drej-tuesit e shkollës, për punën e shkëlqyer që kanëbërë me nxënësit, duke e ngritur emrin e sh-kollës “Sarina” çdo vit e më lart.

Shkëlqim Salillari, Zv/drejtor i shkollës,

FESTË NË SHKOLLËNJOPUBLIKE “SARINA”

77 maturantët që do tëlartësojnë emrin e shkollës77 maturantët që do tëlartësojnë emrin e shkollës

Miftar Veliu, mësuesi kujdestar 12-a, NafizTopi, mësues kujdestar 12-b, Shkëlqim Çol-laku, kujdestar 12-c dhe Azem Teta, drejtuesartistik i spektaklit, dhe Sonela Totraku ishindisa nga protagonistët e kësaj dite, duke u ndarëkështu nga nxënësit e tyre, me urimin që tishohin lart e më lart në studimet dhe karrierate ardhshme profesionale.

Në fillim të spektaklit iu dhanë certifikatatqë maturantëve më të mirë: Lunada Methasani,Egzon Çakraj, Besmira Matoshi, Kledia Hox-ha, Adenis Kastrati, Blerta Çejku, Emi Alise-ni, Esmeralda Xheka, Jetmira Abdija, Alda

Picari, Daut Shira, Orjada Shoti. Më pas, ungjitën në skenë dhjetë nga dhjetë maturantëdhe secili prej tyre shprehte një mirënjohjepër mësuesit, duke treguar kështu se mesnxënësve dhe mësimdhënësve ka pasur njëharmoni të shkëlqyer, shumë shpresëdhënësepër sukseset e tyre.

Edhe në vitet e kaluara, maturantët e sh-kollës “Sarina” kanë pasur suksese në provimete Maturës Shtetërore, por këtë vit, thotë Pres-identi i Shkollës z. Liman Hoxha, kemi njëpritshmëri të madhe, pasi ky grup nxënësishkanë qenë shumë të përkushtuar dhe së bash-

ku me stafin pedagogjik, besojmë se kemi bërënjë punë shumë të mirë që do ti ngrejë lartemrin shkollës.

Në skenë, nën prezantimin e mrekul-lueshëm e plot emocione të babë e bijë, De-frim e Lunada Methasani u ngjitën nxënës tëklasave të tjera, të cilët uruan shokët e tyre tëshkollës me plot emocione për suksese nëprovimet e Maturës, duke hapur kështu që rrugëtë re për të ardhmen. Xhulia Gjoka, Tea Marku,Rovena Kuqaj, Lusila Murati, Gabriela Pera,Sindi Mitku, Enisilda Aga, Eriola Puci, KadriCahani, Sara Muça, Gesiana Secula etj., ungjitën në skenë duke kënduar, përshëndetur,vallëzuar e recituar, tregues këto se shkolla“Sarina” nuk do të nxjerrë në të ardhmen vetëmnxënës shembullorë, por edhe artistë me pa-sion.

Emocionues ishte edhe vlerësimi për më-suese Sabrije Uruçi, e cila e ka nisur punën esaj me koshtin “Sarina” 10 vite më parë, dhetani sheh “fëmijët” e saj të rriten dhe të eduko-hen vit pas viti në shkollë.

Në fund, me uniformat e reja të “Sarinës”,ngjiten në skenë 77 maturantët dhe nën him-nin e këngës hodhën lart kapelet, me urimindhe besimin: Lart e më lartë në udhën e jetës!

B. Karoshi

6 - Maj 201161nr.

opinionKritikë e politikëstë décadenceNga BUJAR PLLOSHTANI

Një politikë “etike apo njerë-zore” e tyre po na çmend!Ose atë që unë e them “njëpolitikë që ka vdekur mundtë vdesë përditë, andaj çdofjalë apo premtim i tyre nëçdo aspekt është një parala-jmërim i vobektë dhe i dëm-shëm për qytetarin. Kyparalajmërim është e vërtetae qytetarit apo e shoqërisë,që fatkeqësisht nuk mund ta ndryshojnë prej thelbit. Kurmungon koncepti dhe vetëdija politike për sensibilizimin einstitucioneve të ndryshme për hir të qytetarit, atëherë mu-ngon edhe më e bukura dhe më sublimja për to. Sot endedëgjojmë, madje dhe ndikohemi nga e keqja dhe çhuman-izmi i tyre duke na mbushur mendtë me avujt e tyre bruto,që të zgjedhim intuitivisht apo instinktivisht atë që mund tëjetë e dëmshme për ne, duke e lënë të tillë të dëmshmen sitë dëmshme për ne, duke mos mundur ta ndryshojmëzgjedhjen tonë në më të dobishme apo më sublime – kjoështë sipas meje afërsisht politika e décadence.

Politikanët apo siç i shpreh unë sipas veprave të tyre “poli-tikanucat” janë racë e mbushur me helium që ngrihen direktnë qiell si baloni i Pipit. Fill pas verbohen, nuk u ndriçojnësytë për të parë poshtë, Tokës se ç’po ndodh realisht. Gjith-sesi, ata e kanë mirë sepse fluturojnë qiejve të kaltër që nuki reziston kush, pos mjegullave që lehtësisht i përkëdhelinsurratit, dhe është e pakuptimtë, ndonjëherë t’i paragjykoshpse nuk zbresin në Tokë. Ata zbresin vetëm kur kanë nevojëtepër të ndjeshme, e nevoja e tyre është m’u atëherë kurvjen në shprehje ekzistenca e tyre për t’u punësuar në insti-tucione shtetërore. Pra, shtrijnë qenien në atavizëm emo-cional për të lypur një apo shumicë votash të vlefshme!Prandaj, nuk ndiejnë, nuk shpirtërohen, nuk gjykojnë, nukmeditojnë, nuk avancojnë kohën e qytetarit, sepse ata dinëtë bëjnë një shenjtësi të rrallë: të materializohen! Morali ityre është i prishur, sepse zbresin në Tokë vetëm kur atakanë nevojë, e jo kur është në shprehje vullneti dhe nevojae popullit për t’u ndriçuar vetë ata që të mundësojnë tëzgjedhesh. Kjo vërtet është demotivuese dhe injoruese përqytetarët apo individin, mirëpo gjersa të zgjedhim instink-tivisht të dëmshmen dhe të keqen për ne, nuk do të jemiasnjëherë në gjendje ta ndryshojmë të ardhmen tonë. Duhett’i zgjedhim në mënyrë të lirë dhe demokratike, pastaj nërast se cënojnë të dobishmen tonë t’i pezullojmë menjëherëduke zgjedhur metoda dhe mjete të ndryshme qytetareske!

Nuk vlen gati asnjë kritikë për to. Nuk i ndal askush dheasesi bëmat e tyre. Sepse janë më qiellor se sa ne, ngaselundrojnë sipër nesh me krahët tanë. Mirëpo, ky lundrim ityre është paralajmërim i keq për individin e qytetarët qërëndë po i ndëshkon. Sipas meje, kritikë e politikës të déca-dence nuk i vjen fundi kurrsesi, sepse po ndodh krejt ekundërta, shkaku i kopukllëkut të tyre që lypin një votë, njëbesim, dhe më pastaj po na fundosin duke na shmangur meheshtjen e tyre të zakonshme, tashmë kryeneçe. Gëzojnëautoritet shtetëror, dhe mund të bëjnë të dobishmen e indi-vidit dhe qytetarit të padobishme. Kritikë e politikës të déca-dence ka lindur nga kalbësia e tyre, ku helmojnë ekzistencëne individit dhe qytatarit në mënyrë çhumane...

Po i uroj njerëzisht dhe modestisht udhë të mbarë, fat-keqësisht!

Nga: Rexhep TORTE

Ardhja e verës në Dibër të Madhe është lajmëtare e fillimittë dasmave dhe ahengjeve dibrane, është lajmëtare e

ardhjes së mërgimtarëve. për t’i kaluar pushimet verore dhepër tu ç’mallur me vendlindjen. Vera dhe dasmat dibrane janëharxhuesit më të mëdhej të buxheteve të familjeve dibrane.

Kriza ekonomike globale dhe papunësia e madhe imponojnënevojën e kufizimit të shpenzimeve kaqë të larta edhe për ataqë janë në gjendje të mirë financiare, e sidomos për ata qëhyjnë në borxhe të mëdha për të bërë ceremoni të tepruara nëraste dasmash dhe vdekjesh. .

Në bisedat e dibranëve shtrohet sërish pyetja se ku mbetiBesëlidhja Dibrane e para dhjetë viteve për ruajtjen e zakon-eve të pastërta dibrane dhe pë flakjen atyre zakoneve që shkak-tojnë shpenzime të mëdha e të panevojshme

Në vitin 2000 nja grup dibranësh nga Dibra e Madhe morinismën për të flakur zakonet dekadente e për të ruajtur dhevënë në jëtë zakonet fisnike shqiptare dibrane.

Kjo nismë u përkrah nga pushteti vendor, Myftinia e Dibrëssë Madhe, partitë politike shqiptare, Dega e Lidhjes së GruasShqiptare, Lidhja e Arsimtarëve Shqiptarë, Lidhja e Inteligjen-cisë Shqiptare dhe Lidhja e Historianëve.

Këshilli nismëtar bëri një punë njevjeçare me biseda,sondazhe në Dibër e diasporë dhe mori mbështetje të gjithan-shme. Si rezultat i kësaj u hartua Besëlidhja Dibrane si normëobligative që në rast mosrespektimi sjellte përgjegjësi morale.

Teksti i Besëlidhjes Dibrane është në shërbim të ruajtjes sëpastërtisë së zakoneve dibrane dhe flakjes së zakoneve që erëndojnë së tepërmi jetën e dibranëve me ceremonitë e tepru-ara me rastin e lindjes së fëmijës, pagëzimit, ditëlindjes sëfëmijës, synetit, fejesës, martesës dhe vdekjes.

Në tekstin e kësaj Besëlidhjeje Dibrane janë parashikuarnormat fisnike dibrane.

Me rastin e lindjes së fëmijës është parashikuar të njoftohetvetëm rrethi i ngushtë i dy prindërve. Lehonën në spital tavizitojnë vetëm anëtarët e familjes së ngushtë. Të vazhdohettradita e dërdimit të petullave në ditën e daljes së lehonës ngaspitali, ndërsa të ndërpritet kategorikisht praktika e organizim-it të koktejit te nëna e lehonës, si shpenzim i tepërt. Për fëm-ijën e porsalindur të organizohet darkë vetëm me dy familjet emiqësuara dhe gjatë pagëzimit të kenë përparësi emrat meprejardhje autentike shqipe dhe emrat tradicionalë. Dhuratat’i dërgohen vetëm fëmijës dhe eventualisht lehonës e dhuratatë dërgojnë vetëm prindërit e lehonës. Këto dhurata të jenëkrevat fëmijësh, veshmbathje dhe dhuratat të mos tregohenpara tjerëve, që të mos përfliten jashtë brezit familjar. Cere-monia e të porsalindurit të merr fund me natën e emrit.

Ditëlindjet e fëmijës të festohen në mënyrë modeste vetëmme shokët e moshës së tyre dhe dhuratat të jenë poashtumodeste, lojra dhe libra.

Gjatë synetit të fëmijës të gatuhet hallvë për të ftuarit dhedarkë modeste vetëm për rrethin e ngushtë familjar. Dhuratatduhet të jenë vetëm për synetliun, ndërsa anëtarët tjerë të famil-jes nuk duhet të figurojnë fare. Nuk është e këshillueshme qësynetlinjtë të dërgohen në varreza pasi një gjë të tillë e ndalonedhe feja myslimane. Synetlinjtë të shëtiten nëpër qytet, porpa alarne e zhurma shurdhuese. Ceremonia e synetit të për-fundojë ditën e synetit dhe vizitat e grave pas asaj dite duhettë ndërpriten.

Me rastin e ceremonisë së fejesës shkuesi-msyti tradiciona-lisht duhet ta hapën vetëm një kuti me llokume, apo bombon-ierë për të konfirmuar fjalën e dhënë pozitive. Ndërimin enishaneve sipas zakonit duhet ta bëjnë vetë familjet e miqë-suara dhe në ndërimin e nishaneve nuses i dërgohet vetëm njëunazë e fejesës. Kontakti i parë i familjes së dhëndërit menusen duhet bërë në mënyrë shumë modeste, të matur dhe tëkulturuar dhe asesi nuk janë të prefërueshme dhurata të sh-trenjta dhe shpenzime të kota. Deri në martesë në rastet fes-tive për festat e Bajramit, 8 Marsit, Vitit të Ri, Shëngjergjit,Maturës, ndalohet rreptësisht çdo dhuratë e shtrenjtë. Kontak-tet midis familjeve të miqësuara deri në martesë të bëhen brën-da familjeve të ngushta dhe pa përgatitjen e ceremnive tëmëdha.

Me rastin e martesës prindërit t’i japin bijës së tyre si pajënjë dhomë fjejteje me krevat, perde, abazhur, qilim dhe qëndis-ma të punura gjatë vajzërisë dhe duhet ndërprerë praktika edhënies së dhuratave të tepruara si aparate elektrike shtëpiake,

Për opinione dhe komente mund të na shkruani në adresën: “rrugaearberit@gmail.com”. Tel. 00355 4 22 33 283.OPINIONET DHE KOMENTET E BOTUARA NUK SHPREHIN DOMOSDOSHMËRISHT QËNDRIMIN E REDAKSISË

Besëlidhja mbeti pezull...pajisje për kuzhinë, dhoma dite etj. Bohçallëqet të përgatitenvetëm për rrethin e ngushtë të familjes së dhëndërit, për vje-hrin, vjehrën, vëllezërit dhe motrat me dhëndurët. Të ndër-pritet praktika e treguarjes së dhuratave të nuses para gravegjatë xhumasë si pasojë e mëndjemadhësisë, ato duhet tëmbeten çështje e brendshme familjare. Fustani i bardhë i nus-es në koshere të meret me qira në butik, sepse blerja vetëm përta përdorur një ditë është jashtë çdo llogjike. Numri i fustan-eve të nuses në koshere kufizohet maksimalisht shtatë palëllogaritur edhe kostumet.

Ceremonia e dasmës në natën e kumutrisë duhet bërë dukekufizuar në parim sasinë e sheqerkave, llokumeve dhe çokol-latave. Natën e kumutrisë duhet të ndërpritet vajtja e vajzavenga shtëpia e dhëndërit për të vizituar shtëpinë e nuses. Tëndërpritet praktika e obligimit qe çdo pjesëmarrës në dasmë tëdhurojë një shumë të konsiderueshme të hollash për darkënnë të cilën është ftuar. Për ta evituar këtë organizuesi i dasmësnë ftesat për dasmën duhet të shkruajë “Nuk pranojmë asfarëdhuratash. Do të na detyroni t’ua këthejmë dhuratën”. Në natëne darkës së madhe pasi të hyjë nusja në sallë në ora 21, bëhetduhaja e kurorëzimit nga personi i autorizuar fetar {pa për-dorimin e alkoolit} e pastaj vazhdon gazmendi. Kurorëzimi içiftit të ri bëhet në ambientet e Bashkësisë Islame duke qenëpjesëmarrës vetë çifti dhe jo i përfaqësuar nga të tjerët. Tënesërmën pas darkës së madhe, në mëngjës të mos bëhettreguarja e bohçallëqeve para mysafirëve. Një gjë e tillë nukduhet të praktikohet as edhe në xhumanë e madhe. Gjatë xhu-masë dhoma e nuses duhet të mbetet e mbyllur dhe të mos utregohet vizitorëve, sepse pikësynim i vizitorëve duhet të jetënusja e jo orenditë shtëpiake. Në natën e kollit duhet të fto-hen vetëm persona që i takojnë rrethit të ngushtë familjar dhepërsonat që nuk kanë pasur mundësi të marrin pjesë në darkëne madhe të dasmës. Sipas traditës së vjetër dibrane kokat përnusen e re organizohen në shtëpi në një rreth të ngushtë dheme shpenzime te vogla, e jo si po veprohet tani nëpër restorantedhe me shpenzime të mëdha. Darka “mik së pari”- përviçe karuajtur modestinë tradicionale dhe duhet vazhduar dhe ruajtursi të tillë.

Vdekja si ceremoni hidhërimi shpallet dhe bëhet e njohurpërmes fjaltorit dhe sallave në xhami. Nga aspekti fetar islamështë gjë e tepruar të organizohen vajtime me britma shur-dhuese korale që kalojnë në ritual. Kufoma mbetet në shtëpinëe saj deri kur të bëhet varrimi. Zakonisht varrimi bëhet nëmesditë ose iqendi, por mund të bëhet edhe në kohë të pa-kufizuar kur rrethanat janë të jashtëzakonshme. Në konaqepritet tri ditë radhazi, bura e gra. Konaku mbyllet përfundi-misht pas ditës së tretë. Darkat për të vdekurin dhe të ftuaritme lista të posaçme qoftë nga aspekti fetar dhe nga ai materialjanë të pabaza dhe ndalohet organizimi i tyre. Në konak shtro-het bukë vetëm për përsonat e afërm të cilët presin e përcjellinvizitorët që vijnë të ngushëllojnë. Në konakun e grave të mosbëhen pritje të posaçme për miqësinë e re, konaku është ihapur për të gjithë njëlloj. Ndërpriten vizitat ngushëllueseditëve të marta e të premte gjashtë javë rrjesht, siç po prak-tikohet tani. Zija në familje më së shumti mund të zgjasë 6javë për gratë e reja dhe 6 muaj për gratë e moshuara. Përkuj-timet për të vdekurin, 6 javët, 6 muajtë, motmoti, të mbahennë xhami dhe jo me rituale në shtëpi. Ndalohet veshja e graveme të zeza si edhe përdorimi i shallit për gratë e reja.

Këto janë normat e parashikuara të Besëlidhjes Dibrane përtë flakur zakonet dekadente e të tepruara dhe për të ruajturpastërtinë e zakoneve shqiptare dibrane nga çdo ndikim i jas-htëm.

U apelua dhe u prit që dibranët ta vënë menjëherë në jetëkëtë besëlidhje, me çka gjeneratave të tashme dhe brezave tëardhshëm do tu mbetej vetëm përdorimi i zakoneve të pastër-ta shqiptare dibrane.

Për fat të keq kjo nuk u arrit, sepse ata dibranë që pritej tarespektonin të parët këtë besëlidhje, e shkelën atë, dhe sot ekësaj dite në të gjitha ceremonitë e lartpërmendura vazhdonavazi i vjetër dhe asgjë nuk ka ndryshuar në këtë drejtim. Kjopunë me sa duket nuk është e lehtë dhe ky akull që duhet thyernuk është aqë i hollë.

Puna në zbatimin e Besëlidhjes Dibrane duhet vazhduaredhe në të ardhmen. Besëlidhja Dibrane duhet sensibilizuardhe zbatuar, sepse ngërthen në vete dimension kompleks so-cial, filozofik, psikologjik, kulturor, fetar, bajraktaresk, të sedrësdhe ndikimit nga diaspora.

merr kopjen tëndeeshte koha per tu pajtuar...

telefono: (o4) 22 33 283

“RRUGA E ARBERIT”

Politikanët apo siç i shpreh unë sipas veprave të tyre“politikanucat” janë racë e mbushur me helium qëngrihen direkt në qiell si baloni i Pipit.

Maj 2011 - 761nr.

reportazhShumë parti përnjë kokër lajthiEthet parazgjedhore për zgjedhjet e parakohs-hme parlamentare në Maqedoni i kanë kapuredhe partitë shqiptare.

Për 20 vite të demokracisë në Maqedonijanë themeluar shumë parti shqiptare. Rritjetë partive politike shqiptare ka edhe në Sh-qipëri, Kosovë, Luginën e Preshëvës dhe nëMalin e Zi.

A na nevojiten kaqë parti politike ? Mesiguri që jo. Sidomos në Maqedoni, Mal tëZi dhe në Luginën e Preshevës, ku në mënyrëtë vazhdueshme ekziston rreziku i shpërndarjessë votës shqiptare dhe i majorizimit të fak-torit shqiptar. Në të parë numri kaq i madh ipartive shqiptare duket begati politike, por ngaana tjetër sjell dobësim të unitetit shqiptar,të forcës prezentuese dhe vendimmarëse nëarenën e brendshme dhe atë ndërkombëtare.

Fakti se shqiptarët jetojnë të ndarë në pesështete, se më shumë se 15 milionë shqiptarëjanë shpërndarë nëpër botë, duke u përballurme fenomenin e asimilimit, flet qartë se ësh-të më se i nevojshëm një organizim konstruk-tiv bashkues partiak e kombëtar.

Po tu hedhim një sy partive politike sh-qiptare në Maqedoni shohim se programet etyre janë të përafërta, ndërsa nga ana tjetër nëvazhdimësi janë duke u shkaktuar përçarje qëreflektohen edhe në diasporë. Bashkimi iforcës shqiptare brënda dhe jashtë, është ajoqë gjithmonë na ka munguar, duke e topiturngulmin shqiptar për zgjidhjen e problemevemadhore. E tërë kjo flet për përgjegjësinë his-torike kombëtare që duhet ta kenë partitë sh-qiptare, të cilat me numrin e tyre aqë të madhe kanë dëmtuar çështjen shqiptare në të gjithatrojet.

Numri i madh i partive shqiptare është sh-kaku kryesor pse ne nuk mund të arrijmë nëpraktikë të bashkohemi si një grusht i vetëm.Numri i madh i partive politike shqiptare, bënqë forca e popullit të shpërndahet nga grushtinë gishtërinj, dhe mprehtësia e shpatës për tëprerë nyjet antishqiptare topitet dukshëm.Numri kaqë i madh i partive politike shqiptarendikon që të bëjmë më shumë inat se poli-tikë të mirfilltë.

Shqiptarëve nuk u nevojiten kaqë parti poli-tike. Për të patur efekte pozitive më të mëdha,mëndja dhe energjia kombëtare duhet tëpërqëndrohet në më pak parti.

Numri kaqë i madh i partive politike nukmund t’i sjell të mira popullit shqiptar, porvetëm përçarje, realizim vetëm të interesavetë ngushta individuale e grupore, qëllimi i tëcilëve është përfitimi material, zënia e ndon-jë posti deputeti, apo e ndonjë posti tjetër, sesa interesi kombëtar shqiptar.

Për popullin do të ishte më mirë që brën-da partive shqiptare të ishte i pranishëm gux-imi kritik e konstruktiv reformues brëndapar-tiak, për të luftuar me vendosmëri karierizmin,oportuzimin, familjarizmin dhe korrupsion-in atje ku ekziston, se sa krijimi degëzues injë numri kaqë të madh të partive.

I vogël është kulaçi shqiptar në Maqedonipër tu ndarë në kaqë shumë parti politike.Shumë e vogël do të jetë edhe fuqia e votësshqiptare e ndarë në kaqë shumë parti. Ështëkoha e fundit që partitë politike shqiptare tëvetëdijësohen e të bashkohen për ta forcuarvotën shqiptare dhe për ta rritur numrin edeputetëve tanë.

Populli shqiptar nuk mund të mbajë mbisupe numër kaqë të madh të partive politike.Kjo i ngjan thënies popullore, “ Shumëvëllezër e ndajnë një kokër lajthi”, me ç’rastdhe vëllezërit edhe populli mbeten sërish tëurritur.

REXHEP TORTE

Nga: SHAQIR SKARRA

Është bërë tashmë traditë e bukur e banorëve tëSllatinës që çdo vit, në javën e parë të majit të

mblidhen të gjithë së bashku e të festojnë ditën eSllatinës. Sivjet ishte viti i gjashtë për sllatinasitqë festonin ditën e tyre në metropolin shqiptartek lokali “Sllatina” në Paskuqan. Jo vetëm kaq,por sllatinasit kanë dhe një datë tjetër që tok sëbashku mblidhen përsëri e pikërisht në çdo 30qershor, por ndryshe nga e para këtu shkojnë nëbjeshkët e bukura të Gramës nën këmbët e malitshekullor të Korabit e ky komunitet që ka vite evite që jeton në Sllatinë një natë e gdhijnë tok tëgjithë në bjeshkët e Gramës. E kështu të dyja sëbashku këto ditë njihen në popull si ditët e Sllat-inës. Kjo traditë e bukur mori udhë në vitin 2000ku vetëm njëmbëdhjet veta nga Tirana u nisën ebashkë me sllatinasit e tjerë u ngjitën në bjeshkëduke u futur kjo ditë në kalendarin e Sllatinës eduke marrë kështu udhë si dita e Sllatinës.Nismëtarët e parë të këtij aktiviteti komunitar ish-in Fuat Beqiri, Urim Çekiçi, Faik Plaku, EmriÇollaku e i ndjeri Shkëlqim Mila, i cili edhe psenë grupin nismëtar nuk mundi të ngjitej bashkëme bashkëfshatarët e tij në bjeshkë pasi vdekja eparakohshme nuk ia dha këtë privilegj të bukur.Por vetë banorët e Sllatinës duke parë lëvizjet eshumta demografike që po ndodhnin vitet e fun-dit nuk mjaftuan vetëm me këtë datë simbolike siditë e Sllatinës. Shumë veta ndoshta dhe ngamosha por dhe arsye të tjera nuk mundnin tëngjiteshin në bjeshkë . Kështu që u mblodhënsërish bashkë e vendosën një tjetër datë për Sllat-inën por tashmë në metropolin shqiptar pasi shumëfamilje këtu jetojnë prej vitesh. Ishte viti 2005kur tek lokali i Besim Çekiçit në Paskuqan në sajtë grupit nismëtar si Sait Mila, Uk Plaku, BajramÇekiçi e Sejdi Hysa u mblodhën herën e parë përtë vazhduar çdo vit këtë rit të bukur, këtë festëfshatçe që e nisën bashkë dhe po bashkë po evazhdojnë për çdo vit. E që nga ky vit më datën30 qershor bjeshkëve të Gramës si një tubim masivngjiten lart mosha të ndryshme por të ardhur dhenga jashtë djemë të Sllatinës që janë në emigra-cion. Dhe janë pikërisht këto që sposorizojnë tëtilla aktivitete për vendlindjen. . Në bjeshkë çdovit ftohen dhe nga fshatrat përreth Sllatinës si Ven-isht, Dypjakë, Sllovë e Shumbat si dhe përfaqë-sues nga komuna e Sllovës. E në një të ardhme tëshpejtë sllatinasit tashmë që kanë ditët e tyre dotë formojnë dhe shoqatën “Sllatina”. Kanë sim-bolet e fshatit si emblemën dhe flamurin e tyrenjë flamur ky i ideuar dhe sponsorizuar nga Haz-bi Çollaku, me një sfond të gjelbër dhe një em-blemë në formë piramide në mes në ngjyrë tëbardhë që simbolizon majën e Pelpenikut, majënmë të lartë por dhe maja symbol i Sllatinës. Dhepër këtë maje ka dhe një gojedhënë të bukur ecila ka ardhur deri në ditët tona. Thonë se i mbetiky emër nga një banor i Sllatinës që jetonte nëato vite në Gramatik (Kumbull) i quajtur Nikë.Ky Nika paska rënë një ditë tek kulloste bagëtitënga maja e lartë poshtë por kishte rënë pil. Kësh-tu i mbeti emri i kësaj maje “Pil Nika” e sot qu-

Ditët e Sllatinëshet Pelpeniku. Sllatinasit kanë dhe këngën e fs-hatit si dhe hitin e tyre muzikor me tekst të NaimPlakut e muzikë të Safat Plakut, e cila këndodhetnë çdo aktivitet të fshatit e cila është bërë si nëformë hymni për Sllatinën sot. Janë pikërisht mos-hat e reja sot që kërkojnë të mbajnë ndezur atëtraditë të bukur që ka patur fshati vite me radhë,atë traditë që të gjitha fiset e Sllatinës ishin bashkënë ditë të mirë dhe ditë të vështirë. Lëvizjet e shum-ta demografike bënë që njerëzit të largohen ngafshati por dhe shumë veta të emigrojnë jashtë. Kjotraditë e bukur e sapo nisur përsëri i bashkon sllati-nasit si dikur, i bashkon të gjithë në një sofër tëpërbashkët se Sllatina ka qenë shquar për mikpritjee bujari. Në sofrat bujare të Tafë Dautit, ShemsiPlakut e Bezat Beqirit sa e sa veta janë ulur, tënjohur e të pa njohur, miq por dhe rrugëtar, parti-zan por dhe pushtetarë të asaj kohe. Është shkruarherë pas here për Sllatinën dhe banorët e saj, përvlerat dhe kontributin që kanë dhënë, për njerëzite saj sa punëtor, me kulturë e arsimdashës. Janëvetë djemtë e Sllatinës, më së shumti ato që je-tojnë e punojnë jashtë vendit që çdo vit po spon-sorizojnë aktivitete të tilla, aktivitete ku bashko-hen në një ditë të vetme të gjitha fiset e Sllatinësbashkë, thua se vërtet është një dasëm e madhe efshatit. Jo vetëm kaq por Sllatina ka ngritur vetëdhe xhaminë e fshatit, një xhami kjo që ndoshtamë e bukura në të gjithë zonën. E ideuar nga Hax-hi Daut Çollaku dhe sponsorizuesi kryesor firma“Druri shqip” me administrator Hazbi Çollaku. Përndërtimin e saj kanë dhënë kontribute dhe mjaftsllatinas të tjerë me banim brenda dhe jashtë Sllat-inës si dhe banorë nga zona të tjera ku sot emrat etë gjithëve ruhen jo vetëm në kujtesën populloretë sllatinasve por dhe në shënimet e sakta që kambajtur komisioni organizator. . Edhe rruga ngaSllatina për në bjeshkë, distancë kjo prej 8 kilo-metra nuk u ndërtua me fonde të komunës porishte fondi personal i familjes së Daut Çollakut aiqë bëri të mundur ndërtimin e kësaj rruge e cila inevojitet fshatit. Sllatina, kjo perlë e natyrës sh-

qiptare, ky fshat ndoshta më i ma-dhi nga ana gjeografike në të gjithëDibrën ka vlera të mëdha edhe përturizmin malor megjithëse është lënëpas dore dhe investimet këtu kanëqenë me pikatore. Sllatina kufizohetnë veri me fshatin Vleshë dhe nda-het prej saj poshtë Gurit të Zi mePërruan e Keq. Në veriperëndim nda-het më Sllovën. Në perëndim meTrojakun. Në jugperëndim meShumbatin. Në jug me Venishtin dhenë lindje me kufirin shtetëror të Re-publikës së Shqipërisë, kufi ky që uvendos në vitin 1913. Gjeografia eSllatinës është e madhe edhe pse vetëfshati pas viteve nëntëdhjetë ështëtkurrur shumë, kanë emigruar shumëfamilje brenda e jashtë vendit. Kjomë së shumti është arsya që bën qësllatinasit të mblidhen dy herë në vittok së bashku, të festojnë me njëritjetrin të kujtojnë, të mos harrojnëtë bukurën, traditat që ka patur fs-hati dikur. E vetë banorët e sllatinëse kanë dashur gjithmonë të bukurën,artin dhe kulturën por dhe arsimin.Aq kuadro kanë dalë nga Sllatina saqë po t ë kishte patur dhe Univer-sitet të sajin nuk do dilnin të cilëtsot drejtojnë e punojnë në sektor tëndryshëm të ekonomisë së vendittonë.

Sot në fakt Sllatina është një fs-hat i vogël, me pak banorë që mbi-jeton me atë pak blegtori e bujqësi,por kryesisht nga kontributi i emi-grantëve ku djemtë e sllatinës janëderdhur kudo nëpër botë ku me mun-din dhe djersën e tyre kontriubojnëjo vetëm për familjen por dhe vetëpër fshatin e tyre Sllatinën që e duane nuk e harrojnë kurrë. Jo më kot ethamë që në fillim se fshati Sllatinëështë një fshat që vërtet ia vlen tëinvestohet e punohet seriozisht. Këtuka resurse të mëdha për turizminmalor. Sot bjeshkët e Korabit, liqenii Gramës, burimet me ujë akull tëftohtë, pyjet që sapo kanë filluar tërigjenerohen përsëri, Kumbulla apoqyteti i lashtë antic (pellazg) Grama-tiku kanë vlera të pa kontestuara përturistët e huaj e jo vetëm Sllatina pornga këto bukuri që ia ka falur natyraSllatinës mund dhe duhet të përfi-tojë e gjithë Dibra.

8 - Maj 201161nr.

cyan magenta yellow black

intervistëDr. Jorgji Muzaka, nga Nju Jorku, intervistë ekzkluzive me Abdurahim Ashikun:Agronom, publicist, shkrimtar... njeri, në Kumtim në 70 vjetorin e lindjes.

Nga: Dr. JORGJI MUZAKA

Abdurahim Ashikun e njoh prej shumë kohësh, qysh në auditorët e shkollës së lartë.

I zgjuar, dinamik, i shkathtë, shumë njerëzordhe me një forcë të fuqishme fjale... kështu ekam njohur. Ai është shfaqur kurdoherë si njëintelektual progresiv që cilido prej nesh ka çfarëtë mësojë prej tij. Vazhduam bashkëpuniminedhe në emigracion dhe një ditë, në Athinëarrita t’i marr një intervistë të cilën po epërcjell...

Por, përpara se të lexoni bisedën...Cili është Abdurahim Ashiku ?Abdurahim Ashiku lindi në katundin Brezh-

dan (Zdojan) më 11 maj të vitit 1941. Shkollënfillore e mbaroi në fshatin e lindjes. Dy klasëtë shtatëvjeçares i bëri në Peshkopi duke udhë-tuar çdo ditë 10-12 kilometra në këmbë. Sh-tatëvjeçaren (klasën e shtatë) dhe klasën e parëgjimnaz i bëri në Shkollën Ushtarake “Skënder-bej” kurse tri klasë të shkollës së mesme i mbaroinë Teknikumin Bujqësor Fier. Në vjeshtë të vitit1959, agronom i mesëm, e nisi punën në fsha-tin e lindjes, në kooperativën bujqësore Brezh-dan – Zdojan, për të vazhduar deri në fund tëgushtit 1961 agronom në lokalitetin e Muhur-rit dhe atë të Qendrës.

Në shtator të vitit 1961 filloi studimet e lar-ta në Institutin e Lartë Shtetëror të Bujqësisë nëTiranë (sot Universiteti Bujqësor Tiranë), stu-dime të cilat i mbaroi më 16 shkurt 1966.

Si agronom i lartë e nisi punën si përgjegjësi sektorit të Qendrës në Ndërmarrjen Bujqë-sore të Dibrës për të vazhduar më tej si mësuesi lëndëve teknike në Shkollën e Mesme Bujqë-sore “Nazmi Rushiti” të Peshkopisë, si gazetarnë Agjencinë Telegrafike Shqiptare për rrethetDibër e Mat, si gazetar i gazetës lokale “Ushti-ma e Maleve”, për ta mbyllur rrethin e jetës nëShqipëri si gazetar i “Zërit të Popullit”. Pas 21korrikut 1996 nisi jetën dhe punën e emigrantitnë Greqi, jetë dhe punë që e vazhdon edhe sotkur ka hyrë në dekadën e tetëdhjetë të jetës sëtij.

Dashuri e jetës së tij ka qenë puna si pjesë eintelektit dibran në krijimin e blloqeve të mëd-henj frutorë të Dibrës dhe gazetaria. Kjo e fun-dit, siç thotë ai, nisi me një reportazh udhëti-mi me bashkënxënësit e klasës në Apoloni tëFierit, reportazh që u botua në vitin 1957 nëgazetën “Sporti Popullor”, për të vazhduar mëtej me “Zërin e Rinisë”, nga Fieri gjatë vitevetë shkollës së mesme, dhe nga Instituti i LartëShtetëror i Bujqësisë gjatë viteve studentore,dashuri të cilën do ta shtrinte në kohë e hapë-sirë, në bashkëpunime me gazeta e revista tëndryshme, me radion e televizionin, me gazetatnë emigracion.

Fryt i punës së tij janë edhe përmbledhjetpublicistike “Njerëz që i dua”, “Rilindësit ekohës sonë”, “Shkolla shqiptare e Athinës-Ril-indësit e kohës sonë 2”, “Po Dibrës! Jo Skav-icës” dhe “Rrëfimet e komshiut” me tregime tëjetuara, libër që del në qarkullim në 70 vjetor-in e lindjes së tij. Të pesë librat me afro 2000faqe janë pjesë e një serie publicistike nënemrin “Njerëz që i dua”.

Abdurahim Ashiku është i martuar, ka dydjem dhe një vajzë, dy nipër e një mbesë. NëGreqi jeton me gruan dhe djalin e vogël spe-cialist i lartë për informatikë.

Biseda e mëposhtme, e filmuar, është bërëmë 9 prill 2007, pak ditë para se unë të largo-hesha nga Greqia për në Amerikë, freskuar metë rejat e çastit në ditët e para të majit 2011 kur

u takova me të në Athinë.Me këtë rast i urojmë Abdurahim Ashikut

edhe njëqind vite të tjerë të lumtur, plot shën-det, krijimtari dhe “rendimente t’ larta në letër-si”, për të mirën e shoqërisë dhe të familjes.

Zoti Abdurahim, mendova të ndërrojmërolet dhe të bëj një intervistë me ju, si thoni,jeni gati ?

Sigurish që po. Dua të theksoj se është herae parë që jap intervistë, ndërkohë që gjithë jetëntime kam marrë intervista. Nuk di në se do jemi devotshëm për një bisedë kaq të ngrohtë menjë njeri, që me thënë të drejtën, e dua shumë.

Faleminderit! Atëherë fillojmë. Diçka përfamiljen tuaj, për të parët, për krahinën tuaj tëmrekullueshme?

Po më ktheni shumë vite prapa. Linda nëvitin 1941. Në dokumente e kam ditëlindjenmë 11 Maj. Nëna me pat thënë se linda pesëditë para Ditës së Verës, pra i bije të kem lin-dur më 9 mars. Sipas traditës dibrane këtë ditëngjyrosen vezë të kuqe dhe njerëzit kishinmbledhur për mua, mbasi isha me i vogli nëlagje, një shportë të tërë me vezë të ngjyera mebojë alle. Regjistrimi më 11 maj është i lidhurme kohën e luftës, me evakuimin e familjesnga fshati për shkak të përgatitjeve që bënteItalia fashiste për pushtimin e Jugosllavisë dherrethana të tjera të kohës.

U linda në një familje që kishte 5 dynymtokë dhe një zabel me gështenja, frutat e tëcilave mund të them se na mbajtën shpirtingjallë gjatë luftës dhe në vitet e vështira pasçlirimit. Ato ishin për ne edhe bukë edhe tëardhura në para nga shitjet në pazar.

Babai im, Hajredin Ashiku, rridhte nga njëfamilje fshatare. Gjyshi im, Rexhepi, është vrarënga serbët në vitin 1919 kur babai ishte 6 vjeç,ndërsa gjyshja ime, Shamja, e la babanë vetëm12 vjeç. Ai u rrit derë më derë deri sa u martuame Defen, nënën time. Babai dhe nëna nukjetojnë. Babai vdiq në mars 1991, ndërsa nënanë prill 1992. Shkuan, siç themi ne në Dibër“Si mal me lule”, duke lënë pas pesë djem, dyvajza dhe 25 nipër e mbesa, një lagje të tërëashikësh të rinj. Lindën dhe u rritën në fshatinBrezhdan, fshati më i madh i Dibrës me mbi300 shtëpi. Në vitet 50-të ai u nda dhe ne na ratë jetonim në fshatin Zdojan, emër i vjetër ilidhur me toponimi të lashtë dhe me emrin enjë lagjeje të madhe sot. Babai nuk ka qenëasnjë ditë në shkollë. Shkrim dhe lexim mësoi“vjedhurazi”. Kishte një shkrim shumë të bukurdhe lexonte shumë libra që i sillja. Nëna më-soi pak të shkruaj e lexojë në kurset kundër anal-fabetizmit. Zdojani ndodhet, kreu në trojet efisit të Ashikëve, 5 kilometra, kurse fundi nëtrojet e Mane, 7 kilometra larg qytetit të Pesh-kopisë. Është shumë i bukur. Ka në sfond Dri-nin në tallazet e të cilit mësova notin, ka njëfushë të madhe dhe një radhë kodrash, ka njëperëndim të mrekullueshëm kur dielli fshihetmbas Runjës e Gjagjishtit për ti ndalë paksarrezet mbi gjelbërimin dhe kaltërsinë e liqen-eve të Lurës. Lindja e diellit vjen majave tëmaleve që nisin me Korabin e mbarojnë meValivarin, Kërçinin, vargmaleve që pushojnëpaksa në ultësirën e Maqellarës dhe Dibrës sëMadhe, qytetit në anën tjetër të kufirit shqipta-ro-shqiptar, për të vazhduar me malet e Gol-lobordës.

Diçka për fëmijërinë tuaj të hershme?Kujtimet e hershme të fëmijërisë time lid-

hen me klasën e parë në shkollën e fshatit ku ulinda dhe nisa të mësoj. Mësuesi i klasës së

parë, Bajram Çipuri ishte dibran, ndërsa tre tjerëtkanë qenë Gavril Kote nga Përmeti, NigjareVelçani nga Berati dhe Mark Kalaj nga Shko-dra. Me Gavrilin dhe Nigjaren, pas një shkrimipër mësuesit në vitin 1993, si përgjigje, kamdy letra që i ruaj me mall e dashuri, letra që doti gjeni në librin “Rilindësit e kohës sonë”.

Pasi mbarova katër klasë të fillores u rashëkëmbëve dhe shkova në shkollën shtatëvjeçarenë qytetin e bukur të Peshkopisë, duke bërëçdo ditë 10-12 kilometra rrugë më këmbë.Mësoja nën dritën e kandilit dhe me vonë tëllambës me vajguri. Drita elektrike në fshatintim erdhi në vjeshtën e vitit 1955 kur unë ishanis rrugës së madhe të jetës. Theksoj se kanaliqë furnizonte me ujë hidrocentralin kalonte rrëzëthemeleve të avllisë sonë, mes përmes tokëssonë, për tu ndalur në një hauz e për të rënëme forcë nëpërmjet një tubi të çeliktë që zbris-te mes përmes vreshtit tonë.

Kam parë foto tuajat në moshë të re, midistë tjerave edhe ushtarak, si shpjegohet?

Në fillim të gushtit 1954, duke qenë se ishanga nxënësit më të mirë në mësime në 7-vjeçare,trokitën në derën e shtëpisë sime dy oficerë dhei kërkuan babait të më jepte leje që të shkojanë shkollën ushtarake. Në fund të gushtit 1954mora rrugën drejt Tiranës, nëshkollën”Skënderbej” ku mbarova klasën e 7-tëdhe të parën gjimnaz. Shkolla asokohe ishteatje ku është sot Spitali Ushtarak. Një vit mevonë shkuam atje ku ishte Shkolla e Bashkuar eOficerëve...

Viti 1956 ishte viti i lëvizjeve të mëdha, vitii formimit të shumë kooperativave dhe bujqë-sia kishte nevojë për kuadro e për njerëz të kual-ifikuar. Me kërkesë të rrethit të Dibrës, të fs-hatit tim që tashmë ishte bërë kooperativë,ndërrova profil, kjo në kundërshtim me shkollënushtarake, mbasi isha nga nxënësit e shkëlqyernë mësime. Forca e kohës më kaloi në vitin1956 në Teknikumin Bujqësor Fier.

Cilat ishin prirjet dhe pasionet tuaja ne sh-kollën e mesme?

Në këtë moshë kam qenë i dhënë shumëpas leximeve, sidomos në shkollën “Skënder-bej”. Lëndët ekzakte i përvetësoja shpejt dhemë ngelte kohë të lexoja e të shfletoja edhelibrat që kishte biblioteka, një bibliotekë mjafte pasur. Më pëlqente të lexoja letërsi artistike,libra historikë etj. Pasionin për librin e moraqë vitin e parë në shkollën “Skënderbej”. Këtë

pasion për leximin ma ka nxitur më shumëmësuesja e letërsisë e kësaj shkolle, një vajzëqë ne, nxitur nga “Iliada” e Homerit, e thërris-nim “Penelopa”. Fatkeqësisht nuk ia mësovaemrin kurrë. Ajo kishte kulturë të gjerë dhe ish-te e pasionuar pas letërsisë, sidomos asaj grekedhe romake, pas Homerit, Virgjilit, Dantes,Euripidit, Sofokliut, Eskilit...

Në shkollën e mesme bujqësore të Fierit dotë mësoja shumë nga dy mësues të mi shumëtë dashur e të nderuar të letërsisë e gjuhës, Ni-kolla Margilaj dhe Nexhip Gami. Në bib-liotekën e Fierit kam qenë lexuesi i rregullt. Nëbllokun tim të kujtimeve kam edhe një shënimnga bibliotekarja Urani Verria.

Mund të na kujtoni diçka nga periudha nëshkollën e lartë. Si e keni kaluar atje?

Shkolla e lartë është një pjesë nga më tëbukurat e jetës sime. Ajo ishte e vendosur nëkodrat e Kamzës, atje ku gjendet edhe sot. Efillova në shtator 1961, pasi kisha punuar dyvjet si agronom i mesëm. Në atë periudhë mëpëlqente shumë të ndiqja shfaqjet e kohës,veçanërisht operat klasike. Merrja me veteedhe rrezikun e humbjes së darkës e të bëja10 kilometra rrugë më këmbë nga Tirana derinë konvikt, mbasi autobusi i fundit nisej nëorën 8. 30 të mbrëmjes, ndërsa shfaqja mbar-onte më vonë. Mund të them se në ato vitenuk kam lënë opera të klasikëve të mëdhenj tëmuzikës pa parë. Në ato vite janë vënë nëskenën e Teatrit të Operës dhe Baletit shumëopera të mëdha, opera që sot nuk e di psejanë harruar. Të njëjtën gjë do të thosha edhepër veprat dramatike. Teatri Popullor si dheTeatri i Operës, me atë kulturën që rrezaton-te, hyrjen duke veshur rrobat më të mira qëkishe, me shërbimin në gardërobë, me qetës-inë në sallë më ngjall gjithnjë prehje dhe nos-talgji. Me mall dhe dashuri kujtoj skenën nëdramën “Dhelpra dhe rrushtë”, dy më të mëd-henjtë e skenës dhe të ekranit shqiptar, KadriRoshin dhe Margarita Xhepën, atëherë shumëtë rinj.

Dua të theksoj se në atë periudhë kishim njëshoqëri dhe miqësi të ngushtë me njeri- tjetrin,e donim shoqi-shoqin pa interes.

Në këtë periudhë keni filluar edhe të shkru-ani. Diçka për fillimet tuaja në fushën e gaze-tarisë?

Shkrimi i parë imi i përket shkollës së mes-me në Fier dhe është i vitit 1957. Bëmë një

Prindërit duhet t’u mësojnëfëmijëve të flasin shqip

Mes minatorësh

Maj 2011 - 961nr.

cyan magenta yellow black

intervistëekskursion në Apoloni, Pojan, me shkollën.Apolonia e asaj kohe ishte një grumbull dheurelikembuluar, kishte edhe një kishë të vjetër,ishte shumë larg asaj që është sot. Bëra një sh-krim për këtë aktivitet dhe e dërgova tek gazeta“Sporti Popullor”. Ajo ka qenë gazeta e parë kuunë kam vendosur ndjenjat dhe emrin tim. Mëvonë po nga Fieri fillova të bashkëpunoj megazetën “Zëri i Rinisë”. Vitet 1957-1959 kanëqenë vitet që unë kam bërë shumë shkrime dhepo të hapësh e shfletosh gjen edhe pjesë të his-torisë së Shkollës së Mesme Bujqësore të Fier-it.

Dhe e vazhduat dhe e përsosët këtë pasionedhe në Institutin e Lartë Bujqësor?

E vazhdova edhe dy vjet që punova në Dibër,nuk e ndërpreva, sepse ishte një dëshirë që bu-ronte nga brenda. Edhe atje shkrova për Dibrën.Bëra disa reportazhe, përshkrime, portrete, in-tervista.

Kur isha në Institutin Bujqësor për pesë viteme radhë gati numër për numër isha i pran-ishëm në gazetën “Zëri i Rinisë”. Isha i mirëpri-tur dhe shkrimet që dërgoja mund të them qëkalonin drejt e tek daktilografistet e pastaj nështypshkronjë. Me këtë rast dua tu shprehmirënjohjen dhe dashurinë time redaktorëve tëasaj kohe që u bënë miq dhe shokë të mi: LuanDibra, Loni Papa, Vath Koreshi, Kliton Gjilani,Pirro Tase, Zef Gurakuqi, sekretares sëkolegjiumit Liri Lubonja, kryeredaktorit Dhim-itër Verli, Dyrrit, korrektorit teknik dhe të tjerëve.

Po shprehja juaj “Adresa jonë është malidhe fusha, atje ku mbillet dhe korret” si lindi?

Ishte një shprehje e momentit dalë gjatëpërshëndetjes ditën e marrjes së diplomës sëagronomit të lartë. E kam thënë më 16 shkurt1966. Pata nderin që të marr diplomën ngadora e Pirro Dodbibës, Ministër i Bujqësisëdhe një ndër specialistët e mëdhenj të bujqë-sisë shqiptare, të më shtrëngojë dorën dhe tëmarr urimin e shkencëtarit më të madh të sh-kencave bujqësore (për mua) Gaqo Tashko,rektor i Institutit të Lartë Shtetëror të Bujqë-sisë, të duartrokitëm nga kolegët e mi të sapo-diplomuar, nga studentët midis të cilëve edheprej jush që ju ka mbetur në kujtesë kjo shpre-hje. Ishte koha kur në Shqipëri po ndodhninlëvizje të madha. Goxha kuadro me kulturë edije shkuan nëpër rrethe për ndihmë. Në Dibërerdhi edhe profesor Isa Shehu pedagogu im ifrutikulturës me të cilin u bëra koleg. E dhashëatë adresë, se adresa e një agronomi nuk mundtë jetë në vend tjetër, veç fushës dhe malit,atje ku mbillet dhe korret. Kjo për dje, poredhe për sot. Kam disa fotografi nga ai çast ibukur i jetës sime, fotografi që më ngjallinkujtime të bukura.

Pasi mbaruat shkollën e lartë si eci rrjedhae jetës suaj. Mund të na e përshkruani më sh-kurt ?

Shkova atje ku mbillet dhe korret! Por, parakësaj do të përqendrohem në dy momente përf-shi edhe pas mbarimit të shkollës së mesme. Enisa punën si agronom i mesëm në koopera-tivën e fshatit tim, kooperativën Brezhdan-Zdojan, atje ku linda. Pastaj më emëruan nëlokalitetin e Muhurrit e më pas në atë të Qen-drës. U mora me piketimin e blloqeve të parafrutore. Kam qenë nga ata kuadro të rinj qëkam vënë piketa, kam drejtuar punën për hapjene gropave mbjelljen e pemëve të para në bllo-qet frutore dhe vreshtave në sektorin e Zdojan-it, në Kuben dhe Ravna. Këtu bëhet fjalë përvitin 1960, vit kur mori shtrirje të gjerë krijimii blloqeve të mëdhenj frutorë në Dibër.

Kur u ktheva nga shkolla e lartë në 1966, nëblloqet që me mjeshtrin e madh të pemëtarisëdibrane Xhavit Hysa kishim piketuar e mbjellë,në vreshtat në hyrje të qytetit, bashkë me tëarrita të jem vjelësi. Në atë bllok vreshtash,dhe në të gjithë blloqet frutore të Dibrës ështëngjizur puna e madhe e të lavdishmit të pemë-tarisë Xhavit Hysa, të cilit meriton t’i bësh jovetëm një libër (e kam plagë që jam larg dhenuk mund ta bëj) por edhe një monument e tashpallësh nderi i kombit. Duke menduar se

vreshtat një ditë do të plakeshin, mbollëm qer-shi dhe vishnje në mes rreshtave dhe lajthi nëbrezare të cilat më vonë formuan një pyll tëtërë drufrutorësh, të pashoq në Shqipëri.

Punova rreth dy vjet përgjegjës sektori dhepastaj më emëruan mësues në shkollën e mes-me bujqësore. Atje kam dhënë lëndën e Fi-toteknisë dhe Mekaniken Bujqësore. Dëshirapër të dhënë diçka më shumë më shtyu të bëjaedhe një ofiçinë dhe duke punuar u bëra edhesaldator dhe axhustator. Ky zanat më ndihmoiedhe në emigracion.

Pas shkollës bujqësore shkova në koopera-tivë bujqësore Zerqan e pastaj në AgjencinëTelegrafike Shqiptare si korrespondent për Di-brën e Matin. Kam punuar dy vjet në StacioninBujqësor të Dibrës ku ndër të tjera isha nismëtardhe organizator i “Festës së Parë Kombëtare tëMollës”, veprimtari me jehonë të gjerë në sajtë pjesëmarrjes nga e gjithë Shqipëria.

Kam qenë anëtar i Partisë së Punës së Sh-qipërisë, pjesë e jetës sime, për të cilën nuk eul kokën.

Kam punuar në gazetën “Ushtima e maleve”,bashkëpunëtor që në numrin e parë - 27 prill1968- në atë masë sa mund të them se jamndër krijuesit e saj. Kam punuar edhe redaktori saj deri në fund të qershorit 1991.

Po më vonë ku keni punuar?Vitet ’90-të do të më gjenin gazetar në

gazetën “Zëri i Popullit”, vite të ndryshimevetë mëdha. Në gazetë, gjithnjë nga Dibra, kamtrajtuar problemet e kohës duke e vënë penëntime në mbrojtje edhe të atyre pemëve që mëkishte takuar ti mbjell vetë dhe që segmente tëcaktuara të errësirës që erdhi bashkë me dritën,i vunë sëpatën. Kjo për mua ka qenë dhe ështënjë nga krimet më të mëdha të periudhës sëkalimit, krim që fatkeqësisht përfshiu tërë Sh-qipërinë duke prerë e shkatërruar blloqe të tërame pemë frutore, agrume, ullinj etj. Në “Zërine Popullit”, si gazetar profesionist, vazhdovaderi në verën e vitit 1996.

A ju kujtohet ndonjë shkrim që u ka lënëmbresa. Keni pasur raste përplasje me ndonjëinstitucion apo dikaster?

Unë nuk i veçoj shkrimet e mia. Ata janë tëgjithë njëlloj për mua, janë fëmijët e jetës time.Përplasje kam pasur. Po ti thuash vetes gazetarduhet të pranosh edhe përplasjet, madje edheplumbin kokës. Profesioni i vetëm sot në botëqë sipas statistikave vdes në krye të detyrës ësh-të ai i gazetarit. Në vitet 1988-1989 kam bërënjë sërë shkrimesh në “Zërin e Popullit” përharresat e qeverisë në Dibër. Ishte koha kur ish-te lënë pak i lirë “freni i kritikave”, koha kurguximi dhe rrezikimi ishin vëllezër binjakë.Bëhej fjalë për rrugët e Dibrës që ishin mos mëkeq, për rrugë si ajo që në vitin 1946 mori emrin“Rruga e rinisë” e që kishte mbetur si në ditët epërurimit, për rrugë që me përjashtim të asajqë lidhte Peshkopinë me Tiranën (edhe ajonjëkalimëshe) nuk kishin parë një dorë asfalt,për shfrytëzimin e metaleve jo metalorë, përdhunën ndaj pyjeve, etj. Në gusht të vitit 1988,pas shkrimit për mineralet jo metalorë, sikundërpërgjigje doli në televizion Ministri iNdërtimit me një pllakë mermeri në dorë dukekundërshtuar faktet që unë kisha përcjellë. Nëvitin 1989, pas një shkrimi të fortë për shkatër-rimin që po u bëhej pyjeve të Lurës duke prerëpisha qindravjeçare për bishta veglash erdhi nëPeshkopi Kontrolli i Lartë i Shtetit. Me ta shko-va në Lurë dhe u paraqita faktet e pakundërsh-tueshme, fakte që nuk guxoi kush ti kthejëkundër meje dhe të pësoja pushimin nga puna,në mos edhe burgun.

Në vitet ’90-të përplasjet kanë qenë të kar-akterit tjetër, përplasje që çuan edhe në dhunëfizike, edhe në ndërhyrje kirurgjikale, edhe nëlargimin e dhunshëm nga Dibra e Shqipëria paszgjedhjeve të njohura si zgjedhje të vjedhjesmasive të votës së popullit, zgjedhjeve të 26majit 1996.

Deri më sot artikujt e mi askush nuk mika përgënjeshtruar me fakte. Në jetën timesi gazetar kam ecur me parimet: Shkrimet e

mia janë shkrimet e mia, penën nuk ja kamlenë kurrkujt në dorë dhe për gjithë ato sh-krime që nga viti 1957 deri më sot, po tëkem mundësi t’i mbledh, nuk hedh asnjë nëkosh. Ato janë mendimet e mia, janë jetaime. Për mua gazetari, për të qenë sa mëafër të vërtetës, duhet çdo gjë ta shohë mesy, ta dëgjojë me veshë, ta incizojë, fo-tografojë apo filmojë, ti afrohet sa më shumëtë vërtetës së plotë.

Çfarë tipi shkrimesh parapëlqeni, repor-tazhin, intervistën, portretin ?

Unë i kam lëvruar të gjitha. Ka qenë njëparcelë e madhe ku kam futur të gjitha mjetet epunës dhe njëkohësisht edhe gjitha llojet efarërave. I kam mbjellë dhe i kam korrur. Mëka pëlqyer portreti, reportazhi, përshkrimi, poashtu më ka pëlqyer të hyj në psikologjinë enjeriut, të hyj në botën e tij dhe ta pasqyroj atëashtu siç është, pa deformime e zbukurime.

Çfarë mendimi keni për shtypin e shkruarnë emigracion, si lindi dhe si u rrit ai?

Para së gjithash dhe mbi të gjitha shtypi nëemigracion është një pasuri kombëtare. Kur kamardhur në emigracion ishte një gazetë me em-rin “Egnatia”. Ajo jetoi pak dhe u mbyll. Ataqë e hapën ikën në Amerikë. Një shkrim kambërë tek “Egnatia”, në vitin 1996. Unë kampërjetuar dhe kam marrë pjesë aktive në krijimine gazetës “Vëllazërimi”, gazetë që doli më 15mars 1997, në ditët kur dyert e gazetave nëShqipëri u dyllosën, madje edhe u dogjën dheekzistonte vetëm një televizion shtetëror qëgënjente dhe nuk thoshte të vërtetën e atyreditëve të kobshme për vendin e popullin sh-qiptar. Në të trajtoheshin ngjarjet që ndodhninnë Shqipëri. Burim informacioni ishin “ZëriAmerikës” dhe BBC-ja. Po ashtu informoheshimedhe nga televizioni grek i pranishëm drejtpër-drejt në ngjarje, lidhur me ato që po ndodhninne Shqipëri. Kjo doli gjashtë muaj dhe u mby-ll.

Më vonë unë do të punoja në një gazetetjetër jetëshkurtër “Rilindja XXI”, e cila dolidisa muaj dhe për arsye financiare u mbyll. Mëvonë doli gazeta “Zëri i Emigrantit”. Edhe kjou mbyll shpejt për arsye financiare. Shtypi nëkëto vite kaloi një periudhe të vështirë finan-ciare.

Unë kam bashkëpunuar, madje edhe drejtu-ar gazetën “Rilindja XXI”, “E vërteta”, kam qenëi pranishëm në çdo numër të gazetës “Emigran-ti”. Këto u mbyllën si edhe të tjerat. Dy vjetëte fundit kam bashkëpunuar me “Gazeta eAthinës” dhe tani me “Plus Gazeta e Athinës”.Bashkëpunimi im ka qenë dhe është vullnetar.Brezit tim siç duket nuk do ti ndahet “punakomuniste” me të cilën ishim detyruar. Por kjopo ndodh edhe me brezin e ri të gazetarëve tëcilët punojnë pa asnjë lloj honorari.

A i keni të arkivuara shkrimet tuaja dhe amendoni se ka ardhur koha ti përmblidhni nënjë libër?

Të rinjtë, të emigracionit, që nga viti 2005 ikam në kompjuter. Nga ato kam marrë dhe iakam përcjellë lexuesit tashmë në pesë libra meafro 2000 faqe. Kam edhe shumë shkrime të

tjerë të fjetur të cilët do t’i zgjoj dalëngadalë.Folët për librin. Mund të na thoni diçka për

bibliotekën tuaj personale, çfarë kapaciteti kadhe të çfarë profili janë librat tuaja?

E vetmja pasuri që më ka ngelur nga e kalu-ara është një bibliotekë me rimeso arre në sh-tëpinë tonë në Tiranë. Aty kam rreth 3000 libratë të gjitha fushave; artistike, historike, shken-core, politike etj. Nisem nga parimi që libri nëbibliotekë është një pasuri, pavarësisht se çfarëlibri është ai. Po ashtu edhe këtu në Greqi kamnjë bibliotekë të pasur me libra shqip dhe gre-qisht.

Sipas jush, niveli i gazetarisë ka rritje apongelje në vend?

Gazetaria ka rritje, ka hapësirë shumë më tëmadhe, por për fat të keq është komerciale. Nëfaqen e pare zë vend krimi, rrugaçëria. Kjondodh edhe në televizion. Gazetarisë shqiptarei mungon njeriu i punës, i mungojnë vleratpozitive të popullit. Shkurt nuk më ngroh shumëgazetaria e sotme.

Çfarë vendi zë fotografia ne veprimtarinëtuaj si gazetar?

Me aparatin fotografik kam udhëtuar qyshnë shkollën e mesme. E kam pas “gjymtyrë tëpestë të trupit”. Ato mijëra filma që i kam mevete në Athinë e që kapin një periudhë 50vjeçare, një ditë do ti kaloj në kompjuter. Atojanë një pjesë e jetës sime, një prej dashurivetë mia.

Këtu janë hapur vitet e fundit disa shkolla.Ju keni bërë debate, përfshi edhe atë me am-basadorin Vili Minarolli. Cili është komentijuaj ?

Unë e kam thënë fjalën time si gazetar dheintelektual nëpërmjet dy librave; “Rilindësit ekohës sonë” dhe “Shkolla shqiptare e Athinës-Rilindësit e kohës sonë 2”. E kam vazhduar mëtej me shkrime të tëra sa edhe ato po timbledhësh bëjnë një libër të tretë për arsiminshqip në mërgim. Shkollimin e fëmijëve duhetta marrin në dorë prindërit. Ata duhet tu më-sojnë fëmijëve të flasin shqip. Ne i çojmë tëmësojnë anglisht, frëngjisht etj. dhe harrojmëgjuhën e të parëve tanë.

Unë nuk pres që shteti shqiptar të kthej fy-tyrën nga fëmijët tanë. Unë e replikova meambasadorin se ai në një intervistë nuk i jeptezgjidhje këtij problemi. Ambasadori përfaqë-son shtetin dhe shteti për mua ka heq dorë ngakjo punë. Mua më pëlqen puna që ka bërë ebën Lorenc Koka. Ai bën një punë me të vërtetëatdhetare.

Ju falënderoj zoti Abdurahim për intervistënkaq të çiltër dhe interesante që më dhatë. Ajodo jete pjesë e librit “Bashkëbisedim menjerëz... “

Ju po ikni në Amerikë, por dijeni se po lininjë boshllëk të madh në emigracion. Jeni nje-riu që po merrni me vete një pasuri të madhe,kilometra të tërë filmimi të jetës së emigrantëve,një pjesë të mirë të njerëzve me të cilët jetuat epunuat për më se dhjetë vjet. Jeni nga të rrallëtqë keni punuar me kaq përkushtim. Ju admiroj.

(Botuar me shkurtime)

10 - Maj 201161nr.

shënime

Zakynthos është ishulli i shumëbukurive marramendëse, me

ujëra të kristalta dhe shpella nënu-jore, me breshkën e detit Kareta-Kare-ta. Qyteti ngrihet në jugperendim tëbregdetit. Pas tij lartësohet kështjel-la venetiane. Më tej “Stranu Hills”me pamje fantastike. Brenda ndod-het një shëtitore e madhe me ndërte-sa neoklasike, kisha me kulla të lar-ta, rrugë të gjera, shtëpi me harqedhe porta dekorative. Një qytet po-huajse i rindërtuar pas tërmetit të fu-qishëm të 1953-shit që e shkatërroipothuajse komplet. Vendet për t’uvizituar janë; “Metabizantine Muse-um”, “Museum of Solomos”,“Zakynthianët e famshëm” dhe“Kisha e Sainti Dyonysios”, i kon-sideruar si mbrojtësi i ishullit, si dherrethina e bukur nga Bohali. Rrugëtnga qyteti të çojnë në gjithë ishul-lin. Krahas bukurive përrallore dheplazheve fantastike, ky ishull të habitedhe për historinë e lashtë plot ng-jarje dhe figura të rëndësishme. Ësh-të sunduar nga maqedonasit, vene-tianët, romanët, bizantët dhe britan-ikët. Më 1809 britanikët formuanShtetin e Jonit dhe Zakynthos-i u bëkryeqytet. Më 1863, anglezët i dhanëfund dominimit të ishullit dhe ishul-li u bë pjesë e Greqisë. Njihet nëhistorinë greke si ishulli i dytë i ban-uar. Gjatë mbretërimit të Odiseut tëfamshëm, 15 nga mtonjësit e Ithakësishin nga Zakynthosi.

Këtu ka lindur poeti kombëtar iGreqisë, Dionisios Solomos, i cilika shkruar Himnin Kombëtar të Gre-qisë. Një vizitë në muzeun e tij nanjeh me jetën dhe veprën e tij mad-hore. Fama e tij në Greqi dhe në botëi detyrohet veprës së famshme “Im-nos is tin Eleftheria “ (Hymni i Lir-isë), që është Himni kombëtar i Gre-qisë. Njëra nga pjesët e kësaj vepreu inspirua nga lufta e grekërve më1821. Me vdekjen e tij më 1857mbarë Greqia vajtoi për të. Të gjitha

Haki Ferhati ka 20 vjet që jetonnë këtë ishull. Është nga Sllo-

va, por që nga viti 1985 banon nëTiranë. Në Zakynthos ka ardhur nëvitin 1990. Pas triumfit të demokra-cisë, edhe Hakiu, si shumë shqiptarëtë tjerë mori rrugën e vështirë të em-igrimit me këmbë. Rrugën e parë përnë Greqi e ka bërë me Arif Micin,Selami Lamin dhe Mina Elezin. Sela-mi Lami kapet në Patër nga policiagreke, ndërsa Hakiu, Selamiu dheMinai përfundojnë në Zakynthos.Këto ishin edhe shqiptarët e parë tëishullit. Më pas Hakiu tërhoqi nëishull edhe shumë dibranë të tjerë,të cilët me duart e tyre të praruara idhanë tjetër pamje qytetit. Fillimishtmerr vëllain e tij të madh Lutin, qësot ushtron aktivitet privat në Tiranë,ndërsa më vonë afron tre vëllezërit etjerë, Flamurin, Idrizin dhe Ibrahimin.Që të katërt u bënë specialistë tëgurëgdhendjes, aq sa kërkesave tëshumta të grekërve për t’iu ndërtuarshtëpitë dhe hotelet luksoze nukmund t’u përgjigjeshin për shkak tëpunës së madhe që kishin. Hakiu, si

Shënime udhëtimi nga vendet mëtë bukura të Evropës

Në Zakynthos, ishullin e shpellave nënujore

Mentor Hoxha me shkrimtarin e njohur grek Dino Kubati (në mes) dhe shkrim-tarin shqiptar Iliaz Bobaj.

Mentor Hoxha në Zakynthos

NJË KAFE ME HAKI FERHATIN

Gurëgdhendësi që nderohet në gjithë Zakynthos-in

këto bukuri dhe ngjarje kanë shërby-er dhe shërbejnë si karem për milio-na turistë nga e gjithë bota që vijnënë këtë ishull plot plazhe fantastike,

disko famoze, si ato të Laganasë dhegjelbërim të paanë, plot ahe e ull-ishte. Në këtë ishull të rrallë ka lin-dur më 7 tetor 2009 edhe djali im i

vetëm, Mario. Në ishull banojnëshumë dibranë, të cilët me punëndhe duart e tyre të arta kanë zbuku-ruar tej mase këtë pjesëz të bukurisë

greke. Ata janë të shumtë, por këtëherë, po flas për dibranin Haki Fer-hatin, i cili është shqiptari më i vjetërdhe më i njohur i ishullit.

më i zgjuari, nxori një liçencë përushtrim aktiviteti dhe për të qenë nërregull me ligjet e shtetit grek. Kësh-tu që kërkesat ndaj tij u rritën akomamë shumë. Për ta përballuar këtëpunë ai formoi tre skuadra ndërtimime specialistë të gurëgdhendjes dhetë shtrimit me pllaka guri, duke ndi-hmuar me punë shumë dibranë, sidhe duke u mësuar atyre artin e bukur

të skalitjes së gurit, për të cilët grekëte preferojnë aq shumë. Shtëpitë e gu-rit të ndërtuar nga duart e arta dhemendja e intuita e Haki Ferhatit sidrejtues dhe si mjeshtër arrijnë në 5mijë, duke i dhënë një tjetër pamjeishullit. “Kur erdha në vitin 1990,kishte shumë pak shtëpi dhe pak bar-restorante e hotele. Sot ishulli ështëmbushur plot hotele, shtëpi dhe bar-

restorante. E gjithë kjo punë gjigan-de dhe arkitekturore është bërë ngashqiptarët, sidomos nga dibranët”, -na tregon Hakiu, teksa pinim njëkafe në qytetin e Zakynthos. Mëshumë se sa fjalët e mia dhe të Hak-iut flasin këto foto me disa nga punëte tij. Hakiu ka dy fëmijë, një djalë,15 vjeç dhe një vajzë 10 vjeç. Parase të emigronte, ai ka ushtruar spor-tin e mundjes, përkrah emrave tënjohur të këtij sporti, si Abedin Lame,e të tjerë. Dashurinë për sportin i’aka trashëguar edhe djalit, i cili ështëaktivizuar me një skuadër të njohurfutbolli në Tiranë. Në Zakynthos tak-ova dhe shumë dibranë të tjerë, dukemarrë prej tyre dhe prej vendasvepërshtypjet më të mira. Dibranëveju flet mendja dhe dora. Ata janëpak të njohur në vendin e tyre, porshumë të njohur në ishullinmagjepsës. Pa to, Zakynthosi do tëishte një ishull i zbrazur dhe pak injohur në hartën turistike. Ishin pikër-isht këta skulptorë dibranë që rikthy-en lavdinë e këtij qyteti, i vunëkurorën e gurtë mbi atë ujore, duke e

bërë ishullin të flasë krenar udhëve tëbotës. Çdo turist kur shkon në Zakyn-thos merr me vete dhe një pjesëz tëmrekullisë dibrane. Nga pak ndërtesamadhështore që ishin para ’90-ës, sotjanë mijrafishuar nga dibranët. Di-branët mijrafishuan baret dhe restoran-tet, ngritën shtëpitë turistike prej gurisi në antikitet, skalitën rrugët dhesheshet, duke lënë zakinthianët dheturistët e shumtë gojëhapur. Kudo qëshkelën lanë gjurmët e punës dhe tëtalentit të tyre. Artin dhe dorën e tyree gjen në çdo cep të ishullit; nëndërtim, turizëm, bujqësi, hoteleri,bar-restorante, biznes. Pra, kudo.Gjithçka që u serviret turistëve buronprej tyre. Janë pikërisht këta dibranë,si Hakiu, që ndryshuan faqen eZakynthosit. Me artin e punës së tyrembushën celuloidin e kamerave tëshumta të turistëve, si relike tëçmuara në vigjilje të kujtimeve, dukee kthyer ishullin e vogël në një vendpelegrinazhi për turistët dhe venda-sit, ndërkohë që Shqipëria vajtonikjen e tyre nga prehri atëror.

M.Hoxha

Maj 2011 - 1161nr.

letërsi

Përderisa imagjinata e ka krijuarbotën,është ajo që e udhëheq atë.

Me këtë shprehje nis romani “Mërkunae zezë” i shkrimtarit Agron Tufa.

Arti në përgjithsësi dhe letërsia nëveçanti janë botë e imagjinimit dhe botëimagjinare. Kur letërsia buron në imagji-natë atëherë ajo ngrihet mbi imagjinimine autorit/subjektit krijues i cili pastaj meanë të shkrimit e objektivon atë imagjin-im dhe krijon botë imagjinare apo “botë-besim”.

Kendall Waltson do të thoshte seimagjinimi mund të jetë spontan dhe in-tencional. Teza kryesore e Waltson-it ësh-të teza se fiksioni është art i imagjinuarqë na bën të besojmë në të. Mirëpo ajoqë duhet ritheksuar është fakti që letërsiae mirë jo vetëm që na shtyn të besojmëbotën e saj të imagjinuar mirë, por edhena tregon se është botë e imagjinuar. Pra,letërsia është një ftesë e autorit që na ftonnë botën e tij të imagjinuar: “Ju ftoi tëimagjinoni botën time!”.

Mirëpo, letërsia është burim i autoritqë imagjinon në mënyrë të thukët, evoka-tive, të rrjedhshme dhe kontemplativeduke krijuar botë imagjinare mbi karak-tere dhe ngjarje që rrezatojnë botën re-ale. Ajo nuk bazohet në imagjinatë qëlejon lexuesin të konsumojë atë vetëmsipërfaqësisht. Letërsia e imagjinuar emban lexuesin në maje të gishtave për tëparë botën nalt matanë.

Letërsia e mirë është “botë-besim” ma-tanë që e ndihmon lexuesin të gjejëudhën e vet në botën në këtë anë dukebërë pyetje, duke menduar, duke u fisni-këruar e duke gjetur domethënie. Letër-sia si qenie e botës imagjinare ajo ka sta-tus të saj specifik që matet me qenësi es-tetike: pra, duke e parë se sa e thukët dhesa e imagjinueshme, sa imagjinare dhe saimagjinim-nxitëse është ajo.

Roland Barthesi, merr rolin e demisti-fikuesit të miteve të kulturës masive dhetenton të na bëjë me dije se mitet nuk janëvetëm deluzione, truke apo struktura tëfshehta që na e sajojnë botën para nesh,por ato rëndojnë rëndë edhe filmat, fo-tografitë, plastikën, sapunin, televizionin,veturat etj.

Duke marrë shkas nga thënia eBardhësit në një ese të titulluar: “So-ciologjia apo socio-logjika”, ku thotë seçdo shoqëri tenton të strukturojë realite-tin dhe për këtë arsyje nevojitet të kemianaliza struktuale. E njëjta shprehje vlenedhe për romanin në fjalë.

“Gjatë gjithë asaj dite, si dhe ditët qëvijuan, i ndihmova gjyshes të ushqenimbagëtitë. Më bëri përshtypje numri i madhi deleve të zeza. Gjyshi këtë e quante shen-jë të keqe. Ai thoshte se ndër 100 dele tëbardha, qëllon një e zezë. Kurse në tufëne gjyshit prej nëntëdhjetë e nëntë delesh,vetëm njëra ishte e bardhë. Për ta zbutur

Miti i Mërkunës sëzezë “dita e Martë”Nga:

Dr. ROVENA VATA

pak këtë raport, gjyshja kishte porositurpesëmbëdhjetë dele të bardha në lagjene poshtme që thoshte se do t’ia binin atoditë. Gjyshja thoshte se delet e bardha nukrronin, sëmureshin ose ngordhnin. Nëpranverë thuajse nuk mbijetonte asnjëra.E keqja qe se kurrë nuk u mor vesh ndon-jë sëmundje. Gjyshja thotë se kjo ndodhprej mësyshit, ndonëse ka kohë që s’ebeson as vetë këtë gjasë”.

Syri i keq haset edhe marrje mësysh.Ashtu si në Lindjen e Mesme, në Shqipërimendohet se një vështrim keqdashësvetvetiu mund të bëjë dëm. Prandaj,njerëzve që besohet se kanë një vështrimtë tillë, pra sy të keq, nuk u dilet përpara.Fëmijët e vegjël, bagëtitë e tufës ose gjëratme vlerë nuk bën të lëvdrohen para tëtjerëve, në mënyrë që të mos i zerë syri ikeq. Rreth qafës së bagëtisë shpesh varejnjë lugë druri, kurse në ballë të foshnjësnë djep vihej një monedhë, ose në hun-dë i ngjyhej një pikë bojë ndryshku, që tëshërbenin si hajmali kundër syrit të keq.

“- Zanati, moj loçka e gjyshes, nuk epet:ai rrëmbehet, vidhet. Zanati i dhanun nukasht i hajrit, nuk asht i amël. Ai asht vetëmsheftësia. Asht vetë rravgimi i femnës,jeratisun prej Mërkunes.

- Kush asht kjo Mërkuna, gjyshe?- pye-ta i çuditur.

Gjyshja më pa me mosbesim. – falë iqofshim kah na rri mbi krye me furkë egërshanë në dorë! Falë i qofshim kah nathur e shthur fatet tona, Zanës tonë she-jte! Ajo asht Zana e grave qi mbarson ezanon, bir i gjyshes!

-Unë dua ta shoh, gjyshe. – Larg qoftë,loçk’ e gjyshes! Ajo i shtangon burrart….S’ka punë me ta!

- Po ti, gjyshe, a e ke parë Mërkunën?- Jo bir, ajo të del me t’rraposë kur i

hyn në hak. Por unë e kam ndie afërFrymën e mbarë të asaj Fatbardhe...”

Sipas besimit popullor, nga të gjithaditët e javës, e Marta quhet në Shqipëri,ashtu si në Turqi, “dita më terse”. Ështëterse sidomos për t’u nisur për udhë.Shumë gra shqiptare nuk bëjnë punë sh-tëpie të martave, sepse e marta e ka “njësahat ters”. Plakat nuk e lanin kokën tëmartave, as nuk e derdhnin ujët e enëvepasi i lanin. Ky besim është i përhapur nëShqipëri edhe sot. Punëtorët e ndërtimitshpesh nuk hedhin themele të reja shtëpishtë martave, kurse shumë njerëz në këtëditë nuk i bëjnë sefte rrobat e reja. KlerikuItalian Ernesto Cozzi (1870-1926) ngaTrentoja ka shënuar shprehjen gegërish-te: “Zoja e marte asht e idhun.”

E mërkuara sipas besimit popullor kanëqenë quajtur ditë të pavolitshme për tëqethur dhentë.

Djalli shfaqet në shumë trajta në mi-tologjinë tonë dhe për të ka një numër tëmadh termash: djall, nga lat. diabolus,’djall; dreq, nga lat, draco, ’dragua’; sa-

tan; termi mysliman shejtan, nga hebrai-shtja satanas; dhe lucifer. Për arsye tabuje,zakonisht përdoren edhe eufemizmat:qoftëlargu, larg këtej, e barasvlershme megr. e sot., i mallkuar, i paudhë. Djajtëshpesh marrin trajtën e cjapit.

“ - A të kanë ngucë mysafirët e natës?”,- e pyeta.

“Mbramë ka qenë hata e madhe”, - tha.“Vlonte vendi nën hanë. Kishin msy edheshpirtna të xhuxhtë, femna shtatshkurtna,shëmtaqe, cubele. Disa sosh, mbulue prejflokësh kryekreje”.

Kur m’i shploi kambët i qenë mbushëpika-pika kafe, si vezë fëllanxe. Tha sekishte dremitë nji copë herë, por kur qesque, tue plasë drita, kishte pa ato fshesatë vogla, të ngjyme në asi lëngu qoftëlar-gu.

Ta kesh burrin sa më largNdilli burrat var-e-vargZgjidhe njenin topemadhMe t’a kullot njat livadhMe t’kullot at’bar prendvereQite burrin tand përdere,Mos le mashkull nën çati,Kshtu t’urdhnon motra Kumri.Se për vjerrin jena vet,Nadje lig e kem zatet”.Në këtë sekuencë jepet shfaqja e

Mërkunes në trajtën e një njeriu që kavdekur që 7 vite, duke i paralajmëruargratë që kishin punuar në ditën e saj qëkjo gjë herë tjerër të mos përseritet semarrja e shpirtit të tyre prej saj do të jetënë mënyrë fatale.

- “Unë nuk jam hallë Gurija. Ajo kashtatë vjet kallur në dhe. Unë jam Mërku-na, Nata e Mërkurë! Sa herë ju kam thanëtë mos punohet në natën timë?! Të mosqe hatri i kësaj sabie (ajo dëftoi me gishtdjepin ku flinte ferishtja), të mos që mik-pritja jote zemërbardhë (ajo dëfteu megisht grumbullin e arrave, mollave, fton-jve e dardhave dhe filxhanin e filluar tëkafesë), do të ta merrja shpirtin me vetepër gazep, atje përfund, në dynja të posh-tme!”, -tha, duke m’i shti duert e gjata methonjt e verdhë rrastas për fyt. Si i tha këto,e pashë vetë qysh u shndërrua në firomë,qysh rrëshqiti prej meje dhe u fut në ka-trorin e vogël të shporetit, qysh u ngjit mebrambullimë e poterë për burive të sobës,tue u tretë e u ba fir”.

Mërkuna e zezë është perëndia e gravee gjithëpushtetshmja që i mbronte gratë,por edhe i ndëshkonte me vdekje, kur atonuk i bindnin urdhrave të saj që të mospunohet punëdore ditën e martë, pra emarta e zezë, kjo gjetje është e autorit ditae Mërkure dhe jo e Marte edhe pse e thotediku brenda romanit ditën e Marte që nukduhet punuar punëdore.

“- Shshshsh! C’hall të ka zënë moj Fat-kë? Pa tregoji vëllait...- thashë, duke

gjakuar ta marr me të mirë. – Si nuk ekupton? Ato janë shtriga! Ato thirrënardhjen e Natës së Mërkurë! Shihe, këtëshi do ta ndajë dëbora. Për këtë i hodhënveglat e punëdores në pus. Ata iu lutënNatës së Mërkurë. E Mëkura e Zezë ështëshpirti i përjetshëm i femrave që ngrihetkundër kësaj feste”.

“Unë nuk dëshiroj ta shoh. Por e ndiej.Po të dua dhe mund ta shoh, por mosmendo se mund ta shohësh thjesht si njëshoqe. Ajo shfaqet në trajta shumë të par-rokshme, në gjendje gjysmëkllapie, njo-hurish, ashtu sikur iu shfaq gjyshës atënatë.. në trajtën e hallës Gurije”.

Barthes-i kërkonte që kultura të ketë’pak dije, pak urti, aspak fuqi...por sa mëshumë shije’ (duhet dalluar fjalën shijekëtu sepse Bardhes e përdor këtë dukekonotuar impresionin sensual që jep tek-sti e jo shijen estetike të bazuar në kanon,apo tradtë estetike).

Në këto vargje jepet funksioni iMërkunës së zezë që rrënonte burrat dhembronte gratë, por vetëm atëherë kur këtotë fundit kishin vepruar siç ka urdhëruarzonja Mërkunë:

“Mërkunë e Madhe kësoane, shkreti,shkreti burrat tanë!

Jepna fronin e shtëpisë, parësinëmbi rrung-e-trung,

Hapna udhën t’u vëmë këmbënmeshkujve që na gërganë

Edhe femrave sojsëze, lidhjuafatin nyje, cung!

.............................................................................

O Mërkuna jonë e Madhe, Mërkunëe Zezë e këtij viti!

Shpirtin tonë që t’u robtua, si qëmotibëje rojë!

Rritna thonjtë t’ua çjerrim zemratburrave që të koriti

Delezezën, shpirtin tënd, përdhunuarshkrumb-e-plojë.

Vetë fakti që njeriu jeton me gjësendetdhe natyrisht se ato formojnë kornizën etij sociale, do të thotë se njeriu gjithmonëkërkon të “transcendentojë” këtë gjendjedhe të lidhet me diçka më të qartë se vet-ja, por që del nga vetja.

B A S H K Ë P U N O E D H E T I< r r u g a e a r b e r i t @ g m a i l . c o m >

Vetë fakti që njeriu jeton me gjësendet dhe natyrisht se ato formojnë kornizëne tij sociale, do të thotë se njeriu gjithmonë kërkon të “transcendentojë” këtë

gjendje dhe të lidhet me diçka më të qartë se vetja, por që del nga vetja.

12 - Maj 201161nr.

folklorPresidenti i Republikës, Prof. Dr. Bamir Topi, ka nderuar këngëtaren dibrane, Lirie Jushi (Rasha)me Urdhrin “Mjeshtër i Madh”, “Për kontribut shumëvjeçar në pasurimin e jetës artistike shqiptare,për interpretimin e rrallë mjeshtëror të këngës popullore, veçanërisht asaj të trevës së Dibrës”.

“Mjeshtër i Madh” për Liri Rashën“Ndërsa Liri Rasha këndonte, e sidomos në fundtë këngës, qe e pamundur të vendosej qetësia nësallë: spektatorët ngulnin këmbë në përsëritjen esaj jo vetëm njëherë. Dikujt i shkonin lotët nëpërfaqe dhe, ashtu i dehur nga melodia dhe fjalëtprekëse thërriste me të madhe që këngëtarja tëvazhdojë. Atëherë drejtuesi artistik ndërhyn dhetërheq Lirinë pas perdes e i thotë të mos dalë mëpërpara publikut se “po pengohet programi”. Kjoishte e drejtë, po në sallë është spektatori ai qëbën ligjin. Atëherë shkova prapa perdes dhe e gje-ta Lirinë duke qarë. Ajo dëshironte të dilte përsërise, siç më tha, “kjo është kënaqësia e artistit, kyështë shpërblimi më i madh që mund të më jepet”.Kështu shkruan Ymer Minxhozi për sukseset ekëngëtares Lirie Rasha në Hamburg, gjatë turneuttë Ansamblit të Shtetit në Gjermaninë Perëndi-more në vitin 1983.

Edhe sot, ngado ku janë shqiptarët, sapo dëg-jojnë këngët e Liri Rashës emocionohen dhemallëngjehen, duke pasur po ato emocione që sjellkënga e saj, si ditën e parë që e kanë dëgjuar.

Presidenti i Republikës, Prof. Dr. Bamir Topi,duke shfrytëzuar 100-vjetorin e Kryengritjes sëMalësisë së Madhe dhe ngritjes së flamurit ko-mbëtar nga Heroi i Popullit, Dedë Gjo Luli nëDeçiq, në një koncert festiv në mbajtur në teatrinMigjeni në Shkodër, me titullin “”Ku e muer em-rin Malësia”, gjeti rastin dhe nderoi edhekëngëtaren dibrane, Liri Jushi (Rasha) me Urdhrin“Mjeshtër i Madh”, “Për kontribut shumëvjeçarnë pasurimin e jetës artistike shqiptare, për inter-pretimin e rrallë mjeshtëror të këngës popullore,veçanërisht asaj të trevës së Dibrës”.

Liri Rasha, në aktivitetin saj artistik, ka ruajturme fanatizëm traditën popullore shqiptare. Nëudhën e saj artistike, asnjëherë nuk e ka defor-muar këngën e bukur popullore. “Kam kënduargjithmonë me një pasion të jashtëzakonshëm përkëngën popullore. Kam qenë shumë e përkushtuarpas këngëve të trevës sime”.

Liri Rasha ka përcjellë emocionet e këngës pop-ullore shqiptare anembanë vendit dhe jashtëkufijve. Në vitet e mbylljes totalitare, kënga e sajka ngritur peshë zemrat e shumë bashkatdhetarëvenëpër botë, të ndarë nga vendlindja dhunshëm prejizolimit. Kudo ku shkonin grupet shqiptare, nukkishin kuptim pa pjesëmarrjen e Liri Rashës. Kësh-tu, ajo qe bërë herë pas here pjesë e grupeve tëndryshme artistike, si ansamblin “Migjeni” të Ti-ranës, ansamblin “Gjallica” të Kukësit, ansamblin“Mirdita”, ansamblin e Shtetit, etj, duke kënduarjashtë kufijve si në ish-Jugosllavi, Kosovë, Turqi,Gjermani, Zvicër, Austri, Itali, Greqi. Kënga eLirie Rashës ka qenë “ambasadorja e parë” nëSHBA, para se të rivendoseshin marrëdhëniet dip-lomatike.

Këngët e Liri Rashës si “Xhamadani i Kuq sigjaku”, “Kur e përcolla Y lberin”, “Moj Fusha eKorabit”, “Kënga e Rexhës”, “Shtatë Liqejt e Lurës”,“Amaneti” e dhjetëra këngë të tjera, janë edhe sote kësaj dite po aq të pëlqyera e emocionuese, dukei dhënë folklorit shqiptar një kontribut të çmuar.

Suksesi i Liri Rashës nuk ka ardhur vetëm prejzërit të saj, por edhe nga puna dhe përkushtimi iatyre që kanë punuar me të; kompozitorë e instru-mentistë, poetë e shkrimtarë. Kompozitorët Për-parim Tomçini, Edmond Zhulali, Xhelil Imeri,Laim Kola, Imer Seferi, Adriatik Lammallari etj.,dhe hartuesit e teksteve Naim Plaku, Gjok Beci eHilmi Kolgjegja, i kanë bërë këngët e Liri Rashëst’i rezistojnë kohës.

Kënga e parë në skenë e Liri Rashës, në moshën13 vjeçare titullohej “Mora rrugën, mora”... Ajopa dashur ka kënduar një këngë që do të kthehejnë himn dhe frymëzim gjatë gjithë karrierës artis-tike, jo vetëm pse ndoqi një rrugë të traditës famil-jare, por sepse edhe po e përcjell trashëgim tevajza... Brezat do të kalojnë, por rruga e këngës sëLiri Rashës do të jetë e pafundme.

BUJAR KAROSHI

Liri Rasha u shfaq si një talent i rrallë në interpretimin ekëngës popullore dhe posaçërisht si një dukuri e rrallë në

interpretimin e këngës dibrane. Ajo hyri fare natyrshëm nëskenën madhështore të artit popullor, me një shkëlqim ve-zullues dhe do të mbetet si një relikt e përjetshme në pied-estalin historik të saj.

Liria shfaqi origjinalitetin e saj në dy linjat më kryesoretë këngës popullore, në atë lirike dhe epike. Të dyja ishinaq të dashura për të, ndaj dhe i interpretoi me virtuozitet epërsosmëri. Por ky talent shkëlqeu në sajë të kulturës muz-ikore që ka Liria, të këmbënguljes së saj për të arritur më tëmirën, intuitës së saj për të zgjedhur më të bukurën, njo-hjen në detaje të prurjeve më të mira në shekuj të vargut emelodisë. Ajo vjen nga një trevë ku kënga popullore kishtedjepin e saj që mbante erën e luleve të bjeshkës, hijeshinëe maleve dhe lëndinave, flakët e qëndresave historike tënjë populli pamposhtur e krenar. Kështu u bashkuan aqbukur te kënga e saj lulja dhe flaka, çiftelia dhe pushka,dashuria dhe trimëria.

Në skenën dibrane, prej nga ku i ka fillesat talenti i saj,ajo erdhi fare e re, me një forcë premtuese për të kapurmajën. Liria ka patur në vijimësi një këmbëngulje prej artis-

Kënga e parë në skenë e Liri Rashës, në moshën 13 vjeçaretitullohej “Mora rrugën, mora”... Ajo pa dashur ka kënduar njëkëngë që do të kthehej në himn dhe frymëzim gjatë gjithë karri-erës artistike, jo vetëm pse ndoqi një rrugë të traditës familjare,por sepse edhe po e përcjell trashëgim te vajza... Brezat do tëkalojnë, por rruga e këngës së Liri Rashës do të jetë e pafundme.

Në foto: Një foto pas ceremonisë së marrjes së çmimeve.

Naim Plaku: “Talenti ka gjetur shtëpinë për tëndritur përjetësisht në hapësirat e artit popullor”

ti të vërtetë për të arritur më të mirin. Mua më kujtohet fare mirë gjatëbashkëpunimit të saj me krijues të tjerë, kompozitorë e poetë për të njohurmë të bukurën, vargun më të mirë, fabulën më të gjetur, melodinë më tëpërshtatshme. Ajo dhe na sugjeronte dhe na bënte vërejtje apo na korrig-jonte për temat, figurat, vijën muzikore etj., me po atë këmbëngulje qëpunonte për vete. Motivet popullore i njihte aq mirë sa çdo ndikim apomosgjetje e dallonte menjëherë. Prandaj dhe repertori i saj ka pasur e kagjithmonë këngë të mira, që populli i kupton, i ndjen dhe i mëson lehtë.

Në formimin e talentit të saj, përveç traditës dhe zërit të mrekullueshëmqë i kishte falur natyra, pati edhe fatin të bashkëpunojë me kompozitorë eletrarë të njohur si Tonin Rajta, Zef Çoba, Përparim Tomçini etj. Por kyndikim ishte i ndërsjellë. Këta punonin me këngën e Liries e për Lirien dheLiria me zërin dhe virtuozitetin e saj i frymëzonte në krijimtarinë e tyre.

Një anë tjetër e figurës së kësaj artisteje ishte dhe kërkesa që kishte ndajvetes. Ajo punonte shumë që të arrinte deri në përsosmëri në interpretimete saj. Korrigjonte vetveten vazhdimisht për të arritur atë që dëshironte.Ndoshta edhe tani, sepse Liria vazhdon të debutojë me sukses në skenënshqiptare, ajo ka mbetur aq kritike ndaj artit të interpretimit, sa ç’ishte nërininë e saj.

Tek personaliteti i Liri Rashës mund të them pa frikë se talenti i mrekul-lueshëm ka gjetur shtëpinë e tij për të ndritur me shkëlqim në hapësirat eartit popullor përjetësisht.

Liri Rasha u shfaq si një talent i rrallë në interpretimin e këngëspopullore dhe posaçërisht si një dukuri e rrallë në interpretimine këngës dibrane. Ajo hyri fare natyrshëm në skenën madhësh-tore të artit popullor, me një shkëlqim vezullues dhe do tëmbetet si një relikt e përjetshme në piedestalin historik të saj.

cyan magenta yellow black

Maj 2011 - 1361nr.

portret

-Ju u nderuat me titullin “Mjesh-tre e Madhe”, vlerësim i cili erdhisi një kurorëzim i karrierës suaj sikëngëtare. Si ndiheni dhe çfarë mo-mentesh ju dhuroi ky titull?

Unë kam mbi 40 vjet që këndojdhe asnjëherë nuk kam menduar qëdo të shpërblehesha me një titull tëtillë. Më parë unë jam nderuar metitullin “Artiste e Merituar” dhe sëfundi mora dhe këtë titull, i cili përmua ka një vlerë shumë të veçantë.Marrja e këtij titulli ishte një gëzimi madh për mua si këngëtare, e parasepse ky titull mu dha në një moshëkur ende këndoj në skenë dhe e dytaka të bëjë me faktin se këtë titullunë e kam marrë në qytetin e Shko-drës, ku u propozova nga shoqatashkodrane “Kënga jonë”, dhe ishtenjë nderim i madh që më erdhi muanga kjo shoqatë dhe nga publiku, icili më ka mirëpritur vazhdimisht mekëngën time.

-Gjatë karrierës suaj si këngëtareju jeni shoqëruar me shumëvlerësime dhe tituj, të cilët kanë ni-sur që në vitet ’80?

Që në një moshë të re unë kammarrë urdhra “Naim Frashëri”, qëishin të kategorive të ndryshme, ndër-sa në vitin 1988 unë jam nderuar metitullin “Artiste e Merituar”, i ciliishte gjithashtu një moment shumëi veçantë dhe emocionues në karri-erën time si këngëtare e këngës pop-ullore, për të ardhur më pas tek tit-ulli i fundit “Mjeshtre e Madhe”.

-Këto çmime erdhën pas një jeteartistike shumë aktive me këngënpopullore, por nëse kthehemi pas në

Që në fillim, dua të them se LirieRasha ishte edhe është vlerëkombëtare. Së pari, Liria ka njëvokal karakteristik që rrallëkëngëtarë mund ta ketë një fat tëtillë, ku janë kombinuarkarakteristikat të vokalit folklorikme një vokal të importuarprofesional, fenomen të cilinrrallë e konstatojmë tek këngëtarëtdhe që mund ta quajmë vokalklasiko-folklorik ose fenomenivokal Liri Rasha. E veçanta tjetëre Liries, është gama e gjerë erepertorit të saj, e cila fillon mekëngët e dasmës, këngët endryshme lirike, këngët epike,baladat etj., të cilat ajo i kakënduar bukur dhe ka lënë gjurmëdhe duke krijuar unin e saj nësecilin interpretim të gjinive tëndryshme të këngës. Ajo ç’ka ështëmë kryesorja dhe ku Liria përshumë e shumë breza do të jetë epazëvendësueshme, është shpirtii saj krijues dhe interpretues,sidomos te këngët e kurbetit apote baladat.

Të gjithë i kemi parasyshinterpretimet e papërsëritshme tëLiri Rashës të këngët: “Fusha eKorabit”, “Kur e Përcolla Ylberin”,“Kënga e Rexhës” etj., të cilat ikanë kënduar edhe këngëtarë apokëngëtare të tjerë, por nuk i kanëinterpretuar. Shpirtin dhe jetën qëju ka dhënë Liri Rasha këtyrekëngëve është shumë e vështirë,për të mos thënë e pamundur, semund t’ua japë ndonjë këngëtartjetër. Liri Rasha është dhe do tëjetë këngëtarja e rrallë që di tëeksplorojë natyrshëm shpirtratnjerëzorë me dinjitetin e sajartistik.

PërparimTomçini:

“Fenomenivokal

Liri Rasha”

THËNË PËR LIRI RASHËN:

Liri Rasha është këngëtare e dimensionevetë mëdha, është për Jugun dhe për Veriun.Liri Rashën e pëlqen e tërë Shqipëria.

Irini Qirjako “Mjeshtre e Madhe”

Emri i saj është gdhendur në vlerat më tëmira të artit dibran, duke u bërë një për-faqësuese e krenarisë dibrane në muzikëntonë kombëtare.

Edmond Zhulali, kompozitor

Zotërimi i një teknike vokale profesionalei jep asaj mundësinë, që me velizmat dheronamentikën që ajo përdor, ta qëndisëkëngën dhe të jetë origjinale në interpretim.

Xhelil Imeraj, muzikant, kompozitor

Këndojgjithmonëme pasion

përkëngën

popullore

vite si i kujtoni fillimet tuaja mekëngën popullore shqiptare?

Talenti im në këngë vjen dhe falëfamiljes sime, sepse unë kam njëfamilje të madhe e cila e ka dashurdhe e ka ruajtur folklorin shqiptar dheka qenë me shumë tradita kulturore.Në ato vite kishte dhe shumë vësh-tirësi, pasi pothuajse elektronika nukekzistonte, vetëm ndonjë radio dhekaq. Nuk dëgjonim shumë këngë dhenuk ishte informacioni i mjaf-tueshëm mbi muzikën. Unë kishalindur në fshatin Zardarllë dhe nëPeshkopi mu hapën më shumë rrugëte artit, duke qenë se unë nuk kishanjë praktikë në të kënduar fillimishtmë jepeshin këngë që nuk ishinshumë të vështira në të kënduar, gjëqë i shkonte dhe moshës sime në atovite. Unë kam kënduar gjithmonëduke mos menduar shumë për tituj,pasi unë e kisha me një pasion tëjashtëzakonshëm këngën popullore.Isha shumë e përkushtuar tërësishtpas këngëve të trevës sime fillimisht,për të vijuar dhe me këngën e tre-vave të tjera të vendit.

-Thatë që e nisët karrierën mekëngën e trevës suaj, ndërsa më vonëju filluat një karrierë si këngëtareprofesioniste në Estradën e Peshko-pisë. Si ishin ato vite pranë kësajtrupe artistësh?

Aktiviteti gjatë atyre viteve kaqenë shumë i ngjeshur, kishimshumë koncerte. Në ato vite kishtenjë program të pasur artistikisht dhenë Peshkopi punohej shumë për tësjellë një repertor të pasur dhe tëbukur tek publiku. Peshkopia kishte170 fshatra, ndërsa kishte dhe një

plan artistik dhe për qytetin. Nemirëpriteshim pothuajse në të gjithërrethin e Dibrës, por dhe qytete tëtjera. Çdo vit ne kishim turne në tëgjithë vendin.

-Nëse flasim për vitet kur jushëtitnit në çdo cep të Shqipërisëduke dhënë koncerte, cilat ishinkëngët që pëlqeheshin më shumë ngapubliku?

Kanë qenë shumë këngë të cilatedhe sot e kësaj dite këndohen dhepëlqehen nga populli. Unë u bëra enjohur që në vitet ’70 me krijim-tarinë muzikore popullore dhe këngëte mia kanë mbetur deri në ditët esotme dhe janë pëlqyer si në veriashtu dhe në jug, por unë nuk e nd-jeja dallim mes tyre. Ndër këngët emia që nuk janë harruar dhe sot ekësaj dite janë këngët dibrane, kanëqenë këngët e kurbetit, kënga “Mojfusha e Korabit”, “Kënga e Rexhës”,“Çu çu rrushja” etj.

-Po jashtë trevave shqiptare, cilatishin këngët që pëlqeheshin mëshumë?

Për shumë vite unë kam kënduardhe në diasporë, ndërsa jam angazhuarshumë në karrierën time si këngëtaredhe me Ansamblin Shtetëror. Mëkujtohet që në vitin 1977 ishim menjë turne në ish Jugosllavi dhe nëGreqi, për të vijuar më pas dhe nëshumë shtete të tjera, përmend këtuGjermania, Franca, Italia, Amerika etj.Edhe jashtë trevave kënga populloreshqiptare nuk bënte dallim, të gjithaishin të mirëpritura.

-Gjatë këtyre dekadave me këngën

a keni pengje në jetën tuaj artistike?Kur isha e re mungesa e shkollës

më mundonte, megjithatë unëkonkurrova. Më kujtohet këngëtarjae madhe Marie Kraja, e cila kur unëmbarova konkurrimin më tha që timund të bëhesh soprano koliaturëshumë e mirë, por nëse do më dëg-josh mua mos e ndrysho vokalinsepse ti ke një vokal shumë të mirëpër muzikën popullore. Unë i beso-va, sepse kisha shumë vlerësim përatë këngëtare.

-Njiheni për këngën e veriut, porkëngët e trevave të tjera si janë përju?

Nuk më ka penguar asnjëherë tëkëndoj këngët e trevave të tjera, si-domos edhe këngët e kurbetit që ikëndoj shumë. Këto kanë dhe ngjas-hmëri me këngët e jugut dhe të themtë drejtën unë këndoj këngën e veri-ut, por shpirti më fle tek këngët ejugut.

-Ju këndoni këngën popullore atëqë është e tabanit kombëtar, porçfarë mendoni sot kur shikoni qëkëto këngë në shumë raste vijnë tëpërpunuara në mënyrë të atillë, qëiu humbet edhe origjinaliteti i tyre?

Është fatkeqësi që po degradonfolklori shqiptar dhe sot disakëngëtarë të rinj nuk dinë të dallojnëkëngën e trevës, këngën e kombit tëtyre me këngën që ata e sjellin sishqiptare. Kënga duhet ruajtur, men-doj se duhet të kishte më shumëkontroll ndaj muzikës. Më vjen keqkur shikoj se sot më shumë këndohetkënga e huaj se sa ajo që është e tra-ditës shqiptare dhe kjo është fatkeqë-si, pasi po e drejtojmë shijen e pub-likut drejt një muzike e cila nuk kaasnjë të ardhme. E reja duhet porgjithmonë duke u mbështetur në ta-banin kombëtar. Në stacione të ndry-shme televizive ne dëgjojmë këngëtë ndryshme që na i sjellin në shqip,brezi i ri edukohet me këtë në njëkohë kur ne brezit të ri duhet ti japimkëngën shqiptare. Ai duhet ta njohëmuzikën e kombit. Një këngë në tur-qisht nuk mund të sillet në shqipështë e papranueshme, po ashtu asajo greke dhe bullgare.

-Si po vijon jeta juaj artistike?Kam aktivitete të ndryshme dhe

do kisha dëshirë të bëja një album,por siç e dini pirateria tani po bënkërdinë dhe është një humbje e mad-he për një artist. E drejta e autoritpothuajse nuk zbatohet fare tek ne.Do të vijoj të sjell këngë të trevës sëveriut.

Gjokë Beci: Laureshë e këngës popullore mbarëshqiptareTë shkruash një kujtim për Liri Rashën, lau

reshën e vërtetë të këngës dibrane dhe asajpopullore mbarëshqiptare, është e vështirë. Pasikam qindra kujtime të bukura e emocionuese,të cilët i kemi ndarë bashkë në udhën e këngës.Por, po tregoj një rast për këngën mbi FehmiAganin.

Liri Rasha (Jushi) dhe bashkëshorti i saj ekrahinasi im Pashku, më ftojnë për kafe. Nukmendova se rasti i kësaj ftese do të na pro-vokonte lot të përbashkët, por sapo erdhi nëshprehje fundi tragjik i një emri të madh tëshqiptarisë, Fehmi Aganit, as brilantet e lotëvenuk mund të na rrinin më prapa qerpikëve.Tashme edhe ata filxhanë që na u vunë për-para ishin kafe ngushëllimi. Folëm gjatë e me

emocion. Dinim njësoj dhe ndjenim njësojpër figurën e madhe të profesorit, të politi-kanit, të atdhetarit dhe kjo, natyrisht, nuk imjaftonte sprovës artistike që synohej prandajiu nënshkruam procesit të krijimit të tekstit,diskutimit me njëri-tjetrin dhe sidomos mekompozitorin, të njohurin dhe thuajse kon-tributorin unikal, posaçërisht për tema të tillatë mëdha patriotike, z. Edmond Zhulali, përtë ardhur në atë që një fis tjetër njerëzor do taquante vendimmarrje.

Tragjedia nuk kishte shumë kohë që kishtendodhur, dhimbja ishte e thellë dhe loti i nxe-htë, por kjo nuk na pengoi të dilnim ndoshtatë parët, për të dëshmuar se këtej dhe andejkufirit dhimbja ishte njësoj e rëndë për hum-

bjen e Prof. Fehmi Aganit.Kënga tashmë kishte mbaruar, por jo,

ende meraku krijues. Shqetësonin pyetje tëtilla: a mungonin ato që s’duhej të mun-gojnë në një tekst kënge si është informa-cioni i bollshëm jetësor i heroit, vendndodh-jet e ngjarjeve, dialogjet reale e gjurmëlënëseqë na përcjell tradita etj. Dhe, mos ështëabuzuar kjo në favor të një teprie jo bindëseme emfazë atdhetare. Na ngjau e kundërtadhe ashtu qoftë!

Në zërin e këngëtares Liri Rasha, që sipasmeje, pikon yndyrën e shpirtit njerëzor, ashtusi shumë të tjera para saj, kënga doli ajo qëprej vitesh po dëgjohet me po aq emocione siherën e parë.

cyan magenta yellow black

14 - Maj 201161nr.

folklor

Nga: Dr. FEJZULLA GJABRI

E veçanta e këtij organizimi ështëruajtja e kritereve të kësaj tipologjietë këngës popullore, pa shpërdoruarorigjinalin

E veçanta e organizimit të këtijFestivali është ruajtja e kritereve tëkësaj tipologjie, pa shpërdoruarorigjinalin, pa deformime në melo-di e tekst, duke mënjanuar veglatmuzikore të zhanreve të tjera artis-tike dhe elektronike, duke mbajturparasysh veshjet karakteristike tëqyteteve të ndryshme etj. Pra, syno-het ruajtja pastër e këngës, mbështe-tur në origjinalin e saj. Por kjo nukdo të thotë se kënga rri e ngrirë; gjith-sesi ajo është e gjallë, ka zhvillimine saj gjithnjë në shtratin e vet.

PAK HISTORIKFestivali Folklorik Kombëtar Ti-

pologjik i Këngës Popullore Qyteta-re është një ndër festivalet më jetëg-jatë që Qendra Kombëtare e Veprim-tarive Folklorike ka organizuar që ngathemelimi i saj. Ky Festival numërongjithsej 10 edicione dhe këtë vit dotë organizohet edicioni i 11-të, i tijnë qytetin e Peshkopisë. 6 edicionete para të këtij Festivali janë mbajturnë qytetin e Elbasanit, ndërsa 2 tëtjerat janë mbajtur në Shkodër, Kava-jë, Ebasan, për t’u zhvilluar më 2011në qytetin e Peshkopisë.

Dikush edhe mund të thotë psenë Peshkopi, kur tradita më e her-shme është në qytete mijëravjeçare.Pyetja është e justifikueshme, por kjonuk do të thotë se këngë qytetare ështëpronë e një qyteti, apo vetëm njëqendër di të organizojë festivale tëtilla kombëtare. Nga ana tjetër ka njëarsye edhe më të fortë: Që në vitin2007 është vendosur se vend organi-zator do jetë qyteti i atij grupi qëmerr vendin e parë. Në mars 2010Festivali pati fitues grupin e qytetittë Peshkopisë. Kështu, sipas traditës,Festivali i vitit 2011 kaloi në Pesh-kopi. Dibra dhe Peshkopia, si pjesëe saj, ka traditë të hershme në zhan-rin e Këngës Popullore Qytetare. Ajoështë evidentuar në fund të shekullit19-të e në fillim të shekullit 20-tëme këngëtarin Halil Bej Sturçe nëDibër të Madhe, Musa Piperku, Hax-hi Maqellara, Violeta Turkeshi etj,si dhe Muharrem Xhediku, MunirShehu, Përparim Tomçini etj, ngaPeshkopia. Interpretues të kësaj këngejanë shumë, ndër të cilët përmendenMelita Shehun, Flora Shabani, AgimSkarra, Liri Rasha, Abdyl Sturçe, Fa-time Bojaxhi etj.

* * *Në datat 26-27-28 Maj 2011 në

qytetin e Peshkopisë u organizuaedicioni i XI i FFTK të Këngës Popu-llore Qytetare. Shpallja e këtij aktiv-iteti u bë në fillim të muajt janar,ku QKVF parashikoi që do të merr-nin pjesë 18 grupe nga Shqipëria dhenga vendet shqipfolëse si Kosova,Maqedonia e Mali i Zi, duke u dër-guar kriteret shkencore dhe organi-zative Bashkive: Shkodër, Tiranë,Peshkopi, Burrel, Krujë, Tiranë, El-basan, Durrës, Kavajë, Korçë, Po-gradec, Fier, Berat, Vlorë, Lushnje sidhe grupet nga Prizreni, Gjilani dheTetova.

Festivali, 150 artistë sjellin këngën qytetare në Peshkopi

Festivali Folklorik Kombëtar Tipologjiki Këngës Popullore Qytetare

Në skenën e Festivalit

QKVF organizoi gjithë punënparapërgatitore bazuar dhe vendimitNr. 1 të Komitetit Organizator, dukendjekur nga afër pregatitjet e grupe-ve nëpërmjet komisionevepërzgjedhëse duke garantuar kështuprurje origjinale dhe me nivel të lartëartistik nga të gjitha grupet pjesëmar-rëse. U pregatit marketingu i Festi-valit (Postera, Çertifikata, Diploma).

Organizimi i Festivalit këtë vitësolli problematika të ndryshme nëmarrëdhënie me Qendrat Kulturoresi dhe me pjesëmarrjen e disa prejgrupeve në këtë edicion. Për shkaktë situatës zgjedhore dhe mos finan-cimit nga ana e Bashkive nuk morënpjesë në Festival grupet e qyteteve të

Fierit, Lushnjes, Durrësit dhe Korçës.Grupi i Pogradecit ashtu siç edhe Jukemi bërë me dije edhe në Festiva-let paraardhëse nuk merr pjesë në këtëevenimet për arsye të një konfliktime MTKRS siç deklarohen ata. E njëj-ta situatë është edhe me grupin eTiranës, i cili ka që prej vitit 2008që nuk merr pjesë në këtë Festivalme gjithë insistimet tona të përvit-shme që ky qytet të përfaqësohet.Nuk mori pjesë gjithashtu edhe gru-pi i qytetit të Vlorës sipas tyre arsyetishin financiare.

* * *Natën e parë të Festivalit u ngjitën

në skenë grupi i Peshkopisë, Burre-

lit, Tetovës dhe Prizrenit, natën edytë grupi i Kavajës, Krujës dheGjilani, ndërsa natën finale garuangrupi i Elbasanit, Beratit dhe Shko-drës.

Vlen të thuhet se të gjitha grupettreguan seriozitet duke sjellë reper-tor origjinal të qyteteve prej nga vin-in dhe lojë me nivel të lartë artistik.Pjesa më e madhe e tyre kishin bërëndërthurje profesionale midis ele-mentëve të vjetër me ata të rinjë dukerespektuar kështu një nga pikat e kri-tereve tona shkencore për përfshir-jen e këtyre të fundit, duke garantu-ar kështu transmetimit e këtij zhanërindër breza.

Paraditen e ditës së tretë grupet,të cilat vazhdonin garën bënë vizitanë Muzeun e qytetit si dhe në Llix-hat e Peshkopisë, vend ku u shtruadhe një kokteil nga pushteti vendor.Mbas kësaj u mbajt Tryeza e rrum-bullaktë për të cilën ishin pregatiturdy tema.

TRYEZË PUNENë ditën e tretë të Festivalit Ti-

pologjik kombëtar të Këngës Popu-llore Qytetare, në një nga sallat ePallatit të Kulturës Peshkopi, u or-ganizua tryeza e punës me pjesëmar-rjen e shumë këngëtarëve, instrumen-tistëve, studiuesve, punonjësve e drej-tuesve të kulturës e dashamirës tëartit.

Tryeza u drejtua nga z. Esat Ruka,kryetar i Komitetit Organizator tëFestivalit, Veli Vraniçi - drejtor iQendrës Kulturore Peshkopi, Muz-ikologu Zef Çoba-kryetar i jurisë dhemuzikologu nga Prishtina Sami Pi-raj.

Magistër Eduard Nurkaj-Përgjegjës i sektorit të muzikës nëQKVF referoi temën : Prurjet e rejanë këngën popullore qytetare, të il-ustruar me projeksione e filmimenga këngëtarë e orkestrina të këngësqytetare ndër vite. Dhe më pas shefii muzikës në Qendrën KulturorePeshkopi- Përparim Tomçini, refer-oi temën: Kënga qytetare në Dibër.

Pjesëmarrësit në tryezë dhanëmendime e sygjerime për organiz-imin e festivalit dhe ruajtjen e trans-metimin e këngës popullore qyteta-re tek brezat më të rinj.

Z. Bashkim Rama-drejtor i qën-drës kulturore në Krujë, theksoi se

kërkohet më shumë punë e këmbën-gulje nga punonjësit e kulturës qëmbështetja nga pushteti vendor të jetëmë e plotë. Z. Rama kerkon që këtotema që referohen në këto tryeza, tëbotohen e të dërgohen edhë në bazë.

Bardhyl Hysa, shef i muzikës nëQendrën Kulturore Shkodër, men-don se në të ardhmen ne duhet tëspecifikojmë se si duhet të ecim,çfarë duhet të sjellim në këtë festi-val e çfarë në festivalin e Gjirokas-trës. Organizimi i punës për festiva-let duhet të jetë i tillë, -tha ai, -qëne të mbështetemi me fonde në qyte-tet tona, pasi ka shumë probleme ene nuk paraqitemi dot në to. Neduhet të organizojmë shumë veprim-tari për ta ruajtur të pastër trashëgim-inë tonë nga deformimet e rrymat ehuazuara.

Muzikologu Zef Çoba tha: -Kën-ga Popullore Qytetare duhet të shi-het në gjithë kompleksitetin e vet.Sot tregu e ka futur këtë zhanër nëdasma, gezime studio regjistrimi.Duhet të kujdesemi me punën tonëpër ta ruajtur origjinalitetin e këngëspopullore qytetare duke sjellë krijim-tari të re të natyrshme.

Dr. Fejzulla Gjabri: -Edhe fjalanë këngën popullore duhet të ruajtraditën. Gjuha, fjala, muzikalitetii fjalës, duhet të japin prejardhjen etrevës nga vjen kënga. Edhe në këngëtë ruhet leksiku i trevave.

Dr. Isak Shehu: -Këto janë festi-vale shumë të mira, që i shërbejnëbrezave. Ju lumtë për punën në këtokushte. Duhet të punojmë e forcojmëunitetin kombëtar. Faleminderit qëisha në këtë festival! Grupet e punëstë QKVF, duhet të përzgjedhin para-prakisht grupet pjesëmarrëse dhe rep-ertorin.

Z. Sami Piraj, drejtor në Minis-trinë e Kulturës në Prishtinë: -Ju fale-minderit që në këtë festival morënpjesë edhe grupe nga Kosova. Këtokëngë popullore qytetare shqiptarekëndohen e pëlqehen shumë edhe nëKosovë. Akoma më shumë duhet tëpunojmë për ruajtjen e këngësqytetare nga specialistë e muzikantëe duhet të organizojmë edhe ne fes-tivale për këtë zhanër.

Z. Esat Ruka, falenderon për men-dimet duke premtuar se këto do tëbëhen objekt i punës së QKVF.

* * *

Bashkëpunimi me pushtetin lokaltë Peshkopisë si dhe Qendrën Kul-turore të këtij qyteti ishte shumë i

MIRËNJOHJE BESIM ÇUTRËSBesim Çutra ka lindur me 5 Maj 1929 në Maqellarë, Dibër. Filloi tëmerrët me këngën që në moshë të re dhe në festën e 28 Nëntorit 1951njihet si këngëtar popullor, nën drejtimin e kompozitorit Tonin Rrota,në koncertin për Pavarsinë.

Është pjesëmarrës në Estradën e Peshkopisë që nga viti 1959. Nëvitin 1997 del në pension. Ka marrë pjesë në këto aktivitete:

- Viti 1957, në Festivalin kombëtar të muzikës qytetare Tiranë; Nëvitin 1960 merr pjesë në Festivalin Kombëtar të muzikës qytetare nëVlorë, ku vlerësohet me çmim të dytë; Në vitin 1968, merr pjesë nëFestivalin Folklorik të Gjirokastrës, si dhe në veprimtari të tjera. Rep-ertori i tij është mjaft i pasur.

Në viti 1966 dekorohet nga Kuvendi Popullor me motivacion “Përmerita të shquara si këngëtar i madh i muzikës popullore qytetaredibrane” dhe më 1997 vlerësohet me çmim special. Në FFT të KëngësQytetare, Peshkopi, 2011, Qendra Kombëtare e Veprimtarive Folklor-ike për kontributin e tij në ketë zhanër e vlerësoi me “Mirënjohje” memotivacionin “Për interpretim me origjinalitet të Këngës PopulloreQytetare”.

Drejtori i Festivalit, z.Esat Ruka duke i dorëzuar “Mirënjohje” Besim Cutres

Çmim të parë: Grupi i BeratitÇmim të dytë: Grupi i ShkodësÇmim të tretë: Grupi i Tetovësdhe Elbasanit.Çmim Karriere: Grupi Vokal iBurrave-Kavajë, z. ShkëlqimFarrici-Burrel dhe znj. Enkelej-da Arifi-Gjilan.Çmimi orkestrina më e mirë:Orkestrina e grupit të Peshko-pisëÇmim special: Grupi i Prizrenitdhe grupi i Gjilanit.

Maj 2011 - 1561nr.

kritikë

Nga: Xhafer Martini

Librin me poezi “Mimozat e Marsit” të Islam Çengëse lexova me kënaqësi. Libri vetë më nxiti të shkruaj

për vlerat e kësaj poezie, që vjen e thejshtë, pa bujë,plot ndjenjë dhe mendim. Shumë kohë më parë i kampasë lexuar disa tufa me poezi të këtij poeti. Më pëlqe-nin në përgjithësi, por kishte edhe prej atyre që nuk mëngrohnin. Islami i pranonte vërejtjet, sepse ishte njeriqë kishte kërkesa të larta ndaj vetes. Me atë nivel poezieai mund të botonte jo një, por disa libra. Po Islami nuki dërgoi për botim. Këtë gjë e bëri njëzet vjet më pas,kur unë mendoja se ai ishte ndarë përgjithmonë ngapoezia. Por jo. Dhe për kënaqësinë time dhe të gjithëlexuesve, poezia e tij nuk është më ajo e dikurshmja;tashmë kemi një poet të formuar, me një profil të vetin,me individualitet të spikatur. Një vëllim me poezi dota justifikonte botimin edhe në qoftë se në të ka vetëmkatër – pesë poezi të bukura. Për fat të mirë në këtë libërka mbi dhjetë poezi që të lënë mbresa. Dëshira për tëcituar vargje dhe poezi të tëra është e madhe kur shkru-an për librin “Mimozat e Marsit”, se tek secila poezigjen diçka të veçantë që ka të bëjë jo vetëm me këndine shikimit, por edhe me mjetet dhe figurat artistike qëjanë në funksion të shprehjes së mendimit poetik. Meqë është e shkurtër, po e citoj të plotë poezinë “Gjymtimhistorie”, që ta ndajë me lexuesin kënaqësinë që buronnga leximi i saj:

“Më kanë plagosur, më kanë vrarë,Dhe më kullojnë plagëtAto të shpirtit, jo të kurmit…

Vargun ma kanë përgjysmuar,Fjalës i heqin zanoretDhe më merret goja.

Një dorë ma kanë prerëMë kanë prerë një këmbëNjë kokë ma kanë prerë…

Prapë blejë një palë doreza për duartDhe blej një palë këpucëDhe një qeleshe prej borePër ditën e neserme.”

Besoj se edhe lexuesi është në një mendje me muase kjo është një vjershë e bukur që i kushtohet atdheut,Shqipërisë, por nuk është nga ato të zakonshmet, “patri-otiket”, me fjalë të mëdha të zhurmshme, me rrahjefrytshëm. Këta të fundit bazuar edhe

në Vendimet e Komitetit Organiza-tor morën masa për pregatitjen eskenografisë, ndriçimit, fonisë,regjisë, prezantimit, aktivitet dytësoreetj. QK e Peshkopisë për arsye tëndryshme nuk arriti të realizojë kon-certin e mirëseardhjes, duke e zëv-endësuar me një program tëposaçshëm në momentet kur Juria utërhoq për të vendosur vlersimet përgrupet. Bashkia Peshkopi vlerësoidisa figura të këngës qytetare të Pesh-kopisë me titullin “Nderi i KulturësDibrane”, në darkën e fundit, kunderoi me “Mirënjohje” gjithashtugrupin e Beratit, Gjilanit, këngëtarinShkodran Bujar Qamili, përfaqësues-in e Ministrisë së Kosovës z. SamiPiraj si dhe drejtorin e QKVF z. EsatRuka.

Mbas përfundimit të FestivalitJuria dha këto çmime:

Çmim të parë: Grupi i Beratit.Çmim të dytë: Grupi i Shkodës.Çmim të tretë: Grupi i Tetovës

dhe Elbasanit.Gjithashtu u vlerësuan me

çmime:Çmim Karriere: Grupi Vokal i

Burrave-Kavajë, z. Shkëlqim Farrici-Burrel dhe znj. Enkelejda Arifi-Gjilan.

MEHEDI GUNILindur më 16 shkurt 1954. Ka filluar karrierën e tij në vitin 1975 si

këngëtarë amator në ansamblet e klasës punëtore të Ndërmarjeveprodhuese të rrethit të Krujës. Shumë shpejt u aktiviziua në veprimtaritëartistike të Qendrës Kulturore Krujë. Këngëtarë me një zë karakteristiksidomos në interpretimin e këngës popullore krutane. Aktivitetin e tij eka përcjell në shumë tribuna kombëtare dhe ndërkombëtare si Maqedo-ni, Kosovë, Mali I Zi, Itali, Iran etj.

Tridhjet e gjashtë vjet të jetës i kanë dhënë atij një vënd nderi jovetëm në familjen e artistëve, por edhe në të gjithë komunitetin krutan.Me të drëjtë në tribunat kombëtare prezantohet “këngëtari i mirënjohurpopullor krutanë, Mehdi Guni”.

MUKADES ÇANGAMukades Çanga e cilësuar “Zonja e Kenges Popullore Qytetare Shko

drane” lindur në Shkodër më 1959, në një taban familjar me tradi-ta muzikore, që ndikoi në formimine saj muzikor. Ka nisur punë nëTeatrin ‘Migjeni’ që kur ishte vetëm 14 vjeçe, si pjesë e Estradës Profe-sioniste dhe që nga ajo ditë nuk është shkëputur nga skena. Ajo ështëtrashëgimtarja e denjë brezit të këngëtarëve të mëdhenj shkodranë, ështënjë nga zërat që po shpëton traditën e muzikës popullore shkodrane.Mban mbi supe” 3000 shfaqje në të gjitha skenat vendit dhe në skenajashtë vendit. Ka më shumë se 600 këngë dhe shumë çmime. Në vitin2006 merr Çmimin e Karrierës nga QKVF, si dhe shumë çmime të tjeratë mëdha. Këshilli Bashkiak i Shkodrës i ka dhënë titullin “Mirënjohjaqytetit”. Në FFK të Këngës Qytetare, Peshkopi, 2011 merr “Mirënjohje”me motivacionin: “Për interpretim me origjinalitet të Këngës PopulloreQytetare”

Çmimi orkestrina më e mirë:Orkestrina e grupit të Peshkopisë

Çmim special: Grupi i Prizrenitdhe grupi i Gjilanit.

Në vazhdën e traditës së krijuar udhanë 3 MIRËNJOHJE për interpre-tues të këngës qytetare, si; BesimÇutra i Peshkopisë, Mukadës Çangae Shkodrës dhe Mehdi Guni i Krujës.

* * *

Për promovimin e këtij Festivalinë media megjithë përpjekjet tonaqë TVSH ta xhironte dhe transme-tonte të gjithë këtë aktivitet, nuk upërmbush plotësisht, u arrit që tërealizohej vetëm një dokumentar izgjeruar, i cili do të transmetohetsëshpejti. Gjatë tre netëve nuk mun-guan dhe mediat lokale si dhe kore-spodentët e televizioneve të ndry-shme në Tiranë.

Gjatë tre netëve në skenën e fes-tivalit u ngjitën rreth 150 artistë. Kyedicion i përmbushi më së miri tëgjitha kërkesat organizative të QKVFme përjashtim të mungës së grupevetë sipërpërmendura, të cilat nuk janënë varësi të institucionit tonë. Nive-li i lartë i përgjegjshmërisë si dheprurjet orgjinale nga grupet pjesëmar-rëse na inkurajojnë për të vazhduarpunën tonë të mëtejshme me seri-ozitet dhe profesionalizëm.

Grupi i Beratit, fitues i Festivalit

“Mimozat e Marsit”, poezi nga Islam Çengagjoksi dhe me betime.

Ose le të citojmë vjershën “Plakat e Kalasë së Dodës”,që është disi më përshkruese, por gjithsesi e ndjerë, menjë vështrim njerëzor, çka dëshmon se poezia nuk ështëpozë, nuk është britmë, por ndjenjë:

“Plakat e Kalasë së Dodës flenë vonëE ngrihen heret për të fshirë qiellinHipin dhe zbresin lehtë në shkallëMos zgjojnë diellin.

Është heret…

Nipër dhe mbesa flenë si qengja në pllajëDyert e haureve lagen nga qumështi valë,Plakat thyejnë eshtrat dhe ndezin zjarrinSi alkimiste të vjetra

Janë plaka…

Të kësaj natyre, vjersha që meritojnë të hyjnë në fon-din e artë të poezisë, janë edhe këto: Harroje vdekjen,Nuk desha, Shtëpia e vjetër në fshat, Vendlindja, Ju s‘jeniunë,Sakati etj.

Vargu i këtij poeti është i pëzier: ka vargje të lira, poredhe vargje të rregullta. Brenda vargut të lirë ka rregull-si, çka tregon se ky poet nuk e shpërdoron vargun e lirë,sepse ky lloj vargu vërtet nuk ka numër të caktuarrrokjesh, rimë, por nuk mund të çlirohet nga ritmi, fig-uracioni dhe nga pesha e mendimit, ndryshe nuk do tëquhej varg…Poeti është i lirshëm në kuptimin që bega-tia e figurave vjen si shprehje e mendimit poetik.Vargui rregullt, për mendimin tim, i shkon më shumë IslamÇengës dhe me këtë lloj vargu ka edhe poezitë më tëmira, si për shembull: Simfoni e mbrëmjes në fshat,Natë në Anadoll etj.

Poeti Islam Çenga, siç e thamë, ka një poezi të lirënë kuptimin se ajo lind nga zemra e poetit në mënyrë tëvetvetishme kur shpirti dhe zemra vërtet kanë diçka përtë thënë dhe e thonë ashtu si dinë. Por ky poet ka edhepoezi të kërkuara, të sforcuara, të shkruara me zor. Këtopoezi mund të kenë edhe figura të bukura, edhe men-dim, por nuk janë këto që e bëjnë poezinë. Poezia është“kap ç`të kapësh”, një vetëtimë e zjarrtë që përshkonzemër e shpirt në punë sekondash. Pas kësaj mbetet jetae rëndomtë, minutat, orët dhe ditët e miërzitshme. Pran-daj poezia është e pakët, e rrallë…

“Mimozat e Marsit” është nga librat e pakët që mëka pëlqyer. Duke qenë në kohën e rinisë edhe vetë poet,poezia e Islamit më çoi mallin e ndjenjat e asaj mosheqë nuk kthehen më.I faleminderit dhe i uroj suksese.

Nga: ALBERT PEPKOLAJ

Kam kënaqësinë e madhe që sot t’iu prezantoj një libër të ri që autori ua kushton mird-

itasve e Mirditës, njerëzve dhe vendit, që janëikonë e pavarsisë, citat i cili shkruhet në faqe tëparë nga autori. Unë ndjej detyrimin tim si mird-itor dhe si artdashës të prezantoj tek ju këtë libërqë i vlen të lexohet jo vetëm ng mirditorët, pornga të gjithë në përgjithësi për shkak të vleraveqë mbart si libër. Që në hyrje të tij autori i tre-gon lexuesit që ky libër përkit me shkrimin e tijbiografinë e popullit të Mirditës, të Mirditë sënjohur dhe të panjohur ndër shqipëtarë, si dhee paimagjinueshme për të huajt. Autori dhe psevetë është nga Jugu, njeri bregdetar, ka bërëkërkime e studime rreth atyre që quhen perla të Mirditës, siç janë Kanuni i Lekë Dukagjinit,Oroshi dhe fisi i Gjomarkajve, Oroshi dhe In-ternati, Oroshi dhe Abacia, Preng Bib Doda dhe mëvetësia e Mirditës, autenticiteti i kulluar sh-qipëtar dhe habia e të huajve, njerëzit e zgjuardhe feja e konsoliduar(Citime nga introduktë).Nuk kanë qenë vetëm kërkimet e studimet e tijqë kanë mjaftuar për të bërë të mundur këtë

Kanuni i përkitur - ESSE nga Fatmir Mingulilibër, por dhe njohjet autorit me shumë intele-ktualë mirditorë. Autori thyen ata kufinj para-doksalë të malit me fushën duke njohur vlerat egjithësecilit nën siglën e asaj që na bën vëllezër,të qenurit Shqiptarë.

Fatmir Minguli në këtë libër i bën përkitje tëshkuarës e të sotmes, fakteve dhe të gjitha këtotë ndërthurura më kanunin e mirditorët, person-aliteteve dhe autorëve të tjerë që kanë shkruarpër Mirditën e perlat e saj. Referimet e tij tek një literaturë e pasur dhe ndihma e miqve të tijmirditorë, e bën këtë libër të veçantë dhe tepërtë vleshëm në pasurimin e historisë në ditët esotme.

Ndërthurja e kapitujve me të shkuarën, mehistorinë, me faktet, me të tashmen e vetë mird-itorët, e bën këtë libër një guidë vlerash e princ-ipesh që kanë qenë e mbeten të larta. Në këtëlibër do gjeni mirditorin e Mirditën, që diti t’iruajë vlerat e principet e veta, krahas asaj tëpasurimit të këtyrave vlerave ndër shekuj, derinë ditët e sotme. Së fundmi duke ju ftuar ta bënituajin këtë libër, i uroj suksese Fatmir Mingulitdhe përgëzime për punën e bërë në librin Kanu-ni i përkitur.

Poeti Islam Çenga, ka një poezi të lirë në kuptimin se ajo lind nga zemra epoetit në mënyrë të vetvetishme kur shpirti dhe zemra vërtet kanë diçka për

të thënë dhe e thonë ashtu si dinë.

16 - Maj 201161nr.

publicitet

B Ë H U N I P J E S ËE G A Z E T Ë S !Pajtohuni

në gazetën“Rruga

e Arbërit”Tel. (04) 22 33 283. E-mail: rrugaearberit@gmail.com.Numri i radhës së gazetës do të dalë çdo të diel të fundit të muajit.

* Për ata që duan që gazeta t’ju shkojë me postë në shtëpi, ju lutem konfirmoni në redaksi adresën e saktë

Pajtimi në gazetë kushton 600 lekë në vitdhe gazeta ju vjen me postë në shtëpinë tuaj*

Shkruajdhe ti

mendimintënd!

Email: info@devadesign.net. Phone: 612 203 5960. www.devadesign.net

eshte koha per tu pajtuar...

telefono: (o4) 22 33 283

Email: rrugaearberit@gmail.com

vetëm600 lekë

në vitkontribuo për gazetënmerr kopjen tënde

duke u pajtuar

Maj 2011 - 1761nr.

Asnjherë më parë nuk ishin mbledhurkaqë sportistë, veteranë të sportit dhe sport-dashës, siç ndodhi të shtunën në mesditë,më datë 28 maj 2011 në Akademinësolemne sportive në restorantin “Penestia”në Dibër të Madhe, ku u shënua 90 Vjetori ithemelimit të Klubit Fudbolliostik “Korabi”.

Në këtë manifestim merrnin pjesë stafidrejtues dhe furbollistët e “Korabit”, veter-anët e këtij klubi, tifozët “Sokolat”, ArgëtimFida, kryetar i Komunës, Ruzhdi Lata, myft-iu i Dibrës së Madhe, Murat Mela, kryetar iklubit “Korabi” nga Nju Jorku me bash-këpunëtorët e tij, përfaqësues të institucion-eve, të biznesit dhe dashamirë të sportit.

Siç u tha këtu në këtë ditlindje të madhetë KF “Korabi”, dibranët ndjehen krenarë përklubin e tyre futbollistik që respekton kon-tributin e tërë gjeneratave të futbollistëve.

Me këtë rast u intonua Himni KombwtarShqiptar dhe me një minutë heshtje u bëhomazh për të nderuar e përkujuar të gjithëata futbollistë që kanë ndëruar jetë e që sotnuk gjendn në mesin tonë.

Sejfulla Jani, kryetar i këtij klubi falen-deroi futbollistët aktualë, trajnerin HekuranUshtelenca për ndeshjet e tyre të suksesshme,tifozët “Sokolat” dhe të gjitha ata që finan-ciarisht e ndihmuan KF “Korabi” që tashmëka hy në Ligën e Dytë futbollistike të Maqe-donisë.

Argëtim Fida, theksoi se, “ futbollistëtdibranë janë pjesë e gjallërisë së qytetit.Merita e tyre është që ne sot 90 Vjetorin eklubit e festojmë me suksesin e hyrjes nëLigën e Dytë Futbollistike të Maqedonisë.Kjo tregon se Dibra e Madhe ka rini të shën-doshë plot enthuziazëm, dhe se këtë rini epresin ditë edhe më të mira. Dibra e Madhenë arsim, kulturë e sport është në krye tëveprave atdhetare, duke dhënë personalitetetë shquara. Ne si pushtet vendor frymojmë

Nga: SHEHAT CAMI *

Bëhet fjalë për qindra vjet më parë, për kohënkur Hoxholli i Dibrës, ishte jo thjesht pari eDibrës së Madhe, por edhe më shumë se kaq.Ishte koha kur Dibra i kishte përcaktuar Ox-haqet e saj, kur paritë e Dibrës kishin parë tekHoxholli, jo vetëm një shtëpi të madhe, tëfortë ekonomikisht e ushtarakisht, por edhenjë shtëpi të mençur e tradicionale, thënë sh-kurt ishte kryeoxhaku i Dibrës. Kjo shtëpi emadhe kishte bërë një miqësi me Vezirin eShkodrës. Bëhet fjalë për Mehmet Pashë Bus-hatlliun, i cili mori gradën e Vezirit. Kjo ijepte atij shume hapësira administrimi. Hox-holli, si nuhatës i këtyre punëve, më shumë iinteresonte miqësia sesa armiqësia me këtëVezir. Ndaj Hoxholli kishte fejuar djalin mevajzën e Vezirit. Kjo ishte konsideruar njëmiqësi e madhe. Edhe oxhaqet e Dibrës e kish-in parë si një lidhje që forconte më shumësigurinë në vend. Zakoni ishte që Hoxholli tëdërgonte krushqit për të marrë nusen. Kështuu bë, u zgjodhën njerëz të mençur e trima ngagjithë krahina e Dibrës. Krushqit nisen dheshkojnë të marrin nusen, por çfarë ndodhi?Veziri i Shkodrës, si një prijës i zgjuar, i vurikrushqit në provë. Të parëve u preu nga njëpalë rroba dhe i përcolli për Dibër. Krushqit,që shkuan herën e dytë, u provokuan mëshumë. Këtyre, pasi u prenë rrobat, u morënedhe kuajt, se gjoja i duheshin Vezirit për njëpunë të rëndësishme. Në Dibër nuk bëhej fjalëtjetër. Veziri i Shkodrës nuk ka poshtëruarvetëm shtëpinë e Hoxhollit, por gjithë Dibrën.E oxhaqet e Dibrës mblidheshin e shpërnda-heshin duke diskutuar se si do të vazhdonin.Të prishnin miqësinë, apo të bënin edhe njëtentativë për të marrë vajzën e Vezirit. Njerëztë mençur të Dibrës vendosën të gjenin krushq,që t’i shkonin për shtat Vezirit të Shkodrës.Kjo punë u mendua shumë. Askund nuk pogjenin një njeri që të ishte kaq i vendosur përtë mos u kthye pas. Një njeri që t’i jeptepërgjigjen e duhur Vezirit të Shkodrës. Pasi udiskutua, një nga parite e Dibrës i propozonHoxhollit të Dibrës: “nëse e keni me gjithëmend me marrë vajzën e Vezirit për djalë,duhet të çoni në krye të krushqve CAMIN”.Në këtë kohë, Cami ishte në mal për arsye tënjë hasmërie që kishte. Hasmi i Camit ishtemik i Hoxhollit e Hoxholli e dinte këtë shumëmirë. U mendua dhe e thirri Zenel Camin nështëpi të tij, në besën e tij. Në këtë kohë Ze-nel Cami rrinte në mal vetëm me një vëlla, pahise, me Kolecin. Punën e Kolecit do të tatregoj një herë tjetër-më thotë mixha Esat. Pasiu mbush një herë me fryme filloi të më tre-gonte se si vazhdoi me tutje historia e Zenelitme Hoxhollin. Zeneli shkoi menjëherë për tëdëgjuar Hoxhollin. Kishte disa breza që CAMI,nga përplasjet me gjakësor nuk po shtohej. Ngatre vëllezër qe ishin, kishte mbetur vetëm Ze-neli e, për të mos e lënë vetëm e shoqëronteedhe Koleci. Hoxholli i tregoi të gjithë his-torinë se si i kishte ndodhur me Vezirin e Sh-kodrës. I thotë Zenelit se ti je mundësia e fun-dit. O vazhdojmë siç jemi, ose prishet gjithç-ka. Të kam kërkuar edhe për konak, por edhepër mal. Me thuaj se çfare do prej meje. Ze-neli u mendua gjatë. Bile, disa pleq të vjetërthonin se përgjigjen ia ka dhënë në mëngjes.Pasi u mendua, i drejtohet Hoxhollit.

-O zotni, unë një kaçak jam sot, por ka gatitre breza që më shumë kam qëndruar në malse sa në shtëpi. Unë jam gati ta kryej këtëpunë, me një kërkesë “Me fal gjakun, të tësjell nusen në shtëpi”.

Hoxholli edhe pse kishte dëgjuar përtrimëritë e Zenel Camit, përsëri ishte mosbe-sues. Hoxholli bëri pajtimin e gjakut me njëceremoni të madhe. Tani Cami dhe Leka dotë ishin vëllezër. Shumë shpejt ato u bënë edhemiq duke marrë e duke dhënë vajza tek njeri-tjetri. Krushqit u bënë gati dhe nisen për tek

kulturëNËPËR GJURMËT E NJË FISI TË MADH...

“Me fal gjakun, të tësjell nusen në shtëpi”

Veziri i Shkodrës. Në hyrje të sinorit i presindisa sejmenë të Vezirit. Sipas zakonit dorë-zojnë armët dhe kuajt dhe i çojnë në njëdhomë të madhe. Vjen një rrobaqepës, menjë shirit metri në qafë, e u kërkon miqve qët’u bëjë disa matje.

Or mik-i drejtohet zeneli rrobaqepsit-Hox-holli i Dibres ka rroba e ushqim për gjithëushtrinë e Stambollit e jo më për krushqit eshtëpisë së tij. I bëj të fala Vezirit tand seHoxholli këtë herë na ka çuar me një mendje.Duke pare vendosmerinë e Zenelit, Vezirikërkoi që të bëhet gati përcjellja. Por, edhepse karvani po nisej, një oficer i Vezirit i kërkoiZenelit gjoja mirëkuptim, që të niseshin nesërnë mëngjes. Po u thoshte, se për të arritur nëDibër, u takon të ecni edhe natën. Në këtëmoment Zeneli nxorri nga brezi, që mbantetë mbështjellë në mes, nje allti. Alltia e Ze-nel Camit ishte e larë me ar e shkëlqimi i sajia vrau shikimin oficerit të Vezirit.

-Dy rruge ka Zenel Cami: ose i gjalle e mei çue nusen për djalë Hoxhollit të Dibrës, oseme vdekë të tanë. Prandaj na qoftë për hajër omik. Kështu krushqit filluan të lëvizin. Pakmetra më tutje ishte sinori ku do te merrninedhe armët që kishin dorëzuar sipas zakonit.Por për çudinë e të gjithëve, në sinor kishtedalë vetë Veziri. Ai iu drejtua Zenelit:

-Si e ke emrin?-Zenel Cami ma thonë.-I bëj të fala Hoxhollit se Veziri i Shkodrës

pa u siguru mirë se vajza e tij është e sigurtpër me udhëtu nuk do ta jepja. Tani që u bin-da, se ajo gjallë a vdek, do të shkojë te fati isaj, dola me u përcjellë. Ju qoftë rruga e marë!Ushtarët e Vezirit i shoqëruan krushqit derinë të dalë të Matit, ku kishin dalë për t’i pri-tur disa forca të Hoxhollit. Ardhja e vajzës sëVezirit u prit me një ceremoni të jashtëzakon-shme. Zenel Cami ishte heroi i kësaj historie.Pasi mbaruan dasmën, Hoxholli e thirri Zene-lin për ta falenderuar e për t’i thënë, se ai kishtemenduar, që t’i jepte disa saraje në Gjoricë,tani si një mik i afërm i kryeparisë dibrane.Miqësia me Hoxhollin u bë shumë e madhe.Hoxholli kishte në shtëpi një vajzë, të cilës ikishte vdek burri. Ajo kishte edhe një fëmijëtë vogël. Zeneli për ta bërë sa më të fortë këtëmiqësi, por edhe për të treguar besë e respektnjëkohësisht për sarajet që i dhuroi Hoxholli,ia kërkoi vajzen Hoxhollit. Njëherë Hoxhollii thotë se unë nuk kam vajzë për Zenel Cam-in. Por Zeneli përsëri këmbënguli dhe e bërikëtë miqësi. Në këtë periudhe, ai sapo e kish-te ndertuar një shtëpi, apo një kullë siç i tho-nin atëherë. Ajo ishte me pod, pra me dy kate.Në katin e dytë priteshin e përcilleshin vetëmburra. Më vonë kjo kullë do te ishte edhe njëodë e madhe kuvendesh. Pas një rruge të gjatëlëvizjesh, mundimesh, përpjekjesh, CAMI uletkëmbëkryq në Gjoricë. Kështu filloi rrjedha efisit tim, rrjedhë që më vonë do të bëhej shumëe madhe. Kur kjo rrjedhë u bë shumë e fu-qishme, njerëzit do të thonin “Camët i mundvetëm po i përçave, po qenë të bashkuar asgjermani s’ka çfarë t’u bëjë”. Kështu nisi his-toria e një fisi, që shumë shpejt do të bëhejfaktor jo i vogël në krahinë e më gjerë. Nisihistoria me luftëra e përpjekje për të mbrojturkëto troje që ne gëzojmë sot. Kjo është kurorafillestare e fisit tim; GJORICA; VIÇISHTI;GOLEVISHTI; SEPETOVA; DIBRA E MADHE.Për këtë kurorë përrallore, dhanë jetë me dh-jetëra burra të fisit. Them kurora fillestare,sepse sot Camët janë të shpërndarë, pa as mëtë voglin hezitim, në të gjithë Shqipërinë. Këtëhistori e kam mësuar nga gjyshi im e më vonëma ka treguar më me detaje mixha Esat. Mendihmën e Allahut të tjera histori do të shkru-aj, për të zbardhur sado pak kalvarin e mun-dimshëm të të parëve të mi.

* Një fragment i shkurtër i paraardhësve tëmi:Sipas tregimeve gojore të gjyshit Jashar Camidhe mixhës Esat Cami.

U shënua solemnisht 90 Vjetori i KF “Korabi” të Dibrës.së Madhe

Sfida dhe suksese 1921 - 2011sëbashku me popullatën dhe do ta ndih-mojmë edhe në të ardhmen këtë klub sport-ive”, tha Fida.

Ruzhdi Lata, shtoi se, “ emri i KF “Kora-bi” përveç në Dibër të Madhe është shpërn-darë në Peshkopi dhe në Nju Jork të SHBA-ve, duke u bërë bërë simbol i Dibrës dhe idibranëve. Kjo na inspiron dhe jep shpresëse sporti ten a do të vazhdojë. Njeriu qëmerret me sport është më i lirë, më fisnikdhe më i lumtur. “Korabit” tani i nevojitetndihmë edhe më e madhe morale dhe fi-nanciare. Ata që i dhanë shpirt këtij klubijanë tifozët “Sokolat” që dëshmuan kulturëdhe mirësjellje qytetare dibrane. Është ama-net i gjeneratave të mëparshme që të vazh-dojë rruga e sukseseve të “Korabit” në lartës-inë sa është i lartë vetë mali Korab”, thamyftiu Lata..

Këtë tubim e përshëndetën edhe MuratMela, përfaqësues i Klubit “Korabi” nga NjuJorku, Gafur Bllata veteran i futbollit, FuatSpahiu, përfaqësues i ekipit aktual të “Ko-rabit”, Terlit Përnaska, ish trajner i klubitdhe Albert Kuka, organizator dhe ideator i500 tifozave “Sokolat” nga Dibra e Madhe.

Arben Jajaga, i cili ka përgatitur për bot-im një libër për KF “Korabi”, foli për his-torikun e themelimit të këtij klubi futbol-listik në vitin 1921 dhe rrugëtimin e tij 90vjeçar, plot svida e suksese gjer në ditët esotme.

Të djelën, më 29 maj në stadiumin e qy-tetit pasdite u mbajt pjesa e dytë e këtijmanifestimi solemn, me një koncert mekëngë e valle nga SHKA “Haki Stërmilli”nga Dibra dhe mysafirë të ftuar. Pas kësaj nëstadiumin e qytetit u luajt loja miqësorefestive mes “Korabit” të Dibrës dhe “Sh-këndijës” së Tetovës.

Rexhep TORTE

Reklamoni biznesin tuaj!

G A Z E T A “ R R U G A E A R B Ë R I T ”V Ë N Ë D I S P O Z I C I O N

H A P Ë S I R A T E N E V O J S H M EP Ë R R E K L A M Ë N T U A J !

Tel: (04) 22 33 283 (04) 22 33 283 (04) 22 33 283 (04) 22 33 283 (04) 22 33 283

Email: rrugaearberit@gmail.comrrugaearberit@gmail.comrrugaearberit@gmail.comrrugaearberit@gmail.comrrugaearberit@gmail.com

18 - Maj 201161nr.

Në gjurmët e lashtësisë të dialektit dibran

Dr. SELMAN MEZIU

Mjedisi shumë relievësh gjeografik shqiptar ka ndikuar në shtratifikimin e

dialekteve të larmishëm. Studimet gjuhë-sore në fushën e morfologjisë, e të fone-tikës kanë nxjerrë në pah dukuri gjuhësore,të cilat për gjatë shekujve kanë pësuar ndry-shime, por duke ruajtur në substancë origji-nalitetin e tyre. Këto rrjedhojë e shtegtimitprovizor apo e shpërnguljeve për shkaqeekonomike, luftrash, gjakmarrjesh të njëose shumë familjeve apo individëve tëveçantë, e kalimit të pushtuesve të shumtëdhe e proceseve historike e gjeografikegjithmonë në lëvizje e zhvillim, në kohë ehapsirë.

PËRZGJEDHJA E MATERIALIT

Duke studiuar dorëshkrimin e priftit ar-bëresh, Bonifaçio Tamburit do tëpërpiqemi të gjejmë fjalë apo shprehje qëpërdoren në të folurën Dibra-ne. Shkruarnë tridhjetë e gjashte faqe, në prillin e vitit1834 me shkrim dore, paraqet interes stu-dimi në lëmin e gjuhësisë. Qëllimi i ketijëtestamenti të krishterë ka qenë që të për-doresh nga vëllai i tij Françesco AntonioTamburo, në kishën Shën Gjovani Batistaku shkonin edhe shumë Arbëresh, në kra-hinën e Kozencës të Italisë Jugore.

Autori i dorëshkrimit ka përshtatur alfabe-tin italian pët të shkruar në gjuhën shqipe.Traditë kjo e përdorur edhe nga studiues tëgjuhës Arbëreshe të Italisë si Demetrio Ca-marad (1864), Marko la Piana (1939). Përtiu afruar sa më shume tingujve në gjuhëntonë autori ka përdorur disa shkronja grekesi :ƒ përdorur në vend të sh; ë e ngjajshmeme ll; s si shkronjën nj; è e përdorur si dh; ì epërdorur si shkronja dh; Ù e barazvlershmeme germën ë; Ü në trajtën e a,

Në përdorimin e foljeve të kaluar nëzgjedhimin e tyre, të cilat janë të pran-ishme në të folmen e fshatrave të ndryshmetë Dibrave. Psh ‘’... kush na kri’arti e na‘vu; mbi-’dhe:// (f. 17) Ose... . mos t’-ka-marosh të premtet... . e t’-bjermi ‘je:rlintën// (f. 73), t’shë mundën shif sejs ( f. 21),ashtu -’koft// (f. 23), na-do më ‘mir neve/(f. 29), vjem medhense i biri t-in zot’muarshpirt/ (f. 31), se-’t-vemi ndë-’pa’rajsit// (f.47), e t-kungosh ndë pashk ‘ mbdha:// (f.59), e-’mer të gjall// (f. 65), tshë ‘ti na-kal-zova/ e na-kalzon ë-sh çish / (f. 69), e t-’bjermi gjelin të:n//(f. 73) sa s-’ke ku-t-jesh‘më:/(f. 79), ëm-në gradzjun tënde ndë-shpirtit të:n mbana dorën sipër/ (f. 81), ‘op-erate-’mira tshë-’kemi të bëmi ‘ture bërkumanda’mendet e-t-in’zot/ (f. 55), e-’mertë gjal// (f. 65)

Përdorimi i përemrave psh. Koft bekuaremri ‘it/art rejra jote. . (f. 47), . . ështëmbrenda ndë krejt (f. 19)

Po keshtu edhe në mbiemrave, cilësor,sasior e dëftor psh... se im’zot ësh i-’dret/ eju dhikon të -’dretat(f. 21)-’... pstana kujt i‘-truhemi (f. 49) / e per’ziejti ‘ me vet’hen/e’leu’ ka sh-muria e virgjër// (f. 31), /mbe-ha-rakosur //, ... ’mos të-’zami emrin (f. 55),‘vret shpirtine-’tij//, / e judhi’kon të- dretat// ‘kuj i-nget ‘ pisa mund i-’jap pa’rajsin// (f.45), ‘tsili ësht i-dijti shu’rbes/(f. 47), pstanakuj i-’truhemi’// (f. 49), sh-janjit batist ( Va-sil) (f. 51), e për-’dhe-se na-i-takse ti tshë-s-’mund thuaj në të reme (f. 75), ti mbjedhsh

t-’hujtmit // (f. 83) ‘një i-vetmë ësht inzot//(f. 25), E çë u le ka Shën Mëria e Virgjër...(f. 104), e ata tshë-’ve:ndë-pis pse thuhen/(f. 43), për’dhese’ka:n’mbëkaten murta:lndë shpirtit/ (f. 43), t-’i ‘mbjedhsh t-hujt-mit// (f. 83).

Le të hymë në hullin e të shkruarit tëemrave, e shprehjet mohuese apo po-huese, psh e vdis nden’ (f. 21), kriqe... mosdishromi petkun(f. 31). ‘bukën e-’grinj// (f.65), ‘’dritën ’tënde ndë-tru:t ‘tona... (f. 81);ne mangu gra:t/ (f. 57)... t’-jemi e-sul s-ngrë-ni (f. 61). . ’buk e grinj, mbi shëjtançish /, /mos u-shkata-rua/ (f, 37), ‘tata ‘ i:in/ (f. 47),‘po ‘reshtna ka’: gjith t’-ligat// (f. 47), të-a-frosh ndë-vi’gjilie/ e ndë-’kre-(f. 57), ’ka njëprivtë ar’breshë (f. 13) tsh-’ë gjella, e-’shpir-tit (f. 43), t-’jemi e-’sul s-’ngrëni/ (f. 61).

Ndërsa në fomimin e mbimrave dëftore pronor ndiqet një formim tjetër që i ng-jan guhës së folur Dibranee, e’pse kta të-’tre vet (f. 27), dunka, tsilli ‘ksi ‘vet ‘ke mëi-’pari (f. 27), ’art re’jira ‘’jote / (f. 47), e tëligjvet ‘pis:an për sembri//.

Edhe në përdorimin e nyjeve e tëpjesëzave shkruesi i përdor duke rimuarme fjalën e më pasme. Psh... ka kriqa kuma vu:n// (f. 33)

Si mund të formohen fjalë të reja, ngarrënja me fillesë një emër, duke e përdorurmë pas si folje, duke pasuruar kështu fjalo-rin e gjuhës sonë. Psh. ‘mos t-kamrosh tëpremtet/ (f. 57) ‘mer kurmin’// (f. 63), tëshèrishmi ‘gjakun tën/(f. 73), e gjith tribu-lit e’jets / (f. 79), për gjindia e -’shën vasil-it... (f. 13), ’vate u-kall:ar ndë pist të trajtëndit u ngjall... (f. 23), mos e ti’ranistin’ djalit(f. 35). parka’les për ne: të-mkatruamitna’ni/ (f. 51), sa s’ke ku:t-’je /(f. 75), ’borepa’rajsin/ e gadhnjeva ‘ pisën/ (f. 79)

Në vargjet e rrjeshtave të këtijë testamen-ti të krishter mund të zbulojmë edhe to-ponomistikën në trevën Dibrane, ekonkretizojmë me disa gjetje.

‘sa: ‘ja:n si’njalet e-scomo-li: të mi:r// (f.63), sh-më’ri: e virgjër/(f. 71), . . per operae Shpirtit Shejtë, leu ka Sh-Mria e Virgjër. .(f. 21), e’leu ka Sh-um’ria e ‘virgjër// (f. 31).

Për të kuptuar lehtësisht, domethëniene fjaleve, është shkruar i gjithë vargu, pa-varsisht se ështe përdorur shtresëzimi si-pas, emrave, foljeve, mbiemrave, etj e këtomund ti gjejmë nga njëra te tjetra. Dukurie cila nuk duhet të çoi në gjykime të gabuarmorfologjike apo sintaksore.

Në një vështrim të thjesht fjalësh, shkru-ajm që te autori është ndikuar nga gjuhaitaliane, Psh. Operate= inf. Operare ( meveprue), vigilia= në prag duncue = pra,vate = inf. Andare = me shkue, nani = ivogël, ose xhuxho; sembri = me u duk,gradzizjan =it. (Inf. ) Grazie = falemind-erit.

Kjo nderfutje është e natyrshme e pran-ueshme ashtu si në gjuhën e sotme shqipee veçanëisht në gjuhën Dibrane e më gjëregjejmë fjalët Turke, Sllave, Italiane e mepak Greke, dukuri të vëna në dukje ngastudiues të huaj si G. Meyer (1895), P. Skok(1931), F. Viscidi (1944), N. Andriotis(1967), H. Mihanescu (1968), M. G. Bar-toli (1912), G. Stadmuller (1966) e më vonëgjuhtarët vendas si E. Çabej (1976), Sh.Demiraj (1973) A. Kostollari (1969) etj.

Meqënse shumë fjalë janë të moçme esot nuk përdoren në shqip po japim kup-timin e vërtet, për të kuptuar më mirëdomethënien e vargjeve e qëllimin e këtijëshkrimi: t-shë =çë; sej = sehir; medhense=me thënë; mbedha = mëdha; ë-sh = ësh-të; çish=çfar; Ëm-me = ma jep, me dhënë;pstana= pastaj, judhikon= ua tregon; pisose pisa= vend i pistë, i flliqur, i papastër,t:sili = çë; sh. Janjit = shën Vasilit; përd-

hese = përse, pse etj; shkatarua = me ushkatërrue; art Regjira = arti i drejtimit;parkales = të lutem, fjalë greke, e ndërfu-tur nga autori; Tata = baba; bore = nëkuptimin e humbur.

Këto jane të paktat fjale që janë gjeturnë vargjet që ne kemi përdorur pë të nxjer-rë në pah fjalët qe përdoren në dialektin etë folmes së zakomshme. Bashkësia efjalëve, të tjera kuptohet lirshëm, duke ekrahasuar me gjuhën e sotme letërare.

Për të kuptuar vendosjen e nyjeve,pjesezave, parafjalëve, e vetë fjalëve janëpërdorur, apostrofi, viza horizontale, ndër-sa për të treguar zgjatjen e një tingulli tëzanoreve apo dyfishimin e zanoreve janëpërdorur dy pikat e ku mbaron nje vargjanë vendosur një ose dy viza të pjerrta.

KËRKIME E PËRQASJE GJUHËSORE Në të shkruarin e emrave, mbiemrave,

foljeve, përemrave, lidhëzave e pjesëzave,shohim thjeshtëzime në të shkruarin e tyre,apo siç thuhet rënie të shkronjave psh: esule jo esull; reme e jo rreme; gjale jo gjall;na do e jo na don, mer e jo merr; ndë e jondër; dret e jo drejt, gadhnjeva ndërsa tan-imë njihet mire rregulli sotëm i drejtshkrim-it, ngadhnjeva.

Një tjetër dukuri është perdorimi i zan-oreve të hapura e jo e atyre të mbyllura,pra të shqiptuara letësisht e jo grykore, nëemra, nyje, parafjal etj; psh. Muar e nëdrejtshkrim mori; zami në gjuhën e sotmezemi; na kriarti e sot thuhet na krijoi, çishe me gjuhën e sotme qysh, na vu; na do;na kalzova ; në vend të na ; mbana në vendtë fjalës së njëvlershme mbaj.

Përdorimi i pa karar i ë, në te folmen etoskërishten është bërë si rregull për tëgjithë, ndërsa autori i testamentit e përdoratë me shumë kursim duke dhënë mësimetë reja në ortografinë e gjuhës shqipe eduke iu afruar gjuhës së folur Dibrane, ështe me drejtshkrim shkruhet është; kto e medrejtshkrim këto, vet, jan sipas rregullavetëdrejtshkrimit të vitit 1972 shkruhen me‘’ë, , në fund, etj.

Duhet të nënvizojme se kemi edhe për-dorimin e një bashtingëllore për një tjetër,rregullsi të të folmes krahinore të Dibrëspsh privet e sot flitet e shkruhet prift; osetruhemi e në drejtshkrim e në të folmen ejugut druhemi; koft e në të shkruarin e fol-men zyrtare qoftë.

Si shenjë e rëndesishme pikësimi apos-trofin në vargjet e tijë autori e përdor sieleminues të bashtinglloreve apo zanoreve,psh t’vemi sipas rregulave drejtshkrimore:të veme; t’jesh tanimë normalisht shkru-het: të jesh, t-’vetim, ndërsa rregulli i sotëm:të vetin.

Le te analizojm e gjykojmë mbi një tjetëremër, psh gjelin ka kuptimin jetë, përdorenshpesh shprehjet ‘’ i erdhi Egjeli sot e vdiç,, ‘’Kur të vjen Egjeli, s’ke çfar tìi bëjshë, ,Në këtë rast kemi të bëjmë me një fjalëshumë të vjetër, të cilën në ditët e sotmeduke i vëne një e e përdorim në formënmohuese, më shqeto: i mori jetën, i këputijetën.

Ndërsa një përfundim tjetër i rëndë-sishëm është po të analizojmëfjalen:kamrosh. Rrënja e kësaj fjae ështëfjala e përdorur gjërsisht në gjuhën Di-brane e më gjërë Kama, emër i një pjeseanatomike të shumicës së gjallesave qëpërdoret për të ecur, psh, kam njeriu, dhie,lope etj ose edhe shprehja ‘’nën kamët emalit, , . Pa ngurim mund ta përdorim sifolje:me kamëru. Nuk duhet të ngurojmëpërse përdoret në gjuhën italiane të kësajfjale: Caminare. Tanimë njohuritë mbi gju-hen e pellazgëve e bashkëlidhjen me njëshumicë fjalë të Ilireishtes e më pas të sh-qipes janë te mirënjohura. E më tej e gje-jmë si toponim, Kamen, lagje në lindje tëqytetit të Peshkopisë; Kamniku, vend-banim shumë i lashte sipas zbulime arke-ologjike, në krahinen e Kolonjës; Kamëz,qytezë në veri-perendim të Tiranës.

Formimi i fjalëve me përdorimin e pra-pashtesave apo parashtesave është dukurigjuhësore morfologjike e kahershme, e cilaka pasuruar e vazhdon të çoi më tej nu-murin e fjalëve, duke pasuruar fjalorin etë shkruarit e të folurit, kjo vlen si për di-alektin dibranë ashtu edhe për testamen-tin të marre si objekt studimi. Po e konkreti-zojme me shembuj;dhe ja Mekatruami eformuar nga bashkimi i një emër e një fol-je mekat edhe këtu në vend të ë është për-dorur e, ndërsa në të folmen e zakonshmeështë zëvendësuar me fjalën turke gjynah,e dibrançe xhinof, ruami ku kemi rënie tëj e në vend të ë përdoret i, tiranistint e për-bëre nga tiran e prapashtesa istin, tribulitformimi i së cilës ka në vetevete numurintri e emrin bule, e cila përdoret në kup-timin Bula uji, ose më shqeto pika uji etj,apo si emër njeiu Bule, Makbule; pra njënumur i caktuar, vetish, cilësish, karakter-istika të një objekti të caktuar.

Në një dokument të Vatikanit të vitit1635 shkruhet: ‘’Shën Maria e Malitpothuajse e shkatërruar, ka 27 të krishterë,, Sot ky mal me lartësi 1161 m. ka marrëemrin e kishës pra Mali i Shmrais, e njëtjetër toponim Ara e Shmresë qe gjëndetnë lindje të Qafës së Shënelleshe. nga kushikohet Hurdh Muhurri. Një fshat në rre-thin e Kukësit quhet Shëmria, ndërsa nëjug lindje të Gramshit ndodhet një vend-banim tjetër që quhet Shëmëriza. Ne tes-tament Prifti arbëresh Tamburi e përmendnë këto forma: Shnëria, Shmria e Shmuria,pra kuptohen qartë ndryshimet mor-fologjike të këtijë emri, dhe forma e sotmeqë shkruhet e folet në krahinën e Dibrës.

Ndërsa Shën Vasili quhet një toponimnë afërsi të Shorokanit, vendbanim në mesfshatrave të Muhurrit e Vajmdheve, kundodhen germadhat e një kishe që thirretsi më sipër e përmendur disa herë në dor-shkrim. E vertetuar edhe në dokumentat eVatikanit, e Tefterin turk të vitit 1467 pokështu kemi një emër fshati në rrugënDelvinë kala e Sopotit, sipas tefterit Turktë vitit 1583.

Le të gjykojmë mbi fjalen Premte, emër-tohet dita e pestë e javës, e zëvendësuarnë të folmen dibrane me fjalën turke eXhuma, por këte fjalë e gjejmë si emër vendiQafa e Shënepremtes, e cila gjëndet ne mesArapit të Epër e Lishanit të Epër në Dibrëne poshtme.

Kushdo që do të përpiqet tëhedhë dritë mbi fjalë-formimin e gjuhës në trojetDibrane, do të gjendetpërballe të papriturave tëkëndshme, në shqiptiminelegant, e plotë muzikalitet,në fjalë me plotë kuptim etë përdorshme nga poet,shkrimtar, gjuhtarë, vetëmkështu me këto kërkime dotë pasurohet leksiku i gju-hës së shqipëtarëve.

Ballafaqimi i tyre bie fjala me Testamentin e Pjetër Budit (1618-1621) apo tëArbëreshit Luka Matranga (1592) do të pasuronin gjuhën kombëtare e do të jepninshembuj të tjerë bindës mbi lashtësinë e gjuhës Dibrane e më gjërë.

Maj 2011 - 1961nr.

BUJARIA

- Më thoninjë rast,kur dibranis’e ka qas:lipsin,udhëtarin,pazarliune bezdisshëm,me kalë,me lopë,me dy- tre deleme dy- tre dhi,për në pazar...,ta ketë lënëjashtë,të piqet në vapë,apo të ngrijënë dimër,për një copë bukëe disa kg. barë?

- Një duae unë,le të mbesgënjeshtar....!

TRIMËRIA

Më thoni një rast,në tërë luftëratjug – veri,që s’ka pasur(Aty) dibranë?....

Dua tanitë më thoni:- cila krahinë,i erdhi në ndihmë,Dibrës në luftë?....

Çdo dhelpër,lëvdon bishtine sajë,edhe kur një qime,i ka mbetë....!

ENIGMA DIBRANE

Përse mbeti(pikë),(enigma)te dibrani?...!

Me enigmë,organizohejnë luftë,kundër (hasmit).

Me enigmë(pikë),

Të pushton habia, kur analizon ndry-shueshmërinë e fjalës Skomolli. Nga histo-riani grek Polibio e kronisti i Pushtimeveromake Tito Livio shkruajne për maletSkardus, Scordi, Scodrum deri ne ditëttona. Po të afrohemi në kohë kemi njëpërrua qe quhesh Prroi Shkamjanit e ma-lin e Sorokolit me lartësi 2178 metër. Kup-tohet qarte evolimi gjuhësor, morfologjik,filiologjik i fjalëve përgjat kamërimit tëshekujve.

PËRFUNDIME E REKOMANDIME Gjeografikisht krahina e Dibrës bën pjese

në veriun e Shqipërisë e për pasojë edhe gju-ha e shkruar dhe e folur bën pjesë në këtëqerthull pra ‘’Shqipëria e veriut, pra territorimë malor i sajë, i vërtetuar nga shumë burimese ka origjine shumë të lashtë, , - shkruanProfesori i Universitetit të Kopenhagenit Kr.Sanndfeld. Struktura gjuhesore e materialittë mësipërm hedh dritë mbi një leksik fjalështë moçme. Ruajtja e të cilave është kryer nëmënyre të përsosur në vendbanimet e thellamalore të trevës Dibrane.

A kemi të dhëna të mjaftueshme për ven-dorigjinën e priftit arbëresh B. Tamburit?Nuk kemi burime te besueshme, veçsedimë që parardhësit e tije jane mergimtarëtnga Shqipëria, pas vdekjes së Kastriotit tëMadh. Por përse vallë në në 36 faqet edorshkrimit të tijë gjejme fjalë të trevës nefjalë? Pyetje së cilës përgjigjen e gjejmë testuduesi M. Helbig i cili në vitin 1904shprehet në një studim të tijë mbi gjuhënArbëreshe: ‘’Nga njëmijë fjalë të shkruara,rreth 465 jane Shkodrançe, ndërsa rreth360 jane në dialekti shqiptar që flitet nëSiçili e Kalabri, , Lind natyrshëm pyetja. Abën pjese Shkodra në Gegëri? Sigurisht,bashke me Dibrën. Pëfundimi është ithjeshtë por me vlera për universalitetin egjuhës Shqipe e konservimin e saj përtejbrigjeve të Adriatikut për shekuj të tërë epo kështu në gjirin e maleve e luginave tëShqipërisë në mijëvjeçar. E vërtetuar mësë miri nga studiuesit Aref Matieu(2008),Girolana De Rada (1846), Gustav Mayer(1844), Elena Kocaqi (2000), Max Lambertz(1914), Norbert Jokl (1917), Carlo Taliavi-ni (1942) etj.

Sa dobiprurëse do të ishte për histori-grafinë, gjuhësine, gjeografinë, etnografinë,mbledhja e shprehjeve dhe fjalëve të di-alektit Dibran për rastin tonë që nga DrajReçi, Arrëmolla, Gurë Lura, Kacnia, Ok-shtuni iVogël, Ostreni, Zogjajt, Zimuri,Kalaja e Dodës, Lajthiza e të tjera fshatratë kësaj treve të virgjer në këte fushë. Bal-lafaqimi i tyre bie fjala me Testamentin ePjetër Budit (1618-1621) apo të ArbëreshitLuka Matranga (1592) do të pasuronin gju-hën kombëtare e do të jepnin shembuj tëtjerë bindës mbi lashtësinë e gjuhës Di-brane e më gjërë.

Kushdo që do të përpiqet të hedhë dritëmbi fjalëformimin e gjuhës në trojet Di-brane, do të gjendet përballe të paprituravetë këndshme, në shqiptimin elegant, eplotë muzikalitet, në fjalë me plotë kup-tim e të përdorshme nga poet, shkrimtar,gjuhtarë, vetëm kështu me këto kërkimedo të pasurohet leksiku i gjuhës së sh-qipëtarëve.

Burimet e shkruara1- Francesco Solano, Il Catechismo Albanese di San Basile.

Roma 19832- Fulvio Cordignano. Geografia ecclesiastica dell’Albania

dagli ultimidecenni delsecolo XVI alla mete del, seco-lo XVII. Roma 1934. Drejtshkrimi i gjuhës Shqipe,Tirane 1973

3- Kr. Sandfeld. Linguistique Balkanique, Paris 19304- Fjalori enciklopedik Shqiptar, Tiranë 19855- Studi Abanologici, Balkanici, Bizantini e orientali.

Firence 19866- Fatos Mehdi Daci. Enciklopedia e Dibres, Tirane 20067- Hazis Ndreu, Kastriotët dhe Skënderbeu në trojet Arb-

nore. Tirane 19778- Kristo Frashëri, Në gjurmët e qyteteve peneste. Në

‘’Studime Historike. . N. 4 Tiranë 1975

Enigma dhe polemika dibrane në vargjeFaik Prençi lindi në Reç, në atë “Mal” të Dibrës ku Drini i Zi futet në shtrungë e maletmerren n’grykë për të përcjell vesh më vesh bëma që shkruar janë në eterin e valëve tëkujtesës popullore.

Në vitet e fëmijërisë e rinisë u shkollua për mësues për të matur me këmbë gjatësinë eluginës së Drinit e lartësinë e maleve, klasave me nxënës...

Nuk e pati derën të hapur për të hyrë në auditorë universitarë. Të hapur, si gjithë tëtjerët, e pati derën e auditorit të Odës Dibrane në Universitetin e Dibrës, atje ku në shekujnjeriu hyn e mbetet student tërë jetën.

“Unë kam mbaruar universitetin e Oksfordit, por mbarova edhe një universitet të dytë,atë të Dibrës “, thotë Reginald Hibbert në “Albania Life “

Faik Prençi, megjithëse i ka kaluar të shtatëdhjetat e viteve të jetës vazhdon të jetë“student” në Universitetin e Dibrës, megjithëse jeta e detyroi në fillim të migrojë baltavetë Laçit e më vonë, tash shumë vjet, rrugicave të Athinës.

E tregon këtë edhe kjo përmbledhje poetike e titulluar “Enigma dhe polemika dibrane nëvargje”, nga kroi i së cilës mbusha një bucelë me ujë për ata që dinë ta pinë e freskojnështatin...

A. ASHIKUAthinë, 20 tetor 2010

nxjerr vrere shkul rrënjë:- për të pabesit,hajdutit,dembelit,apo të tjetrit....!

HEJ!

Hej thërriste,tellalli në rastedelikate:- Nesër delet,I sillnitë pinë ujë,në Drinin e Zi!- A më dëgjuat?....!

Fjalanuk ishtepër delet,(Ajo) ishpër trimat,me zënë shtigjet!

NJË HERË TJETËR....

Tellalli në janarme daulle në dorë,bym, bam, bymthërriste:- Hej, hej,gruri duhet korrë,korbat janë shumë,po arritën në arë,një kokërrs’kemi për të marrë.- A më dëgjuat mirë?....!Duhej të armatosen:- gratë, vajzat, plakat,të mbrojnë kullat.Burrat, djemtë, pleqtë,nga 16 – 70....këmbë për këmbëme hasmin në fushë.

FODULLI I PUSHKËS

Njëri pushkënnë krahëme litarë,e mbanteme grykë poshtë.Tjetri me rripae llamarinaqë vezullojnë,me tytën lart.

I tha plaku, plakut:- Ajo e të parit,me litarë egrykën poshtë,nuk më pëlqen!...

- Mos të pëlqen,ajo vezulluesjame tytën lart,pa bërëasnjëherëbam....?

- Or budalla!Të parin,e mbronpushka varnë mur.Nuk i delaskush përball

FODULLI I SOFRËS

Dibranët thonë:- Shih sofrën e ha,shih sofrën e mba....!

Pyesin:- Ku ishit?- Te filani...- U ngopët,apo u kënaqët?...

Lezetitek tjetri,është muhabeti!……………………- Barku vëlla i detit!

FODULLI I ODËS

Në anët e oxhakut,respektohen:- Jabanxhinjtë,të moshuarit,të mençurit.

Kuvendin në odëata, e komandojnë!Të tjerët, pyesine dëgjojnë.

Kur dy krerëte oxhakut,s’janë të aftë,fillon enigma lojë:- A, i erdhi gojafilanit?....- Jo!...- I kish humburdëgjimi dhe vëllait!

Faik Prençi, megjithëse i ka kaluar të shtatëdhjetat e viteve të jetës vazhdon të jetë“student” në Universitetin e Dibrës, megjithëse jeta e detyroi në fillim të migrojë

baltave të Laçit e më vonë, tash shumë vjet, rrugicave të Athinës.

Faik Prençi

20 - Maj 201161nr.

Ramis Daci, një nga shtyllat kryesore të lëvizjes dibrane

Në qytetin e Dibrës së Madhe ndodhet edhevendi i quajtur Sokaku i Dacit rrugicë që

ka marrë emrin nga Kulla e Dacit. Kjo kandodhur në pjesën perëndimore të qytetit dhekëtu jetonte kryesisht fisi i dacave të Dibrësqë kanë bërë emër të mirë në historinë e Sh-qipërisë. Kulla e Dacit është ndërtuar rreth vitit1873. Të parët e familjes Daci thuhet se i kasjellë në qytetin e Dibrës Hoxholli, ish oxhakkryesor dhe me funksione të rëndësishme qe-veritare për shtetin turk, rreth shekullit XVIIIdhe XIX. Ata erdhën nga fshati Zogje, i Malittë Grykës Vogël, të Dibrës së Epër dhe i kavendos me banim pranë pallatit të tij. Këtukanë banuar familjet e Liman Dacit, JesharDacit, Selim Dacit dhe Sehit Dacit. Një ndërbijtë e këtyre familjeve ishte edhe Ramis Daci.Ramis Daci lindi në vitin 1883 në qytetin eDibrës Madhe në një familje Atdhetare e Patri-totike. Të parët e fisit të tij kanë dale nga fisiLeka i Zogje i përmendur për tradita Atdhetare.Aktualisht fisi Dace banojnë në Zogje, në Dibertë Madhe, në Gjoricë, Shupenzë, Tiranë, Pesh-kopi, Bulqize e tjerë. Ata kudo që janë shqu-hen për trimëri, bujari, besnikëri. Edhe pin-jolli i tyre Ramis Daci, me vëllezerit Shaqir eQamil Daci në Dibër të Madhe, janë gjaku iLam Dacit dhe i Mahmut Dacit të Zogje tëGrykës së Vogël. Shaqir Daci në vitin 1894hapi në fshatin Homesh të Grykës së Vogël tëparën shkollë shqipe. Dhe vetë shërbeu simësues1). Qamil Daci Atdhetar i flaket,kundërshtar kryesor i sundimit osman. Shtë-pia e tij u kontrollua disa herë për aktivitetpolitik gjatë sundimit turk. Ky vetë u burgosdisa herë nga autoritetet e qeverisë turke dhevdiq në qytetin e Dibrës së Madhe në vitin1935 2).

Ramis Daci studimet e para i kreu në qyte-tin e Dibrës së Madhe. Me vendim të Bash-kisë së qytetit të Dibrës, ai dërgohet në Stam-boll në shkollën ushtarake fisnike *HashiretMektebi* prej të cilës doli oficer me gradënnëntoger. Ai në Stamboll ra në kontakt meatdhetarë Shqiptarë të cilët ndikuan në botëk-uptimin e tij dhe i krijuan bindje atij për t’ishërbyer çështjes kombëtare shqiptare. Ai sioficer i ri u lidh me patriotët më të dëgjuar tëkohës. Revolucioni turk *Xhon Turk* RamisDacin, e gjen me detyrë ushtarak komanduesnë Rekë. Entuziazmi dhe besimi i ditëve tëpara, si tek shumë patriotë dhe atdhetarë tëtjerë: * Se Xhon Turqit do të plotësonin kërke-sat e tyre politike për Shqiptarët edhe tek Ra-mis Daci u shua shumë shpejtë. Ramis Daciqë në moshë të re bashkëpunonte me SahitNajdenin (Hoxhë Vokrin), Vebi Agollin, Di-brën, Sherif Lëngun dhe me të tjerë udhëheqëspopullor që punonin për liri, pavarësi epërhapjen e gjuhës shqipe. Këto luanin role tërëndësishme për çështjen kombëtare. RamisDaci që në Kongresin e Dibrës në vitin 1909u dallua me qëndrimin e tij, në luftën për tëdrejtat e popullit Shqiptar Bashkë me patri-otët e tjerë dibran u bë folësi më i zjarrtë ivendosjes së një alfabeti në gjuhën shqipe. Aiishte një ndër iniciatorët kryesor për hapjen eshkollës normale të Elbasanit. Ashtu si Rilin-das të tjerë Shqiptarë e dibranë, Ramis Daci,punonte për të parë shqipen të përpunuar e tëzhvilluar. Ashtu si Said Najdeni, Haxhi VebiAgolli, Dibra, Sherif Len gu, Fuat Dibra ( ky i

Nga: XHELAL ROÇI

fundit shkriu gjithë pasurinë për t’i ardhur nëndihmë çështjes kombëtare) edhe Ramis Dacipunonte që të. Përhapej sa më shumë mësimii gjuhës shqipe. Ai luftoi me grykën e pushkësdhe me forcën e fjalës. Turkofilet e pengoninhapjen e shkollave në gjuhën shqipe Qëndresaantiturke e Ramis Dacit dhe e patriotëve tëtjerë dibran bëhet e njohur në kongresin eDibrës. Megjithëse Kongresi u thirr si njëmbledhje osmane, atdhetarët shqiptarë meSahit Najdenin, Haxhi Vebi Agollin Dibrën,Dervish Himën, Sherif Lëngun dhe RamisDacin e shëndruan atë në një arenë të luftëskundër reaksionit Xhon Turk për mbrojtjen etë drejtave kombëtare të popullit Shqiptar. Ra-mis Daci ishte ndër të parët që mori pjesë nëngritjen e flamurit në Vlorë më 28 Nëntor 1912dhe vihet në shërbim të qeverisë së Vlorës. Aimë vonë mbështet princ Vidin dhe luftonkundër Esat Pashës e tradhtarëve të tjerë. EsatPashë Toptani pasi u muar vesht dhe hyri nëlidhje me elementet dhe krerët reaksionar tëDibrës, ai erdhi në qytetin e Dibrës së Mad-he. Këtej lumit “Drini” dhe Dibrën e Posht-me e kishte në dorë Isuf Beg Agolli, Dohosh-ishti, i cili kishte organizuar një qeveri auto-nome. Esati pasi bëri marrëveshje me këtokrerë, erdhi në qytetin e Dibrës së Madhe me3000 vullnetar. Xhelal Zogu dhe Hysen BegGolja nisen me 200 forca prej Peshkopie nëDibër për t’i dalë përpara e për ta shoqëruarEsatin nga Dibra për të ardhur në Peshkopi.Rrugës afër Maqellarës një grup nacionalistëshshqiptarë si Ramis Daci, Izet Maqellara Mal-iq Agolli, Kërçishta, Hasan Ballanca e të tjerëi bënë pritë për ta vrarë, por krahu i Esat Pa-shës ishte më i fuqishëm, i detyroi kundërsh-tarët të largohen nga prita dhe e liruan rrugënpër të kaluar Esati me forcat e tij. Esati pasierdhi në Peshkopi organizoi një mbledhje. Njëpjesë e krerëve të tij e panë veten të zhgënjyerdhe u kthyen në disfavor të Esatit, pasi ky kishteardhur në Shqipëri nga Serbia, me të cilët atagjithmonë kishin qenë në luftë. Esati nga anatjetër formoi një fuqi mercenaresh me 3000veta dhe i paguente krerët si pas pozitave që ukishte dhënë, ndersa vullnetarëve u dha ngady napolona flori.3)

Ramis Daci përfaqesoi Dibrën në Kongres-in e Lushnjës më 21 janar 1920. Ai u zgjodhdeputet i Dibrës dhe senator. Kur kërciste push-ka për çlirimin e Shqipërisë, Ramis Dacin egjejmë përkrah Hasan Prishtinës, Bajram Cur-rit, Eles Isufit e të tjerë vullnetarë që i kishindalë zot Atdheut. Veprimet me armë i kishtenisur herët, që kur luftonte kundër çetaveepirote në Korçë. Ramis Dacin e gjejmë tëpozicionuar në llogoret kundër pushtuesve tërinj serb. Edhe gjatë luftës së parë botërore,kur në Shqipëri ishin austriakët, Ramizi shër-bente si oficer. Pas largimit të tyre me 1919,Shqipëria ishte në kaos. Edhe në këto situatatë turbullta, Ramis Daci ishte i kudondodhur,atje në ballët e betejave ku kërciste pushkapër çlirimin e Shqipërisë. Sipas gazetës “Ylli iDritës” date 13 shtator 1921, një grup de-putetësh me emrin “Bashkimi i Shejtë” meorganizator Hoxhë Kadriun, At Gjergj Fishtën,Ramis Dacin e të tjerë, ishin me çdo kushtpër ruatjen e kufijve te Shqipërisë të vitit 1913.Ishte ajo kohë kur serbët pretendonin për “kufistrategjikë” dhe kërkonin të vendosnin kufirinQafë Llangë, Qafë Buall, Qafë Muhurr, LëndëLurë e më tej. Ramis Daci në Kongresin e Lush-njes përfaqësonte krahun patriotik, ndërsaDine Dema, Dine Beg Maqellara dhe OsmanLita, si pas tyre krahun nacionalist. Me datën8 prill 1920, Ramis Daci kritikoi qeverinë përmfshehtësine e saj në marrjen e masave kundërgrupeve turbulluese. Në shkrimet e tij RamisDaci është për një demokraci të ndershme.Në gazetën “Shkumbini” që mban datën 27maj 1921, mes të tjerave ai shkruente”… Pop-ulli me një mendim filozofik kërkon ndry-

shimin e jetës së vet, dhe nuk e don më atëjetë e cila e ka lodhë, e ka shtyp prej shumëshekujsh. Shkurtazi don të zotërojë vetë e jota zotërojë një diktator, një feudal i cili tëmbështetet e të sundojë si i do zemra mbipopullin. Vegjëlia nuk ka më i duruar më…Parlamenti Shqiptar u hap, grupet u ndanë dhepartitë po formohen. Dhashtë Zoti e erdhëtnjë mbarësi. Por të mos harrojmë se vegjëliakërkon një ndryshim të vërtetë, një qetësi tëplotë, një konstitucion të dobishëm për fatine vet”.

Në këtë shkrim duket largpamësia e tij dheAtdhetarizmi i flakët. Aty dalin në pah pikë-pamjet e tij demokratike në mbështetje të veg-jëlisë e kundër diktaturave feudale e prijësveinjorant e tradhëtar, të cilëve u bën thirrje përndryshim, për drejtësi e barazi, kundër shtypjese shfrytëzimit.

Ramis Daci ishte ndër deputetët e parë tëparlamentit të parë të vitit 1921. Ai bashkëme Gani Strazimirin, Irfan Ohrin e të tjerë, tëprefekturës së Dibrës, i zgjedhur në komision-in për punë të administratës e të ushtrisë, ikërkoi qeverisë që të ngrihej administrata civilenë Dibër, kur dihej se ajo ishte pushtuar derinë “Kufirin Strategjik” të 1918-tës nga serbët.Qeveria u detyrua të pranojë propozimin e tij,por me kusht që të mos kalohej ky, që përkohën ishte për lumit “Drini”.

Ndërsa vazhdonte Lufta e Vlorës, nënkolo-nel Ramis Dibra, senatori Ramis Daci dhe Je-shar Erebara në muajin korrik 1920 u nisënnga Tirana për në Dibër. Ata bënë mbledhjenë fshatin Arras, ku morën pjesë të gjithë krerëte arratisur e të tjerë të fshatrave përreth, si dhekrerët e parësisë Ramis Dibra, Eles Isufi, Dinee Izet Beg Maqellara, Ramis Daci, Shaqir eDine Dema Dine Hoxha, Selim Noka, MuratKaloshi, Dervish Lusha e të tjerë. Me datën 7gusht 1920 në Arras u mbajt një tubim kuRamis Daci në prani të 3000 vetëve foli përfitoren e Luftës së Vlorës dhe detyrat që shtro-heshin para dibranëve. Në mbledhje u bised-ua çështja e një aksioni kundër Serbisë(Jugosllavisë) pa u këshillua me qeverinë eTiranës. Qëllimi i këtij aksioni ka qenë të dety-roheshin forcat serbe të tërhiqeshin në kufijtëe vitit 1913 dhe përveç kësaj të çlirohej qytetii Dibrës së Madhe. Dibranët do të detyroheshintë luftonin si vlonjatet, për Dibrën nuk men-donte as qeveria dhe as viset tjera të Shqipërisë.

U bisedua për koordinimin e forcave në njështab të përbashkët dhe u caktua komandantElez Isufi, gjithashtu u caktua edhe dita e kry-engritjes. Më 13 gusht 1920 u mbajt Kuvendii Arrasit. Në këtë kuvend marrin pjesë burrat eDibrës të ardhur nga e gjithë krahina e Dibrëspor kishte të ardhur edhe nga krahina e Matit.Nga paria e Dibrës kishte elementë të veçantëqë mbanin ndaj pushtuesit veprime të lëkun-dura, bënin lojë të dyfishtë, përhapnin panik

e frikë për kryengritjen. Në kuvend u biseduaçështje e kryengritjes kundër ushtrisë serbe.Qëllimi ishte që të detyrohej Serbia të tërhiqejnë kufijtë e vitit 1913 dhe të çlirohej Dibra eMadhe që banohej vetëm nga shqiptarë. Udiskutua dhe u vendos që të lihen me një anëgjaqet dhe hakmarrjet. Në Kuvend foli RamisDaci i cili ndër të tjera tha “Kanë luftuar tëparet tanë e ne na i kanë lënë t’i gëzojmë këtotroje. Sot na i ka pushtuar serbi, do të luftojmëne t’i gëzojnë fëmijët tanë. Do të luftojmëore burra se na ka ardhur radha.” Secili ngakrerët do të përgjigjej për forcat që do të silltenë front. Në Kuvend u morën një sasi ven-dimesh. Së pari u përgatit plan i veprimeveluftarake, mësymëse të forcave popullore kry-engritëse. Planin e përgatiti Ramis Daci, Ra-mis Dibra, Dulejman Çela që të tre ish oficeraqë kishin kryer shkolla ushtarake. U zgjodhnjë komitet luftarak. U organizua bashkëbised-imi në mes fshatrave e krahinave për veprimetluftarake. U muarën masa për ushqimin eluftëtareve. Komandant i Frontit u caktua ElesIsufi. Secili nga krerët ishte komandant në sek-torin e tij, me forcat që vepronte. Këto forcasollën rezultate që më 16 gusht 1920 Dibra uçlirua dhe u pastrua nga serbët. Ramis Daci uçmua se bashkëpunoi me personalitetet mëpërparimtare të vendit që aspironin dhe lufto-nin për një Shqipëri të lirë dhe për demokrati-zimin e saj. Ndërmjet tyre mund të përmen-dim Fan Nolin, Luigj Gurakuqin, At GjergjFishtën, Dervish Himën dhe të tjerë. Intere-sante është një letër që Ramis Daci i dërgonFan Nolit në lidhje me “Historinë e Skënder-beut”. Në letër i sugjeron për përkatësinë eKastriotëve dhe shtrirjen e tyre në Kastriot tëDibrës së Poshtme.

Në muajin mars të vitit 1922, Ramis Daci,bashkëpunon me elementet përparimtarë përorganizimin e një lëvizje antizogiste, thirrjene asamblesë kombëtare dhe normalizimin evendit. Lëvizja e marsit edhe pse nisi dështoi.Ahmet Zogu nuk mund ta harronte kërcënimete Ramis Dacit në parlament deri në tentativëpër ta goditur me karrige në kokë në prani tëgjithë deputetëve. Ramis Daci niset nga Tira-na dhe vjen në Dibër, me që ishte deputet iDibrës dhe propogandonte hapur kundër qever-isë së Ahmet Zogut. Porsa vjen në Peshkopi,Ahmet Zogu i jep urdhër Fiqiri Dines për taarrestuar, me që ky i fundit kryente detyrën eqark komandantit të xhandarmërisë në Dibër.Ramis Daci ishte nip i Fiqiri Dines. Përveç senip Ramis Daci kishte dy motrat të martuaranë Peshkopi, Telutën me Shefqet Shehun, ndër-sa Melihanë me Qamil Shehun, kurse FiqiriDinja ishte i martuar me Rukije Arif Shehun.Motra e Fiqiri Dines, Sania ishte e martuarme Sul Shehun në Peshkopi. Pra kemi të bëjmëme miqësi të kryqëzuar. I zënë ngushtë ngakëto marrëdhënie miqësore, Fiqiriu e kundër-shtoi në fillim arrestimin dhe asgjësimin eRamiz Dacit. Vetëkuptohet se ky veprim eposhtëronte Fiqiri Dinen në Dibër. AhmetZogu i dha urdhër të prerë. Fiqiri Dinja kreuarrestimin e Ramis Dacit dhe e dërgoi të ar-restuar tek daja i tij Shaqir Dema të shoqëruarnga xhandarë. Shaqir Dema përsëri të shoqëruarme xhandarë e dërgoi Ramis Dacin në Zerqanku ishte rreth komandant Hysni Dema, djali ivëllait të Shaqir Demës dhe kushëriri i parë(djali i dajës, Hysni Dine Dema) i Fiqiri Dinës.Ky gjoja do ta niste për në Tiranë dhe kur pokalonin te Ura e qytetit ku ndahet Valikardhame Fushe Bulqizën e vrau pas shpine gjojaRamisi tentoi të arratiset ndërsa po urinonte.Vrasja e Ramis Dacit u krye më datën 10 qer-shor 1922. Kjo vrasje tronditi botën përpa-rimtare. Atë e ndjeu fort lëvizja demokratike.Lëvizja që punonte për një Shqipëri të lirë dhedemokratike. Levizja që punonte vetëm kundërarmiqve të popullit shqiptarë. Elementë tëndryshëm përparimtarë protestuan me mënyra

Ramis Daci ishte ndër deputetët eparë të parlamentit të parë të vitit1921. Ai bashkë me Gani Strazimi-rin, Irfan Ohrin e të tjerë, tëprefekturës së Dibrës, i zgjedhur nëkomisionin për punë të adminis-tratës e të ushtrisë, i kërkoi qeverisëqë të ngrihej administrata civile nëDibër, kur dihej se ajo ishte push-tuar deri në “Kufirin Strategjik” të1918-tës nga serbët. Qeveria udetyrua të pranojë propozimin etij, por me kusht që të mos kalohejky, që për kohën ishte për lumit“Drini”.

portretRamis Daci ishte ndër deputetët e parë të parlamentit të parë të vitit 1921. Ai bashkë me Gani Strazimirin,Irfan Ohrin e të tjerë, të prefekturës së Dibrës, i zgjedhur në komisionin për punë të administratës e tëushtrisë, i kërkoi qeverisë që të ngrihej administrata civile në Dibër, kur dihej se ajo ishte pushtuar deri në“Kufirin Strategjik” të 1918-tës nga serbët.

Maj 2011 - 2161nr.

Nga: Zabit LLESHI

Daci është një fis në Zogje, dalë ngaLeka (VëIIa me Markën e Lleshin).

Gjatë shekujve kanë jetuar në këto troje, nënjë territor të kufizuar kodrinoro-malor tëGrykës së Vogël. Si rezultat i shtimit të pop-ullsisë (fisit), pronat e pakta dhe të pamjaf-tueshme shumë familje migruan në Gjoricë,Shupenzë, Dibër të Madhe e Tiranë. Atanuk e harruan vendin e të parëve, ruajtënlidhjet e marrdhëniet me vatanin, origjinën,zakonet dhe traditat e maleve të Dibrës e tëvendlindjes.

Në Dibër të Madhe Dacët krijuan njëlagje me emrin “Sokaku i Dacit”. Krijuaninfluencë të madhe, arritën të bënin shumësimpantizantë e miq edhe pse ishin banorëtë rinjë. Njerëz të shquar e patriot me zëkanë dalë nga gjiri i këtyre familjeve. Tënjohur me veprimtarinë e tyre patriotike nëdobi të Atëdheut u bënë Shaqir Daci (vep-rimtar i lidhjes Shqip të Prizërenit) QamilDaci në lidhjen e Pejës, Seit Daci veprimtarpër mësimin e gjuhës shqipe, për të ardhurte Ramiz Daci deputet i Drinit në parla-mentin Shqiptar në vitet 1920 – 1924.

Turqit i kishin t’merr djemtë e Daceve,sepse shtëpitë e tyre ishin çerdhe luftëtarëshqë mbanin lidhje midis patriotëve të ma-leve me ato të Dibrës së Madhe, Manastir-it, Kosovë e Stambollit 1.

Pas çlirimit të Shqipërisë më 1944 nëTiranë erdhën djemtë e patriotit RamadanDaci, ndërsa pas vitit 1990, 4 familje er-dhën në Tiranë dhe 4 në Durrës. Ata bëjnënjë jetë normale e punojnë rregullisht, njëpjesë e fëmijëve të tyre edhe pse në emigra-cion mbajnë e ruajnë kontaktet me të afër-mit, të tjerët vazhdojnë shkollat duke u in-tegruar plotësisht në jetën plot vrull e in-tensitet të kryeqytetit.

Siç tregonte Shefki Lleshi por edhe veter-ani Kalosh Daci nga Dacët kanë dalëMiftarët e Hysët mjaft të nderuar dhe res-

të ndryshme për këtë vrasje makabër. Qeveriaqë erdhi në fuqi pas ngjarjeve të qershorit 1924bëri përpjekjet e duhura i gjeti eshtrat e RamisDacit dhe mori masa për t’i varrosi në vendine tij në Maqellarë. Më 23 tetor 1924, ditën eenjte para dite në qytetin e Peshkopisë, nxënëstë internatit “Dibra”, të rinj të shoqatës “Djem-nia Dibrane”, popull i ndodhur në tregun ePeshkopisë, me që atë ditë ishte ditë pazarinë Peshkopi u organizuan e tubuan të bash-kuar, me flamur e parulla në dorë u përgatitënqë të nesërmen do të niseshin për në Bulqizëpër të bërë zhvarrimin e eshtrave të patriotitRamiz Daci.

Ditën e premte më 24 tetor 1924 në mënyrëtë organizuar u nisën për rrugëtim për në Bul-qizë. Te Ura e Qytetit, ishin mbledhur popu-lli i fshatrave për rreth kishin ardhur edhe ngafshatrat e Grykës Vogël, nga fisi Dace dhe tëafërm të familjes së tij. Pasi u bë zhvarrimi ieshtrave të tij, ata u futën në një arkë të për-gatitur për atë qëllim. Të mbështjella me fla-mur kombëtar e me kurora me lule arkën emorën në krahë të afërt të familjes së tij tëshoqëruar nga të pranishmit u nisen për nëZerqan. Atë nate ata qëndruan në Zerqan dhetë nesërmen në mënyrë të organizuar u nisenpër në Maqellarë. Ceremonia e rivarrimi tëeshtrave të tij u bë ditën e henë me datën 27tetor 1924. Te pranishëm ishin pjesëtar tëfamiljes së tij, shokë dashamires, përfaqësuestë pushtetit lokal, ushtarakë pjesëtar të sho-qatës “Djemnia Dibrane” nxënës të shkollave,fshatarë të ardhur nga fshatrat për rreth dheshume pjesëmarrës nga rrethe të tjera edhe ngaDibra e Madhe. Varri ishte rrethuar me lule.Nga nxënës dhe të rinj u recituan vjersha për-para varrit të ti folën Dervish Hima, Tafë Ag-olli, Beqir Valteri nga Mati dhe D. Llazer Shan-toja nga Shkodra. Shtypi i kohës me datën 28tetor 1924 shkroi për ceremoninë e varrimit tëeshtrave të deputetit Ramis Daci, ai përshk-rujti për pjesëmarrjen e njerëzve duke cituaredhe pjesë nga fjala që u mbajt nga të pran-ishmit e në veçanti nga Llazer Shantoja. Tëgjithë folëën me konsideratë për të ndjerin.

Në telegramin e datës 30 tetor 1924 ndërtë tjera thuhet: “Në këtë ceremoni morën pjesëgjithë malet e Dibrës si dhe përfaqesues tëardhur nga Shkodra, Durrësi, Tirana, Elbasani,Shijaku, Kruja, Dibra e Madhe e Kosova…. “.Dorës së zezë që vrau Ramis Dacin, njeri ngashtyllat kryesore të lëvizjes dibrane, nuk do t’ihiqet njolla e tradhtisë. Historia do te flasëpër veprat terroriste e tradhtare të këtyrekriminelëve. Kështu e nisi dhe e mbylli jetëne tij ky Atdhetar i Madh i Dibrës dhe i Ko-mbit Shqiptar, vepra e të cilit nuk vdes kurre.Fisi Dace ka lënë gjurmë per patriotizëm nëshërbim të Atdheut gjatë periudhave të ndry-shme historike.

Ja si këndon populli i Dibrës trimërisë sëDaceve në luftë kundër turqve:

Krisi topi ke gështenjaKulla e Dacit dridhet brendaÇ’ka ka kulla që dridhet brendaËshtë Lam Daci me shtatë zemra….Demir Pasha na shkoi Gjurrës

S’ia mori Dacit çatinë e kullësDemir Pasha po qan me lotPse s’mun e mora Lam Dacin sot……”Këngë popullore Dibrane.

Për hartimin e kësaj monografie të shkurtër janë shfrytë-zuar materialet e marra nga këto dokumente:

1. -Monografi e Seit Najdenit.2. -Monografi e Dervish Himes.3. -Dosja e dëshmorit të Atdheut Ramis Daci në

Muzeun His. Të Dibrës.4. - Ballafaqime politike në Shqipëri viti 1897-1942,

Autor Sejfi Vllamasi.5. -Lufta e Dibrës e vitit 1920 kundër serbëve. Autor

Bajram Xhafa.6. -Libri: Dibra dhe Etnokultura, vëllimi i II-të7. Tregime gojore e kujtime nga Ali Gjoni Maqel-

larë, Kadri Demir Osmani Allabegi dhe Sakip Gole ngafshati Pocest. Këto të tre e kane përjetuar ngjarjen. Pesh-kopi, më 2 Shkurt 2011. Përpiluar nga Xhelal RamisRoçi.

historiJAM I BARDHË NË SHPIRT

Lam Daci

pektuar në rrethet Shqipëtare të Maqedonisë,por edhe në Prishtinë e Shkup. Shquhet prejtyre Z. Mahmut Hysa profesori i gjuhës Sh-qipe në Universitetin e Prishtinës.

Rreth vitit 1835 lindi në Zogje në një lagjetë vogël, por që i dha emër të madh, Lam Daci.Ashtu si edhe fshati, familja e Lamit merrejme bujqësi e blegtori. Gryka e Vogël kishtepak tokë. Varfëria ishte e pranishme edhe ngaluftrat e pandërprera brez pas brezi që zhvillo-nin dibranët kundër perandorisë osmane. Kur-beti dhe lufta ishin plagë të përhershme edhenë shekullin e 19. Bashkëvendasit e Lam Dac-it, ndërsa ai rritej, shihnin trimin e ardhshëmdhe luftëtarin e paepur për mbrojtjen e trojevenga pushtuesit e huaj kryesisht ato osmanë.Ishte koha e reformave të Tanzimatit por 9malet zgjodhën kundërshtimin e vendosur una-nimisht. Kjo solli tronditje në perandorinëosmane (tension, nerva, dyndje ushtrish) qënuk kaluan lehtë për Dibrën. Asaj do ti kush-tonte luftë të gjatë, humbje njerëzore, varfëridhe njëkohësisht punë të jashtëzakonshme përmbijetesë. Në këto kushte tek-tuk kryheshingrabitje nga grupe të vogla në Maqedoni dhenë vise që kontrolloheshin nga turqit edhe pseishin në kundërshtim me vendimin e malevepër ndalimin e veprave të tilla. Karari i ma-leve kishte vendosur të ndalonte çdo lloj gra-bitje sidomos për ato që ishin afër kufirit. LamDaci u përball me një detashment turk nëgrykën e Radikës dhe në përpjekje e sipër vretdisa prej tyre. Ky lajm bëri bujë të madhe dhekudo në Dibër diskutohej trimëria e Lam Dac-it me shokë.

Qeveritarët turq në Dibër të Madhe kërkuankrerët e Grykës Vogël ndër to edhe Lam Dacinpër të biseduar rreth disa problemeve që lid-heshin me marrdhëniet e maleve me qever-inë. Ishte pregatitur një kurth për vrasjen e LamDacit i cili e kuptoi qëllimin e takimit dhenuk shkoi. Planet e makinacionit për elemin-imin e patriotit dështuan.

Autoritet qeveritare osmane hartuan planetë tjera kundër Lam Dacit. Ato dërguan forca

të mëdha ushtarake drejt Grykës Vogël nënkomandën e Demir Pashës.

Në pranverë të vitit 1872, pasi hartuan pla-nin nëpërmjet një kallausi (u tregoi rrugën përvendodhjen e kullës së Lam Dacit) marshuanpër në Kodrën Dace ushtarë të armatosur gjeredhe topa. Demir Pasha mendonte se maletnuk do të vinin në ndihmë Lamit sepse kishtekthyer Kararin e tyre. Sapo mori vesh se trupatturke erdhën në Kovashicë, Lami u përgatit përtu bërë ballë. Së bashku me djemtë dhe shokëte mbrojtën me heroizëm kullën. Zhurma e to-pave alarmoi malësorët e Grykës Vogël; Er-dhën Tush Lleshi, Bajram Makja, Zenel Dacinë ndihmë të patriotit të cilët nxorën jashtëluftimit ushtrinë e Demir Pashës.

Krisi topi mu ke kështenjaKulla e Lam Dacit dridhet mrenajanë disa nga vargjet e këngës së Lam Dac-

it. Krismat e topave u dëgjuan edhe në Luzni,djemtë e Ali Prethit erdhën pa vonesë me njëfrymë në ndihmë të Dajës.

Kush është ai që lufton n’atë kullëasht Lam Daci me do cullënuk janë cullë por janë Luznakpushkën Dibra e ka zanat!Kështu e vlerësoi populli ardhjen e nipërve

të Dace nga Luznia që mbështetën luftën eLamit e të luftëtarëve të tjerë nga Zogjet kundërDemir Pashës.

Ashtu si dhe mjaft pashallarë të tjerë turqlanë ushtrinë në malet e Dibrës edhe DemirPasha iku kokë ulur:

Demir Pasha qan me lotS’un e mora Lamin sot!Demir Pasha bëri shumë përpjëkje për ta njo-

hur Lam Dacin, prandaj herë pas here e kërkonteqoftë me patriotët ose njerëz të tjerë mjafton taafronte atë. Mundësia u krijua kur Lami u bindse ishte midis njerëzve ku pashai nuk mund tërealizonte qëllimet e tij djallëzore.

Zanin t’a kisha ndigjue, or Lam Daci, porme sy ma mirë mos të kisha pa- i tha PashaiLamit.

Jam i vogël nga trupi, por i randë nga gishti.Jam i zeshkët në fëtyrë por i bardhë në shpirt2

– përgjigjet Lam Daci.Vërtet kështu ishte luftëtari, i rëndë nga gish-

ti, luftën nuk e pushoi gjatë gjithë jetës. Shpirtine bardhë dhe zemrën që rrahu për Atëdheun,si i gjithë populli i Grykës së Vogël dhe Di-brës.

1 Hazis Ndreu: Dibra në Udhën e Historisë f 1562 Xhafer Martini. Perlat e Dibrës f 28

Turqit i kishin t’merr djemtë eDaceve, sepse shtëpitë e tyre ishinçerdhe luftëtarësh që mbaninlidhje midis patriotëve të maleveme ato të Dibrës së Madhe, Manas-tirit, Kosovë e Stambollit

Njoftim për bashkëpunëtorëtTë nderuar bashkëpunëtorëPrej muajsh, redaksia ruan në arkivin për botim disa materiale, të cilat po të botohen zënë një

hapësirë prej 2 ose më shumë faqesh.Për këtë arsye, redaksia e gazetës “Rruga e Arbërit” njofton gjithë bashkëpunëtorë e saj, se shkrimet

që sillen për t’u botuar, duhet të jenë jo më shumë se 5 faqe të daktilografuara (përafërsisht 10000mijë karaktere, pa përfshirë hapësirat). Materialet që vijnë me email ose në çdo lloj forme elektronike,duhet të jenë në Word, me fontin Times New Roman, të madhësisë 12pt dhe me hapësirë 1.5.Gjithashtu, kujtojmë se materialet e pranuara në formë elektronike duhet të kenë patjetër germat “ë”dhe “ç”.

Çdo material i gjatë do ti nënshkrohet redaktimit dhe shkurtimit për tu botuar në versionin e shty-pur të gazetës. Versioni i pa shkurtuar do të botohet çdo muaj në internet në adresën:www.rrugaearberit.com. Autorët mund ti shkurtojnë vetë shkrimet dhe të na i përcjellin në redaksime dy versione botimi: për gazetë dhe për internet.

Duke shpresuar në mirëkuptimin tuaj, ju përcjellim konsideratat më të mira të redaksisë për bash-këpunimin e deritanishëm..

Për sqarime më të hollësishme mund të na kontaktoni me email në adresën<rrugaearberit@gmail.com> ose në tel. 069 20 68 603.

REDAKSIA.

Vërtet kështu ishte luftëtari, i rëndë nga gishti, luftën nuk e pushoi gjatë gjithë jetës. Shpirtin ebardhë dhe zemrën që rrahu për Atëdheun, si i gjithë populli i Grykës së Vogël dhe Dibrës.

22 - Maj 201161nr.

Tregim nga BAJRAM HYSENI

1 2

3 4

“Tërfoja me katër fletëMjeri unë kush e ka gjetëMedet se ç’u bë tërfoja.M’a kërkon nuse zoja... ”

Popullore

Familjet e Gjokolës e të Bitrit, edhe pse nuk janë të një besimi, hyjnë e dalin e i ndodhen njëni tjetrit pranënë hidhnime e gëzime. Ded Gjakola ka vetëm nji vajzë, Mrikën, kurse Staf Bitri, vetëm nji vlla, Sufën enanën. Sufa e Mrika, u rritën bashkë, tue ruejt gjanë. Vetëm kohët e fundit, ata nuk shkojshin në mal. Sufai mbushi njëzetëdy vjetët, kurse Mrika pesëmbëdhjetë. Ded Gjokola e ndaloi të bijën të shkojë me kullotagjanë. Vajza, vitin e fundit, lëshoi shtat e u ba kuq-kuq në fytyrë, si molla dhe gjinjët i brofën përpjetë e gjoksiju fry sikur do ti plaste. Por ky vendim i Dedës nuk e gëzoi Sufën. Ai i mjerë, pesë vjet me radhë, andrroj përMrikën, po kurrë nuk e pruni fati mbarë që t’ja thotë nji gjysëm fjale për dashurinë që e kish zanë. Shpeshkishte marrë vendim, po sa e shikonte Mrikën, i lidhesh fjala në grykë e në fytyrë këndellesh si llatuk gjelidhe e shifte veten krejt i pazoti me qit fjalë prej goje. Tash që Mrika u ndalue të shkojë në mal, kjo u ba edhema e vështirë, sepse Mrikën e takonte vetëm oborreve, ku edhe muret baheshin hafie po të thoshte një fjalë.Shpesh e priste Mrikën në udhë, por pa dobi. Sufa e përshëndeste dhe ajo i përgjigjesh me nji buzëqeshjekokëulun e nji të kuq që i mbulonte fytyrën si duvak dhe asgja tjetër. ” Edhe ajo e ka mizën në ksulë”, - kishtemendue shpesh Sufa ndër vehte. Kohët e fundit, ai nuk flinte fare, vetëm mendonte, andrronte për Mrikën,për jetën. Si do të shkojë halli, ”vetëm nji zot e dinte”. Veç të tjerave, ajo asht edhe e krishtenë, “punë që nukbahet”. O Zot, pse kto vajzat e krishtena i ke ba ma të hieshme? – mendonte shpesh Sufa e folte me vedi.Në fytyrë i ra nji ngjyrë e verdhë dhe u ligështue shumë. Vetëm sytë i xixëllojshin si shkëndia, ndën nji vetullsi gajtan i zi. Kishte sy të trishtueshëm, por edhe të zjarrtë e plot jetë.

-Pse je ligë kaq fort, bre Sufë?- i tha atij nji ditë nji shoku i tij teksa po ktheheshin nga stanet.-As vetë se di, po e kam diçka më duket se zemrën s’e kam mirë. Edhe nana ma ka thanë këtë fjalë.-Pa thueje, se do Perëndia e të ndihmoj edhe unë. Na shokë jemi. Pra më fol me zemër të çilun.Sufa ktheu kryet me të shpejt, e shikoi shokun drejt në sy, mandej i foli me gjysëm zani:-Mos më tradhëtoni !Selim! Të lutëm! Më dalç si vlla në këtë dhe n’at botë.- Mos e thuej atë fjalë, por fol pa frikë, unë jam shoku yt i besës. .- Kam sevda me nji vajzë, nuk flejë, po çmendem!-Po me cilën?- Ja priti Selimi e sytë ja kishte ngjitë në fytyrë.- Ma mirë mos ta thom emnin e saj, se nuk ka me të ardhun mirë. Le të vuej kështu si jam, Selim! Le të

vuej, le ta mbaj ndry në zemër. . ! Mos të baft vaki si mue.-Për kryet e nanës e gjithçka kam në shtëpi, as nuk e flas, as nuk zemrohem në ty, do ta ruej në zemër,

sikur s’kam ndie gja! besa besë!-Mrikën e Ded Gjolokës!- ja priti Sufa. - teksa zemra po i rrifte me të madhe. Ajo po më çon në vorr për

së gjalli, më beso ! Edhe zgjuet, edhe në andërr, vetëm Mrikën kam para syve! Ma ka vjedhë zemrën si memagji... !

-Në Mrikën ke shtie sevda? Mjeri unë për ty por ajo është e krishtenë! Si kështu?-Krishti vetë le të jetë, ta thashë, po mbaroj, në më ndihmon, mirë, në s’më ndihmon, mshile gojën e asgja

tjetër, na shokë e vllazën jena prapë.-Zor e ke, por po të tregoj nji ilaç. Gjej nji tërfojë me katër fletë dhe e fitove davanë, asht gja e sigurtë, e

kanë provue shumë njerëz. Po ta gjej unë, kam me ta dhanë. Pra, unë edhe ti, asht mirë ta kërkojmë nji tërfojëksi soji.

- Me të vërtetë ! Oh, ty të lumtë goja, ma grofe zemrën që më ishte ba akull.-Për zotin, nji shok kështu e fitoi. Ja shtiu fletën e tërfojës në xhep e vajza ju qep prapa e i shkoi drejt e

në shtëpi. E ç’vajzë, ma e mira në malet tona!...... Atë natë, Suf Bitri nuk bani gjumë fare, tue mendue në asht apo jo e vërtetë përralla e tërfojës me katër

fletë. Në mëngjes e zgjoi i vëllai e i ngarkoi nji detyrë:

-Ti, Sufë, do të shkojsh në Zall e të kositësh livadhin se asht pjekë tërfoja e mandej shkundet.Zakovat merri të ngushta, se ka bar shumë e drue të dhamin shpatullat, digjove?

- Si jo, do ta kositi me gjith qejf, që të mos kesh marak fare. Si mprefi kosën, e vuni në krah, Sufau nis për në Zall. Rrugës ja kishte marrë fishkëllimës e ecte tue u shatapat përmes rrugës, ndonëse mendimine kishte te Mrika, te ajo që e kishte në sy, në zemër, si ta kishte vjedhë prej pasqyrës. Drini rrëshqiste ngadalëi çkujdesun e degët e shelgjeve ishin varë e cekshin në ujë. Hieja e tyne dridhesh si gjarpën nga valët qëshkojshin njëra pas tjetrës. Zogjtë cicërojshin nga vapa, e era e tërfilit të livadhit të mbushte krahnorin. Diellii nxehtë të përvëlonte! Si kapërceu gardhin, Sufa ra në livadh, bari i erdhi deri në gju. Tërfoja ishte mbreti ilivadhit të tij, i shtruem si qylym i blertë, cep e më cep livadhit. Përtej Drinit, në zall, ja thonte nji fyell bariu,kurse te gurra mrizojshin tufat e katundit.

-Këtu ka, jo me katër fletë, por edhe me tetë!- tha Sufa gëzueshëm dhe si vuni kosën në gardh u krrus tëkërkojë tërfojën me katër fletë. Hap pas hapi, ai po afrohesh midis të livadhit. Prapa i mbeteshin gjurmët sinë borë. Si u lodh tue ndejnë i krrusëm, u ngrit dhe vuni duert në ijë, u përkul majtas e djathtas e përsëri nisipunën për të gjetur fletën që do t’i epte lumtuninë. Ndoshta do të gdhihej tuj kërkue... Po zani i të vllait, ngamaja e kodrës: “Eja në shtëpi!”, sikur e zgjoj nga nji gjumë i randë, nga nji andërr, sa e mirë, aq edhe e trishtë.

-Bobo, iku dita, për zotin ! – tha me vete, mandej ai e fshehi kosën në shelgjet që rrethojnë livadhin e u nispër në shtëpi.

-Nanë, nuk më hahet darkë, due me fjetë, jam lodhshëm! – i tha Sufa namës, por Stafa e ndigjoi e si banibuzën në gaz i foli:

-Eh ti, pizeveng, u lodhe me dhjetë zakovë, eh, ç’burrë na qënke...-Jo dhjetë, po gjysmën e livadhit, ja priti Sufa krenarisht. Nesër shpresoj ta mbaroj krejt, - tha me

vendosmëni, sikur me të vërtetë do të kishte krye aq punë, si një burrë bash kostar.-Të lumtë, për ty kena me gjetë nji nuse, ma të mirën në këto anë. Më ka thënë nji mik se përtej Drinit, asht

nji cucë, që shoqe nuk ka, ke del e ke bie Drini në det. Nesër do të shkoj në bjeshkë për furda dhe me t’u kthye,do të çoj njeriun ta kërkojë cucën. Kena me ba dasëm të madhe e do të grishim gjithë miqtë e shtëpisë sonë.Sufa e pa të vllanë në sy dhe buka iu lidh në grykë si sukull po nga turpi, se ishte nana aty, nuk tha asnji fjalë.Ndërsa me mend e veta tha: “Kurrë mos u baftë e mbarë, unë do marr Mrikën”. Në mëngjes, si u përshëndetme vëllanë, Sufa u nis për të mbarue pjesën që kishte mbetë në livadh. Edhe kjo ditë shkoi si të tjerat, tuekërkue tërfojë me katër fletë, po qe e kotë. Ai e kërkoi livadhin cep më cep e tërfoja s’po gjindesh. - Edhe kjos’asht gja!-tha me vehte Sufa, - Duhet zemër, zemër, me katër fletë. Eh, moj Mrikë, ç’po më mundon, borxhdo të më jesh, në këtë dhe në atë botë!... Të nesërmen, që ishte dita e tretë, nanë Fatimja, ra të shofë kostarin.Kur u afrue pranë gardhit pa se i biri ishte krrusun në mes të livadhit, sikur kishte humbë gjylpanën.

-Ç’farë ban kështu, more kostar i nanës? Kështu e ke kosit livadhin? Po nusen si do ta ruejsh, kështu tuebredh pas flutrave?. . Sufa ktheu kryet i trembun e mandej erdhi me vrap te nana e vet.

-Nanë, mos u mërzit, unë ndiha shokët e mi e ata do më ndihin nesër. “Edhe unë nuse po kërkoj, - tha mevehte, - por s’po e gjej!...”

- Mirë, pra, hajde shkojmë në shtëpi. - Dhe të dy, nanëe bir, pranë e pranë, tue kuvendue, u nisën për nështëpi. Në fund të rrugës takuen Mrikën e Ded Gjokolës, me bucelë në shpinë e kokëulun, shpejtonte hapinpër të ra rreth Drinit.

-Ku shkon, moj Mrikë!-tha nanë Fatimja, asht vonë. -Ka ra hieja në Dri.- Due me mbush bucelën. Vllaut i ka ra në mend me vra nji bletë për pashkët. Na ka ardhë edhe nji mik i

shtëpisë sonë e duam me gostitë me mjaltë.-Oh sa mirë, por. . Mos u tut, po të jap Sufën me të ruejt. Mandej nana iu drejtue të birit: -Dëgjo, Sufë, rri

këtu fund udhës e prite Mrikën e unë po shkoj të mjel lopën. Dedës po i thom se asht Sufa rreth Drinit e tëmos ketë merak për Mrikën. Hajt, pra, të pastë nana, - dhe u nis për në shtëpi.

Sufa gati sa nuk iu hodh në qafë nanës e ta puthë nga gëzimi.“Sa e mirë asht nana e jeme!... ” - mendoi ai me vehte. O Zot! Duket po më ndih edhe ti, që e sjell kaq

mbarë... Sonte qoftë natë e mirë dhe mbarë, se kam me ja thanë copë. Mendoi Sufa!-Ma mirë po bije me ty deri rreth Drinit, moj Mrikë!- tha Sufa.

-Si të duesh, or Sufë!- ia ktheu Mrika, pa ja lëshue sytë, por me za të plotë. Zhurin e kaluen paba za. Kur ranë rreth Drinit, Mrika e hoqi tërkuzën qafe dhe e lëshoi bucelën në ranë e mandej nisita mbushë. Ujët binte në bucelë me zhurmë. Sufa lëshoi disa gurë n’ujë tue luejt e mandej i thaMrikës me gjysëm zani:

-Mrikë!...Ajo ktheu kryet me të shpejtë dhe e pa drejt e në sy. Shikim si ky Sufa kurrë nuk kishte pa. Dy sytë e

Mrikës e therën si shigjeta.-Ç’ka don?- A ke gjetë ndonjiherë tërfojë me katër fletë?- Ç’ka më duhet? Nuk e kam kërkue se edhe mund ta gjej, livadhet e fushat tona janë plot.-Eh se sa kushton! Pa gjeje, pa ta shofish se sa kushton. Ajo nuk blehet me pare. Edhe trojet janë ma të

lira se ajo...-Kush ta ka thanë?-Nji shoku jem.-Mos e beso, s’asht gja. Edhe unë kam pas ndie gjyshen, që folte për tërfojën me katër fletë. Janë përralla,

or Sufë... Nuk ka tërfojë me katër fletë, qiell e tokë të bashkojsh. Bucela u mbush. Sufa e rroku atë dhe e ngritime dy duert, kurse Mrika ktheu shpinën që të ujdisë bucelën e randë plot ujë.

-Po si të kishte thanë gjyshja ?... -vazhdoi Sufa teksa po i mbante bucelën.-Ti e di vetë, or Sufë... U duhet djemve që u teket për ndoj cucë në katund, se me tërfojën thonë se i rrejnë

e fitojnë jaranen! Mrika kishte kthye duert prapa e priste që Sufa t’i zgjatëte tërkuzën, po ia po bante naze,tue u rrekë sikur ishte ngatrrue tërkuza. Ai po mendonte se si Mrikën, bashkë me bucelën, t’i përlante nëkrah e të fluturonte. Iu duk vehtja si dif!

-Më duhet nji fletë ksisoji, Mrikë domosdo më duhet ndihmë ta gjejmë, në ke zemër!-Kujt do të ja japësh? Thuej të drejtën e Zotit e mos e fsheh, se do Zoti e të ndihi edhe pa tërfojë. Sufa

i kapi dorën e nisi të ja shtrëngonte e të ja fërkonte si i dehun. Po, ai ishte dehun nga nji raki e fortë që e ndezshpirtin si prush!

-Ty Mrikë, ... . Mrikë, ty po të thom, ty due me ta dhanë e askujt tjetër! Nuk flej, për ty, . . Mrikë!... Pomë shtie të gjallë në dhe. Besomë, shpirtin ta kam ba kurban, ty, Mrikë! Besomë, Mrikë!... Mrika uturbullue edhe ma keq, po ma në fund e lidhi bucelën vetë dhe skucun flakë në fytyrë u kthye të niset përnë shtëpi, por Sufa, që ishte nxe, sikur kishte marrë zjarrm, lëshoi duert mbi gjinjët e saj, që ishin nda ngaterkuza e kishin dalë ma fort në pah, në të dy anët e gjoksit të Mrikës dhe dora e djathtë, si pa dashtë ushtrëngue ma shumë. Sufa kujtoi se kishte në dorë bash nji pamel zhuri. Kurse vajza thërriti oh! Dhe iluteshe me nji za të dridhshëm:

- Sufë, Sufë largo duert, mos ma cek nderin!...- Fol, Mrikë, Mrikë, rrimë nji çikë ndër degë të shelgut? Mrikë të due fort!... Askush nuk na shef, veç

valëve të Drinit e ato ikin e nuk folin gja. Beso , në ke zemër, Mrikë!... Vajza nuk bante za. Tamthat po irrifshin fort e zemra gati sapo plaste kraharorin. Edhe ajo u turbullue si kurrë njiherë, Zemra po e tradhëton-te. “O Zot, si u turbullova kështu... ” mendonte Mrika me vehte, kur me gjithë bucelën në shpinë ishte nëkrahët e Sufës, i cili e kishte pushtue e duert s’i shqitëte prej gjoksit, si të kishte zanë nji shqiponjë!...

* * *Dedë Gjakola ishte i gëzuem pa masë, se për fat të mirë, atë natë që do të vrasë bletën i erdhi nji mik i

mirë:Mark Jovani. Ai i kërkoi vajzën, Mrikën, për mikun e vet, që siç thoshte Marku, kishte treqind kokëdhi e dhen, e konaku i tij ishte për treqind pushkë. Tepsijat ishin mbushun me hoje. Miku kishte kapun njicopë të verdhë, e mjalti i kullonte duerve. Ai lëpinte duert e gishtat dhe sytë nuk ia ndante Mrikës, e cilarrinte kokëulun e tue ndihmue të jatin. Edhe ajo e kishte mendjen tek Sufa.

-Ambël si kjo mjaltë na vaftë miqësia, or Dedë!- tha Marku.-Të baftë mirë, e mirë se të ka pru Zoti në shtëpinë tonë! – ia priti Deda .-Miq si ty pritshim gjithmonë, or Mark!

Të nesërmen u hap fjala në katund se Mrika e Dedë Gjokolës na qenka fejue me nji zengjin,përtej Drinit. Por burri na qenka siç thoshin disa që e njifshin gjysmë budallë e me një moshë mbidyzet vjeç. Lajmi e theri në zemër Sufën e shpresat iu prenë. Mbas tre katër ditësh edhe Stafë Bitri

i zuni nuse të vëllait Sufës. Nuse për kryet e nuses. Thonë se ishte flokë verdhë si cucë Mërskovi. Vajzat epërtej Drinit janë të hijshme e të shëndosha, por kjo nuk e gëzoi fare Sufën. Edhe katundarët nisen me thanë,se Mrikën e Dedë Gjokolës e Sufë Bitrin i ka marrë fejesa për keq, po ligen çdo ditë e po bahen për ibret sikurpinë uthull e jo mjaltë e qumësht, që u ka falë Zoti boll. Zakonisht, në këto anë dasmat bahen “Shëmrijes”,që bije aty nga 15 gushti, me kalendarin e vjetër. Në katund do të baheshin shumë dasma. Do dilte nuseMrika. Edhe Sufë Bitri do të merrte nuse nga përtej Drinit. Mrika e Dedës e Sufë Bitri ishin takue shpesh,por askujt nuk i kishte vojt mendja për të keq e sidomos tash që i fejuen dhe që sipas kanunit, çdo gja kishtemarrë fund. ”Ato janë si një familje”, - thoshin katundarët por At Përgjoni, prifti i katundit, sikur i kishte panjë ditë të dy së bashku prapa kishës e bile i kishte pa keq, tuj u puthë e përqafue por asgja nuk tha. Nji ditëai e kishte ftue Mrikën që të rrëfehesh. Vajza e zanë ngushtë në prangun e martesës, shkoi në kishë dhe urrëfye, fije për pe, përpara At Pergjonit.

-Zoti qoftë me ty, moj Mrikë, harroje Sufën!- i tha prifti.-Aman, At, aman!... - luteshe ajo e gjunjëzueme para priftit. O Sufën, o do të mbytem në Dri! e due atë

si vehten teme! Ai ma ka marrë zemrën! Çdo gja ja kam dhanë atij, o At i shenjtë! Prifti i kishte lëshue sytësi me inat Mrikës e mandej i kishte folë:

-E ke në besë Sufën? Mos të ka gabue e mandej të le në rrugë!...-Si ty, o At e kam në besë, si perëndinë! Ai po vdes për mue, më don fort. E kam provue dashuninë e tij

të dlirtë.-Shko, pra dhe nesër eni me Sufën këtu. Do t’ju ndihmoj sa të mundem... do t’ju bekoj! Mrika u ul, i puthi

kambët priftit, por ai e ngriti...-Shko, shko!. . At Pergjoni, vetëm ka emnin prift, por e duen të dy kastet. Edhe muhamedanët e dëgjojnë dhe e

respektojnë. Sa familje ka pajtue ai midis tyne. Sa i mirë asht, edhe pse nuk e ka mirë me ata kryetarët e fesësë qytetit, prapë së prapë e duen shumë.

... Dielli ishte ngritë e gjinkallat të çjerrshin veshët. Sufa, si kceu gardhin nga prapa kishës, hyni në bahçene saj të mbushun plot me pemë. Zemra i rrihtë fort dhe ishte mjaft i trembun: “Ç’po baj kështu, po sikur tëmë shofin nana me vëllanë?” Por në atë çast u ndie nji za:

-Hajde bir, hajde, pse vjen si hajdut? -Ishte At Pergjoni e u përkul para atij në shej nderimi.- Hajde mbrenda...Sufa e Mrika qëndrojshin krah njeni-tjetrit, e At Pergjoni, që ishte përballë, i bekonte ata me fjalët e tij të

zakonshme. Kur ceremonia e thjeshtë kishte mbarue. At Pergjoni zbriti shkallët, u afrue e si i puthi në ballë, u tha:-Perëndia qoftë me ju, Zoti u faltë dashuninë. Rruga asht e randë, por dashunia, as ngrin e as digjet. Ajo

rron e ndriçon të dy botët. Lum ai që jeton me të në zemër. Tani do të merrni udhën e pyllit. Atje asht njishenjtore, ku shërben nji katundar i mirë. Ai do të ju bashkojë me njerëz të sigurtë. I thoni se na dërgoi AtPergjoni, i thoni se na bekue At Pergjoni. Rruga e mbarë, bijtë e mi.

Dy të rinjtë u panë sy në sy. Mrikës i rodhën lot, kurse Sufa i tha asaj ngadalë:- Unë e kërkova me ditë të tana, nëpër fushat e livadhe një tërfojë me katër fletë, por ja se këtë e paske pas

në gji ti, o Mrikë e dashtun. Mandej ata të dy, me zemrat e bashkueme, muerrën arratinë. . Nuk kishin armënë dorë, po kishin nji armë të fortë si rrufeja, dashuninë e dlirtë, që s’njef fe e ligje, që se lidh me hekura, qës’e varros kurrë në dhe... U ngrit në kambë gjithë katundi, tue kërkue ata që tradhëtuen fe e zakon. Te kishau grumbulluen të gjithë. “Tregona, - thanë Deda me Stafën, ç’të bajmë? Ku ti gjejmë? Se kjo s’ka ndodhë derimë sot. Na kena mbetë me vu në krye shami të zeza, për turpin që na ra në dyer”.- Jepni dorën njëni- tjetrit, e mos mbani mëni, dashunia nuk njeh fe e ligje... Ajo asht vetë Perëndia, fytyrae tij.

-Do t’i djegim së gjalli, po i zumë!- thanë ata nji zani, Edhe në qiell të venë do ti zamë. . Katundarët nukbanë za. Ata s’e kuptojshin ç’po ndodh, e si do të vejë kjo punë. Ky ishte fillimi, fillimi i nji kanuni të rinjerëzor...

Tërfili me katër fletë Ne kujtim te të ndjerit, shkrimtarit, poetit e publicistitBajram Hyseni, po ribotojmë këtë numër një tregim të tijtë botuar 2 vite më parë në gazetën Rruga e Arbërit tregim

Maj 2011 - 2361nr.

homazh

NEKROLOGJIPër mikun e shokuntonë të paharruarShahin Kamberi

Më datë 7 maj nga njësëmundje e shpejtë, inf-

arct në zemër e ndau nga jetamikun e shokun tonë shumë tëmirë Shahin Kamberin. Shahinilindi më 1932 në Zimur të Di-brës por që nga viti 1955 jetoi epunoi në qytetin e Peshkopisë. Ekush nuk e kujton drejtorin eKinemasë Peshkopi, përgjegjësine qendrës ekonomike të arsimitnë Dibër etj. Shahini bëri shumëemër e la mbresa të pashlyera nëndërtimet e dhjetëra e qindra sh-kollave 9-vjeçare e të mesme nëtë katër anët e Dibrës, nga Gol-loborda në Lurë e Kala e Dodës,në rrugën e Skënderbeut në Sinëtë Çidhnës në qytetin e Peshko-pisë etj.

Shahin ishte shok i mirë e be-snik kërkues llogarie dhe shumëI komunikueshëm me njerëzit nëjetë e në punë. I kishte hije mex-helisi oda dibrane po edhe tavo-lina I kemi të freskëta bisedat ale-gorike të shokut.

Kishte aftësi e zgjuarsi naty-rore që futej në muhabet me çdolloj moshe e kategori njerëzish.Nipërit e mbesat e mia kur ven-im te Shahu dhe vinin në Tiranëmë thonin: Ah more gjysh ukënaqem me gjyshin Shah napyeste për shkollën, për filmat,për internetin dhe na jepte poro-si mësoni edhe gjuhë të huaj sesot e kërkon koha.

Shahini, me dhimbje u ndanga djali, Hazbi, vëllai Xhabir,niprit e mbesat nga motrat ngakomshitë e vet që e respektonindhe e donin shumë, nga shokëtdhe miqtë e tij.

Me të drejtë Bajram Shajku eRrahman Çenga thanë në mortna ka lënë boshllëk të “madhShahu në qytet e në lagje...

Qoftë i paharruar emri i tijngushëllimi i familjes.

BAJRAM STOJKURRAHMAN ÇENGA

MUSA RAMARAMIZ LELA

BEQIR SHEHUSHUAIP METHASANI

Atdhetarit, Veterani i Luftës Antifashiste të popullit shqiptar, po-

eti e publicisti i mirënjohur dibran,Bajram Hysen Kovaçi, në moshën 82-vjeçare, u përcoll në banesën e fun-dit më 1 Maj 2011.

Bajrami lindi me 29 janar 1929në katundin Laçes të Çidhnës nëDibër të Poshtme. Arsimin fillor ekreu në fillim të viteve ’40 në Inter-natin e famshëm të Kastriotit, arsimine mesëm në Shkollën e Bashkuar tëoficerëve, dhe arsimin e lartë në Uni-versitetin e Tiranës në Fakultetin eHistori-Filologji, dega Gjuhë-Letërsi.

Emri i Bajramit u bë i njohur nëgjithë krahinën e tij, jo vetëm përpjesëmarrjen e tij në Luftën Antifash-iste Nacionalçlirimtare në moshë tëre, qysh 13-14 vjeçare dhe me pran-imin e tij në parti në moshën 15vjeçare, por edhe për trimërinë dhezgjuarsinë e tij, si dhe për kontribu-tin që dha në ushtri si kuadër drej-tues, sidomos në organet e shtypitqysh në vitet e para të çlirimit, nëmënyrë të veçantë për reportazhet etij direkt nga vija e frontit, në pas-qyrimin e heroizmit të ushtrisë sh-qiptare në luftën për mbrojtjen ekufijve të atdheut nga provokacionete monarkofashistëve grekë në gushttë vitit 1949, ku edhe ai vet luftoiheroikisht në vijën e parë të frontit,si oficer i ndërlidhjes i ushtrisë sh-qiptare. Krijimtaria e tij letrare artis-tike dhe publicistike është pasqyruargjerësisht në organet e shtypit të ko-hës, herë me emrin e tij të vërtetë,por edhe me pseudonimin “OstushKastrioti”. Vëllimi i parë artistik i tij“Flaka” botuar në vitin 1958 ka lënëmbresa të pashlyera ndër lexuesit.Bajrami ka shërbyer si kuadër drej-tues dhe gazetar në ushtri në gazetën“Luftëtari”, dhe sekretar Kolegjiumi iRevistës “Policia Popullore”. Deri nëvitin 1963 ai mbante gradën Major.Ka qenë anëtar i Lidhjes së Sh-krimtarëve dhe i Artistëve të Sh-qipërisë. Ka qenë dekoruar me shumëurdhëra e medalje të luftës e të punës.Për veprën e tij meriton të shkruhenvëllime të tëra studimore në këndvësh-trime të caktuara shkencore e artis-tike, por ajo që duhet të theksojmëkëtu janë dy momente, të cilat e bënëtë njohur personalitetin e Bajramit nëmbarë Dibrën dhe më gjerë, së pari:trimëria dhe guximi i Bajramit në Kon-ferëncën e Partisë për Tiranën në vitin1956, kur e bllokoi Enver Hoxhën medy pyetjet që ia bëri publikisht nësallën e konferencës:

“1-Përse u dogj e gjithë Fushalia,Laçesa dhe një pjesë e fshatit Blliçenë rrethin e Dibrës në korrik të vitit1944, në një kohë që lufta kishtembaruar dhe kur Halil Alia me forcate veta ishte larguar dhe se a duhettrajtuar si armik edhe sot e kësaj dite

Lamtumirë Balzaku shqiptar!Më 30 prill 2011 u ndanga jeta në moshën82-vjeçare, atdhetarit,veterani i luftësantifashiste të popullitshqiptar, poeti epublicisti i mirënjohurdibran, Bajram HysenKovaçi

i gjithë populli i asaj krahine, ashtusiç vazhdon të trajtohet nga lufta eklasave duke mos shkolluar deri mëtani në asnjë profesion asnjë ngadjemtë e asaj zone?

2-Si shpjegohet që edhe sot e kësajdite (1956-A.H.) Murat Kaloshi vazh-don të quhet bashkëpunëtor me fash-izmin, në një kohë kur Murat Kaloshiqysh me 6 prill 1939 është larguarnga Shqipëria bashkë me mbretin ZogI, dhe ai vet ka vdekur në emigrim nëTurqi pa u kthyer kurrë më në Shqipëri,ndërsa djali i tij Sef Kaloshi ka qenëinternuar nga fashizmi në Ventotenetë Italisë, më 1940, dhë më pas kaluftuar me heroizëm në brigadat par-tizane kundër pushtuesve italo-gjer-manë, pavarësisht se në vitin 1946 aidevijoi duke dalur në mal dhe u vranga partizanët?”

Me këto dy pyetje të karakteritpolitik që mund të bëheshin vetëmprej një atdhetari dhe trimi të çartur,ai vërtet e bllokoi, e zuri “shah-mat”Enver Hoxhën, i cili, pyetjes së parënuk iu përgjigj fare, ndërsa së dytës,pyetjes për Murat Kaloshin, iupërgjigj se “e kishin informuar ga-bim”, por ama, këtu ai e futi edhevetveten në “rrethin e zi” të diktat-urës, nga ku më pas edhe pse arritigradën e Majorit në ushtri dhe medetyrën e sekretarit të kolegjiumit tërevistës “Policia Popullore”, do tanxirrnin në lirim nga ushtria në vitin1963 dhe vetëm një vit më pas do taprangosnin duke e dënuar me 5(pesë)vjet burg së bashku me dy poetët etjerë, Jorgo Bllacin dhe Pano Taçin,me motivin “për agjitacion e propa-gandë kundër Partisë”.

Por, ajo që e përjetësoi Bajraminnë kujtesën e gjithë popullit të Di-brës, duke e kthyer më pas në një sim-bol të atdhetarisë e të qëndresësheroike ndaj diktaturës komuniste,është pikërisht arrestimi i tij për tëdytën herë, në Tiranë, më 10 qershor1971, në të njëjtën ditë dhe orë mebashkëfshatarin e tij, ish-oficerin Hak-ik Kutën, po nga fshati Laçes, të cilëtmë pas pasi i bashkuan edhe me vël-lain e Bajramit, Kapiten Isuf HysenKovaçin, që e kishin arrestuar një vitmë parë në Berat, ku ai shërbente sioficer aviacioni në Kuçovë, i morëndhe në vjeshtën e vitit 1971 i gjykuanpublikisht në sallën e kinemasë sëqytetit të Peshkopisë për të terrorizuarpsikologjikisht gjithë popullin e Di-brës me gjykimin e të ashtuquajturës“banda” e ushtarakëve të kryesuar ngaMajor Bajram Hyseni. Ky qe momen-ti tjetër ku Major Bajram Hyseni, dotë shfaqte edhe një herë tjetër gjithëtrimërinë dhe guximin e tij deri nëvetmohim para trupit gjykues të

inkuizicionit të diktaturës komuniste,kur ai i shkatërroi akuzat false tëparafabrikuara me dëshmitarë tërremë, të tilla si ajo që “Bajrami, gjo-ja, qenka lidhur me agjenturën eUDB-së Jugosllave, në Vaun e De-jës, kur ajo (agjentura Jugosllave) kish-te ardhur atje me një nëndetëse vetëmpër t’i dhënë postën Bajramit”.

Bajrami jo vetëm u qëndroi heroik-isht të gjitha torturave fizike epsikologjike të prokurorëve dhegjykatësve inkuizitorë, por edhe i sfi-doi, bile edhe i ironizoi ata në pranitë të gjithë publikut kur iu drejtuaprokurorit në sallën e gjyqit me njëkundërpyetje të tillë:

“Po a ka mundësi që të futet nën-detësja nëpër Drin e të arrijë deri nëVaun e Dejës, pa u zbuluar, vetëmpër të më prurë mua postën?! A kalogjikë njerëzore e shkencore që epranon një akuzë të tillë, kaq të pa-pranueshme që të mund të lundrojënëndëtësja nëpër Drin, kur ai nëvende të caktuara kalohet edhe me va(në këmbë)?!”

Me ilaritetin që u shkaktua në pub-lik nga një alibi e tillë, në sy të pub-likut u shkatërrua si flluskë sapuni egjithë akuza false e diktaturës.Megjithë diskreditimin dhe shkatër-rimin e akuzës nga ana e Bajramit,diktatura e dënoi Bajramin për të dytënherë edhe me 25 vjet të tjera burg, dukei plotësuar 30 vjet gjithësej, nga i cilidoli gjallë vetëm kur e nxorën komi-sionerët e të Drejtave të Njeriut, passhembjes së Diktaturës Komuniste, nëvitin 1991, duke ia tejkaluar në vitet eburgut edhe Nelson Mandelës,legjendës botërore dhe simbolit tërezistencës ndaj rregjimit të aparteiditracist të Afrikës së Jugut në shekulline kaluar.

Një parantezë: Për hir të së vërtetës,e gjykoj të theksoj këtu se ishte mo-menti historik, ishin rrethanat e poli-tikës ndërkombëtare dhe të luftëskundër politikës së aparteidit, dis-kriminimit racist të Republikës sëAfrikës së Jugut në atë kohë, në fundtë shek.XX, që e ktheu në legjendëNelson Mandelën, ish-presidentin eRepublikës së Afrikës së Jugut. Ndër-sa, nisur nga këndvështrimi i gjatë-sisë së vjetëve të burgut, aq më tepërnga shkalla e torturave dhe e vuajtjevetë heronjve të demokracisë shqiptare,ish-të burgosurve politikë shqiptarë qëi mbijetuan trajtimit çnjerëzor të dik-taturës komuniste në Shqipëri, praNelson Mandela as që mund të kra-hasohet me heronjtë e rezistencësshqiptare për liri e demokraci. Nisurvetëm nga kushtet dhe komoditeti idhomave të izolimit të burgjeve tëJohanesburgut të Afrikës së Jugut: të

gjera, të ajrosura e me dritë, të paji-sura edhe me tavolina pune e karrige,bile, edhe me televizor, në të cilat kajetuar e punuar Nelson Mandela,gjithkush konkludon se ato as qëmund të krahasohen me qelitë (biru-cat) e burgut të Burrelit e me dhomate kampeve të Spaçit, të Qafë-Barit etj,të denja për ilustrimin e rrathëve të“Ferrit” të Komendisë Hyjnore tëDante Aligierit, në të cilat kanë mbi-jetuar ish-të burgosurit politikë sh-qiptarë. Kur mendon se në kushte tëtilla jo vetëm mbijetuan ish-të bur-gosurit politikë shqiptarë, por ngamendja, zemra dhe dora e tyre kanëdalë edhe kryevepra të tilla si ato tëBajram Hysenit (sigurisht në dorësh-krim e të pabotuara, disa edhe të zh-dukura nga organet e diktaturës), sip.sh. poema “Kanga e Cucave” etj.(për gjithkënd që e lexon atë poemë,është e pamundur ta besojë se njëkryevepër e tillë lirike është krijuar nëqelitë e burgut të Burrelit), është njëargument i pakontestueshëm për tënxjerrë konkluzionin se Bajram Hys-eni, pa dyshim, është jo vetëm njëringa poetët lirikë më të mëdhenj tëletërsisë shqipe të kohës sonë, poredhe një nga heronjtë e vërtetë tëluftëtarëve për liri e demokraci të ko-mbit shqiptar, por i mbetur në hijesa qe gjallë.

Jeta dhe vepra e Bajram Hysenitka qenë në përputhje të plotë meligjësitë e karakterit të njerëzve tëmëdhenj, të idealistëve, që nukpërkulen kurrë para asnjë vështirësie.Pa dyshim, Bajram Hyseni është njëriprej njerëzve të tillë.

Ashtu siç ishte vetë Bajrami në këtëdynja, i dashur me të gjithë, bile poeti dashurisë për njeriun dhe natyrën,edhe Zoti ia mori shpirtin atij në njëditë të bukur pranverore siç është ditae 1 Majit, dhe e nisi për në xhennet(parajsë). Por, ashtu siç i shkoi jeta ekësaj dynjaje me plot tallaze, paskaqenë caktuar prej Zotit edhe dita evdekjes së Bajramit të ndodhte, edhekjo sipas unitetit të të kundërtave, nënjë atmosferë të nxehtë politike, siçjanë këto ditë fushate për zgjedhjet epushtetarve vendorë të 8 majit 2011,ku klasës politike as që i shkon mend-ja se ka vdekje, e jo më t’i shkojëndërmend se ka detyrime për tu bërënderimet e fundit personaliteteve sho-qërore të tilla si Bajram Hyseni, tëcilit i detyrohet shumë e gjithë sho-qëria shqiptare. Në këtë aspekt ështëpër tu habitur se në të njëjtën ditë qëu varros veterani i Luftës AntifashisteNacional Çlirimtare dhe i Demokra-cisë në Shqipëri, poeti dhe shkrim-tari Bajram Hyseni, mediat shqiptarepërhapnin lajmin e vdekjes së shkrim-tarit latino-amerikan, 99 vjecarit Sa-bata, vetëm sepse ai ishte me origjinëarbëreshe, ndërsa për heroin e vërtetëtë demrokacisë shqiptare, poetin dheveteranin Bajram Hyseni, nuk u dhaasnjë lajm, asnjë mesazh, të paktënnga Shoqata e ish-të burgosurve dhetë persekutuarve politikë, edhe pseishin vënë në dijeni për këtë ngjarje.

Nuk qenka për tu çuditur se histo-ria u përsëritka, pasi edhe person-alitete botërore të tilla si shkrimtari imadh francez Honore de Balzak, kuru nda jeta, është përcjellë nga kjobotë për në banesën e fundit vetëmme 6 (gjashtë) vetë.

ALI HOXHATiranë, më 5 Maj 2011

Nga e majta në të djathtë: Isuf Hyseni, Bajram Hysenit dhe Ali Hoxha (1 korrik 1964)

Jeta dhe vepra e Bajram Hysenit ka qenë në përputhje të plotë me ligjësitë e karakterittë njerëzve të mëdhenj, të idealistëve, që nuk përkulen kurrë para asnjë vështirësie.

Pa dyshim, Bajram Hyseni është njëri prej njerëzve të tillë.

24 - Maj 201161nr.

Biblioteka e autorëve dibranë*

Këto dhe shumë botime të tjeratë autorëve dibranë mund

t’i gjeni pranë librarisë “M&B”Adresa: Rruga “Zenel Baboci”, Pall. Ferar, Tiranë (Pranë Selvisë)

Tel. 0 0 3 5 5 4 2 2 3 3 2 8 3 .Cel. 0 6 9 2 0 6 8 6 0 3

e-mail: m b b o t i m e @ g m a i l . c o m

* Janë reklamuar vetëm botimet që mund ti gjeni pranë librarisë “M&B”

cyan magenta yellow black

-20%