PRATK HOLLANDACA GRAMER

hazrlayanlar

YOLANDE SPAANS & MUTLU AVUOLU

LEIDEN - AMSTERDAM

2007

Sunum 1.1 Telif hakk 2007 Yolande Spaans & Mutlu avuolu. Tm haklar sakldr. Bu metnin hibir ksm, telif hakk sahiplerinin yazl izni olmakszn hibir ekilde kopyalanp, datlamaz. Copyright 2007 Yolande Spaans & Mutlu avuolu. All rights reserved. No part of this grammar may be reproduced or distributed in any form or by any means without the prior written permission by the copyright holders.

1

NDEKLER 1 Alfabe ve imla 2 2 Kelime dzeni (1): temeller 5 3 Zamirler (1): ahs zamirleri 5 4 Fiiller (1): imdiki zaman-dzenli (tegenwoordige tijd - regelmatig) 7 5 Fiiller (2): imdiki zaman-dzensiz (tegenwoordige tijd - onregelmatig) 9 6 Sorular 11 7 simler 12 8 Tanimlik (de/het) 16 9 Sfatlar 17 10 Olumsuzluk 20 11 Zamirler (2): iaret zamirleri 22 12 Er 23 13 Fiiller (3): emir kipi 26 14 Fiiler (4): yer belirten fiiller 26 15 Zamirler (3): iyelik, dnl ve dnml zamirler 27 16 Fiiller (5): tamamlanmam gemi zaman - dzenli (onvoltooid

verleden tijd - regelmatig) 28 17 Fiiller (6): tamamlanm - dzenli (voltooid verleden tijd - regelmatig) 31 18 Fiiller (7): tamamlanmam gemi zaman - dzensiz ve tamamlanm

zaman (onvoltooid en voltooid verleden tijd - onregelmatig) 33 19 Kelime dzeni (2): uzun ana cmleler 34 20 Fiiler (8): mastar hali (teli ve tesiz) 36 21 Fiiler (9): gelecek zaman (toekomende tijd) 39 22 Fiiler (10): edilgen at 39 23 Bileik cmleler (1): ana cmlelerin birleimi 40 24 Bileik cmleler (2): ana cmleler ile alt cmlelerin birleimi 41 25 Zamirler (4) : ilgi zamirleri 45 26 Bileik cumleler (3): alt ilgi cmleleri 46 27 Fiiler (11): ayrlabilir ve bal fiiler 47

Ekler I Dzensiz fiiler 51 II Saylar 57 III Sayma birimleri 59 IV Tarihler ve zaman 61 V Edatlar 65 VI Zarflar 71 VII ahs ve iaret zamirleri 74 VIII nlem bildirenler 77 IX Temel dilbilgisi terimleri 79

2

1. Alfabe ve imla a. Alfabe Byk harf kk harf telaffuz rnek A a aa1 amca B b bey beylik C c sey sepet D d dey deyim E e ey eylem F f ef fatih G g ey [tellaffuzu gibidir] H h ha hatra I i ii iki J j yey yemek K k kaa kap L l el limon M m em mine N n en nine O o oo ordu P p pey papatya Q q ku kutu R r er ray S s es selam T t tey tuvalet U u zm V v vfey [telaffuzu v ile f arasndadr] W w ve ver X x iks eksen Y y eiy ey Z z zet zebra Byk harfler aada belirtilen durumlarda kullanlr: - yeni bir cmlenin ilk kelimesinde - kitap, film ve TV program balklarnn sadece ilk kelimesinde - soyadalar ve zel isinlerde - lke adlar (ve ksaltmalar), halklar, diller, tarihi olaylar ve alar - bayramlar - lke ve blge isimleri, halklar, dilleri ve bu kelimelerden tremi isimler - cadde, ehir ve o ehirde yaayan insanlar, nehir, gl gibi dier corafi isimler.

1 Boazmz arynca doktoru ziyaret ettiimizde , azmz ap Aaaahh deriz.

3

Birka rnek: Hij is Nederlander. O bir Hollandal. Hij woont in Amsterdam. Amsterdamda yayor. Hij woont in de Beethovenstraat. Beethovenstraatda oturuyor. Zijn naam is Jan Jansen. Onun ad Jan Jansendr. Hij leest Lof der zotheid van Erasmus. Erasmusun Lof der zotheidn okuyor. Erasmus was een Nederlandse geleerde. Erasmus Hollandal bir bilgindi. b. mla Hollanda alfabesi be sesli harfe sahiptir: a, e, i, o ve u. Bu harfler, konuma dilinde uzun veya ksa sesliler olarak okunur: / , / , / , / and / . Uzun ve ksa seslilerin arasndaki fark, Hollandacanin minimal pairs olarak adlandrlan, yazlm birbirine ok benzeyen (ksa veya uzun sesli) fakat anlamlar tamamiyla farkl olan kelimelere sahip olmasindan dolayi zellikle nemlidir: ksa sesli uzun sesli

man erkek maan ay tak dal taak grev ram ko raam pencere bon bilet/fi boon faslye zon gne zoon oul wil istek wiel2 tekerlek

Not: Trkede minimal paire rnek, sol kelimesidir. Yazllar benzer olmasna ramen, okunular arasndaki fark, sol (yn belirten, san ztt) ile sol (bir mzik notas) kelimelerini birbirinden ayrr.

mla kurallarini aiklamaya balamadan nce, heceler ve kelimeleri nasl hecelerine ayrdmzdan bahsedelim. ki tr hece vardr: ak ve kapal hece. Ak heceler sesli, kapal heceler sessiz harfle biterler. Baz kelimeler tek, dierleri birden fazla heceden oluurlar. Heceleri, genellikle kelimeyi yavaa telaffuz ederek ayrt edebiliriz. Eer bir kelimenin ortasnda sessiz bir harf var ise, kelime genellikle bu sessiz harften nce ayrlr: ma-nen, ra-men, zo-nen. Eer bir kelimenin ortasinda iki sessiz harf var ise , kelime genellikle ortadan ayrlr: man-nen, bus-sen, ken-nen.

2 Uzun , hem kapal hem de ak hecede, genellikle ie olarak yazlr. Ama baz kelimelerde (rnein, benzine, Afrika) ak hecedeki uzun , i olarak yazlr.

4

Tek heceli kelime rnekleri: man erkek maan ay ma anne Bu rneklerden ilk ikisi sessiz harf ile bittiklerinden kapali hece, sonuncusu ise sesli harf ile bittiinden aik hece olarak adlandrlr. Birden fazla heceli kelime rnekleri: Eu-ro-pa Avrupa ta-fel masa con-so-nant sessiz harf Europa kelimesi ak heceden oluur. Tafel kelimesi, biri ak biri kapal olmak zere iki heceden oluur. Consonant kelimesi de heceden oluur: bir kapal, bir ak ve yine bir kapali. Bir hece ierisindeki sesli harf ksa veya uzun olabilir. Doru heceleyebilmek iin u kurallar uygulaynz: 1. kapal bir hecedeki uzun sesli harf, iki harf ile yazlr: maan, rood, buur 2. ak bir hecedeki uzun sesli harf, tek bir harf ile yazlr: ma-nen, ro-de, bu-ren3 3. kapal bir hecedeki ksa sesli harf, tek bir harf ile yazlr: man, bon, wit, zit. Kelime uzatlmak istendiinde, ksa sesli harf, sessiz harf tekrar edilerek (iki kez yazlarak) kisa tutulur: man-nen, bon-nen, wit-te, zit-ten. Bu sesli harflerin telaffuzlar iin unlar syleyebiliriz: 1. kapal bir hecede, iki sesli harf ile yazlan bir sesli (aa, ee, ie, oo, uu), uzun bir sesli harf olarak okunur: maan, wiel, rood, buur 2. ak bir hecede, bir sesli harf ile yazlan bir sesli (a, e, i, o, u), uzun bir sesli harf olarak okunur: ma-nen, ben-zi-ne, ro-de, bu-ren 3. kapal bir hecede, bir sesli harf ile yazlan bir sesli (a, e, i, o, u), ksa bir sesli harf olarak okunur: man, bon, wit, zit. Bu kurallar zellikle u durumlarda nemlidir: - isimlerin -en eki ile oul yaplmasnda: maan - manen, man - mannen - sfatlara -e eklenmesinde: rood - rode, wit - witte - fiillerin ekilmesinde: loop - lopen, zit - zitten. Dier imla kurallar Sessiz harflerden, zellikle iki tanesinden bahsetmeliyiz: f and s. Birok durumda, eer arkalarindan sesli bir harf geliyor ise, f vye dnrken, s ise zye dnr: graaf - graven, kaas - kazen.

3 Ancak, uzun (ie olarak yazlr) li ak bir hece, iki sesli harfle yazlr: wie-len, kie-zen.

5

Dikkat edilmesi gereken bir nokta ise, hibir Hollandaca kelimenin sonunda ayn sessiz harfin ardarada tekrar edilemeyeceidir. Dolaysi ile, * kenn4 ve * mann gibi durumlara msaade edilmez. Dorusu ken ve man olmaldr. 2. Kelime dzeni (1): temeller ahs zamirleri ve ekimli fiillerden bahsetmeden nce, cmledeki yerlerinden bahsedelim. Normal bir ana cmlede5, ekimli fiil (= fiilin belirli ahs gsteren ekli) her zaman ikinci srada yer alr. Standart kelime dzeni yledir: zne-fiil-dier eler:

Ik zie hem vandaag. Onu bugn gryorum. znenin yerine baka bir e de ilk sray alabilir. Bu durumda zne, fiilin hemen ardndan nc srayi alr. Bu durumda keilme dzeni yle olur: X-fiil-zne-dier eler:

Vandaag zie ik hem. * Bugn onu gryorum. zneyi fiilden sonra kullanarak yaplan oluuma devrik cmle oluumu (Hollandaca: inversie) denir. Genellikle zne ve ekimli fiil, veya ekimli fiil ile zne arasina baka birey gelemez. Ana cmlelerde, devrik cmle oluumuna olduka sk rastlanr. Kelime dzeni hakknda daha fazla bilgiyi 19. blmde bulabilirsiniz. Soru cmlelerinde devrik cmle oluumu iin 6. blme bakniz. 3. Zamirler (1): ahs zamirleri ahs zamirleri ikiye ayrlir: zne durumunda olanlar ve zne durumunda olmayanlar. zne durumuda olanlar cmle iinde atlanamaz. zne durumunda olmayanlar ise hem nesne olarak hem de bir edattan sonra kullanlabilirler.

4 Bir kelime veya cmle nndeki * iareti, kelime veya cnlenin gramatik olmadigini belirtir. 5 Soru cmlesi olmayan bir ifade cmlesi.

6

zne durumu6 zne olmayan durum7 tekil 1 ik ben me/mij ben

2 je/jij sen je/jou sen u siz u siz

3 hij o hem8 o ze/zij o haar9 o het o het10 o

oul 1 we/wij biz ons biz

2 jullie siz jullie siz 3 ze/zij onlar ze/hen/hun11 onlar

Genelde, basit ekli olan je, ze ve we kullanlr. zne durumunda olan jij, zij (tekil ve oul), ve wij sadece bellirli bir kii veya kiilerden vurgulanarak bahsederken kullanlr. Ayn durum zne durumunda olmayan ahs zamirleri iin de geerlidir: mij, jou ve hen/hun vurgulama amal olarak kullanlrlar. Genelde, basit ekli olan me, je ve ze kullanlr. Hollandacada ikinci ahsa hitab, resmi ve gayri resmi olmak zere ikiye ayrlir: je/jij (tekil) ve jullie (oul) gayriresmi, u ise hem tekil hem oul ahslar iin resmidir. Ancak, u, oul belirten bir durumda kullanlsa bile fiilin tekil ekimi ile kullanlr. Resmi ekil olan u, yabanci ve yaa byk olan kiilere hitapta kullanlr. Gayri resmi ekil olan je/jij ise ebeveyn, ocuklar ve arkadalar arasinda kullanlir. Hollandacada nc tekil ahs, eril (hij/hem), diil (zij/haar) ve ntr (het/het) hallerinden oluur. oul hali ise cinsiyet belirtmez. nc oul ahsn zne durumunda olmayan hali, hen/hun, biraz aklama gerektirir. zne olmayan hali hen (ze) dolaysiz nesne veya bir edattan sonra kullanlrken, hun (ze) ise dolayl nesne olarak kullanlr rnek olarak zien (grmek) fiilini ele alalm. Bu fiil bir nesne alarak, birini grmek anlaminda kullanlr. Burada zne olmayan hal hen (ze) kullanlr: Ik zie de studenten. Ben rencileri gryorum. Ik zie hen (ze). Ben onlar goruyorum.

6 zne durumundaki ahs zamiri cmle ierisinde atlanamaz. * Zie hem morgen (* Trkedeki gizli zne Hollandacada yoktur). 7 Eski dil sisteminin zne durumunda olan veya olmayan ahs zamirleri hala geerlidir. 8 Gayri resmi konuma dilinde 'm. 9 Gayri resmi konuma dilinde d'r. 10 Konuma dilinde: 't her iki durumda: zne durumunda ve zne olmayan durumda. zne olmayan durumdaki het, bir edattan sonra kullanlamaz. Bunun yerine, er li bir kombinasyon kullanlr. Bkz. 12. blm: Er. 11 Belirsiz form olan ze kiiler ve nesneler icin kullanlabilirken, belirli formlar olan hen and hun sadece kiiler iin kullanilabilir.

7

Geven (vermek) fiili bir nesne ile de kullanlabilir: birey vermek Ik geef een boek. Ben bir kitap veriyorum. Bununla beraber, geven fiili, biri dolaysz, dieri dolayl olmak zere, iki nesne ile birden de kullanlabilir: birine (= dolayl nesne) birey (= dolaysz nesne) vermek. Burada, zne durumuda olmayan hun ise sadece dolaysz nesne olarak kullanlr:12

Ik geef de studenten een boek. Ben rencilere bir kitap veriyorum. Ik geef hun (ze) een boek. Ben onlara bir kitap veriyorum. Dolayl nesne aanl bir edat ile degistirilebilir. Edattan sonra hen kullanlir: Ik geef een boek aan de studenten. Ben rencilere bir kitap veriyorum. Ik geef een boek aan hen (aan ze). Ben onlara bir kitap veriyorum. 4. Fiiller (1): dzenli imdiki zaman Hemen hemen tm Hollandaca fiiller en ile biterler (werken, maken, reizen). Bunun yansra, hemen hemen tm Hollandaca fiiller imdiki zamanda dzenlidirler. Bu dzenli fiillerin ekimi fiil kknden balar. Fiil kkn bulmak iin aadaki basamaklar uygulamak gerekir: 1. Mastar olarak adlandrlan, fiilin tamamyla balayn.13 2. Sondaki en ekini atn. 3. Gerekiyorsa imlay dzeltin:

a. fiilin geri kalan ksmndaki sesli eer uzun bir sesli ise ve ardindan tek bir sessiz geliyorsa, ayn sesli harften bir tane daha ekleyin b. fiilin geri kalan ksmi iki ayni sessiz harfle bitiyorsa, birini atin

c. kalan fiilin sonunda z harfi varsa s yapn d. kalan fiilin sonunda v harfi varsa f yapn Sonu fiil kk olacaktir. 4. Fiil ekimi yle yaplr: ik : sadece kk je/jij, u : kk + t hij, ze/zij, het : kk + t we/wij : fiilin tm jullie : fiilin tm ze/zij : fiilin tm

12 Bu kurallar olduka yapaydr. ou Hollandal hen ve hun birbirine kartrp, zellikle konuma dilinde yanl kullanmaktadrlar. 13 Bu hal, fiilin szlkte yer ald haldir.

8

imdi bu kurallar u fiillere uygulayalim: bakken (piirmek), werken (almak), maken (yapmak), reizen (seyahat etmek) ve verven (boyamak). nce ilk basamai uygulayalm: 1. bakken werken maken reizen verven 2. bakk- werk- mak- reiz- verv- 3. bak werk maak reis verf 4. Basamak uygulandnda : ik bak werk maak reis verf je/jij, u bakt werkt maakt reist verft hij, ze/zij, het bakt werkt maakt reist verft we/wij bakken werken maken reizen verven jullie bakken werken maken reizen verven ze/zij bakken werken maken reizen verven Blm 2de de grdmz gibi, zne ve ekimli fiilin sras devrik cmle oluumuna bal olarak deiebilir. Ancak u noktaya dikkat ediniz: eer zne durumunda olan je/jij fiilden sonra geliyorsa, kk + t deki t fiilden der. Bu sadece je/jij iin geerlidir; u iin geerli deildir: bak je/jij werk je/jij maak je/jij reis je/jij verf je/jij bakt u werkt u maakt u reist u verft u Eer kk halihazrda t harfi ile son buluyorsa, fiil kkne ikinci bir t eklenmez. Dier taraftan, eer kk d harfi (ki kelimenin sonunda t harfi gibi okunur) ile son buluyorsa, yukardaki kurallara uyarak bir t harfi eklenir. Dt nin telaffuzu t gibidir. Bunu gstermek iin u filleri kullanalm: moeten (zorunda olmak), praten (konumak), zitten (oturmak), worden (olmak, haline gelmek) ve bidden (dua etmek). lk basama uygularsak: 1. moeten praten zitten worden bidden 2. moet- prat- zitt- word- bidd- 3. moet praat zit word bid 4. Basamak uygulandnda: ik moet praat zit word bid je/jij, u moet praat zit wordt bidt hij, ze/zij, het moet praat zit wordt bidt

9

Devrik cmle oluumunda je/jij u duruma gelir: moet je/jij praat je/jij zit je/jij word je/jij bid je/jij 5. Fiiler (2): dzensiz imdiki zaman a. -en yerine -n ile biten fiiller Bu durum u filleri ilgilendirir: gaan (gitmek), slaan (vurmak), staan (ayakta durmak/ayaa kalkmak), doen (yapmak) and zien (grmek). Fiil kkn bulmak iin -n atlr. Dier basamklar, dzenli fiiller iin izlenen basamaklar ile ayndr: 1. gaan slaan staan doen zien 2. gaa- slaa- staa- doe- zie- 3. ga sla sta doe zie ve: ik ga sla sta doe zie je/jij, u gaat slaat staat doet ziet hij, ze/zij, het gaat slaat staat doet ziet we/wij gaan slaan staan doen zien jullie gaan slaan staan doen zien ze/zij gaan slaan staan doen zien fakat: ga je sla je sta je doe je zie je b. Komen Komen (gelmek) fiili, tekil olduu durumda ksa, oul olduu durumda ise uzun sesliye (o) sahiptir: ik kom je/jij, u komt hij, ze/zij, het komt we/wij komen jullie komen ze/zij komen

10

c. Zijn ve hebben Zijn (olmak) ve hebben (sahip olmak) filleri de dzensiz fiillerdir: ik ben heb je/jij, u bent hebt hij, ze/zij, het is heeft we/wij zijn hebben jullie zijn hebben ze/zij zijn hebben Dikkat: u iin, hebben fiilinin hem ikinci tekil hem de nc tekil ahs halleri kullanlabilir: u hebt ve u heeft.14 d. Modal fiiler Dzensiz fiilerin son ksm u modal fiillerden oluturur: kunnen (-abilmek/-ebilmek), zullen (-ecek/-acak (kural, yasa, emir, sz belirtir)), mogen (-ebilmek (olaslk, izin belirtir )) and willen (istemek). Bu fillerin imdiki zamanda iki halleri vardr: tekil ve oul halleri: ik kan zal mag wil je/jij, u kan zal mag wil hij, ze/zij, het kan zal mag wil we/wij kunnen zullen mogen willen jullie kunnen zullen mogen willen ze/zij kunnen zullen mogen willen Ikinci tekil ahs durumda, bu fiillerin -t ile biten, zellikle resmin yazm dilinde tercih edilen dzenli halleri de bulunmaktadr: je/jij, u kunt zult - wilt Moeten (zornda olmak) modal fiili, daha nce de grdmz gibi, gemi zamanda dzenlidir. Modal fillerin her zaman te siz olarak bir mastar fiil ile birlikte kullanlmasna dikkat ediniz. Kullanlan mastar cmlenin sonunda yer alr: Ik kan goed zwemmen. Ben iyi yzebilirim. Ik zal je morgen bellen. Ben sana yarn telefon edeceim. Ik wil dit boek lezen. Ben bu kitab okumak istiyorum. Kelime srasindan blum 19da bahsedeceiz. Te li ve tesiz kullanlan mastar fiiler hakknda daha fazla bilgiyi blm 20de bulabilirsiniz.

14 U iin dnl zamir kullanm iin blm 15 e baknz.

11

6. Sorular ki tr soru cmlesi vardr. Bir soru cmlesi ya ekimli bir fille (kapal veya evet/hayr cmlesi) ya da bir soru kelimesi ile balar (ak soru cmlesi). Eer soru cmlesi ekimli bir fiil ile balar ise, zne hemen arkasna gelerek ikinci srada yer alr (zne ve ekimli fiil dnm). Kapal soru cmlelerine rnekler:

Komen jullie vanavond? Bu akam geliyor musunuz? Studeer jij in Leiden? Leidenda mi okuyorsun? Wachten jullie op ons? Bizi mi bekliyorsun? Houden jullie van muziek? Mzikten holanir misiniz? (oul)

Eer soru cmlesi bir soru szc ile balyor ise, (soru szcnn zne olduu durumlar haricinde) onu srasi ile ekimli fiil ve zne takip eder. Soru szckleri:

wie?15 kim? wat? ne? waar? nerede? welk(e)?16 hangi? waarom? neden? wanneer? ne zaman? hoe? nasl?

Ak soru cmlelerine rnekler:

Wie is je docent? retmenin kim? Wat doe je morgen? Yarn ne yapiyorsun? Waar is de auto? Araba nerede? Welke fiets is van jou? Hangi bisiklet senin? Welke fietsen zijn goedkoop? Hangi bisikletler ucuz? Welk boek lees je? Hangi kitab okuyorsun? Welke boeken koop je? Hangi kitab satn alyorsun? Waarom kom je niet? Neden gelmiyorsun? Wanneer kom je wel? Ne zaman geliyorsun? Hoe gaat het met je? Naslsin?

15 Wie soru szc, zne halinde kullanldi durumlarda, genellikle fiilin tekil halindeki ekimi ile kullanlr. 16 Welk soru szc het kelimeleri kullanlir; welke ise de kelimeleri ve tm oul kelimelerle kullanlr. Sfat iin geerli olan kurallar geerlidir; bkz. blm 9.

12

Hoe soru szc dier kelimelerle birletirilebilir:

hoeveel ne kadar (miktar) hoe lang? ne kadar (uzunluk) hoe laat? ne zaman (saat kata) hoe ver ? ne kadar (mesafe) hoe groot? ne kadar (byklk) hoe klein? ne kadar (kklk)

v.s. Soru szckleri bir edat ile birlikte kullanlabilirler. Bu durumdaki sorular iin kullanmanz gereken kombinasyonlar: - edat + wie (eer soru bir kii hakknda ise) - waar + edat (eer soru bir ey hakknda ise).17 rnekler: Aan wie denk je? Kimi dnyorsun? Waaraan denk je? Neyi dnyorsun? Waar denk je aan? Neyi dnyorsun? Op wie wacht je? Kimi bekliyorsun? Waarop wacht je? Neyi bekliyorsun? Waar wacht je op? Neyi bekliyorsun? Waar + edat kombinasyonu bazen tek bir kelime olarak yazlr; ancak yukardaki rneklerde de olduu gibi, nce waari sonra fiil ve zneyi, ardndan da edat kullanmak daha yaygndr. 7. simler a. Cinsiyet Hollandacada isimlerin cinsiyeti vardr. Cinsiyet, de ve het belirtili tanmlklar ile belirtilir: hem eril hem diil isimler de-belirtili tanmln alrken, ntr olanlar het-tanln alirlar. oul isimlerin tm belirtili tanmlk olarak deyi alirlar. simlerin eril veya diil olmas nemli deildir. Ama, bir ismin de-kelimesi veya het-kelimesi olmas ok nemlidir. Dolaysi ile her ismi, belirtili tanmlklar ile birlikte renmeniz gerekmektedir. Bileik isimlerde (isimlerin biraraya gelmesi ile oluturulan isim), ismin cinsiyetini belirleyen, son ismin tanmldr:

17 Waar + edat, edat + wat kombinasyonun yerini alr.

13

het huis + de deur = de huisdeur ev + kap = evkaps de instructie + het boek = het instructieboek retim + kitap = altrma kitab b. simlerin oul hali18 oul hali oluturabilmek iin farkl ek kullanlabilir: -s/-'s, -eren ve -en. simlerin byk bir ksm oul eki olarak en alrken, kk bir ksm da oul eki olarak eren alrlar. -s/-'s eki alan oullar ki veya daha fazla heceden oluup, vurgusuz -el, -em, -en, -er, -e ve -je eki ile bitten kelimeler s oul ekini alrlar:

de tafel de tafels masa de bodem de bodems taban de wagen de wagens ara de kamer de kamers oda het meisje de meisjes kz

-a, -, -i, -ie, -o, -u veya -y ile biten isimler -'s veya s oul ekini alrlar:

de opa de opa's dede de taxi de taxi's taksi de kilo de kilo's kilo de accu de accu's ak de baby de baby's bebek het caf de cafs kafe

Kelimenin yanl telafuzunu nlemek iin apostrof kullanlr: opas durumunda kelime ksa sesli a ile telaffuz edilmek zorunda kalr. Opa's kelimesindeki apostrof sesli harfin (a) uzun kalmasn salar. Ayn durum (uzun - ile biten) taxi, (uzun - ile biten) kilo, (uzun ) ile biten accu ve (uzun sesi ile biten) baby kelimeleri iin de geerlidir. Ama, rnein caf gibi, son sesli harfinde olan vurgu ile uzun tellafuz edilecei belli olan kelimelerde apostrof kullanlmaz: cafs. -eren eki alan oullar

het kind de kinderen ocuk het ei de eieren yumurta het blad de bladeren yaprak

18 Baz sayma birimleri oul belirtmelerine ramen tekil durumda kullanlrlar: 3 euro, 3 kilometer, 3 jaar vs. Sayma birimleri iin Ek III e baknz.

14

-en eki alan oulllar

de citroen de citroenen limon de kaart de kaarten bilet het park de parken park het boek de boeken kitap

u rneklerin yazlna dikkat ediniz: Uzun bir sesliye sahip olanlar:

de minuut de minuten dakika de tomaat de tomaten domates de week de weken hafta

Ksa bir sesliye sahip olanlar:

de bus de bussen otobs de kat de katten kedi de bel de bellen zil

-ee veya vurgulu ie ile sonlanan isimler: het idee de ideen19 fikir de industrie de industrien endstri Kelime sonundaki -f harfi genellikle v harfine, -s harfi de, -z harfine dnr:20

de golf de golven dalga de brief de brieven mektup de reis de reizen gezi

de kaas de kazen peynir het huis de huizen ev de prijs de prijzen fiyat

Kelime sonundaki -f ve -s harfleri aadaki kelimelerde deiime uramazlar: de fotograaf de fotografen fotoraf de mens de mensen insan de wens de wensen dilek de kans de kansen ans de dans de dansen dans het kruis de kruisen ha

19 nc -e- harfi zerindeki iki nokta, yeni hecenin burada baladn belirtir. 20 Ksa telaffuz edilen seslilerin haricinde: kas - kassen, straf - straffen.

15

zel durumlar Tekil halinde ksa olan sesliler, oul halinde uzun olarak telaffuz edilir :

de dag de dagen gn de weg de wegen yol het blad de bladen magazin

Dier sesli deiimleri:

het schip de schepen gemi de stad de steden ehir de koe de koeien inek

c. Kltmeler Kltmeler, kelimeye -je, -tje, -pje, -etje21 veya -kje taklarnn eklenmesi ile oluturulur:22

het boek het boekje kitapk de brief het briefje mektupcuk/not de jas het jasje ceketik

het verhaal het verhaaltje hikayecik de schoen het schoentje ayakkabck de vrouw het vrouwtje kadnck de duw het duwtje itmecik het ei het eitje yumurtack de auto het autootje araback

de boom het boompje agak de film het filmpje filmcik

de man het mannetje adamck de ring het ringetje yzkk de bal het balletje topuk de weg het weggetje yolcuk de koning het koninkje kralck

Grld gibi, tm kltmeler het-kelimeleridir. Bir sonraki blme de baknz.

21 Gerektiinde yazm dzeltlerini yapmay unutmaynz. 22 Kurallar olduka karmak olduundan, sadece birka rnek verilmitir.

16

8. Tanmlklar23 Hollandacada belirli ve belirsiz olmak zere iki tr tanmlk vardr. Belirli tanmlklar de ve het olup, belirsiz tanmlk ise eendir.24 Belirli tanmlk de veya het, nnde bulundugu ismi belirli yapar. Diil ve eril tekil isimler iin de, ntr tekil isimler iin het belirli tanmlgi kullanlr. Tm oul isimler iin ise de kullanlr:

de kamer de kamers oda het huis de huizen ev

Belirsiz tanmlk een, nne geldii ismi belirsiz yapar. nne geldii ismin cinsiyetinden bamsz olarak, sadece tekil durumda kullanlr. oul durumlarda tanmlk der (kullanlmaz):

Daar zit een man. Orada bir adam oturuyor. Daar zitten mannen. Orada adamlar oturuyor.

Belirsiz bir miktar belirten isimler iin, hibir zaman belirsiz tanmlk kullanilmaz: 25

Is er nog koffie? Hi kahve kald m? Wil je suiker in je thee? ayna eker ister misin?

Aadaki rneklerde de tanmlk kullanlmamtr: Jan is Nederlander. Jan Hollandaldr. Hij is lid van een voetbalclub. O bir futbol klbne yedir. Juan is buitenlander. Juan bir yabancdr. Hij is docent Engels. O bir ngilizce retmenidir.

23 Artk Hollandacada nominatif, genitif, datif, akkusatif ve ablatif haller olmamasna ramen, bu eski sistemin kalntlarna hala rastlanmaktadr. Buna rnek, 's morgens (sabahleyin), 's middags (akamleyin), 's zomers (yazn) gibi bazi zarflarda kullanlan 'stir. Bu 's, des kelimesinin ksaltmas olup eski genetif halidir. Bu ismin sonuna s getirilmesi ile de belirtilir. (des morgens - 's morgens). 24 Belirsiz tanimlik een ile say belirten eeni kartrmaynz. Belirsiz tanmlk olan eenin okunuu (vurgusuz sesli), saysal een den (uzun ak e) farkldr. Saylar iin Ek IIye baknz. 25 Saylamayan isimlere rnek: nouns : gas (gaz), koffie (kahve), olie (ya), zilver (gm), water (su) vs.

17

9. Sfatlar Sifat iki ekilde kullanlr: (1) kendi bana ve (2) isimden nce. Kendi bana kullanm Eer sfat kendi bana kullanlyor ise, ekil deiikliine uramaz::

De school is groot. Okul byk. Die scholen zijn groot. u okullar ok byk.

Ik vind die school groot. u okulu ok byk buluyorum.

Het huis is mooi. Ev gzel. Die huizen zijn mooi. Evler gzel.

Ik vind dat huis mooi. u evi gzel buluyorum. simden nce kullanm Eer sfat ismin nnde yer alyor ise, deiime urar: genellikle -e eklenir. Gerektiinde yazl dzeltmeyi unutmaynz. de-kelimesi het-kelimesi tekil oul tekil oul de grote school de grote scholen het mooie huis de mooie huizen een grote school grote scholen een mooi huis mooie huizen smin nne gelen sfatlar hakkndaki bu genel aklamadan da grebileceiniz gibi, aadaki koulun hepsinin birden salanmas durumu haricinde, bir -e eki alrlar: 1. isim bir het-kelimesi ise 2. isim tekil ise 3. een26 belirsiz tanml kullanlm ise.27 Sifatlarn belli bir ksm hibir zaman -e sonlanmaz: - malzeme belirten sfatlarin ou halihazrda -en ile sonlanmaktadr

gouden (altn/altndan), katoenen (pamuk/pamuktan), plastic (plastik), alminium (aluminyum)

- -en ile biten gemi zaman kipleri gebakken (pimi), gesloten (kapal)

- -en ile biten baz sfatlar eigen (z/kendisinin), open (ak), tevreden (memnun), verleden (gemi).

26 Veya olumsuzluk hali geen (Olumsuzluk hakkndaki Blm 10 a da baknz). Karlatrma: een grote stad - geen grote stad / een groot huis - geen groot huis. 27 Buna ramen, bu nc art, saylamayan het-szckleri iin geerli deildir: Mmmm, lekker bier! (Mmmm, leziz bira!).

18

rnekler:

de gouden ring altn yzk het aluminium frame aluminium ereve de gesloten deur kapal kap het gebakken brood pimi ekmek mijn eigen huis kendi evim de tevreden klant memnun mteri

stnluk (komparatif) ve en stnlk (sperlatif) dereceleri stnlk (komparatif) ve en stnlk (sperlatif) derecelerinin oluturulmas Komparatif (stunlk derecesi), sfata er eklenmesi ile oluturulur; -r ile biten sfatlar der ekini alrlar. Sperlatif (en stnlk) oluturmak iin ise -st(e) eki kullanlr.

sfat komparatif sperlatif

mooi gzel mooier dan het mooist(e) groot byk groter dan het grootst(e) klein kk kleiner dan het kleinst(e) duur pahal duurder dan het duurst(e)

Kendi bana kullanm Sifatlarn aksine, kendi bana kullanlan stnlk veya en stnlk dereceleri ekstradan bir e almazlar: De school is groot. Okul byk. Deze school is groter. Bu okul daha byk. Deze school is het grootst.28 Bu okul en byk.

Het huis is mooi. Bu ev gzel. Dit huis is mooier. Bu ev daha gzel. Dit huis is het mooist. Bu ev en gzel.

28 Konuma dilinde genellikle -e eklenir.

19

simden nce kullanm Eer bir stnlk derecesi bir isimden nce kullanlm ise, sfatlar iin geerli olan kural (+/- -e) uygulanmaldr: de-kelimesi het-kelimesi tekil oul tekil oul de grotere school de grotere scholen het mooiere huis de mooiere huizen een grotere school grotere scholen een mooier huis mooiere huizen Eer bir en stnlk derecesi bir isimden nce kullanlm ise, her zaman bir -e eklenir: de-kelimesi het-kelimesi tekil oul tekil oul de grootste school de grootste scholen het mooiste huis de mooiste huizen Kyaslama yaplar Kyaslama yapm iin dan (-den/-dan, -den/-dan daha) balac kullanlr: Deze school is groter dan die school. Bu okul u okuldan daha byk. Dit huis is mooier dan dat huis. Bu ev u evden daha gzel. Aadaki cmle yaps da kyaslama yapmak iin kullanlabilir: Deze school is tweemaal zo groot als Bu okul u okulun iki kat byk. die school. Dit huis is tien keer zo mooi als dat huis. Bu ev u evden on kez daha gzel. Eer fark olmayan bir durum var ise, even ... als (kadar...) veya even ... (ayn) kullanlr: Deze school is even groot als die school. Bu okul u okul kadar byk. Deze scholen zijn even groot. Bu okullar ayn byklkte. Dit huis is even mooi als dat huis. Bu ev u ev kadar gzel. Deze huizen zijn even mooi. Bu evler ayn gzellikte.

20

Kuralsz (dzensiz) durumlar sfat komparatif sperlatif fark olmayan durum goed iyi beter dan het best(e) even goed als veel ok meer dan het meest(e) even veel als weinig az minder dan het minst(e) even weinig als graag29 memnuniyetle liever dan het liefst(e) even graag als 10. Olumsuzluk Hollandacada iki olumsuzluk kelimesi vardr: geen ve niet. Geen kelimesi baz belli durumlarda kullanldndan, aklamaya geen ile balayalm. a. Geen Geen, olumsuz bir cmlede, tanimliin olumlu karlnn belirsiz tanimlik (een) olduu durumda veya hibir tanmln olmad durumda bir isimden nce kullanlr. lgili isim herzaman iin belirsizdir.30 Tanmlin een ve ismin belirsiz tekil olduu durumlarda: Heb jij een euro voor mij? Bana bir euro verebilir misin? Nee, ik heb geen euro voor je. Hayr, sana hi euro veremem. Tanmlk yoksa ve isim saylabilir bir ismin oul durumunda ise:31 Hij geeft haar bloemen. Ona iek veriyor. Hij geeft haar geen bloemen. Ona hi iek vermiyor. Tanmln olmad durumda, isim belirsiz bir okluk bildiren tekil durumunda ise:32 Wil je suiker in je koffie? Kahvene eker ister misin? Nee, ik wil geen suiker. Hayr, hi eker istemem. Eer moeten belirsiz bir isimle birlikte kullanlm ise, olumsuz karl hoeven + geen + isim + te + fiilin mastar hali olur: Moet je huiswerk maken? dev yapmak zorunda msn? Ik hoef geen huiswerk te maken. Hibir dev yapmak zorunda deilim.

29 Sadece zarf olarak kullanlr. 30 Tanmliklar ve isimleri belirli ve belirsiz yapma etkileri iin blm 8 e de baknz. 31 Saylabilir isimlere rnek: auto (araba), boek (kitap), huis (ev), jongen (olan), stad (ehir) vs. 32 Saylamayan isimlere rnek: nouns : gas (gaz), koffie (kahve), olie (ya), zilver (gm), water (su) vs.

21

b. Niet Niet in gelebilecei yedi yer vardr. Her bir kural bir nceki kuraldan daha gl bir anlam tar. Niet gelebilecek yerler: 1. ekimli fiilden sonra 2. er, hier ve daar kelimelerinden sonra 3. zaman zarfndan sonra 4. belli bir nesneden sonra33 5. bir sfattan nce 6. bir edat gurubundan nce34 7. bir zarftan nce35 Her kurala birka rnek: 1. Rook jij? Sigara iiyor musun?

Nee, ik rook niet. Hayr, imiyorum. Studeren jullie? Ders alsiyor musunuz? Nee, wij studeren niet. Hayr, almyoruz. 2. Woon jij hier? Burada mi oturuyorsun? Nee, ik woon hier niet. Hayr, burada oturmuyorum. Je woont in Leiden. Leiden da yayorsun.

Werk je er ook? Orada da alyor musun? Nee, ik werk er niet. Hayr, orada almyorum. 3. Komen jullie morgen? Yarn geliyor musunuz? Nee, wij komen morgen niet. Hayr, yarn gelmiyoruz. Ga je vanavond weg? Bu gece gidiyor musunuz? Nee, ik ga vanavond niet weg. Hayr, bu gece gitmiyoruz. 4. Ken jij Jan Janssen? Jan Janssen tanyor musun? Nee, ik ken Jan Janssen niet. Hayr, Jan Janssen tanmyorum. Geef je hem dat boek? Ona u kitabi veriyor musun? Nee, ik geef hem dat boek niet. Hayr, ona u kitabi vermiyorum. 5. Is jouw jas groen? Ceketin yeil mi? Nee, mijn jas is niet groen. Hayr, ceketim yeil deil. 33 Bir nesne Bir nesne de/het belirli tanml iaret zamiri ve iyelik zamiri ile belirtilebilir. Bir zel isim de (rnein Jan ) belirlidir. 34 Edatlar iin Ek V e baknz. 35 Zarflar iin Ek VI e baknz.

22

Ben je moe? Yorgun musun? Nee, ik ben niet moe. Hayr, yorgun deilim. 6. Ga je naar Amsterdam? Amsterdama gidiyor musun? Nee, ik ga niet naar Amsterdam. Hayr, Amsterdama gitmiyorum. Gaan we bij Jan eten? Jan ile birlikte yemek yiyecek miyiz? Nee, we gaan niet bij Jan eten. Hayr, Jan ile birlikte yemek yemeyeceiz. 7. Werken jullie hard? ok alyor musunuz? Nee, wij werken niet hard. Hayr, ok almyoruz. Kijk je graag naar de tv? TV seyretmeyi seviyor musun? Nee, ik kijk niet graag naar de tv.36 Hayr, TV seyretmeyi sevmiyorum. Eer moeten belirli bir isimle kullanlm ise, olumsuz karl hoeven + isim + niet + te + fiilin mastar hali olur: Moet jij dit boek ook kopen? Bu kitabi da satn almak zorunda misin? Nee, ik hoef dit boek niet te kopen. Hayr, bu kitab satn almak zorunda

deilim. 11. Zamirler (2): iaret zamirleri Hollandacada drt iaret zamiri vardr: deze/dit ve die/dat. Konuan kii ile hakknda konuulan kii veya nesne arasndaki mesafeye bal olarak kullanlrlar: yakn veya uzak. Bu zamirler bir isim nnde veya kendi balarna kullanlabilrler. Eer iaret zamiri isimden nce kullanliyor ise, ismin de- mi yoksa het- kelimesi mi olduunu bilmeniz gerekir. yakn uzak de-kelimesi het-kelimesi de- kelimesi het-kelimesi tekil deze dit die dat oul deze deze die die simden nce gelen iaret zamirlerine birka rnek: tekil deze deur dit huis die deur dat huis oul deze deuren deze huizen die deuren die huizen aret zamirleri, daha nceden belirtilmi bir kii veya bir ey yerine kendi balarna da kullanlabilirler. Baknz Ek VII.

36 6. kurala gre, niet edat grubundan nce gelir, ama 7. kural (zarftan nce) daha etkilidir.

23

12. Er Er kelimesi ok eitli ekil ve balamlarda kullanlabilirler. Bunalrdan en nemlileri: a. daar veya hier in indirgenmi hali er b. er (daar) + edat c. er + okluk belirtici d. er + belirtilmemi zne.37 a. Daar veya hier in indirgenmi hali er Er in ilk kullanm ekli yer belirtmek iindir. Er i daar (orada) ve hier (burada) in indirgenmi hali olarak kullanmak yerin o kadar nem tamadn belirtir. Dz bir cmlede (devrik olmayan), er genellikle ekimli fiilin hemen ardndan gelir.Daar (orada) ve hier (burada), yer nem tadnda kullanlr. Daar veya hier i cmlenin banda kullanmak, yerin nemini daha da vurgular. rneklerdeki kelime srasna dikkat ediniz. Daar/hier ve er arasndaki fark gsteren birka rnek:

Woon je in Leiden? Leidenda m oturyorsun? Ik woon al tien jaar in Leiden. On yldir Leiden da yayorum. Ik woon er al tien jaar.38 On yldr orada yayorum. Daar woon ik al tien jaar. On yldr yaadm yer oras. Heb je Peter in de tuin gezien? Bahede Peter i grdn m? Ja, ik heb hem in de tuin gezien. Evet, bahede onu grdm. Ik heb hem er gezien.39 Onu orada grdm. Daar heb ik hem gezien. Onu grdm yer oras.

b. Er + belirsiz zne Eer cmlenin znesi belirsiz ise cmle, gerek zneyi bildiren bir tr geici zne olarak er ile balar. Bu gerek zne, aadaki rneklerde siyah harflerle gsterilmitir. Fiil, her zamanki gibi, ikinci srada yer alr.

zne aadaki durumlarda belirsizdir: smin nne een belirsiz tanmli geldiinde:

Er loopt een kind in het park. Bir ocuk parkta yryor. Er ligt een boek op tafel. Masanin zerinde bir kitap duruyor.

37 Er in zne olarak edilgen cmlede kullanl blm 22de aklanmtr. 38 er = in Leiden. Er in ekimli fiilin ardndan geldiine dikkat ediniz. 39 er = in de tuin. Er; in ahs zamiri hem in ardndan geldiine dikkat ediniz.

24

smin tanml yok ve oul ise: Er spelen kinderen in het park. Parkta oynayan ocuklar var. Er liggen boeken op tafel. Masann zerinde kitaplar duruyor. sim saylamayan (mazleme) ismi ve tanml yok ise: Er staat koffie op tafel. Masada kahve duruyor. Er zit suiker in deze pot. Bu kapta eker var. smin nnde geen var ise: Er is geen thee meer. Daha fazla ay yok. Er zijn geen studenten in deze klas. Snfta hi renci yok. smin nnde bir say var ise: Er zitten 9 studenten in deze klas. Bu snfta 9 renci var. Er lopen buiten 12 kinderen. Darda yryen 12 ocuk var. smin nnde okluk belirten bir kelime var ise, rnein, veel (ok), genoeg (yeterli), weinig (az):

Er is veel vraag naar dit boek. Bu kitap iin ok talep var. Er is genoeg geld over. Yeterli miktarda para var. Er is weinig verkeer vandaag. Bugn az trafik var. zne belgisiz zamirden oluuyor ise, rnein, iets (bir ey), niets (hi bir ey), iemand (birisi), niemand (hi kimse): Er ligt iets lekkers op tafel. Masann zerinde leziz bir ey var. Er gebeurt helemaal niets. Hi bir ey olmuyor. Er komt vanavond iemand langs. Bu gece biri urayacak. Er is niemand aanwezig. Burada kimse yok. c. Er (daar) + edat Bir isim veya isim grubu , bir edat ile birlerek edat grubu oluturabilir:

Ik houd van Franse films. Fransz filmlerini seviyorum. Bu edat grubundan bahsederken, er + edat kullanlr. Er ya ismi ya da isim grubunun yerini alm olur. Bu er + edat yaps sadece nesneleri belirtir, kiiler iin kullanlamaz:40

Ik houd ervan.41 Onlar seviyorum.

40 Kiiler iin ahs zamiri kullanlr.: Ik houd van mijn kinderen (ocuklarm seviyorum) - Ik houd van hen/ze (Onlar seviyorum).

25

Er (daar) + edat kombinasyonu cmle ierisinde tek kelime olarak karmza kabilir ama genellikle edat er den ayrktr. Bu durumda edat cmle sonuna, ama herzaman son fiil (veya fiillerin) nne gelir.:

Ik houd er veel van. Onlar ok seviyorum. Daar, erin yerini alabilir, bu durumda vurguyu arttrmak iin cmlenin bana yerletirilir:

Daarvan heb ik altijd veel Onlar her zaman ok sevmiimdir. gehouden. Daar heb ik altijd veel van Onlar her zaman ok sevmiimdir. gehouden.

Dikkat edilmesi gereken, met edatnin, er veya daar ile birletiinde meeye dntdr:

Ik begin met mijn studie. Okuluma balyorum. Ik begin ermee. Ona baliyorum. Ik begin er volgend jaar mee. Ona seneye balyorum. Daar begin ik volgend jaar mee. O seneye baladm ey.

Er ile birletiinde deiime urayan dier edatlar: er + naar -> ernaartoe / erheen (genellikle gaan fiili ile birlikte hedef/var gsterirken) er + uit -> ervandaan (genellikle komen fiili ile birlikte, kken veya hareket yeri belirtirken):

Ik ga naar Frankrijk. Fransa ya gidiyorum. Ik ga er morgen naartoe.42 Oraya yarn gidiyorum. Ik kom er net vandaan.43 Oradan yeni geldim. Daar kom ik net vandaan. Oradan yeni geldim.

d. Er + okluk belirtici Er, ismin bir okluk belirtici ile beraber kullanlmasi durumunda, ismin yerine kullanlabilir. Er in yerine dikkat ediniz:

Hoeveel kinderen heb je? Ka ocuunuz var? Ik heb drie kinderen. ocuum var. Ik heb er drie. tane var.

41 ervan = van Franse films 42 er (...) naartoe = naar Frankrijk 43 er (...) vandaan = uit Frankrijk

26

Heb jij veel cd's? ok cdn mi var? Ja, ik heb veel cd's. Evet, ok cdm var. Ja, ik heb er veel. Evet ok var.

Hebt u een auto? Araban var m? Nee, ik heb geen auto. Hayr, arabam yok. Nee, ik heb er geen. Hayr yok.

13. Fiiller (3): emir kipi Emir kipi, birine emir vermek veya cesaret vermek iin kullanlr. Genellikle fiilin kk kullanlr. Bu ekilde kullanm gayriresmi emir kipi olarak kabul edilir:

Houd je mond! Sus! Blijf hier! Bekle burda! Schiet op! Acele et! Kom hier! Gel buraya!

Buna ramen, u (resmi) veya jij (gayri resmi) ardndan fiilin ekimli hali emir kip olarak kullanlabilir:

Komt u toch44 hier! Ltfen buraya gel! Blijft u toch hier! Ltfen bekle!

Kom jij eens hier! Bir buraya gel! Blijf jij even hier! Burada dur biraz!

Levha/tabela/uyarlarda, gayri ahsi emir vermek amacayla kullanlan fiilin mastar hali de grlebilir:

Niet roken Sigara imeyiniz Hier bellen Ltfen bu zili alnz

14. Fiiler (4): yer belirten fiiller Ntr bir fiil olan zijn genellikle yer (pozisyon) belirten bir fille deitirilebilir. Zijn yerine geebilecek fiil vardr: staan, liggen ve zitten. Dikine duran, ama (bir itme ile) devrilebilecek bir nesne iin staan kullanlr: Het glas staat op tafel. Bardak masann zerinde duruyor. De klok staat op de kast. Saat dolabn zerinde duruyor.

De boom staat voor het huis. Aa evin nnde duruyor. 44 Eens, even ve toch gibi kelimeler emir kipinin kulaa daha dosta gelmesini salar.

27

Yzeyde yatay duran ve devrilemeyecek durumdaki nesneler iin liggen kullanlr: Het boek ligt op tafel. Kitap masann zerinde duruyor. Het kind ligt in bed. ocuk yatakta yatyor. De sleutels liggen op de plank. Anahtarlar rafta duruyor. Kstl bir alanda duran cisimler iin ise zitten kullanlr: Het geld zit in mijn zak. Para cebimde duruyor. Er zit geen suiker in de pot. Kasede hi eker yok. Mijn paspoort zit in jouw tas. Pasaportum senin antanda. Staan, liggen ve zitten filleri de te + mastar eklinde ezamanl olarak gerekleen iki olay belirtmek iin kullanlan be fiil arasnda saylablir. Baknz blm 20 (c). 15. Zamirler (3): iyelik, dnl ve dnml zamirler Genel bir zet olarak, ahs zamirlerine bir kez daha gz atalm: ahs/zne ahs/zne olamayan iyelik dnl ik me/mij mijn me je/jij je/jou je/jouw45 je u u uw u/zich46 hij hem zijn zich ze/zij haar haar zich het het zijn zich we/wij ons ons/onze47 ons jullie jullie jullie je ze/zij ze/hen/hun hun zich yelik zamiri isimden nce gelir.yelii ifade etmenin baka yollar da vardr. rnein, van (edat) + zne olmayan ahs zamiri kullanlr. Bur durumda ahs zamiri vurgulanr: Dit is mijn boek. Bu benim kitabm. Dit boek is van mij. Bu kitap benim. Dit zijn onze boeken. Bunlar bizim kitaplarmz. Deze boeken zijn van ons. Bu kitaplar bizim. 45 Je iyelik zamiri, vurgulanmayan je ahs zamirine karlk gelmektedir; jouw ise vurgulanan jij ve jou ahs zamirlerine karlk gelmektedir. 46 Zich, nc tekil ahsa aittir ama ska resmi form olan u iin kullanlr. U hebt/u heeft i blm 5 te karlatrnz. 47 Tekil bir het-kelimesi iin ons kullanrken, bir de-kelimesi ve tm oullar iin onze kullanlr.

28

Dnl zamirler Hollandacada ska dier fiillerle birlikte kullanlrlar. Dnl fiiller birka rnek: zich wassen (ykanmak), zich scheren (tra olmak), zich schamen (utanmak), zich vergissen (yanlmak), zich bukken (eilmek), zich voelen (hissetmek) etc.: Ik was me in de rivier. Nehirde ykanyorum. Nee, jij vergist je. Hayr, yanlyorsun. Hij scheert zich elke dag. Her gn tra oluyor. Wij voelen ons heerlijk! Harika hissediyoruz! Dnl zamirler, bir edatn ardndan bij zich hebben( yannda/zerinde olmak) rneinde olduu gibi kullanlabilirler: Ik heb geld bij me. zerimde para var. Jij hebt geld bij je. zerinde para var. Hij heeft geld bij zich. zerinde para var. Wij hebben geld bij ons zerimizde para var. etc. Birinci, ikinci ve nc oul ahslar iin dnml zamir olarak elkaar (birbirini) kullanlr: Wij begroeten elkaar. Birbirmizi selamlyoruz. Jullie lijken op elkaar Birbirinize benziyorsunuz. Zij houden van elkaar. Birbirlerini seviyorlar. 16. Fiiller (5): tamamlanmam gemi zaman - dzenli (onvoltooid verleden tijd - regelmatig) Hollandacadaki tamamlanmam gemi zaman, masal veya gndelik hayattaki olaylar anlatmakta kullanlir:

Er was eens een prins ... Bir zamanlar bir prens vardi ... en ze leefden nog lang en gelukkig. ve sonsuza dek mutlu yaadlar. Ik was in de stad, ik liep over ehirdeydim, meydanda yryordum het plein en toen gleed ik uit ve bir muz kabuuna basp kaydm. over een bananenschil. Dzenli fiilerin tamamlanmam gemi zamann oluturmak iin, sadece kurallar uygulamak yeterlidir. imdiki zamanda olduu gibi, fiilin mastar hali ile balanr ve ardndan sondaki en eki atlr (basamak 1 ve 2).

29

3. yeni bir basamak gerekli olup, bu basamkta fiilin yazl dzeltilmeden nce, fiilin -en eki atlm halinin son harfine baklr. Bu son harfe bal olarak ya -te(n) ya da -de(n) eki eklenir: -te(n): eer son harf -ch, -f, -k, -p, -s veya -t ise (akllda kolay kalmas iin: soft ketchup kelimesinin sessizlerini kullann) -de(n): eer son harf dier sessiz harflerden biri veya herhangi bir sesli harf ise. mla dzeltilir (basamak 4) ve gemi zaman iin gerekli olan ek eklenir (basamak 5). Fiilin tekil ahs durumlar iin (-te/-de) ve oul ahs durumlar iin (-ten/-den) kullanlr. imdi teker teker bu basamaklar grelim: 1. Mastar fiil ile balanir. 2. en eki atlr. 3. Kalan kelimenin son hardine baklir, soft ketchup yardm ile (bkz. bir nceki paragraf) -te(n) veya -de(n) uygun olan seilir. 4. Gerektii durumlarda yazl dzeltilir:

a. Eer fiilin geri kalan ksmndaki sesli uzun sesli harf ise ve ardndan bir sessiz harf geliyor ise, sesli harfin yanna ayn sesli harften bir tane daha eklenir .

b. eer fiil kk iki ayn sesl harf ile bitiyor ise, biri atlr. c. fiil kk sonunda z harfi var ise harfi yerine s konur d. fiil kk sonunda v harfi var ise , yerine f konur Bu ilemler sonucunda modifiye edilmi fiil kkn elde etmi oluruz. 5. Fiil ekimi aadaki durumlara gre yaplr: ik : kk + -te/-de je/jij, u : kk + -te/-de hij, ze/zij, het : kk + -te/-de we/wij : kk + -ten/-den jullie : kk + -ten/-den ze/zij : kk + -ten/-den rnek olarak, bu kurallar u fillere uygulayalm: maken (yapmak), maaien (im bimek), lachen (glmek) and halen (almak). lk drt basama uygularsak: 1. maken maaien lachen halen 2. mak- maai- lach- hal- 3. -k -i -ch -l 4. maak maai lach haal

30

5. Basamak uygulandnda: ik maakte maaide lachte haalde je/jij, u maakte maaide lachte haalde hij, ze/zij, het maakte maaide lachte haalde we/wij maakten maaiden lachten haalden jullie maakten maaiden lachten haalden ze/zij maakten maaiden lachten haalden Fiilin en siz hali d veya t ile bites bile kurallar eksiksiz uygulanmaldr. Planten ((bitki) dikmek) ve leiden (nclk etmek) fiillerini karlatralm: 1. planten leiden 2. plant- leid- 3. -t -d 4. plant leid 5. Basamak uygulandnda: ik plantte leidde je/jij, u plantte leidde hij, ze/zij, het plantte leidde we/wij plantten leidden jullie plantten leidden ze/zij plantten leidden Buradaki ift sessiz harfler, sanki tekmi gibi telaffuz edilir dolays ile fiilin oul ahs hallerinde imdiki zaman (wij planten, wij leiden) ve tamamlanmam gemi zaman (wij plantten, wij leidden) arasndaki bir fark duyulamaz. Filin yazlmn dzeltmeden nce uygulanan 3. basaman nemini gstermek iin verhuizen (tanmak) ve beloven (sz vermek) fiillerine bir gz atalm: 1. verhuizen beloven 2. verhuiz- belov- 3. -z -v 4. verhuis beloof 5. Basamak: ik verhuisde beloofde je/jij, u verhuisde beloofde hij, ze/zij, het verhuisde beloofde we/wij verhuisden beloofden jullie verhuisden beloofden ze/zij verhuisden beloofden Fiilin yazlmn gerektiinden erken dzeltirseniz, sonu *ik verhuiste ve *ik beloofte olur.

31

17. Fiiller (6): tamamlanm zaman - dzenli (voltooide tijd - regelmatig) Tamamlanm zaman (voltooid tegenwoordige tijd) bir olay gereklemi olduunda kullanlr. Hollandacadaki bu zaman tr, tamamlanmam gemi zamandan (voltooid verleden tijd) daha sk kullanlr. Tamamlanm zaman, bir yardmc fiil ve gemi zaman kipinden oluur. Tamamlanm zaman oluturmak iin kullanlan yardmc fiil ya hebben ya da zijn fiilidir. Eer bu yardmc fiiller imdiki zaman ekimi ile kullanlmsa tamamlanm imdiki zaman (voltooid tegenwoordige tijd); gemi zaman ekimi ile kullanlmlarsa tamamlanm gemi zaman (voltooid verleden tijd) ifade ederler. imdi dzenli fiillerin gemi zaman kiplerini oluturmaya balayalm. a. Gemi zaman kipleri Dzenli fiillerin gemi zaman kipleri, fiil kk, onun nne gelen ge- ve arkasna yerletirilen -t veya d eklerinden oluur. Tamamlanmam gemi zamanda kullandmiz soft ketchup burada da ipucu olarak kullanlr: eer fiilin en eki atlm halinin son harfi soft ketchup taki sessiz harflerden biri ise t, tm dier durumlarda ise -d eklenir ve fiilin bana ge- neki getirilir. Aaidaki basamaklar uygulayacak olursak: 1. Mastar fiil ile balanir. 2. en eki atlr. 3. Kalan kelimenin son hardine baklir, soft ketchup yardm ile (bkz. bir nceki paragraf) -te(n) veya -de(n) uygun olan seilir. 4. Gerektii durumlarda yazl dzeltilir:

a. Eger fiil kknn geri kalan ksmndaki sesli uzun sesli harf ise, ve ardndan bir sessiz harf geliyor ise, sesli harfin yanna ayn sesli harften bir tane daha eklenir

b. eer fiil kk iki ayn sesl harf ile bitiyor ise, biri atlr. c. fiil kk sonunda z harfi var ise harfi yerine s konur d. fiil kk sonunda v harfi var ise , yerine f konur Bu ilemler sonucunda modifiye edilmi fiil kkn elde etmi oluruz. 5. Kkn bana ge- neki ve sonunda da-t/-d eklerinden biri getirilir. Dikkat! Eer fiilin bainada vurgulanmam bir nek (be-, ge-, her-, ont- veya ver-) halihazrda var ise, ikinci bir ge- neki eklenmez. Bunlara rnek olarak u filleri bir gz atlm: werken (almak), planten ((bitki) dikmek), leiden (nclk etmek), verhuizen (tanmak) and beloven (sz vermek).

32

1. werken planten leiden verhuizen beloven 2. werk- plant- leid- verhuiz- belov- 3. -k -t -d -z -v 4. werk plant leid verhuis beloof 5. gewerkt geplant geleid verhuisd beloofd Geplant gemi zaman kipinde fazladan bir t ekine gerek yoktur, nk kk halihazrda bir t harfi ile bitmektedir. Geleid gemi zaman kipinin kk de hali hazrda bir d harfi ile bittiinden, ikinci bir -d harfine gerek yoktur. Verhuisd gemi zaman kipi ise vurgulanmam bir nek ile baladdan, ge- neki eklenmez. Bu durum beloofd iin de geerkidir. b. Hebben ve zijn yardmci filleri Tamamlanm zaman oluturulurken ne zaman hebben, ne zaman zijn kullnlr? Yardmc fiil olarak genellikle hebben kullanlr. Zijn ise aadaki (dzenli veya dzensiz) fiillerle birlikte kullanlr: komen, gaan, zijn, blijven, worden ve gebeuren Ik ben gisteren al gekomen. Ben dn zaten geldim. Ik ben naar Amsterdam gegaan. Amsterdama gittim . Ik ben er niet lang gebleven. Orada uzun sre kalmadm. Ik ben ziek geworden. Hasta oldum. Dat is eerder gebeurd. Bu daha ce oldu. durum deiimi belirten fiiller, rnein, veranderen (deimek), geboren worden (domak), sterven (lmek), stoppen (durmak) vs. Jij bent erg veranderd. ok deitin. Hij is in 1996 geboren. 1996 da dodu. Zij is in 2003 gestorven. 2003de ld. Hij is gestopt met roken. Sigaray brakt. hareket bildiren fiiller, rnein, fietsen (bisiklet srmek), lopen (yrmek) etc. Bu fiiller yardmc fiil olarak ya zijn ya da hebben alrlar:

- zijn: eer yn veya gidilecek yer/ hedef belirtilmi ise (rneklerde siyah harflerle yazl) - hebben: eer yn veya gidilecek yer/ hedef belirtilmemi ise

Karlatrma: Ik ben naar Leiden gefietst. Leidene bisikletle gittim. Ik heb drie uur gefietst. 3 saat bisiklet srdm.

33

Ik ben naar huis gelopen. Eve yrdm. Ik heb in de tuin gelopen. Bahede yrdm. u ana kadar sadece yardmc fiilin tamamlanm imdiki zamandaki durumuna rnek verdik. Son verdiimiz rnekleri tamamlanmam gemi zamana evirisek: Ik was naar Leiden gefietst. Leidene bisikletle gitmitim. Ik had 3 uur gefietst. 3 saat bisiklet srmtm. Ik was naar huis gelopen. Eve yrumtm. Ik had in de tuin gelopen. Bahede yrmtm. Dikkat! Ana cmlede, yardmc fiil (bu durumda ekimli fiil) zneden sonra ikinci srada yer almaktadr; gemi zaman kipi cmlenin sonunda yer alr.48 18. Fiiller (7): tamamlanmam gemi zaman - dzensiz ve tamamlanm zaman (onvoltooid en voltooid verleden tijd - onregelmatig) a. Tamamlanmam gemi zaman imdiki zamanda dzenli olan birok fiil, tamamlanmam gemi, tamamlan zamanda dzensizdirler. Bunlar iyi ezberlemekten baka bir yolu yoktur. ou dzensiz fiiller sesli deiimine urarlar: spreken sprak, spraken heeft gesproken konumak zitten zat, zaten heeft gezeten oturmak Tekil ve oul ahslar iin olmak zere iki halleri bulunur. oul hal iin, genellikle tekil hale en eki eklenir. Don't forget to adjust the spelling if necessary when adding -en: schrijven ik/jij/etc. schreef wij/jullie/zij schreven yazmak zingen ik/jij/etc. zong wij/jullie/zij zongen ark sylemek Dzensiz fiillerin listesi iin Ek Ie baknz. Fiiller tadklar benzer zelliklere gre, zellikle sesli deiimine gre, gruplandrlmlardr. Umariz, bu ezberleyebilmenizi biraz da olsa kolaylatracaktr. Alfabetif liste de yardmc olabilir. Eer fiilin orijinal hali (rnein nemen) dzensiz ise, bu fiilin vurgulu nek alan dier kombinasyonlar da (rnein afnemen, innemen, opnemen, overnemen vs.) dzensiz olur.49

48 Cmledeki gelerin dzeni iin 19. blme baknz. 49 Ayrlabilir ve ayrlamayan fiiller iin blm 27 yi gzden geiriniz.

34

Aada hebben (sahip olmak), zijn (olmak) and worden (olmak/haline gelmek), ve modal fiillerin (kunnen, moeten, mogen, zullen ve willen) tamamlanmam gemi zaman ekimlerini grebilirsiniz: hebben zijn worden kunnen ik had was werd kon je/jij, u had was werd kon hij, ze/zij, het had was werd kon we/wij hadden waren werden konden jullie hadden waren werden konden ze/zij hadden waren werden konden moeten mogen zullen willen ik moest mocht zou wilde/wou50 je/jij, u moest mocht zou wilde/wou hij, ze/zij, het moest mocht zou wilde/wou we/wij moesten mochten zouden wilden/wouden jullie moesten mochten zouden wilden/wouden ze/zij moesten mochten zouden wilden/wouden b. Tamamlanm zaman Ska kullanlan dzensiz fillerin tamamlanm zaman ekimlerini Ek I de bulabilirsiniz. Bunu yansra yardmc fiiller (hebben veya zijn) da belirtilmitir. Dzensiz tamamlanm fiil kipi genellikle ge- + fiil kk (sesli dml ve dnmsz) + -en dir: slapen sliep, sliepen heeft geslapen uyumak vallen viel, vielen is gevallen dmek Dzensiz fiilleri iyi grenmenizi ve sksk tekrar etmenizi tavsiye ederiz. 19. Kelime dzeni (2): uzun ana cmleler u ana kadar, devrik olmayan normal ana cmlelerde standart kelime dzeninin yle olduunu grdk: zne-ekimli fiil- kalanlarn hepsi.51 imdi ise uzun ana cmleler zerinde duracaz.. Fiil olmayan ksmlardan dnl zamir, dzenli ve dzensiz nesne,

50 Tercih edilen dzenli wilde/wilden ekimidir. Buna ramen, gnlk dilde wou/wouden da ska kullanlr. 51 Bkz. blm 2.

35

zaman, durum ve yer bildirimine deinirken, fiilllerde ise mastar ve gemi zaman kiplerinin yeri zerinde duracaz.52 a. Fiil olmayan geler arasndaki kelime dzeni Dnl zamir herzaman dolaysz tmleten nce gelir: Ik herinner me die man. O adam hatrlyorum. Gisteren herinnerde ik me hem. Dn onu hatrladm. Dolaysz tmlecin ahs zamiri olmas durumu haricinde, dolaysz tmle dolayl tmlecin ardindan gelir:53 Zij geeft haar vriend Lof der zotheid van Erasmus. Arkadana Erasmusun Lof der zotheid unu veriyor.

Zij geeft hem Lof der zotheid van Erasmus. Ona Erasmusun Lof der zotheid unu veriyor.

Zij geeft het haar vriend. Onu arkadana veriyor.

Zij geeft het hem. Onu ona veriyor. Belirli nesne, ya ekimli fiilin ardndan gelir ya da cmlenin ortasna yerletirilirken, belirsiz nesne ise cmlenin sonuna doru yer alr:

Ik heb de tweeling gisteren nog gezien. kizleri daha dn grdm.

Ik heb gisteren de tweeling nog gezien. kizleri daha dn grdm.

Ik heb gisteren in dit restaurant een tweeling gezien. Dn bu restoranda bir ikiz grdm. Genel olarak zaman bildirimleri, durum bildirimlerinin nne, onlar da yer ve yn bildirimlerinin nne yerletirilir:

Ik ga op zaterdag naar de markt. Cumartesileri pazara gidiyorum. 52 Ayrlabilir fiillerin neklerinin pozisyonlar iin blm 27 ye baknz. Om (...) te + mastar fiil yaps iin blm 20 ye gz atnz. 53 Ayrica, dolayl tmle verilen rnekte olduu gibi bir edat grubuna dnmedike: Zij geeft Lof der zotheid van Erasmus aan haar vriend.

36

Ik ga morgen met de trein naar Amsterdam. Trenle Amsterdama yarn gidiyorum. b. Diger fiiller ve fiil paralar arasndaki kelime dzeni54 Gemi zaman kipi en son gelir: Ik heb gisteren zelf gekookt.

Dn kendim yemek piirdim.

Fiilin mastar hali en son gelir. Eer birden fazla mastar halinde fiil var ise, esas fiil en son gelir: Hij blijft vanavond bij ons eten.

Bu akam bizde yemee kalyor. Hij wil vanavond bij ons blijven eten.

Bu akam bizde yemee kalmak istiyor. Hij zou vanavond bij ons willen blijven eten.

Bu akam bizde yemee kalmak istiyor. Bu kurallar verirken, Hollandaca cmle yapsndaki kelime srasnn olduka esnek olduunu sylemeden geemeyeceiz. Hollandacay renmeyi ilerlettike, daha ok kural ve istisnalarn olduunun farkna varacaksnz. 20. Fiiler (8): mastar hali (te li ve te siz) a. Te siz mastar hali Tm modal fiillerin bir mastar fiil ile te olmakszn kullanlabileceini daha nce de grmtk: kunnen, moeten, mogen, willen ve zullen: Ik kan/moet/mag/wil/zal morgen komen. Bir mastar fiil ile te olmakszn kullanlabilen dier fiiller de vardr: gaan, komen, blijven, horen, zien, voelen ve laten: Ik ga vanavond hard studeren. Bu gece ok alacam. Hij komt morgen bij ons eten. Yarin akam yemee geliyor. Wij blijven vanavond niet slapen. Bu akam yatya kalmyoruz. Wij horen de baby huilen. Bebein aladn duyuyoruz. 54 Ayrlabilir bir fiilin nekin yeri blum 27 de aklanmtr.

37

Ik zie mijn neef Jan daar lopen. Kuzenim Jann orada yrdn gryorum.

Ik voel de mug bijten. Sivrisinein srdin hissediyorum . Zij laat anderen voor zich werken. O bakalarn kendi yerine altryor. b. Te li mastar hali55 Dier tm fiiller te yardm ile bir mastar fiil ile birarada kullanlrlar. Birka rnek: beginnen te balamak beloven te sz vermek blijken te grnmek durven te cesaret etmek hoeven te < geen veya niet ile birlikte kullanlrlar: gerek olmamak> lijken te benzemek/grnmek/gzkmek proberen te denemek schijnen te grnmek, gzkmek, gibi gelmek vergeten te unutmak weigeren te geri evirmek Het begint te regenen. Yamur balyor. Het kind belooft het nooit meer te doen. ocuk bir daha yapmayacana sz veriyor. Hij blijkt toch te komen. Yine de gelecekmi gibi grnyor. Ik durf niet te zwemmen. Yzmeye cesaret edemiyorum. Ik probeer toch naar Amsterdam te komen. Yine de Amsterdam a gelmeyi

deneyeceim. Hij vergeet een kaartje te kopen. Bir billet almay unutuyor. Hoeven fiili, srekli olumsuzluk kelimesi (geen/niet)56 ile birlikte kullanlarak, moeten fiilinin olumsuz halini oluturduundan zel bir durum tekil eder.Bir mastar ile kullanlmas durumunda te eklenmelidir: Ik moet huiswerk maken. dev yapmak zorundaym. Ik hoef geen huiswerk te maken. dev yapmak zorunda deilim Hij moet vanavond komen. Bu gece gelmeli. Hij hoeft vanavond niet te komen. Bu gece gelmek zorunda deil. c. ki ezamanl olayn te yardm ile belirtilmesi Hollanadacada ayn anda olan iki olay anlatmak iin zel bir yap bulunur: ekimli fiil + te + mastar. ekimli fiil sadece aada verilen fiillerden biri olabilir:

55 Ayrlabilir fiiller ile ilgili rnekler iin blum 27ye baknz. 56 Olumsuzluk iin blum 10 a da baknz.

38

staan ayakta durmak zitten oturmak liggen uzanmak lopen yrumek hangen asmak ekimli fiil ilk olay, te ile balanm olan mastar halindeki fiil ise ikinci olay anlatr: Hij staat te praten. Konumaya duruyor. Ik zit een boek te lezen. Kitap okumaya oturuyor Zij ligt te slapen. Uykuya yatyor.

Jij loopt te dromen. Ayakta uyuyorsun. De was hangt te drogen. amasirlar kurumaya asl. d. Om te li cmle yaps Om (...) te + mastar kullanlan yaplarda om bir ama belirtebilir:

Ik heb een cursus gevolgd om te leren koken. Yemek yapmay renmek iin bir kursa gittim.

Ik ben gisteren naar Amsterdam gegaan om een expositie te bezoeken. Dn bir sergi ziyaret etmek iin Amsterdama gittim.

Te + sfat + om (...) te + mastar yap kombinasyonu da mmkndr: Ik ben te moe om te studeren. alsmak iin ok yorgunum. Het is te laat om naar de supermarkt te gaan. Spermarkete gitmek iin ok ge. Om () te + mastar yaps nnde bulunan het ahs zamirini belirtir:

Ik haat het om de onregelmatige werkwoorden te leren. Dzensiz fiilleri grenmekten nefret ediyorum.

Het is veel leuker om naar het strand te gaan. Plaja gitmek daha elenceli.

Eer zin hebben, om (...) te + mastar ile beraber kullanlr ise:57 Ik heb zin om vanavond naar Utrecht te gaan. Canm bu akam Utrechte gitmek istiyor.

57 Zin hebben ile yaplabilecek baka bir yap ise, in li edat grubu kullanlarak yaplandr: Ik heb zin in koffie (Canm kahve istiyor).

39

Om (...) te + mastar yapsnn, dier tm fiil ve fiil harici gelerden bile sonra cmlenin sonuna geldiine dikkat ediniz. 21. Fiiler (9): gelecek zaman (toekomende tijd) Hollandacada gelecek zaman iin bir yardmc fiil (zullen) vardr, ancak pek kullanlmaz. Genellikle esas fiilin imdiki zaman hali kullanlr. Cmlenin/hikayenin geliinden, cmlenin gelecek zamana ait olup olmad anlalr. Bazen aka belirtmek iin, morgen (yarn), volgende week (nmzdeki hafta) gibi zaman zarflar kullanlr: Ik werk vanavond niet. Bu gece almayacam. Ik doe volgende maand rijexamen. nmzdeki ay ehliyet snavna gireceim. Gaan fiili bir tr yardmc fiil olarak, gelecek zaman belirtmek iin her zaman bir mastar ile beraber kullanlr: Volgend jaar ga ik in Amerika studeren. Seneye Amerikada okuyacam. Zullen yardmc fiili resmi durumlarda, rnein tren istasyonundaki anonslarda kullanlr:

De trein naar Leiden zal over enkele ogenblikken aankomen op spoor 5. Leidene gidecek olan tren birazdan 5. platforma gelecektir.

22. Fiiler (10): edilgen at Edilgen at bir yardmc fiil ve esas fiilin gemi zaman kipinden oluur.58 imdiki zaman ve tamamlanmam gemi zaman iin worden yardmc fiili, tamamlanm imdiki ve tamamlanm gemi zaman iin ise zijn yardmc fiili kullanlr. Aslnda edilgen at, normal bir ana cmlede, etken cmlenin nesnesinin zne durumuna getirilmesi ile oluturulan deiik bir bak asdr. Bazen orjinal zne, nne door getirilerek cmleye eklenir: Ik heb deze boeken gekocht. Bu kitaplar satn aldm. Deze boeken zijn door mij gekocht.59 Bu kitaplar benim tarafmdan satn alnd. 58 Gemi zaman kipi iin 17. ve 18. blmleri gzden geiriniz. 59 Deze boeken worden (= imdiki zaman)/werden (= gemi zaman)/zijn (= yakn gemi zaman)/waren (= tamamlanm gemi zaman) door mij gekocht.

40

Genellilke etken cmlenin znesi belirtilmez: De arts opereert mij volgende week. Doktor beni nmzdeki hafta ameliyat

edecek. Ik word volgende week [-] geopereerd. nmzdeki hafta ameliyat edileceim. Hij heeft de beste studenten geselecteerd. O en iyi rencileri seti. De beste studenten zijn [-] geselecteerd. En iyi grenciler seildi. Eer edilgen cmlenin znesi belli deilse bu durumda, zne yerine er kullanlr: Er wordt gebeld. Wie kan dat zijn? Kap alyor. Kim olabilir? Er wordt vanavond veel gelachen. Bu gece ok glnecek. 23. Bileik cmleler (1): ana cmlelerin birleimi Bileik bir cmle, iki ana cmlenin bir dzenleyici bala ile birletirilmesinden oluur. Bala kelime dzenini etkilemez: her iki ekimli fiil de ikinci srada yer alr. Bala ikinci ana cmleye ait saylmaz, dolays ile balatan sonra saylmaya balanr. Dzenleyici balalar: en ve maar ama want nk (ana cmle dzeni ile kullanlr!) of veya/ yaya da/ yoksa dus dolayas ile rnekler: Jan slaapt en Marie kookt.

Jan uyuyor ve Marie yemek yapyor.

Jan slaapt maar Marie kan niet slapen. Jan uyuyor ama Marie uyuyamyor.

Jan slaapt want hij is erg moe. Jan uyuyor unku ok yorgun.

Jan werkt nog of hij is op weg naar huis. Jan ya hala alyor yada eve gitmek iin yoldadr.

Jan is moe dus hij gaat naar bed. Jan yorgun dolays ile yataa gidiyor.

41

Of balac, iki (kapal60) soruyu da birletirebilir; bu durumda ekimli fiil ilk srada yer alr: Ga je mee of blijf je thuis? Geliyor musun yoksa evde mi kalyorsun? Kom jij bij mij of kom ik bij jou?

Sen mi bana geliyorsun yoksa ben mi sana geleyim? 24. Bileik cmleler (2): ana cmlelerle ve alt cmlelerin birleimi a. Bileik cmledeki kelime dzeni Ana ve alt cmleden oluan bileik bir cmle, iki cmleden herhangi biri ile balayabilir. ayet ana cmle ile balarsa, ana cmle ierisindeki kelime dzeni deimez (yani ekimli fiil ikinci srada, zne de ya birinci srada, ya da devrik cmle durumunda nc srada yer alr): Ik ga vanavond naar de film als ik genoeg tijd heb. Sinemaya gideceim bu akam eer yeterli zamanm olursa. Vanavond ga ik naar de film als ik genoeg tijd heb.

Bu akam sinemaya gideceim eer yeterli zamanm olursa. Eer, bileik cmle alt cmle ile balyor ise, tm alt cmle olduu gibi yazlr ve ardndan ana cmlenin ekimli fiili ikinci ve ardndan da zne unc srada gelir: Als ik genoeg tijd heb,61 ga ik vanavond naar de film. Eer yeterli zamanm olursa, bu akam sinemaya gideceim. Bu alt cmlenin tamam, tek bir zarfn da yapabilecei gibi, evrime sebep olur: Dan ga ik vanavond naar de film. yleyse sinemaya gideceim. Buna uygun baka bir rnek: Nadat ik boodschappen heb gedaan, ga ik eten koken. Alveriimi yaptiktan sonra, akam yemei piireceim.

60 6. blme baknz 61 Eer bir alt cmlenin ekimli fiilinin ardndan, ana cmlenin ekimli fiili geliyorsa, iki cmlenin arasna virgl konur.

42

Daarna ga ik eten koken. Ondan sonra akam yemei piireceim.

b. Alt cmle ierisindeki kelime dzeni Yukardaki rnekleden de grld gibi, alt cmle ierisindeki ekimli fiil, cmle sonunda yer alr. Alt cmlede baka fiiller de varsa, onlar da alt cmlenin sonunda yer alrlar. ekimli fiil genellikle dier fiilerin (mastar, gemi zaman kipi) nnde yer alr: Ik weet dat hij dat niet doet. Onun onu yapmayacan biliyorum. Ik weet dat hij dat niet heeft gedaan. Onun onu yapmadn biliyorum. Ik weet dat hij dat nooit had kunnen doen. Onun onu hibir zaman yapm olamayacan biliyorum. Alt cmleler, bal cmle balalar ile balarlar. Hollandacada bunlardan olduka ok vardr. c. Bal cmle balalar Zaman balalar byk bir blm oluturur: als, wanneer62 ne zaman, -dii zaman, toen63 ne zaman, iken, -ken totdat -e kadar, -e dein, -e dek voordat nce, evvel, -den nce, -meden nce nadat64 -den sonra, -in ardndan terwijl o esnada, -ken sinds65 -den beri, -dan beri zodra hemen, derhal, -dii gibi Dier balalar: omdat nk, -den dolay (alt cmle kelime dzeni ile) doordat66 nk, -den dolay zodat yle ki, iin als, indien67 eer 62 Her zaman imdiki zaman ile beraber kullanlr. 63 Her zaman tamamlanmam gemi zaman ile beraber kullanlr. 64 Her zaman bir tamamlanm zaman ile kullanlr. 65 Bal cmle balac olan sinds ile edat olan sinds i (bkz. Ek V) birbirne kartirmayiniz. 66 Omdat ile doordat arasndaki fark, Hollandallar iin de anlalmas zordur. Omdat bir sebep, doordat bir ama bildirir. 67 Indien yazm dilinde, als ise hem yazm hem de konuma dilinde kullanlr.

43

tenzij -medike, -madka, -mezse, -mazsa hoewel her ne kadar, ise de, -e karn zoals gibi Aada bu balalarn cmle iindeki kullanm rneklerini grebilirsiniz. Hem ana cmle hem de alt cmledeki kelime dzenine dikkat ediniz.

Wanneer ik klaar ben, roep ik je. Hazr olduumda seni arrm. Toen het begon te regenen, ging ik naar huis. Yamur yamaya balaynca eve gittim.

We blijven hier staan totdat de trein komt. Tren gelene kadar burada duracaz.

Je moet je handen wassen voordat je gaat eten. Yemee balamadan nce, ellerini ykamalsn.

Nadat ik heb opgeruimd, ga ik naar bed. Ortal topladiktan sonra, yatacam.

Hij fluit terwijl hij onder de douche staat. Du yaparken slk alyor.

Sinds zij in Leiden woont, zien we haar nooit meer. Leidenda yaadndan beri, onu bir daha grmedik.

Ik bel je zodra ik iets meer weet. Daha fazla birey grendiim zaman seni ararm.

Ik ga niet met vakantie omdat ik geen geld heb. Tatile gitmeyeceim nk param yok.

Doordat de trein vertraging had, kwam ik te laat. Trenin rtar yapmasndan dolay ge kaldm.

Ik heb geld gespaard, zodat ik met vakantie kan. Para biriktirdim ki imdi tatile gidebileyim.

Als je morgen langs wilt komen, moet je me van tevoren bellen. Eer yarn gelmek istiyorsan, bena nceden telefon etmelisin.

Ik kan niet met jullie mee, tenzij ik een dag vrij kan krijgen. zin alamazsam, sizinle gelemem.

Zij draagt die sjaal zoals haar moeder die droeg. O al ayn annesinin balad gibi balyor.

44

d. Dolay anlatm Dolayl anlatmda, zel bir alt cmle kullanlr. Temelde, bu dolaysz anlatmn alt cmleye dntrlm halidir. Dolayl hal, alt cmle iin geerli olan kelime dzeni kurallarna uyar. Birletirme aada belirtilen balalarla yaplr: a. dat68 bal cmle balac dolayl ifadeleri belirtir b. of69 bal cmle balac dolayl evet/hayr sorularn belirtir c. bir soru kelimesi dier dolayl sorular belirtir.70 Aadaki rnekler dolaysz cmle ile balyor. Kelime dzenine dikkat ediniz. dat l dolayl anlatm Kees zegt: Ik heb honger. Kees der: Am. Kees zegt dat hij honger heeft. Kees a olduunu sylyor. Hij komt morgen. Yarn geliyor. Ik denk dat hij morgen komt. Sanrm yarn gelecek. Het is zeker dat hij morgen komt. Yarn gelecei kesin. of lu dolayl soru Jan vraagt: Wil jij een appel? Jan sorar: Bir elma ister misin? Jan vraagt of jij een appel wilt. Jan bir elma isteyip istemedigini soruyor. Komt hij morgen? Yarn geliyor mu? Ik weet niet of hij morgen komt. Yarn gelip gelmeyeceini bilmiyorum. Het is onzeker of hij morgen komt. Yarn gelecei kesin deil. Soru kelimeli dier dolayl sorular Anne vraagt: Waar ga je naartoe? Anna sorar: Nereye gidiyorsun? Anne vraagt waar je naartoe gaat. Anne nereye gittiini soruyor. Wat komt hij doen? Ne iin geliyor? Ik weet niet wat hij komt doen. Ne iin geldiini bilmiyorum. Het is niet duidelijk wat hij komt doen. Ne iin geldii belli deil.

68 Burada kullanlan bal cmle balac dat ile iaret zamiri (baknz blm 11) ve ilgi zamiri (baknz blm 25) olarak kullanlan dat birbirleriyle kartrmaynz. 69 Bal cmle balac of ile dzenleyici balac of u (bkz. Blm 23) birbirine kartrmaynz. 70 Soru cmleleri iin blm 6 ya da baknz.

45

25. Zamirler (4) : ilgi zamirleri a. Die ve dat ilgi zamirleri Die unlar ifade eder:

- tekil haldeki bir de-kelimesini - de- veya het fark olmakszn tm oul isimler

rnekler:

De man die daar loopt, is mijn buurman. Orada yryen adam komum olur.

De huizen die kort geleden zijn verkocht, zijn 10 jaar oud. Geenlerde satlan evler 10 yanda.

Dat unlar ifade eder:

- tekil haldeki bir het-kelimelesini.

rnekler:

Het huis dat kort geleden is verkocht, is 10 jaar oud. Geenlerde satlan ev 10 yanda.

Het kind dat huilt, is gevallen. Alayan ocuk dm.

b. Wat ilgi zamiri Aagidaki listede buluna kelimelerden sonra wat ilgi zamiri kullanlr: alles her ey

iets bir ey niets hi bir ey veel ok, fazla, hayli weinig az, bir ka

rnekler:

Alles wat je hier ziet, heb ik zelf gemaakt. Burada grdn hereyi ben kendim yaptm. Er is niet veel wat ik niet lekker vind. Lezzetli bulmadm pek bir ey yok.

46

Eger tm cmleden bahsediyorsanz, wat da kullanlr:

We gaan morgen naar Amsterdam, wat ik heel leuk vind. Yarn Amsterdama gidiyoruz, ki bu ok houma gidiyor. c. Waar ilgi zamiri Waar ilgi zamiri bir yeri iaret eder: Ik woon in de stad waar ik geboren ben. Doduum ehirde oturuyorum . De winkel waar ik deze heerlijke broodjes koop, is vlakbij. Bu lezzetli ekmekleri aldm dkkan yaknda. d. Wie ve wat ilgi zamirleri + edat Wie ve wat ilgi zamirleri bir edat ile birlikte kullanlabilirler. Bu tr kombinasyonlar u ekilde kullanlrlar: - edat + wie (eer kiilerden bahsediliyorsa) - waar + edat (eer eylerden basediliyorsa).71

Kiilerden bahsediliyorsa: De docent op wie ik wacht, is er nog niet.72 Beklediim retmen henz burda deil. De film waar ik naar kijk, is heel goed.73 Seyrettiim film ok gzel. 26. Bileik cmleler (3): alt ilgi cmleleri Alt ilgi cmlesi bir ilgi zamiri ile belirtilir. Bu tr bir alt cmle, bahsettii kelime veya kelime grubundan hemen sonra gelir. Dolays ile, bir alt ilgi cmlesi, cmlenin ortasinda da bulunabilir. Alt ilgi cmlesinin kelime dzeni alt cmle kelime dzenine benzer (ekimli fiil alt cmlenin sonunda yer alr).

71 Waar + edat, edat + wat kombinasyonunun yerini alr. 72 Konuma dilinde birok Hollandal waar + edat yapsini insanlar iin kullanmakta olup, bu tamamen yanltr. 73 De film waarnaar ik kijk ... yazmak da mmkndr, ancak genellikle waarnaar gibi kelimeler ayrk yazlr (Baknz blm 6).

47

De man die in dat huis woont, is al erg oud. O evde yaayan adam zaten ok yal. Het boek dat ik gisteren gekocht heb, is een cadeau voor mijn moeder. Dn satn aldm kitap, annem iin bir hediye. Bazen alt ilgi cmlesi, cmle ierisinde daha sonlara doru bir yere konur. Cmlenin geliinden, alt ilgi cmlesinin hangi kelimeden bahsettii anlalr: Hij heeft mij een foto gestuurd, die ik erg leuk vind. Bana ok beendiim bir fotoraf gnderdi. 27. Fiiler (11): Ayrlabilir ve bal fiiler Bir takm fiiller, vurgulu veya vurgusuz, bir nek ile balarlar. yi bi szlk vurgulanan heceyi belirtir. Vurgusuz nekler: be-, ge-, her-, ont- ve ver-. Aadaki fiillerde vurgulu hecenin alt izinlmitir. Vurgusuz nek, indirgenmi sesli ile telaffuz edilir. Bu fiiller bai fiillerdir (neklerinden ayrlmazlar). beginnen balamak gebeuren olamk herkennen tanmak, hatrlamak ontmoeten tanmak, bulumak veranderen deimek Dikkat! Bu bal fiiilerin gemi zaman kipleri, vurgusuz neklerinden dolay ge- nekini almazlar.74 Vurgulu neke sahip fiiler ise ayrlabilirler. Aadaki rneklerde vurgulu hece siyah harflerle gsterilmitir. Bu vurgulu nek esas fiilin anlamn deitirir. Nemen (almak) fiilini kullanarak rnek verelim:

aannemen kabul etmek afnemen azaltmak doornemen gzden geirmek innemen ieriye almak meenemen yanna almak opnemen para ekmek, telefona cevap vermek overnemen devralmak toenemen artmak

Szlkte bir fiilin anlamna bakmak istediinzde, fiilin ayrlabilir fiil olma ihtimalini unutmayp, ayrlm nekin cmlenin baka biryerinde (genellikle sonuna doru) 74 Baknz blm 17.

48

belirtilm olabileceine dikkat ediniz. Fiilin anlamn ancak fiilin nekli mastar halini aramakla bulabilrisiniz. Ayrlabilir fiil her zaman ayrlmaz. Aadaki rneklerde meenemen ve opbellen ayrlabilir fiillerini kullanacaz : Ayrlabilir fiil, imdiki zaman veya tamamlanmam gemi zamanda, ana cmlede ekimli fiil olmas durumunda ayrlabilir.75 nek genellikle cmle sonuna gelir:

Ik neem dit boek mee. Bu kitab yanma alyorum.

Ik bel je morgen op. Sana yarn telefon edeceim.

Ayrlabilir fiil, emir kipi durumunda da ayri yazlir: Neem dit boek mee! Bu kitabi yanina al! Bel me morgen op! Beni yarn ara! Te ile beraber mastar hali ile kullanld durumda ayrlarak yazlr:

Hij belooft het morgen mee te nemen. Yarn yannda getireceine sz veriyor. Jij hoeft me vanavond niet op te bellen. Beni bu gece araman gerek yok.

Gemi zaman kipi olarak ayrlarak yazlr. Gemi zaman kipi nek ve fiil arasna ge- konarak yaplr: Ik heb dit boek voor je meegenomen. Bu kitab sana getirdim. Ik weet dat hij me gisteren heeft opgebeld. Dn beni aradn biliyorum. Kip belirtici fiil ile (modal fiil) birlikte kullanlan mastar halinde olduunda ayrlmaz:

Ik wil dit boek meenemen. Bu kitab yanma almak istiyorum.

75 Temel fiil dzensiz ise, ondan tremi ayrlabilir fiiller de dzensizdir. Dzensiz fiiller ile ilgili olarak blm 18 ve ek I i de gzden geiriniz.

49

Ik zal je morgen opbellen. Seni yarn arayacam.

Son olarak, alt cmlede ekimli fiil olarak bulunmas durumunda ayrlmaz. Ayrlmam halinde alt cmlenin sonunda yazlr:

Ik weet dat hij het boek niet meeneemt. Kitab getirmeyeceini biliyorum.

Ik hoop dat je me morgen opbelt. Umarm yarn beni ararsn.

50

EKLER I Dzensiz fiiler II Saylar III Sayma birimleri IV Tarihler ve zaman V Edatlar VI Zarflar VII ahs ve iaret zamirleri VIII nlem bildirenler IX Temel dilbilgisi terimleri

51

EK I: Dzensiz fiiller Aadaki fiiller dzensiz fiiller olmalarna ramen, bu dzensizlikleri iinde az da olsa bir dzen olduununun farkna varacaksnz: benzer zellikler gsteren gruplar vardr.Fiilerin mastar helleri ile balayp, ardndan tamamlanmam gemi zamann tekil ve oul ahs hallerini ve son olarak da nc tekil ahsa ait tamamlanm zaman kiplerini yardmc fiilleri ile birlekte greceiz.76 Mastar Tamamlanmam Tamamlanm gemi zaman (tekil zaman (tekil) /oul) ij begrijpen begreep, begrepen heeft begrepen anlamak beschrijven beschreef, beschreven heeft beschreven tarif etmek blijken bleek, bleken is gebleken grnmek/gzkmek blijven bleef, bleven is gebleven kalmak kijken keek, keken heeft gekeken bakmak/seyretmek krijgen kreeg, kregen heeft gekregen almak/elde etmek lijken leek, leken heeft geleken gzkmek/grnmek ontbijten ontbeet, ontbeten heeft ontbeten kahvalt etmek overlijden overleed, overleden is overleden lmek rijden reed, reden heeft/is77 gereden srmek schijnen scheen, schenen heeft geschenen grnmek/parlamak schrijven schreef, schreven heeft geschreven yazmak snijden sneed, sneden heeft gesneden kesmek verdwijnen verdween, verdwenen is verdwenen yok olmak vergelijken vergeleek, vergeleken heeft vergeleken karlatirmak verwijzen verwees, verwezen heeft verwezen -den szetmek, ilgili olmak wijzen wees, wezen heeft gewezen iaret etmek ie bieden bood, boden heeft geboden sunmak/teklif etmek genieten genoot, genoten heeft genoten zevk almak kiezen koos, kozen heeft gekozen semek liegen loog, logen heeft gelogen yalan sylemek schieten schoot, schoten heeft geschoten vurmak/ate etmek verbieden verbood, verboden heeft verboden yasaklamak verliezen verloor, verloren (is/)heeft verloren kaybetmek

76 Ayrlabilir filler iin temel fiile baknz (rnein aannemen, afnemen, doornemen, innemen, meenemen, opnemen, overnemen vs. gibi fiillerin tamamlanmam gemi zaman ve tamamlanm zaman halleri iin nemen fiiline baknz). Bu fiilllerin anlamn, neklli mastar hallerini (szlkten) arayarak bulabilirsiniz. Ayrlabilir fiiller iin blm 27 ye de baknz. 77 Eer yn veya var noktas belirtilmemi ise: heeft; eer bir yn veya var noktas belirtilmise: is. Bkz. blm 17.

52

ui buigen boog, bogen heeft gebogen eilmek ruiken rook, roken heeft geroken koklamak sluiten sloot, sloten heeft gesloten kapatmak bewegen bewoog, bewogen heeft bewogen hareket etmek scheren schoor, schoren heeft geschoren tra olmak wegen woog, wogen heeft gewogen tartmak beginnen begon, begonnen is begonnen balamak binden bond, bonden heeft gebonden balamak drinken dronk, dronken heeft gedronken imek schrikken schrok, schrokken is geschrokken korkmak springen sprong, sprongen heeft gesprongen zplamak stinken stonk, stonken heeft gestonken kokmak/kokumak verbinden verbond, verbonden heeft verbonden birletirmek vinden vond, vonden heeft gevonden bulmak winnen won, wonnen heeft gewonnen yenmek zingen zong, zongen heeft gezongen ark sylemek trekken trok, trokken heeft getrokken ekmek vechten vocht, vochten heeft gevochten kavga etmek zenden zond, zonden heeft gezonden gndermek zwemmen zwom, zwommen heeft gezwommen yzmek ie helpen hielp, hielpen heeft geholpen yardm etmek sterven stierf, stierven is gestorven lmek , bespreken besprak, bespraken heeft besproken tartmak, grmek breken brak, braken heeft gebroken krmak nemen nam, namen heeft genomen almak ontbreken ontbrak, ontbraken heeft ontbroken bulunmamak spreken sprak, spraken heeft gesproken konumak steken stak, staken heeft gestoken saplamak , eten at, aten heeft gegeten yemek genezen genas, genazen is genezen iyilemek geven gaf, gaven heeft gegeven vermek lezen las, lazen heeft gelezen okumak vergeten vergat, vergaten (is/)heeft vergeten unutmak

53

, bidden bad, baden heeft gebeden dua etmek liggen lag, lagen heeft gelegen yatmak/uzanmak zitten zat, zaten heeft gezeten oturmak oe dragen droeg, droegen heeft gedragen tamak slaan sloeg, sloegen heeft geslagen vurmak vragen vroeg, vroegen heeft gevraagd sormak Dier fiiller bezoeken bezocht, bezochten heeft bezocht ziyaret etmek brengen bracht, brachten heeft gebracht getirmek denken dacht, dachten heeft gedacht dnmek kopen kocht, kochten heeft gekocht satn almak verkopen verkocht, verkochten heeft verkocht satmak zoeken zocht, zochten heeft gezocht aramak doen deed, deden heeft gedaan yapmak gaan ging, gingen is gegaan gitmek staan stond, stonden heeft gestaan (ayakta) durmak verstaan verstond, verstonden heeft verstaan anlamak zien zag, zagen heeft gezien grmek houden hield, hielden heeft gehouden tutmak laten liet, lieten heeft gelaten brakmak lopen liep, liepen heeft/is78 gelopen yrmek roepen riep, riepen heeft geroepen armak slapen sliep, sliepen heeft geslapen uyumak vallen viel, vielen is gevallen dmek hangen hing, hingen heeft gehangen asmak vangen ving, vingen heeft gevangen yakalamak hebben had, hadden heeft gehad sahip olmak komen kwam, kwamen is gekomen gelmek kunnen kon, konden heeft gekund yapabilmek/edebilmek moeten moest, moesten heeft gemoeten zorunda olmak mogen mocht, mochten heeft gemogen -e/-abilmek (izin belirtir) weten wist, wisten heeft geweten bilmek willen wou/wouden79 heeft gewild istemek worden werd, werden is geworden olmak/haline gelmek zeggen zei, zeiden heeft gezegd sylemek

78 Eer yn veya var noktas belirtilmemi ise: heeft; eer bir yn veya var noktas belirtilmise: is. Bkz. blm 17. 79 Genellikle (dzenli) tamamlanmam gemi zamanda wilde/wilden kullanlr. Baknz blm 18.

54

zijn was, waren is geweest olmak zullen zou, zouden - -ecek/-acak bakken bakte, bakten heeft gebakken frnda piirmek heten heette, heetten heeft geheten denmek/arlmak lachen lachte, lachten heeft gelachen glmek raden raadde, raadden heeft geraden tahmin etmek wassen waste, wasten heeft gewassen ykamak Ayn listenin alfabetik sralanm hali bakken bakte, bakten heeft gebakken frnda piirmek beginnen begon, begonnen is begonnen balamak begrijpen begreep, begrepen heeft begrepen anlamak beschrijven beschreef, beschreven heeft beschreven tarif etmek bespreken besprak, bespraken heeft besproken tartmak, grmek bewegen bewoog, bewogen heeft bewogen hareket etmek bezoeken bezocht, bezochten heeft bezocht ziyaret etmek bidden bad, baden heeft gebeden dua etmek bieden bood, boden heeft geboden sunmak/teklif etmek binden bond, bonden heeft gebonden balamak blijken bleek, bleken is gebleken grnmek/gzkmek blijven bleef, bleven is gebleven kalmak breken brak, braken heeft gebroken krmak brengen bracht, brachten heeft gebracht getirmek buigen boog, bogen heeft gebogen eilmek denken dacht, dachten heeft gedacht dnmek doen deed, deden heeft gedaan yapmak dragen droeg, droegen heeft gedragen tamak drinken dronk, dronken heeft gedronken imek eten at, aten heeft gegeten yemek gaan ging, gingen is gegaan gitmek genezen genas, genazen is genezen iyilemek genieten genoot, genoten heeft genoten zevk almak geven gaf, gaven heeft gegeven vermek hangen hing, hingen heeft gehangen asmak hebben had, hadden heeft gehad sahip olmak helpen hielp, hielpen heeft geholpen yardm etmek heten heette, heetten heeft geheten denmek/arlmak houden hield, hielden heeft gehouden tutmak kiezen koos, kozen heeft gekozen semek kijken keek, keken heeft gekeken seyretmek/bakmak komen kwam, kwamen is gekomen gelmek kopen kocht, kochten heeft gekocht satn almak krijgen kreeg, kregen heeft gekregen almak/elde etmek kunnen kon, konden heeft gekund yapabilmek/edebilmek lachen lachte, lachten heeft gelachen glmek laten liet, lieten heeft gelaten brakmak

55

lezen las, lazen heeft gelezen okumak liegen loog, logen heeft gelogen yalan sylemek liggen lag, lagen heeft gelegen yatmak/uzanmak lijken leek, leken heeft geleken gzkmek/grnmek lopen liep, liepen heeft/is gelopen yrmek moeten moest, moesten heeft gemoeten zorunda olmak mogen mocht, mochten heeft gemogen -e/-abilmek (izin belirtir) nemen nam, namen heeft genomen almak ontbijten ontbeet, ontbeten heeft ontbeten kahvalt etmek ontbreken ontbrak, ontbraken heeft ontbroken bulunmamak overlijden overleed, overleden is overleden lmek raden raadde, raadden heeft geraden tahmin etmek rijden reed, reden heeft/is gereden srmek roepen riep, riepen heeft geroepen armak ruiken rook, roken heeft geroken koklamak scheren schoor, schoren heeft geschoren tra olmak schieten schoot, schoten heeft geschoten vurmak/ate etmek schijnen scheen, schenen heeft geschenen grnmek/parlamak schrijven schreef, schreven heeft geschreven yazmak schrikken schrok, schrokken is geschrokken korkmak slaan sloeg, sloegen heeft geslagen vurmak slapen sliep, sliepen heeft geslapen uyumak sluiten sloot, sloten heeft gesloten kapatmak snijden sneed, sneden heeft gesneden kesmek spreken sprak, spraken heeft gesproken konumak springen sprong, sprongen heeft gesprongen atlamak staan stond, stonden heeft gestaan (ayakta) durmak steken stak, staken heeft gestoken saplamak sterven stierf, stierven is gestorven lmek stinken stonk, stonken heeft gestonken kokmak/kokumak trekken trok, trokken heeft getrokken ekmek vallen viel, vielen is gevallen dmek vangen ving, vingen heeft gevangen yakalamak vechten vocht, vochten heeft gevochten kavga etmek verbieden verbood, verboden heeft verboden yasaklamak verbinden verbond, verbonden heeft verbonden birletirmek verdwijnen verdween, verdwenen is verdwenen yok olmak vergelijken vergeleek, vergeleken heeft vergeleken karlatrmak vergeten vergat, vergaten (is/)heeft vergeten unutmak verkopen verkocht, verkochten heeft verkocht satmak verliezen verloor, verloren (is/)heeft verloren kaybetmek verstaan verstond, verstonden heeft verstaan anlamak verwijzen verwees, verwezen heeft verwezen -den szetmek, ilgili olmak vinden vond, vonden heeft gevonden bulmak vragen vroeg, vroegen heeft gevraagd sormak wassen waste, wasten heeft gewassen ykamak wegen woog, wogen heeft gewogen tartmak weten wist, wisten heeft geweten bilmek wijzen wees, wezen heeft gewezen iaret etmek

56

willen wou/wouden heeft gewild istemek winnen won, wonnen heeft gewonnen kazanmak worden werd, werden is geworden olmak/haline gelmek zeggen zei, zeiden heeft gezegd sylemek zenden zond, zonden heeft gezonden gndermek zien zag, zagen heeft gezien grmek zijn was, waren is geweest olmak zingen zong, zongen heeft gezongen ark sylemek zitten za