-
DİYALİZDE AKILCI İLAÇ KULLANIMI
Doç. Dr. M. Sena Ulu
-
O Akılcı İlaç Kullanımı tanımı ilk defa 1985 yılında Dünya
Sağlık Örgütü tarafından yapılmıştır.
O Ülkemizde Sağlık Bakanlığı bünyesinde, akılcı ilaç kullanımı
ile ilgili çalışmalar, yaklaşık 20 yıldır sürmektedir.
O 12 Ekim 2010 tarihinde Bakan Oluru ile,
Akılcı İlaç Kullanımı Birimi kurulmuştur.
O 19 Mart 2012 tarihinde Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu
Bünyesinde Akılcı İlaç Kullanımı, İlaç Tedarik Yönetimi ve Tanıtım
Dairesi kurulmuştur.
Conference of Experts on the Rational Use of Drugs, World Health
Organization, Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI,
(25-29.12.1985).
-
Akılcı İlaç Kullanımı
AMAÇ
OSağlık hizmeti kalitesini arttırmak
OTedavi maliyetini azaltmaktır.
TANIM
O Kişilerin hastalıklarına göre
O Uygun ilacı,
O Uygun sürede,
O Uygun dozda,
O En düşük maliyetle
kolaycasağlayabilmeleridir.
Conference of Experts on the Rational Use of Drugs, World Health
Organization, Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI,
(25-29.12.1985).
-
UYGUN OLMAYAN İLAÇ KULLANIMI ŞEKİLLERİ
O Çoklu ilaç kullanımı
O İlaçların özensiz şekilde
gereksiz ve aşırı kullanımı
O Klinik rehberlere uyumsuz tedavi seçimi
O Piyasaya yeni çıkan ilaçların uygunsuz tercihi
O Uygunsuz kişisel tedavilere başvurulması
O Gereksiz yere antibiyotiktüketimi
O Gereksiz yere enjeksiyonönerilmesi
O Gereksiz ve uygunsuz vitaminkullanımı
O Bilinçsiz şekilde bitkisel ürün kullanımı
O İlaç-ilaç etkileşimleri ve besin-ilaç etkileşimlerinin ihmal
edilmesi
-
OHastaların tedaviye uyumunun azalmasına,
Oİlaç etkileşimlerine,
OBazı ilaçlara karşı direnç gelişmesine,
OYan etki görülme sıklığının ve
OTedavi maliyetlerinin artmasına neden olur.
AKILCI OLMAYAN İLAÇ KULLANIMI
-
Hekim
Eczacı
Yardımcı sağlık personeli
Hasta/ hasta yakını
Üretici
Diğer (Medya vb.)
-
DSÖ’nün tahminlerine göre, ilaçların:
% 50′sinden fazlası uygun olmayan şekilde
reçetelenmekte, temin edilmekte veya
satılmaktadır.
Tüm hastaların yarısı da ilaçlarını doğru şekilde
kullanamamaktadır.
7
-
DSÖ TARAFINDAN AKILCI İLAÇ KULLANIMININ TEŞVİK EDİLMESİ İÇİN
ÖNERİLEN 12 TEMEL MÜDAHALE -1
1. İlaç kullanım politikalarını koordine edecek ve bunların
etkilerini izleyecek kurum
2. Eğitim denetim ve karar alma süreçlerinin desteklenmesine
yönelik Klinik Tanı ve Tedavi Rehberlerinden yararlanma
3. İlk seçenek tedavileri esas alan temel ilaçlar listesi
oluşturma
4. Bölgelerde ve hastanelerde ilaç ve tedavi kurulları kurma
5. Mezuniyet öncesi müfredat programında probleme dayalı
farmakoterapi eğitimi vermeyi sağlama
6. Bir gereklilik olarak hizmet içi sürekli tıp eğitimleri
düzenlenmesi
WHO Policy Perspectives on Medicines; September 2002
-
DSÖ TARAFINDAN AKILCI İLAÇ KULLANIMININ TEŞVİK EDİLMESİ İÇİN
ÖNERİLEN 12 TEMEL MÜDAHALE -2
7. Kurumsal çerçevede izleme, denetim ve geri bildirim
sistemlerinin geliştirilmesi
8. İlaçlar konusunda bağımsız (tarafsız) bilgi kaynaklarını
kullanma
9. Kamuoyunun ilaçlar hakkında eğitilmesi
10. Etik olmayan girişimlerden sakınılması
11. Uygun ve zorunlu düzenlemeleri hayata geçirme
12. İlaçların ve personellerin mevcudiyetini güvence altına
almaya
yönelik yeterli devlet harcamalarının sağlanması
WHO Policy Perspectives on Medicines; September 2002
-
AKILCI İLAÇ KULLANIMI TEMSİLCİLERİ ve İŞBİRLİĞİ
O İllerde koordinasyonu sağlamak amacıyla 81 ilde İl Sağlık
Müdürlüklerinde Akılcı İlaç Kullanımı İl Temsilcisi
bulunmaktadır.
O Hastane Hizmet Kalite Standartları gereğince, hastanelerde
planlama yapmak ve faaliyetlerde bulunmak amacıyla Akılcı İlaç
Kullanımı Ekipleri oluşturulmuştur.
-
Yıl: 2002
Tüketilen ilaç sayısı: 700 milyon
kutu
Yıl: 2011
Tüketilen ilaç sayısı: 1,7 milyar
kutu
-
Hekimlerin Akılcı İlaç Kullanımına Bakışı
Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü yayınları, Ankara, 2011
-
Hekimlerin Akılcı İlaç Kullanımına Bakışı
Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü yayınları, Ankara, 2011
-
Akılcı ilaç kullanım ilkeleri
Tedavi hedefleri belirlenmeli
Hedefe ulaştıracak tedavi (etkili, güvenilir ve düşük
maliyetli- güncel kılavuzlara uygun ve ilaç etkileşimleri
öngörülerek) ilaç seçimi yapılmalı
Hasta ve hasta yakını tedavi hakkında bilgilendirilmeli
Sonuçlar izlenmeli (Tedavinin başarısı, hasta uyumu ve
yan etkiler )
Olumsuz sonuçlarda basamaklar gözden geçirilmeli
-
Nefroloji pratiğinde akılcı ve akılcı olmayan ilaç
uygulamaları
O Nefroloji hastaları ve risk gruplarının
farkındalığının az olması
O NSAİİ ve antibiyotiklerin gereksiz kullanımı
O Nefrotoksik ajanların ve alternatif tıp ürünlerinin
sıkça kullanılması ve nefrotoksisite oluşması
O İlaç dozlarının GFR’a göre düzenlenmesi
konusunda yapılan hatalar
O Hipertansiyon takip ve tedavi aşamasında
yaşanan sorunlar
-
Biz neler yapabiliriz?
-
Klavuzlar, başlangıç ilaç seçimi ve hedef KB
-
Kısa notlarla, Antihipertansifler
O Thiazid’ler
-
Lup Diüretikleri
O Etakrinik asit, furosemid, bümetanid.
O Hastaların % 6-7’sinde ototoksisite görülür ( Tinnitus,
geçici işitme kaybı vb)
O Yüksek dozlarda kalıcı işitme kaybı ! (Diyaliz hastaları)
O Not: NSAİD ototoksisitesi ile beraber görülürse ciddi-
geri dönüşsüz
-
ERİTROPOETİN ve HT
O Viskozite ve SVO riski artar
O Total periferik rezistans artar
O Epo tedavisi alan KBY hastalarının 1/3
ünde KB > 10 mmHg ↑
O Kuru ağırlık azaltılır
O Epo dozu azaltılır veya doz atlanır
O Anti HT başlanılabilir (tercihen KKB)
-
AntibiyotiklerO Moksifloksasin renal klirensi az olduğu için
KBH’da
doz ayarlanması gerektirmeyen tek florokinolondur.
O Kinolonlar, interstisyel nefrit ve kristalüriye yol
açabilirler.
O Makrolidler çoğunlukla hepatik yolla vücuttan
atıldıkları için genellikle doz ayarlanması gerekmez.
O Trimetoprim ; serum kreatinini artırabilir (GFR
değişmeksizin- kreatininin proksimal sekresyonunu
azaltarak).
O Ayrıca distal tubulde K atılımını önleyerek
hiperkalemiye yol açabilirler.
-
Kumadin etkisini arttıran ilaçlar
O Siprofloksasin
O Amiodaron
O Phenylbutazon
O Simetidin
O Anabolic steroidler
O Kotrimoksazol
O Klofibrat
O Fenofibrat
O Piroksikam
O Balık yağı
O Diltiazem
O Citalopram
O Mango
O Omeprazol
O Sertraline
O Flukonazol
O Izoniazid
O Metronidazol
O Propranolol
O Eritromisin
-
Görüntüleme yöntemleri
O RRF korunması için, Radyokontrast sonrası gerekirse
riskli grupta HD
O GFR< 30ml/dk ise MR’dan kaçınılmalı
Kronik böbrek hasarı, Diabetes Mellitus, İleri yaş,
Konjestif
kalp yetersizliği, Hipovolemi Hipoalbüminemi,beraberinde
Nefrotoksik ilaçlar, tekrarlayan dozlar
-
Kullanımı özellik gösteren ilaçlar
O NSAİİ
O Renal papiller nekroz,
O RRF kaybı,
O Hiperkalemi, ödem
O Nitrofurantoin ciddi periferik nöropati !
O Spironolakton, amilorid ve triamteren hiperkalemi !
O ACE inhibitörleri, ARB’ler
O GFH düşürebilir.
O Hiperkalemi (Özellikle diyabetiklerde )
O Fenformin, metformin laktik asidoz !
O Sulfonilüreler ağır hipoglisemi !
O Kolsişin kas güçsüzlüğü ve polinöropati
-
Eve götürülebilecek notlar
O AİK sürekli gündemde olması gereken bir
konudur
O Tıp eğitiminde uygulanan hali tekrar gözden
geçirilmelidir
O Mezuniyet sonrası eğitim programlarında yer
verilmelidir
O Tedavide güncel rehberler takip edilmelidir
-
29 29
www.akilciilac.gov.tr
