E-Fatura Uygulaması Entegrasyon Klavuzu - V1.3

e-Fatura Uygulamas (Entegrasyon Klavuzu) Haziran 2012

Versiyon : 1.3 1/19

e-FATURA UYGULAMASI

(Entegrasyon Klavuzu)

Haziran 2012

ANKARA


Versiyon : 1.3 2/19

GELR DARES BAKANLII

Uygulama ve Veri Ynetimi Daire Bakanl


Versiyon : 1.3 3/19

Versiyon Yaym Tarihi

Eklenen/Silinen/Deien Blm

Aklama

1.0 05.03.2010 -- Klavuzun ilk yaym tarihi

1.1 26.04.2010 Sayfa 17 XMLDsign olarak belirlenen imza format XAdES olarak deitirildi.

1.2 14.03.2011 Sayfa 13 - 14

A Balant Modeli (Statik IP) Verilerin Hazrlanmas (XSLT, imza teknii) blmlerinin aklamalar geniletildi.

1.3 07.06.2012 Sayfa 9 - 10 - 18 yk ve felaketten kurtarma konularna deinildi.


Versiyon : 1.3 4/19

Tanmlar ve Ksaltmalar ..................................................................................... 5

1 Giri............................................................................................................. 8

2 Elektronik Fatura Uygulamasnn leyii ve Roller ..................................... 8

2.1 Gnderici Birim...................................................................................... 9

2.2 Posta Kutusu....................................................................................... 10

2.3 Merkez .............................................................................................. 111

3 Veri Aktarm Protokol .............................................................................. 12

3.1 Genel................................................................................................... 12

3.2 A Balant Modeli .............................................................................. 13

3.3 Verilerin Hazrlanmas ......................................................................... 13

3.4 Veri Aktarm Protokolnn leyii....................................................... 15

3.4.1 Temel Fatura Senaryosu ............................................................16

3.4.2 Ticari Fatura Senaryosu..............................................................17

3.5 Veri Aktarm Protokolnn zellikleri .................................................. 18

4 EKLER ...................................................................................................... 18


Versiyon : 1.3 5/19

Tanmlar ve Ksaltmalar

BAKANLIK : T.C. Maliye Bakanl Gelir daresi Bakanl

EF-VAP : Elektronik Fatura Veri Aktarm Protokol

e-Fatura : Elektronik Fatura

Gnderici Birim : e-Faturann dzenlenmesinden ve gnderilmesinden

sorumlu birim

HTTP : (Hyper Text Transfer Protocol) Hiper Metin Transferi

Protokol

HTTPS : (Hyper Text Transfer Protocol Secure) Hiper Metin

Transferi Protokol Gvenli

Merkez : Gnderici Birim ile Posta Kutusu arasndaki iletiimi

salayan ve denetleyen birim

MTOM : (Message Transfer Optimization Method) Mesaj Transferi

Optimizasyon Mekanizmas. Web servisleri zerinden

verimli bir ekilde ikilik dosya iletimine olanak salayan veri

iletim yntemi

MD5 : (Message-Digest Algorithm 5) Veri btnln test etmek

iin kullanlan, tek ynl ifreleme algoritmas

Posta Kutusu : Gnderilen e-faturann alnmasndan sorumlu birim

Schematron : XML emas kontrol yazlm

SOAP : (Simple Object Access Protocol) Basit Nesne Eriim

Protokol. Datk uygulamalarda ve web servislerinin

haberlemesinde kullanlmak zere tasarlanan,

sunucu/istemci mantna dayal iletiim protokol

SSL : (Secure Sockets Layer) Bilginin btnl ve gizlilii iin,


Versiyon : 1.3 6/19

internet zerinde iki taraf arasnda oluan trafiin

ifrelenerek, gizliliinin ve btnlnn korunmasn

salayan bir protokol

ema : XML dosyalarnda tanan verilerin nasl yorumlanacann

belirtimi

TCKN : T.C. Kimlik Numaras

VKN : Vergi Kimlik Numaras

Veritaban : eitli kaynaklardan elde edilen verilerin depoland veri

yaps

VPN : (Virtual Private Network) Telekomnikasyon altyaps

kullanlarak gvenli ve zel veri aktarmn salayan sanal

zel a teknolojisi

VTYS : Veritaban Ynetim Sistemi

W3C : WWW Birlii

Web Servisi : Bilgisayarlar arasnda a zerinden etkileimi ve

uyumluluu salayan yazlm sistemi

WSDL : (Web Services Description Language) Web Servislerinin

tanmland, eriim ve ilev bilgilerinin detayl olarak

sunulduu XML tabanl metin iaretleme dili

WS-I : (Web Services Interoperability) Deiik web servis

belirtimlerinin birlikte alabilmesini salayan endstri

konsorsiyumu

WS-I Basic

Profile

: SOAP, WSDL, UDDI gibi temel web servis belirtimlerinin

birlikte alabilmesini salayan profil

XML : (Extensible Markup Language) Verinin tanmlanmas ve

tarif edilmesi iin kullanlan geniletilebilir iaretleme dili


Versiyon : 1.3 7/19

XSD : (XML Schema Definition) XML belgelerinin uymas

gereken kurallarn belirlendii metin iaretleme dili

XSLT : (Extensible Stylesheet Language Transformations)

Geniletilebilir Biimlendirme Dili Dnmleri, XML

dokmanlarn dntrmek iin kullanlan ve orijinal

dokman deitirmeden, yeni bir dokman oluturmaya

olanak salayan XML tabanl dil

ZIP : Veri sktrma ve arivleme format

UBL : (Universal Business Language) Evrensel Dili

UBL-TR : UBL Trkiye zelletirmesi

Uygulama : Elektronik Fatura Uygulamas


Versiyon : 1.3 8/19

1 Giri

Bu klavuz, Elektronik Fatura Uygulamasna entegre olmak isteyenler ile

uygulamaya ilikin yazlm gelitireceklerin teknik konularda ihtiya

duyabilecekleri bilgileri vermek amacyla hazrlanmtr.

Klavuzda ncelikle Elektronik Fatura Uygulamasnn ileyii ve bu ileyi

ierisinde yer alan birimlerin oynayaca roller aklanacak, sonrasnda ise

birimler arasndaki Veri Aktarm Protokol hakknda bilgilere yer verilecektir.

2 Elektronik Fatura Uygulamasnn leyii ve Roller

Genel hatlar ile tanmlamak gerekirse Elektronik Fatura Uygulamas, nceden

tanmlanm kullanclarn UBL-TR standardnda ve elektronik belge olarak

dzenledikleri faturalar, belirlenen veri aktarm protokol aracl ile gnderen

taraftan alc tarafa iletimini salayan mesajlama alt yapsdr.

Uygulamay kullanarak fatura dzenlemek isteyen mkellefler; yalnzca

sistemde tanml olan alclara fatura dzenleyebilir. Ayn ekilde e-fatura almak

isteyen mkellefler de yalnzca Uygulama zerinden fatura dzenleyen

mkelleflerden fatura alabilirler. Dolaysyla fatura dzenlemek veya fatura

almak isteyen mkelleflerin karlkl olarak sistemde tanml olmalar

gerekmektedir.

Faturalarn yasal olarak elektronik ortamda oluturulup iletilebilmesine imkn

salayan Uygulama kapsamnda 3 farkl rol vardr. (Bkz: ekil-1)

ekil-1: Elektronik Fatura Uygulamas Kapsamnda Roller

Sz konusu roller ve tanmlar aada ilgili balklar altnda yer almaktadr.


Versiyon : 1.3 9/19

2.1 Gnderici Birim

Uygulama kapsamnda Gnderici Birim; standarda uygun olarak oluturulan

elektronik fatura mesajlarnn Uygulama zerinden veri aktarm protokolne

uygun olarak ilgili alc birime gnderilmesini salayan roldr. Gnderici birimin

rol tanm aadaki ekildedir:

e-Faturay ve sistem yantn;

o Oluturmaya imkn verir/oluturur,

o Elektronik olarak imzalar veya Mali Mhr ile onaylar,

o Saklar,

o Yantn veri aktarm protokol ile belirlenen veri kurallarna

uygunluunu denetler,

o Merkeze iletir.

Merkezden gelen uygulama yantn ve sistem yantn;

o Alr,

o Veri aktarm protokol ile belirtilen veri kurallarna uygunluunu

denetler,

o ler,

o Elektronik imza veya Mali Mhr dorulamas yapar,

o Saklar.

Gnderici Birim tarafndan oluturulan belgeler, ngrlen emalara, ema

kurallarna, dier veri kurallarna ve standartlara uygun olmak zorundadr.

Ayrca Gnderici Birim, uygulama ile ilgili her admda loglama yapmak

zorundadr.

Gnderici Birim; gnderilen her faturann gnderen tarafndan gvenli saklama

ykmll olmas dolaysyla, mutlaka felaketten kurtarma mekanizmalarna

sahip olmas gerekmektedir. Ayrca giden-gelen mesajlar takip edebilmesi ve

alabilmesi iin sistemin her an (7x24) alr durumda olmas gereklidir. Bunun

iin gnderici birim ayn zamanda i srekliliini de salamaldr.


Versiyon : 1.3 10/19

2.2 Posta Kutusu

Posta Kutusu, kullanclarn kendilerine gnderilen e-fatura mesajlarn,

Uygulama zerinden veri aktarm protokolne uygun olarak almalarn salayan

roldr. Posta Kutusunun rol tanm aadaki ekildedir:

Merkez zerinden gelen elektronik faturay ve sistem yantn;

o Alr,

o Elektronik imza veya Mali Mhr dorulamas yapar,

o Fatura ve sistem yantnn, veri aktarm protokol ile belirtilen veri

kurallarna uygunluunu denetler,

o ler,

o Saklar.

Uygulama yantn ve sistem yantn;

o Oluturmaya imkn verir/oluturur,

o Elektronik olarak imzalar veya Mali Mhr ile onaylar,

o Saklar,

o Fatura ve sistem yantnn, veri aktarm protokol ile belirtilen veri


o Merkeze iletir.

Posta Kutusu tarafndan oluturulan belgeler, ngrlen emalara, ema

kurallarna, dier veri kurallarna ve standartlara uygun olmak zorundadr.

Ayrca Posta Kutusu, uygulama ile ilgili her admda loglama yapmak zorundadr.

Posta Kutusu; alnan her faturann alc tarafndan gvenli saklama ykmll

olmas dolaysyla, mutlaka felaketten kurtarma mekanizmalarna sahip olmas

gerekmektedir. Ayrca giden-gelen mesajlar takip edebilmesi ve alabilmesi iin

sistemin her an (7x24) alr durumda olmas gereklidir. Bunun iin posta

kutusu ayn zamanda i srekliliini de salamaldr.



2.3 Merkez

Faturalarn elektronik belge olarak dzenlenmesi, elektronik olarak imzalanmas

veya Mali Mhr ile onaylanmas, saklanmas, iletilmesi ile fatura bilgilerinin veri

standartlar ve formatna uygun biimde aktarlmas ve muhatab tarafndan

alnmasna ilikin belirlenen usul ve esaslar uygular ve denetler. Merkezin rol

tanm ve sorumluluklar u ekildedir:

Veri aktarmnda kullanlacak Veri Aktarm Protokolnn tasarmn

yapar.

Veri Aktarm Protokol ile tanmlanan sistemin sunucu tarafnn teknik

altyapsnn hazrlanmasndan ve gerekletirilmesinden, iletiim

protokolnde meydana gelebilecek deiikliklerin sunucu tarafna

yanstlmasndan ve sunucu tarafnn ynetiminden sorumludur.

Kendisine gelen e-faturay ve uygulama yantn;

o Alr,

o Fatura ve uygulama yantnn, veri aktarm protokol ile belirtilen

veri kurallarna uygunluunu denetler,

o ler,

o lgili adrese iletir,

o lgili adrese sistem yant oluturur ve iletir.

Kendisine gelen sistem yantn;

o Alr,

o Sistem yantnn, veri aktarm protokol ile belirtilen veri


o ler,

o lgili adrese iletir.

Merkez, uygulama ile ilgili her admda loglama yapmak zorundadr.



3 Veri Aktarm Protokol

3.1 Genel

EF-VAP, gerek Gnderici Birim ile Merkez arasnda, gerekse Posta Kutusu ile

Merkez arasnda gvenli, kar tarafn kimliini garanti eden; en az zamanda en

ok veri gnderilmesine olanak veren hata kontroll bir protokoldr.

Veri Aktarm Protokol 6 katmandan olumaktadr.(Bkz: ekil-2)

Bu katmanlar srasyla:

o VPN ve nternet balantsn ieren Balant Katman,

o HTTP/HTTPS protokoln ieren Haberleme Katman,

o Web Servislerin kullanmn ieren Sunum Katman,

o Sistemin kullanmn gvenli oturumlar zerinden yneten

Gvenlik Katman,

o Haberlemede kullanlan yntemleri ve paketleri ieren Paket

Katman ve

o Veri Katmandr.

ekil -2 : Veri Aktarm Protokol Katmanl Mimari

Temelde balant ve haberleme ilemlerini yneten katmanlar, veri iletiimi iin

oluturulacak web servislerinin HTTPS protokol ile iletiim kurmalarn



ngrmektedir. HTTPS protokol iin sunucu ortamna gvenilir SSL sertifikas

yklenmesi gerekmektedir.

Veri Aktarm Protokol, temel veri iletiim yntemi olarak web servislerini

kullanmaktadr. Bu sayede alc taraf ile gnderici taraf arasnda yazlm ve

donanmdan bamsz, XML tabanl bir veri iletiimi salanmaktadr. Taraflar

arasnda gnderilecek olan veriler XML dili ile hazrlanm metin dosyalardr.

Bu XML dosyalarnn ekil ve yap artlar, iletilecek olan belge tipine gre

detayl olarak BAKANLIK tarafndan tanmlanacak ve duyurulacaktr. Web

servisleri ile ilgili detayl bilgi Yazlm Standartlar ve Nesne Yaps

Dokmannda (EK-3) anlatlmaktadr.

3.2 A Balant Modeli

Merkezin, Posta Kutusu ve Gnderici Birim ile arasndaki iletiimi HTTPS

protokol zerinden salanacaktr. Birimler arasnda SSL mekanizmas

kurulacaktr. Temin edilen sertifikalar ile web servis yazlmnn uyumlu

alabilirlii salanmaldr.

Entegre olacak birimler uygulamaya Statik IPleri zerinden tanmlanacak ve bu

IP zerinden kullanacaklardr. Statik IP Trkiyeye ait IP aralnda olacaktr.

3.3 Verilerin Hazrlanmas

Merkezin, Posta Kutusu ve Gnderici Birime; Gnderici Birim ve Posta

Kutusunun Merkeze gnderecekleri veriler belli bir standarda balanmtr.

Paketlerin elektronik ortamda oluturulmas konusunda uyulmas gereken

kurallar ve yntem bu blmde anlatlmtr. Veri Aktarm Protokol ile verilerin

ilenebilmesi doru bir ekilde hazrlanmasna baldr.

Gnderilecek verinin format XML olacaktr. XML dosyalarnn belirlenmi bir

formata uygunluu ise XSD emalar ile kontrol edilmektedir. Bu durumda

birimler (Merkez, Gnderici Birim, Posta Kutusu) verilerini XML dosyalar

eklinde hazrlarken dosyalarn belirlenmi XSD emalarna uygun bir biimde

olmasn salayacaklardr. Bu uygunluk, Merkezin ilk etaptaki veri denetimi iin

bir temel oluturacak olup; doruluk kontrol olarak adlandrlmtr. Birimlerin

kullanacaklar XSD emalar UBL-TR Paketi (Ek-5) ierisinde sunulmutur.



Taraflar, kendilerine gnderilen XML emalarna gre paketlerini XML dosyalar

olarak hazrlayacaklardr. XML dosyalarnn karakter kodlamalar (encoding)

UTF8 olacaktr. XML dosyalar, UBL-TR Paketinde yer verilen emalara uygun

olarak hazrlanacaktr.

XML dosyalar iinde grntleme amac ile kullanlacak olan XSLT tanm

mutlaka bulunmaldr. XSLT ile fatura XMLi arasnda fatura ieriine ilikin

herhangi bir farkllk olmas durumunda fatura XMLinde bulunan bilgiler esas

alnacaktr. Fatura XSLT grntsnn st orta kesiminde Gelir daresi

Bakanl logosu ve altnda e-Fatura ibaresinin bulunmas gerekmektedir.

letiim anda veriler imzalanacak veya onaylanacak, sktrlacak ve XML

paketleri halinde gnderilecektir.

Yukarda verilen bilgiler erevesinde, Birimler arasnda gerekletirilmesi

gereken ilemler aada sralanmtr:

1. Belgeyi gnderen taraf, verileri istenen biimde hazrlar.

Gnderilecek belgeler, belirtilen XSD tanmlarna gre XML dosyas olarak

hazrlanr.

2. Belgeyi gnderen taraf, XML dosyasn imzalar veya onaylar.

Belgelerin imzalanmasnda ve onaylanmasnda XAdES XML imza ve enveloped

teknii kullanlr.

XML belgesinin tr fatura ve belge dzeyindeki uygulama yant ise belge

imzalanr veya onaylanr. (Sistem dzeyindeki uygulama yantlarnn

imzalanmas veya onaylanmas zorunlu deildir.)

3. mzalanm veya onaylanm XML dosyas sktrlr.

mzalanan veya onaylanan XML dosyas, ZIP format ile sktrlarak

gnderilecek ZARF oluturulur.

Taraflar, hazrladklar dosyalar iindeki verilerde &,,>,



> : >

< : <

: "

Elektronik Fatura Uygulamasnda balang aamas olarak, Fatura ve

Uygulama Yant olmak zere iki belge ngrlmtr. Bu iki belge trne ait

XSDler UBL-TR Paketi (Ek-5) iinde yer almakta olup, bunlara ilikin

aklamalara UBL-TR Klavuzlar (Ek-4) ierisinde yer verilmitir.

Bunlara ilave olarak; Uygulama Yantnn zellemi hali olan Sistem Yant

adn tayan nc bir belge tipi daha vardr. Bu belge trnn XSD emas

UBL-TR Paketi iinde yer alan Uygulama Yantnn emas ile ayn olmasna

karn kullanm amacna paralel olarak farkl bir ierie sahiptir. Esas itibariyle

Elektronik Fatura Uygulamas birimleri arasnda yrtlecek veri aktarmna ait

eitli mesajlarn aktarm amacna ynelik olan Sistem Yant ema Yaps

Dokmannda (EK-2) anlatlmtr.

Hazrlanan XML dosyalar, ZARF (StandardBusinessDocument) adn tayan

baka bir XML dosyasnn iine konularak gnderilecektir. ZARF yapsna ilikin

aklamalar Zarf ema Yaps Dokmannda (EK-1) yer almaktadr.

3.4 Veri Aktarm Protokolnn leyii

Birimler arasnda gnderilecek XML formatndaki belgeler; bir baka XML

dosyas olan ZARF ierisine konularak gnderilir.

ZARF Belge tr elemesi aadaki gibidir:

ZARF TR BELGE TR

SENDERENVELOPE FATURA (INVOICE)

POSTBOXENVELOPE UYGULAMA YANITI (BAPR)

SYSTEMENVELOPE SSTEM YANITI (SAPR)



3.4.1 Temel Fatura Senaryosu

ekil -3: Temel Fatura Senaryosu

Temel fatura senaryosu iin veri aktarm protokolnn ileyii aadaki gibidir;

1. Gnderici Birim, UBL-TR standardndaki FATURA belgesini oluturur ve

ZARFn iine koyarak gnderir. Bu admda ZARFn tr

SENDERENVELOPEdur.

2. Merkez, gelen ZARF eitli ilemlerden geirir ve Gnderici Birime

Sistem Yant gnderir. Bu admda ZARFn tr

SYSTEMENVELOPEdur.

3. Eer Merkeze gelen ZARF, sistemdeki doruluk kontrollerinden

gemise; Merkez bu durumda 1 numaral admdaki ZARF aynen Posta

Kutusuna gnderir. Bu admda ZARFn tr SENDERENVELOPEdur.

4. Daha sonra Posta Kutusu, gelen ZARFa ilikin gerekli kontrolleri yapar

ve Merkeze Sistem Yantn gnderir. Bu admda ZARFn tr

SYSTEMENVELOPEdur.

5. Merkez, gelen ZARF aynen Gnderici Birime gnderir. Bu admda

ZARFn tr SYSTEMENVELOPEdur.

Merkez, kendine gelen her ZARF aadaki kontrollerden geirir:

XSD kontrol

Schematron kontrol

mza ve mhr kontrol

Gnderici ve alc adres kontrol



3.4.2 Ticari Fatura Senaryosu

ekil -4: Ticari Fatura Senaryosu

Ticari fatura senaryosunda, Posta Kutusu gelen faturay KABUL, RED veya

ADE etme hakkna sahiptir. Ticari fatura senaryosunda, temel fatura

senaryosuna ek olarak aadaki admlar uygulanr:

1. Posta Kutusu, UBL-TR standardndaki UYGULAMA YANITI belgesini

oluturur ve ZARFn iine koyarak gnderir. Bu admda ZARFn tr

POSTBOXENVELOPEdur.

2. Merkez, gelen ZARF eitli ilemlerden geirir ve Posta Kutusuna

Sistem Yant gnderir. Bu admda ZARFn tr

SYSTEMENVELOPEdur.

3. Eer Merkeze gelen ZARF, sistemdeki doruluk kontrollerinden

gemise; Merkez bu durumda 1 numaral admdaki ZARF aynen

Gnderici Birime gnderir. Bu admda ZARFn tr

POSTBOXENVELOPEdur

4. Daha sonra Gnderici Birim, gelen ZARFa ilikin eitli kontrolleri yapar

ve Merkeze Sistem Yantn gnderir. Bu admda ZARFn tr

SYSTEMENVELOPEdur.

5. Merkez, gelen ZARF aynen Posta Kutusuna gnderir. Bu admda

ZARFn tr SYSTEMENVELOPEdur.



3.5 Veri Aktarm Protokolnn zellikleri

1. Veri Aktarm Protokol, Web Servis teknolojisi kullanlarak, platform

bamsz, gvenli, verimli ve tutarl veri iletiimini salamak amac ile

tasarlanmtr.

2. Protokolde kullanlan Web Servis teknolojisi XML tabanl veri iletimini baz

alp, donanm ve yazlmdan tamamen bamsz bir iletiim ortam

oluturur.

3. Veri gvenlii balamnda SSL ile verilerin ifrelenerek iletimi salanr.

4. Elektronik mza veya Mali Mhr kullanlarak veri btnl ve inkar

edilemezlik salanr.

5. Byk boyutlardaki verinin kabul edilebilir srelerde tutarl bir ekilde

aktarlabilmesi iin MTOM metodu kullanlr.

6. Veri tutarlln salayabilmek iin veri iletimlerinde hem alc hem de

gnderici tarafn iletim durumundan haberdar olmas ve veri iletimi

sonras onay almas esas alnr.

7. E-Fatura uygulamasnn dzgn ileyebilmesi iin entegratrler

sistemlerini her an alr ve ayakta tutmak zorundadrlar. Bunun iin

sistemlerde, i srekliini salamak gereklidir.

8. Giden-gelen fatura/mesajlarn kaybolmamas ve gvenle saklanmas

nemlidir. Bu nedenle entegre sistemlerin felaketten kurtarma alt

yapsnn olmas gereklidir.

4 EKLER

EK-1 : Zarf ema Yaps

EK-2 : Sistem Yant ema Yaps

EK-3 : Yazlm Standartlar ve Nesne Yaps

EK-4 : UBL-TR Klavuzlar



EK-5 : UBL-TR Paketi

Documents

E-Fatura Uygulaması Entegrasyon Klavuzu - V1.3