Engelli İletisim Klavuzu

8/9/2019 Engelli letisim Klavuzu

1/16

OCAK 2012


2/16


3/16

SUNU

lke nfusumuzun nemli bir blmn oluturanengelli yurttalarmzn yaam kalitesini ykseltmek, buynde salkl politikalar ve kalc zmler retmek top-lum olarak hepimizin temel sorumluluudur.

ankaya Belediyesi, Yeni Toplumcu Belediyecilik an-laynn bir gerei olarak tam katlm ve eitlik ilkesidorultusunda engellilerin kendine yeterli, retken, z-gr bireyler haline gelmelerini ve toplumla btnleme-lerini salayacak hizmetlerin sunulmasn amalamakta-

dr. Sunmakta olduumuz hizmetlerin banda fiziki ev-

renin engelsiz ve eriilebilir hale getirilmesi, psikososyaldestek ve mesleki eitim programlarnn uygulanmas, sanatsal ve kltrel etkin-liklerin dzenlenmesi, engelliler alannda faaliyet yrten sivil toplum rgtlerinindesteklenmesi gibi almalar gelmektedir.

Bir insann engelli olmas, onun her ortamda mutlaka yardma ihtiyac olduu an-lamna gelmez. Engelli vatandalarmza yaplabilecek en byk hizmet, bakalar-

nn yardmna en az ihtiya duyabilecekleri fiziksel ve sosyal koullar hazrlamakve onlarn dier insanlarla eit olanaklara sahip, insan onuruna yakr bir yaamstandardna ulamalarn salamaktr.

Tm bunlarla birlikte engelli bireyler ile salkl bir iletiimin nasl kurulabileceikonusunda doru bilgilere sahip olmak hepimiz iin son derece nemlidir. Bu ne-denle ankaya Belediyesi Kltr ve Sosyal ler Mdrl Engelliler Hizmet Birimitarafndan hazrlanm olan bu klavuz, engelli bireyler ile hatal ve eksik bilgiler

eliinde kurulmaya allan iletiimin, doru bilgiler edinerek kurulmasna, nyarglarn ortadan kaldrlmasna ksacas engelliler alannda daha gl bir toplumbilincine katkda bulunulmasna yardmc olmay amalamtr.

Bu klavuzun herkese yararl olmas dileiyle

Blent TANIK

ankaya Belediye Bakan


4/16


5/16

Engellilerle Doru letiim Klavuzu

5

ENGEL GRUPLARI VE DORU LETM

Zihinsel Engellilik Nedir ?letiim, salk ve zbakm, sosyal ve akademik beceriler, gnlk yaam, kendine

yeterlilik gibi alanlarda zihinsel ilevler bakmndan akranlarna gre snrllk,uyumsuzluk ve yetersizlik gsteren kiiler zihinsel engelli olarak tanmlanr. Zihinselengelliler eitilebilir, retilebilir, ar ve ileri derece olmak zere drt gruptasnflandrlmtr.

Zihinsel Engellilerle letiim

ekil 1

Zihinsel engelli bireylerle iletiim kurarken ltfen sabrl ve anlayl olun. Zihinsel engelli bireyin bilgileri tam olarak anlamasna ve alglamasna izin verin,

onu cesaretlendirin, tevik edin.


6/16


6

Yapmasn istediiniz eyleri basit bir dille anlatn, dncelerinizi her zaman ksacmlelerle ifade edin.

Kafa kartrc ayrntl tariflerden kann, anlattklarnz gerektiinde grselrneklerle de destekleyin.

Anlatamadnz ya da anlayamad cmleleri deiik kelimeler kullanarakyeniden tekrarlayn.

Engelli bireyin konumalarna ilgisiz kalmayn, iletiim srasnda gz temaskurun.

Szl iletiime dikkat ettiiniz kadar beden dilinize ve yz ifadenize de dikkatedin.

Zihinsel engelli bireylerin kendi kendilerine bir eyler yapabilmelerini vebaarabilmelerini salamak iin onlara ans tanyn frsat verin. Her zaman sevgive efkat ile yaklan.

Grme Engellilii Nedir ?eitli nedenlerle doutan ya da sonradan tamamen veya ksmen grme kayb

olan ve bu yzden destek hizmetlerine gereksinim duyan kiiler grme engelli olaraktanmlanr. Baz grme engelli bireyler gnlk yaamlarn kolaylatrmak ve kendibalarna bamsz hareket edebilmek iin beyaz baston kullanrlar.

Grme Engellilerle letiim Bir grme engelliye rastladnz ve ona yardmc olmak istiyorsunuz. nce nazik

bir dille yardma ihtiyac olup olmadn sorun. Daha sonra ihtiyac varsa yardmedin.

Eer grme engelli o anda ciddi bir tehlikeyle yz yze deilse, uzaktan komutlarlaSaa git, sola git, dz giteklinde ona yardmc olmaya almayn. nkbu tr ifadeler st ste tekrarlandnda can skc hale gelir. Yardmc olmakistiyorsanz yanna giderek yol gsterin.

ou kimse sa, solu karsndan gelene gre deil kendi konumuna grednerek yanl tarif etmektedir. Grme engelli kiinin daha ok armasnaneden olan bu hususa dikkat edin.


7/16


7

ekil 2

Eer grme engelli bir kiiyle belli bir yere kadar birlikte yryecekseniz onunsizin kolunuza girerek yrmesi daha doru olacaktr. Onu kolundan, omzundan,

belinden, elbisesinden ekitirerek yardm etmeye almayn.

ni klarda her defasnda niyoruz, kyoruz demenize gerek yoktur.ni klara bir adm kala yavalamanz yeterlidir. Bu ekilde ini veya kageldiini kolayca hissedebilir.

Grme engelli kiiye oturaca bir yeri gsteriyorsanz uraya oturun, burayaoturuneklinde tarif etmeyin. Mmknse elinden tutarak oturaca sandalyeninarka ksmna dokunmasn salayn.


8/16


8

ekil 3

Bir arabaya veya taksiye binmesinde yardmc olurken de aracn kapsnn n veyaarka kap olduunu belirtmeniz yeterlidir.

Grme engelli bir kimseye herhangi bir iecek ikram ederken eliyle arppdkmemesi iin aynz veriyorum, suyunuzu veriyorum eklinde ncedensyleyin. Mmkn ise fincan eline dedirin. ay, kahve, su gibi ieceklerimasann kenarna ok yakn yerlere koymayn.

Grme engelli bir kiinin elbisesi zerinde bir leke varsa onu kendisine uygun bir

ortamda uygun bir dille sylemekten ekinmeyin, parman o lekenin zerinekoyarak yerini gsterin.


9/16


9

ekil 4

Grme engellilerin en sk karlat kazalardan biri yarm ak braklan kaplaraarpmaktr. Kaplar kesinlikle yarm ak brakmayn. Kaplarn ya tam ak ya da tamkapal olmasna dikkat edin.

Grme engelli bir kiiyle konuurken yanndan ayrlmanz gerektiinde onamutlaka bildirin. Hi ses karmadan ayrldnz takdirde sizi hl yanndaymgibi dnerek konumasn srdrebilir.

Grme engellilerin yardma en fazla ihtiya duyduu yerlerden biri de trafiinyoun olduu caddelerden karya gemektir. Uzaktan seslenerek imdikarya geebilirsinizdemek bir grme engelliye yardmc olmak deildir ve ok


10/16


10

tehlikelidir. Bu nedenle ona refakat ederek birlikte karya gemesine yardmcolun.

Dier insanlara nasl hitap ediyorsanz grme engelli bir kiiye de ayn ekildehitap edin. Onunla kmser tarzda bir ses tonuyla konumayn. Sanki iitmegl varm gibi yksek sesle hitap etmeyin.

Dil ve Konuma Engellilii Nedir ?Herhangi bir nedenle konuamayan veya konuma hznda, akclnda, ifadesinde

bozukluk olan ve bu yzden iletiim gl yaayan kiiler dil ve konuma engelliolarak tanmlanr.

Dil ve Konuma Engellilerle letiim Konuma engelli bireylerin syledii kelimeler anlalmad zaman, Bunu

anlayamadm / kardm ltfen benim iin tekrar edebilir misiniz? gibi ifadelerkullann, kelimeleri hecelemesini isteyin.

Konuma engeli olan kiilerden syleyeceklerini yazmasn da isteyebilirsiniz.

Engelli bireyin anlattklarn anlayp anlamadnz teyit etmek iin tekrarlayn vedoruluunun onaylanmasn bekleyin.

Konuma gl olan engellilerin cmlelerinin sonunu siz tamamlamayaalmayn, sabrla sonuna kadar dinleyin. Anlamadnz bir cmleyi anlamgibi davranmayn.

Ksa cevap gerektiren sorularla onu anlamaya aln. Konumas iin onucesaretlendirin, iyi bir dinleyici olun.

itme Engellilii Nedir ?Tek veya iki kulanda tamamen veya ksmen iitme kayb olan ve bu nedenle ileti-

im gl yaayan kiiler iitme engelli olarak tanmlanr. itme cihaz kullananlarda bu gruba girer.

itme Engellilerle letiim Konumaya balarken nce bireyin dikkatini ekin. htiya halinde eline veya

omzuna hafife dokunun. Gz temas kurduktan sonra konumaya balayn.

Ak, net ve rahatsz etmeyecek ykseklikte bir ses tonu ile konuun.

itme engelli bireyler, iletiim kurarken dudak okuma yntemini dekullanabilecekleri iin, bulunduunuz ortamda n yeterli olmasna dikkat edin.


11/16


11

Konuurken; sigara imeyin, sakz inemeyin, elinizle aznz ve yznzkapatmayn.

itme engelli bireyin konuulanlar anlayamamas halinde, ayn cmleyi tekraretmek yerine baka kelimelerle yeni bir cmle kurun.

itme engelli bireyin sylediklerini anlamadnz durumlarda anlam gibidavranmayn, tekrarlamasn isteyin.

stemedike yksek sesle konumayn nk iitme cihaz kullanan bireyler iinyksek sesler parazitli hale dnr ve anlamay daha da gletirir.

Tercman olmas halinde konuurken tercmana deil iitme engellinin kendisi-ne bakarak konuun.

ekil 5

itme engelli olan bireylerle yazarak veya biliyorsanz iaret diliyle iletiim kurun.

Bedensel (Ortopedik) Engellilik Nedir ?

skelet (kemik), kas ve sinir sistemindeki bozukluklar ve fonksiyon kayb sonucu, be-densel ilevlerini eitli derecelerde kaybeden, bu nedenle hareket gl yaayankiiler bedensel engelli olarak tanmlanr.


12/16


12

Bedensel Engellilerle letiim

Eer engelli birey tekerleklisandalyede ise, onunla uzunsreli konuacaksanz, gzhizasna gelebilecek ekildesiz de bir sandalyeye oturun.

Yere kerek konumayn.

Tekerlekli sandalye kullananengelli bireyi merdivenden

karmak ya da indirmekgerektiinde, tek kiiyle ta-nabilecek durumdaysatekerlekli sandalyenin arkatutma kollarn hafife geriyeyatrarak basamaklar tek tekkarp indirin.

ekil 6

ekil 7


13/16


13

Eer tek kiiyle tanamayacakkadar arsa iki veya kiininyardmyla n ayak basma ksm-larndan ve arka tutma kollarndan

hafif geriye yatrmak suretiyle mer-divenleri karp indirin.

Tekerlekli sandalye o kiininkendine ait zel alan olduundanbir eya niyetiyle sandalyeyeyaslanmayn, onu itip ekmeyin,kulland kanedyan ya da koltukdeneklerine izinsiz dokunmayn.

Bedensel engelli birey isteme-dike koluna girip tutmayn. Onunrahatsz olmasna ya da dmesineneden olabilirsiniz.

Herhangi bir ortamda tekerlekli

sandalye kullanan bir engelliye naslyardm edileceini bilmiyorsanz,kendisine sorun.

Otizm Nedir ?Otizm beynin ve sinir sisteminin farkl yapsndan ya da ileyiinden kaynaklanan

ve 3 ya ncesi ocuklarda ortaya kan nro-biyolojik bir bozukluktur. Tamamnda

olmamakla birlikte otizmli bireylerde genellikle szel ve szel olmayan iletiim, oyunve sosyal iliki gl gibi geliimsel sorunlar grlmektedir.

Otizmli Bireylerle letiim Otizmli bireyler, gz temas kurmaktan kanrlar, genellikle duygusal ba kurma-

lar gtr, plmeyi ve kucaklanmay sevmezler, isimleriyle seslenildiinde tep-kisizdirler. Ekolali (ocuun duyduu kelimeleri, cmleleri, konumacnn hemenarkasndan veya daha sonra taklit etmesi) grlmektedir. Bu nedenle kzmakbarmak ya da cezalandrmak yanltr. Anlayl ve sabrl olun.

Otizmli bireyle konuurken onun gz seviyesine inin ve ona bakarak konuun.

ekil 8


14/16


14

Bireye komut verirken ksa ve net cmleler kurun, zellikle komut kelimelerinikullanrken, rnein Buraya gelgibi, vurgulayarak syleyin.

evrede otizmli bireyin dikkatini datacak uyaranlarn olmamasna dikkat edin.Onun dikkatini toplamasn kolaylatrmak iin abartl mimikler, tonlamalar vesesler kartmaktan kanmayn. Ancak sesinizi olumsuz tonda ykseltmemeyede dikkat edin.

letiimi balatrken bunu ondan beklemeyin. lk iletiimi siz balatn. Onun sevdiiya da ilgi duyduu konulardan yola karak iletiim kurmaya aln. Somutdnen otizmli bireyler dili sadece szcklerin anlamna gre yorumlarlar.Koturmay brak yerine Arkandan atl m kovalyor demek onlar iinanlamszdr. Deyimler, kinayeler, imalar onlar iin anlamsz ve akl kartrcdr.

evresinde olup biteni onun anlayabilecei ekilde sade bir dille ona anlatn. Otizmli bireyin baarlarn takdir edin ve her zaman vn. Bu durum ocuun

kendisinden bekleneni doru yaptn anlamasna yardmc olacaktr.

Otizmli ocuklar genellikle evrelerindeki tehlikelerin farknda deillerdir, bunedenle onlar korumak iin daha dikkatli olun. (ocuun ince yksek bir duvarzerinde korkusuzca yrmesi, youn trafik olan bir caddeye kabilmesi, scaksobaya yaklamas gibi davranlar bu tr tehlikelere rnek verilebilir.)

zel korkular, nedensiz glme ve alamalar gibi baz duygusal tepkiler, otizmliocuklarda sklkla gzlemlenir. Bu davranlarn otizmin genel bir zelliiolduunu bilin.

izofreni Nedir ?izofreni, bireyin dnce, duyu, hareket ve alglama srecini etkileyen, ren-

me, yarglama, kiiler aras ilikiler gibi zihinsel ve sosyal ilevlerde bozulmalara

yol aan, halsinasyonlar, tutarsz konuma ve davranlar, uygunsuz duygulanm,bilisel kayplar ve psikososyal sorunlar eklinde belirtiler gsteren ruhsal bir has-talktr. izofreni genellikle 15-35 yalar arasnda ortaya kar.

izofreni Hastalar ile letiim ncelikle hastann varln ve hastal kabullenin. Bu rahatszln bir su ya da

ceza deil biyolojik ynleri ar basan ruhsal bir rahatszlk olduunu bilin ve buhastaln hastann yeteneklerinde eitli kstlamalara yol aabileceini kabul

edin. Hastalarn, evrelerinde olup bitenleri alglamakta ve deerlendirmekte zaman

zaman zorluk yaadklarn gz nnde bulundurun, anlalr ve net biimde


15/16


15

iletiim kurun. rnein onu birok seenek arasndan tercih yapmaya zorlamakyerine, net bir soru sormak veya istekte bulunmak iletiimi kolaylatracaktr.

Kendi dorularnz hastaya srarla kabullendirmeye almayn; hastay aileceyaplan yemek yeme, misafir arlama gibi faaliyetlere katlmaya zorlamayn; onutembellikle ve miskinlikle sulamayn, srekli eletirmeyin ve fkeli davranlardabulunmayn.

Hastayla ok fazla ilgilenmek, stne dmek veya hi ilgilenmemek yerineonun ihtiyac kadar ilgi gsterin.

Sorgulayc olmayn. Ne dnyorsun ,Niye byle yapyorsun gibi sreklisorular sorarak onu bunaltmayn.

Takdir ettiinizi gsterin. lalarn dzenli almasn ve randevularna gitmesini hatrlatn, ancak zor

kullanmayn.

Bir ey syleyip sonradan vazgemeyin. Neyi niin yaptnz aklayn.

nyarglar en byk ENGELdir.


16/16

KAYNAKA

* Altnokta Krler Dernei Yaynlar, Grme zrller Hakknda Grenler in Rehber Ankara.(Eriim Tarihi - 11.02.2011)

* Babakanlk zrller daresi Bakanl, Aile Eitim Rehberi, Ortopedik zrller. T.C.

Babakanlk, Aile ve Sosyal Aratrmalar Genel Mdrl Yaynlar, Aile Eitim Serisi:2. Ankara,2006.

* Babakanlk zrller daresi Bakanl, Aile Eitim Rehberi, Zihinsel zrller. T.C.Babakanlk,Aile ve Sosyal Aratrmalar Genel Mdrl Yaynlar, Aile Eitim Serisi:3. Ankara, 2006.

* Doan, R, A., Otizim Yaygn Geliimsel Bozukluk www.sosyalhizmetuzmani.org/otizmyaygin-gelisim.doc (Eriim Tarihi 02.10.2011)

* Ege, P., Farkl Engel Gruplarnn letiim zellikleri ve retmenlere neriler,Ankara niversitesiEitim Bilimleri Fakltesi zel Eitim Dergisi2006, 7 (2)

* Halil Kseler Engelli Bireylere Yaklam Biimleri http://www.engelsizerisim.com/ (EriimTarihi 01.01.2011)

* Kkkaraca, N., Sosyal Kiisel almada ocuk ve Oyun. Duyan, Veli; Akta, Aliye (Ed.)Sosyal Hizmette Yeni Yaklamlar ve Sorun Alanlar. Prof. Dr. Nihal Turan a Armaan. Ankara:Hacettepe niversitesi Sosyal Hizmetler Yksekokulu Yay. No:8 2001.

* Notbohm E., Childrens Voice Article Kasm/Aralk (2004), eviri: Kutn Sancakl

http://otizm-autism.tr.gg/

* Sayar,.&zbulut,M.&Kkkaraca,N. zrllerle Toplumsal Btnlemeye Bir Adm, SosyalHizmet Uzmanlar Genel Merkezi, Mat Grup bask, 2008.

* Sucuolu, B., Aknc, A., Gmc, . ve Pikin,., Otistik ocuklar ve Eitimleri, Ankara (1998)* TAV, .izofreni Tedavisinde Direkt Maliyeti Belirleyen Deikenlerin Karlatrmal

DeerlendirilmesiUzmanlk Tezi.Salk Bakanl Bakrky Ruh Sal ve Sinir HastalklarEitim ve Aratrma Hastanesi, stanbul, 2006.

* T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl zrl ve Yal Hizmetleri Genel Mdrl, itmezrller. T.C.Babakanlk, Aile ve Sosyal Aratrmalar Genel Mdrl Yaynlar, Aile EitimSerisi:6 Ankara,2006.

* T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl zrl ve Yal Hizmetleri Genel Mdrl Aile EitimSeti - Ruhsal ve Duygusal zrller http://www.ozida.gov.tr/?menu=egitim&sayfa=ruhsal/ruh-sal (Eriim tarihi 20.10.2011)

* T.C. Babakanlk zrller daresi Bakanl zrllk Eitimi:Toplum zrll Nasl AnlyorTemel Aratrmashttp://www.ozida.gov.tr/arastirma/toplum_ozurlulugu_nasil_anliyor.pdf

* Timur, S.&Ege, E.&Bak, E. Engelli Kadnlarn reme Sal Sorunlar ve Etkileyen Faktrler.C..Hemirelik Yksek Okulu Dergisi, 10 (1), 2006.

* Ulutademir, N., Engelli ocuklarda letiim ve Oyunun nemi, Frat Salk Hizmetleri Dergisi,Cilt: 2, Say: 5 2007.

www.ozida.gov.tr

http://www.sizofreni.web.tr/pap_at.html http://www.draligus.com/5453-isitme-engellilerle-iletisim-kurmak.html

Documents

Engelli İletisim Klavuzu