SCHOLIA SELECTA

IN

E S A I, I - XII

QUA5

VENIA AMPL. FACULT. PHILÖS. ÜPSAL.

PR^SIDE

e US T A V O K N Ö SS. TH. DOCT.

LITT. ORIENTAL, PROF, RKÖ. ET ORD,

PRO GRADU PHILOSOPHICQ

T, P„

ANDREAS BERNHÅRDI LÜNDQUIS1A SACRIS

STIP. REG. GESTRICIO - HELSINGUS»

m AUDIT, GU ST. DIB XXII MAJ I MDCCCXX1V",

H. A, M. -S,

P. XXIV.

UP SA LliE,Excudebant regi.® ACADEMI^ TYPOGRAPHI.

IN SACFIAM REGlAM MAJESTÄTEN

MAGNJE FIDEI VIRO,

PRIMARIO EXPEDITION IS ECCLESlASTICJE SECRETARIO,

PHILOSOPHIE MAGlSTRO ,

NOBILlSSlMO DOMINO

A. R. a PRINZENCREÜT.Z

\

$ a c .rum

Toluit, debni t

A. B. LUNDQÖI5T.

AD ES.A i# VIII: ii-—16. 1-35

^'n consternammi, fugite consternati, Dao imperati-vi junéti, ut Job. II: 9: n>^ rpä Deum laudaet morieris, h. e. quantumvis Deum laudaveris, mo-rieris tarnen. Hic v. sq. pro secundo imperativo ex-stat futurum. — edite mandata, conf. adJos. I: 13. i Sam. XVII: 29.

ii— 16. Prophetam expresse hortatus est ipseJehova, ut a timore populi aiienus {v, 12}, Ipsum so-lum timeret (v. 13), qui quidem saluti erit mulcis, sedmultis efciam exitio (v. 14- 15)» ei<iue praecepit, uthoc oraculum bene custodiret (v. 16). Ideo quoque

qonfidit cet. v. 17. sqq. — *nn .n]5]na impulsu manush. e. cum vi Di vina impulsus, Divino spiritu aftusessem, cum Se mihi Deus revelaret. Chald. egregie:

%n "nPeiu prophetm. Respondet omninodiétioni h hsda&i fAftor. XI: 5), iv wsu/auti (Apoc.I: 10. IV: 2. .XVII: 3), et nirn nnä Ezech. XXXVII:i. Revelatione nempe eådem, quae v. 1. memoratur,unde hsec , prius omissa, jam repetit Propheta. Le-gunt plures codd. atque Syr. -nn , quod quidemnihil de sensu mutat , nam S tum censenda est par-ticuia temporis. Cum hac nostrå di&ione congruitquse Ezech. Ill: 14« occurrit: np^n iby njrn-'D ma¬nus Jehovce me impulit. Ad pin conf. Exod. XII: 33:Cum ig i tur Divino spiritu adflatus Propheta, cui ap-paret Deus, impellitur ad loquendum aut agendumJpsius nomine , non modo hebraice dicitur: spiritas Dé

24

At) ESAI. VIII: II.

cecidit seu v,-nit super eum, ut Ezeeh. XI: $$ sed etiam,et quid em frequentius adhuc: by nn-jn nirn *"p fuit ma¬nus Jehovae super eum (Ezech iT 3/ 111: 14. 22.XXXVH: i. XXXIII: 22, cum bsj VIII: 1). Hincrfjrq ~ "n simpliciter de inspiratione prophetica et re-velationibus, quibus bearetur Propheta. Ita Jer. XV:17: "non sedi in consessu ludentium et laetatus sum,

•»nqun iix propter mannm tuam (h. e. pro-pter revelationes tuas, his intentus), solitarius se-di." — Cum hac interpretatione qua praestantjamcomparari nequit, quam alias non omnino reproban-dam, ex inscitiå jam expositi usus Ibquendi, amplexisunt Syrns, Luther, Lowth, aliique: prenså manu,cum Deus me manu prehenderet, seu, quasi me ma¬nu arripuisset. Praeterea nihil habet hsec explicatio,quod linguae rationi advrersaretur, cum "nii p-qnrr si-gnificet manu prehendere, neque jure possit objici,nomen hoc abstradtum, ex Kai forrnatum, non possehabere signifieationem inde derivatae conjugatioms Hi-philicas, cujus contrarius^ demonsfcratum est in Gesen.Lehrgeb. p, 4$$, ubi quoque memoratur, quod hoc inprimis pertinet, ttpm refedb'o 2 Reg. XII: 13, a pmibid. v. g. — nm ~ ovrr Tp.qp naV» cumque mo-neret, ne incederera viå populi hu jus, h. e. ne stultieorutn timoris particeps essem. Vice non de aétis mo¬do dicuhtur, sed etiam de didtis (Ps. XXXIX: 2), hicde cogitationibus, ex quibus adta fluerent. — Inabit construdtio ad verbum fimtum, ubi iterum éx fipnqs

repetendum est £ ut conjundtio, cum. —> *070? po-

/

AD ESAI. VIII: 12* wtiuS' habendum est Futurum Kal (conf. QpöN Hos. X:10), quam Präteritum Piel, ob —, cum in hujusmodiexempüs non occurrant nisi Futura, vid. Gesen. Lehr- -

geb. p. go2.

tz. Hic incipiens Dei sermo continuatur usquead v. 16. —- Piuralia pnöNn, iN*y»n f e.t v. 13.quibus compellatur Propheta, includunt quoque melio-^res ex populo, oppositos antitheocraticae faftioni(nih Dvn), quae nullå ampiius fiduciå in domo Davi-dica ipsiusque tutela Jehovah collocatå famam sine du:bio sparserat de pericuiis imminentibus, quibus nonpar esset debilis domus Jehudae sustinendis. — "m'ptonjuratio, non tam domestica, quam potius principumexterorum ad perdendam domum Davidicam jun&orum,eademque periculoia. Ita aptissime dici potuit foedusinter Israeletn et Syriam ad versus Judaeam, adeoqueIsraelitarum cum natione ab ipsis alienå, idola colen-te, contra gentem iisdem tot vinculis religionis atquesanguinis conjunétam. Foedus hoc perfidum, non mi¬nus religioni quam ipsi naturae contrarium, vix aliudfuit ac cor.juratio. Non quidem negantur conjuratio-nes domesticae, sed ab his hic versus non videtur de-hortari. Involvit modo haec: ne vocetis foedus (pe-riculosum) omne, quod ita vocat hic populus, h. e. neVideatis in unoquovis, quod inciderit, foedera et con-

jurationes adversus rempublicam vestram, quae do«mui Jehudae minentnr exitium. Confidite Jehovae, ti-morem vanum rejlcite! Jehova, qui adest Jehudae >

4 AD ESAI. VIII: 12—!?♦

spernit et illudifc ejusmodi hostes (Ps. II: 3. sqq.). *•frni» obje&um tiiiioris ejus.—• y^.yrr, idem qnod nv„timere, et interdum huic jun&um, occurrit in HiphrlXXIX: 23, in Kai Deut. I: 29.

'S» ca"sative: qui formidinem injicrf,jungitur quoque XXIX: 23. vocabulo w'i^pn sanctificateh. e. san&uni, seu tutelaiu populi, agnoseite,

i4. 15, Jehovae fidendum, adversariis fbrmidabl-li atque tremendo. — v/*Tpx> sandtuarium, hic: asylum(alibi ut Ezecb. XI : it>. Sandhtariüm, inprimis altaria ibi, Hebraeis (1 Reg. I: 50. II: 28) asy¬lum fuit, ut Graecis et Romanis (2 iVIace. IV: 34. Pnn*san. Corintb. 13. Serv. ad JEn. VIII: 342. Potter's Ar-chaeol. t 480 sqq.) atque Christianis post Constantf-num {Bingham Origg. eccIes.-T. III. p. 359). Prasce-dens nvrnptt respicit hoc vocabulum. Probatione ca-

ret opinio, quod v/^p» sit sanétus lapis (Gen. XXVIII:18), ad quem, ut ad asylum, confugerent; qirarnviseidem lapis ojjendiculi opponatar. — biv/rpo *m, qajj- jnsr,lapis Ulis,us, petra offendiculi, saepius figurata dicitur caus-sa calamitatis et exitii, ut^ Ezech. XVIII r 30. XLIV:12. Talis fadfris est Jehova impiis utriusqne domus Isra¬elis , a cujus irä his timendus erat interitus. Idem alia-figurå expriinit na et , laqiteus et tendicula (Exod.X: 7. XXIII: 33. XXXIV: 12) habitatoribus Hierosolymw,nempe improbis eorum. Continuantnr v. 15. ambaemetaphorae. — Tisv/3 membra frangentr Isedentur (ca.

AD ES A I. VIII: *4—»'6. t S9

su) Exod. XXII: 9. 13/ Zsch. XI: tö. Prorshs pa-t-alleips est Esai. XXVIII: 13- eonf. Hos. XIV: 10. Mal.Hl: 2. 3. — Locum hnnc Judaei de Messiå interpre-tati sunt (Vid. locus Talmud. allatus a Raym. Martini,pugio fidei p. 343. ed Carpzov.). Luc. II: 34. ad Jesum

■ refertur. Ita quoque 1 Petr. 11:2. Rom. IX: 33* hunclocum respicere videntur. Tertullianus (adv. Marcion.III: 8} iis eurn adnumerat V. T. locis, ubi Jesus inStatu humiliationis depingatur.

16. Respicit hie versus accurate v. r. 2. qnihusaddit Spiciiegium quoddam seu nova ex cqccaei istå ad-huc monenda (conf. ad v. n). Praecepit Jehova Pro-ph etae, ut vaticinium Consolatorium, paucis verbis v.i. contentum, atque v. 3. 12. sqq. ulterius explica-tuin, ab omni suspicione corruptionis removendum,usque ad eventum ejusdem, colligeret seu panno fri¬vol veret atque ohsignaret; quod quidem sae-pius faéhim esse, docent loca parallela ad v. i. cita-ta> —1- Ad vocem rmyft, non anxie premenda est at¬que ^rgenda etymologia, collato v. 2, adeo Ut si-gnificaret oraculum testificatum seu testimoniis aliorumconfirmatumj cum hoc repugnet usui Iinguae atque pa-rallelismo v. 20. Sed rniyn idem est ac Hit», prae-scriptum, lex, atque rnift, do&rina, revelatio, lex.Hase synonyma sunt, atque ut synonyma jungunturv. 20. aeque ac hoc loco. Ib i vero generativt adhiben-

'

tur de reuelatiötie Jehovae, quae lege continetur; hic econtrario de peculiari revelatione, quaVnitnc Prophetae et

ipo AD ESAI. VIII: 16—18.,

populo fuerit communicata. Intime cobaerere has no-

tiones, patet non minus ex etyrhologiå voeis rnirvquam ex usu vocabulorum Hin, min XXVIII: 15. 18.Ut hoc proprie significat reveiationem, hinc: legem(foedus); ita voce verså hic rnin et rm^Fi propr. le¬gem, praescriptum, deinde: reveiationem generationIn lege Se revelaverat Deus, eandemque continuav.itreveiationem per Prophetas; utrumque per rn in etrmyn exprimitur. — arcessitis discipulis meisreisdem praesentibus, eorum opera in his usus. Hivero sunt ambo supra memorati viri pii, forte Pro-phetici. Vid. ad v. a. notata.

17. 18. His Jehovae diftis confidit Prophetå,praesertim cum involvant nomina tum suum tum filio-rum significativa spem pro Israele optimamf. Ita ipsius(rnvun salus Jehovce, seu a Deo profetta, ut id reftevertit Hieronymus, prooem. ad Joel. Opp. T. VL p.65. avTY]$lcc Kv§is i nam est forma brevior pro vtfv,a>ur», ut jjnur, pariterque trium filio-rum, Schear Jaschub (VII: 3), Immanuel (VII: 1 ViJI:8)> Maher - Schalal Chasch- Bas\VLll: 3), Postremis am»bobus filiis nomina jussu Dei expresso indita erantl^quod forte valet etiam de ipSo Esaiä et de Schear $a-schub. — airicbi niriN hic sunt resprsesentativa seu i-magines et typi futurorum ^XXovtcs Rom. V:14), quae significatio congruit cum significatione signifuturum confirmantis (VII: 11). Accurate parallelujnest XX: 3. Zach. III: 8: *»u?'2N[ homines, qui ttjgi

■ad esai. VIII: 18, 19.

sunt futurorum eventuum. Contrariao mnino fuit significa-tio nominum, quibus liberos insignire jussus est Ho-sea (I: 6. 9), tion miseraiida seu miserationis expers,quaa in nullå erit gratiå, non poputus mens. Nomen ve-ro 'Iqaxs- = aoorrjf Matth. I: 21. futuram salutem indi-cavit. Notum est, magni momenti fuisse apud He-braeos nominum significationem, quae quoque ideo in-terdum sunt mutata (Ruth I: 20), nomina vero boni o-minis fuisse semper aestimata. Conf, ad VII: 6. no*tata. Unde facile patet, quam vana sit opinio, omniaista nomina tantummodo symbolica, filiosque Prophetaepraeter haec aliis quoque nominibus vocatos fuisse.

19. Quserendus est in angustiå solus Deus, nonquaerenda superstitiosa et fiaudulenta oracula. Hujus-modi ne decipiamini ineptiis. -— Cultum idolorum, cuifavit Ahas (2 Reg. XVI: 3 4 2 Chron. XXVIII: 2—4) sequebantur ejusmodi praestigiae atque necroman-tia. — Vn tfvr se ad aliquem convertere (Job. V: 8.Es. XI: 10), in primis ad eura consulendum, e. c. deoraculö Es. XIX: 3. Deut. XVIII: 11. — (pro-babiliter masc.) necromantici, qui se per incantationisformulas evocaturos ex Scbeol atque de futuris inter-rogaturuos perhibent månes seu animas mortuorum.Ejusmodi fuit notissima saga Endoris, quaei Sam. XXVIII: 7. sqq. memoratur. Manibus veroseu umbris sanguinis expertibus, in Scheol iiabitanti-bus, omnis orbis antiquus tribuit vocem tenuem, de¬bilem , infirmatn, sibilantem , suspirantem, quam Isti

192 AD ES AT. VIII: 19.

effinxerunfc harioli nomine spe&rorum locuti.. Årtesigitur eorum haud ignorans Propheta, ipsis hie tribuitsibila, suspiria et mussitatiouem. — ajsrp gui se prasaiiis esse sapientes professi sunt, se plura et quidemarcana reliquis hominibus recondita scire perhibuerunt,Magi. — f°5*te cvcy.oiT07rQicv, exprimit Sonum sbbilum, quem edunt pipientes pulli avium (X: 14.XXXVIII: 14). Graecum Tgj^etvf , quo in de-signandå voce manium utuntur, vid. Homer. Uiad.XXIII: 101. Odyss. XXIV: 4. sqq. Lucian. Menippus

11. Latini Poetae utuntur voce stridare {Patron. Sa¬tyr. 123.. .Claudia», in Ruf. I: 126. Stat. Theb. VUs770, conf. Brockhuys ad Tibnll. 1 , 2, 47). Horatius Sat.I: g: 40. umbras dicit sonare triste et acutum, atqueVirgil. /En. VI: 49*« tollere vocein exiguam,; ineeptusclamor frustratur hiantes. — rnri de suspiriis lügen-tium (XVI: 7), de gernitu columbae (XXXVIII: 14), defremitu leonis (XXXI: 4) adhibetur« Quod quidem possetansam praebere cogitandi de murmuratio.ae seu mus-sitatione formularum incantationis; convenientius vero

est anälogise reiiquarum vocum, ut explicetur de imi-tato sono manium. Conf. Virgil /En. III: 39. de un>bra Polydori: "gemitus lacrymabilis imo auditur tu-mulo et vox reddita fertur ad aures." Dasmonibusquoque vocem taletn tribuunt veteres (vid. Pracopius-ad XXIX: 4. Psellus de dsemonib, cap. 12), habent-que Arabes vocem peeuiiarem (^-c), qua hocexprimunt. Vid. Golius, qui hanc ita reddit vo¬cem: "Sibilarunt in desertis fdsemones)." Conf. BochartiBieroz. T. II, p. 30. ed. Lips., Mill'ü diss. p. 395. sqq. —