Eerste hulp bij vergiftigingen Corine Visser en Annette Nugteren-van Lonkhuyzen

Onderwerpen

• Het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC)

• Vergif ……wat is dat?

• EHBO bij (mogelijke) vergiftigingen

NVIC

Taken NVIC

24/7 informatieverstrekking

onderwijs

onderzoek

productnotificatie gevaarlijke stoffen

ondersteuning calamiteiten

Nationaal serum depot

signalering van trends en gevaarlijke producten

Hoeveel wordt het NVIC geraadpleegd?

Wie raadplegen het NVIC?

Ziekenhuisartsen gebruiken vooral vergiftigingen.info

Over wie…..?

54%

14%

7%

5%

5%

5% 4%

3% 3%

Geneesmiddelen

Huishoudmiddelen

Voedsel, drank en genotsmiddelen

Cosmetica

Vrijetijdsartiklenen en doe-het-zelfproductenPlanten, paddenstoelen en dieren

Industrieproducten

Bestrijdingsmiddelen en desinfectantia

Overige stoffen en producten

Waarover……..? n= >48 000/jr

Producten top-10

Overall top 10 <13 jr n= Overall top 10 ≥13 jr n=1 Vitaminen 1537 1 Benzodiazepines 38282 Planten 1406 2 Paracetamol 18593 Vaatwasmiddelen 722 3 Quetiapine 9594 Paracetamol 698 4 Ibuprofen 7315 Textielwasmiddelen 422 5 Chloorbleekmiddelen 6226 Glowsticks 378 6 Ontkalkers 4007 Toiletblokjes 319 7 Methylfenidaat 3918 Batterijen 255 8 Planten 3879 Luchtverfrissers 253 9 Promethazine 385

10 Allesreinigers 250 10 Tramadol 343

Wat voor informatie geeft het NVIC? • Triage ernst • Hulp bij productinformatie, bv “een ontkalker”

• Klinisch beeld (waar op letten?) • Behandeling • Farmacokinetiek (Tmax, T1/2)

Cave: “Treat the patient not the poison”

Onderwerpen

• Het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC)

Vergif ……wat is dat?

• EHBO bij (mogelijke) vergiftigingen

Phillips Aureolus Theophrastus Bombastus von Hohenheim (Paracelsus) 1493-1541

Alles is giftig, de dosis (of het percentage) bepaalt het gevaar

giftig…. of toch niet?

Blootstellingsroutes

87%

5% 4%

3% 1%

ingestie 87%inhalatie 5%oogcontact 4%huidcontact 3%overig 1%

Klachten na blootstelling

Lokale klachten • Effecten alleen op plaatsen met direct contact.

Systemische klachten • Door absorptie van een stof/verbinding: effecten elders in het

lichaam.

Dosis-effect relatie Inschatting ernst vergiftiging

op basis van mg stof

per kg lichaamsgewicht (mg/kg).

Eveneens van belang: • leeftijd • therapeutisch gebruik • pre-existente ziekten

Mate van intoxicatie

Analyse van de vergiftiging

Patiëntinformatie Productinformatie en blootstelling

Dosis/effect-relatie Mate van intoxicatie, symptomen,

behandeling

vrouw van 20 jaar gewicht van 60 kg

doosje paracetamol 30 x 500mg

250 mg/kg

Mate van intoxicatie

• Werking • Bijwerking Geen intoxicatie

• Werking • Bijwerking Overdosering

• Klachten • Behandeling meestal niet nodig

Lichte intoxicatie

• Klachten kunnen verergeren • Ziekenhuisobservatie

Matige intoxicatie

• Ernstige klachten • Mogelijk levensbedreigend

Ernstige intoxicatie

BELEID

Onderwerpen

• Het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC)

• Vergif ……wat is dat?

EHBO bij (mogelijke) vergiftigingen

Middelen in huis met kinderen http://www.dailymotion.com/video/x2rq95f

1 slok(je) of 1 hap(je)…

• ibuprofen • koelvloeistof of antivries • muizen- of rattengif • lampolie • afwasmiddel • ovenreiniger • gootsteenontstopper • silicagel • fluorescerende staafjes

Vervelend ??? Gevaarlijk ???

1 slok(je) of 1 hap(je)…

• ibuprofen • koelvloeistof of antivries • muizen- of rattengif • lampolie • afwasmiddel • ovenreiniger • gootsteenontstopper • silicagel • fluorescerende staafjes

Niet zo snel een probleem, kan vervelend zijn Kan gevaarlijk zijn

Middelen in huis met kinderen

54%

14%

7%

5%

5% 5%

4% 3% 3%

Schoonmaakmiddelen

EHBO bij intoxicaties

• Ingestie schuimende middelen Bijvoorbeeld: afwasmiddel, allesreiniger, shampoo…

1

2 3

Ga naar de dokter bij pijn, hoesten, benauwdheid, koorts, zelfs als dat uren later ontstaat

Aspiratie = verslikken oftewel het inhaleren van vloeistof of deeltjes

categorie producten klachten

Zepen Handzepen Handafwasmiddelen Shampoo

irriterend

Reinigingsmiddelen pH 4-10 Reinigingsmiddelen pH >10 pH <2 Corrosiva

Allesreinigers Schuurmiddelen Wasmiddelen Ovenreinigers Ontvetters Vaatwasmachinemiddelen (Chloorbleek) Accuzuur, ijsazijn, sanitairreinigers, (ontkalker) Gootsteenontstoppers Velgenreinigers Gevelreinigers (HF)

Irriterend, erosie Irriterend, oedeemvorming, etsend Irriterend, oedeemvorming, etsend, perforatie

Schoonmaakmiddelen

EHBO bij intoxicaties

• Ingestie etsende middelen

Zuren: • Schoonmaakmiddelen • Ontkalkers • Inhoud batterijen • Industrie producten Basen of alkalische stoffen: • Gootsteenontstoppers • Inhoud batterijen • Ontvetters Waterstoffluoride: • Gevelreinigers • Chroomreinigers

Factoren die ernst schade bepalen:

Ingestie van etsende stoffen

Concentratie Blootstellingsduur (tijd om in te werken)

Soort etsende stof

Ingestie van etsende stoffen

1.

2. (maar niet te veel!)

3. Ga naar de dokter bij verdenking op (ernstige) schade (heftige pijn, slikklachten, hoge concentratie etsende stof)

EHBO bij intoxicaties

• Ingestie oliën

• Benzine • Terpentine • Thinner • Lampenolie • Etherische olie • Etc.

EHBO bij intoxicaties • Ingestie van oliën: Symptomen • Irritatie slijmvliezen van mond/keel/slokdarm/maag/etc. • Aspiratie (olieproduct komt in de longen) • Aspiratie pneumonie (duurt vaak aantal uren om zich te

ontwikkelen) • Benauwdheid/hoesten/koorts

Let op! Benauwdheid en hoesten kunnen soms erg snel ontstaan na aspiratie, waarbij uitwisseling van zuurstof ernstig wordt verstoord en de patiënt te weinig zuurstof krijgt.

EHBO bij intoxicaties

Ingestie van oliën: Wat moeten we doen? 1.

2. (maar niet te veel!)

3. Patiënt periode rechtop, rustige maaginhoud

Ga naar de dokter bij pijn, hoesten, benauwdheid, koorts, zelfs als dat uren later ontstaat

54%

14%

7%

5%

5% 5%

4% 3% 3%

Medicijnen

Medicatie: “One-pill killers” bij kinderen

tricyclische antidepressiva: amitriptyline (Tryptizol, Sarotex) nortriptyline (Nortrilen) effecten: hartritmestoornissen, stimulatie en depressie CZS calciumantagonisten: verapamil, nifedipine, amlodipine effecten: cardiovasculair hypotensie sulfonylurea: glimipiride, tolbutamide effecten: hypoglycemie opiaten: oxycodon (Oxycontin), tramadol (Tramal), morfine (MS Contin, retard), methadon effecten: depressie CZS, ademhalingsdepressie

EHBO bij intoxicaties

Ingestie medicijnen

• laten braken (zelden) • maagspoelen (zelden) Binden toxine in maagdarmkanaal • geactiveerde kool

10 tabletten/kg 1 g poeder/kg

Zo snel mogelijk toedienen (<1-2 uur) Na vloeistof heeft het bijna geen zin AK bindt niet of nauwelijks aan: • metalen • alcoholen • zuren en logen, petroleumproducten Contra-indicaties: • bewustzijnsdaling • inadequate slik- en hoestreflex • afwezigheid maag-darmmotiliteit of obstructie • darmperforatie en recente buikoperatie

Geactiveerde kool – mitsen en maren…

April 2017 Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum

EHBO bij intoxicaties

• Inhalatoir (inademing) Bijvoorbeeld: chloordamp, CO, rook (brand) …

Verwijderen uit besmette omgeving. Denk wel na over eigen veiligheid! Halfzittend of liggend laten rusten om zuurstofconsumptie te

minimaliseren

Bij aanhoudende klachten; raadpleeg Ha

Er zijn stoffen die uitgestelde klachten kunnen geven! (bijv. nitreuze dampen, fosgeen)

Huid en of oogcontact: therapie

Wat moeten we doen? 1. Uittrekken besmette kleding 2. Lenzen verwijderen 3. Spoelen met water: 15-30 minuten 4. Raadpleeg Ha en houd product bij de hand!

Fabeltjes

• Geen water gebruiken om te spoelen (zou het erger maken) • Altijd met overvloedig water spoelen

• Laten braken (vinger in de keel steken) • Zelden en alleen op advies Ha / 112 centralist

• Melk laten drinken • Liever water, en nooit veel! Raadpleeg eerst een arts. Melk alleen bij

hele specifieke producten

• Aan welke symptomen herkent men een vergiftiging • “een vergiftiging” is zo divers; helaas niet aan standaard symtomen

te herkennen

Melk laten drinken?

in het algemeen NIET: • water spoelt de slijmvliezen beter • vertroebeling beeld bij scopie

in specifieke gevallen wél: • Fluorverbindingen (bv tandpasta) • Oxalaatkristallen (bv. Spathiphyllium

planten)

Casuïstiek

Casus 1 Een jonge vrouw van 16 jaar (56 kg) heeft aan haar moeder opgebiecht dat zij net een doosje paracetamol heeft ingenomen. Ze heeft geen klachten. Hoe ernstig zal dit zijn en wat te doen? En als ze zegt dat het gisteren is ingenomen?

Behandeling vanaf 150 mg/kg lichaamsgewicht ( =matige intoxicatie) • braken? • actieve kool • verbindingsspecifiek (antidotum) N- Acetylcysteïne (Fluimucil)

Antidotum Paracetamol

April 2017 Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum

Casus 2 Jongetje van 2 heeft een heel flesje vitamine D druppels ingenomen…. Hoe ernstig zal dit zijn en wat te doen?

Zelden een vergiftiging Let wel op met Vitamine D middelen voor volwassenen. Zeker die vanuit de apotheek!

Casus: Kind van 2 heeft een slokje allesreiniger genomen. Er zijn geen klachten en kind zit 10 minuten na inname al weer rustig te spelen. Wat te doen?

Behandeling NIET doen - braken - maagspoelen - veel drinken

Letten op - temperatuurverhoging - prikkelhoest - kortademigheid (chemische longontsteking)

WEL doen Op huid en ogen: - spoelen met stromend water Na inslikken - slokje water drinken - antischuimvormer

Schoonmaakmiddelen schuimend

Slangenbeten

Adder: Vipera berus

Slangen EHBO - niet doen! tourniquet?

uitzuigen?

uitsnijden?

adrenaline?

bron: BMJ Case reports 2014; doi:10.1136/bcr-2013-202891

Slangen EHBO - wel doen! identificeer slang

ringen verwijderen

druk-immobilisatie

naar ziekenhuis

Protocol Nederlandse adderbeet op www.vergiftigingen.info

vragen?