Efekty przestrzenne w konwergencji polskich podregionówcoin.wne.uw.edu.pl/pwojcik/semmag/04_MRR_Herbst_Wojcik_beamer.pdf · Klasyczna analiza konwergencji beta W uproszczeniu konwergencja

Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski

Efekty przestrzenne w konwergencji

polskich podregionów

Mikoªaj Herbst Piotr Wójcik

EUROREG UW WNE UW

Konferencja Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Budowanie spójno±ci terytorialnej i przeciwdziaªanie

marginalizacji obszarów problemowych

9-10.12.2010 r., Warszawa

Mikoªaj Herbst Piotr Wójcik Efekty przestrzenne w konwergencji polskich podregionów

Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski

Konwergencja typu beta i sigma

Cel analizy

celem analizy jest wery�kacja wyst¦powania konwergencji typu

sigma i typu beta mi¦dzy podregionami w latach 1995�2006,

testowana jest konwergencja absolutna oraz warunkowa �

warunkowana zasobami kapitaªu �zycznego, kapitaªu ludzkiego

oraz wielko±ci¡ miasta centralnego w regionie,

analizujemy tak»e wyst¦powanie efektów przestrzennych i ich

wpªyw na regionalny wzrost.


Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski

Konwergencja typu beta i sigma

Poj¦cia konwergencji beta i sigma

konwergencja sigma oznacza malej¡ce zróznicowanie

dochodu per capita mi¦dzy regionami (krajami),

konwergencja beta oznacza negatywn¡ zale»no±¢ mi¦dzyprzeci¦tn¡ stop¡ wzrostu a pocz¡tkowym dochodem, czylirelatywnie szybszy wzrost w regionach pocz¡tkowobiedniejszych:

absolutna (bezwarunkowa) � regiony pocz¡tkowo biedniejszerozwijaj¡ si¦ szybciej od bogatszych niezale»nie odcharakterystyk strukturalnych,warunkowa � negatywna zale»no±¢ wyst¦puje tylko dlaregionów podobnych pod wzgl¦dem charakterystykstrukturalnych (np. infrastruktura techniczna, kapitaª ludzki).


Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski

Podej±cie klasycznePodej±cie przestrzenneRamy analizyDane

Klasyczna analiza konwergencji beta

W uproszczeniu konwergencja beta analizowana jest z

wykorzystaniem nast¦puj¡cego równania:

∆PKBt = α + βPKBt0 + γXt0 + εt (1)

ujemna warto±¢ β oznacza, »e biedniejsze pocz¡tkowo regiony

rozwijaj¡ si¦ szybciej, co prowadzi do konwergencji,

dodanie do modelu Xt0 (dodatkowych charakterystyk

strukturalnych) oznacza testowanie konwergencji warunkowej.


Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski


Model przestrzennego opó¹nienia (spatial lag model)

uwzgl¦dnianie w modelu tzw. opó¹nie« przestrzennych pozwala

bada¢ wpªyw regionów s¡siedzkich na analizowane zjawisko,

w jednej z najprostszych form dotyczy ono zmiennej

obja±nianej (tu: przeci¦tnego wzrostu PKB):

∆PKBt = α + ρW∆PKBt + βPKBt0 + γXt0 + εt (2)

gdzie W jest tzw. macierz¡ wag przestrzennych, a parametr ρwspóªczynnikiem przestrzennej autoregresji,

W de�niuje relacj¦ mi¦dzy ka»d¡ par¡ regionów (s¡siedztwo),

W∆PKBt mo»na w uproszczeniu interpretowa¢ jako ±redni

wzrost PKB w regionach s¡siaduj¡cych.


Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski


Przestrzenny model Durbina (Spatial Durbin Model, SDM)

Model przestrzenny, który zawiera opó¹nienie przestrzenne zmiennej

zale»nej (tu ∆PKBt) i zmiennych obja±niaj¡cych (tu wektora Xt0):

∆PKBt = α + ρW∆PKBt + βPKBt0 + γXt0 + δWXt0 + εt (3)

gdzie δ zawiera wspóªczynniki przestrzennej regresji opisuj¡ce

przestrzenny wpªyw wybranych charakterystyk regionów

s¡siaduj¡cych na wzrost PKB w analizowanym regionie.


Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski


Ramy analizy

badanie dla podregionów w okresie 1995�2006,

podregiony jednostkami wyª¡cznie do celów stastystycznych �

bez administracji i jakichkolwiek kompetencji,

w 2008 wprowadzono nowe 66 podregionów,

analiza dla 45 podregionów z okresu 2004�2007,

du»e miasta wª¡czone do otaczaj¡cych podregionów

(ostatecznie 39),

okres 1995�2006, a tak»e podziaª na 3 podokresy: 1995�1998,

1998�2002 oraz 2002�2006.


Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski


Dane

generalnie dane z BDR GUS, ale wi¦kszo±¢ zmiennych

niedost¦pna dla podregionów dla caªego okresu,

w 1999 reforma administracyjna � z 49 na 16 województw, w

2004 wprowadzono podregiony (wej±cie do UE) � odt¡d dane

dost¦pne,

PKB przeliczone wstecz do roku 1995, dost¦pne tak»e dane o

populacji,

kapitaª �zyczny � dla 1995 i 1998 przeliczenie na podregiony

ze starych 49 województw na bazie populacji,

zmienne demogra�czne zagregowane z poziomu gmin dla

caªego okresu 1995�2006,


Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski


Dane cd. � wyksztaªcenie wy»sze

najbardziej problematyczne wyksztaªcenie wy»sze � o�cjalne

dane dost¦pne tylko za 2002 (spis powszechny),

warto±ci dla 1995 i 1998 obliczono dla 49 starych województw

na podstawie BBGD, nast¦pnie przeliczone na podregiony,

zmiana mi¦dzy 2002 i 2006 oszacowana w dwóch krokach:

liczba absolwentów studiów wy»szych jako przybli»enieprzyrostu,zaªo»ono pewn¡ mobilno±¢ mi¦dzy regionami � stopy migracjiabsolwentów oszacowane w osobnym badaniu na bazie danychz portalu www.nasza-klasa.pl.


www.nasza-klasa.pl

Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski

Regionalny PKB i jego wzrostWyniki estymacji MNK i SDM

PKB per capita w 2006 (lewy) i ±rednia stopa wzrostu w 1995�2006 (prawy)


Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski


Pocz¡tkowy PKB per capita i ±rednia stopa wzrostu 1995�2006

dywergencja spowodowana dynamicznym rozwojem

najbogatszych regionów (gªównie Warszawa i Pozna«)


Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski


Odchylenie standardowe regionalnego PKB per capita w latach 1995�2006


Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski


Opis szacowanych równa«

zmienna zale»na: stopa wzrostu PKB w odniesieniu do zasobu

siªy roboczej (dane o liczbie zatrudnionych z BDR niespójne w

czasie),

10 ró»nych specy�kacji � 5 szacowanych MNK i 5 z efektami

przestrzennymi (SDM),

specy�kacje 1�3 � warto±ci pocz¡tkowe dla zmiennych

obja±niaj¡cych,

specy�kacje 4 i 5 � zmiana w czasie zmiennych obja±niaj¡cych,


Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski


Wyniki MNK i SDM dla okresu 1995�2006

zmiennaMNK SDM

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

stala -0.252** -0.087 0.389*** 0.171 0.444*** -0.129 -0.288 -0.069 0.054 0.381log(lag PKB) 0.027** 0.009 -0.037** -0.014 -0.041*** 0.027*** 0.01 -0.044*** -0.014 -0.054***lag kapital fizyczny 0.008 0.012 0.001 0.012*lag wyzsze wyksztalcenie 0.152* -0.013 0.15* 0.093lag WDB w rolnictwie -0.06* -0.062**region legnicki/plocki 0.032*** 0.02*** 0.029*** 0.021***miasto powyzej 1,000,000 0.036** 0.048*** 0.026* 0.048***miasto powyzej 500,000 0.017*** 0.012*** 0.02*** 0.015***miasto powyzej 200,000 0.003 0.005 0.001 0.005**d kapital fizyczny 0.352*** 0.269*** 0.382*** 0.28***d wyzsze wyksztalcenie 0.005 0.011 0.011 -0.008d WDB w rolnictwie 0.057 -0.133

splag log(lag PKB) -0.013 0.016 0.047 0.008 0.021splag lag kapital fizyczny 0.025* 0.011splag lag wyzsze wyksztalcenie -0.218 0.064splag lag WDB w rolnictwie 0.124splag region legnicki/plocki 0 0.024splag miasto powyzej 1,000,000 0.005 -0.001splag miasto powyzej 500,000 0.021 0.001splag miasto powyzej 200,000 -0.004 -0.005splag d kapital fizyczny -0.216 -0.139splag d wyzsze wyksztalcenie 0.095** -0.094splag d WDB w rolnictwie 0.522**Rho 0.421* 0.364 0.124 0.501** 0.294

Moran I 0.18 0.17 0.154 0.285 0.207 0.032 0.039 -0.022 0.06 -0.001Moran I odch. std. 2.11** 2.064** 1.881** 3.201*** 2.383*** 0.598 0.69 0.049 0.88 0.257AIC -240.5 -242.9 -260.9 -249.7 -266.2 -239.7 -244.5 -258.9 -255.9 -262.3


Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski


Wyniki MNK i SDM dla okresu 1995�2006 � wnioski

raczej dywergencja ni» konwergencja,

kapitaª ludzki mo»e by¢ ¹ródªem przewagi szybko rosn¡cych

regionów (równanie 2.),

kapitaª ludzki nieistotny, je±li kontrolowana wielko±¢ miasta

centralnego,

dodanie zmiennych dla miast centralnych − > pocz¡tkowy

PKB ujemny i istotny,

warunkowa konwergencja raczej mi¦dzy regionami z miastami

centralnymi podobnej wielko±ci, a nie o podobnym zasobie

kapitaªu ludzkiego,

dla zmian zmiennych obja±niaj¡cych (specy�kacje 4 i 5),

regionalny wzrost zale»y od przyrostu kapitaªu �zycznego, a

nie ludzkiego,

model SDM wskazuje na pewne zale»no±ci przestrzenne.


Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski


Wyniki MNK i SDM dla podokresu 1995�1998

zmiennaMNK SDM

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

stala -0.095 0.269 0.49* -0.221 0.626** 0.367 0.216 0.334 -0.037 1.658***log(lag PKB) 0.013 -0.03 -0.047* 0.024 -0.06** 0.024 -0.02 -0.074*** 0.024 -0.117***lag kapital fizyczny 0.037*** 0.005 0.031** 0.014lag wyzsze wyksztalcenie 0.169 -0.122 0.118 -0.027lag WDB w rolnictwie 0.118* 0.157***region legnicki/plocki 0.03** 0.04*** 0.025** 0.027**miasto powyzej 1,000,000 0.122*** 0.109*** 0.144*** 0.176***miasto powyzej 500,000 0.033*** 0.025** 0.05*** 0.046***miasto powyzej 200,000 0.006 0.003 0.007 0.003d kapital fizyczny -0.118 -0.147 -0.062 0.091d wyzsze wyksztalcenie 0.038 0.03 0.078* 0.014d WDB w rolnictwie -0.14 -0.211**

splag log(log PKB) -0.058 -0.006 0.04 -0.02 -0.038splag lag kapital fizyczny 0.017 -0.025splag lag wyzsze wyksztalcenie -0.2 0.525splag lag WDB w rolnictwie 0.144splag region legnicki/plocki -0.033 -0.015splag miasto powyzej 1,000,000 0.074 0.207***splag miasto powyzej 500,000 0.018 0.073**splag miasto powyzej 200,000 -0.049*** -0.038***splag d kapital fizyczny -0.427** -0.126splag d wyzsze wyksztalcenie 0.233** -0.199**splag d WDB w rolnictwie 0.757***Rho 0.37 0.118 -0.125 0.155 0.099

Moran I 0.195 0.046 0 0.145 0.056 0.028 0.021 0.005 0.003 -0.04Moran I odch. std. 2.305** 0.742 0.265 1.775** 0.845 0.558 0.477 0.328 0.299 -0.142AIC -186.2 -196.6 -211.4 -183.5 -206.3 -187.8 -189.8 -206.7 -186.7 -214.1


Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski



zmiennaMNK SDM

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

stala -0.267 0.259 0.497 0.348 0.581** -0.602 -0.339 -0.575 1.008* 0.214log(lag PKB) 0.026 -0.03 -0.053* -0.032 -0.056** 0.024 -0.051** -0.053** -0.042** -0.045**lag kapital fizyczny 0.012 0.031** 0.019* 0.045***lag wyzsze wyksztalcenie 0.475*** 0.2 0.484*** 0.196lag WDB w rolnictwie -0.175** -0.273***region legnicki/plocki -0.001 -0.018 0.001 -0.011miasto powyzej 1,000,000 -0.005 0.029 -0.057** -0.005miasto powyzej 500,000 0.008 0.018* -0.006 0.004miasto powyzej 200,000 0.011 0.012* 0.009* 0.013***d kapital fizyczny 0.229*** 0.263*** 0.289*** 0.256***d wyzsze wyksztalcenie -0.034 0.001 -0.023 0.004d WDB w rolnictwie -0.013 -0.18*

splag log(log PKB) 0.034 0.078** 0.095** -0.055 0.026splag lag kapital fizyczny 0.016 0.056*splag lag wyzsze wyksztalcenie -0.538** -0.306splag lag WDB w rolnictwie 0.15splag region legnicki/plocki 0.005 0.027splag miasto powyzej 1,000,000 -0.116* -0.083splag miasto powyzej 500,000 -0.02 -0.039*splag miasto powyzej 200,000 0.025* 0.014splag d kapital fizyczny 0.217 0.227splag d wyzsze wyksztalcenie 0.167** 0.074splag d WDB w rolnictwie 0.244*Rho -0.12 0.171 -0.116 -0.209 -0.166

Moran I -0.028 0.157 0.155 -0.062 0.057 -0.019 -0.03 -0.072 -0.011 0.02Moran I odch. std. -0.022 1.889** 1.888** -0.374 0.864 0.072 -0.035 -0.466 0.164 0.476AIC -195.2 -208.1 -209.7 -206.7 -211.5 -191.9 -209.8 -218.3 -205.5 -213.5


Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski



zmiennaMNK SDM

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

stala -0.208* -0.248 -0.051 -0.254** 0.14 -0.655** -0.297 -0.303 -0.716** 0.059log(lag PKB) 0.024** 0.03 0.01 0.027** -0.01 0.021* 0.039 -0.01 0.023** -0.016lag kapital fizyczny 0.011 -0.004 0.007 -0.005lag wyzsze wyksztalcenie -0.347** -0.119 -0.284 0.116lag WDB w rolnictwie -0.033 -0.07region legnicki/plocki 0.06*** 0.058*** 0.061*** 0.054***miasto powyzej 1,000,000 0.029 0.027 0.024 0.034**miasto powyzej 500,000 0.01 0.008 0.013* 0.016***miasto powyzej 200,000 -0.004 -0.002 -0.007* 0d kapital fizyczny 0.175 0.118 0.13 0.161*d wyzsze wyksztalcenie 0.111* -0.007 0.094* -0.058d WDB w rolnictwie -0.081 -0.106**

splag log(lag PKB) 0.046* -0.008 0.038 0.05* 0.015splag lag kapital fizyczny -0.004 0.003splag lag wyzsze wyksztalcenie 0.384 0.409splag lag WDB w rolnictwie 0.191*splag region legnicki/plocki 0.018 0.034splag miasto powyzej 1,000,000 0.001 0.06splag miasto powyzej 500,000 0.015 0.022*splag miasto powyzej 200,000 -0.007 0.003splag d kapital fizyczny 0.329 0.297*splag d wyzsze wyksztalcenie 0.177 -0.018splag d WDB w rolnictwie 0.152Rho -0.065 0.101 -0.353 -0.432 -0.447

Moran I -0.012 0.034 -0.045 -0.116 -0.057 0.018 0.012 -0.045 -0.001 -0.064Moran I odch. std. 0.161 0.652 -0.185 -0.995 -0.313 0.506 0.411 -0.19 0.266 -0.387AIC -210.2 -215.2 -244.3 -212.3 -248.7 -209.6 -208 -237.1 -210.7 -244


Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski


Wyniki MNK i SDM dla podokresów � wnioski

absolutna konwergencja beta nie wyst¦puje w »adnym z

podokresów,

konwergencja warunkowa w latach 1995�1998 i 1998�2002, ale

nie w 2002�2006 (dywergencja),

dwa pierwsze okresy bardzo ró»ne � dynamiczny wzrost vs.

spowolnienie; ró»ne czynniki konwergencji,

1995�1998: konwergencja zwi¡zana z potencjaªem du»ych

miast centralnych; zyskuj¡ tak»e regiony �surowcowe�,

1998�2002: rola du»ych miast znika � pojawia si¦ kapitaª

�zyczny i WDB w rolnictwie (ujemna zale»no±¢),

wzrost bardziej przestrzennie skoncentrowany w czasie

spowolnienia ni» w okresie prosperity � istotny, dodatni wpªyw

pocz¡tkowego PKB per capita w regionach s¡siaduj¡cych.


Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski

Wnioski

regionalne zró»nicowanie dochodu wzrosªo w latach 1995�2006

� dywergencja absolutna,

konwergencja warunkowa dla caªego okresu i dwóch

podokresów � ró»ne czynniki,

brak wpªywu kapitaªu ludzkiego na stopy wzrostu przy

kontrolowaniu wielko±ci miasta centralnego,

szybszy wzrost w regionach pochodn¡ dost¦pu do surowców

naturalnych lub efektów aglomeracyjnych,

ró»nice w dochodzie mi¦dzy regionami z du»ymi miastami a

pozostaªymi rosªy, szczególnie w okresach szybkiego wzrostu,

raczej sªabe efekty przestrzenne wywierane przez du»e

aglomeracje na regiony s¡siaduj¡ce � gªównie w latach

1995�1998.


Wst¦pMetodologia

WynikiWnioski

Pytania???

Dzi¦kuj¦ za uwag¦


Documents

Efekty przestrzenne w konwergencji polskich podregionówcoin.wne.uw.edu.pl/pwojcik/semmag/04_MRR_Herbst_Wojcik_beamer.pdf · Klasyczna analiza konwergencji beta W uproszczeniu konwergencja