24
EL FILIBUSTERISMO Ni Jose Rizal Mga tauhan Simoun o mag aalahas, tagapayo ng kapitan heneral Isagani o Paulita Basilio o Juli o nagaaral ng medisina Kabesang Tales Tandang Selo o ama ni Tales, nabaril ni Tano; o nagalaga kay Basilio (gubat) Tano o anak ni Tales, naging kawal Juli o anak ni Tales Padre Camorra Padre Sibyla o ayaw sa AWK Padre Florentino o amain ni Isagani Padre Fernandez Padre Irene o kaanib ng kabataan sa AWK Makaraig _xy!

El Filibusterismo

Embed Size (px)

Citation preview

EL FILIBUSTERISMONi Jose Rizal

_xy!

Mga tauhan

Simoun mag aalahas, tagapayo ng kapitan heneral Isagani Paulita Basilio Juli nagaaral ng medisina

Kabesang Tales Tandang Selo ama ni Tales, nabaril ni Tano; nagalaga kay Basilio (gubat) Tano anak ni Tales, naging kawal Juli anak ni Tales

Padre Camorra Padre Sibyla ayaw sa AWK Padre Florentino amain ni Isagani Padre Fernandez Padre Irene kaanib ng kabataan sa AWK

Makaraig pinuno ng kilusan ukol sa AWK Sandoval Placido Penitente "tahimik na nagdadalamhati" Juanito Pelaez

Ben Zayb- mamahayag Donya Victorina Don Custodio "buena tinta" Paulita Gomez- pamangkin ni Victorina Hermana Bali- pumunta si Juli kay Camorra Hermana Penchang- pinaglilingkuran ni Juli Ginoong Pasta- tagapayo ng prayle Quiroga- mangangalakal na intsik Ginoong Leeds- nagtatanghal sa perya

Mga Kabanata

Kabanata 1: Sa Itaas ng Kubyerta Kabanata 2: Sa Ilalim ng Kubyerta Kabanata 3: Mga AlamatKabanata 4: Kabesang Tales Kabanata 5: Noche Buena ng Isang Kutsero Kabanata 6: Si Basilio Kabanata 7: Si Simoun Kabanata 8: Maligayang Pasko Kabanata 9: Ang Mga Pilato Kabanata 10: Kayamanan at Karalitaan Kabanata 11: Los Baos Kabanata 12: Placido PenitenteKabanata 13: Klase sa Pisika Kabanata 14: Bahay ng mga Mag-aaral Kabanata 15: Si Ginoong Pasta Kabanata 16: Kapighatian ng Isang Intsik Kabanata 17: Perya sa Quiapo Kabanata 18: Ang Pandaraya Kabanata 19: Ang Mitsa Kabanata 20: Ang Nagpapalagay / Don CustodioKabanata 21: Mga Ayos ng Maynila Kabanata 22: Ang Palabas Kabanata 23: Isang Bangkay Kabanata 24: Mga Pangarap Kabanata 25: Tawanan at Iyakan Kabanata 26: Mga Paskil Kabanata 27: Ang Prayle at ang Estudyante Kabanata 28: Mga Pagkatakot Kabanata 29: Mga Huling Salita ni Kapitan Tiyago Kabanata 30: Si Juli Kabanata 31: Ang Mataas na Kawani Kabanata 32: Ibinunga ng mga Paskin Kabanata 33: Ang Huling Matuwid Kabanata 34: Ang Kasal Kabanata 35: Ang PigingKabanata 36: Mga Kagipitan ni Ben ZaybKabanata 37: Mga Hiwaga Kabanata 38: Kasawiang Palad Kabanata 39: Katapusan

Kabanata 1: Sa Itaas ng Kubyerta umaga ng disyembre, ilog pasig; Bapor Tabo DCustodio, BZayb, Irene, Salvi, Sibyla, Camorra, DVictorina, Simoun pagpapalalim sa ilog: Custodio- itik, Simoun- kanal ayaw ni Victorina sa pato dahil dadami ang balot

Kabanata 2: Sa Ilalim ng Kubyerta pinakita ang paghahati ng lipunan; itaas- maharlika, ibaba- indiyo KapBasilio, Isagani, Basilio Simoun- "Kardinal Moreno" "hindi kami namimili ng alahas dahil di namin kailangan"- Isagani Isagani at Simoun: serbesa vs tubig

Kabanata 3: Mga Alamat Malapad na Bato/Kap ng Barko- tahanan ng mga espiritu, napalitan ng mga tulisan Buwayang Bato/Salvi- intsik na nagdasal kay San Nicholas Donya Geronima/Florentino- matabang babae sa kweba; pang aabuso sa mga kababaihan ng simbahan nabanggit ang pagkapatay ng isang Ibarra 13 ya namutla si Simoun sa kaba- "nahihilo?"

Kabanata 4: Kabesang Tales anak ni Tandang Selo kabesa de baranggay, yumaman pag-aalaga ng bukid: palaging may dalang baril/itak/palakol sa paglilibot nahulog sa kamay ng mga tulisan, nagkaroon ng ransom (500) sinanla ni Juli ang mga hiyas, liban sa isang laket/agnos (mula kay Basilio) pinagdaanan ng agnos/laket: Tiyago > Maria Clara > Ketongin > Basilio > Juli kulang ang tubos, nagsilbi si Juli kay HPenchang

Kabanata 5: Noche Buena ng Isang Kutsero pagdating ni Basilio sa San Diego nahuli ang kutsero dahil wala itong sedula- Sinong prosisyon- imahen ni Metusalem, 3 haring mago, bayani ng mga indiyo bahay lang ni KapBasilio ang may ilaw- nagbebenta si Simoun ng alahas

Kabanata 6: Si Basilio pinuntahan ni Basilio ang puntod ng ina sa gubat inalala ang nangyari 13 y.a. pumunta sa maynila para magbagong buhay (pera ni Ibarra) magpapasagasa sa kalesang lulan ni Tiyago at Tiya Isabel kinupkop si Basilio, pinagtapos ng kolehiyo- San Juan de Letran unang taon- pinagtatawanan, "adsum!" ikalawang taon- syphillis sa mga manok; nanalo sa sabong si Tiyago; bumili ng sapatos at sambalilo ikatlong taon- pinakamatalino sa klase pinalipat sa Ateneo Municipal, kumuha ng medisina pagkatapos magmedisina, papakasal na sila ni Juli

Kabanata 7: Si Simoun nakita ni Basilio na naghuhukay si Simoun ng mga dokumento (gamit ang baston); tinutukan ito ng rebolber umamin ito na siya si Ibarra, isinalaysay ang paglilibot sa mundo upang magpakayaman; bumalik upang pabagsakin ang pamahalaang marumi hindi pinatay ni Simoun si Basilio- maging lider ng kabataan para tumiwalag sa Espanya, "maghanap ng kalayaan"

Kabanata 8: Maligayang Pasko hindi naghimala ang birhen na pinagdasalan ni Juli tumuloy si Juli kay Hermana Penchang napipi si Tandang Selo sa sobrang lungkot

Kabanata 9: Ang Mga Pilato paghuhugas kamay upang di mapahamak Padre Clemente- pari, 'ginawa lang nia ang kanyang trabaho' Hermana Penchang- tao, nainis dahil di marunong magdasal si Juli Tinyente ng Guwardiya Sibil- pamahalaan

Kabanata 10: Kayamanan at Karalitaan dinakip ng mga guwardiya sibil si Tandang Selo dahil hindi matagpuan si Tales nagbenta si Simoun; nakita ang agnos ni Maria Clara nakita ni Tales ang prayle, magsasaka at ang asawa nito; kinuha ni Tales ang rebolber kapalit ng agnos ni MC at sumama sa mga tulisan; agnos = Simoun (yaaay) pinatay ni Tales ang prayle, at ang mag-asawa; sumulat si Tales (sumawsaw sa dugo, lupa sa bibig, pugot ulo, morbid. haha)

Kabanata 11: Los Baos nangaso ang Kapitan Heneral sa Boso-boso nakipaglaro ng baraha sina Sibyla at Irene kasama ang KHeneral; nagpapatalo upang manalo ang Heneral Simoun- brilyante: kawang gawa, kagandahang asal ipinagbawal ang armas de salon; tumutol ang isang Mataas na Kawani- "walang bansa sa daigdig na ipinagbabawal un" Akademya ng Wikang Kastila- panukala ni Isagani na mag-aral ang kabataan ng Kastila; sang-ayon ang Mataas na Kawani; tumutol si Sibyla sabi ni Camorra hinihiling ni Juli na mapakawalan na si Selo- pumayag ang Heneral

Kabanata 12: Placido Penitente "tahimik na nagdadalamhati/naghihirap" ayaw nang mag-aral sa UST- a) bulok na sisteme, b) ayaw sa mga prayle nakasalubong si Juanito Pelaez- kuba; kastila, mayabang *sa probinsya kasama si Camorra- nangharana ng mga babae; Juli- walang alam na Kastila ngunit maganda paglikom ng pera para sa Bantayog ni P Baltazar- ang magbibigay, paniguradong papasa pinalagda si Placido sa kasulatang tutol sa balak ni Makaraig sa AWK ; hindi ito lumagda dahil di pa niya ito nababasa; nahuli sya sa klase :(

Kabanata 13: Klase sa Pisika Padre Millon- una niyang pagtuturo ng pisika unang tinanong si Tadeo (mataba, inaantok)- di nakasagot Placido vs PMillon: salamin- "lahat ng bagay na kumikinang at makintab ay salamin" pinahiya kaya naging 15 ang liban; sumagot ulit kaya naging 25 nagwalk-out na lang si Placido :| haha

Kabanata 14: Bahay ng mga Mag-aaral malaki ang bahay ni Makaraig; Isagani, Sandoval balita: ipagtatanggol sila ni Padre Irene laban sa mga kontra sa AWK kailangan nila ang suporta ni Don Custodio paraan/suhol- a) Pepay- mananayaw o Matea- mananahi b) Ginoong Pasta- abogado pinili si GPasta upang maging marangal ang pamamaraan *haha wtf

Kabanata 15: Si Ginoong Pasta bantog na manananggol; pinuntahan ni Isagani upang sumang ayon sakanila nabigo :( = nagpasya si Pasta na wag makialam dahil maselan ang usapan; "kumilos ayon sa batas" hinangaan ni Pasta ang talino ni Isagani Isagani: Uban- "ang bawat uban ay magiging tinik sa akin," dahil wala siyang nagawa

Kabanata 16: Kapighatian ng Isang Intsik Quiroga- naghandog ng hapunan; tanyag na mga panauhin Timoteo Pelaez- ama ni Juanito *duh haha; sinisi ang intsik sa paghina ng kanyang kita dumating si Simoun upang maningil (9k) inalok- mababawasan ng 2k kung papayag ang intsik na itago ang mga armas na darating; sumangayon ang intsik napagusapan ang ukol sa perya sa Quiapo- yey Mr Leeds!

Kabanata 17: Perya sa Quiapo ang mga tao mula sa hapunan ay pumunta sa kubol ni Leeds masaya si Camorra dahil maraming babae; kinurot si Ben Zayb ng makita si Paulita (kasama si Isagani at DVictorina) pumasok sa isang tindahan na puro tautauhang kahoy "La Prensa Filipina"- bulag ang isang mata, gulo ang buhok, nakalupasay sa lupa, sira na damit "Ang Bayan"- lalaking natatalian ng matibay na tanikala at may sambalilo sa mukha, tila babarilin "lahat ay sa salamin lamang" -BenZayb, sa palabas ni Leeds

Kabanata 18: Ang Pandaraya nagsiyasat si Ben Zayb upang hanapin ang mga salamin (pandaraya ni Leeds); kaso.. epic fail. haha salamangka sa itim na kahon- Imuthis (abo) "Deremof!" -freedom Kwento ni Imuthis- hawig sa nangyari kina Ibarra at Maria Clara "nabuhay akong muli..." -imuthis, maihahantulad kay Simoun "wag, maawa ka" -sigaw ni Salvi dahil OA siya. nahimatay bigla si Salvi (dahil na-gets niya ung Ibarra-Imuthis connection) kinabukasan, pinagbawal ng gobernador ang palabas ni Leeds; kaso fail, dahil pumunta na siya ng Hong Kong

Kabanata 19: Ang Mitsa paglabas ni Placido sa klase- nainis; ibig lumaya nais niyang pumunta ng Hong kong; nagpatulong kay Simoun; nagusap sila hanggang 12 haha Kabesang Andang- ina ni Placido; nangaral sa anak

Kabanata 20: Ang Nagpapalagay / Don Custodio Don Custodio de Salazar y Sanchez de Monteredondo a.k.a. Buena Tinta -'mahusay na manunulat'; galing kay BenZayb aktibong pulitiko; sakanya nakasalalay ang AWK labinlimang araw na sinuri ang panukala; "Eureka!" :))

Kabanata 21: Mga Ayos ng Maynila palabas sa dulaang Variedades; "Les Cloches de Corneville" Ginoong Jouy- namamahala sa operatang Pranses nagdidikit ng mga paskil: Camarroncocido- kastila, anyong pulubi; Tiyo Kiko- gustong maging banyaga ayaw ni Salvi sa palabas dahil masagwa at laban sa moralidad dumating si Simoun, nagbigay panuto- "hudyat ng isang putok", bomba sa bahay ni Tiyago dumating ang mga mag-aaral, liban kay Basilio; sobrang tiket- si Tadeo ang pinasok, iniwan ni Tadeo ang kababayang baguhan sa lungsod (naiwan ito mag-isa) :|

Kabanata 22: Ang Palabas hinintay pa ang KHeneral, kaya matagal bago magsimula ang palabas KHeneral- marcha real nandun si Pepay para akitin si Custodio kasama ni Paulita si Juanito; nagselos si Paulita nang makitang aliw si Isagani sa artista (yiee) Padre Irene- pulis pansimbahan sinang-ayunan ang AWK, ngunit sa ilalim ng UST; sabi ni Irene ay magcelebrate sila umalis ang mag-aaral wala pa sa ikalawang yugto ang operata

Kabanata 23: Isang Bangkay tatlong bangkay Maria Clara- :( ayon sa sulat ni Padre Salvi para kay Padre Irene Tiyago- malapit nang mamatay; sobrang dalamhati dahil kay MC; inaalagaan ni Basilio Simoun- patay ang loob dahil sa nangyari kay MC :( Medicina Legal y Toxicologia ni Dr Mata- binabasa ni Basilio hinimok ni Simoun si Basilio na sumama sa himagsikan; ang hindi kumampi ay papatayin

Kabanata 24: Mga Pangarap pag uusap ni Paulita at Isagani; pagtanaw sa kinabukasan gustong mag-asawa ulit, may gusto si Victorina kay Pelaez; kaso gusto ni Pelaez si Paulita kung matutuloy si Paulita at Isagani, masasarili niya si Pelaez pangarap ni Isagani- pag-unlad para sa bayan; mapayapang pakikipaglaban sa pamamagitan ng pag-aaral

Kabanata 25: Tawanan at Iyakan Panciteria Macanista de Buen Gusto talumpati ni Pecson tungkol sa mga prayle

Kabanata 26: Mga Paskil binasura ang AWK "paskin sa pinto ng pamantasan"- sinisi sa mga mag-aaral pakana ni Simoun pinadala ang mga mag-aaral sa tanggapan ng pamahalaang sibil

Kabanata 27: Ang Prayle at ang Estudyante Padre Fernandez- nirerespeto ni Isagani sa lahat ng prayle; "hindi kami ang may sala" -Isagani parehong may malayang isipan ang dalawa, happy happy talk haha Isagani- dapat tuparin ng mga prayle ang tungkulin nila; di dapat pinipigilan ang pag-aaral at pag-aasam sa kalayaan; walang napala ang bansa sa ilalim ng mga prayle; hindi kasalanan ang pag-aaral, likas sa tao ang maghangad ng karunungan (amen, Isagani!)

Kabanata 28: Mga Pagkatakot sa binyagan- nagpasabog ng pera sa mga bata; inakalang simula na ng himagsikan naninirahan sa isang arabal- 2 d kilalang tao, nabaon ng sandata sa silong ng isang bahay na yari sa tabla; tinangkang habulin upang patayin Ermita- pinaputukang beterano, napagkamalang studyante Dulumbayan- matandang bingi na may alagang baboy; baboy- kinatay, bingi- pinabayaan pagkamatay ni Kapitan Tiyago- "nadakip si Basilio", sabi ni Irene kay Tiyago

Kabanata 29: Mga Huling Salita ni Kapitan Tiyago Padre Irene- pinangasiwaan ang mga kayamanan ni Tiyago; Santo Papa, Santa Clara, Obispo, mag-aaral (pabor sa simbahan); binawi ang 25 na mana kay Basilio pagmumulto ni Tiyago- apyan, salabat, nakasuot ng prak Donya Patrocinio- pagpapataasan ng ihi sa pagkabanal; nais mamatay kinabukasan para malibing siya ng mas dakila

Kabanata 30: Si Juli balita: pagkamatay ni Tiyago; pagkakulong ni Basilio Juli- mag sasadya sa kumbento; di matuloy tuloy nabalitaang si Basilio na lang ang nakabilanggo; ipinatapon na raw ito sa Carolina hinanap ni Juli si Hermana Bali; "humingi ng tulong kay Padre Camorra" umakyat sa simbahan tumalon si Juli, sumigaw si Hermana Bali

Kabanata 31: Ang Mataas na Kawani hindi nabalita ang nangyari kay Juli nakalaya na ang mga studyante- nauna si Makaraig, huli si Isagani binalita ni BenZayb ang pagiging mahabagin ng Kapitan Heneral hindi nakalaya si Basilio; ipinagtanggol ng Mataas na Kawani pinagbintangan si Basilio na gumagamit ng bawal na aklat sa medisina sabi ng Kawani kay KHeneral- "dapat matakot ka sa bayan" KHeneral to Kawani- "wala akong pakialam, hindi sila ang naghalal saakin" umalis na lang ang Kawani Kawani to kutsero- "tandaan mong sa Espanya'y hindi nawalan ng mga pusong tumitibok dahil sayo" (wala sa Espanya ang problema) nagbitiw ang Mataas na Kawani at bumalik sa Espanya

Kabanata 32: Ibinunga ng mga Paskin maraming magulang ang di na nagpa-aral ng mga anak bumagsak sa pagsusulit si Pecson, Tadeo at Pelaez pumasa si Isagani at Sandoval Basilio- hindi pumasa; bilangguan; dinalaw ni Sinong- pagkamatay ni Juli, pagkawala ni Selo pinayo ni BenZayb na bilin ni Simoun ang bahay ni Tiyago na binili ni Timoteo balita- kasal ni Juanito at Paulita sa bahay ni Timoteo; pinamahalaan raw ni Simoun; dalawang araw bago umalis ang Heneral

Kabanata 33: Ang Huling Matuwid araw ng pag-alis ni Simoun nitro-gliserina: granada na pasasabugin; ilalagay sa lampara Basilio- mamumuno sa taong bayan; bahay ni Quiroga- mga sandata lahat ng tutol ay papatayin- "lahat ng duwag walang karapatang mabuhay"

Kabanata 34: Ang Kasal "lumayo ka sa daang Anluwage" -Simoun kay Basilio; bahay ni KTiyago naalala niya ang piging, ang bagong kasal, at si Isagani- nagtungo si Basilio sa bahay ni Tiyago Kapitan Heneral- ninong ng kasal

Kabanata 35: Ang Piging pagdating ng mga bisita, nahuli ang mga mayayaman maraming pumunta dahil inakala nilang ipapamahagi ni Simoun ang kanyang mga alahas Basilio- magbibigay na dapat ng babala sa mga tao sa loob, ngunit dumating si Salvi at Irene; fail Simoun- dala ang ilawan; nakipagusap sa mga bisita lumayo na si Basilio; nakasalubong si Isagani, sinabi ang tungkol sa lampara pumasok si Isagani, nais niang makita si Paulita sa huling pagkakataon papel sa lampara- Mane Thecel Phares, Juan Crisostomo Ibarra joketime lang raw yun patay na si JC, sabi ni Custodio; sabi ni Salvi, totoong sulat ito ni Ibarra *natakot sila "itaas ang mitsa ng ilawan.." -may tumabig sa utusan, kinuha ang lampara, at tumalon sa ilog dala ang ilawan; inakalang magnanakaw *Isagani :(

Kabanata 36: Mga Kagipitan ni Ben Zayb nagmadaling umuwi si BenZayb para isulat ang balita pinuri nia ang mga tao, kinutya ang 'magnanakaw' totoong nangyari- nagtago si Camorra at KHeneral sa ilalim ng mesa ibinalik ang sinulat niya, ayaw ng KHeneral na malamn ng madla ang nangyaring gulo sa kasal Pasig- nasugatan si Camorra sa isang paglusob ng mga tulisan Matanglawin- kabesang Tales

Kabanata 37: Mga Hiwaga natagpuan na ang mga supot ng pulbura sa bahay ni Timoteo "sino ang naglagay ng pulbura?" "sino ang nagnakaw ng lampara?" nagpaalam si Isagani; hindi na bumalik pa sa amain

Kabanata 38: Kasawiang Palad sinugod ni Matanglawin ang lalawigan maraming namatay (marami ring gulo, haha) napilitang magpaputok si Carolino aka Tano (oo, yung anak ni Tales)- "barilin ang mga tulisan" nabaril ni Tano si Tandang Selo :(

Kabanata 39: Katapusan tahanan ni Padre Florentino natakot si Don Tiburcio dahil akala niya siya ung hinahanap, umalis; fail, si Simoun pala ung hinahanap Simoun- dumating na duguan, pagod, malungkot; tumangging magpagamot sa mediko inamin ni Simoun ang lahat sa Padre napagusapan ang Diyos, kalayaan, pamahalaan at kabataan sisindihan na ba ang ilaw?; namatay si Simoun :( tinapon ang kayamanan sa dagat