EL FILIBUSTERISMO (Script: Kabanata: 1-20)

Kabanata 1: Sa Kubyerta

Isang umaga ng Disyembre, ang bapor tabo ay hirap na hirap sa pagsalunga sa

agos ng paliku-likong ilog ng Pasig. Naghahatid ito ng maraming manlalakbay na

patungo sa lalawigan ng Laguna.Totoong mabigat ang bapor, halos mabilog tulad

ng isang tabo na pinaghahanguan ng pangalan nito. Ito ay matatawag na Daong ng

Pamahalaan sapagkat niyari sa ilalim ng pamamahala ng mga Reverendos at

Ilustrisimos. 

Narooron sa ibaba ng kubyerta ang mga mukhang kayumanggi at maitim na buhok,

mga Indio, mga Intsik, at mga mestiso. Samantalang nasa itaas naman ng kubyerta

na naliliman ng lona upang hindi mainitan ng araw ang mga mangilan-ngilan na

manlalakbay na nakasuot ng Europeo, mga prayle, at mga opisyal na naka-upo sa

mga maginhawang silyon at ang nag-iisang ginang na si Doña Victorina.

Kapitan: “Babor!”…..”Estribor!”…

Doña: “Ngunit kapitan, bakit sa dakong iyon pumupunta ang mga hangal na

timonero?”

Kapitan: “ Sapagkat nakapababaw po roon ginang.” (sabay kindat)

Donya: “Bakit mabagal ang takbo? Bakit hindi tulinan?”

Kapitan: “Pagkat baka tayo maglagos sa mga bukiring iyon, ginang.”

Ang iba namang mga kasakay ay naging abala sa paghuhuntahan ng kahit na

naong paksang pumasok sa kanilang isip upang maiwasan ang pakikipag-usap sa

ginang.

Salvi: “Nalalaman mo ba kung ano ang kakayahan ng mga taong dalubhasa sa

agham, Ben Zayb? Hayan sa lalawigan ng Puente del Capricho na ginawa ng isa

naming kapatid. Hindi natapos sapagkat pinintasan ng mga sinasabi mong mga

taong dalubhasa sa agham. Ayon sa pinagbabatayan nilang teorya, ang tulay ay

may kahinaan, di matatag at mapanganib. Tingnan nyo ngayon, nariyan pa rin ang

tulay. Hindi pa nagigiba ng baha at lindol.”

Camorra: “Iyan, putris!. Iyan talaga ang sasabihin ko (sabay suntok sa hangin).

Iyang Puente del Capricho, ang mga taong dalubhasa sa agham. Iyan nga talaga

ang sasabihin ko, padre salvi!.

Salvi: “Ngunit hindi nangangahulugan na wala kang gaanong katuwiran na gaya ni

Padre Camorra. Ang sama ay nasa lawa.”

Dona: “mangyari’y wala ni isa mang maayos na lawa sa kapuluang ito.

Simoun: “Ang lunas ay napakadali. Totoong nagtataka ako kung bakit walang

sinumang nakaisip nito. Ang lunas ay napakadali at walang magugugol na kahit

isang pera Humukay ng isang tuwid na kanal mula sa lawa hanggang Maynila. Sa

madaling sabi, magbukas ng bagong ilog at sarhan ang dating ilog Pasig.

Makatitipid ng lupa. Mapapadali ang paglalakbay. At maiiwasan ang pagbabara ng

buhangin sa ilog.

Ben: “ Isang panukalang Yankee!”

Custodio: “Ipagpaumanhin mo Ginoong Simoun, ang iginagalang kong kaibigan, na

di ka sang-ayunan. Napakalaking salapi ang magugugol. At bukod sa rito maraming

nayon ang masisira.”

Simoun: “Pwes, sumira!”

Custodio: “ At ang salaping ibabayad sa mga manggagawa?”

Simoun: “Hindi kailangang bayaran. Gamitin ang mga bilanggo.”

Custo: “Hindi makasasapat ang mga bilanggo, G. Simoun.”’

Simoun: “Kung ganoon, pakilusin ang buong bayan, matatanda, kabataan at mga

bata. Pagtrabahuin sila ng tatlo, apat, o limang buwan sa halip na labinlimang araw

sa sapilitang paggawa, Papagdalahin sila ng sariling pagkain at kagamitan.”

Custo: “Tingnan ninyo, bago simulan ang mga sawain sa daungan, nagharap ako ng

isang panukalang orihinal, madalin gawin, makabuluhan, at matipid upang linisin

ang putik at buhangin sa gulud-guluran ng lawa. Ngunit hindi tinanggap sa dahilang

hindi ito makapagbibigay….nito!”

Salvi: “Maaari bang malaman ang inyong ang inyong panukala?”

Custo: “Kung walang panganib ay ibig ninyo akong magsalita at kapag mayroon ay

tahimik kayo……Nakakita na ba kayo ng pato?”

Ben: “Palagay ko’y nakapamaril ng mga iyan sa lawa.”

Custo: “Hindi ang patong bundok ang ibig kong tukuyin. Ang tinutukoy ko ay mga

itik na inaalagaan sa Pateros at Pasig. Alam mo ba ang ipinapakain sa mga ito?”

Camorra: “ Mga suso, mga susong maliliit! Hindi mo kailangang maging Indio upang

malaman yan! Kailangan mo lang gamitin ang iyong mga mata!”

Custo: “Tama, maliliit na suso! At alam nyo ba saan nakukuha ang mga ito?...Kung

matagal kang namalagi sa lalawigan, tulad ko, malalaman mong nakukuha nag mga

iyon sa gulud-gulurang kahalo ng mga buhangin.”

Camorra: “ At ang inyong panukala?”

Custo: “ Iyan ang tutukuyin ko. Pipilitin ko ang mga baying magkakanugnog at

malapit sa gulud-guluran ng buhangin na mag-alaga ng mga itik. Makikita nyo kung

paano magpapalalim sa gulud-guluran ng mga buhangin ang mga itik. Sisisirin nila

ang mga suso. Iyan ang panukala ko.”

Ben: “Mapapahintulutan ba ninyong sumulat ako ng lathalain ukol ditto? Kakaunti

an gang nag-iisip sa baying ito.”

Donya: “Ngunit, Don Custodio. Kung ang lahat ay mag-aalaga ng itik, dadami ang

balut! Hu! Nakakadiri! Bayaan na lamang ninyong matuyo ang gulud-guluran.”

Kabanata 2: Sa Ilalim ng Kubyerta

Tagpuan: Sa isang bapor na nagngangalang Tabo. Kakikitaan ang bapor ng iba’t

ibang uri ng tao. May mayayaman, mahihirap, kawani ng pamahalaan at iba pa.ang

bapor ay patungong Laguna mula Maynila. Ilan sa mga lulan ng bapor ay ang mga

prayle, si Isagani, ang mamamahayag na si Ben Zayb, si Donya Victorina, isang

mag-aalahas na nagngangalang Simoun, at si Basilio. Sa ilalim ng kubyerta ng

bapor makikitang naguusap si Isagani, Basilio at Kapitan Basilio.

Kapt. Basilio: Kamusta na si Kapitan Tiyago?

Basilio: Tulad ng dait, ayaw paring magpagamot ni Kapitan Tiyago.

Kapt. Basilio: (pailing na sumagot) Noong mga bata pa kami nila Kapitan Tiago, wala

pa ang droga na iyan. Hindi ko rin lubos maisip kung saan ba nagmula ng

masamang gamot na iyan.

Isagani: Mawalang galang na po, ngunit ang opyo ay isang uri po ng halaman. Ito ay

hindi isang gamot na katutuklas pa lamang, at hindi rin isang halamanng katutubo

pa lang sa ganitong kapanahunan, hindi ba, Basilio?

Basilio: Sang-ayon ako sa sinabi mo kaibigan. (palihim na napangiti sa sinabi ng

kasama)

Kapt. Basilio: Sa pagkakatanda ko, mayroon ngang opyo noon. Tama meron nga!

Ngunit ito’y hindi gaanong napapansin dahil abala nag marami sa pag-aaral. Maiba

ako, kamusta na nga pala ang itinatatag ninyong Akademya ng Wikang Kastila?

Basilio: Handa na po ang lahat. May mga guro na po at handa na ring pumasok ang

mga mag-aaral.

Kapt. Basilio: Mabuti kung ganoon. Sana’y magtagumpay kayo sa inyong plano .

Paano, mauna na ako sa inyo. Kailingan ko ng pumunta sa itaas. Maiwan ko na

kayo.

(Pag-alis ni Kapitan Basilio ay siya naming pagdatinng ng mag-aalahas na sa

Simoun.)

Simoun: Magandang araw sa inyo. Basilio, ikaw ba ay pauwi na at magbabakasyon?

Basilio: Ganoon na nga po G. Simoun.

Simoun: at sino naman ang iyong kasama? Kababayan mo ba siya?

Basilio: Hindi po Ginoo, ngunit magkalapit lamang ang aming bayan. Bakit Ginoo,

hindi pa po ba kayo nakakarating sa bayan nila?

Simoun: Sadyang hindi ako nagtutungo sa mga lalawigan dahil ang mga tao doo’y

hindi naman bumibili ng mga alahas, sa aking palagay ay dahil sa mahihirap ang

mga tao doon.

Isagani: Sadyang hindi lamang kami bumibili nang mga gamit na hindi naman

naming kailangan.

Basilio: Ipagpaumanhin ninyo G. Simoun, kami’y mauuna na sa inyo. Ang tiyo ng

aking kasama ay naghihintay na sa amin doon sa may dakong hulihan.

Kabanata 3: Mga Alamat

Custo: “ Saan ka nagtatago? Himdi mo nakita ang pinakamainam na tanawin sa

paglalakbay!”

Simoun: “Ay, naku, marami na akong nakitang mga ilog at mga tanawin. At ngayon

ang may kabuluhan na lang sa akin ay ang mga alamat.”

Kapitan: “Ang Pasig ay may ilang alamat. Nariyan ang malapad na Batumbuhay

noon bago pa man dumating ang mga Kastila at diumano’y tinitirhan ng mga

espiritu. Subalit nang mawala ang pamahiing iyon at tampalasanin, ito ay naging

pugad ng mga tulisan. Mayroon pang isan alamat, ang tungkol sa kwento ni Donya

Geronima. Ikukwento ito sa inyo ni Padre Florentino.”

Flor: “Noong unang panahon ay may mag-aaral na nangakong magpapakasal sa

kanyang dalagang kababayan. Subalit ang mag-aaralk ay nakalimot at ang dalaga’y

naghihintay habang lumilipas ang panahon. Hanggang sa mabalitaan ng dalaga na

naging arsobispo na ng Maynila ang kanyang hinihintay at dahil sa ang kanyang

pangako ay mahirap ng mangyari, nagpagawa ang arsobispo ng kweba para sa

kanya. Dito sya nanirahan hangga’t mamatay at ditto na rin siya inilibing.”

Ben: “Napakagandang alamat! Isusulat ko iyan! Napakasentimental!”

Simoun: “Ano sa palagay mo Padre Salvi? Hindi ba’t mas mainam na inilagay ng

kanyang kamahalan si Donya Geronima sa beateryo, halimbawa gaya ng sa Sta.

Clara, sa halip na bigyan siya ng isang kweba?...Dahil hindi pagiging maginoo ang

pagbibigay ng tahanang bato sa isang binigo ang pag-asa. Higit na mabuti pa siguro

kung ikulong siya sa Sta. Clara at dalawin na lamang ng paminsan-minsan. Ano sa

palagay ninyo? Kayo na humalili sa arsopbispo. Ano sa ang gagawin nyo kung

mangyaring sa inyo ito mangyari?

Salvi: “Ah Hindi ko mahahatulan na di dapat hatulan ang ugali ng arsobispo at

pagsasayang lamang ng oras ang pag-iisip sa mangyayari. Ngunit dahil sa pinag-

uusapan natin ay mga alamat, hindi nyo dapat limutin ang nauukol na milagro ni

San Nicolas na pinakamaganda at pinakatotoo na marahil ay hindi pa naririnig ni

Ginoong Simoun. Tila noong unang panahon nag ilog, ganoon din ang lawa, ay

pinaninirahan ng mga malalaki at masisibang buwaya na tinataob ang mga Bangka

sa pamamagitan ng pagpalo lamang ng buntot. Isang araw, may isang demonyo na

nag-anyonh buwaya ang nagpataob sa Bangka ng isang intsik. Sa takot ng intsik,

nanalangin sya kay San Nicolas. Dininig naman ng Santo ang panalangin ng intsik

at ginawang bato ang buwaya.”

Ben: “Kahanga-hanga, talagang kahanga-hangang alamat! Papasok na pala tayo sa

lawa. Kapitan, saan dyan sa lawa napatay ang isang nagngangalang Geuvarra –

Navarra – Ibarra?”

Kapitan: “Tumingin kayo roon. Ayon sa mga kawal na tumugis kay Ibarra, nang

malapit na syang masukol ay tumalon sya mula sa Bangka at sumisid nang mahigit

dalawang milya. Nang lumitaw ang kanyang ulo ay itinataguyod siya ng mga bala

hanggang sa makita nila na pumula ang tubig dahil sa dugo. Hustong labintatlong

taon na ang nakakaraan ng mangyari iyon.”

Ben: “Kung gayon ang kanyang bangkay?”

Sibyla: “Nakasama na sa kanyang ama. Hindi ba’t isa rin syang pilibustero, Padre

Salvi?”

Ben: “Yan ang masasabi kong murang paglilibing, ha, Padre Camorra?”(nakatawa)

Camorra: “ Lagi ko ngang nasasabi, na hindi mo maaasahang ang pilibustero ay

magkakaroon ng marangal na libing.” (habang tumatawa din)

Ben: “ Anong nangyayari sa iyo Ginoong Simoun? Huwag ninyong sabihin na kayo

ay maysakit?! Kayo na datihang manlalakbay, mahihilo sa ganitong paglalakbay

lamang?”

Kapitan: “Kailangan ninyong malaman, na ang paglalakbay sa ilog na ito ay hindi

dapat maliitin. Ang lawang ito ay higit na malakisa alin mang lawa sa Switzerland o

lahat ng lawa sa Espanya pagsama-samahin man. Nakakita na ako nang mga sanay

na mandaragat na nangahilo dito.”

Kabanata 4: Kabesang Tales

Selo: “Magtimpi! Mas gugugol ka sa isang taong paghihintay sa usapin kaysa

magbayd ka ng sampung taon sa mga paring dayuhan. Hmm! Marahil ay babayaran

ka naman nila ng mga misa. Isipin mo na lamang na natalo ang tatlumpong piso mo

sa sugal. O kaya’y nahulog sa ilog at kinain ng mga buwaya.”

Masagana ang naging ani at naibenta sa mabuting halaga. Nakapagpagawa na ng

bahay na gawa sa tabla na siyang pinapangarap ng pamilya ni Tales. Itinaas muli ng

mga prayle ang buwis sa iba’t ibang kadahilanan. Binayaran na lamang ni Tales ang

buwis upang maka-iwas sa gulo.

Selo: “Magtimpi! Isipin mo na lang na lumaki ang buwaya!”

Nang unti-unting bumuti ang pamumuhay nila Tales any inatasan siya bilang

pangunahing maniningil ng buwis sa baryon g kanyang mga kababayan. Tinawag

na rin siyang Kabesang Tales. Upang maiwasan ang di pag-uunawaan sa mga

prayle ay nag-aabono na lamang siya mula sa sariling lukbutan kapg kinukulang

ang kanyang nakokolekta.

Selo: “Magtimpi! Isipin mo na lamang na nagsidatingan ang mga kamag-anak ng

mga buwaya.”

Pingarap ng mag-ama ang papag-aralin ang talong anak ni Kabesan Tales sa

susunod na taon. Subalit hindi na dumating ang susunod nation at itinaas na naman

ang buwis sa lupa hanggang umabot sa dalawang daan ito. Tumutol na si Kabesang

Tales at nagreklamo na hindi na niya kayang bayran ang ganoon ka taas na halaga.

Binalaan siya ng mga prayle na kapag hindi nakapagbayad ayibang tao ang

paglilinangin ng kanyang lupain dahil marami ang may interes sa lupain na nag-

aabang lang. 

Akala ni Kabesang Tales ay nagbibiro lang ang mga ito subalit hindi pala, katunayan

ay bumanggit siya ng isa sa mga utusan na hahalili kung sakali. Ang kaawa-awang

si Tales ay namutla at para niyang nakita ang kanyang asawa’t anak na

naghihingalo. Naalala niya ang pagtullo ng kanyang pawis sa lupain; nakita nya ang

kanyang sarili na nagsasaka sa kainitan ng araw habang ang mga prayle ay

nakasakay sa mga karwaheng sinusundan pa ng mga alipin ng kanyang kapalit.

Hindi siya makapapayag na angkinin nito ang kanyang lupaing pinaghirapan. Sa

galit ni Kabesang Tales ay siya ay naghimagsik. Tumanggi siyang magbayad kahit

ni isang pera hangga’t hindi nakapaghaharap ng malinaw na dokumento na ito nga

ay sa mga prayle. Ng walang maipakitang mga dokumento ang mga prayle ay

nakarating sa korte ang kaso.

Tales:

“Napaglingkuran at pinaglilingkuran ko ang hari sa pamamagitan ng aking salapi at

lakas. Ngayon nama’y hihingi ako sa kanya ng katarungan at kailangan ay ibigay

niya ito sa akin.”

Sa kasamaang palad ay naubos ang kanyang pera sa pagbabayad sa mga

mapagsamantalang abogado, eskribano, ahente at mga opisyal. Pinanigan ng

hukom ang mga prayle dahil na rin sa katigasan ng ulo ni Tales. Ang kanyang anak

na si Tano ay nahirang na magkawal. Makalipas ang anim na buwan ang

nanbalitaang siya ay ipinadala sa Carolinas. Tatlong araw na hindi lumabas si Tales

sa kanilang bahay. Nang lumabas ito ay may bitbit na baril. Sa takot ng mga tao na

siya ay my balak patayin, pinag-utos ng kapitan heneral na ipagbawal ang

pagdadala ng baril. Isinuko naman ni Tales ang kanyang baril ngunit pinalitan

naman ito ng mahaban itak. Isang gabi habang nagbabantay si Tales sa kanyang

lupain, nabihag siya ng mga tulisan at humingi ng limandaang piso kapalit ng buhay

nito.

Napagpasyahan ni Juli na ipagbili lahat ng kanyang mga alahas maliban sa laket na

may brilyante at Esmeralda na bigay ni Basilio sa kanya subalit hindi pa rin ito

nakaabot ng limandaan. Walang nagawa si Juli kundi ang magpa-alipin na lamang

sa isang matandang mayaman para lamang makuha ang kinakailangang salapi.

Inalala ni Juli ang kanyang sasapitin kinabukasan bilangn isang utusan at ang

sasabihin ni Basilio. Wala syang magawa kundi ang manalangin sa birhen na

gumawa ng milagro. Nakatulugan na nya ang isiping iyon dahil na rin siguro sa

dalamhati at pagod.

Kabanata 5: Noche Buena ng isang kutsero

Kutsero: “Noong kapanahunan ng mga Santo, walang maraming guardia civil

pagkat kung may nang-aapi ay hindi mabubuhay ng ganyan katagal ang mga taon

iyan. (sabay turo sa mga imahe) Wala talagang guardia civil noon. Kung mayroon,

ang maitim na lalaking iyon ay hindi makasasabay sa dalawang Kastila sapagkat

mabibilibid siya.”….”Kung makakawala lamang ang paa ni Haring Bernardo, ibibigay

ko sa kanya nag aking mga kabayo, magpapa-alipin at magpapakamatay ako sa

kanya dahil siys ang magtatanggol sa atin laban sa mga guardia civil.”

Kapitan: “Areglado Ginoong Simoun. Pupunta kami sa Tiyano upang makita ang

iyong mga alahas.”

Alperes: “Pupunta rin ako. Kailangan ko ng relo ngunit napakarami kong inaasikaso.

Kung maikukuha mo ako ng isa Kapitan Basilio.” (sabay bigay ng pera kay Kapitan)

Kapitan: “Hayaan ninyo na maging pamasko ko na ito. (tinanggihan ang pera)

Bueno, maaari nating pag-usapan iyan pagkatapos.”

Kura:

“Ako rin, gusto ko ng isang pares ng hikaw na mataas na uri. Mamaya na rin natin

pag-usapan pagkatos.”

Kapitan: “Huwag kang mag-alala padre.”

Tumuloy na sa bahay ni Kapitan Tiyago si Basilio at nakipamalita kay Kapitan

Tiyago.

Tiyago:

“Isang kasama natin ang namatay. Ang matandang lalaki na katiwala natin sa

gubat. Namatay ito sa katandaan. Ayaw pumayag ng kura ng pangmahirap na misa

dahil mayaman naman daw ang kanyang panginoon. 

Basilio: “Wala ba kayong magandang maibabalita sa akin? Nawawalan ako ng gana

sa aking mga naririnig. May balita ba kayo tungkol sa Sapang?”

Sinabi ng matanda ang tungkol sa pagkabihag ni Kabesang Tales. Hindi umimik si

Basilio at nag-isip ng malalim hanggang sa nawalan na nga sya ng ganang kumain.

Kabanata 6: Si Basilio

Basilio: Inay, matagal ko na pong hindi nadadalaw ang iyong puntod. Naaalala ko pa

kung anong klasing trahedya ang nangyari sa atin noon. Buti nalang ay nakilala ko

si K. Tiyago sa Maynila…

Ang Nakaraan…

K.Tiyago: Basilio, papatirahin kita sa amin at pag-aaralin sa San Juan De Letran.

Basilio: Maraming salamat po. Mag-aaral po ako ng mabuti upang bayad sa iyong

kabutihan K.Tiyago.

Basilio: (nagsasalaysay) Lumipat ako sa Ateneo dahil mas maganda ang trato nila

sa mga estudyante.

Sa eskwelahan…

Propesor: Aba, Basilio. Napakagaling mo. Pagbutihin mo yan at magiging magaling

kang doctor baling araw.

Basilio: Opo. Makakapagtapos na rin po ako ng medisina.

Nagsasalaysay si Basilio…

Basilio: Kapag nakatapos ako, papakasalan ko si Huli. Inay, sana nandito ka at

nakikita mo ang katuparan ng aking mga pangarap…

Kabanata 7: Si Simoun

Tagpuan: Bisperas ng Pasko ngunit si Basilio ay lulan ng isang kalesa patungo sa

bahay ni Kapitan Tiago sa bayan ng San Diego . Inabutan nila sa daanan ang

prusisyon ng iba’t ibang santo. Si Kapitan Tiago ang tumulong kay Basilio upang

makapagaral ng medisina. Sa tuwing uuwi sa Basilio sa San Diego , lagi niyang

binibisita ang libingan ng kanyang ina. Ngunit isang gabi, isang di inaasahang

sikreto anng nalaman ni Basilio.

Basilio: Si G. Simoun! Ngunit anong ginagawa niya dito sa libingan ng aking ina?

(Isang pagbabalik tanaw ang nangyari kay Basilio: Sa paghabol niya sa kanyang ina

noon, may labingtatlong taon na ang nakakalipas, isang lalaking nagngangalang

Crisostomo Ibarra ang inabutan niya sa gitna ng gubat. Dito’y pinakiusapan siya

nito na tulungang sunugun ang bangkay ng isang di niya kilalang lalaki.)

Basilio: May maitutulong po ba ako sa inyo, G. Simoun?

(Gulat na liningon ni Simoun ang tinig.)

Simoun: Anong ginagawa mo sa gubat na ito?          

Basilio: Kung inyo pong magugunita, sa mismong pook ding ito tayo nagtagpo may

labing tatlong taon na ang nakakaraan. Kayo po ang naghandog sa akin ng isang

pakikiramay, at kung hindi ako nagkakamali, kayo si Crisostomo Ibarra. Si G. Ibarra,

na sa pagkakaalam ng lahat ay patay na!

(Kinasa ang rebolber at itinutok kay Basilio.)

Simoun: Isang nakmamatay na lihim ang iyong nalaman. Isang lihim na maaari

mong ikapahamak. Hindi mo ba naisip na dahil ditto ay maaari kang masawi sa

aking kamay?

Basilio: Iba ang pagkakakilala ko sa inyo G. Simoun.

Simoun: Ang pagkakatuklas mong ito sa aking lihim ay isang malaking banta sa

akin. Ang maaaring pagkakabunyag nito ang sisira sa plano ko! Sa plano kong

paghihiganti! Sa plano kong matagal ko nang pinaghandaan!

Basilio: G. Simoun! Noo’y hinatulan kayong filibustero at dahil doo’y kayo’y

napakulong, muli ba ninyo itong hahayaang mangyari?

Simoun: Walang ibang nakakaalam nito maliban sa ating dalawa. At kung

mawawala ka sa aking landas ay mananatili itong isang lihim. Madaling palabasin

na napatay ka ng mga tulisan sa loob ng gubat na ito.

Basilio: Kung gayon ay nagkamali pala ako ng pagkakakilala sa inyo.

Simoun: Totoong ako’y naparito may labing tatlong taon na ang nakakaraan, upang

dakilain ang isang kaibigan na inilaan ang buhay para ipaglaban ang karapatan ng

mga Pilipino laban sa mga mapang-api. At ngayo’y nagbalik ako upang ipagaptuloy

ang kanyang nasimulan. Hindi ko akalaing ang lason na naiwan ay lubusan ng

kumalat sa lipunan! At ang mga kabataan! Wala ng ginawa kundi sumunod! Magpa-

alipin! Hindi pinakikinggan!

Basilio: Hindi G. Simoun! Kung hindi dahil sa pag-aaral ng mga kabataan ng wikang

Kastila ay hindi tayo pakikinggan ng pamahalaan. At ang wikang ito ang

magbubuklod ng tuluyan sa mga Pilipino.

Simoun: Isang pagkakamali!Hindi kailanman ito magiging wikang pambansa!

Aanhin natin ang wikang ito? Itatago lamang ng huwad na wiakng ito ang ating mga

karapatan! Ang ating mga pagkatao!

 Basilio: G. Simoun, mali ang inyong iniisip.

Simoun: Sa simula pa lamang, akin nang nasaksihan ang inyong lupon. Ang mga

kabataang naghahangad na itatag ang Akademya. Ilang bese ko na ring tinangkang

lapitan si Macaraig, o si Isagani, upang ihayag sa inyo ang mga pagkakamali ng

inyong binabalak, ngunit alam kong hindi kayo makikinig at inyo lamang iisipin na

ako’y nasisiraan ng bait. Ngunit, narito na sa akin ang pagkakataon. Hahayaan

kitang mabuhay, Basilio. Kahit na alanm kong ang nakataya ditto ay ang katuparan

ng aking mga plano . Hahayaan kitang mabuhay, sumama ka sa akin, sabya nating

isakatuparan ang aking mga plano laban sa mga mapang-api!

Basilio: Salamat sa pagtitiwala G. Simoun, ngunit ako man ay may mga pangarap

din. Gusto kong makapagtapos. Gusto kong maging isang ganap na duktor.

Simoun: at ano ang iyong mapapala kung ikaw ay makakapagtapos? Makikita mo

bang masaya ang iyong bayan? Makikita mo bang malaya ang mga tao? At ano, iyo

na lamang bang hahayaan ang iyong ina at kapatid na mabulok sa ilalim ng lupa na

tinatapakan ng mga taong siya mismong pumatay sa kanila?

Basilio: Ano ang nais ninyong gawin ko G. Simoun? Kayak o bang silang iapglaban

gayong ako mismo ay wala! Isa lamang akong hamak na estudyante, wala sa

buhay. Hindi maaaring hukayin ang aking ina at iharap sa hukuman ang kanyanng

bangkay at pagkatapos ay mangbintang nang kung sino-sinong kastila.

Simoun: At kung ibibigay ko sa’yo ang aking tulong?

Basilio: G. Simoun, magbaba man ng hatol ang mga hukom, wala na sinag

magagawa. Hindi na kayang ibalik ng kanilang mga pasya ang buhay ng aking ina

at kapatid. Hayaan na natin silang matahimik. Wala rin naman akong mapapala sa

aking paghihiganti.

Simoun: Pareho lamang tayo ng karanasan Basilio. Ganyan din ako noon.

Ipinagwalang bahala ko ang lahat. Ngunit, sa pagwawalang bahala na ito, ikaw pa

ang masama! Ikaw pa ang kanilang kamumuhian!

Basilio: Ako pa ang kanilang kamumuhian sa kabila ng mga ginawa nila sa akin?

Simuon: Natural lamang sa tao na magalit sa kanyang nasaktan. Lumalalim na ang

gabi. Bumalik ka na sa inyo. Basilio, hindi ko hinihiling na iyong itago ang aking

lihim, dahi kahit ihayag mo iti’y tiyak kong hindi ka nila paniniwalaan. Gayon nam,

kkung sakaling magbago ang iyong isip, hanapin mo lamang ang aking bahay sa

may Escolta.

(Pagkatapos nito ay umalis ng payapa si Basilio. Nanatili si Simoun a kanyang

kinatatayuan.)

Simoun: Tama kaya ang aking ginawa? Bahala na! mamatay anng mahihina at

matira nag mga malalakas! Kaunting pagtitiis na lang, malapit na akong

magtagumpay. Kaunting tiis na lang.

Kabanata 8: Maligayang Pasko

H.Penchang: Huli pwede ka ng magsimula bukas.

Huli: Pero pasko po bukas.

H.Pechang: Kung ganoon, ibalik mo na lamang ang perang pinahiram ko sa iyo.

Huli: Sige po. Pupunta po ako ulit ditto bukas.

Araw ng Pasko..

Huli: Lolo, aalis nap o ako. Maligayang pasko po.. (paalis na ng bahay)

Malungkot si Tandanag Selo, napipi siya.

Kabanata 9: Ang Mga Pilato

Babae: Hay, nalaman mo na bang napipi si Tandang Selo.

Babae2: Ay, oo. Kawawa naman siya.

May dalang baril si Tales. Hinahabol ng Alperes at ng mga gwardiya sibil.

Tales: Lupa ko ito! Walang maipakitang mga papeles ang mga prayle na sila ang

may-ari. Nasaan ang pruweba niyo? Akin ito. Hinding hindi ako magbabayad.

Alperes: Matigas ka talaga Tales!

Dumating ang mga tulisan at dinukot si Tales..

Tales: Saan niyo ako dadalhin?

Tulisan: Sumama ka na lang! Kailangan kang tubusan ng iyong kaanak para

makauwi.

Huli: Babayaran ko na po. Pakawalan niyo po ang aking ama.

Samantala, sa bahay ni Hermana Penchang.

H.Penchang: Huli, tuturuan kita magbasa at magdasal. Aralin mo ang mga librong

iyan. Humiling ka na matubos mo ang iyong ama.

Huli: Opo, maraming salamat po.

H.Penchang: Dapat lagi kang nagbabasa ng mga dasal para biyayaan ka ng Diyos.

Bumisita si Basilio..

Huli: Basilio, nandito ka pala

Basilio: Kamusta ka na dito?

Huli: Ayos lang naman ako.

Basilio: Hayaan mo, nag-iipon ako para mabayaran ang utang mo kay H.Penchang.

Huli: Salamat Basilio.

Kabanata 10: Kayamanan at Karalitaan

Simoun: Kabesang Tales narito ako para magbenta ng mga alahas.

Tales: Pasensya ka na ngunit wala akong pera.

Simoun: Ayos lang po yon. Ipapakita ko na lamang sa inyo ang aking rebolber.

Sinang: Magkano po yung kwintas? Napakaganda naman nito.

Simoun: Para sa iyo, ibigay ko sa murang halaga.

Sinang: Salamat.

Nakita ni Simoun ang alahas ni Maria Clara na bigay ni Basilio kay huli..

Simoun: Napakagandang kwintas! Saan galing ito?

Tales: Sa anak ko ito.

Sinoun: Ahh, ganoon ba? Ipagpapalit ko an gang kahit anong brilanteng

magustuhan mo, kaalit ng kwintas na iyan.

Tales: Hindi po pwede Ginoong Simoun. Sa anak ko po ito. Pasensya nap o.

Simoun: Ayos lang po iyong. Sige po. Matutulog na po ako.

Umalis si Simoun..

Tales: Kailangan kong gumanti sa mga prayle para sa aking anak…

Pagkagising ni Simoun.

Simoun: Nasaan na ang rebolber ko? Ano ito? Isang liham galing kay Tales.

Ito ang kwintas kapalit ng rebolber.

KABANATA 11

Mangangaso dapat yung kapitan hen. Pero dahil sa natatakot siyang mapahiya pag

wala siyang napatay, ay mas ginusto na niyang umuwi nalang. Bumalik sila sa Los

Banos

Kap Hen: mabuti pa ang mga pangasuhan sa Espanya! Napakaganda! Samantalang

ang nandito sa Pilipinas ay pawang walang kwenta!

2nd scene: Nasa bahay sila ng Kap. Hen.  Naglalaro ng baraha si Padre SIBYLA,

CAMORRA, AT IRENE ATA NG KAP.

Kap. Hen: hahaha! Talagang napaka bait saakin ng tadhana! Sineswerte talaga ako!

(habang nagsasaya ung kap. Nagtitinginan si IRENE at SIBYLA dahil ang totoo ay

pinagbibigyan nila ang kap.)

Sa SALAS ay nandun si DON CUSTODIO, PADRE FERNANDEZ at isang KAWANI

(nagkwekwentuhan sila)

Tapos sa TABI nun.. andun sina Simoun at Ben Zayb na masayang nagbbibilyar

(humahalakhak)

Padre Camorra: ABA! Akala niyo ata, namumulot ako ng pera! Nagagalit na ang

mga Indio sa pagbabayad ng buwis,” (tapos AALIS siya)

Kap. Hen.: Simoun, halika’t sumali ka saamin.

Simoun: Mga ginoo, gawin nating mas mainam ang larong ito. Kapalit ng aking mga

Hiyas,ang mga pangako niyo sa pagkakawanggawa, pananalangin, at kabaitan.

Ikaw P. SIBYLA ay limang araw kakalimutan ang pagkakawang gawa, karalitaan, at

pagkamasurin, ikaw naman P. IRENE ay liliutin ang kalinisan ng ugali, ang

pagkamaunawain, at ipa ba. At ang sainyo naman ho Kap., ay ang paguutos ng

pagbabaril sa isang bihag habang pinaghahatid-hatiran.

P. IRENE: Ngunit G. Simoun, ano ang mapapala ninyo sa mga panalo ng kabaitan sa

bunganga, at mga buhay ng tao, ang pagpapatapon at ang mga pagpatay?

Simoun: A! Marami! Ako’y sawa na sa karirinig ng mga kabutihan at hangad ko’y

maipon lahat ng nakakalat sa daigdig, mailagay sa isang sako upang itapon sa

dagat kahit nag awing pabigat ay ang akong mga brilyante. Lipulin ang masama at

linisin ang bayan!

P. Irene: ah, ika’y may galit sa poot sa mga tulisan di po ba?

Simoun: Wala sa mga tulisan sabundok ang sama kundi nasa tulisan sa loob ng

bayan at mga lungsod.

P. SIbyla: hindi ba’t may nagpanukala na gawing paaralan ang mga sabungan? Pero

merong tumutol dahil nagbabayad daw ng apatnaraan at limampung libong piso

ang nagpapasabong ng wakng kahirap-hirap.

Kap: Isasara ang mga paaralan para pasugalan? Magbibitiw na muna ako! May

binabalak ako ukol diyan.

(may magbabanggit tungkol sa AKADEMIYA NG WIKANG KASTILA)

P. Sibyla: tsk! Yun ay isang tahimik na pag-aalsa.

Simoun: kahina-hinalang kahilingan.

Kawani: BABANGGITIN NIYA ANG TUNGKOL KAY HULO AT SA KANYANG INGKONG.

P. Camorra: SInasabi ko na ngaang mayroon akong bagay na dapat sabihin sa

Heneral kaya narito ako… upang katigan ang pakiusap ng batang iyon.

Kap: palayain ang matanda. Hindi nila masasabing hindi ako marunong maawa.

Kabanata 12

JUANITO,PLACIDO,ISAGANI,PAULITA,HERMANA,PADRE MILLON

Tauhan1: Hindi ba’t si Placido yun?

Tauhan2: Alam niyo ba kung san siya nag-aaral?

Tauhan3: Ang balita ko nag-aaral yan sa UST e… at nasa ikaapat na taon na siya ng

Bachiller en Artes.

Tauhan1: Yan ang pinakamatalinong estudyante ni padre Valerio.

(naglalakad si Placido tas dadating si Juanito Pelaez tas tatapikin yung likod ni

Placido na ikinainis ni Placido.. May ibubulong si Juanito kay Palcido tapos tatawa

siya)

Juanito: Wala siyang magagawa. Isang utos lang ay maipabibilanggo ang ama,

asawa o kapatid. Napakatanga niyang si Basilio! Aanhin niya ang isang babaeng

walang pera at isang alila napakasungit nita ngunit maganda balang araw ay

matutulad din siya sa iba. (tatawa)

Juanito: Ano kasi yung tinuro kahapon? Ang tagal naman kasing walang klase e!

Placido! Magbayad ka nga ng tatlong piso! O apat na piso na! may pera ka naman

pala e!

(tas dadating si Paulita Gomez—FAITH tas dadating din si Isagani—shob..babatiin ni

isagani si paulita..)

Tadeo: Ang ganda naman niya! Sabihin niyo nalang sa propesor na may sakit ako,

susundan ko lamang ang napakagandang babaeng yon!

(may lalapit na estudyante)

Estudyante: pirmahan mo ito agad, ito ay isang protesta sa kahilingan nila makaraig

sa pagpapatayo ng Akademya ng wikang Kastila.

Tadeo: Di ko maaring pirmahan yan.. Hindi ako maaring pumirma sa anu mang

hindi ko nauunawaan at ayoko ring labanan si Makaraig.

(tas papasok na si Placido)

Padre Millon: wala kang galang! Magbabayad ka rin sakin!

Kabanata 13

Scene: may natutulog na estudyante sa klase ni padre Millon (Mangi)

P. Millon: Hindi mo alam ang leksyon ano?! TAMAD!

(tas tumayo si Mangi)

Estudyante: Ang salamin ay anu mang makinis na bagay sa ibabaw na ginawa

upang Makita ang anumang Makita nag iharap ditto. Nahahati ito sa dalawa,

salaaming metal at salaaming bubog.

P. Millon: kung ika’y bibigyan ng kaputol na kahoy at masisinagan ng larawan ng

mga bagay na ilalagay sa harap, saang bahagi mo ilalagay ang bawat isa?

Estudyante: Marahil ay sa bandang itaas!

P. Millon:Ang layo ng sagot mo!

Juanito: (pabulong) ang salaaming kamagong kasama ng salaming kahoy!

(tas tatawa ung buong klase)

P. Millon: Ikaw Placido, hindi kita tinatanong ngunit ibig mong sagipin ang iba.

Tumayo ka’t ikaw ang sumagot sa aking mga katanungan.

(tas magsagutan na lang kayo nun)

P. Millon: Mas mainam ang tawag sa iyo na Placidong bulong! Labinlimang araw na

liban! Isa pa at magbabakasyon ka na!

Placido: ngunit apat na araw pa lang akong liban.

P. Millon: Sa tuwing liliban ka ngisang araw, lima ang katumbas. Ilang ba ang limang

makalima?

Placido: Dalawampu’t lima po

PM: 3 beses pa lamang kitang nahuli.Ilan ang talong lima?

PP: labing lima po.

PM: kapag lumiban ka pa ng isa ay lalabag ka na. Mamarkahan pa kita ng isang

guhit dahil di mo alam ang leksyon ngayon.

PP: alaisin niyo na lahat ng marka ko sa araw na ito!

PM: ABA! At bakit?!

PP: hindi ko po maisip kung pano ang wala rito ay makapag uulat ng leksyon.

PM: hindi ba pwedeng liban sa klase pero alam ang leksyon?

(tas Ihahagis ni placido (jeco) yung libro sa harap ng guro

PP: sige! Ilagay mo na ang lahat ng guhit na gusto mo! din a ko makatiis! (galit)

(tas magwawalkout si Placido)

Kabanata 14

Tagpuan: Sa bahay ni Macaraig nagtipon-tipon ang mga estudyanteng kasama sa

grupo na naghahangad mapatayo ang Akademya ng Wikang Kastila. Ilan sa mga ito

ay si Sandoval, ang estudyanteng mahilig manalumpati, si Isagani, ang makata, si

Pecson, na puro pag-aalinlangan, at si Pelaez,ang anak ng isang Kastilang

mangangalakal.  Hinihintay na lamang nila ang pagdating ni Macaraig upang ibalita

sa kanila ang tungkol sa akademya. Nag-uusap ang mga mag-aaral kung sa palagay

ba nila ay papayagan ng mga prayle ang kanilang mga mungkahi. Tanging si

Pecson lamang ang nag-iisip ng negatibo sa grupo. Nasa gitna ng paguusap anng

mga mag-aaral ng dumating si Macaraig dala ang isang magandang balita.

Macaraig: Kaninang umaga ay nakipagkita ako kay Padre Irene, at nabanggit niya

sa akin na sa Los Banos daw pinag-usapan ang lahat. Ang lahat daw ay tutol. Ngunit

hinayaan na nila na ang Kataas-taasang Lupon ng Paaralang Primarya ang mag-

desisyon.

Pecson: Ngunit hindi naman kumikilos ang lupong iyan!

Macaraig: Yan din ang aking sinabi kay Padre Irene. Ang sabi niya’y si Don Custodio,

isang sangguni ngn lupon ang magdedesisyon.

Pecson: Papaano kung laban sa atin ang desisyon?

Macaraig: Sinabi ko ri iyan kay Padre Irene at ang sabi niya sa akin ay ganiti,

“Malaki na ang atin tinamo, nagawa na natin na ang ating kahilingan ay maiumang

sa isang kapasyahan.” Sinabi ni Padre Irene na kung tayo’y makikipagkilala kay Don

Custodio ay magagawa nating hilingin ang kanyang pagsang-ayon.

Sandoval: Sa papaanong paraan naman tayo makikipagkilala sa kanya?

Macaraig: Dalawang paraan ang sinabi sa akin ni Parde Irene.

Pecson: Ang intsik na si Quiroga!

Sandoval: Ang mananayaw na si Pepay!

Isagani: Tignan pa natin ang isang paraan. Maaari naming si G. Pasta an gating

lapitan.

Sandoval: Ang abugadong hinihingian ng payo ni Don Custodio?

Isagani: Oo, siya nga. Isa siyang kamag-aral ng aking amain. Ang problema lang ay

kung papaano natin siya lalapitan upang pakiusapan si Don Custodio na paburan

tayo.

Macaraig: hindi ba’t si G. Pasta ay may kalaguyong isang mananahi.

Isagani: Wala na bang ibang paraan bukod sa paghahandog ng kanilang mga

kalaguyo?

Pelaez: Huwag ka na ngang maarte! Isipin mo na lang ang kaginhawaang

magagawa noon. Kilala ko ang babae, si Matea.

Isagani: Hindi naman siguro masama kung atin munang susubukan ang mga

paraang hindi mahalay tignan. Kakausapin ko si G. Pasta. Kung ako’y hindi

magtatagumpay, tsaka natin gawin ang ibang paraan.

Macaraig: Marahil ay tama si Isagani. Kung gayoon, hintayin natin ang resulta ng

pakikipag-usap niya kay G. Pasta.

Kabanata 15

(dumating si isagani sa opisina ni ginoong pasta)

G. Pasta: Kumusta na ang iyong amain?

Isagani: Maayos naman po ang kanyang kalagayan.

G. Pasta: Ah.. ganoon ba?

Isagani: Naparito ho ako para makiusap po sa inyo na mamagitan sa aming panig.

Kung sakaling sumangguni sa inyo si Don Custodio. Kayo po ay lubos naming

pinagkakatiwalaan.

G. Pasta: Ayaw ko makialam sa ganyang mga usapan! Oo, nangunguna ako sa pag

ibig sa lupang sinilangan at naghahangad ng pagunlad ngunit di ganoon kadali

sumuong. Maselan ang aking kalagayan. Marami akong ari arian. Kailangan ko ang

ibayong pag iingat.

Isagani: Di po naming hangad na ilagay kayo sa kagipitan. Kahit n kakaunti lamang

po ang aking nalalaman sa maga batas at mga pagpapasya sa ating bayan,

ipinagpapalagay ko di masamang makiisa sa mga adhikain ng pamahalaan at

sikaping siya’y maalinsunod mabuti. Isa lamang po ang aming layunin, nagkakaiba

lamang sa pamamaraan.

G. Pasta: Kahanga hangang kasagutan. Ngunit ako’y di nyo pa rin mapapapayag.

Binata: Isantabi mo na lang ang hakbang na iyan sapagkat yan ay sadyang

mapanganib. Ang maipapayo ko ay pabayaan mo na lang gumawa ang

pamahalaan.

Kabanata 16

(maraming kagalang galang na tao ang pumapasok sa tahanan ni quiroga)

Quiroga: Tuloy. Tuloy. Pumasok kayo sa aking napakagandang tahanan.

T. Pelaez: Dahil sa mga Intsik n iyan kaya ako nalugi sa aking negosyo.(galit)

Walang kwenta ang kanyang mga palamuti sa tahanan. Di ito nababagay sa kanya

(dumating si Simoun.kinausap nito si Quiroga)

Simoun: Nasaan na ang siyam na libong piso na iyong inutang?

Q: Wala na akong pera. Nalulugi na ako.

S: Babawasan ko ito kung papayag ka na itago ang mga armas na dumating. Wag

ka magalala. Ililipat ito kapag mayroong pagsisiyasat na nagaganap.

Q: Sige. Papayag ako.

(naguusap sila Padre Camorra at Ben Zayb tungkol kay Mr. Leeds)

Ben Zayb: Nabalitaan nyo ba ang ulong nagsasalita ni Mr. Leeds?

Padre Camorra: Oo naman. Kung inyong gugustuhin ay maaari natin itong

puntahan.

(nagpasya sila Don Custodio, Padre Salvi, Camorra, Irene, Ben Zayb at Juanito

Pelaez na pumunta sa Quiapo para panuorin ang ulong nagsasalita)

Kabanata 17

Padre Camorra: Kay ganda ng mga kababaihan dito! Kailan kaya ako magiging kura

rito sa Quiapo?(kinurot si Ben Zayb)

Ben Zayb: Aray!

PC: Ang ganda ng dalagang iyon! (nakita si Paulita Gomez)

(naglalakad sina Paulita Gomez, Isagani, at  Donya Victorina)

PC: Sobrang ganda talaga!

(pagkatapos nito ay pumasok sila sa isang tindahan ng mga eskultor)

PC: Kamukha ni Ben Zayb ang isang iyon oh!

Ben Zayb: Kamukha mo naman ang isang iyon. Sino naman ang kamukha ng

larawang ito?(may ituturo na larawan)

PC: “La Prensa Filipina!” Ito naman ay “Ang Bayan ng Abaka”

Don Custodio: Ang mga Indio ay may kakayahan din sa paglililok.

PC: Nasaan nga pala si Simoun? Putris! Natakot ata pagbayarin natin sa palabas ni

Mr. Leeds!

BZ: Baka nama’y nangangambang mapatunayan na may daya ang palabas.

Makikita nyo pawing mga salamin lamang at ilusyon ang lahat.

Kabanata 18

Mr. Leeds: Pumasok kayo sa aking tanghalan. Makikita niyo rito ang ulong

nagsasalita ng pawing katotohanan.

Ben Zayb: Nasaan kaya ang mga salamin?

(umupo na ang lahat at nagsimula na ang palabas)

(dumating si Mr. Leeds na may dalang kahon)

Mr. Leeds: Ito ay galing Ehipto. Natagpuan ko ito sa piramide ni Khufu. Ito ay may

lamang abo at isang kapirasong papel. Sa pagbigkas ng mga salitang nasa papel ay

mabubuhay ang esfinghe.

Tauhan 1: Amoy bangkay!

Tauhan 2: Amoy apatnapung dantaon!

Ben Zayb: Amoy simbahan! :D

Mr. Leeds: Deremof!

(nabuhay ang esfinghe)

Imuthis: Ipinanganak ako sa panahon ni Amasis. Galing ako sa paglalakbay sa

Gresya, Assyria, at Persia. Sa pagdaan ko sa Babylonia ay nakatuklas ako ng isang

lihim. Sa takot nila na ibunyag ko ang kanilang lihim ay kinasangkapan nila ang

banal na batang saserdote.

Mr. Leeds: Paano ka ipinahamak ng batang saserdote?

Imuthis: Umibig ako sa anak ng isang saserdote. Ang batang saserdote ng Abydos

ay umibig din dito. Gumawa ito ng kaguluhan at ako ang idiniin na may kasalanan.

Ikinulong ako ngunit tumakas at nagpunta sa lawa ng Moeris pero doon ay pinatay

ako. Sa kabilang buhay ay nasaksihan ko ang paghahalay ng batang saserdote sa

aking minamahal! Gaganti ako! Humanda siya!

Padre Salvi: Mahabag ka! (nahimatay)

(naging abo ulit si Imuthis. Nagkaglo ang lahat ng tao)

Don Custodio: Dapat ipagbawal ang tanghalang ito.

Ben Zayb: Lalo na kung hindi ito ginagamitan ng salamin.

(kinabukasan ay sumulat si Ben Zayb ng kasulatan ukol sa mahika na naging

dahilan ng pagpapasara ng tanghalan)

Kabanata 19

Placido: Nakakasar na talaga! Hinding hindi na ako babalik doon! Sinusumpa ko na

ang pag-aaral!

(taspos nakita niya si Don Custodio at Sibyla)

P: e kung ihulog ko kaya tong mga to sa ilog?! Panira talaga ng araw oh!

(tas umuwi na siya)

Kabesang Andang: bakit andito ka na? hindi ba’t may kalase ka pa?

P: hindi na ko papasok!pinahiya ako sa harap ng buong klase!

KA: pero anak, nangako ako sa iyong ama na pagtatapusin kitang abogasya.. anon

a lamang ang sasabhin ko sa kanya kapag kami’y nagkita?

P: Nay, lalabas muna ako saglit.

P: tatalon na lang ako sa dagat manunulisan bago ako bumalik sa pamantansan.

(nakita niya si simoun)

P: G. Simoun, maari mo ba akogn matulungang makarating sa Hongkong?

Simoun: halika’t samahan mo muna ako sa kaly iris.

(tas pupunta sila sa kastilyero)

S: ang mga pulbura?

Kastilyero: nasa mga sako.

S: ang mga bomba?

K: nakahanda na ang lahat.

S: mabuti, lumalakd kayo ngayon ding gabi at makipag usap sa tinyente sabihin

ninyo ang kabesa at sasagot siya ng tales.

K: bakit po? Mayroon po bang bagong mangyayari?

S: OO, mangyayari sa loob ng linggong papasok.

K: subalit hindi pa handa ang distrito.. akala ko’y hihintayin hanggang kwaresma.

S: hindi na natin sila kakailanganin.. kapag ipinag paliban pa ay marahil paaty na si

Maria Clara.

(umalis na ulit si S at P)

Pumunta na sila sa bahay ni Simoun.Tapos pagkaraan ng 2 oras, umalis si Placido.

Simoun:Sandali na lamang at magkikita na tayo.Himagsikan ang naglayo saiyo

saakin.. Himagsikan din ang maglalapit satin. Nasaakin na ang tagumapay.. hindi na

ako maaring umurong..(tas natulog na si Simoun) Tas nakauwi na rin nun si Placido.

P: Nay ako’y papasok na, ako na ang ang bahala sa pamamanhikan upang hindi ka

na maabala.

Kabanata 20

Tauhan1: Anon na nga ba yung nangyari sa pagpasya sa Akademya ng Wikang

Kastila?

Tauhan2: ang alam ko, si Don Custodio de Salazar y sanchez ydemonteredondo ang

magpapasya tungkol dito.

Tauhan1: sino ba yun?

Tauhan2: siya ay ang tinatawag na BUENA TINTA. Nagging isang nilalang siya na

aktibo sa pamahalaan.. Tumira pa nag siya ng panandalian sa Europa upang

magpagamot, pero dahil sa hindi siya napapansin roon gaya ng atensyon na meron

siya dito sa ating bansa, ay mas pinili niyang umuwi na lamang.

(papasok si Don Custodio)

DC: mga indio nga naman. Tsk tsk.. wala nang ginawang maayos at kahanga

hanga! Walang angking talino ang mga Indio n adapt ipagmalaki dahil pag ganon,

siguradong masasawi lamang sila.

(nasa silid ni DC ang mga tauhan, kausap ang mga pulis)

DC: wag na nating pagdamitin ang mga bilanggo ats a halip ay magbahag na lang

sila para makatipid!

Kawal: tama nga ho. Napaka galing ng inyong panukala!

(nasa silid siya)

DC: ano ba yan.. anong aggwin ko? Paubos na ang aking oras sa pagpapasya..

kailangang ko na itong mapagdesisyunan!

(nakita niya ang isang libro)

DC:ah! Napakagaling ko talaga! ANG AKING PAGPAPASYA AY NATAPOS NA!!!!!