liburuakmusikanobedadeak

www.elkar.com 2008ko udazkena, 13. zenbakia

BenitoLertxundimirotza kantari

Kolaborazioak:Iñigo Lamarca, Begoña del Teso, Javier Muguruza, Jasone Osoro

DE VIAJELa Caminata Maravillosa, al corazón del Atlas

DE VIAJELa Caminata Maravillosa, al corazón del Atlas

BenitoLertxundimirotza kantari

Kolaborazioak:Iñigo Lamarca, Begoña del Teso, Javier Muguruza, Jasone Osoro

ekaina bukaera arteko promozioa

Ikasturte hasiera,aukera berriak

Irailean oporrak amaitu eta berriro ikasturteko erritmoariekiteko unea iristen da. Liburu dendetan ere ikasketei loturi-ko salerosketa giroa nagusitzen da, oporraldiaren ondoren-go kemenez proiektu berriei ekiteko ilusioarekin batera.

Egitasmo berrien artean azpimarratzekoa da Euskaltzaindiaeta Elkar Fundazioaren artean izenpetutako lankidetzahitzarmena. Akordioaren ondorioz Euskaltzaindiaren liburuekapalategi berezia izango dute dendetan, euskal gaien sekziobarruan kokatua. Hizkuntza akademiarekin lotutako hitzarmenak,etorkizunean Elkar argitaletxea eta Euskaltziandiaren artekokoedizio egitasmoak burutzea ere aurreikusten du.

Eskola liburuen orduaIkasturte hasierako giroari dagokio-

nez, liburu dendetan bi liburu motamugitzen dira batez ere sasoi honetan:ikasleen testuliburuak, eta hizkuntzaeskoletan eskatzen direnak. Biak dira,nolabait, derrigortutako erosketak etahorregatik inoiz baino beharrezkoagobihurtzen da liburuzale profesionalarenlaguntza. Testuliburuak erostea errazada lana adituaren esku utziz gero.

Eskolaratuko diren hizkuntza eskole-tako ikasleek ere, zerbitzu eta aukerarikonenak aurkituko dituzte elkaren. Dendasare osoan topa daitezke hizkuntzak ikas-teko metodoak; ingeles, frantses edo ale-maneraz idatzitako literatura, aldiz, Do-nostiako bidaia eta hizkuntzetan espezial-dutako dendan, Iruñeko Larraona hiribi-dekoan eta Bilboko zazpikaleko dendaneskura daiteke.

Nuevo curso, nuevas oportunidades

Acaba el verano, y entramos de lleno en el ritmo delnuevo curso escolar. Para las librerías es la época del librode texto, pero también la de embarcarse en nuevos proyec-tos aprovechando las energías y la ilusión renovadas envacaciones.

Entre los nuevos proyectos hay que destacar el acuerdode colaboración f irmado entre Euskaltzaindia y laFundación Elkar, por el que los libros de la academia de lalengua vasca dispondrán de espacio propio en las libreríaselkar. El acuerdo prevé, además, futuras publicaciones encoedición entre la editorial Elkar y Euskaltzaindia.

Libros para estudiarAl comienzo del curso son dos

tipos de libros los que cobran prota-gonismo en las librerías, los libros detexto y los requeridos en las acade-mias y escuelas de idiomas. Laspublicaciones son infinitas y el servi-cio del profesional es más necesarioque nunca. Hacerse con los libros detexto es fácil con la ayuda del librero.

Cualquier librería elkar ofrece unaamplia gama de métodos y materialcomplementario para el aprendizajede idiomas. También la literatura enlenguas extranjeras tiene reservadoun espacio en elkar, adquiriendo unespecial protagonismo en las libreríasde Fermín Calbetón 21 de Donostia,Avda. Larraona de Iruñea o la reciéninaugurada sección en la librería

elkar del Casco Viejo de Bilbao.

3

SARRERA

ARRASATEErdikokale 14 943 79 78 29

BAIONAArsenal plaza 559 59 35 14

BERGARAIbargarai 12 943 76 40 50

BILBOLicenciado Poza 1494 443 47 08

Iparragirre 2694 424 02 28

Zamudioko atariaZazpikale94 416 14 50

DONOSTIAFermin Calbeton 21943 42 00 80

Fermin Calbeton 30943 42 26 96

Bergara 6943 42 63 50

GASTEIZSan Prudencio 7945 14 45 01

Apraiztarrak 1Campus945 14 16 70

HERNANIKale Nagusia 30943 55 15 37

IRUÑEAComedias 14 948 22 41 67

Larraona z/g Golem eraikina948 17 55 38

TOLOSAArostegieta z/g 943 67 35 33

IRUNColon pasealekua 8 943 63 17 26

Kontseilu editorialaEli Betelu eta Mikel ArrizabalagaL.G./D.L. SS-598/06

Azala: Juantxo Egaña elka

r M

EG

AD

EN

DA

K

Benito Lertxundiren disko berriaurriaren 16rako helduko da, “Itsasoulu zolia”. Bitartean ezagun egin da

Mirotzak kantua, Orioko arraunlariekinbatera grabatua eta dagoeneko oriotarMirotzen ereserki bihurtua. Hantxe, miro-tzen habian, elkartu gara kantariarekin.

Orioko arraunlari elkartean egin duguhitzordua. Zer da hau guztia zuretzat?

Herri honen izaeraren ondorio da guztihau. Haurtzaroan, itsas adar honetan arraunhotsa entzuten nuenean, nondik ote zetorrenbila ibiltzen nintzen. Ikusten nituenean trai-neruak arraunean, indarrean eta jenioz, zer-bait handia, inportantea gertatzen ari zelairuditzen zitzaidan. Geroztik erabat baldin-tzatuta nator herri honen nolabaiteko norta-sun eta tradizio horrekin: harrobi hori,arraun egiteko zaletasun hori... herri honenkultura berezi bat da. Elkarte hau niretzakohaurtzaroko bihotzaren pausaleku da.Egunero zerbait bizkorra arnasten duthemen. Oso pilpilean jartzen nau.

Nolakoa da Benito Lertxundiren egunarrunt bat?

Nahikoa berdintsuak izaten dira. Goizean jai-kitzen naizenean egunkariak begiratu eta luzake-ta batzuk egiten ditut. Eguerdi partean, bazkalaurretik, lan pixka bat egiten dut. Ondoren baz-kaldu, kafetxo bat hartu, paseoan kilometrobatzuk egin eta berriro ekiten diot lanari.

Ilunabarrean gustatzen zait santuario honetarabueltatxo bat egitea. Egunerokotasun hori askogustatzen zait.

Errutinazko bizimodua sormenerako ona da?Egunerokotasunean lasai, patxadan gaudene-

an egoera sereno bat adierazten du, estimulubeharrik ez duzula, ongi zaudela zaudenmoduan. Eta hori oso emankorra da.

40 urtetik gora daramazu kantagintzan.Bitarte horretan askok utzi dute, berriak etorridira. Zer esango zenioke hasi berri bati?

Esan beharko nioke, egiten dakien hori hobe-tzen jarraitzeko, ez sartzeko edozer gauzetan.Zer dakizu egiten, zer dago hurbilen zure ahal-menetatik, hori jorra ezazu, hobetu ezazu, etaea nora eramaten zaituen.

Baina, ni ez naiz aholku zalea, zeren kontura-tzen naiz kantu munduan, guk maisu bezalaikusten dugun jende hori guztia, autodidaktaizan dela. Oso inportantea da bakoitzak beresena erabiltzea bere bidea egiteko; hortik atera-tzen dira etekinak, eta azkenean, urte asko egindituzten garaian horiek dira besteendako ere-duak.

Ba al dator erreleborik?Nik uste jende asko dabilela ikasten eta saia-

tzen, taldeak behintzat sortzen dira, kantari soi-lak ere badaude. Baina gurea bezalako herribatean, beste hizkuntzen ondoan beti egoeramenperatuan, sena edo izaera asko murriztudenean, zerbait transmititu nahi duen kantaririkloratzea zaila da; ez dira baldintzarik hoberenak.

Nola nahi ere 40 urtetik gorako kantagintzadagoeneko errealitate bat da eta izaten jarraitu-ko du. Izango ditu gorabeherak, oraindik ez datradizio luzeegia eskolak eta abar sortzeko,

baina gutxien espero duzunean ager daitekekantari pila bat gauza politak eginez.

Disko berria ere Elkar-en atera duzu.Gu hasi ginenean kantuak produzitu egiten

genituen baina ez genuen industria bururik etakonturatu ginen industria kultura zuen jendea-rekin estabilitatea bilatu behar genuela.Niretzako beti oso inportantea izan da egon-kortasun bat egotea, konfidantza egotea,aspaldiko ezagutza baten ondorioz dagoenoinarri bat; gauzak egin eta jakin gauza horiekze bidetatik joango diren.

Zure jarraitzaile askok ez dituzte letrak uler-tzen baina hala ere maite dituzte zure kantuak.

Urte askotan ibili nintzen hemendik kanpo-ko kontzertuetan, nire kabuz esplikazio batzuk

“Entzuleak ere badira kantuaren sortzaile, formaematen ari dira kantuei,bakoitza bere irudimen etaadimenetik.”

4

MUSIKA

BENITO LERTXUNDI MIROTZA KANTARI

5

MUSIKA

emanez, baina beti nuen sentsazioa ekitaldihoriek ez zirela Euskal Herrian bezala gerta-tzen, eta soluzio bat bilatu behar nuen.

Behin, Madrileko Udaletxeko PPko kulturzinegotziak -nire oso jarraitzailea omen zen-,nahi izan zuen Casa de Campon egin zutenareto berri bat nik inauguratzea. Pentsatunuen zerbait egitea: itzulpenak prestatu geni-tuen, fondoko musika batzuk atera genituengai bakoitzarentzat eta aktriz batek errezitatuegin zituen testuak. Eta soluzioa izan zen!Jendea malkoak xukatzen ikusten nuen. Zenbataldiz hasi nintzen txalopean kantuz... komuni-kazioa egina zegoen!

Geroztik, hemendik kanpo letren itzulpenakbanatzen ditut.

Beraz, inportantea da letrak ulertzea.Gure kasuan bai. Letra anglosajoiekin berdin

du, badirudi metabolizatuta dugula, nahiz etaez ulertu musikalitatearen poetikaren barruansartzen dela sonido hori dena. Hungarierazedo euskaraz baldin badator ez da berdin.

Dena den, askotan esan didate “ze pena ezdizudala ulertzen, bestela!”, eta nik esaten diet,igual gehiago gozatzen dutela horrela.Entzuleak ere badira kantuaren sortzaile, etabere erara forma ematen ari dira kantuei,bakoitza bere irudimen eta adimenetik.

Kantuek zuk sortu ondoren beren bizitzaegiten dutela esan izan duzu. Zure zein kantu-ren bideak harritu zaitu gehien?

Kantu askok sortu didate harridura ikusiz zeistorio sortu dituzten gero.

Behin batean, neska batek kontatu zigun beregurasoek neure kontzertu batean ezagutu zutelaelkar; neska hori bera amaren barruan zela,Benitoren kontzertu batera joan zirela sortzekoazen haurrak musika hori entzun zezan; eta orainbera, alaba, haurdun geratu berri, Benitorenkontzertura etorri. Horrelakoak entzunda txun-dituta geratzen zara!

Kantu bakoitza da esperientzia bat, bidetxobat, pentsatzen duzu agian egunen batean zen-bait jendek ezpainetan ibiliko duela, eta horiserioa da. Egina daukazunean kontzertuetaraeramaten duzu grabaketara eraman bainolehenago, eta zuzenean aldatzen ari zara kan-tua, egiten ari da, forma hartzen ari da.Lagundu behar diozu hazten umetxo bati beza-la. Eta gero umeak bezala ospa egiten du.

“Elkarte hau niretzako,haurtzaroko bihotzarenpausaleku da. Egunero zer-bait bizkorra arnasten dutnik hemen.”

Benito Lertxundiren disko berria urrian helduko da.Diskoaren aurkezpenerako Pako Aristi idazleakelkarrizketa luze eta mamitsua egin dio. Kantu be-rriak banan-bana xehatu dituzte hizketaldi luzean,baita beste hainbat gai lasai jorratu ere. Elkarrizketahorren pasarte batzuk dira ondoko hauek.

ITSASOA“...itsas zabalari begira ez dakit zer pasatzenden, baina sentimenduen pausaleku bezalaikusten dut. Bestalde, Ama baten dei ixil batbezala da. Ez da kasualitatea, agian, bizitzarinerbioa berak eman izana. (...) agian itsasoa

berbera gara. Horregatik, ez jakinean, hurbil-du nahi izaten dugu bere altzora.”

KANTUAREN ETA KANTARIAREN FUNTZIOA “Kantariak ez du inongo konpromisoetanegon behar, aske izan behar du. Kantariari be-rari aterako zaio bere lanbidearekin bere kon-tzientzia. Hori da gizarteak jaso behar duenemaitzarik hoberena eta aberasgarriena.”

ANIMATZAILE KULTURALAK“Euskal Herrian ez dago benetako bokaziokulturala duen animadore jendea; udaletxeek

eta benetan interesa baldin badute, pentsa-tzen baldin badute gauza kulturalak, herria-rentzako onak direla, behar bada pentsatubeharko lukete animadore kultural batzuekin.”

BELAUNALDI TRANSMISIOA“Lehen aldikoz Iparraldean hasi nintzen ikus-ten duela 15 bat urte, hiru belaunaldi tokiberean nire kantuak ezagutzen eta berandua-go Hegoaldean; horrek esan nahi du, beharbada, nire emaitzak belaunaldien arteko trans-misioa oso erraz egiten duela eta horrek askopoztutzen nau.

“Itsas ulu zolia” disko berria kalean urriaren 16tik aurrera

Benito Lertxundi mira al mar en su nuevo disco

El cantautor oriotarra Benito Lertxundi publicanuevo disco que llega a las tiendas a partir demediados de octubre. Diez canciones componenItsas ulu zolia, (algo así como “Sonoro gemido del

mar”); dos de ellas, Mirotzak y Kantuz, a buenseguro habrán alcanzado el éxito para cuando sepublique el disco. Mirotzak (Aguiluchos) es el temaque el cantautor ha querido ofrecer a sus amigosdel mundo del remo y en concreto a los remeros deOrio, que han participado en la grabación de loscoros. El tema se ha convertido ya en el himno delos remeros oriotarras.

Kantuz, es un tema clave del cancionero populareuskaldun, creado en el siglo XIX por el poeta JoxeMendiague, del que Benito Lertxundi ha hecho unaversión muy especial. El creador de Orio ha optadopor interpretar la canción en un tono mucho másgrave del habitual, llegando casi a susurrar o con-tar más que cantar, con lo que acentúa el significa-do del poema.

El resto del disco, los otros ocho temas, tienentodos los ingredientes para convertirse en clásicosdel repertorio de Lertxundi. Junto a sus propiasletras Benito Lertxundi incluye composiciones deOlatz Zugasti, Jon Maia, Andoni Egaña e IñakiAzkune. El mar, la paz, el valor de la palabra... sonalgunos de los temas elegidos. Él mismo ha com-puesto las músicas y en dos temas ha contado conla colaboración de Olatz Zugasti.

Itsas ulu zolia, el sonoro gemido del mar, nostrasmite toda la fragancia y el sonido del mar, ypodemos disfrutarlo a partir del 16 de octubre.

Hacía tanto que no me mandabas un e-mail... Y me dices que sigues dando granimportancia a la música que escuchas mien-tras viajas. Me cuentas que mientras volabashacia Berlín (un vuelo barato y puntual) tuvis-te la tentación de meter en tu i-pod algo devon Karajan, pero que al f inal ganaron tus

gustos de siempre: Nick Cave y LeonardCohen (“first we take Manhattan, then wetake Berlin”). Me refieres un libro precioso deEmine Sevgi Özdamar, llamado Extrañas estre-llas, que cuenta que Bertolt Brecht, cuandomurió, tenía varias amantes. Su mujer losabía y encargó al Berlín occidental sietepares de medias negras finas, metió cada paren un sobre y se las mandó a cada amiguitade Brecht con una nota: “Bueno, fulanas,para que aparezcáis decentemente en el entie-rro”. Que la moral y las medias pertenecie-sen a diferentes partes de la ciudad tenía, poraquel entonces, su lógica. El mercado negro,tantas veces reconstruido por Lubitsch yWilder en escenarios de cartoné... Me dicesque aquello que decía John Banville sobre losplaceres de la guerra en Londres, bien podríaaplicarse a Berlín: “No me refiero a esa nuevay cálida sensación de solidaridad que sesupone que todo el mundo experimentaba, nia mantener la moral ni el fuego del hogar nitodas esas chorradas; no, a lo que me refieroes al libertinaje, voluptuoso y lánguido, concierto tufillo a azufre, que se nos concedíadebido a la permanente posibilidad de unamuerte inminente, indiscriminada y violen-ta….” Y después, lo sé, en el siguiente párrafo

me hablarás de Marlene Dietritch y deRossellini, de Edmund, el niño más triste dela historia del cine, que, en Alemania, año ceroacababa suicidándose sin que los ángeles quepueblan Berlín se dignasen a ayudarlo. ¿Aúnhoy permanece la brecha, el muro virtual? Medices que sí, que aún se distinguen las callesde uno y otro lado gracias a las farolas, quebrillan con menos intensidad en la ex RDA.Que aunque no quede ni rastro de laAlemania de Alfred Döblin en Berlín

Alexanderplatz, y el pára-mo que aparecía en Cielo

sobre Berlín sea ahorapasto del neón, Berlín

sigue manteniendo su mús-culo creativo. Quizá no el

mismo que inspirase en 1973 el disco másoscuro de Lou Reed, pero músculo al f in y alcabo… Me hablas de películas que no hevisto y que esperas que lleguen pronto aquí,películas, aseguras, más impactantes aún queBerlín está en Alemania y La vida de los otros. Mecuentas que leíste en el avión Opiniones de unpayaso, y que yo estaba equivocado, que elpayaso Hans no es de Berlín, sino de Bonn,pero que igualmente te gustó este clownarruinado y obcecado. Me sugieres que leaLos silencios del Dr. Murke de Böll (“ahí si apa-rece Berlín”). Dices haber encontrado unpequeño Kino en el que proyectan películas deFassbinder. Que vaya a visitarte cuando quie-ra, que no me conforme con la novela gráfi-ca de Jason Lutes (Berlín, ciudad de piedras), nicon ese otro pedrusco de Martin Kessel lla-mado El fiasco del señor Becher, que narra todolo relativo a los años anteriores a la ascensióndel fascismo. Abandono el ordenador, encien-do la radio y me entero de que han desaloja-do a 5.000 personas en el céntrico barrio ber-linés de Wilmersdorf para desactivar unabomba de quinientos kilos que quedó empo-trada en el subsuelo durante los bombardeosaliados de la II. Guerra Mundial. Así de inde-fensos estamos: encontramos una bombaantigua, caída del cielo, y ya no sabemos quéhacer con ella.

7

LIBURUAK

HIRIADNA

B E R L Í N

Harkai tz Cano

cielo sobre

8

LIBURUAK

Simone de Beauvoir 1908an jaio zen Parisen.Sorbonan egin zituen f ilosofia ikasketak.1929an ezagutu zuen bizitza osoan bikote izanzuen Jean-Paul Sartre, gerora filosofo existen-tzialista. 1943. urtera arte irakasle jardun zuen.II. Mundu Gerraren hondarrean, Les TempsModernes izeneko aldizkarian parte hartzen hasizen intelektual talde batekin. Gerra amaituondoren bidaia ugari egin zuen eta ez zion inoizidazteari utzi; 1950-60 urteetan Kubara,Txinara, Errusiara nahiz Vietnamera joan zenSartrerekin erregimen komunistak babestera.1986an, hil zen arte, idazten jarraitu zuen, betiere, Parisen.

Idazteko biziko zela erabaki zuen gaztetatik,hein handi batean, inguratzen zuen gizarte bur-ges eta konbentzionalaren kritika egiteko.Argitaratu zituen, besteak beste, L’Invitée (1943),La sang des autres (1945) (Besteen odola), Les man-darins (1954) –Congourt Saria–, La femme rompue(1968) eleberriak; Pour une morale de l’ambigüité(1947), Le deuxième sexe (1949) saiakerak;L’Amérique au jour le jour (1948), Mémoires d’unejeune rangée (1958), La force des choses (1963), Lavieilleise (1970), La cérémonie des adieux (1981)oroitzapen-liburuak. “Idazteko existitu” horixeizan zuen goiburu bizitza osoan. “Nire bizitzarenxehetasun txikiena ere grabagailu ikaragarri

handi batean jasota gelditzen ari zela eta egunenbatean nire iragan osoa hustuko nuela imajina-tu izan dut beti”, utzi zuen idatzita.

Aurten bete dira ehun urte Simone deBeauvoir jaio zela; asko argitaratu eta berrargi-taratu da, batzuk Beauvoir-mitoa hausten eresaiatu dira. Horren adibide dira maitale izanzuen Nelson Algren idazle estatubatuarrari40ko hamarkadan idatzitako eskutitzak argita-ratuz, egin den hainbat interpretazio errebisionis-ta, garai bertsuan idatzi zuen Le deuxième sexe-renedo feminismoaren bibliatzat hartu izan denarenzilegitasuna eta zintzotasuna ere auzitan jarriz.

“Emakumea ez da emakume jaiotzen; bilaka-tu egiten da” aldarrikatu zuen idazlearen tes-tuek badute oraindik interesa, feminismoarenedo existentzialismoaren mugetatik haratago.“Irentsiko nauen bizitza behar dut nik. Jardunegin behar dut, gainezka egin, errealizatu.Erdietsiko ditudan helburuak behar ditut, gain-dituko ditudan zailtasunak, egingo dudan obrabat”, bere oroitzapenek erakusten dute, ezinhobe, aske maitatu, aske borrokatu, aske ikasieta irakatsi, aske idatzi eta aske bizi izan zenemakume bat izan zela Simone de Beauvoir,ororen gainetik; horixe da gaurko eta etorkizu-neko emakumezkoei utzitako ondarerik fun-tsezkoena.

SIMONEdeBEAUVOIREXISTENTZIA LIBRE BATEN

KONTAKIZUNA; IDAZTEKO

BIZI IZAN ZEN EMAKUME

BATEN BIZIKIZUNAK.

9

LIBURUAK

EL CANGREJO SABIO

A Umberto Eco hay que leerle. A paso de cangre-jo. No, no es que recomiende leer su obra al rit-mo habitualmente lento de estos crustáceos,sino que aconsejo la lectura de un compendio desu pensamiento expresado en artículos de opi-nión y conferencias, escritos en el periodo com-prendido entre 2000 y 2005,sobre temas diversos (mayorita-riamente relativos a la macropo-lítica, la micropolítica y la para-política) que nos preocupan, odeberían preocuparnos, a todaslas personas. A Eco lo descubri-mos muchos con motivo de suexitosa y maravillosa novela “Elnombre de la rosa” en 1980. Unaspecto que no se subrayó debi-damente en la citada obra es elaltísimo nivel y calidad de cono-cimientos que demostraba pose-er el semiólogo italiano al cons-truir la base y el contexto de lasperipecias de Adso de Melk y deGuillermo de Baskerville.

Este rasgo de gran pensador se plasma entodo su esplendor en la obra que estamoscomentando. El tiempo en el que Eco expresasus ideas resulta ser simbólicamente el comienzodel siglo XXI y materialmente, en mi opinión,muestra el esbozo de las variables que van adeterminar una transformación radical delmundo que conocemos. Soy de la opinión deque uno de los atractivos apasionantes de laexistencia es ser espectador y protagonista a lavez de la evolución del mundo, para lo cualresulta indispensable poseer la información y losconocimientos precisos.

“A paso de cangrejo” se lee de un tirón, dis-frutando además de la lectura. Eco tiene eldon de la palabra, y consigue transmitir susideas aunando rigor, amenidad y facilidad decomprensión. Quizá alguien plantee la obje-ción de que la política italiana y Berlusconi tie-

nen un peso excesivo en larecopilación de conferencias yartículos que recoge la obra,pero hago mío un argumentosegún el cual es muy recomen-dable la lectura de la digamosparte italiana del libro. Italiaes un gran país que a lo largode la historia ha dado –y siguehaciéndolo- grandes pensado-res y actores poderosos quehan adquirido protagonismoen el complejo escenario mun-dial. En la actualidad, auncuando haya ido perdiendoprogresivamente centralidaddesde el Renacimiento, losfenómenos que acontecen en

la gran bota del Mediterráneo nos deberíaninteresar, y mucho, a todos porque en algunamedida –sospecho que grande- suponen elanticipo de lo que ocurrirá en otros paíseseuropeos.

Leamos al sabio Umberto Eco. Quizá salga-mos de la experiencia con más preguntas querespuestas, pero al menos nos habrá servidopara pasar un buen rato, saber más, y agitarnuestras neuronas a las que los poderososconsiguen narcotizar más de lo que creemos.

IÑIGOLAMARKARENproposamena

10

LIBURUAK

Gai-jartzaileek bertsolariari nola, aldizkarihonetako arduradunek gai estu samarra jarrididate artikulu honetarako. Euskaraz idatzitakoliburuen zine moldaketez aritzeko eskatu didate,eta bederatzi puntuko neurria agindu.

Laster, lehen puntuan bertan, estutzen hasinaiz: urri samar dira euskaraz idatzitako libu-ruetatik elikatutako filmak, eta are urriago,lehenik euskaraz papereratu eta ondoren euska-raz zinemaratutakoak. Beraz, gaiari orokorsamar heltzea erabaki dut, azken urteotakozubigintza saioek eta zinemaren gaur egungoegoerak eragin dizkidaten galdera koxkor batzukplanteatuz.

Hala, Sustrai Colina bertsolariak UnaiElorriaga idazleari Argian egindako elkarrizketainteresgarri bat etorri zait gogora (2.144 zenba-kia). Solasaldiaren bukaeran, Colinak SP-rakotranbia nobelaren zine egokitzapenaz itauntzendu Elorriaga: ea nolako arrastoa hartu dionberak paperean idatzi zuen, eta ondoren zine-mara Un poco de chocolate izenburuarekin helduzen zeluloide puskari. Musika bera entzun oteduen batean eta bestean.

Interesgarria da Elorriagak emandako eran-tzuna: “(…) keinu batzuk eraman naute hitzensoinura. Gidoia irakurri nuenean elkarrizketabatzuk oso txarrak iruditu zitzaizkidan. Nik aste-

ZUBIAK ETA ABDOMINALAK

11

LIBURUAK

ak eta egunak ematen ditut elkarrizketa laburre-kin, eta hauek testuen espiritua hartu eta elka-rrizketa arin-arin idazten zuten, irakurketanerraz igartzeko moduan. Baina gero HectorAlteriok antzezten zuen, eta testuari faltazitzaion guztia ematen zion. Liburu batean ezinduzu hori egin, hitzen bitartez lortu behar duzudena, baina zineman beste baliabide batzukdituzu. Tartean, Hector Alterio izatea”.

Hector Alterio izatea. Galdera koxkor batera-ko gai ona. Horixe da liburu batetik zinemarasalto egiterakoan, konfluentzia (edo distortsio)politak eragin ditzakeen faktoreetako bat: nor-berak bere buruan eraikitako pertsonaiak hezur-haragitzearen jauzia. Bestelako jauziak ahaztugabe, noski; izan ere, Hector Alteriok ezingodizu euskaraz antzeztu, baina oso litekeena dazuk Alterio nahi izatea (eta gainera, Alterio tar-tean izanik ere, ez da gauza segurua aretoakbeteko dituzunik).

Galdera koxkorrerako ematen duen bezala, eanolako galera-irabaziak eragiten dituen istorioakdenbora eta espazioan gauzatu beharrak(Obabakoak irakurri genuenean, artean gazte etaberdeegi ote ginen, eta horrexegatik oroitzen otedugu paperezko Obaba zeluloidezkoa bainoaskoz zaharrago? Nik ez daukat zalantzarik:Montxo Armendarizek luze hausnartu zuendiseinu produkziorako giltzarri den oraineratzehori, baina onerako ala kalterako izan zen?). EtaZeru horiek nobelaren egokitzapenaren kasuan(2006, Aizpea Goenana), zeru berak al dira?

Aurrera egingo dut. Kutsidazu bidea, Ixabelpelikularen kasuan, beste alde batetik sortzenzait galdera: Fernando Bernues eta MireiaGabilondok lan txukuna egin arren, JoxeanSagastizabalen best sellerrak urrezko arrautzakerruten segi al zezakeen? Liburutik antzerkiraeta antzerkitik zinema-telebistara salto egineta gero, norbait animatuko al da orain euskal-dunberriari buruzko musikalarekin? High Schooltankerakoek euskaltegi premia larria dutebehintzat…

Izan ere, urteak ez dira alferrik joan, eta dan-tza eskola modernoak bezala, gaur egun zine-ma gero eta abdominal gogorragoekin dabil.Ez dizu edozein liburu hartuko, eta hartutaere, egurra erruz. Urte asko joan eta gero,orain jabetzen gara Kareletik (1987, AnduLertxundi), “Ke arteko egunak” (1989, AntxonEzeiza) eta Off-eko maitasuna (1992, KoldoIzagirre) haien abdominal indartsuez. Ez alfe-rrik, Domingo apustuzalearen sabelalde gogorhartatik ikasi zuten denek (Hamaseigarreneanaidanez, 1985, Andu Lertxundi). Orduz geroz-tik, ez da euskal idazlerik jarri kamera atzean.Libururen bat edo beste bai, aurrean baina.

Bukatzeko, aholku bat: Gure zinemaren histo-ria petrala (Koldo Izagirre, 1996. Susa argitale-txea). Hartu eta mantso-mantso irakurri.Gomendatzen dizuet, zinez.

Alberto Irazu Kazetaria

13

LIBURUAK

Nobela berria argitaratu du JoanMari Irigoien altzatarrak: Besteada mundua (Orbetarrak-1). Saga

bat burutu du XIX. mendearen amaieraaldera hasi eta XX.ean aurrera doana.Hiruzpalau liburukitan aterako den lanerraldoia.

Zein izan da proiektu hau lantzera eramanzaituen ideia, edo bidea?

Nobelak hiru zati nagusi izango ditu, buka-tzeko gai banaiz. Nik, hasieran, bigarren parteanuen buruan: familia bat hartuko nuen prota-gonista, probintziako hiriburuko jau-regi batean bizi dena. Bertan, beraz,guraso zein seme-alaben gorabeheraguztiak sar nitzakeen. Bide horretanbarrena, ordea, berehala ulertu nuengurasoen sustraiak-eta ulertzeko,hobe nuela gurasoen bizimodua besteale batean ematea, bestela korapilo-tsuegia gerta baitzitekeen: nobelak bizati izango zituen, beraz. Gero, baina,aurrera egiterakoan, nobelak hiruga-rren parte bat ere behar zuela ulertu nuen: ber-tan, familiako semeetako bik (bata ateo argia,eta bestea frantziskotar poeta) bizitzari buruz-ko errepasoa egingo zuten.

Nobela-sorta honetako hizkera xehea etañabarduraz betea da; azaldu iezaguzu hautuestilistiko horren nondik norakoa.

Zehaztasunez islatu nahi nituen pertsonaiak,barrutik kanpora, eta aukeratutako ikuspun-tuak guztiz markatu dit jarraitu beharrekobidea. Imajinatu Jainkoaren begia, pertsonaienmugimendu guztiak ikusteko gai dena. Bada,ni ikuspuntu hori neure egiten ahalegindu naiz;baina ez naiz horrekin konformatu: espazioa-

ren eta denboraren berri emateaz gain, pertso-naia bakoitzaren barne-denboraren berri ema-ten ere saiatu bainaiz.

Karlistaldien ondoko krisia eta industrializa-zioak ekarri zituen tentsioak jorratu izan ditu-zu lehen ere; zer berrikuntza dakar liburuhonek aurrekoen aldean?

Bi berrikuntza aipatuko ditut: idazkera dabata, eta muturrerainoko introspekzio psikolo-gikoa bestea, ez nobelaren orri guztietan,baina bai nobelaren une jakin batzuetan.Idazkerara itzuliz, ez dut ukatuko idazkera exi-jentea dela, baina ulergarria ere bada, eta ira-

kurleak ez du esaldi bakoitza bi aldizirakurri behar izango, seguru ezetz.

“Hutsetik esperantzara” poesia-bilduma eta “Oilarraren promesa”nobela izan ziren zure lehen liburuak;nola ikusten dituzu orain dela 35urteko zure lehen sorkuntza-lanhaiek?

“Hutsetik esperantzara” nire lehenahalegina izan zen, Irun Hiria sariajaso zuena; jaso ondoren pentsatunuen lehen aldiz, idazle izatera irits

nintekeela noizbait. “Oilarraren promesa”,berriz, euskara lantzeko egin nuen. Nik pentsa-tzen dut literatura “normal” batean“Oilarraren promesa” ez zela, bere hartan,argitaratzeko moduko nobela. Hortik aurrera,zer esango dizut nik, bada, neure ibilbideaz? Ezdagoela “Oilarraren promesa” “Lur bat hara-tago”-rekin konparatzerik… eta horrek zertxo-bait ongi egingo nuela adierazten du, ezta?Baina harrokeriarik gabe esaten dizut, esaerazaharra birmoldatuz, lasai aski esan baitieza-zuket: “Hilda gero, malda bero”: malda behe-ra goazela, alegia.

Literatura kontuetatik at, orduko giroa etaoraingoa alderatu beharko bazenitu?

Euskarak kezkatzen nau, Euskal Herriak, eta,ukaezina bada ere aspektu batzuetan aurreraegin dugula, ez dut uste bide onetik goazenik,oro har. Nik uste Lizarra-Garaziren beste berre-dizio bat behar dugula. Armen hotsak aldebatera utzita. Gainerakoan, Altzako ekologiakkezkatzen nau, eta AHTak, proiektu osoa asta-keria handia iruditzen baitzait, eta politikarenjudizialiazizioak kezkatzen nau.

Esaiguzu zeozer zure aurreko liburu hauei buruz:

“Oilarraren promesak” ezagutarazizintuen...Oilarrak bere promesa egin zuen, bai,baina euskaldunok berdin jarraitzen dugu,kukurrukuaren egunaren zain…“Poliedroaren hostoak” zure presti-gioaren zutabe moduko bat izan zen...Nobelaren bigarren edizioko lehenpartearekin oso pozik gelditu nintzen beregaraian. Gustatuko litzaidake lehen partehura liburuki bakarrean noizbait argi-taratzea, susmoa baitut idatzi dudan onena—ez dakit onena baina bai onentsuena—edizio hartako lehen parte hartan ez otedagoen…“Babilonia”-k halako kontsagrazioantzeko bat eman zizun…Bai, baina epistola eta ebanjelioa ongiirakurrita gero iristen da kontsagrazioa,oker ez banago…“Lur bat haratago”-k lurtarron mundutikapur bat harago kokatu ote zintuen...Baina lasai, berriro nator-eta, beste nobelabatekin.

JOAN MARI

IRIGOIENTRILOGIA BATEN

LEHEN ATALA DAKAR

Zaloa Fuertes

14

elkar liburu denda sareak ikasturtean zeharetenik ez duen kultur egitaraua antolatzen du:mahai-inguru, irakurketa saio, aurkezpen,ikus-entzunezko, hitzaldi... hamaika formatuhar ditzakeen kultur eskaintza prestatzen daliburuetan dagoen kultura, ezagutza eta jakin-tzan sakontzeko. Bost gune daude horretarakobeharrezko baliabide teknikoez ongi hornitutaeta liburu dendan bertan integratuta: elkararetoak dira.

Egunerokoan, txoko atsegin eta lasaia diraaretoaren guneak, kafe bat hartuz irakurketaneta liburuen miaketan presarik gabe egotekoprestatutako bazterrak. Ekitaldiak daudenean,aldiz, elkar aretoak liburuen edukietan irakur-keta soilaz haratago beste era batean murgil-tzeko parada eskaintzan du: haurrentzat, libu-rua eta irakurketa jolas eta emozio iturri bila-katuko dira elkar aretoan; helduentzat kulturtopaleku da, interes berak dituen beste irakurzale eta kultura zaleekin gaietan sakondu etapartekatzeko gunea.

Irailean hasi eta ekaina bitarteko egitarauaantolatzen da Euskal Herriko bost elkar areto-tan: Bilbon, Baionan, Donostian eta Iruñean(bi gunetan). Larunbat goizak haurren progra-mazioarentzat dira, eta astean zeharreko goizeta arratsaldeak helduentzat. Aretoaren gune-ak berariaz prestaturik daude liburu dendabarruan, txokorik lasaienetan, irakurketa edo

ikuskizunetarako egokitutako harmaila banadute eta berrogei bat lagunentzako eserlekua.

Larunbatetan, haurrek liburuetan irakurtzendituzten ipuinak zuzenean entzungo dituzte,liburuetako orrialdeetan aurkitzen dituzteneskulanak egin ahal izango dituzte, pertso-naiak marraztu eta ukitu, liburuetako magoenmagia zuzenean ikusiko dute, liburuekin jolasegingo dute. Erabat euskaraz burutzen da hau-rren egitarau osoa, eskolaz kanpo aisialdiaeuskaraz bizitzeko beste aukera bat emanez.

Helduen egitaraua anitza da, liburuarenmundua bera anitza den bezalaxe. Orain arte-an buruturiko ekitaldien artean, ohiko forma-tuan sar daitezkeen mahai-inguru, hitzaldi,poesia irakurketa eta antzekoez gain aipaga-rriak dira egindako gastronomia eta enologiariburuzko saioak, edo mendia eta bidaiekin zeri-kusia duten ikastaro edo ikuskizunak.

Liburuetan edozer sar daitekeen bezala, are-toak ere ez dio mugarik jartzen edukiari, baldineta kalitatezkoa bada, hurbiltasunez emana,liburuzaleentzat atsegina. Liburuetako letrakhainbat gorpuzkera hartzen dituzte elkar are-toan: eztabaida, ipuin, eskulan, jolas bihur-tzen dira, pertsonaia, gogoeta, ikuskizun,filma... edukiak liburuaren formatutik kanpo-ra jauzi egiten du liburu dendan bertan.

Programación cultural infantil.Todos los sábados a las 12:00- Fermin Calbeton, 21. Donostia- Licenciado Poza, 14. Bilbo- Comedias, 14. Iruña- Larraona z/g. Iruña

Irailak 13:ARETOKO KOADERNOA EGITEKO TAILERRAIrailak 20:ZINTZILIKARIO MITOLOGIKOAKIrailak 27:ANIMALIAK EZAGUTU: COLLAGE TAILERRAUrriak 4:IPUIN KONTALARIAK: EUSKAL MITOLOGIAIPUINAK Urriak 11:IPAR-ORRATZAK EGITEKO TAILERRAUrriak 18:HOZGAILU-ERANSGAILUAK EGITEKO TAILERRAUrriak 25:ORRI-MARKATZAILE MITOLOGIKOAK Azaroak 8:ENERGIA GARBIAK: PAPEREZKO HAIZE ERROTAK Azaroak 15:IPUIN KONTALARIAK Azaroak 22:IPUIN MITOLOGIKOEN TAILERRAAzaroak 29:PAPIROFLEXIA TAILERRA: ANIMALIAK EZAGUTUAbenduak 13:OLENTZERORI ESKUTITZA IDATZIAbenduak 20:GABONETAKO APAINGARRIAK EGITEKO TAILERRA

elkar aretoa,kultura bizia

LIBURUAK

15

Todos los sábados alas 12:00 elkar aretoa

se inunda de niños:cuenta cuentos,

juegos y talleres quelos acercarán a loslibros y la lectura.

La literatura en mayúsculas: presentaciones delibros, mesas redondas, recitales de poesía... En la imagen, Gioconda Belli presentado su últimanovela “El infinito en la palma de la mano”.

Un espacio rodeadode libros que invitaa disfrutar de la lec-tura y la compañíacon charlas y pre-sentaciones intere-santes.

Sebastián Alvaro,director de Al Filo

de lo Imposiblepresentó su libro

en Donostia.Viajes, aventura y

montaña hacencumbre en

elkar aretoa.

16

BIDAIAK MENDIAK

Despierto con el olor de pan ácimo reciénhecho y el borboteo del agua en la tetera quehierve no muy lejos de mi cabeza. Un ligeroresplandor me dice que en algún lugar, másallá, amanece. Un gallo canta junto a la puer-ta, medio cubierta por una alfombra. Yomismo estoy tendido sobre unos tapices, conla pared desnuda de adobe a mi derecha.Tardo unos minutos en recordar que meencuentro en una tadouine del Atlas, la típicavivienda de estas montañas marroquíes. Setrata de un edif icio de forma cúbica de unasola planta, y mi lecho se ha improvisado enel tamsyrt, la habitación que hace las veces dezaguán y sala de visitas a la vez. Es aquídonde por lo común se acoge a los viajeros depaso y, en este caso, a los trekkers que siguenla ruta de La Caminata Maravillosa, una travesíaque se completó por primera vez en 1992 yque va de la meseta de Tichka hasta el monteToubkal, el más alto del Atlas con 4.167metros. La ruta se completa en unos 14 díasy es posible dormir en casas particulares, locual aligera de manera considerable la impe-dimenta.

El Jbel Toubkal no se coronó hasta doceaños más tarde que la conquista del Polo Sur,un dato que nos indica lo aislada y descono-cida que resulta la región marroquí en la quese levanta. El Alto Atlas fue la última zona deÁfrica en ser colonizada, a pesar de no distardemasiado de la concurridísima Marrakech.

Sorbo el té que me ofrece la mujer bereber,la primera en levantarse, ya que debe ir aregar los campos antes de que el sol esté alto.Su marido ya está reuniendo a las cabras yovejas para llevarlas a los pastizales de altura.

A pesar de la latitud, en lo alto del Atlas esposible encontrar nieves perpetuas en plenoverano, además de cascadas y torrentes dedeshielo que harán las delicias de los acalora-dos caminantes. Claro que las múltiples

cañadas de ovejas se confabularán para quese pierdan más de una vez.

La aventura del Wonderful Walk empieza enMarrakech, donde es posible tomar un GrandTaxi, o sea, un taxi colectivo, hasta Taroudant.Una vez en esta población del sudoeste, esbastante fácil encontrar alguna camionetacon la que regatear el precio hasta la aldea deAwsaghmelt, dejando atrás las palmeras dati-leras y los naranjos del valle Medlawa. El tra-yecto es corto pero movidito por el estado dela pista. A partir de allí, empieza lo que seráun constante cruzar tizis o pasos de montaña,siendo el primero a afrontar el Tizin n’ Targa,situado a 3.000 m. Luego viene la depresióndel Tichka Plateau o Mundo Perdido, asíconocida entre los montañeros por el aspec-to salvaje, primigenio de las formaciones gra-níticas que salpican la meseta, formadascuando América y África estaban unidas enun solo continente. Unos kilómetros másdelante nos encontramos con el cauce del ríoOued Nfis, que nace en la misma meseta deTichka y que nos acompañará durante buenaparte del trayecto. El denso bosque de roblesde Tiziatin, que nos daba sombra al principiodel camino se va transformando en frondasde pinos a partir de Souk Sebt, donde apete-ce el vivaque como nunca. A lo largo de todoel camino aparecen aquí y allá aldeas organi-zadas alrededor de un ighrem o granero queen algunos casos puede ser una verdaderakasbah o bastión de defensa. De vez en cuan-do nos cruzaremos con los pastores cubiertoscon su chilaba de lana de color pardo, queparecen surgir de la nada pero que en reali-dad disponen de azibs o refugios diseminados

B I D A I A K M E N D I A K

MONTAGNES DU MAROC Hervé GalleyEditions OlizaneFrantsesez dator gida osatu hau. Ma-rokoko mendi inguru eta gailur gehie-nak jorratzen ditu oinezko zein eskigaineko ibilaldiak proposatuz. Herria-ri buruzko gutxieneko azalpenekin ba-tera mendiaz behar adina argibide tek-niko ematen ditu, oinezko 22 ibilaldizehaztuz -hainbat, familian egitekomodukoak-, eta 50etik gora eskiatuzegitekoak.

TREKKING IN THE ATLASMOUNTAINS Karl SmithCicerone Esta guía incluye toda la informaciónpráctica para la realización de trek-kings en Marruecos. Desde pistas so-bre alquiler de mulas, hasta informa-ción de servicios de emergencia o re-comendaciones sobre cómo entrar enrelación con los habitantes del lugar.

MAPAS DE LA ZONA:TOUBKAL & MARRAKECHOrientazion Además de un buen mapa generalde Marruecos, un mapa excursionis-ta de las montañas de Atlas será degran ayuda para orientarse en elrecorrido. Este mapa, a escala de1:50.000, detalla bien la zona mon-tañosa, sus valles y aldeas.

LA CAMINATAMARAVILLOSA

UN VIAJE AL CORAZÓN DEL ATLAS

SURÁFRICA Y NUEVAZELANDA

Guías visualesEl Pais Aguilar

Gida hauen ezaugarri nagusia bere ikusgarri-tasuna da, hau da, argazki bikainez horniturikdaudela. Baina gainera informazioa ere beharadina dute: herrialdeari buruzko orokorrazgain bidaiatzeko eta bidaiaz era ezberdinetangozatzeko guztia. Sei gida berri atera dira, ho-rien artean bi aipagarri: Zelanda Berria etaHego Afrika.

50 MONTAÑAS DE LOS ALPES

David Atela Desnivel

Gida egokia Alpeetara lehenengo aldiz hur-bildu eta ibilaldi zein gailurrak egin nahidituenarentzat. Ibilbideen zailtasuna, ordu-tegiak, garaierak, hurbilpenerako bideak,etabar ongi zehazten dira, argazki gainekokrokis eta mapekin batera.

17

por la zona. Es probable que acabemos com-partiendo pan y queso con ellos: la hospitali-dad es la norma, una vez más.

Siempre con rumbo hacia el este, pisandotierras de intenso color rojo, se suceden lamezquita fortif icada de Tinmal -epicentro dela invasión almohade del siglo XII que llegóhasta las puertas de Marrakech-, y la estraté-gica Kasbah Goundafi, antigua fortaleza deuno de los más importantes Señores al Atlas.Su importancia radicaba en el control delagua, por lo que hoy en día aún es un buenlugar para aprovisionarse si llevamos pastillaspotabilizadoras.

Finalmente aparece el pueblo de Ljoukak,un paraíso de restaurantes y cafés tras variosdías de marcha. El Toubkal nos desafía en lasinmediaciones, de manera que no hay quehacerlo esperar, bien sea ascendiendo por laruta más sencilla del valle de Agoundis o bienpor el refugio de Tazaghârt, más exigentepero con las cascadas de Irhoulidene comovalor añadido.

Una vez en la cima, poco importa si esta-mos en Europa o en África: el cielo siempre esmás ancho en la cumbre.

Ofrece información cultural y práctica paraconocer la región. Incluye un mapa gene-ral, además de planos de ciudades y mapastemáticos y de intinerarios. Por medio deun sistema de estrellas clasifica los lugaresmás turísticos de mayor a menor interés.Propone, además, una selección de esta-blecimientos con encanto para todos losbolsillos.

LA "GUÍA VERDE DE POITOU -CHARENTES COSTAY PAÍS DE COGNAC"

Michelín

La información se ha estructurado en formade rutómetro, señalando los principales pun-tos de paso. En todos ellos se indica la dis-tancia total y parcial, el tiempo estimado y lacoordenada GPS. Así mismo, cada punto depaso se acompaña con una fotografía quenos dará la clave para confirmar que nos en-contramos en el lugar correcto.

Senderos PR y GRdel P. Nacional deLOS PICOS DE EUROPA

A. Alba, A. Fernándezy V. Guerra Desnivel

38 variadas propuestas para disfrutar deltiempo libre: áreas recreativas, parques deaventuras, zonas de juego, paseos en bar-co, excursiones en bicicleta, paseos a ca-ballo, museos para divertirse y aprender,cuevas y un amplio etcétera.

Guía para realizarPLANESCON NIÑOSlos días de fiesta 1

Mikel Tellagorri Sua

Josep M. Palau Josep Maria Palau Riberaygua es periodista espe-

cializado en viajes y profesor de la universidadPompeu Fabra y de la escuela de universitaria deTurismo de Bellaterra. Es colaborador habitual en

El País y La Vanguardia ; y en revistas, comoAltaïr, Viajes National Geographic o Kairós

BIDAIAK MENDIAK

GU GIRA IAgur Maria EstitxuEz, ez dut nahi Julen LekuonaEskolan Gorka KnörrLarra erdian Iñaki EizmendiEperra Niko EtxartTxalaparta Gorka KnörrHaika mutil Mikel LaboaErrota zaharra Lourdes Iriondo / Xabier LeteItauna Antton ValverdeZenbat gera Benito LertxundiItsasoan urak handi dire Xabier LetePoeta kaxkarra ImanolAdios maitiak Pantxoa eta PeioEz dugu etsiko Gorka KnörrHiltzori II ItoizEuskal rock&roll Niko EtxartNora goaz ErrobiBaserriko ate zabalak Txomin Artola

GU GIRA IIEne maitea nauzu Iñaki EizmendiZenbat eurik Gorka KnörrMaite Maite Maite UrkoO Pello Pello Mikel LaboaUrtxintxak Pantxoa eta PeioBihotzean dut min Antton ValverdeMaitiak galde egin zautan ImanolGuretzat OskorriBagare Gontzal Mendibil eta XeberriUrrillaren 28. eguna Xabier LeteAgure zaharra “L’estaca” Gorka KnörrTxuriko Txomin ArtolaFas Fatum Ruper OrdorikaBaga, biga, klik! Niko EtxartJaun Baruak Benito LertxundiKapitalismoak Gontzal Mendibil eta XeberriKatalintxu Gorka Knörr

19

MUSIKA

GUGIRARECOPILATORIO DE TEMAS EMBLEMÁTICOS DEL CANCIONERO VASCO

Gu gira es una selección de treinta y cinco canciones de ladécada de los setenta, interpretadas por cerca de veinte artis-tas. Todos los temas son en euskera, muy conocidos por losamantes de la música creada y cantada en euskera, y paracualquiera que haya vivido los años setenta en esta tierra.

Gu gira propone un viaje en la memoria, tanto en la memo-ria colectiva, como en la memoria personal. Las canciones quecomponen Gu gira son de cuando comenzó a cimentarse lacanción contemporánea en euskera, son todas ellas cancionesque marcaron una época, un tiempo pasado pero cercanoque reviviremos al escuchar el disco.

La edición del CD se ha realizado sin silencios, introducien-do los sonidos originales del momento histórico entre cancióny canción, lo que ayuda a evocar mejor la realidad histórica.

Algunos de los registros que presenta el disco nunca hansido comercializados en formato CD, a pesar de ser cancionesque sobreviven nítidamente en la memoria colectiva, lo queañade valor al recopilatorio.

Varios de los artistas que aparecen en el disco no están yaentre nosotros. Es el caso de Julen Lekuona, Estitxu, ImanolLarzabal, Lurdes Iriondo... Otros abandonaron los escenarioso dejaron de publicar discos. Algunos artistas siguen en la bre-cha, creando y cantando treinta años más tarde. Todos ellosparticiparon en el resurgir de la nueva canción vasca.

El disco es fruto de la colaboración entre Radio Euskadi,que celebra así su XXV aniversario, y la discográfica Elkar.

20

LIBURUAK

Historia, definizioz, gizadiaren, edo herrijakin baten, iraganaldiko gertaerak aztertzendituen jakintza da, eta haien interpretazioa etaazalpena egitea eta gizarte-garapenaren etabilakaeraren arrazoiak eta legeak aurkitzea duhelburu.

Historiak, besteak beste, munduaren erreali-tatea hobeto ezagutzeko beharrezkoak direnezaguerak, alderdi fisikoak, sozialak eta kultura-lak eskaintzen dizkigu. Iraganeko eta gaur egun-go esperientzia kolektiboak ezagutzeko ere tres-na baliagarria da.

Atlas Historiko honetan, Euskal Herriko his-toriari gainbegiratu bat eman nahi zaio.Oinarrizko atlasa da; beraz, Historiaren ikuspe-gi orokor bat ematea du helburu. Izaki bizidu-nen sorrerari buruzko sarreratxo baten ondo-ren, Historiaurretik gaur egun arteko historia duaztergai.

Nahiz eta Euskal Herriko historia hartu oina-rrizko erreferentziatzat, gure historia “soila” egi-nez gero, historia orokorraren hainbat pasarteeta atal ezkutuan geldituko lirateke. Horregatik,itxuraz gure herriarekin harreman zuzen-zuzenikizan ez duten zenbait herriren eta gertakarirenberri ematen da atlasean.

Hala ere, Euskal Herriko historia da atlasarenmuina eta horregatik azpititulua: Euskal Herriamunduan.

Atlasa Gizarte Zientzietako ikasle gazteei

zuzendua bada ere, egokia gertatuko zaioEuskal Herriko historiaren ikuspegi orokor bateduki nahi duen edozeini.

Atlasaren egitura orrialde bikoitzetan bana-tutako hainbat unitatez osatua dago, erabil-tzaileak begiratu batean gai bakoitzaren bat-bateko ikuspegia izan dezan. Ikuspegi horiindartzeko, hainbat mapa, argazki, kontzeptu-sare, etab. ditu, irudiari garrantzia emanez;horrela, adibidez, unitate gutxi batzuk irudisoilez hornituak topatuko ditu erabiltzaileak,oso testu gutxirekin.

Zenbait orrialdetan, jakingarriak edo bitxike-riak datoz; Historiaren harian pisu handirik ezbadute ere, “kontakizun-ardatzaren” bizigarrigertatuko direnak.

Azkenik, liburuaren amaieran, glosategiadator atlasean zehar dauden zenbait kontzeptuargitzeko.

letralapikoa

r r

(

s s

D

waUd d

oo

o

oo

ATLASHISTORIKOAEUSKAL HERRIAMUNDUAN

21

LITERATURA

Desberdin irakurri izan daGaltzagorrik eta OEPLIk uztai-laren hasieran antolaturiko bil-tzarraren izenburua. Kulturadesberdinen arteko harrema-na, haur literaturari dagokio-nez batik bat baina baita orohar ere, izan zen jorraturiko gainagusia. Hamaika kontu inte-resgarri entzun genituen, bainaez naiz horretaz arituko orain,irakurtzeko moduez baizik.Erakutsi digute irakurtzea kodebat erabiliz mezu bat jasotzeadela; beraz, hainbat kode,hainbat irakurketa; baina, eraberean, hainbat mezu, hainbatirakurketa. Mezuak berak eredesberdin irakurtzera bultza-tzen gaitu. Baina hori atzera-gotik dator: irakurtzea entzutenjakitea da lehenbizi, eta begira-tzen jakitea gero; entzun, bes-teekiko komunikazioa gauzatu(horrela hasten da haurra);gero, begiratu eta formak ira-kurri, bereizi, formen mezuakjaso. Irakurtzea inguruaz ohar-tzea da, inguruarekin harrema-netan jartzea, eta horren abs-trakzio landu eta findua daletren bidez irakurtzea. Etaabstrakzio hori areagotu egitenda, magiaz janzten da literatu-raren bidez. Errealitatea ber-pizteko modu bat da literatura.Letrak hil egiten du “espiri-tua”; alegia, letrak esaten

duena ez da errealitate biziandagoen gauza bera. Baina lite-raturak letrari bizi berri batematen dio, bigarren aukerabat, berpiztu egiten du, etaerrealitatearekiko harremanaareagotu egiten du, literaturaona bada behintzat (eta ez naizliteratura errealista aldarrika-tzen ari, noski). Literaturatikerrealitatera itzultzean, betau-rreko berriekin datorren mio-pea bihurtzen da irakurlea. Ezdut atsegin irakurketaren pro-paganda ero-eroan egitea;haurrak irakur dezala, edozergauza bada ere. Ez, bada!Baina literaturak bizitza berpiz-teko aukera eskaintzen diohaurrari. Garai batean, haurrakerrealitatea zuzen-zuzeneanjasotzen zuen, batik bat izadia-ren bidez; orain, ia guztia bir-tuala da; beraz, izadiarekinkontaktu zuzena eta birtualitatehori biziberrituko duen literatu-ra bularreko esnea bezain eli-kagarriak dira haurrarentzat.Irakurketa-kanpaina ugari egi-ten dira gaur egun; ez agianbehar beste. Hala ere, norbe-raren baitatik norberaren bai-tara irakurtzeko bideak ezdakit oso ondo jorratzen otediren. Hori nola egiten den?Betidanik ezagutu ditugun ira-kurzaleei galdetu; ederki askodakite haiek.

Juan Kruz IgerabideAduna (Gipuzkoa) 1956.Idazle, itzultzaile eta haur literaturanespezialista.

Irakurtzeko moduen artean,norberaren baitatiknorberaren baitarairakurtzeko bideak jorratubeharraz gogoeta

IRAKURTZEKO MODUEZ

+3 urte +3 urte

+3 urte

+5 urte +5 urte

22

HAUR LITERATURA NOBEDADEAKEUSKARAZKOLITERATURA GUZTIA!

+6 urte +6 urte

MARKEL GELAZIKIN

Leire BilbaoElkar

Markelek bere logela txukundu behar du,oso gogo onez ez bada ere. Amak erratzaeta trapu bat eman dizkio.

MIEDO A TODO

A. ZabalbeascoaBeascoa

Hay muchos niños: Irene, Uli, Claudia, Tel-mo, Pablo, Dora... Y muchos miedos: a noser el primero, a todo, al agua, a lo distinto,a los fantasmas, a las tormentas... Todos vana la consulta del Doctor Quitamiedos.

NIKOLETA ETAGAUA

Eider RodriguezElkar

Nikoleta Arrieta gauaren beldur bizi da. Berakkoloreak eta txoriak maite ditu, baina gauez denada iluna eta isiltasuna.

GANDHI BAKETSUA

Gorka CalzadaTxertoa

XX. mendearen hasierako Indian nahasketaizugarriak zeuden: fakirrak, elefanteak, su-ge-sorgintzaileak... baina baita ingeles pilaere, inoren gonbidapenik gabe sartutakoak.Agertoki eder horretan Gandhi bizi zen.

ANIMALIEN KUMEAK

Louisa Sladen Ttarttalo

Etorri eta ezagutu animalia hauek: hartza,zaldia, ahatea, txerria eta ardia. Ba al daki-zu nola duten izena haien kumeek? Tiramihietatik eta... magia!

OILO BUSTIA

Émile JadoulTtarttalo

KAMILE GOA-ZENLOTARA!

Aline de PétignyTtarttalo

Eduardo ahatea aitarekin joan da igerilekuratranpolinetik jauzi egitera. Arrisku-jauzia daahaten artean ohikoena baina Eduardo kon-turatzen da aita beldur dela.

Kamile, jantzi pijama, lo egiteko ordua da! -esan du amak, Kamileren logelara sartuz.- Jolasten ari naiz! -esan dio Kamilek, es-kuak bete jostailu.

¿Y YO QUEPUEDO HACER?

José Campanari OQO

El señor Equis lee las noticias del periódi-co y el cuerpo se le llena de preocupacio-nes. A cada momento se pregunta: ¿Y yoqué puedo hacer?

+12 urte +12 urte +12 urte

+8 urte +8 urte+8 urte +8 urte

+10 urte +12 urte +12 urte +10 urte

BABYMOUSE ESTRELLA DEROCK

Jennifer L. HolmSerres

Nuestra campeona es una ratita tan adora-ble y soñadora como irritable y maniática,con cierta tendencia a meterse en líos, ycon una imaginación desbordante.

23

HAUR LITERATURA NOBEDADEAK

MONTARACES. LAS RUINAS DEGORLAN

John FlanaganAlfaguara

Los montaraces son un grupo misterioso.Entrenados para el uso del arco y las fle-chas, los movimientos silenciosos y el ar-te del camuflaje.

EL FIN DE MR. Y

Scarlett ThomasPaidos

Cuando Ariel Manto descubre un ejemplar de“El fin de Mr. Y” se verá inmersa en una emo-cionante aventura de amor, sexo, muerte...

EZ ZAIT IRAKURTZEA GUSTATZEN

Pako AristiElkar

Andereñoak beti esaten dio zerbait irakurribehar duela, baina Nemesiori ez zaio gus-tatzen irakurtzea. Bizitzan beste gauza inte-resgarri asko daudela uste du.

EL CASO DELBAÑADOR DELPROFESOR DEMATE

Joachim FriedrichEdebé

Novela de aventuras, misterio y humorprotagonizadas por la pandilla que forma laagencia de detectives Charly & Company:Charly, Estefi, Rabanito, Fede y Precioso.

NIKOLAS TXIKIHistoria ezezagungehiago

Goscinny / SempéElkar

Orain arte argitaratu gabeko Nikolas Txiki eza-gunaren berrogeita bost istorio barregarrikosatzen dute liburu hau.

MR. SEBASTIAN YEL MAGO NEGRO

Daniel WallaceRoca

Daniel Wallace consigue hacer verosímil lamagia, incluso más que la propia realidad, através de un personaje que nos inspira ter-nura y nos intriga a partes iguales.

+12 urte

MAKALEKO BELEAK

Aldous HuxleyIkasmina

Arratsaldero, janari dendatik itzultzean, be-le andreak bere habia hutsik topatzen du.Egunean errundako arrautza bakoitza desa-gertu egiten da beti.

MARGOLIN

Joxan OrmazabalElkar

Parisko kaleetan bizi den eskale baten aho-tik etorri zaigu Margolin tximeletaren isto-rioa. Haur batek bere etxeko jardinean ha-rrapatuko du. Baina tximeleta ausarta da.

NUR ETA IRLANDAR GNOMOA

Toti Martinez deLezeaErein

Amamaren etxeko zakarrontzian gnomo batagertu da eta, harrezkero, Nur zoriontsuada. Amonak uste du arratoi bat dela, eta ze-poak jarri eta jarri ari da.

OSKAR ETA ANDRE ARROXA

Eric-EmmanuelSchmittElkar

Hara hemen hamar urteko mutiko batekJainkoari idatzi zizkion gutunak. Mutikoa bi-sitatzera joaten zen emakume batek, AndreArroxa izenekoak, aurkitu zituen gutunak.

KAMARA GOSE

Karlos AizpuruMensajero

Azken urteotan, koloreduna baino zuri-beltzaizan da Maiderren eta bion arteko bideoa.Egunerokoak ilusioa irentsi zuen. Eta ilusio-rik ezak amodioa.

LITERATURA NOBEDADEAK

LAS MANOS DEMI MADRE

Karmele JaioTtarttalo

Una mujer yace en la cama de un hospi-tal con la memoria a la deriva y su hijaobserva impotente sus manos, posadasen las sábanas. La enfermedad de su ma-dre acaba por desequilibrar por completosu vida, que transcurría ya sobre un finoalambre, con un trabajo estresante y sinapenas tiempo para compartir con su ma-rido y su hija.

24

LITERATURALITERATURA NOBEDADEAK

UN HOMBRE ENLA OSCURIDAD

Paul AusterAnagrama

August Brill ha sufrido un accidente decoche, y se está recuperando en casa desu hija, en Vermont. No puede dormir einventa historias en la oscuridad. En unade ellas, Owen Brick, un joven mago queha adoptado el nombre artístico de “ElGran Zavello”, despierta en el fondo deun foso de paredes muy lisas que no pue-de escalar.

LOS GUARDIANESDEL LIBRO

Geraldine BrooksRBA

Después de la guerra de Bosnia, Hanna,una joven bibliófila, se traslada a Sarajevopara restaurar un tesoro perdido. Ya enBosnia comenzará a trabajar en la restau-ración de la Haggadah de Sarajevo -un li-bro de oraciones judía- para tratar de des-cubrir sus secretos y reconstruir la histo-ria de su milagrosa supervivencia.

EL CARTEL ROJO

Philippe GanierTxalaparta

En los primeros días del mes de abril de1944, los muros de Francia se cubrían dequince mil carteles rojos que portaban es-tas palabras en grandes caracteres: “¿Li-bertadores? La liberación por el ejércitodel crimen”. En el centro había diez retra-tos rodeados por un círculo, y cada rostrose recortaba sobre un fondo de piedra.

MAL DE ESCUELA

Daniel PennacMondadori

“Mal de escuela” aborda la cuestión de laescuela y la educación desde un punto devista insólito, el de los malos alumnos.Pennac mezcla recuerdos autobiográficosy sus reflexiones sobre la pedagogía, so-bre el dolor de ser un mal estudiante etc...

ADVERBIOS

Daniel HandlerTusquets

Diecisiete narraciones que conforman unanovela poco convencional sobre el amor ylos meandros más sinuosos de la pasión:el amor hetero y el homo, el amor adoles-cente, el platónico y una variopinta gamade otras posibilidades.

UN GRITO DEAMOR DESDE ELCENTRO DELMUNDO

Kyoichi KatayamaAlfaguara

Sakutaru y Aki se conocen en la escuela deuna ciudad de Japón. Él es ingeniero, pre-coz y algo sarcástico. Ella es inteligente,hermosa, agradable y popular. De la ca-maradería, la relación evoluciona hacia elamor cómplice. Ambos se convierten eninseparables. Un hecho trágico pondrá aprueba un amor sin límites. Una inolvida-ble historia de amor.

MOTÍN EN LABOUNTY

John BoyneSalamandra

Instalado en los últimos compases de suvida, el capitán Turnstile rememora los ex-traordinarios acontecimientos que dieroninicio a su larga y fructífera carrera de ma-rino. A sus catorce años, de padres desco-nocidos, John Jacob Turntile es un chicoalegre y vivaz. Cuando va a dar con sushuesos en la cárcel embarca en un navíodestinado a una importante misión.

iritzia

VIDA Y LAS OPINIO-NES DEL CABALLEROTRISTAM SHANDY

Laurence SterneAlfaguara, 2008

Pocos libros pueden compararse a esta exquisitabaladronada, obra cumbre de una picarescatanto argumental como metalingüística, firmadapor un peligrosísimo clérigo (en el siglo XVIII yen la Inglaterra magnífica los clérigos podían serla especie más divertida y excelente de la razabretona) que luego dio en contarnos sus nomenos peculiares navegaciones desde Dover alContinente en su impagable Viaje sentimental aFrancia e Italia, Historia de un capote bueno yde abrigo.Vicario en Yorkshire, (eso marca, definitivamen-te), excéntrico, tuberculoso a ratos y frecuenta-dor de salones otros, lector de Rabelais (esomarca aún más) y conocedor del IngeniosoHidalgo Don Quijote de la Mancha (eso ya rema-ta a cualquiera), el bueno y sardónico Laurence,bordó una estrambótica y genial novela en laque se permitió hasta malicias tipográficas dealta alcurnia. El vicario Sterne encontró la hormade su zapato en la película que alrededor de suTristram hizo Winterbottom en 2005.

Begoña del Tesokazetaria

25

LITERATURA NOBEDADEAKLITERATURA NOBEDADEAK

IRAGAITZAZ-ILUNBISTAN-

Pello LizarraldeErein

Gasolindegiak, kamioiak eta txoferrak. Be-giratu, hitzari eutsi eta alde egin. Ez du al-perrik hitz askorik egingo Martinek, bainazenbat sentiarazten digun munduaz berebegi, belarri eta usaimenak jasotzen dute-narekin!

TARTUFO / ZEKENA

MolièreAlberdania-Elkar

Tartufo edo iruzurgilea, literatura uni-bertsaleko komeriarik ezagun eta antzez-tuenetakoa ez ezik, iruditeria kolektiboraigaro den pertsonaia-tipoa ere bada, hi-pokrita erabatekoaren eredu gisa.

HOGEITALAU ORDU EMAKUMEBATEN BIZITZAN

Stefan ZweigIgela

Bizitza erabat antolatua zuen eta bere gi-zartean duintasunik zorrotzena eta kon-bentzionalena mantentzen ohitua zen ema-kumeak 24 urte inguruko jokalari bat eza-gutu, eta hura jokoaren irrikatik, grinatik,pasiotik hastantzen saiatuko da.

NOLA ELURRETANBELEAK

Luigi AnselmiPamiela

Aingeru fier baten antzera, sortu aitzinekoeta hil ondoko denboren arteko basamor-tu idorrean biltzen ditu bere eleak. Oroi-mena eta itxaropena -bizi eta hil arteko biezpatak- amesten ditugun sorterri ilunekozantzuetan.

Urteetako herra sufrituko du Felisak, aita eta ahizpa hil zizkiotenengogaideek beren gorrotoaren biktima egingo baitute geroan ere.Moja sartuko da Felisa, ahizpa Elena bihurturik errukia eta barka-mena ezagutuko dituelakoan, baina maitasunaren lekuan bazterke-ria bihozgabea jasango du berriz ere.1936ko udan hasi eta XX. mende amaieraraino luzatzen den isto-rio lazgarria idatzi du Xabier Montoiak; fintasun psikologiko harri-garriz eta leunkeriarik gabeko idazkera gordinez, gizakiaren xalo-tasuna eta ankerkeria bere biluztasunean erakutsi dizkigu egileak. GIZONA

ILUNPEAN

Paul AusterAlberdania

Erretiroa hartutako liburu-kritikari bat, berealabarekin eta hiru urteko bilobarekin bizida. Emaztea iaz hil zitzaion. Alaba gizonakduela bost urte utzi zuen. Bilobaren mutil-laguna hil egin zuten. Samina dago etxe ho-rretan, arima zaurituak, eta gizona gauero-gauero etzaten da ilunpean bere iraganariburuz ez pentsatzeko ahaleginak eginez.

INTIMITATEA

Hanif KureishiTxalaparta

Zergatik uzten diozu maitatzeari? Zeinda maleta prestatu, atetik atera eta seku-la ez itzultzeko unea? Liburu honetakoprotagonista trantze horretan dago. Bi-kotea eta bi semeak utzi eta etxetik aldeegin aurreko gauean bizitza ustez arra-kastatsuak sortzen dion asegabetasuna-ren arrazoiak aletzen joango da.

iritzia

ZU BEZAIN AHUL

Karmele JaioElkar

Jasone Osoroidazlea

GOLGOTA

Xabier MontoiaElkar

EUSKALKIAK

Koldo ZuazoElkar

EUSKARAZKOLITERATURA GUZTIA!

Ahulak gara gizakiok berez. Horregatik bilatzendugu identifikazioa. Besteak ere gu bezain ahul direlajakin nahi izaten dugu. Identifikazioak batu egitengaitu, lotu eta, batez ere, gure buruarekin adiskidetzengaitu. Horrelakoxeak gara gizakiak eta hori da, hainjustu, Karmele Jaiok “Zu bezain ahul” liburuan konta-tzen duena. Ipuin liburu honek gauza handirik kontatugabe, istorio unibertsalak deskribatzen ditu. Lerro arte-an zure burua aurkituko duzu maiz, ku-ku egiten, ispi-luak bueltan eskaintzen dizun irudiaren antzera.“…Begiak itxi eta erlojuaren orratzak bere buruarekinjolasten ikusi ditu” bezalako esaldi zoragarriak topatu-ko dituzu, irakurketa etengo duzu, erloju bat ikusikoduzu zure burua harrapatu nahian, eta denborak poliki-poliki zure bizitza irensten duela ohartuko zara.Karmelek bere sentimenduak ezagutzen ditu. Izan dai-teke askotan berak ere ez ulertzea zer gertatzen zaion,zergatik jokatzen duen modu batean eta ez duen kon-trako jarrera hartzen. Agian horregatik idazten du, gal-derei erantzunak emateko. Edo akaso idaztea jolas batda Karmelerentzat. Edonola, irakurketa errazeko liburuhonek, gure ahuldadeei buruzko klabeak eskaintzendizkigu. Zu bezain ahul diren asko daude munduan.Eta horrek egiten zaitu indartsu.

Euskalkia ez da errealitate estu eta zurruna: historiaren mo-mentu batean sortu ziren euskararen barruko aldaerak, eta hiz-kera horiek aldatuz segitu dute geroztik, beste dialekto batzue-tara hurbilduz edo haiengandik urrunduz, eta bere baitan eregehiago berdinduz edo bereiziz. Izaera dinamiko hori oso ain-tzat hartu du Koldo Zuazok euskalkien gaur egungo argazkiaegitean.

26

MUSIKA NOBEDADEAK

Afortunadamente para todos y todas, discos como éste -muy por encima del claroscuro imperante y habitual delas propuestas tildadas por muchos y muchas de trans-gresoras- exige poder seguir levitando en la belleza delas cosas que, con el disfraz de lo inalcanzable, nuncafueron pero deberían ser; cosas que Michael Cloup,cabeza visible de EXPERIENCE, ha susurrado enérgica-mente en cada uno de sus proyectos anteriores (PeterParker Experience, Panti Will, Diabologum).Después de dejarnos boquiabiertos con su anterior LP“Positive Karaoke With a Gun” (disco ecléctico de ver-siones creadas y manipuladas de forma tan personalcomo efectiva), vuelve a regurgitar todas sus insatisfac-ciones, musicándolas de forma magistral.Resumiendo, nos encontramos ante un ejercicio de rocksin fisuras, que pelea a la contra con la satisfacción deseguir siendo fieles amantes de la honradez y que sindarse cuenta, se convierte en el enemigo a batir de labanalidad musical. Una vez más demuestran que a pesarde todo, nadie nos puede robar los sueños. ZorionakMonsieur Cloup, quizás en breve “la révolution ne serapas télévisée”.

VIVA LA VIDA OR DEATH AND ALL HIS FRIENDS

ColdplayEMI

Este disco es uno de los acontecimientos mu-sicales del año y los hechos lo confirman. Son42’ de música que Coldplay ha trabajado enThe Bakery, una antigua panadería situada enun callejón perdido al norte de Londres.

FLAVORS OF ENTANGLEMENT

Alanis MorrisetteWarner Music

Once temas que nacieron de distintas sesiones deescritura en Londres y Los Ángeles, una cuidadaselección de canciones. Recorre un itinerario ya fa-miliar, creando canciones que son como fotografíastomadas de su propia vida.

DEATH MAGNETIC

MetallicaUniversal

La esencia más pura de Metallica con sonido y producciónde 2008 junto a la veteranía que dan más de 20 años de ca-rrera.

TERRA

MarizaWorld Conecction

“Terra” es según la propia Mariza, su obracumbre, el disco en el que más ha crecido a ni-vel interpretativo y en el que se ha enfrentadoa nuevos retos que la convierten una vez másen la embajadora de todo el mundo. Marizacontinúa experimentando con nuevas formasde cantar el Fado.

A LAS CINCO EN EL ASTORIA

La Oreja de Van GoghSony-BMG

“A las cinco en el Astoria” incluye doce temas, lamayoría compuestos por Xabi San Martín y PabloBenegas de manera conjunta, y un bonustrack.Entre ellos, el single “El último vals” y “Jueves”,dedicado al 11-M. El disco se lanza en tres forma-tos, CD normal, CD con camiseta y digipack.

DE FUEGO Y AGUA

Mayte Martin, Katia & Marielle LabèqueKML Recording

En este álbum se incluyen temas de Paco de Lucía,Joan Albert Amargós, Manuel de Falla, EnriqueGranados etc. Una excelente grabación en la que lavoz de Mayte se une a la perfección con los dospianos de las hermanas Labèque bajo la direcciónartística de Joan Albert Amargós.

BLANCO Y NEGRO EN VIVO

Bebo & CigalaSony-BMG

Disco con 19 canciones grabadas en un conciertoen directo de Bebo & Cigala . Además del audio te-nemos el DVD del concierto en formato digipack.Las versiones en directo de magníficas cancionescomo “Inolvidable”, “Corazón loco”, “La bien pa-gá”, “Vete de mí” y otras es lo que podemos disfru-tar ahora en éste CD.

iritzia

NOUS(EN)SOMMESENCORE LÁ

Experience CoverGreen Ufos

Haritz Quintanaelkar Zazpikale

27

MUSIKA NOBEDADEAK

AURTENGO GORAKADA 10

Batzuen arteanGor

Aurtengo Gorakada bere 10. entregara iritsi da GO-Rek 10 urteetan zehar eskenaturiko taldeen erakus-leihoa izan denaren zikloa itxiz. Azken edizio hone-tan zortzi abesti bildu dira.

EUSCAT

TrikizioBaga Biga

Disko honekin Trikizio taldeak bi kultura senidetunahi izan ditu, Euskal Herria eta Katalunia. Eta ho-rretarako bi herrialde hauetako kanturik eta artistaeta talderik ospetsuenetarikoak batzen dira.

KALEAN

Bad Sound SystemZu2ak

Kalea, hori izan da betidanik Bad Sound System tal-deko gustuko espazioa. Eta kalean diraute bigarrenhonetan, berriro ere Jamaikara begira. Reggaea,dancehall-a eta ragga dute hasierako lenguaia, bai-na ez dira hor geratzen.

ARNAUD D´OIHENART (1592-1667)

Pier Paul BerzaitzElkar

Oraingo honetan, Pier Paulek Oihenart olerkariarenobra poetikoa musikatu du sokaren musikalitateanoinarriturik. 2002. urtean kaleratu zuen dizkoakarrakasta izan zuen, eta Muskildiko ezagutza zabalaizan zuen Hego Euskal Herrian.

EUSKAL HERRIA FESTETAN!

Batzuen arteanElkar

Festa-giroak eta bizitzaren zentzuak bat egiten dutepasodoblearen baitan: dibertsioa, dantza eta inte-grazio-sentimendua, sarritan itomena eragiten di-gun munduari aurre egiteko. Bilduma ezagun hau,gai herrrikoi honen bertsio nabarmen batekin has-ten da, bereziki lan honetarako moldatua.

GALDUTAKO ZUBIXAK

Kemen LertxundiGaztelupeko Hotsak

Ondarroako poeta eta musikari gazteak argitaratzenduen lehen lana da. Bi bideak elkar gurutzatu etalotzen dira bertan. Diskoan bi formatutan agertzenzaigu; batean, bakarka eta era akustikoan, bestean,Ondarroako Garde rock progresiboko taldeko musi-karien babesaz, pop-rocka.

HELLMUGA

LatzenTxintxarri

Kontzertu itzulian egin zuten bezala, Latzenek gizabaliabide eta bitarte tekniko ugari erabili duDVD/CD hau egiteko garaian. Horretan ondokohauek biltzen ditu: Eskoriatzako kontzertua oso-osorik, taldearen bi garaietako argazki bilduma,kontzertu guztien zerrenda eta bi dokumental.

iritzia

MARIA BETHANIAOMARA PORTUONDO

√√Maria Bethania/Omara Portuondo

Random Records

Jabier Muguruzamusikaria

Midem azokako aurtengo edizioan bildutako adituek ahobatez aldarrikatu dute ez dela musika krisian dagoena, bai-zik eta formatoa. Etorkizunean, beste bide batzuk erabilikoditugula (ordenagailua, telefonoa...) musikara hurbiltzeko,eta hori dela guztia.Gaur, Omara Portuondo eta Maria Bethania kantari handiekkaleratu berri duten diskoa entzuten ari nintzela, ustezkoaditu haiek esandakoa etorri zait berriz ere gogora. Jarraitu baino lehen, esan disko guztiz gomendagarria gra-batu dutela kubatar eta brasildar beteranoek.Baina esatera nindoana: benetan musika maite baduzu, be-netan musika entzutea plazer bat baldin bada zuretzat, mi-nimo batzuk beharko dituzu disko hau, beste asko bezala,behar bezala dastatu ahal izateko. Ekipo txukun bat behar-ko duzu, entzuten diren ahots ederren tinbre eta ñabardu-rez gozatu ahal izateko; perkusio-jolas magikoak zure ba-rruraino sartu daitezen; piano, kontrabaxu eta gitarren so-noritateak bidaia liluragarrian eraman zaitzaten... Nik, horrelako diskoak entzunda, garbi daukat: musika kri-sian ez dagoela esatea, telefono batetik entzungo dela ar-gudiatuz, kontraesan nabarmena da.

EUSKALMUSIKA GUZTIA!