EMO-Mühendisin hakları ve yetkileri

ocak 2012

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI

MHENDSLERN HAK VE YETKLERocak20121.bask ankara EMO Yayn No: GY/2011/6 ISBN: 978-605-01-0124-9 TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

Ihlamur Sokak No:10 Kat:2 Kzlay/Ankara Tel: (312) 425 32 72 Faks: (312) 417 38 18 E-Posta:[email protected] web:www.emo.org.tr

Ktphane Katalog Kart

620 MH 2011 Mhendislerin Hak ve Yetkileri, Elektrik Mhendisleri Odas-1.bs.-EMO Yaynlar,2012 58 s.;24 cm. (EMO Yaynlar; GY/2011/6) Mhendisler--Haklar Mhendisler ile ilgili iler

dizgiElektrik Mhendisleri Odas

baskMattek Matbaaclk

SUNU

Yaamn tm zamanlarnda mhendislik tam da yaamn iinden dodu ve geliti. nsanlk tarihiyle birlikte farkl dnemlerde farkl gerekliliklerle mesleki formasyon kazanarak yoluna devam etti. Bugn iin farkl bir ok meslek alanyla bahsi geen mhendislik meslei, Trkiyede 23 mhendis Odasn bnyesinde barndran TMMOB ile; insanla ve yaama sahip karak geliimini srdrmeye rgtl bir biimde devam ediyor. EMO ise, TMMOBye bal 23 Odadan biri. Elektrik, Elektronik, Elektrik-Elektronik, Elektronik ve Haberleme, Bilgisayar ve Biyomedikal mhendislerinin ye olduu EMOnun ye says 14 ildeki ubeleri ile 40 bini am durumda. Mhendislik mesleinin vcut bulduu mhendislerin bir ksm gemiten bu gne hayat verdikleri meslek odalar ile iletiim iinde iken bir ksm henz meslek odas ile ba kurmadan; alma yaamlarn srdryor. Trkiyede saylar hzla artan niversiteler ve bnyelerindeki mhedislik fakulteleri ile her geen yl mezun olan mhendis says artyor fakat bu artla ayn hzda devam eden bir TMMOB yelii artndan bahsetmek mmkn olmuyor. Mhendislerin meslek odalar ile kurduu ilikilerin zayflamas ise gerek meslein icras srasnda ve gerekse alma yaamlarnda bir dizi sorunun artmasna yol ayor. Gnmzde mhendislerin alma yaamnda ve mesleklerinin icras srasnda kar karya kaldklar sorunlar u iki temel argmanla kategorilendirmek mmkn grnyor: alma yaamnda btn emek alanlarna sirayet eden gvencesizliin mhendislik emei iinde de yaygnlamas ve mhendislik bilgisinin, formasyonunun kamu yararna kullanlmad rneklerin politik olarak sistemletirilmesi. Elbette ki mhendislik mesleinin ve mhendislerin yaad sorunlar gncel politik yaamdan bamsz bir biimde var olmuyor ve elbetteki gncel politik yaama kar alternatif deneyimler gelimeden, gelitirmeden yok olmayacak. Mhendislerin ve mhendislik mesleinin gncel sorunlarna kar yapla-

caklar meslek odalar almalarnda yaygnlarken, bu yaygnlamay birikimlerimiz ve bu birikimlerle aa kan temel ilkelerimizle salamlatrmak zere balattmz almamz Mhendisin Haklar ve Yetkileri kitab ile somutlat. Kitapta; TMMOBye, TMMOB zelinde Odamz EMOya genel bir bak, mhendislik sorumluluu, grev ve yetkileri ile birlikte yasal mevzuatlara yaln bir biimde bakmay hedefledik. Amacmz bu yalnln ierisinden mhendislerin bilimsel bilgilerini ve teknik formasyonlarn sunarken kar karya kaldklar sorumluluklar ve alma yaamlarnda yaadklar gvencesizlemeyi derinlemesine konu edinen yeni almalar yaratmak. Mesleimize, yaammza ve geleceimize sahip karken Mhendisin Haklar ve Yetkileri kitabnn yol ac olmas dilei ile... TMMOB Elektrik Mhendisleri Odascretli ve siz Mhendisler Komisyonu

NDEKLER TRK MHENDS VE MMAR ODALARI BRLNN TEMEL LKELER ve ALIMA ANLAYII TMMOB NEDR? EMO NEDR? MHENDS KMDR? MZA YETKS EMO YELERN LGLENDREN KANUN, TZK VE YNETMELKLER MHENDSLK ALIMA ALANLARI 45 49 7 7 11 17 19 21

Mhendisin Hak ve Yetkileri

TRK MHENDS VE MMAR ODALARI BRLNN TEMEL LKELER ve ALIMA ANLAYIITemel lkeler TMMOB ve bal Odalar; Mesleki demokratik kitle rgtdr. Demokrat ve yurtsever karakterdedir. Emekten ve halktan yanadr. Anti-emperyalisttir; Yeni ve gericiliin karsndadr. grr. Dnya Dzeni teorilerinin, rkln

Siyasetin dar anlamn aar, yaamn her olayn siyasetle ilikili Bartan yanadr.

nsan haklar ihlallerine kardr; insanlk onurunun korunmasndan yanadr. rgtsel bamszln her koulda korur; gcn sadece yesinden ve bilimsel almalardan alr. Meslek ve meslekta sorunlarnn, lkenin ve halkn sorunlarndan ayrlamayacan kabul eder. Politikann oluturulmasnda ratik merkeziyeti yntemleri uygular. ve uygulanmasnda demok-

Karar alma srelerinde demokratik ve katlmcdr. Bal Odalar ile birlikte mhendis, mimar ve ehir planclarnn meslek alanlarn dzenler, yesinin ve halkn karlarn korur. Sanayileme ve demokratikleme alanlarnda durum tespitleri yapar, politikalar ve zm nerileri retir. lkenin demokratiklemesi iin aba sarf eder. Kamuoyu oluturmaya ynelik almalar iinde tartmasz yer alr. Sendikalar, Demokratik kitle rgtleri ve sivil toplum rgtleri ile ilkeli ve demokratik ibirlii ierisindedir.

7

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas

alma Anlay TMMOB ve bal Odalar; Toplumdan soyutlanm sekin mhendis ve mimarlarn rgt deil, aksine toplumun iinde yer alan, onun bir paras olarak toplumla etkileim iinde bulunan, Temsili demokrasi alannn daraltlmas ve biimsel uygulamalar yerine, birlikte dnme, birlikte retme ve birlikte ynetme mekanizmalarn glendirici abalara ynelen, Rant gruplarnn otoriter, snanamayan, hesap vermeyen ynetimlerin aksine, rgt ii demokrasisi glendirilmi, seim dnda da katlm mekanizmalarn yaama geiren, Profesyonellerin ve uzmanlarn rgt anlayn reddeden; aksine kitle rgt nitelii ile organlarna dayal almay yrten, Siyaset d kalma anlaylarnn tam tersine; her koulda ve her zaman siyaset yapan, siyasetin dar tanmn aan anlaylar yapya egemen klan, ye ile ilikilerini, devlet ve egemen kesimlerle olan ilikilerinin nne koyan, resmi otorite ile her trl diyaloga ve ibirliine ak ama ibirliki yaklamlarn dnda kalan, rgt ilevinin deforme edilmesi anlamndaki hizmet retimini reddeden, aksine yelerinin hizmetlerinin niteliini ykseltecek dzenlemeler yapan, norm ve standartlar oluturan ve bunlarn geliimine hizmet edecek ekilde denetleyen, Egemen kesim ve egemen kesim sylemi ile ters dmeme anlayn reddeden; aksine, yesinin sz ve karar srecinde yetki sahibi olmasn salayan, Kamu hiyerarisi iinde yer edinme ve rgt etkinliklerini buna balama anlaynn yerine, rgtn kamuoyu nnde saygn yerini korumay ve gelitirmeyi hedefleyen, rgt etkinliklerini kendi i dinamikleri ve kendi kararlar ile belirleyen, Meslek rgt kavramn, demokratik kitle rgt zelliinin nne kartarak, mesleki eilimleri glendiren anlayn aksine, mesleki demokratik kitle rgt anlaylarn yaama geiren, Her trl yaplanma ve rgtlerle olan ilikisinde, anlamsz hiyerarik eitlik anlay yerine, ilikilerinde bu yaplarn toplum iindeki ilevselliklerini l olarak alan, Hibir yesinin sorununu dlamayan, ancak yesinin byk ounluunu oluturan cretli alan mhendis8


ve mimarlarn konumlar gerei, cretli alan kesimlerle ve onlarn rgtleri ile ilikilerini gl hale getiren, rgtn uluslararas ilikilerini glendiren, Dnyay, lkeyi ve yaam tanyan, anlayan ve ona gre politikalar reterek yaama geiren, bir alma anlay ierisindedir.

9


10


TMMOB NEDR?Kurulu ve Ama Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii (TMMOB) 7303 sayl Yasa, 66 ve 85 sayl Kanun Hkmnde Kararnamelerle deiik 6235 sayl Yasayla 1954 ylnda kurulmutur. TMMOB tzel kiilie sahip, Anayasann 135. Maddesinde belirtilen kamu kurumu niteliinde bir meslek kuruluudur. Kuruluunda 10 Odas ve yaklak olarak 8.000 yesi bulunan TMMOBnin, 31.12.2010 tarihinde Oda says 23e, ye says ise 380.476 ye ulamtr. TMMOB almalarn 23 Oda, bu Odalara bal 197 ube ve 45 l/le Koordinasyon Kurulu ile srdrmektedir. 31 Aralk 2009 tarihi itibar ile Oda ve ubelerine bal olarak 157 Blge Temsilcisi, 613 l Temsilcisi, 265 le Temsilcisi, 11 rtibat Brosu, 12 Mesleki Denetim Grevlisi ve 51 Oda Temsilcisi ile TMMOB toplam 1306 birimi ile grev yapmaktadr. TMMOBye bal Odalara 70 kadar mhendislik, mimarlk ve ehir plancl disiplininden mezun olan mhendis, mimar ve ehir planclar yedir. TMMOB Yasasnda Birliin amalar yle sralanmtr. Gnn gerek ve koullarna ve mevcut olanaklara gre, yasa ve tzk hkmleri iinde kalmak zere, mhendis ve mimarlar meslek kollarna ayrmak, meslek ve alma konular ayn ya da birbirine yakn bulunan mhendis ve mimarlk grubu iin Odalar kurmak. Mhendislik ve mimarlk meslei mensuplarnn ortak gereksinmelerini karlamak, mesleki etkinlikleri kolaylatrmak, meslein genel yararlara uygun olarak gelimesini salamak, meslek mensuplarnn birbirleriyle ve halkla olan ilikilerinde drstl ve gveni hakim klmak zere, meslek disiplinini ve ahlakn korumak; kamunun ve lkenin karlarnn korunmasnda, yurdun doal kaynaklarnn bulunmasnda, korunmasnda ve iletilmesinde, evre ve tarihi deerlerin ve kltrel mirasn korunmasnda, tarmsal ve snai retimin artrlmasnda, lkenin sanatsal ve teknik kalknmasnda gerekli grd tm giriim ve etkinliklerde bulunmak. Meslek ve karlar ile ilgili ilerde, resmi makamlar ve teki kurulular ile ibirlii yaparak gerekli yardmlarda ve nerilerde bulunmak, meslekle ilgili btn mevzuat, normlar, bilimsel artnameler, tip szlemeler ve bunlar gibi btn bilimsel evrak incelemek ve bunlarn deitirilmesi, gelitirilmesi,11


ya da yeniden konulmas yolunda nerilerde bulunmak. TMMOB, Odalarnn kendi edeeri kurulularla kurduklar ilikilerine paralel olarak Dnya Mhendislik Birlikleri Federasyonunun (WFEO) yesidir. TMMOB, mesleki, ekonomik, sosyal ve kltrel alanlarda lkemizdeki mhendisleri ve mimarlar temsil etmek, onlarn hak ve karlarn halkmzn karlar temelinde korumak ve gelitirmek, mesleki, sosyal ve kltrel gelimelerini salamak ve mesleki birikimlerini toplum yararna kullanmalarnn zeminini yaratmak; bu amala mesleki alanlaryla ilgili gelimelerin ve politikalarn sosyal, siyasal, ekonomik ve kltrel boyutlarn derinlemesine kavramak, yorumlamak ve toplumu bilgilendirmek; bu politikalarn toplum yararna dzenlenmesi iin neriler gelitirmek ve bunlarn yaama geirilmesi iin mcadele etmek ve bunlarn gerei olarak en genel anlamda bamsz ve demokratik bir Trkiyenin yaratlmas ynndeki almalarn btnsel bir anlayla ve etkinletirerek srdrmek kararllndadr.

12


TMMOB MESLEK DAVRANI LKELER27-28-29 Mays 2004 tarihinde yaplan TMMOB 38. olaan genel kurulunun 3.gn 4.oturumunda kabul edilmi ve yrrle girmitir. Giri nsanln refahna son derece olumlu katklarda bulunan teknoloji, dier yandan da insana, topluma ve doaya kar olumsuz etkiler yaratma potansiyeline sahiptir. Mhendislik, mimarlk ve ehir plancl hizmetleri, gerek tek tek bireylerin, gerekse toplumun gnlk yaamnn her noktasn, her geen gn daha ok etkilemekte, bu etki gnmzle snrl kalmayp geleceimizi de kapsamaktadr. Bu nedenle de, mhendislerin ve mimarlarn topluma, doaya ve gelecek kuaklara kar sorumluluklar da hizmetlerinin kapsamyla ayn oranda artmaktadr. Ayrca, gelime srecinin skntlarn yaayan lkemizde bu toplumsal sorumluluk kendisini daha da arlkl olarak hissettirmektedir. Bu sorumluluk mesleki alanda srekli yetkinlemek kadar, meslei toplumun gvenliini, saln ve refahn en baa koyan bir anlayla uygulamak ve mesleki etkinlikleri bar, adalet, insan hak ve onuruna sayg, ayrm gzetmemek, drstlk, doruluk, hakkaniyet, eitlik, zgrlk gibi vazgeilmez deerlere ve erdemlere sk skya bal kalarak yrtmekle yerine getirilebilir. Ve gene bu sorumluluk, insann ksa vadeli bencil isteklerini ne kararak, canl ve cansz doann tahribine yol aan anlaylara bilinli bir biimde kar konulmasn gerektirir. Bununla birlikte, mesleki etkinlikleri srasnda, herey mhendisler ve mimarlarn kendi iradelerine bal ve kendi denetimleri altnda deildir. Toplumun salk, gvenlik, ve refahn tehlikeye atan ve canl ve cansz doaya zarar veren uygulamalarn, teknolojinin doas kadar, iinde yaanlan toplumsal koullarn ve sistemin doas ile de birinci dereceden ilgili olduunun en yakn tanklar mhendisler ve mimarlardr. Bu durumun sorumluluklarn gerekletirmeyi ok daha zorlatrdnn bilincindedirler. Mhendisler ve mimarlar, toplumsal sorumluluklarnn kendilerini birey olarak belirli mesleki davran ilkelerine sk skya sahip kma greviyle kar karya braktn gzden karmazlar. Bunun yansra, bata dizginsiz kar araylar olmak zere, toplumsal sorumluluklarn gerekletirmelerinin13


nndeki btn engellere kar rgtl bir mcadele yrtmelerinin ve aralarndaki dayanmay srekli gelitirmelerinin de zorunlu olduu gereine gzlerini kapamazlar. Mhendisler, mimarlar ve ehir planclar, bu bilinle, mesleki etkinliklerinde aada tanmlanan ilkelere uymay, uyulmas iin meslektalarn uyarmay bir grev sayarlar. Topluma ve Doaya Kar Sorumluluklar Bilimi ve teknolojiyi insanlk yararna kullanmay mesleki etkinliklerinin temel ilkesi kabul eden mhendis ve mimarlar; 1.Mesleki bilgi, beceri ve deneyimlerini, toplumun gvenlii, sal ve refah; insani kazanmlarn ve kltrel mirasn korunmas iin kullanrlar. Toplum yarar iin duymu olduklar sorumluluk ve kayg her zaman kendi kiisel karlarnn, meslektalarnn karlarnn ya da iinde bulunduklar meslek grubunun karlarnn stnde yer alr. 2.Doaya ve gelecek kuaklara kar sorumluluklarnn bilinciyle, doay,evreyi, kltr ve tabiat varlklarn korumay, uygulamalarnn doayla uyumlu olmasn salamay mesleki sorumluluklarnn ayrlmaz paras olarak grrler; doal kaynaklarn ve enerjinin tasarrufuna zel nem verirler. 3.Mesleki etkinliklerini srdrrken, din, dil, rk, inan, cinsiyet, corafi ayrm fark gzetmezler; farkl kltrlere saygyla yaklarlar; toplumdaki herkese adil, drst ve iyi niyetle davranrlar. 4.Kendilerinden istenen iin toplum ve doa iin ciddi bir tehlike yarataca sonucuna varrlarsa ve bu konudaki mesleki yarglar hizmet verilen gerek ve tzel kiiler tarafndan dikkate alnmyorsa, onlarn talimatlarna kaytsz artsz uymay reddederler; bu durumun kendilerine hizmet verilenleri uyarmak, gerektiinde meslek rgtlerini ve hatta kamu oyunu bilgilendirmek gibi hak ve ykmllkler getirdiini dikkate alrlar. 5.Toplumun ilgi alan iinde bulunan teknik konulardaki grlerini, raporlarn, konuyu yerinde ve tam anlamyla incelemi ve yeterli bilgi ve verilerle donanm olarak, ticari ve kiisel kayglar bir yana brakarak, adil, doru, eksiksiz ve nesnel bir biimde aklarlar. 6.lkenin teknoloji yeteneinin gelitirilmesi srecinde, teknolojinin gerek kendisinin gerekse yanl kullanlmasnn olas olumsuz sonularnn da toplum tarafndan anlalmas ve gerekli nlemlerin alnmas iin aba harcarlar. 7.yerlerindeki salk ve gvenlii titizlikle ve ertelemeksizin korur ve gelitirirler. Gerekli nlemlerin alnmas iin zorlayc, uygulayc, eitici ve dayanma iinde olurlar.14


Hizmet Verilen Gerek ya da Tzel Kiilere Kar Sorumluluklar Mhendisler ve mimarlar, 1.Mesleki hizmet verilirken, gvenilirliklerini titizlikle gzeterek, yaptklar her trl szel ya da yazl szlemede yer alan btn hkmlere tam olarak uyarlar ve kar taraftan da ayn duyarll beklerler. 2.Her trl mesleki hizmet srasnda, toplumun gvenliini, saln ve refahn tehlikeye atmamaya en st dzeyde zen gstererek, mesleki beceri ve deneyimlerini yaptklar ie btnyle yanstarak dzgn bir i standardyla alrlar. 3. ilikilerini etkileyecek ekilde dorudan ya da dolayl olarak herhangi bir armaan, para ya da hizmet ya da i teklifi kabul etmezler; bakalarna teklif etmezler; mesleki ilikilerini gelitirmek amacyla siyasal amal ba yapmazlar. 4.Yaptklar iin kendi deneyimlerini zenginletirmesi iin titizlikle aba gsterirken, toplum ve doa iin kesin bir tehlike oluturmad srece, hizmet verilen gerek ve tzel kiilerin ticari ve teknolojik srlarn izin almadan bakalarna aklamazlar, kiisel karlar iin kullanmazlar. Meslee ve Meslektaa Kar Sorumluluklar 1.Mesleki etkinliklerini, tm meslektalarnn gvenini kazanacak bir biimde ve meslein saygnlna azami zen gstererek srdrrler. 2.Tm meslektalarna saygyla yaklarlar, drst ve adil davranrlar. Meslektalaryla haksz rekabet iinde olmazlar. Gen meslektalarnn geliimi iin zel aba harcarlar, onlara yardmc olurlar. Telif haklarna ve zgn almalara sayg gsterirler; bakalarnn almalarn kendi almalar gibi gstermekten titizlikle kanrlar. 3.Yalnzca yeterli olduklar alanlarda mesleki hizmet retmeyi hedef ve ilke kabul ederler; hizmetlerini etkileyebilecek dier uzmanlk alanlarndaki yetkililerin grlerine bavururlar; disiplinleraras ortak almay zendirirler. 4.Mesleki grev, yetki ve sorumluluklarn, sadece zorunlu durumlarda ve ancak ehil olan meslektalarna devrederler. 5.lerini yalnzca kendilerine tannm mesleki grev, yetki ve sorumluluk erevesinde yaparlar, yalnzca resmi olarak hak kazanm olduklar sfat ve unvanlar kullanrlar. 6.Meslek rgtlerinin etkinliklerine aktif olarak katlmaya aba gsterirler, onlar desteklerler, meslein gelimesine katkda bulunurlar. 7.Mesleki Davran lkelerine aykr davrananlara yardmc olmazlar;

15


onlara hogr gstermezler, etkinliklerinin iinde yer almazlar ve uyarrlar; bu konuda meslek rgtleriyle ibirlii iinde olurlar; bu ilkelere uygun davrananlar btn gleriyle desteklerler. Kendilerine Kar Sorumluluklar 1. Mesleki bilgilerini ve kltrlerini srekli gelitirirler. 2. Mesleki etkinliklerine ilikin olarak meslektalarnn drst ve nesnel eletirilerini dikkate alrlar, gerektiinde kendileri de eletirmekten kanmazlar.

16


EMO NEDR?Elektrik Mhendisleri Odas (EMO) Anayasann 135. maddesinde tanmlanan kamu kurumu niteliinde bir meslek kuruluudur. Tm birliklerde olduu gibi Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii (TMMOB) de zel yasayla kurulmutur. EMO, TMMOBye bal 23 Odadan birisidir. ye says 30 Nisan 2011 tarihi itibari ile 44.086 olmutur. EMO kamu kurumu niteliinde meslek rgtdr. Ynetim Kurulu ve Yardmc Organ yeleri atamayla deil her iki ylda bir aadan yukarya doru yaplan demokratik seimlerle belirlenir. EMO, zerk bir kurumdur. Gelirleri ye aidatlar, denetim bedelleri, belge gelirlerinden olumaktadr. EMOnun Amalar a)Gnn gereklerine, koullarna ve olanaklarna uygun olarak yelerinin sorunlarn zmek iin almak, meslein ye toplum ve lke yararlarna gre uygulanmas ve gelitirilmesi iin gerekli abalar gstermek, dier meslek Odalar, yeleri ve halkla ilikilerinde drstl ve ahlak korumak, uzmanlk alannda lke karlarna uygun politikalar reterek bunlar savunmak, kamuoyu oluturmak, ilgilileri uyarmak, b)Kamunun ve lkenin karlarnn salanmasnda, yurdun doal kaynaklarnn bulunmasnda, korunmasnda ve iletilmesinde, tarmsal ve snai retimin arttrlmasnda, lkenin sanatsal ve teknolojik kalknmasnda, evrenin korunmasnda gerekli grd tm giriim ve etkinliklerde bulunmak, c)Meslek, lke ve ye karlarn korumak iin resmi makamlar ve teki ilgili kurulularla ibirlii yapmak, nerilerde ve giriimlerde bulunmak, gerektiinde alma alanna ilikin olarak kanuni yollara bavurmak, nlemek iin gerekli grd tm giriim ve etkinliklerde bulunmak, d)Meslekle ilgili standartlar, normlar, ynetmelik ve teknik artnameleri, szleme tiplerini ve benzeri tm bilimsel evrak incelemek, bunlarn deitirilmesi, gelitirilmesi ve yenilerinin oluturulmas yolunda almalar yapmak, e)Oda uzmanlk alanlarna giren konularda yelerine, zel ve tzel kiilere ynelik eitim hizmetleri sunmak, bu amala eitim kurulular olutur17


mak ve iletmek, kurslar, ulusal ve uluslararas fuarlar, seminerler, kongreler, sergiler ve benzeri etkinlikler dzenlemek, katlanlara sertifika vermek, f) Uzmanlk alanna giren konularda mahkemelere, kii ve kurululara hakemlik, eksperlik ve bilirkiilik ve benzeri hizmetleri vermek, g) niversiteler ile sanayi arasnda ibirlii salamak ve bu konuda etkinlikler dzenleyerek ortak almalarda bulunmak. EMO KURULLARI Oda Genel Kurulu ki ylda bir ubat aynda toplanr. Genel Kurulu, doal delegeler ile ube genel Kurullarnda ye saysnn %2si orannda seilmi delegelerden oluur ve delege saysnn ounluu ile almalarna balar. Genel Kurul gndemine aadaki maddelerin konulmas zorunludur Oda Ynetim Kurulu 7 asl ve 7 yedek yeden oluur. Oda Ynetim Kurulu Genel Kurulda alnacak kararlar uygular. Oda ilerini genel kurulun ynlendirici kararlar erevesinde yrtr. Gerekli grd durumlarda ube Genel Kurullarna katlarak almalar izler. Oda ile TMMOB arasnda ibirlii ve iletiimi salar. Gerektiinde Onur Kurulunu ve/veya Denetleme Kurulunu greve arr. Oda ve ye hakknda alan davalarda Oday temsil eder, sav ve savunmalarda bulunur Oda Onur Kurulu Oda Genel Kurulunca iki yl sre ile seilmi 5 asl ve 5 yedek yeden oluur. Odann yrlkte bulunan Yasa, Tzk ve Ynetmelik esaslarna gre almalarnn devam ettirilmesi, meslek ve meslek yaamnn genel ahlaki ilkelerinin korunmas konusunda Oda yelerince aykr hareket edilmesi halinde gerekli bavuru zerine tedbirler ve kararlar alr. Oda Denetleme Kurulu Genel Kurulunca iki yl iin seilen 7 asl ve 7 yedek yeden oluur. Odann hesaplarn ve bunlara bal btn ilemleri en az ayda bir denetleyerek hazrlayaca raporu Oda Ynetim Kuruluna sunar. Yardmc Organlar: Oda Koordinasyon Kurulu ; Oda Bilim Kurulu ; Yayn Kurulu ;Mesleki alma Komisyonlar

18


MHENDS KMDR?Eitim, deneyim ve uygulama ile edinilen, matematik, doa ve mhendislik bilimleri bilgileri sonucu kazanlan formasyonun, insanlk yararna bir gereksinmeye yant vermek zere ekonomiklik geleri de gz nnde bulundurularak; teknik arlkl ekipmanlarn, rnlerin, proseslerin, sistemlerin ya da hizmetlerin tasarm, hayata geirilmesi, iletilmesi, bakm, datm, teknik at ya da danmanlk ve denetiminin yaplmas ve bu amalarla aratrma-gelitirme etkinliklerinde kullanlmas ilevine mhendislik denir. Bir baka tanmda Mhendislik; eitim, deneyim ve uygulama ile edinilen matematik ve doa bilimler bilgisinin, doal g ve kaynaklarn insanlk yararna ve srdrebilirlik ilkeleri dikkate alnarak ve mhendislik etii gzetilerek kullanlmas iin yntemler gelitirilme uradr. denmektedir. Toplumun beeri, toplumsal ve ekonomik unsurlarn gz nnde bulundurarak, belirlenmi bir ihtiyac, zerinde birleilmi aklc ltlerden hareketle, mmkn olan en iyi yant vermek zere,insanlar, soyut veriler ya da nesnel aralarn yaplanmasna ilikin sistemi tasarlamak, gerekletirmek ya da iletmek iin, bilimsel ya da teknik arlkl bilgiler ve beceriler kullanan iktisadi bir edir de denilebilir. Mhendislik meslei aadaki ilevlerden birini veya birkan kapsar: Dorudan ilevler Bu alanda mhendis teknik arlkl donanmlarn, rnlerin, srelerin, donanmlarn ya da hizmetlerin tasarmn, yapmn, iletilmesini, bakmn, datmn, teknik satn ya da sat sonras hizmetlerini salar. Destek ilevleri Sz konusu erevede mhendis, meydana getirilmi iletmenin, teknik arlkl donanmlarn, rnlerin, srelerin, mantksal sistemlerin ya da hizmetlerin danmanln, denetimini, eksperliini veya deerlemesini kapsayan ilevler stlenir. Bilim ve tekniin gelimesine katkda bulunan ilevler Bu alanda mhendis bilim ve teknikle ilgili aratrmaya katlr ya da bu alanlarda elde ettii yeni bilgileri, yeni donanmlarn, rnlerin ya da hizmetlerin aratrlmas ve gelitirilmesi iin kullanr.19


Bilgilerin iletiimi ilevleri Mhendis sz konusu ilevler erevesinde bilgilerini bakalarna aktarr ve onlara, mesleki ya da toplumsal grevlerini etkin olarak yerine getirmeleri iin, keza onlarn yeteneklerine ve toplumun ihtiyalarna en uygun konumda almalar iin destek verir.

20


MZA YETKSyelerimiz ve renci yelerimiz arasnda anlan adyla MZA YETKS bir mhendisin yapt iin yada sunduun hizmetin sorumluluklarn stlenmesidir. Mhendislik meslei insan odakl bir meslek olduundan, mhendislik hizmetleri de dorudan insanlar etkiler. Bu nedenle bir projeye veya szlemeye imza atmak demek ben rendiim bilgilerle bu ii yapyorum ve sorumluluklarn alyorum demektir. Elektrik Mhendisleri Odas bnyesinde Elektrik, Elektronik, Elektrik-Elektronik, Bilgisayar, Kontrol, Haberleme, Telekomnikasyon, Biyomedikal, Yazlm, Biliim ve Mikroelektronik Mhendislii blmlerinden mezun yelerimiz bulunmaktadr. Piyasada imza yetkisi olarak bilinen uygulamann ad Serbest Mavir Mhendislik yani SMM hizmetidir. SMM (Serbest Mavir Mhendis) Brolarnn tasarm yapmaya, uygulamaya, teste, kontrola, kabule ve imzalamaya yetkili olduu Elektrik-ElektronikBilgisayar-Biyomedikal mhendisliine ynelik mhendislik hizmetlerine ve bu hizmetlere ait herhangi bir konuda bilim ve teknie uygun olarak hizmetin grlmesine, fikren katkda bulunulmasna SMM Hizmeti denir. Bu hizmetleri gerekletiren kiiye de SMM denir. SMM belgesi alabilmek iin herhangibir mesleki tecrbe art aranmaz. Yeni mezun yemizde, 25-30 yllk meslektamzda SMM belgesi alabilir. SMM hizmeti ayn zamanda ticari bir hizmet olduundan oda tarafndan eitli belgeler istenir. Ayrca ilk defa SMM alacak yelerimizi mali, hukuki ve idari adan bilgilendirmek amacyla SMM eitimleri dzenlenir. Elektrik-Elektronik Mhendislerinin mza Yetkisi ncelikle belirtilmesi gereken temel nokta, EMOnun kamu personel almlar ve kamuda istihdam edilecek mhendislerde aranacak kriterleri belirleme yetkisi bulunmaddr. Kamu kurum ve kurulularnda alacak olan mhendislerin Odaya ye olma zorunluluu 1983 Ylnda Kanun Hkmnde Kararname ile kaldrlmtr. Kamu kurum ve kurulular, EMOnun verdii belgelere gre deil, niversitelerin vermi olduu diplomalarda yer alan unvanlara gre alm yapmaktadrlar.21


Burada bahsedilecek nokta Serbest Mavir Mhendislik - SMM belgesi ile ilgilidir. Yani kamudaki ve zel sektrdeki Serbest Mavir Mhendislik alannda olmayan hizmetleri kapsamaz. Fabrikada, ARGE merkezlerinde, Elektrik Datm irketlerinde, Enerji retim ve letim Tesislerinde vb. yerlerde alan yelerimizin bu noktada SMM belgesi almasna yada bu belge iin gereken artlar salamalarna gerek yoktur. Elektrik-Elektronik Mhendisleri 3 tr SMM belgesi(yada genel adyla imza yetkisi) alabilirler: Asansr SMM belgesi Asansr hizmetlerinin yaplabilmesi iin gereklidir. Bu belgeyi hibir nkoul, ders art aranmadan tm Elektrik, Elektrik-Elektronik, Elektrik ve Elektronik, Elektronik, Elektronik ve Haberleme Mhendisleri alabilir. Elektrik 1 kV Alt Tesisler iin SMM Belgesi Bu belge ile 1000 V altndaki gerilimdeki projeler szlemeler imzalanabilir. rnek: tesisat projeleri, topraklama lmleri, danmanlk, mavirlik hizmetleri. Bu belgeyi hibir nkoul, ders art aranmadan tm Elektrik, Elektrik-Elektronik, Elektrik ve Elektronik, Elektronik, Elektronik ve Haberleme Mhendisleri alabilir. Elektrik 1 kV Alt ve st SMM Belgesi Bu belge ile Elektrik Mhendisliine ait her trl proje, szleme ve danmanlk, mavirlik hizmetleri yaplabilir. Bu belgeyi alabilmek iin ElektrikElektronik Mhendisi nvanl yelerimizin transkriptlerinde yksek gerilim teknii, elektrik makinalar, elektrik tesisleri(koruma, retim, iletim, datmdan biri) derslerinin tamamnn veya bu derslerle ayn ierikte olup, farkl isimler altnda olan derslerin bulunmas veya bu dersleri sonradan tamamladklarn niversitelerden belgelemeleri gerekmektedir. Bu dersler sadece niversitelerden tamamlanabilir. Odamz bu dersleri kanun gereince veremez.

22


Transkript ncelemesine Neden Gerek Duyuluyor? EMO; Elektrik, Elektronik, Bilgisayar, Kontrol, Haberleme ve Biyomedikal Mhendislerinin yasal rgtdr ve Anayasann 135.maddesinde tanmlanan Kamu Kurumu niteliinde meslek odasdr. EMO; 6235 sayl TMMOB kanunu uyarnca kurulan Trk Mhendis Mimar Odalar Birliinin 23 odasndan biridir. EMO; yelerinin alt meslek alanlarn tanmlama ve resmi gazetede yaymlanmak zere ynetmelik karmaya yetkilidir. EMO; Bu ynetmelikleri karrken yelerinin mhendislik nvanlarn, kamu yararn ve meslein durumunu gz nne alr. Kamu kar burada en nemli kriterdir. te bu nedenle EMO,zellikle son 20-25 ylda niversiteler arasnda hzla yaylan Elektrik-Elektronik Mhendislii blmleri ile ilgili ok uzun zamandr alma yapmakta ve YK-niversiteleraras KURUL nezdinde giriimlerde bulunmaktadr. Ancak hem ekipman hem de retim yesi eksiklii gibi nedenlerle bu blmlerin ou Elektrik Mhendislii derslerini verememektedirler. Bu durum mezuniyetten sonra Elektrik Mhendislii meslek alannda almak isteyen yelerimiz iin problem olmaktadr. Elektrik Mhendisleri Odasda yelerimizin kendi meslek alanlarnda almalarn savunmaktadr.

23


24


MHENDSLER VE ALIMA YAAMLARIalma hayatnda ekonomik demokratik haklarn korunmas konusunda, anayasann ve yasalarn alma hayatyla ilgili haklar kullanmasnda en rgtsz kesimini mhendisler oluturmaktadr. ou zaman bu haklarn bilinmemesi ve bu haklar koruyacak rgtlenmenin yaratlamam olmas; mhendisleri iveren karsnda yalnzlatrm ve yasalarn verdii haklarn bile ou durumda alamaz noktasna getirmitir. Aada belli balklar dahilinde mhendislerin alma yaamnda karlaabilecei sorulara cevaplar vermeye alacaz. alma Yaamn Belirleyen Yasalar Hangileridir? alma yaamn belirleyen yasalar bizim haklarmzn ve sorumluluklarmzn genel erevesini izer. karlar farkl toplumsal gruplarn (snflarn) gc ve mcadelesine gre ekillenen yasalar, bu mcadelede avantaj salayan snfn karlarn egemen biimde iinde tar. Anayasa temel olmak zere alma yaamn en yakndan etkileyen yasalar unlardr: -4857 Sayl Kanunu, -Basn Kanunu, -Deniz Kanunu, -657 Sayl Devlet Memuru Kanunu, - 5510 Sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu: -4447 Sayl sizlik Sigortas Kanunu - 2821 Sayl Sendikalar Kanunu, -2822 Sayl Toplu Szlemesi Grev ve Lokavt Kanunu, -4688 Sayl Kamu Grevlileri Sendikalar Kanunu, -zelletirme Yasalar, -Bte Kanunu Bu yasalarn uygulamasn dzenlemek zere tzkler ve ynetmelikler kartlmtr Szlemesi Nedir? szlemesi, bir tarafn (ii) baml olarak i grmeyi, dier tarafn (iveren) da cret demeyi stlenmesinden oluan szlemedir. szlemesi,25


Kanunda aksi belirtilmedike, zel bir ekle tbi deildir. Sresi bir yl ve daha fazla olan i szlemelerinin yazl ekilde yaplmas zorunludur. Taraflar i szlemesini, Kanun hkmleriyle getirilen snrlamalar sakl kalmak kouluyla, ihtiyalarna uygun trde dzenleyebilirler. szlemeleri belirli veya belirsiz sreli yaplr. ilikisi bir sreye bal olarak yaplmad halde szleme belirsiz sreli saylr. Belirli sreli ilerde veya belli bir iin tamamlanmas veya belirli bir olgunun ortaya kmas gibi objektif koullara bal olarak iveren ile ii arasnda yazl ekilde yaplan i szlemesi belirli sreli i szlemesidir. Belirli sreli i szlemesi, esasl bir neden olmadka, birden fazla st ste (zincirleme) yaplamaz. Aksi halde i szlemesi balangtan itibaren belirsiz sreli kabul edilir. Bu szlemeler alma biimleri bakmndan tam sreli veya ksm sreli yahut deneme sreli ya da dier trde oluturulabilir. Mhendisin yerinde Yasal Konumu Nedir? Bir i szlemesine ( belirli ve belirsiz sreli ) dayanarak altrlan mhendisler, 4857 sayl Kanununa tabidir. Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanununa gre sigortal saylmaktadrlar. Mhendisler her iki yasadaki tanmna gre de iidir. 4857 sayl Kanunu, iverenler ile bir i szlemesine dayanarak altrlan iilerin alma artlar ve alma ortamna ilikin hak ve sorumluluklarn dzenlemektir. yeri, iyerine bal yerler, eklentiler ve aralar ile oluturulan i organizasyonu kapsamnda bir btndr. veren adna hareket eden ve iin, iyerinin ve iletmenin ynetiminde grev alan kimselere iveren vekili denir. veren vekilinin bu sfatla iilere kar ilem ve ykmllklerinden dorudan iveren sorumludur. 4857 sayl Kanununda iveren iin ngrlen her eit sorumluluk ve zorunluluklar iveren vekilleri hakknda da uygulanr. iveren vekillii sfat, iilere tannan hak ve ykmllkleri ortadan kaldrmaz. Kamu Kurumlarnda altrlan Mhendislerin Yasal Konumu Nedir? Kamu kurumlarnda altrlan mhendisler ounluu 657 sayl Devlet Memurlar Kanununa tabidir. Bu kanuna gre memur, szlemeli veya geici personel olarak alanlar hakknda bu Kanunda belirtilen hkmler uygulanr. Ancak kamuda ii statsnde altrlan mhendisler iin Kanunu hkmleri geerlidir. Kanununda Tannan Haklar Nelerdir? Kanunu bir i szlemesine dayanarak alan kiiyi ii olarak tanmlar ve iiyle iverenin karlkl alma artlar ve alma ortamna ilikin hak ve sorumluluklarn tanmlar. Bunlar iinde alma sreleri, iten ayrlma veya karlma, i gvencesi, asgari cret, fazla mesai, hafta tatili ve yllk izinler, i26


sal ve gvenlii gibi alma yaamn belirleyen konular vardr. Kanunundaki Haklar ve Sorumluluklar Deimez midir? Kanununda asl olarak temel ve asgari haklar yer almaktadr. Bu haklar bireysel veya toplu i szlemeleri ile artrlabilir. rnein Kanununda kdem tazminat miktar allan her yl iin 30 gnlk cret olarak belirlenmesine ramen bu sre bireysel veya toplu i szlemesiyle, kdem tazminat tavann amamak kaydyla, artrlabilir. Benzer ekilde ihbar nelleri, fazla mesai cretleri bireysel ve toplu i szlemeleri ile artrlabilir, alma sreleri drlebilir. Ancak bireysel veya toplu i szlemesi ile yasa iiye tannan haklardan geriye gidilemez. cret Nedir? cretin tanm yasalarda farkl biimlerde yaplmtr.1982 Anayasasnn 55.maddesinde; cret, emein karldr olarak ifade edilmitir. Kanununun, Borlar Kanununun ilgili maddelerinde cretin tanmlamas yaplmtr. cret eitleri Nelerdir? Kanununun ilgili maddelerinde cret eitleri; zamana gre cret, akort (yaplan iin sonucuna gre hesaplanan) cret, gtr cret, maktu (aylk deimez) cret, yzdelere gre denen cret olarak yer almtr. cretin Eklentileri Nelerdir? Fazla alma creti, primler, kasa tazminat, kdem zamm, gece zamm, yolluklar plak cretin ekleridir. cretin Zamannda denmemesinin Hukuki Sonular Nelerdir? creti deme gnnden itibaren yirmi gn iinde zorlayc bir neden (iyerinde yangn kmas, iyerinin sel basknna uramas, deprem vb.) dnda denmeyen ii, i grme borcunu yerine getirmekten kanabilir. Gnnde denmeyen cretler iin mevduata uygulanan en yksek faiz oran uygulanr. inin creti kanun hkmleri veya szleme artlarna uygun olarak hesap edilmez veya denmezse, ii i szlemesini hakl nedenle derhal feshederek tazminatn talep etme hakkna sahiptir. cret alaca davalar 5 yllk zamanamna tabidir. alma Sresi Nedir? i statsnde alanlar iin alma sresi, haftada en ok krk be saattir. Aksi kararlatrl-mamsa bu sre, iyerlerinde haftann allan gnlerine eit lde blnerek uygulanr. Haftalk 45 saati aan almalar fazla mesai olarak adlandrlr ve creti normal saat cretinin %50 artrlmas ile belirlenir. Sz konusu alma ulusal bayram ve genel tatil gnlerinde (Kurban ve Ramazan Bayram, 1 Ocak, 23 Nisan, 19 Mays, 30 Austos, 29 Ekim) ve

27


hafta tatili gnnde yaplyorsa %100 zaml cret verilir. kanununa gre lkenin genel yararlar yahut iin nitelii veya retimin arttrlmas gibi nedenlerle fazla alma yaplabilir. Ancak fazla alma iin iinin onaynn alnmas gerekir. Onay, fazla alma ihtiyac olan iverence her ylbanda iilerden yazl olarak alnr ve ii zlk dosyasnda saklanr. ilerin ilemi olan fazla alma cretleri normal almalarna ait cretlerle birlikte denir. Fazla alma sresinin toplam bir ylda iki yz yetmi (270) saatten fazla olamaz. Fazla alma creti alaca davalar 5 yllk zamanamna tabidir. Memur (657ye gre) olarak alanlar iin haftalk alma sresi 40 saattir. Memurlarn alma sreleri, zel dzenlemeler dnda, Cumartesi ve Pazar gnleri tatil olacak ekilde dzenlenir. Ulusal Bayram ve Genel Tatil Gnlerinde almamz Durumunda Onaymz Alnmal mdr? Ulusal bayram ve genel tatil gnlerinde iyerlerinde allp allmayaca toplu i szlemesi veya i szlemeleri ile kararlatrlr. Szlemelerde hkm bulunmamas halinde sz konusu gnlerde allmas iin iinin onay gereklidir. Mhendisler Fazla Mesai creti Alr m? Kanunlar gerei mhendislerin de fazla mesai creti almas gerekir. Ancak birok iyerinde bu hak gasp edilmektedir. Mhendislerin de fazla alma karl hak ettii creti iverenden istemesi hakk olduundan, bu hakkn uygulanmasn istemek ve srarl olmak gerekir. nk fazla mesai creti yasal ve meru bir haktr ve cret almadan almak sadece klelikle edeerdir. Kadn Mhendislerin Haklar i kadnlar iin geerli olan yasal dzenlemeler kadn mhendisler iin de geerlidir. Buna gre: Kadn iilerin doumdan nce sekiz ve doumdan sonra sekiz hafta olmak zere toplam on alt haftalk sre iin altrlmamalar esastr. oul gebelik halinde doumdan nce altrlmayacak sekiz haftalk sreye iki hafta sre eklenir. Ancak, salk durumu uygun olduu takdirde, doktorun onay ile kadn ii isterse doumdan nceki haftaya kadar iyerinde alabilir. Bu durumda, kadn iinin alt sreler doum sonras srelere eklenir. Yukarda ngrlen sreler iinin salk durumuna ve iin zelliine gre doumdan nce ve sonra gerekirse artrlabilir. Bu sreler hekim raporu ile belirtilir.

28


Hamilelik sresince kadn iiye periyodik kontroller iin cretli izin verilir. Hekim raporu ile gerekli grld takdirde, hamile kadn ii salna uygun daha hafif ilerde altrlr. Bu halde iinin cretinde bir indirim yaplmaz. stei halinde kadn iiye, on alt haftalk srenin tamamlanmasndan veya oul gebelik halinde on sekiz haftalk sreden sonra alt aya kadar cretsiz izin verilir. Bu sre, yllk cretli izin hakknn hesabnda dikkate alnmaz. Kadn iilere bir yandan kk ocuklarn emzirmeleri iin gnde toplam bir buuk saat st izni verilir. Bu srenin hangi saatler arasnda ve kaa blnerek kullanlacan ii kendisi belirler. Bu sre gnlk alma sresinden saylr. Maden ocaklar ile kablo demesi, kanalizasyon ve tnel inaat gibi yer altnda veya su altnda allacak ilerde on sekiz yan doldurmam erkek ve her yataki kadnlarn altrlmas yasaktr . ten karlma Durumunda Haklarmz Nedir? altnz iyeri otuz veya daha fazla ii altran bir iyeri ise, en az alt aylk kdeminiz varsa ve iyerinde belirsiz sreli i szlemesi ile alyorsanz Yasasna gre i gvencesi olarak bilinen haktan yararlanrsnz. Bu durumda iten karlrsanz iten karma ileminin geerli bir nedene dayanmas gerekir. Hukukunda geerli nedenler iverene iten karma hakk tanmakla birlikte, kdem tazminat ve ihbar nelini demeden iten karma hakkn tanyan hakl nedenlerden farkldr. Akdin Feshinde Geerli Sebepler Bu neden i kltme, verimsiz alma gibi bir neden olabilir ve ispat sorumluluu iverene aittir. Kanununun 19. maddesine gre, fesih bildirimini yazl olarak yapmak ve fesih sebebini ak ve kesin bir ekilde belirtmek zorundadr. rnein iinin yetersizlii veya davranlar nedeniyle iyeri verimini drmesi sz konusu olduunda, iverenin bunu frsat bilerek akdi derhal feshetmek yerine ncelikle; Sorun eer davranlarndan kaynaklanyor ise iinin dzeltmesi iin iverenin ihtar vermesi, hakkndaki iddialara kar savunmasn almas, Yetersizliinden kaynaklanyor ise yine ncelikle savunmasn almas, iyerinin imknlar lsnde eitim vermesi veya varsa baka bir ie kaydrmas, Ekonomik nedenlerden kaynaklanyorsa fazla mesaileri kaldrmas, alma srelerini ksaltmas, ii zamana yaymas ve benzeri yollara bavurmas ve iten karmay son are olarak grmesi gerekmektedir. Bu durum i gvencesi hkmlerinin ruhuna uygun olacaktr.

29


inin Yetersizliine veya Davranna Bal Geerli Nedenler -Ortalama olarak benzer ii yapan iiden daha az verim, -Gsterdii nitelie gre beklenenden dk performans, -e younlamasnn giderek azalmas, -e yatkn olmamas, -renme ve kendini yetitirme yetersizlii, -Sk sk hastalanma, -almay srdrmekle birlikte iini gerektii ekilde yapmasn etkileyen hastalk, -Uyum yetersizlii -inin zihinsel yetersizlii -inin bedensel yetersizlii inin Davranlarndan Kaynaklananlar: -Hizmet Akdine aykr davran, -verene zarar vermek, zararn tekrar edilecei tedirginliini yaratmak, -yerinde rahatszlk yaratacak ekilde alma arkadalarndan bor para istemek, -Arkadalarn iverene kar kkrtmak, -Uyarya ramen iini eksik, yetersiz ve kt yapmak, -yerinde i akn ve i ortamn olumsuz etkileyecek bir biimde dier kiilerle ilikiye girmek, - akn durduracak ekilde uzun telefon grmesi, ve benzeri yapmak, -Sk sk ie ge gelmek ve iini aksatarak iyerinde dolamak, -Amirleri veya i arkadalar ile ciddi geimsizlik gstermek, onlarla ska ve gereksiz yere tartmaya girmek; arkadalarn psikolojik, duygusal ve davransal ekilde rahatsz etmek, -stirahat raporunu zamannda iverene ulatrmamak, -Hastalk srecini uzatacak davranta bulunmak, - arkadalar veya amirleri hakknda uygunsuz szlerde veya davranlarda bulunmak, -zel amala e-posta gndermek ve internet kullanmak, -yerine ait ara ve gereleri (fotokopi, faks, scanner, v.s.) zel amala kullanmak, -Kiisel bilgi ve kaytlar zamannda iverene ulatrmamak,

30


-yerinde konulan sigara ime yasana aykr davranmak, -zinsiz olarak amirlerinin veya i arkadalarnn zel belgelerini incelemek veya bilgisayarlarn kullanmak, -i hakknda iyerinin ilikisinde olduu kii ve kurululardan sk sk ikayetler gelmesi, -Cinsel taciz anlamna gelebilecek rahatszlk verici davranta bulunmak, - gvenliini tehlikeye drmese bile i gvenlii ve ii sal kurallarna uymamak, -alma saatleri iinde tembellik etmek, -Kanunen zorunlu olan doktor muayenesine itiraz etmek, Da bal sebepler: -Srm ve sat olanaklarnn azalmas, Talep ve sipari azl, Enerji sknts, -lkede yaanan ekonomik kriz, -Piyasadaki genel durgunluk, -D Pazar kayb, -Hammadde sknts gibi nedenlerle iin srdrlmesinin olanaksz hale gelmesi. e bal sebepler: -Yeni alma yntemlerinin veya yapsal deiikliklerin uygulanmas, -yerinin daraltlmas, -yerinin baz blmlerinin kapatlmas, -Baz i trlerinin kaldrlmas veya baka iverene yaptrlmas gibi nedenler. Szlemesinin Feshinde Usul -4857 sayl Kanunun 19 uncu maddesine gre iveren; -Fesih bildirimini yazl olarak yapmak ve fesih sebebini ak ve kesin bir ekilde belirtmek zorundadr. Hakkndaki iddialara kar savunmas alnmadan bir iinin belirsiz sreli hizmet akdi, o iinin davran veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez. Yani iinin davran veya verim dkl hakl bir takm nedenlere dayanabilir. Bu durumda savunmasnn alnmas gerekir. Hakl ise hizmet akdi feshedilemez. Fesih Bildirimine (ten karmaya) tiraz 4857 sayl Kanunun 20 inci maddesine gre, hizmet akdi feshedilen ii, fesih bildiriminde geerli sebep gsterilmedii veya gsterilen sebebin geerli

31


olmad iddias ile fesih bildiriminin teblii tarihinden itibaren bir ay iinde i mahkemesinde dava aabilir. Taraflar anlarlarsa uyumazlk ayn srede zel hakeme gtrlr. Feshin geerli bir sebebe dayandn ispat ykmll iverene aittir. Ancak, 4857 sayl yasa bu hkm daraltm ve, iinin feshin baka bir nedene dayandn iddia etmesi halinde bunu ispat etme ykmlln iiye vermitir. Yasaya gre dava seri muhakeme usulne gre iki ay iinde sonulandrlr. Mahkemece verilen kararn temyizi halinde, Yargtay bir ay iinde kesin olarak karar verir. Ancak, maalesef gerek hayatta davalar ok daha uzun srebilmektedir. Bavuru sonucunda mahkeme feshin geerli bir nedene dayanmadna veya usule uygun yaplmadna karar verirse iinin ie iadesine, 4aya kadar bota geen sre cretinin denmesine ve ie iade iin bavurup ta ie balatlmaz ise 4 ay ile 8 aylk cret tutarnda tazminata karar verir. veren vekili durumunda olan alanlarn bir ksm i gvencesi kapsam dnda tutulmutur: letmenin btnn sevk ve idare eden iveren vekili ve yardmclar ile iyerinin btnn sevk ve idare eden ve iiyi ie alma ve iten karma yetkisi bulunan iveren vekilleri hakknda bu madde Uygulanmaz. ayet i gvencesi maddesi kapsamna giren bir iyerinde almyorsanz ie iade iin bavuramazsnz. Ancak, o zaman da baz haklarnz vardr. Eer; sendikaya ye olmak, ii sal i gvenlii nlemlerine uyulmad veya sigortann eksik yatt, yasad fazla mesai yapmaya zorlanld gibi yasal haklar iin ikayet yollarna bavurmak nedenleriyle iten kartlyorsanz mahkemeye bavurarak kt niyet tazminatna hak kazanabilirsiniz. Bu da ihbar tazminatnzn 3 kat kadardr. Taraflarn Hakl Nedenle Fesih Haklar iler ve iverenler kendileri asndan hakl nedenlere dayanarak szlemeyi fesih edebilirler. Hakl sebeple feshin sonular esas olarak kdem tazminatnn denip denmemesiyle ilgili olarak ortaya kmaktadr. veren aada belirtilen ahlak ve iyiniyet kurallarna uymayan hallere (Md. 25/ II) dayanarak iinin szlemesini kdem tazminatsz feshedebilir. i ise kendisi asndan hakl nedenlere (salk, ahlak ve iyiniyet kurallar, zorlayc sebepler) dayanarak szlemeyi ihbar nelini beklemeden feshedebilir. Bu durumlarda iinin kdem tazminat hakk vardr. Ancak her iki tarafn da mahkemeye itiraz hakk vardr. Uygulamada ise, ii hakl nedene dayanarak iten ayrldnda, iverenler ounlukla iilerin tazminatlarn demediinden dolay iinin mahkemeye bavurmas gerekmektedir. Kdem Tazminat Hakk Belirsiz sreli szlemeye dayanarak alanlarn, iyerindeki toplam alma sresi 1 yl gemi ise kdem tazminat hakk vardr. ayet aada sa32


yld ekilde yasada tanmlanan (madde 25/II) ciddi bir kusur ilediyseniz o zaman tazminatsz olarak iten kartlabilirsiniz. rnein iyerinde kavga etmek, ikili olarak ie gitmek, iverene veya yaknlarna kfr etmek, pepee gn ie devamszlk etmek gibi durumlarda tazminatsz iten karlabilirsiniz. veren bu tr bir nedene dayanmadan iten kardnda size kdem tazminat demek durumundadr. Kdem tazminat 1 yl gemi alanlar iin allan her tam yl iin 1 aylk brt giydirilmi cret kadardr. Yani brt cretin stne ikramiye, yol paras, yemek paras, devamllk gsteren sosyal yardmlar vb. nin eklenmesiyle bulunan miktarn allan yl saysyla arplmasyla bulunur. Yl geen aylar da 1 yla oranlanarak hesaba dahil edilirler. Kdem taziminatndan gelir vergisi, sigorta primi gibi kesintiler yaplmaz. verenin szlemesini Hakl Sebeple Feshi verenin 25 inci maddede gsterilen sebeplerle szlemeyi fesih hakk vardr. Bu maddede belirtilen salk sebepleriyle fesih ve zorlayc sebeplerle fesih hallerinde iveren szlemeyi ihbar nelini beklemeden feshedebilir, ancak kdem tazminatn demekle ykmldr. Aada aktarlan ahlak ve iyi niyet kurallarna uymayan hallerde ise iverene ihbar sresini beklemeksizin ve kdem tazminat demeksizin hizmet akdini fesih hakk tannmtr: Ahlak ve iyi niyet kurallarna uymayan haller ve benzerleri: a) szlemesi yapld srada bu szlemenin esasl noktalarndan biri iin gerekli vasflar veya artlar kendisinde bulunmad halde bunlarn kendisinde bulunduunu ileri srerek, yahut geree uygun olmayan bilgiler veya szler syleyerek iinin ivereni yanltmas. b) inin, iveren yahut bunlarn aile yelerinden birinin eref ve namusuna dokunacak szler sarf etmesi veya davranlarda bulunmas yahut iveren hakknda eref ve haysiyet krc aslsz ihbar ve isnatlarda bulunmas. c) inin iverenin baka bir iisine cinsel tacizde bulunmas. d) inin iverene yahut onun ailesi yelerinden birine yahut iverenin baka iisine satamas veya 84 nc maddeye (iki ve uyuturucu madde yasa) aykr hareket etmesi. e) inin, iverenin gvenini ktye kullanmak, hrszlk yapmak, iverenin meslek srlarn ortaya atmak gibi doruluk ve balla uymayan davranlarda bulunmas. f) inin, iyerinde, yedi gnden fazla hapisle cezalandrlan ve cezas ertelenmeyen bir su ilemesi. g) inin iverenden izin almakszn veya hakl bir sebebe dayanmakszn

33


ard ardna iki ign veya bir ay iinde iki defa herhangi bir tatil gnnden sonraki i gn, yahut bir ayda ign iine devam etmemesi. h) inin yapmakla devli bulunduu grevleri kendisine hatrlatld halde yapmamakta srar etmesi. ) inin kendi istei veya savsamas yznden iin gvenliini tehlikeye drmesi, iyerinin mal olan veya mal olmayp da eli altnda bulunan makineleri, tesisat veya baka eya ve maddeleri otuz gnlk cretinin tutaryla deyemeyecek derecede hasara ve kayba uratmas. hbar neli Sreleri Ayrca belirsiz sreli alanlar iin ihbar neli szkonusudur. Yani i szlemesini feshedecek taraf fesihten nce i szlemesini feshedeceini kar tarafa bildirmelidir. veren bu sre iinde iiye i arama izni vermelidir. Eer iveren iteki kdeminize gre deien bu srelere uymaz ise bu dnemin cretini size demelidir. hbar neli her iki taraf iin de geerlidir. Yani alan da iten kmadan nce iverene kacan bildirmelidir. (Derhal feshi hakl klan nedenler hari) Belirsiz Sreli Szlemeleri; -i alt aydan az srm olan ii iin, bildirimin dier tarafa yaplmasndan balayarak iki hafta sonra, -i alt aydan bir buuk yla kadar srm olan ii iin, bildirimin dier tarafa yaplmasndan balayarak drt hafta sonra, -i bir buuk yldan yla kadar srm olan ii iin, bildirimin dier tarafa yaplmasndan balayarak alt hafta sonra, -i yldan fazla srm ii iin, bildirimin yaplmasndan balayarak sekiz hafta sonra, feshedilmi saylr. Bu sreler asgari olup szleme ile arttrlabilir. Bildirim artna uymayan taraf, bildirim sresine ilikin cret tutarnda tazminat demek zorundadr. hbar tazminat davalar 10 yllk zamanamna tabidir. ten Kendim kp Kdem Tazminat Alamaz mym? Alnabilir. Bir kere askere gitme, kadn alan iin evlilik (evlendikten sonraki 1 yl iinde), emeklilik durumlarnda kdem tazminat alnabilir. Bunlarn dnda salk nedenleri, iverenin ahlk ve iyi niyet kurallarna uymamas gibi durumlarda szleme feshedilebilir. rnein sigortann yaplmamas veya dk cret zerinden yatrlmas, cretlerin srekli gecikmeli verilmesi, alann szlemede ngrlen iten esasl olarak farkl nitelikte bir ie verilmesi gibi durumlarda alan szlemeyi tazminat hakkn koruyarak feshedebilir.

34


inin Kdem Tazminatn Alabilecei Dier Durumlar Nelerdir? Yukarda saylan iinin hakl nedenle i szlemesini fesih hakk veren durumlarn dnda da iten ayrlrken tazminat alnabilir. Bunlar alan kiinin emeklilik, malulluk veya yallk aylna hak kazanarak iten ayrlmas; askere gitmesi; kadn alann (evlendikten sonraki 1 yl iinde) evlilik nedeniyle iten ayrlmas durumlardr. braname Nedir? branamenin Hukuki Sonular Dourabilmesinin artlar Nelerdir? bra, borcu sona erdiren, alacan talep edilmesine engel olan bir hukuki ilemdir. szlemesinin kurulmas veya devam srasnda dzenlenen ibranameler geersiz olup iinin alacaklarna ilikin dava talep hakkn ortadan kaldrmaz. branamede ne miktar parann hangi hak karl olduu belirtilmi olmaldr. branamedeki miktar ile gerek miktar arasnda ak uyumsuzluk bulunmamaldr. Matbu olarak hazrlanp iveren tarafndan iiye i szlemesi devam ederken imzalatlan ibranameler hukuken geersizdir. sizlik Sigortas Nedir? sizlik Sigortas Kanununun tanmlamasna gre isizlik sigortas: Bir iyerinde sigortal olarak alrken, kendi istek ve kusuru dnda iini kaybetmi olanlara; isizlik denei, eitim hizmeti, ie yerletirme hizmeti, salk hizmetleri, danmanlk hizmetleri vermek amacyla, sigortaclk tekniiyle faaliyet gsteren ve devlet tarafndan oluturulmu olan zorunlu bir sigorta koludur (4447 m. 47/c). Trkiyede sizlik Sigortas Kanunu olarak bilinen Kanun, aslnda birok kanunda deiiklik yapan bir torba kanundur. 4447 sayl bu Kanun, 1999 ylnda yrrle girmitir. sizlik sigortas kurulmas ve yrtlmesi esaslar bu kanunun sizlik Sigortas balkl VII. Blmnde ve 46. maddesinden sonraki kimi hkmlerinde dzenlenmitir. sizlik Sigortas size Ne Salar,sizlik Sigortasndan Yararlanma artlar Nelerdir,sizlik Sigortas Zorunlu mudur? sizlik sigortas zorunlu bir sigorta koludur. Bu Kanun kapsamnda olan herkes isizlik sigortas primi demekle ykml tutulmutur. sizlik Sigortas Kanununun 17.04.2008 gn ve 5754 sayl Kanunla deitirilen 49. maddesine gre isizlik sigortasnn gerektirdii demeleri, hizmet ve ynetim giderlerini karlamak zere, bu sigorta kapsamna giren tm sigortallar, iverenler ve Devlet, isizlik sigortas primi deyeceklerdir. sizlik Sigortas Kanununun 46. maddesinin /17.04.2008 gn ve 5754 sayl Kanunun 90. maddesiyle deiik ikinci fkrasna gre:Bu Kanun, 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanununun 4 nc maddesinin birinci fkrasnn (a) bendi ile ikinci fkras kapsamnda olanlardan bir hizmet akdine dayal olarak alan sigortallar ve 506 sayl Sosyal Sigortalar Kanununun geici 20 nci maddesinde aklanan sandklara tabi sigortallar kapsar.35


sizlik Sigortas Kapsamna Girmeyen alan Var mdr? 46 (Deiik 3. Fkra: 17/04/2008-5754/90. mad.) 5510 sayl Kanunun; 4 nc maddesinin birinci fkrasnn (b) ve (c) bentleri, ikinci fkras kapsamnda olanlardan bir hizmet akdine dayal olarak almayanlar ve nc fkras, 5 inci, 6 nc ve geici 13 nc maddeleri kapsamnda olanlar ile 506 sayl Sosyal Sigortalar Kanununun geici 20 nci maddesi kapsamnda olmakla birlikte memur veya 22/1/1990 tarihli ve 399 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye tabi szlemeli statde bulunanlar ve 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu, 926 sayl Trk Silahl Kuvvetleri Personel Kanunu, 3269 sayl Uzman Erba Kanunu, 3466 sayl Uzman Jandarma Kanunu, 2802 sayl Hakimler ve Savclar Kanunu, 2547 sayl Yksek retim Kanunu, 2914 sayl Yksek retim Personel Kanunu, 233 ve 399 sayl kanun hkmnde kararnameler ile 190 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye tabi kamu kurum ve kurulularnn tekilat kanunlarndaki hkmlerine gre szlemeli personel statsnde alanlar ile 657 sayl Devlet Memurlar Kanununa gre geici personel statsnde altrlanlar bu Kanun kapsamna dahil deildir. Belirli Sreli Szlemesiyle alan Geici iler ya da Mevsimlik iler sizlik Sigortas Kapsamnda mdrlar? sizlik Sigortas Kanunu,belirli sreli i szlemesiyle alan geici iileri de kapsamna almtr (4447 m. 46/2) te yandan mevsimlik iilerin isizlik sigortas kapsam dnda olduklarna ilikin bir dzenleme de Kanunda yer almamaktadr. Buna gre, geici ya da mev-simlik iiler, kanunun ngrd son yl iinde en az 600 gn sigortal olarak alp, isizlik sigortas primi demi olmak, iten ayrlmadan nceki son 120 gn iinde prim deyerek srekli alm olmak artn yerine getirdikleri takdirde isizlik deneinden olduu gibi, hastalk ve analk sigortas prim demeleri, yeni bir i bulma, meslek gelitirme, edindirme ve yetitirme eitimi hizmetlerinden de yararlanabileceklerdir. Hangi Byklkteki yerleri sizlik Sigortas Kapsamna Girmektedir? sizlik Sigortas Kanunu, iyerinin altrd ii says bakmndan bir ayrm yapmamaktadr. Bylece tm iyerlerinde alan iiler, isizlik sigortas kapsamna alnm olmaktadr. iler sizlik Sigortasna Nasl Dahil Edilirler? Bunun iin ayr bir tescil ya da bildirim ilemi yaplmas gerekmemektedir. verenlerce SGKya yaplan iyeri ve sigortal bildirimleri KURa da yaplm saylmaktadr. sizlik sigortas primlerinin tahakkuk ve tahsili Sosyal Gvenlik Kurumu tarafndan yapldndan ve her ay dzenlemekte olan Aylk Sigorta Primleri Bildirgesi ieriinde isizlik sigortas primleri de beyan edildiinden, ayr bir bildirge dzenlenmesine de gerek kalmamaktadr.36


Yllk cretli zne Hak Kazanabilmenin artlar Nelerdir? - inin yllk cretli izne hak kazanabilmesi iin; 4857 sayl Kanununa tabi iyerinde alyor olmas gereklidir. - inin alt i, nitelii ynnden srekli i olmaldr. - inin iyerinde deneme sresi de dahil olmak zere 1 yl alm olmas gereklidir. Yllk cretli izin hakkndan vazgeilemez. Yllk cretli zin Hakkmz Ne Kadardr ? Yllk cretli izin sreleri Kanununa gre en az aadaki srelerdedir: Hizmet sresi; a) Bir yldan be yla kadar (be yl dahil) olanlara ondrt gn, b) Be yldan fazla onbe yldan az olanlara yirmi gn, c) Onbe yl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialt gn Ancak 18 ya ve altndakilerle ve 50 ya ve stndeki iilerin yllk izin sresi yirmi gnden az olamaz. Burada bahsedilen sreler ignn kastetmektedir. szlemesinde ayrca belirtilmemise Kanununa gre 1 hafta 6 ign olarak kabul edilir. Yasada belirtilen sreler asgari snrlar ifade etmektedir. Bireysel ya da toplu i szlemesi ile bir iyerinde bu srelerin artrlma ynnde deitirilmesi mmkn; ancak azaltlmas ynnde deitirilmesi mmkn deildir. Yllk cretli izinin yasada belirtilen srenin altnda kullandrlmas yasad bir uygulama olmaktadr. Yllk cretli izin iveren tarafndan bl-nemez. Ancak taraflarn anlamas ile bir blm on gnden aa olmamak zere en ok e blnebilir. veren tarafndan yl iinde verilmi bulunan dier cretli ve cretsiz izinler veya dinlenme ve hastalk izinleri yllk izne mahsup edilemez. veren yllk cretli iznini kullanan her iiye, yllk izin dnemine ilikin cretini ilgili iinin izine balamasndan nce pein olarak demek veya avans olarak vermek zorundadr. Mhendislerin Kazalar Nedeniyle Sorumluluu Nedir? Mhendisler, iyerlerinde birok durumda i ve iilerin ynlendirilmesi, iin planlanmas, kontrol grevlerini de stlenmilerdir. Mhendislerin i kazas nedeniyle alanlarn urad zararlardan cezai sorumluluu bu yetkilerinden kaynaklanmaktadr. yerindeki alma koullarnn nasl olaca ve zellikle i kazalarna kar alnmas gerekli nlemler ii sal ve i gvenlii ile ilgili tzk ve ynetmeliklerde ayrntl olarak gsterilmitir. Bir iveren veya onun yetkilendirdii mhendis, makine ve tehizatn bu tzk h-

37


kmlerine uygun olarak al-maya hazr olmasndan sorumludur. Bir rnek vermek gerekirse, makine ve tehizatn hareketli ksmlarna makine durdurulmadan mdahale edilmesini nlemek zere koruyucular taklmas veya elektrik aksamnn mkemmel bir ekilde korunmu olmas tzk hkmleri gereidir. Burada mhendisin grevi de, eer uygun olmayan durumlar varsa bunu tespit etmek ve gidermektir. Eer mhendis bu sorumluluunu yerine getirmiyorsa, grevini laykyla yerine getirmemesi nedeniyle tedbirsizlik, dikkatsizlik ve savsaklama nedeniyle ceza kovuturmasna tabi tutulacaktr. Bu durumu engelleyebilmek iin mhendisler denetim ve kontrol altnda bulunan makina ve tehizat iin ngrlm bulunan alma koullarn iyi bilmeli ve harfiyen uygulanmasn salamaldr. Ortaya kan eksiklikler derhal iveren veya yetkili vekiline rapor edilerek giderilmesi talep edilmeli, hayati nemde bulunan eksiklik durumunda ise eksiklik bulunan yer ve makinada iilerin almas engellenmelidir. Bu arada alanlarn alma alanyla ilgili olarak eitim grmesi konusunda da iveren ve vekillerinin ykml tutulduklarn belirtmeliyiz. Mhendis Kazasna Urarsa Ne Yaplmal? Bir alan olarak mhendisler de i kazasna urayabilir. Herhangi bir i kazas durumda en acil iler aadaki gibi zetlenebilir: lk olarak kazaya urayan kiiye uygun ve gerekli tbbi yardm yaplmal. Kaza sonucu oluan gvensiz durumlar ortadan kaldrlarak yeni bir kaza ihtimali ortadan kaldrlmaldr. kazas derhal en yakn karakola bildirilmelidir. alann i kazasna urad vizite kdna yazlmaldr. kazasnn nedeni ve nasl olduu ile tanklar hatrda tutulmaldr. kazas ve meslek hastal en ge 2 i gn iinde yaz ile ilgili blge mdrlne bildirilmelidir. kazalar neticesinde uranlan i gc kayb iin, iverene den sorumluluk orannda iverenden tazminat talep edilebilir. veren vekilleri de dahil olmak zere iyerinin dier alanlarnn kusuru da iverence karlanr. (Ancak bu durumda iverenin kusur sahibine rcu etme hakk sakldr.) kazas nedeniyle tazminat alabilmek iin (eer iveren anlamaya yanamaz ise) maddi ve manevi tazminat davalar almas gerekecektir. Bu dava sonunda i kazasnda uranlan i gc kaybnn karl olan miktar ve uranlan manevi zarar iverene tazmin ettirilir. Gvenlii Mhendisinin Grevleri Nelerdir? Yasaya gre verenler, devaml olarak en az elli ii altrdklar iyerlerinde alnmas gereken i sal ve gvenlii nlemlerinin belirlenmesi ve uygulanmasnn izlenmesi, i kazas ve meslek hastalklarnn nlenmesi, iilerin ilk yardm ve acil tedavi ile koruyucu salk ve gvenlik hizmetlerinin yrtlmesi amacyla, iyerindeki ii says, iyerinin nitelii ve iin tehlike snf ve derecesine gre;38


a) yeri salk ve gvenlik birimi oluturmakla, b) Bir veya birden fazla iyeri hekimi ile gereinde dier salk personelini grevlendirmekle, c) Sanayiden saylan ilerde i gvenlii uzman olan bir veya birden fazla mhendis veya teknik eleman grevlendirmekle, ykmldrler. TMMOB grevlendirilecek gvenlii uzmannn mhendis olmas gerektiini savunmaktadr. gvenliinden sorumlu mhendis (veya teknik eleman) aada belirtilen grevleri yerine getirmekle ykmldr: a) Sal ve Gvenlii Mevzuatna uygun olarak iyerinde gerekli almalarn yaplmasn salamak, b) yerindeki tehlikelerin tanmlanmasn ve risk deerlendirmesinin yaplmasn, tehlikelerin ortadan kaldrlmasn ve risklerin kontrol altna alnmasn salamak iin nerilerde bulunmak, bu hususlarla ilgili iverene rapor vermek, c) in ve iyerinin zelliklerine uygun olarak tehlikeleri kaynanda yok etmeye ynelik tedbirlere ncelik vererek gerekirse lmlere dayal deerlendirme yapmak, alnmas gerekli gvenlik nlemleri konusunda, alanlarn veya temsilcilerinin grn de alarak iverene nerilerde bulunmak ve uygulamalarn takibini yapmak, d) yerinde yaplacak periyodik kontrol, bakm ve lmleri planlamak, hazrlanan planlarn uygulanmasn salamak, e) Risk deerlendirme sonularn da dikkate alarak, ani veya yakn tehlike durumlar ve kazalarn potansiyelini tanmlayan ve bunlara ilikin risklerin nasl nleneceini gsteren acil durum planlarn hazrlamak ve gerekli tatbikatlarn yaplmasn salamak, f) Yangn ve patlamalarn nlenmesi, yangn ve patlama durumunda nlemlerin alnmas, yangndan korunma tehizat ve aralarnn kontrol edilmesi, yangn ekiplerinin oluturulmas, yangn tatbikat gibi yangndan korunma ve yangnla mcadele almalarn ynetmek ve ilgili kaytlarn tutulmasn salamak, g) Sal ve Gvenlii Kurulu toplantlarna katlmak, kurula iyerinin salk ve gvenlik durumu ile ilgili bilgi vermek ve nerilerde bulunmak, h) yeri Salk Birimi ile ibirlii iinde alarak iyerinin salk ve gvenlik durumunu, iyerinde olabilecek kaza ve meslek hastalklarn iyeri hekimi ile deerlendirmek ve deerlendirme sonularna gre nleyici faaliyet planlarn yapmak ve uygulanmasn salamak,39


i) yerinde meydana gelen kaza veya meslek hastalklarnn tekrarlanmamas iin inceleme ve aratrma yaparak dzeltici faaliyet planlarn yapmak ve uygulanmasn salamak, j) yerinde yaplan inceleme ve aratrmalar iin yntemler gelitirmek, bu yntemlerle ilgili alanlar bilgilendirmek, her incelemeden sonra inceleme formlarn doldurmak ve gerei iin iverene bildirerek sonularn takip etmek, formlarn deerlendirme ve izlenmesi amacyla muhafazasn salamak, k) yerine yeni bir sistem kurulmas veya makina ya da cihaz alnmas halinde; kurulacak sistem veya alnacak makina ya da cihaz ile ilgili olarak risk deerlendirmesi yaparak salk ve gvenlik ynnden aranan zellikleri belirlemek ve bu zelliklere uygun sistemin kurulmas, makina veya cihazn alnmas iin iverene rapor vermek, l) Uygun nitelikteki kiisel koruyucularn seimi, salanmas, kullanlmas, bakm ve test edilmesi ile ilgili bilgi ve nerileri hakknda iverene rapor vermek, m) yerinde salkl ve gvenli bir alma ortamnn oluturulmas ve gelitirilmesi amacyla verilecek eitimin kimlere verilecei, kapsam, kimlerin verecei, sresi ve eitimin srekliliinin salanmas konusunda iverene nerilerde bulunmak. Gvenlii Uzmannn Yetkileri Nelerdir? gvenliinden sorumlu teknik eleman, bamsz alma ilkesi uyarnca ilgili ynetmelik hkmlerini yerine getirirken hibir ekilde engellenemez, grevini yapmaktan alkonulamaz. yerinde alanlarn yaam ile ilgili yakn tehlike oluturan bir husus tespit ettiinde derhal st ynetimi bilgilendirerek iin geici olarak durdurulmasn salar. retim planlamalarnda karar alma srecine katlr. Grevi gerei iyerinin btn blmlerinde i sal ve gvenlii konusunda inceleme, aratrma ve alanlarla grme yapar. Gerektiinde konu ile ilgili kurum veya kurulular ile ibirlii yapar. Sal Ve Gvenlii Kurullar Nerelerde Kurulur, Grevleri Ve Yetkileri Nelerdir? Sanayiden saylan, devaml olarak en az elli ii altran ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerinde her iveren bir i sal ve gvenlii kurulu kurmakla ykmldr. verenler i sal ve gvenlii kurullarnca i sal ve gvenlii mevzuatna uygun olarak verilen kararlar uygulamakla ykmldrler. sal ve gvenlii kurullar aada belirtilen kiilerden oluur.40


a) veren veya iveren vekili b) gvenlii ile grevli mhendis veya teknik eleman, c) yeri hekimi, d) nsan kaynaklar, personel, sosyal iler veya idari ve mali ileri yrtmekle grevli bir kii, e) Varsa sivil savunma uzman, f) yerinde grevli formen, ustaba veya usta. yerindeki formen, ustaba veya ustalarn yardan fazlasnn katlaca toplantda ak oyla seilir. g) yerinde bulunan sendika temsilcilerinin kendi aralarnda seecekleri kii, iyerinde sendika temsilcisi yoksa o iyerindeki iilerin yardan fazlasnn katlaca toplantda ak oyla seilecek ii, h) Salk ve gvenlik ii temsilcisi. Kurulun bakan iveren veya iveren vekili, kurulun sekreteri ise gvenlii ile grevli mhendis veya teknik elemandr. Sal ve Gvenlii Kurulu yelerine ve yedeklerine iveren tarafndan konuyla ilgili gerekli eitimin verilmesi salanr. Sal ve Gvenlii kurullarnn grev ve yetkileri aada belirtilmitir; a) yerinin niteliine uygun bir i sal ve gvenlii i ynetmelik tasla hazrlamak, iverenin veya iveren vekilinin onayna sunmak ve i ynetmeliin uygulanmasn izlemek, izleme sonularn rapor haline getirip alnmas gereken tedbirleri belirlemek ve kuru gndemine almak, b) sal ve gvenlii konularnda o iyerinde alanlara yol gstermek, c) yerinde i sal ve gvenliine ilikin tehlikeleri ve nlemleri deerlendirmek, tedbirleri belirlemek, iveren veya iveren vekiline bildirimde bulunmak, d) yerinde meydana gelen her i kazas ve tehlikeli vaka veya meslek hastalnda yahut i sal ve gvenlii ile ilgili bir tehlike halinde gerekli aratrma ve incelemeyi yapmak, alnmas gereken tedbirleri bir raporla tespit ederek iveren veya iveren vekiline vermek, e) yerinde i sal ve gvenlii eitim ve retimini planlamak, bu konu ve kurallarla ilgili programlar hazrlamak, iveren veya iveren vekilinin onayna sunmak ve bu programlarn uygulanmasn izlemek, f) Tesislerde yaplacak bakm ve onarm almalarnda gerekli gvenlik tedbirlerini planlamak ve bu tedbirlerin uygulamalarn kontrol etmek, g) yerinde yangnla, doal afetlerle, sabotaj ve benzeri ile ilgili tedbirlerin yeterliliini ve ekiplerin almalarn izlemek, h) yerinin salk ve gvenlik durumuyla ilgili yllk bir rapor hazrlamak, o yl41


ki almalar deerlendirmek, elde edilen tecrbeye gre ertesi yln alma programnda yer alacak hususlar ve gndemi tespit etmek, iverene teklifte bulunmak, planlanan gndemin yrtlmesini salamak ve uygulanmasn deerlendirmek, i) yerinde i sal ve gvenlii asndan iinin saln bozacak veya vcut btnln tehlikeye sokacak yakn, acil ve hayati bir tehlike ile kar karya kalan ii, i sal ve gvenlii kuruluna bavurarak durumun tepsi edilmesini ve gerekli tedbirlerin alnmasna karar verilmesini talep edebilir. Bu durumda kurul acilen toplanarak kararn verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar iiye yazl olarak bildirilir. inin Grmekten Kanma Hakk Var mdr? Kanununa gre i saln bozacak veya vcut btnln tehlikeye sokacak yakn, acil ve hayati bir tehlike ile kar karya kalr ise, Sal Ve Gvenlii Kurulunun bulunduu iyerlerinde bu Kurul(a, Kurulun bulunmad iyerlerinde iveren veya iveren vekiline bavurur. i tespitin yaplmasn ve gerekli tedbirlerin alnmasn, durumun yazl olarak kendisine bildirilmesini isteyebilir. Kurul, iveren veya vekili yazl cevap vermek zorundadr. Sal Ve Gvenlii Kurulunun iinin talebi ynnde karar vermesi halinde ii, gerekli i sal ve gvenlii tedbiri alnncaya kadar almaktan kanabilir. inin almaktan kand dnem iinde creti ve dier haklar sakldr. Kurul kararna ramen iveren gerekli tedbiri almaz ise ii hakl sebeple derhal fesih hakkn kullanabilir. Mhendisler Sendika yesi Olabilirler mi? Evet. Sendikalar Kanununa gre On alt yan doldurmu olup da bu Kanuna gre ii saylanlar, ii sendikalarna ye olabilirler. On alt yan doldurmam olanlarn yelii kanuni temsilcilerinin yazl iznine baldr. Bu Kanun anlamnda iveren saylanlar iveren sendikalarna ye olabilirler denilmektedir. Buna gre cretli alan mhendislerin ok byk ksm ii sendikalarna; iyeri sahipleri ile aada aklanan snrl saydaki iveren vekili konumundaki mhendis ise iveren sendikalarna ye olabilmektedirler. veren Vekili Olan Mhendislerin Sendikal Hakk Var mdr? Kanununda iveren vekili kavram olduka geni tanmlanmtr. Ancak Sendikalar Kanununda ise bu tanm olduka snrl tutulmutur. Bu durum mhendislerde kafa karklna yol amaktadr. Bu durumu aklamakta yarar var: Kanununa gre yerinde iveren adna hareket eden ve iin, iyerinin ve iletmenin ynetiminde grev alan kimselere iveren vekili denir. veren vekilinin bu sfatla iilere kar ilem ve ykmllklerinden dorudan iveren sorumludur. Bu Kanunda iveren iin ngrlen her eit sorumluluk ve

42


zorunluluklar iveren vekilleri hakknda da uygulanr. veren vekillii sfat, iilere tannan hak ve ykmllkleri ortadan kaldrmaz. Aka grlecei gibi iveren vekili durumunda olmak yasadan kaynaklanan haklarn kullanlmasnn nnde engel deildir. Sendikalar Kanununda iveren vekili iletmenin btnn sevk ve idareye yetkili olan kii olarak tanmlanmakta ve bu kanun bakmndan iveren saylrlar denilmektedir. Buna gre iyerinin tamamnda yetkili bulunmayan blm mdrleri ve hatta iletmeye bal iyerindeki (iyeri baznda) tam yetkili mdrler dahi sendikaya ye olup, toplu i szlemesinden yararlanabilirler. nk imalat, pazarlama, personel vb. blm mdrlerinin yetkisi kendi alanlaryla,,bir iletmeye bal iyerinin mdrnn yetkisi de kendi iyeri ile snrldr. Bu nedenle sendikalama ve toplu i szlemesi asndan iveren vekili saylmazlar. Bu durumda iyerinin tamamn iveren adna ynetme durumunda olmayan btn mhendisler sendika yesi olabilir ve Toplu Szlemesinden yararlanabilirler. Mhendisler Meslek Esasna Gre Sendika Kurabilir mi? lkemizde meslek esasna gre sendika kurulmas yasaktr. Sendikalar i kolu temelinde kurulabilmektedir. Belirli bir ikolunda alan btn farkl meslek ve statlerdeki iiler bir ikolu sendikasna ye olabilirler. rnein bir otomotiv firmasnda alan btn iiler; ofrnden, forklift operatrne, tornacdan, temizlikiye, sekreterden mhendise kadar tamam metal ikolunda faaliyet gsteren bir sendikaya ye olabilirler. Veya bir zel hastanede alan doktor, hemire, hastabakc, temizliki, gvenliki, teknik eleman, bro grevlisinin tamam meslek veya statlerine bakmakszn o irkette yaplan ana iin bulunduu ikolundaki sendikaya, bu rnekte salk ikolunda kurulu sendikaya, ye olabilirler. Sendikalar Kanununda yaplmas tartlan deiikliklerle meslek sendikalarna ilikin yasaklarn kaldrlmas gndemdedir. Ancak bir iyerinde alan mhendislerin ayr, teknisyenlerin ayr, temizlikilerin ve dier alanlarn ayr ayr rgtlenmeleri iveren karsndaki gc zayflatarak hepsinin zararl kmasna yol aar. Toplu Szlemelerinde Mhendisler Niye Kapsam D Personel Olarak Saylyor? Kapsam d personelden kast iyerinde cretli olarak alp da Toplu Szlemesinden yararlanamayan alanlardr. ncelikle kapsam ve kapsam dn tanmlamak gerekir. Toplu Szlemelerinin Kapsam maddesi toplu i szlemesinin uygulanabilecei kii ve yerleri belirler. Ancak uygulamada toplu szlemenin uygulanaca kii ve grevliler iin snrlamalar yaplmaktadr. Buna gre iyerlerinde ana retim blmlerinde ve iveren43


vekili yetkilerine sahip olmakszn alanlar kapsam ii, dierleri ise kapsam d braklmaktadr. Bir ok istisna olmasna ramen genel durum budur. Bu uygulama bir ok iyerinde -tamamnda deil- mhendisleri TS kapsam dnda tutarak sendikalardan uzaklatrmtr. Kapsam dzenlemesi yasal hkmlerden kaynaklanmaz. Yasaya gre iyerindeki tm sendika yeleri ve sendika yesi olmayanlar dayanma aidat deyerek, TSten yararlanmak zere bavurabilir ve TSten yararlanr. i sendikalar tm alanlarn szlemeden yararlanma grn savunduu halde bu yaklam iverenler tarafndan kabul edilmemektedir. Emekilerin derdini kendi derdi olarak kabul eden sendikalar bu yanltan dnlmesi iin iverenlere kar mcadele vermektedir. Belirli bir ikolunda alan btn farkl meslek ve statlerdeki iiler bir ikolu sendikasna ye olabilirler. rnein bir otomotiv firmasnda alan btn iiler; ofrnden, forklift operatrne, tornacdan, temizlikiye, sekreterden mhendise kadar tamam metal ikolunda faaliyet gsteren bir sendikaya ye olabilirler. Veya bir zel hastanede alan doktor, hemire, hastabakc, temizliki, gvenliki, teknik eleman, bro grevlisinin tamam meslek veya statlerine bakmakszn o irkette yaplan ana iin bulunduu ikolundaki sendikaya, bu rnekte salk ikolunda kurulu sendikaya, ye olabilirler. Kald ki bir iyerinde alan mhendislerin ayr, teknisyenlerin ayr, temizlikilerin ve dier alanlarn ayr ayr rgtlenmeleri iveren karsndaki gcn zayflatarak hepsinin zararl kmasna yol aar.

44


EMO YELERN LGLENDREN KANUN, TZK VE YNETMELKLER1. Mhendislik Mimarlk Hakknda Kanun 2. 6235 Sayl TMMOB Kanunu ve bal Ynetmelikleri a) TMMOB Meslek i Eitim Ve Belgelendirme Ynetmelii b) TMMOB Meslek Dal Ana Komisyonlar Kurulu Ve alma Ynetmelii c) TMMOB l / le Koordinasyon Kurullar Ynetmelii d) TMMOB Disiplin Ynetmelii e) TMMOB Ve Odalar Mali ler Ynetmelii f) TMMOB dl Verme Ve dle Aday Gsterme Ynetmelii g) TMMOB Adna Sekreteryas Odalar Tarafndan Yrtlen Kongre, Kurultay Ve Sempozyum Dzenleme Ynetmelii h) TMMOB renci Kolu Ynetmelii i) TMMOB 41. Dnem (01 Nisan 2010 - 31 Mart 2012) Bte Uygulama Esaslar Ynetmelii j) TMMOB Genel Kurul Ynetmelii k) TMMOB yeri Temsilcileri Kurulu Ve yeri Temsilcilii Ynetmelii l) TMMOB Ve Odalar Denetim Ynetmelii m) TMMOB Serbest Mavirlik Mhendislik Ve Mimarlk Hizmetleri Ve Bro n) TMMOB Serbest Mhendislik Ve Mimarlk Hizmetleri Asgari cret Ynetmelii o) TMMOB Asgari cret Ve izim Standartlar Tesbit Komisyonu Ve Kontrol Brolarnn Kurulmasna likin Ynetmelii p) TMMOB Mimarlk-Mhendislik Hizmetleri Ve Asgari cret-Asgari izim Ve Dzenleme Esaslar Ynetmelii q) TMMOB Bilirkiilik Ynetmelii r) TMMOB 2011 Yl Bilirkiilik-Eksperlik-Hakemlik Ve Teknik Mavirlik Ynetmelii

45


s) Kamulatrma Davalarnda Bilirkii Olarak Grev Yapacakmhendis, Mimar Ve ehir Planclarnn Nitelikleri,Belgelendirilmesi Ve alma Koullarna likin Usul Ve Esaslar t) TMMOB Yabanc Mhendis, Mimar Ve ehir Planclarnn alma znine Esas Deerlendirilmesi Ve Geici yelik Mracaatlar Hakknda Ynetmelik u)TMMOB Ve Bal Odalarn Dzenleyecei Etkinliklerde Destek Ve Sponsorluk Uygulamalar Esaslar Ynergesi 3. EMO Ynetmelikleri a. EMO Ana Ynetmelii b. EMO Asansrlere Ait Elektrik Mhendislii Hizmetleri Uygulama Esaslar Ynetmelii c. EMO Elektrik Yksek Gerilim Tesisleri letme Sorumluluu Ynetmelii d. EMO En Az cret Ve Mesleki Denetim Uygulama Esaslar Ynetmelii e. EMO Meslek i Srekli Eitim Merkezi (Misem) Ynetmelii f. EMO Serbest Mavir Mhendislik Hizmetleri Ynetmelii g. EMO Teknik Uygulama Sorumluluu Uygulama Esaslar Ynetmelii 4. mar Kanunu 5. 4708 Sayl Yap Denetimi Hakknda Kanun ve bal ynetmelikleri 6. Enerji Verimlilii Kanunu a. Binalarda Enerji Performans Ynetmelii b. Enerji Kaynaklarnn Verimli Kullanlmas Hakknda Ynetmelik 7. evresel Etki Deerlendirmesi Ynetmelii 8. Kamu hale Kanunu 9. Elektrik Kuvvetli Akm Tesisleri Ynetmelii 10. Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Ynetmelii 11. Elektrik Tesisleri Ynetmelii 12. Elektrik Tesisleri Proje Hazrlama Ynetmelii 13. Elektrik Tesisleri Proje Ynetmelii 14. Gvenlii Tz 15. Gvenlii Uzman mevzuat 16. Asansr Ynetmelii 17. Asansr Bakm ve letme Ynetmelii 18. Bilgi Teknolojileri Ve letiim Kurumunun Kuruluuna likin Kanun 19. Kamulatrma Bilirkiilii Ynetmelii46


20. Organize Sanayi Blgeleri Uygulama Ynetmelii 21.Sosyal Gvenlik Kurumu Asgari ilik Tespit Komisyonunun alma Usul Ve Esaslar Hakknda Ynetmelik 22. Hava Trafik Emniyeti Elektronik Personeli Sertifika Ve Lisans Ynetmelii

47


48


MHENDSLK ALIMA ALANLARI1-Tasar (Ett) Planlama - Proje: Tasar: Olay ve ileri bir btn halinde st seviyede ele alan, iin gerekletirilmesi aamasnda ayrntlar Planlama ve Projelendirme blmne brakan yaklamdr. Planlama: Tasar halindeki i ve eylemleri belirli i ve ilem basamaklarna blp zaman srelerini de belirleyen ilevdir. Proje: Planlanan i ve ilevi uygulanabilir klmak amacyla yaplan almalarn tm, Sektr isimleri 1. Sistem Analisti, 2. Hcre Planlama ve Optimizasyon Mhendisi, 3. Analisti, 4. Gelitirme Mhendisi, 5. Gelitirme Mdr, 6. Planlama Mdr, 7. Planlama ve Maliyet Kontrol Mhendisi, 8. RF Planlama Mhendisi, 9. Kdemli Elektronik Tasarm Mhendisi, 10. Bte ve Plan Mhendisi, 11. Planlama Mhendisi, 12. Srvey Mhendisi, 13. Yazlm Gelitirme Mhendisi, 14. Yazlm Gelitirme Uzman, 15. Analist Programc, 16. Yapsal Analiz Mhendisi, 17. Data Center Analisti, 18. rn ve retim Maliyet Mhendisi,49


19. haleye Teklif Hazrlama Mhendisi, 20. Szleme/Malzeme Aratrma Mhendisi, 21. Mukavele Mdr, 22. Teklif Mhendisi, 23. Sistem zmleri Uzman, 24. Network zmleri Uzman, 25. Microsoft zmleri Uzman, 26. Proje Bro efi (stanbul-Kozyata) 27. Proje Tasarm ve izimcileri 28. Bina Tesisat Proje Deneyimli Elektrik Mhendisi 29. Proje Mhendisi Dier Kaynaklarda Performans Planlama ef Mhendisi Performans lme ve Deerlendirme Uzman Mhendisi, Ynetim Sistemi Gelitirme Uzman Mhendisi, Yazlm Mimarl, Sistem Analistleri ve Tasarm, Sistem zmleyici

50


2-Aratrma-Gelitirme, rn-Gelitirme, Tasarm, Aratrma ve Gelitirme: Bir konuda gelimek veya ilerlemek amacyla bilimsel yntemler kullanarak inceleme ve almalar yapan blm olarak aklayabiliriz. Tasarm: 1- Belirli bir amaca, kullanma ynelik teknolojik rn/yap elde etmek amacyla yaplacak iin dncede ekillendirip, her trl teknik bilgi ile evresel etmenlere zen gsterip amaca uygun, gerekletirilmesi. 2- Gelitirilen teknolojinin kullanm ya da kullancnn isteklerini n plana klarak talebi artracak ekillendirme. Piyasa isimleri 1. Ar-Ge Mhendisi 2. ARGE Yazlm Mhendisi 3. ARGE Mdr 4. ARGE Metod Mhendisi 5. ArGe Projeleri Gelitirme Yneticisi 6. Tasarm Mhendisi 7. A Gelitirici 8. Data Modelleme Uzman 9. rn Tasarm Mhendisi 10. Network Tasarm Mhendisi 11. Sistem Tasarm ve Dizayn Mimar/Mhendisi 12. Yapsal Tasarm Mhendisi 13. Yazlm Konfigrasyon Ynetim Uzman 14. Yazlm Tasarm Mhendisi 15. Donanm Tasarm Mhendisi 16. Yazlm Destek Mhendisi 17. Konfigrasyon ve Data Kontrol Mhendisi 18. Teknik Dokman Uzman 19. Uygulama Gelitirme Uzman Dier kaynaklarda Ar Ge Mhendislii Radyo Frekans / Mikrodalga Tasarm Mhendisi Elektronik ve Elektromekanik Sistem Tasarm51


letiim Alar Aratrma ve Teknoloji Gelitirme Tasarm Yazlm ve Uygulama Gelitirme Yazlm Test Tasarmcs Uzman Yazlm Test Tasarmcs Yazlm ve Uygulama Gelitirme Sistem Gelitirici Teknik Sistem Tasarmcs Sistem/Teknoloji Uygunlatrc (Sistem Entegrasyon Uzman)

52


3-retim/Yapm-Test/ Kalite Kontrol : retim: nsanlarn var olmak ve yaamak gibi en temel etkinliini kolayca yapabilmesi iin bir dizi kapsaml ve srekli almann sonucu ortaya kan nesne. Alana ynelik bakldnda genellikle fabrika ortam olarak alglanmaktadr. Yapm: Bir eyin ortaya konulmasnda, gerekletirilmesi, oluturulmas iin uralan abalarn tm. Kalite Kontrol: retilen ve/veya yaplan bir iin yapm amacna, istenilen zeliklerine uygun olarak tamamlandnn aratrlmas iin geen kapsaml denetleme almas. Sektr isimleri 1. retim Mdr 2. retim Planlama ve retim Mhendisi 3. TPM (Toplam retim Mhendisi) 4. retim Mhendisi 5. Yazlm Proje Yneticisi 6. Yazlm Uygulama Mhendisi 7. Donanm Uygulama Mhendisi 8. Montaj Mhendisi 9. Teknik Ofis Mhendisi 10. antiye efi 11. Teknik Ofis Yardmcs Mhendisi 12. Uygulama Yazlm letmeni 13. Uygulama Programcs 14. Kdemli Yazlm Mhendisi 15. Kdemli Yazlm Test Mhendisi 16. Proje Mdrleri 17. Proje Yetkilisi 18. Proje Ynetim Uzman 19. Sistem Sorumlusu 20. Proses Mhendisi 21. Kalite Mdr 22. Kalite Gvence Mhendisi 23. Kalite Kontrol Mdr53


24. Kalite Kontrol Mhendisi 25. Network Performans ve Kalite Mhendisi 26. Test Mhendisi 27. Test Uzman 28. Prototip Test Uzman 29. Uzman Test Mhendisi 30. Test ve Dorulama Mhendisi 31. Satnalma Mhendisi 32. Teklif ve Satnalma Mhendisi 33. Yurtd antiye (Elektrik) Mhendisleri 34. Saha Mhendisleri 35. Kontrol Elektrik Mhendisi Dier kaynaklarda Elektronik ve Elektromekanik retim ve Montaj Mhendislii antiye Mhendislii Gereksinim Mhendislii Kesin Hesap Mhendislii Teknik Sistem Tasarmcs Kalite Ynetimi ef Mhendisi/ Uzman Mhendisi Test Uzman Uygulama Programcs Yazlm Dorulama ve Geerleme Mhendislii

54


4-letme- Bakm- Onarm-Teknik Destek letme: Bir iyerinde bulunan teknik malzemelerin, aletlerin teknik zelliklerine uygun olarak almas, seilmesi ve gerektii zaman yenilenmesi ilevini gzlemleyip raporlayarak allan tesisin srekli alr halde tutulmas iin yaplan almalarn tm. Bakm: Bir iyerinde bulunan teknik malzemelerin, aletlerin teknik zelliklerine ve alma srelerine bal olarak anma, yenilenme vb faaliyetler ile ekonomik ve verimli almasn, salayan ilemlerin tm. Onarm: Bir iyerinde bulunan teknik malzemelerin, aletlerin bozulmas, yenilenmesi vb durumlarda bozulan blm ya da yaplarn yeniden verimli olarak almas iin yaplan ilevlerin tm. Teknik Destek: Bir meslek dalnda allan alana ynelik olarak kullanlan/satlan rnn verimli ve srekli kullanlrln en iyi yapabilmek amacyla verilen teknik hizmettir. zellikle teknolojinin ok uzmanlk gerektirmesi nedeniyle byk iletmeler satn aldklar rnlerin bakm ve onarm iin teknik destek hizmeti de almak durumundadrlar. Sektr isimleri 1. Sistem ve Network Gvenlii Mhendisi 2. Bakm Mhendisi 3. Montaj Bakm ve Arza Mhendisi 4. nternet Uygulamalar Mhendisi 5. Teknik Ofis Mdr 6. Network rn Sorumlusu 7. Servis Mhendisi 8. Teknik Destek Mhendisi 9. Sat Sonras Hizmetler Mhendisi 10. Transmisyon ve Ynetim Sistemi Destek Mhendisi 11. Uygulama Destek Yneticisi 12. Network Destek Uzman 13. Datacom Destek Mhendisi 14. Sat Sonras Destek Mhendisi 15. Destek Hizmetleri Mdr 16. Sistem Destek ve Gvenlik Yneticisi 17. Network letim Destek Mhendisi 18. Network Teknik Destek Mhendisi

55


19. Elektrik-Elektronik Mhendisi Bakm - Onarm Servis 20. Elektrik Mhendisi - Otomasyon Sorumlusu Dier kaynaklarda Bakm ve Destek Uzman Teknik Destek Elaman YG Tesisleri letme Sorumlusu

56


5-Mavirlik-Danmanlk, Bilirkiilik-Eksperlik, Denetim (Kontrolorlk) Danmalk ya da mavirlik: Bir i alannda alan kii, kurum ve kuruluun gereksinim duyduu alanda yol gstericilik yapabilecek kadar bilgi birikimine uzmanla sahip kiidir. Denetim: Bir iin olmas iin gerekli her trl bilimsel ve teknik veriler, ilgili ynetmelik, artname vb kstaslar da kullanlarak uygulamalarn yaplp yaplmadn denetleme eylemi. Sektr isimleri 1. Kurumsal Entegrasyon ve Danmanlk Hizmetleri Uzman 2. Proje ve Uygulama Denetisi Elektrik Mhendisi 3. Proje Maviri 4. Yatrm Uzman Dier kaynaklarda Hukuk alanndaki Bilirkiilik Serbest Mhendislik Mavirlik (SMMlik) Teknik Mfettilik Kontrol Mhendislii Yap Denetim Mhendisi Fenni Mesul - Teknik Uygulama Sorumlusu (TUS) Kontrol tekilat Genel proje sorumluluu Teknik Uygulama Sorumluluu Denetim Grevlisi Danmanlk

57


6- Eitim ve retim (Teknik) Eitim ve retim (Teknik): Teknolojinin btn zelliklerini bilerek bu alanda bilmeyenlerin de anlayp uygulayabilmesi amacyla yaplan her trl almalar ve hizmetlerini kapsamaktadr. 1- Teknolojinin uygulamada kullanmna ynelik ve byk bir blm uygulama arlkl olan Kurum ve kurululardaki meslek ii eitim hizmetleri. 2- niversite, Akademi, Enstit Yksek Okul gibi eitim kurumlarnda alanlarn oluturduu gruptur. Piyasa isimleri 1. Eitim Uzman 2. Teknik Eitim Merkezi Yneticisi 3. MSEM Eitmeni 4. Uzaktan Eitim Uzman Dier Kaynaklarda retim yeleri retim Grevlileri irket Eitmenleri irket retmenleri

58


7-Ynetim Ynetim: Herhangi bir uzmanlk alannda bilgisi olan ve bu bilgilerden yararlanarak belirli bir amaca erimek iin kii, grup veya kurumsal yapy ynlendirme erkine sahip kiidir. Piyasa isimleri 1. Proje Lideri 2. lke Mdr 3. Kurumsal Kaynak Planlama Uzman Dier Kaynaklarda Rektr Rektr Yardmcs Dekan Dekan Yardmcs Genel Mdr Genel Mdr Yardmcs Bakan Bakan Yardmcs Blm Bakan Direktr Proje Ynetimi Yneticisi Ynetim ve Denetim Elaman Btnsel Veri Ynetimi ef Mhendisi Proje Sorumlusu Biliim Teknolojileri Ynetimi

59


8- Teknik Sat ve Pazarlama: Teknik Sat ve Pazarlama: Teknik bilgininin yan sra teknolojik bilgilerin geliiminin yan sra, dier alternatif teknolojilerin zayf ve gl yanlarnn bilinecek bunlarn maliyeti ve sektrdeki isteklerin belirlenmesi gibi ilevleri yaparlar. Piyasa isimleri 1. Mteri Temsilcisi 2. Sat Mhendisleri 3. Sat Yneticisi (e) 4. IT Sat Mdr 5. Teknik Servis ve Garanti Hizmetleri Uzman 6. Sat ncesi Destek Mhendisi 7. Gelitirme Yneticisi 8. Sat Teknik Destek Uzman 9. Pazarlama Mhendisi 10. Sat-Pazarlama Mdr (e) Dier kaynaklarda Teknik Sat Eleman Pazarlama Elaman

60

Documents

EMO-Mühendisin hakları ve yetkileri