END3061 END3061 SİSTEM ANALİZİ VE SİSTEM ANALİZİ VE

MÜHENDİSLİĞİMÜHENDİSLİĞİ

Sistem Mühendisliği Süreçleri:Sistem Mühendisliği Süreçleri:

KAVRAMSAL SİSTEM TASARIMIKAVRAMSAL SİSTEM TASARIMI

Eş Zamanlı MühendislikEş Zamanlı Mühendislik

Müşterinin beklentilerini karşılayan ve toplumsal kabul Müşterinin beklentilerini karşılayan ve toplumsal kabul gören yaşam çevrimi dengeli bir sistem çözümünü gören yaşam çevrimi dengeli bir sistem çözümünü araştırıp geliştiren ve geçerliliğini saptayan araştırıp geliştiren ve geçerliliğini saptayan disiplinlerarası bir işbirliği yaklaşımıdisiplinlerarası bir işbirliği yaklaşımı

Sistem Mühendisliği SüreciSistem Mühendisliği Süreci

Gereksinimin tanımlanmasıGereksinimin tanımlanması Sistem gereklerinin işlevsel kavramlar Sistem gereklerinin işlevsel kavramlar

olarak belirlenmesiolarak belirlenmesi Tasarım ölçütlerinin ortaya konmasıTasarım ölçütlerinin ortaya konması Müşteri (kullanıcı) gereksinimlerini Müşteri (kullanıcı) gereksinimlerini

karşılayacak bir sistemin geliştirilmesikarşılayacak bir sistemin geliştirilmesi

Kavramsal Sistem Tasarımı Kavramsal Sistem Tasarımı

Sistem mühendisliği sürecindeki Sistem mühendisliği sürecindeki aşamaların temeli aşamaların temeli

Kapsamındaki etkinlikler: Kapsamındaki etkinlikler: Müşteri gereksiniminin belirlenmesi Müşteri gereksiniminin belirlenmesi Sistem tasarımı gereklerinin tanımlanmasıSistem tasarımı gereklerinin tanımlanması

Gereksinimin BelirlenmesiGereksinimin Belirlenmesi Sistem mühendisliği süreci, gerçek (veya algılanan) bir Sistem mühendisliği süreci, gerçek (veya algılanan) bir

yetersizliğin belirlenmesiyle başlar. yetersizliğin belirlenmesiyle başlar. Örnekler: Örnekler: Mevcut bir sistem; Mevcut bir sistem;

Belli performans hedeflerine erişmekte yeterli olmayabilir,Belli performans hedeflerine erişmekte yeterli olmayabilir, Gerektiği zaman kullanılabilir olmayabilir, Gerektiği zaman kullanılabilir olmayabilir, Üretici tarafından yeterli düzeyde desteklenmiyor olabilir, Üretici tarafından yeterli düzeyde desteklenmiyor olabilir, İşletilmesi çok pahalı olabilir, vs.İşletilmesi çok pahalı olabilir, vs.

Gereksinimlerin tanımlanması zaman zaman zor olsa Gereksinimlerin tanımlanması zaman zaman zor olsa bile, mevcut yetersizliğin ve gerçek ihtiyacın tam tanımı bile, mevcut yetersizliğin ve gerçek ihtiyacın tam tanımı gereklidir. Bu amaç, müşteri veya “son kullanıcıyı” gereklidir. Bu amaç, müşteri veya “son kullanıcıyı” başlangıçtan itibaren sürece dahil etmekle en iyi şekilde başlangıçtan itibaren sürece dahil etmekle en iyi şekilde gerçekleştirilebilir. gerçekleştirilebilir.

Olurluluk (Fizibilite) EtüdüOlurluluk (Fizibilite) Etüdü

Gereksinimi karşılamak üzere izlenecek Gereksinimi karşılamak üzere izlenecek olası sistem düzeyli tasarım yaklaşımlarını olası sistem düzeyli tasarım yaklaşımlarını belirlemek,belirlemek,

Performans, etkinlik, bakım ve lojistik Performans, etkinlik, bakım ve lojistik destek ve ekonomik ölçütler açısından en destek ve ekonomik ölçütler açısından en olurlu yaklaşımları değerlendirmek,olurlu yaklaşımları değerlendirmek,

Tercih edilen bir yöntem önermek. Tercih edilen bir yöntem önermek.

Olurluluk Etütlerinin Olurluluk Etütlerinin Uygulanmasında Genel İlkelerUygulanmasında Genel İlkeler

Pek çok seçenek arasından kaynakların Pek çok seçenek arasından kaynakların (personel, malzeme, para vb.) yeterlilik (personel, malzeme, para vb.) yeterlilik düzeyleriyle uyumlu birkaç seçenek düzeyleriyle uyumlu birkaç seçenek belirlenmelidir.belirlenmelidir.

Alternatif tasarım yaklaşımlarının Alternatif tasarım yaklaşımlarının değerlendirilmesinde farklı teknoloji uygulamaları değerlendirilmesinde farklı teknoloji uygulamaları araştırılmalıdır. araştırılmalıdır.

Değerlendirme sürecinde teknolojinin tip ve Değerlendirme sürecinde teknolojinin tip ve gelişmişlik düzeyi, kararlılığı ve büyüme gelişmişlik düzeyi, kararlılığı ve büyüme potansiyeli, teknolojinin beklenen ömrü, tedarikçi potansiyeli, teknolojinin beklenen ömrü, tedarikçi kaynakların sayısı gibi konular da dikkate kaynakların sayısı gibi konular da dikkate alınmalıdır.alınmalıdır.

Olurluluk (Fizibilite) EtüdüOlurluluk (Fizibilite) Etüdü

Bu aşamada alınacak kararların bir Bu aşamada alınacak kararların bir sistemin en son karakteristikleri ve yaşam sistemin en son karakteristikleri ve yaşam çevrimi maliyetleri üzerindeki etkisi çok çevrimi maliyetleri üzerindeki etkisi çok büyüktür. Belli bir teknolojinin seçimi ve büyüktür. Belli bir teknolojinin seçimi ve uygulanması güvenilirlik ve bakıma uygulanması güvenilirlik ve bakıma alınabilirlik üzerinde etkilidir, gerekli alınabilirlik üzerinde etkilidir, gerekli süreçler açısından imalat işlemlerini süreçler açısından imalat işlemlerini etkileyebilir, test ekipmanı ve yedek parça etkileyebilir, test ekipmanı ve yedek parça gereksinimlerini önemli ölçüde etkiler. gereksinimlerini önemli ölçüde etkiler.

Ön Sistem PlanlamaÖn Sistem Planlama

Gereksinimin tüm kapsamı ile elde edilmesi için müşteri Gereksinimin tüm kapsamı ile elde edilmesi için müşteri (tüketici) ile iletişim,(tüketici) ile iletişim,

İhtiyaca uygun teknolojilerin varlığını belirlemek için bir İhtiyaca uygun teknolojilerin varlığını belirlemek için bir olurluluk analizinin tamamlanması (“teknik” yaklaşım),olurluluk analizinin tamamlanması (“teknik” yaklaşım),

Sistem çalışma gereklerinin tanımlanması,Sistem çalışma gereklerinin tanımlanması, Sistem bakım ve destek kavramının geliştirilmesi,Sistem bakım ve destek kavramının geliştirilmesi, Teknik performans ölçülerinin (ve diğer tasarıma bağlı Teknik performans ölçülerinin (ve diğer tasarıma bağlı

“metrik”lerin) tanımlanması ve önceliklendirilmesi,“metrik”lerin) tanımlanması ve önceliklendirilmesi, Üst düzey işlevsel analizin tamamlanması,Üst düzey işlevsel analizin tamamlanması, Sistem spesifikasyonunun hazırlanması veSistem spesifikasyonunun hazırlanması ve Kavramsal tasarım incelemesinin gerçekleştirilmesi.Kavramsal tasarım incelemesinin gerçekleştirilmesi.

Sistem Spesifikasyonu (Sistem Sistem Spesifikasyonu (Sistem Tasarım Gereksinimleri) Tasarım Gereksinimleri)

Sistemin genel bir tanımı, Sistemin genel bir tanımı, İşlemsel gereksinimleri ve bakım kavramı, İşlemsel gereksinimleri ve bakım kavramı, Üst düzey işlevsel analiz ve gereksinimlerin altsistem Üst düzey işlevsel analiz ve gereksinimlerin altsistem

düzeylerine paylaştırılması, düzeylerine paylaştırılması, Performans ve etkinlik faktörleri (teknik performans Performans ve etkinlik faktörleri (teknik performans

ölçüleri), ölçüleri), Fiziksel karakteristikler, Fiziksel karakteristikler, Tasarım karakteristikleri, tasarım veri gereksinimleri, Tasarım karakteristikleri, tasarım veri gereksinimleri, Malzemeler ve imalat süreçleri, Malzemeler ve imalat süreçleri, Lojistik destek güvenceleri, Lojistik destek güvenceleri, Test ve değerlendirme gereksinimleri ve kalite güvencesi Test ve değerlendirme gereksinimleri ve kalite güvencesi

önlemleri.önlemleri.

İşlemsel Gereksinimlerin İşlemsel Gereksinimlerin TanımlanmasıTanımlanması

İşlemsel dağılım ve yayılma:İşlemsel dağılım ve yayılma: Sistemin kullanılacağı Sistemin kullanılacağı müşteri tesisi sayısı, coğrafi dağılım ve kurulum takvimimüşteri tesisi sayısı, coğrafi dağılım ve kurulum takvimi

Misyon profili ve senaryosu:Misyon profili ve senaryosu: Sistemin temel ve yardımcı Sistemin temel ve yardımcı misyonlarımisyonları

Performans ve ilgili parametreler:Performans ve ilgili parametreler: Sistemin çalışma Sistemin çalışma karakteristikleri veya işlevlerinin tanımı; çalışma aralığı, karakteristikleri veya işlevlerinin tanımı; çalışma aralığı, doğruluk, hız, kapasite, çıktı, güç, boyut, ağırlık vb.doğruluk, hız, kapasite, çıktı, güç, boyut, ağırlık vb.

Kullanım gereksinimleri:Kullanım gereksinimleri: Sistem ve bileşenlerinin birim Sistem ve bileşenlerinin birim zamandaki beklenen kullanımızamandaki beklenen kullanımı

Etkinlik gereksinimleri:Etkinlik gereksinimleri: Fayda/maliyet oranı, arızalar arası Fayda/maliyet oranı, arızalar arası ort. süre, arıza oranı, arıza süresi, bakımlar arası ort. süreort. süre, arıza oranı, arıza süresi, bakımlar arası ort. süre

İşlemsel yaşam çevrimi:İşlemsel yaşam çevrimi: Sistemin kullanılacağı toplam Sistemin kullanılacağı toplam süre, sistemin ekonomik ömrüsüre, sistemin ekonomik ömrü

Çevre:Çevre: Sistemin içinde çalışacağı çevre; sıcaklık, titreşim, Sistemin içinde çalışacağı çevre; sıcaklık, titreşim, gürültü, nem vb. koşullarıgürültü, nem vb. koşulları

İşlemsel Gereksinimlerin İşlemsel Gereksinimlerin TanımlanmasıTanımlanması

İşlemsel gereksinimlerin ortaya konması sistem İşlemsel gereksinimlerin ortaya konması sistem tasarımının temelini oluşturur. Bunun için tasarımının temelini oluşturur. Bunun için aşağıdaki sorular yanıtlanmalıdır:aşağıdaki sorular yanıtlanmalıdır:

Sistem Sistem hangihangi fonksiyonu veya fonksiyonları fonksiyonu veya fonksiyonları yerine getirecek?yerine getirecek?

Sistem kendinden beklenen fonksiyonu Sistem kendinden beklenen fonksiyonu ne ne zamanzaman ve ve ne kadar süre ilene kadar süre ile gerçekleştirecek? gerçekleştirecek?

Sistem Sistem nerede nerede kullanılacak?kullanılacak? Sistem amacını Sistem amacını nasılnasıl gerçekleştirecek? gerçekleştirecek?

Bakım ve Destek GereksinimleriBakım ve Destek Gereksinimleri

Sistemin kendinden beklenen işlevi öngörülen yaşam Sistemin kendinden beklenen işlevi öngörülen yaşam çevrimi süresince gerçekleştirebilmesi için bakım ve çevrimi süresince gerçekleştirebilmesi için bakım ve destek gereksinimlerinin de tasarım aşamasında dikkate destek gereksinimlerinin de tasarım aşamasında dikkate alınması gerekir. Bakım kavramı ile ilgili olarak aşağıdaki alınması gerekir. Bakım kavramı ile ilgili olarak aşağıdaki unsurlar üzerinde durulmalıdır:unsurlar üzerinde durulmalıdır:

Bakım düzeyleri,Bakım düzeyleri, Onarım politikaları,Onarım politikaları, Organizasyonel sorumluluklar,Organizasyonel sorumluluklar, Lojistik destek elemanları,Lojistik destek elemanları, Etkinlik gereksinimleri,Etkinlik gereksinimleri, Çevre.Çevre.

Teknik Performans Ölçüleri Teknik Performans Ölçüleri (“Metrikler”) (“Metrikler”)

İşlemsel Gereksinimler

Bakım ve Destek Kavramları

Teknik Performans Ölçüleri

Tasarıma Bağımlı

Parametreler

Teknik Performans Ölçüleri Teknik Performans Ölçüleri (“Metrikler”)(“Metrikler”)

Belli bir sistem için sayısal gereksinimleri Belli bir sistem için sayısal gereksinimleri tanımlarken, doğru etmenlerin müşteri (kullanıcı) tanımlarken, doğru etmenlerin müşteri (kullanıcı) tarafından onlara verilen önem derecesiyle tarafından onlara verilen önem derecesiyle birlikte değerlendirilmesi gerekir.birlikte değerlendirilmesi gerekir.

Ağırlıklandırılmış etmenler uygun tasarım Ağırlıklandırılmış etmenler uygun tasarım ölçütlerine dönüştürülmeli ve tasarım sürecine ölçütlerine dönüştürülmeli ve tasarım sürecine bir girdi olarak tasarıma bağımlı parametrelere bir girdi olarak tasarıma bağımlı parametrelere yansıtılmalıdır.yansıtılmalıdır.

Bu amaca erişmek için kullanıcı ve üretici Bu amaca erişmek için kullanıcı ve üretici arasında iyi ve sürekli bir iletişim bulunmalıdır.arasında iyi ve sürekli bir iletişim bulunmalıdır.

Kalite Fonksiyonu Yayılımı (KFY) Kalite Fonksiyonu Yayılımı (KFY) (Quality Function Deployment)(Quality Function Deployment)

Erken aşamada kullanıcı ve üretici arasındaki iletişimi Erken aşamada kullanıcı ve üretici arasındaki iletişimi kolaylaştırmak için iyi bir yöntem KFY’dir. kolaylaştırmak için iyi bir yöntem KFY’dir.

KFY, “müşterinin sesinin” son tasarımda yer almasını KFY, “müşterinin sesinin” son tasarımda yer almasını garanti etmek için bir “ekip yaklaşımı” uygular.garanti etmek için bir “ekip yaklaşımı” uygular.

Amaç, gereksinimleri belirleyip bunları teknik çözüme Amaç, gereksinimleri belirleyip bunları teknik çözüme dönüştürmektir. dönüştürmektir.

Müşterilerin gereksinimleri ve tercihleri, “nitelikler” olarak Müşterilerin gereksinimleri ve tercihleri, “nitelikler” olarak sınıflandırılır ve bunların ağırlıkları belirlenir.sınıflandırılır ve bunların ağırlıkları belirlenir.

KFY, tasarım ekibine müşteri isteklerini anlama olanağı KFY, tasarım ekibine müşteri isteklerini anlama olanağı verir; müşterileri isteklerini önceliklendirmeye yönlendirir verir; müşterileri isteklerini önceliklendirmeye yönlendirir ve bir tasarım yaklaşımının bir başkasıyla ve bir tasarım yaklaşımının bir başkasıyla kıyaslanmasını sağlar.kıyaslanmasını sağlar.

““Müşterinin gerçekte neye gereksinimi vardır?”Müşterinin gerçekte neye gereksinimi vardır?”

Müşteri nasıl açıkladı?

Proje yöneticisi nasıl anladı?

Analist nasıl tasarladı?

Programcı nasıl kodladı?

Ticari danışman nasıl açıkladı?

Proje nasıl belgelendi?

Yazılım nasıl kuruldu?

Müşteriye nasıl fatura edildi?

Parası nasıl ödendi? Müşterinin gerçekte neye gereksinimi

vardı?

Kalite EviKalite Evi

Kalite EviKalite Evi KFY, ilki “Kalite Evi” adını alan bir dizi matrisi KFY, ilki “Kalite Evi” adını alan bir dizi matrisi

oluşturmayı gerektirir. oluşturmayı gerektirir. Sol yan, müşteri gereksinimlerinin (NE) Sol yan, müşteri gereksinimlerinin (NE)

algılanmasını sağlar.algılanmasını sağlar. Üst kısım, tasarımcının müşteri gereksinimlerine Üst kısım, tasarımcının müşteri gereksinimlerine

verdiği teknik tepkidir (NASIL).verdiği teknik tepkidir (NASIL). Orta kısım, önerilen çözümün gereksinimleri Orta kısım, önerilen çözümün gereksinimleri

karşılamada ne kadar etkin olduğunu gösterir. karşılamada ne kadar etkin olduğunu gösterir. Sağ kısım, pazardaki rakip ürünler arasında bir Sağ kısım, pazardaki rakip ürünler arasında bir

kıyaslama yapar.kıyaslama yapar. Alt kısım planlama amaçlı olarak kullanılır.Alt kısım planlama amaçlı olarak kullanılır.

İşlevsel Analiz ve Paylaştırmaİşlevsel Analiz ve Paylaştırma İşlevsel Analizİşlevsel Analiz:: Sistem gereksinimlerini ayrıntılı tasarım Sistem gereksinimlerini ayrıntılı tasarım

ölçütlerine dönüştürme ve alt sistem düzeyindeki özel kaynak ölçütlerine dönüştürme ve alt sistem düzeyindeki özel kaynak gereksinimlerini tanımlama sürecigereksinimlerini tanımlama süreci

İşlev:İşlev: Belli bir amaca erişmek üzere yerine getirilen özel bir Belli bir amaca erişmek üzere yerine getirilen özel bir eylemeylem

İşlevsel analizde amaç, “nasıl”ı değil, “ne”yi tanımlamaktır. İşlevsel analizde amaç, “nasıl”ı değil, “ne”yi tanımlamaktır. İşlevsel analiz yoluyla gerekliliği kanıtlanmayan hiçbir İşlevsel analiz yoluyla gerekliliği kanıtlanmayan hiçbir

donanım, yazılım, bileşen vb. satın alınmamalıdır.donanım, yazılım, bileşen vb. satın alınmamalıdır. İşlevsel analiz, sistemin özel kaynaklarını ve bileşenlerini İşlevsel analiz, sistemin özel kaynaklarını ve bileşenlerini

tanımlamak için sistem düzeyinden alt sistem düzeyine doğru tanımlamak için sistem düzeyinden alt sistem düzeyine doğru ilerleyen bir ayrıştırma sürecidir.ilerleyen bir ayrıştırma sürecidir.

Sonuçta, sistemin işlevsel terimler cinsinden bir tanımı elde Sonuçta, sistemin işlevsel terimler cinsinden bir tanımı elde edilir ve bu sistem tasarım, üretim, dağıtım ve ulaştırma, edilir ve bu sistem tasarım, üretim, dağıtım ve ulaştırma, işleme, bakım ve destek ve elden çıkarma işlevlerini kapsar.işleme, bakım ve destek ve elden çıkarma işlevlerini kapsar.

İşlevsel analiz sırasında işlevsel akış blok diyagramlarının İşlevsel analiz sırasında işlevsel akış blok diyagramlarının kullanımı oldukça yararlıdır.kullanımı oldukça yararlıdır.

İşlevsel Analiz ve Paylaştırmaİşlevsel Analiz ve Paylaştırma

İşlevsel Paylaştırma:İşlevsel Paylaştırma: Sistemin işlevsel terimler cinsinden üst Sistemin işlevsel terimler cinsinden üst

düzeyli bir tanımı elde edildikten sonraki düzeyli bir tanımı elde edildikten sonraki adım, benzer işlevlerin mantıklı adım, benzer işlevlerin mantıklı altbölümlere doğru birleştirilmesi veya altbölümlere doğru birleştirilmesi veya gruplanmasıdır. gruplanmasıdır.

Bu işlem, temel alt sistemleri ve tüm Bu işlem, temel alt sistemleri ve tüm sistemin daha alt düzeyli bileşenlerini sistemin daha alt düzeyli bileşenlerini belirlemeye yarar.belirlemeye yarar.

Analiz, Sentez ve DeğerlendirmeAnaliz, Sentez ve Değerlendirme

Belli bir amacı karşılamak üzere malzeme, Belli bir amacı karşılamak üzere malzeme, teknoloji ve bileşen seçimi bir “dengeleme” teknoloji ve bileşen seçimi bir “dengeleme” yapmayı gerektirir. Bu dengeleme çalışmaları yapmayı gerektirir. Bu dengeleme çalışmaları temelde “sentez” adını alır.temelde “sentez” adını alır.

Sentez: Bileşenlerin olurlu bir sistem tasarımı Sentez: Bileşenlerin olurlu bir sistem tasarımı meydana getirecek şekilde birleştirilmesi ve meydana getirecek şekilde birleştirilmesi ve yapılandırılmasıdır.yapılandırılmasıdır.

Tasarım çalışmaları temelde bir sentezdir.Tasarım çalışmaları temelde bir sentezdir. Analiz, sentez, değerlendirme ve tasarım Analiz, sentez, değerlendirme ve tasarım

aşamalarının dengeli biçimde uygulanması aşamalarının dengeli biçimde uygulanması başarılı sistem mühendisliği sürecinin başarılı sistem mühendisliği sürecinin anahtarıdır.anahtarıdır.

Kavramsal Tasarım İncelemesiKavramsal Tasarım İncelemesi

Önerilen sistem tasarımının resmi olarak Önerilen sistem tasarımının resmi olarak kontrolunu sağlar.kontrolunu sağlar.

Tüm proje personeli için ortak bir temel Tüm proje personeli için ortak bir temel oluşturur.oluşturur.

Etkileşim sorunlarının çözümüne yardımcı olur.Etkileşim sorunlarının çözümüne yardımcı olur. Tüm sistem bileşenlerinin uyumlu olmasını Tüm sistem bileşenlerinin uyumlu olmasını

garanti eder.garanti eder. Tasarım kararlarının resmi kayıtlarını sağlar.Tasarım kararlarının resmi kayıtlarını sağlar. Daha olgun bir tasarıma erişme olasılığını artırır.Daha olgun bir tasarıma erişme olasılığını artırır.