YEN‹ YÜKSEL‹fi DALGASI

B‹RLEfiME VEDEVRALMALARIN

ÖZEL ANAL‹Z‹

ENDER F. ARSLAN

B‹RLEfiME VVE SSATIN AALMALARDA

Eylül

GAKAPAK 27/8/05 20:29 Page 1

B‹RLEfiME VVE SSATINALMALARDAYEN‹ YYÜKSEL‹fi DDALGASI 4

Capital ve Yatırım i birli i ilegerçekle tirilen toplantılarımızın buseferki gündemi birle me ve satın

almalar oldu. Özel sektör ve kamudantemsilciler konuyu her yönüyle tartı tı.

Ortaya çıkan sonuçlar, önümüzdekidönemde çok olumlu geli melerin

olabilece i yönünde oldu.

B‹RLEfiME VVEDEVRALMALARDANELERE DD‹KKAT EETMEL‹? 29

Saran Group Ba kanı, Sadettin Saran,birle me ve devralmalar konusundaki

tecrübelerini anlattı.

B‹RLEfiME VVE DDEVRALMALARYEN‹DEN YYÜKSEL‹fiTE 30

Birle me ve satın almaların özelanalizi... Birle me ve devralmalar, 200

yılında kırılan rekordan sonra, 2001-2003 döneminde dü ü e geçmi ti. 2004yılı ile 2005 yılının ilk 6 aylık döneminde

beklenen büyüme gerçekle ti ve 2000öncesi seviyelerine ula tı.

‹Ç‹NDEK‹LER

apital dergisi ile ‹fl Yat›r›m’›n ortak ürünü olan Genifl Aç›, ilk kez Ocak 2004’te okurlarlabuluflmufltu. ‹lk say›m›zdaki sunufl yaz›m›zda, amac›m›z› “Geleneksel düflünce kal›plar›n›n

d›fl›na ç›karak, ifl ve ekonomi dünyas› için önem tafl›d›¤›na inand›¤›m›z konular›, uzmanlar›yla birlikte,enine boyuna irdelemek, bu konular› araflt›rma ve makalelerle desteklemek ve böylece, karar vericikonumdaki kiflilere ‘kaliteli bilgi’ yoluyla düflünsel bir katk› sunmak” fleklinde özetlemifltik. “Umar›zbe¤enirsiniz” diye bitirmifltik sözlerimizi.

Aradan yaklafl›k iki y›l geçti. Bu zaman zarf›nda çok say›da olumlu elefltiri ald›k. Genifl Aç› eklerinineski say›lar›ndan edinmek için hem Capital dergisine hem de ‹fl Yat›r›m’a gelen yo¤un talepler, iyi ve

do¤ru bir ifl yapt›¤›m›z› gösteriyor. Elimizde dergimizin eskisay›lar›ndan neredeyse hiç kalmad›.

Talepleri istemeden de olsa geri çevirmeye bafllay›nca biz de birçözüm ürettik; art›k Genifl Aç› eklerinin eski say›lar›n› ‹fl Yat›r›m’›n websitesinden (www.isyatirim.com.tr) izlemek mümkün.

fiu ana kadar Genifl Aç› dergilerinde, “Kurumsal Yönetim”,“Özellefltirme”, “Alternatif Finansman Kaynaklar›”, “Çin” ve “Vadeli

‹fllem ve Opsiyon Borsas›” konular›n› ele alm›flt›k. Bu say›m›zda, 1990 y›l›ndan sonra tüm dünyadayükselen bir trend haline gelen, 2000 y›l›ndan sonra ise biraz yavafllamas›na ra¤men 2003 y›l›ndan itibarentekrar yükselifle geçen “fiirket Birleflmeleri ve Sat›nalmalar” konusunu ele al›yoruz. Son aylarda Türkiye’deyaflanan geliflmeler de, önümüzdeki dönemde bu konunun daha s›k ve yo¤un tart›fl›laca¤›n›, flirketleringündeminde daha fazla yer edinece¤ini gösteriyor.

Konunun farkl› taraflar›n›n bir araya geldi¤i toplant›da ortaya konulan görüfller ve yaflanan deneyimler,bu konular› gündemlerine almak isteyen kurulufllar için yol gösterici nitelikte.

Bir sonraki say›m›zda buluflmak dile¤iyle...‹lhami KKoç

‹fl YYat›r›m GGenel MMüdürü

Hayata ““GeniflAç›”dan bbakmak...

Yönetim

Tüzel Kifli Temsilcisi ve Genel Yay›n Direktörü

Mehmet Muhiddin Sirer

Sat›fl Direktörü Orhan Taªk n

Finans Direktörü Didem Kurucu

Üretim Direktörü Servet Kavaso¤lu

Hürriyet Medya Towers 34212 Güneflli-‹STANBULTel 0 212 410 32 28 Faks 0 212 410 32 27

Do¤an Burda Dergi Yay›nc›l›k ve Pazarlama A.fi

ReklamGrup Baflkan› Elif Erül

Grup Baflkan Yard›mc›s› Nil ErtanGrup Direktörü Funda Baykal

Sat›fl Müdürleri Özlem Güner - Emel SönmezTeknik Müdür Nusret K›r›ml›o¤lu

Tel: 0 212 410 36 29 (2 hat) Faks: 0 212 410 36 28

RezervasyonTel: 0 212 410 31 47 (3 hat) 0 212 410 31 78 (2 hat)

Faks: 0 212 410 32 10 (2 hat)Ankara Reklam Tel: 0 312 467 14 37/38

‹zmir Reklam Tel: 0 232 463 78 30

Hedef SayfalarTel: 0 212 227 92 80 Faks: 0 212 236 44 39

DBR Okur Hizmetleri hatt› Tel: 0212 478 03 00okurhizmetleri@dbr.com.trDBR Abone Hizmetleri hatt›

Tel: 0212 478 03 00 Faks: 0212 410 35 12-13abone@dbr.com.tr

Pazar hariç her gün saat 08.00-20.00 aras›nda hizmet verilmektedir.

Bask› Uniprint Bas›m Sanayi ve Ticaret A.fiHad›mköy ‹stanbul Asfalt›, Ömerli Köyü Çatalca-‹STANBUL Tel: 0 212 798 28 41

Da¤›t›m Yaysat A.fi. Tel: 0 212 622 22 22

Capital Dergisi Do¤an Burda Dergi Yay›nc›l›k vePazarlama A.fi taraf›ndan T.C. yasalar›na uygun olarak

yay›mlanmaktad›r. Capital Dergisi’nin isim ve yay›nhakk› Do¤an Burda Dergi Yay›nc›l›k ve Pazarlama

A.fi’ye aittir. Dergide yay›mlanan yaz›, foto¤raf, harita,illüstrasyon ve konular›n her hakk› sakl›d›r. ‹zinsiz, kaynak

gösterilerek dahi al›nt› yap›lamaz.

c

Murahhas Üye (CEO) Mehmet Y. Y›lmazYay›n Direktörü (Sorumlu) M. Rauf Atefl

Yay›n Yönetmeni Volkan AkYaz›iflleri Müdürü Sedef Seçkin BüyükYaz›iflleri Müdür Yard›mc›s› Ebru F›rat

Görsel Yönetmen A. Bertu¤ Pat›rMedya Editörü N. Asl› Tekinay

Yaz›iflleri Editörü Nihal KözHaber Merkezi Hande Demirel,

Fadime Çoban, Yasemin Balaban, Nurhan Yönezer, Asl› Ifl›k

Sayfa Yap›mc›s› Do¤an PektaflGrafik Tanju G ng r

Foto¤raflar Gökhan Çelebi, Hüseyin Öngen

Marka Müdürü Didem Alak›nAnkara Temsilcisi Erdal ‹pekeflen

Tel: 0 312 467 14 37-38-39‹zmir Temsilcisi Ziynet Attila

Tel: 0 232 463 78 30

capital@dbr.com.tr

C

Yay›n Türü Yerel, süreli, 3 ayl›k

03GA07 27/8/05 20:09 Page 2

4 / 2005

B‹RLEfiME VVE SYEN‹

ENDER FF. AARSLAN YAVUZ EERO⁄LU ETHEM SSANCAK CAH‹T PPAKSOY

04_05_06_07GA07 27/8/05 20:14 Page 2

2005 / 5

fiirket birleflme ve sat›n almalar› hem dünyada hemTürkiye’de yeniden yükseliflte. 2000 y›l›nda k›r›lan3,5 trilyon dolarl›k rekordan sonra 2001-2003dönemi oldukça durgun geçmiflti. 2004 ve 2005’inilk yar›s› ise bu konuda önemli bir hareketlili¤esahne oldu.Türkiye, bu yeni yükselifl dalgas›na oldukça avantajl›giriyor. Ekonominin istikrara kavuflmas› ve AB’ylesüren müzakere süreci nedeniyle, yabanc› flirketlerindikkati Türkiye’ye yönelmifl durumda. Her geçen günyeni evlilik ve sat›n alma haberleri geliyor.Bu nedenle, Genifl Aç› dergisinin yeni say›s›n› bugüncel konuya ay›rd›k. Moderatörlü¤ünü CapitalDergisi Yay›n Direktörü M. Rauf Atefl’in yapt›¤›yuvarlak masa toplant›s›na Hazine Müsteflarl›¤›Yabanc› Sermaye Genel Müdür Yard›mc›s› MuratAl›c›, Hedef Alliance Yönetim Kurulu Baflkan› EthemSancak, Avea Genel Müdürü Cahit Paksoy, Ero¤lufiirketler Grubu Yönetim Kurulu Üyesi Yavuz Ero¤luve ‹fl Yat›r›m Stratejik Planlama veBirleflme&Devralma Müdürü Ender Arslan kat›ld›.Kat›l›mc›lar, dünyadaki bu yükselifl dalgas›ndanTürkiye’nin yararlanabilmesi için neler yap›lmas›gerekti¤ini konufltular. Baflar›l› örneklerdenhareketle Türk flirketlerine taktikler önerdiler. ‹flteönemli analizlerin yap›ld›¤› bu toplant›da öne ç›kanmesajlar...

E SATIN AALMALARDA‹ YYÜKSEL‹fi DDALGASI

MURAT AALICI

04_05_06_07GA07 27/8/05 20:14 Page 3

M. RRauf AAtefl Kat›ld›¤›n›z için hepinize çokteflekkür ederim. ‹fl Yat›r›m’la birlikte Genifl Aç›ad›nda bir organizasyon ve bir dergi yap›yoruz.Her organizasyonda, kamudan, ifl dünyas›ndan,ifladamlar›ndan uzmanlar ile bir konuyu eleal›p, oradaki konuflmalar› Genifl Aç› dergisindeyay›nl›yoruz. Bir önceki dergi Çin üzerineydi.Çin’in geliflmesi, Türk flirketlerinin Çin pazar›nailgisi, Çin’in potansiyeli ve yap›labilecekler gibikonular vard›. Bu say›da da dünyada veTürkiye’de giderek yükselen bir e¤ilim olansat›n alma ve birleflmeleri ele alal›m istedik.Dolas›yla ifladamlar›ndan, Ankara’danyöneticilerden oluflan 5-6 kiflilik bir grubumuzvar. ‹sterseniz Yabanc› Sermaye DairesindenMurat Bey ile bafllayal›m. Murat Bey bize buiflin Türkiye’de temelini oluflturan mevzuattakiiyilefltirmeleri, gelinen noktalar› özetler misiniz?Birtak›m de¤ifliklikler ve iyilefltirmeleryap›ld›¤›n› biliyoruz. Ne aflamaday›z, neredennereye geldik, yabanc›lar›n ilgisi ne durumda?

Murat AAl›c› Tabii memnuniyetle.Bafllamadan önce birkaç kelimeyle benkendimi tan›tay›m. 12 y›ld›r HazineMüsteflarl›¤›’nda çal›fl›yorum. fiu anda yabanc›sermaye genel müdür yard›mc›s›y›m. ODTÜmezunuyum. Amerika’da politika analizi veuluslararas› ifl oratm› üzerine yüksek lisansyapt›m. Ben daha çok Türkiye’ye nas›l dahaçok yat›r›mc› çekebiliriz, bunu yapmak için netürden politikalar izlemek laz›m, bununanalizini nas›l yapabiliriz gibi konulardauzmanlaflm›fl ve yo¤unlaflm›fl bir bürokrat›m.Bu zamana kadar da yabanc› sermayedekigözlemlerim bu konuya daha yak›ndan, dahadetayl› bakma konusunda bana önemli birtecrübe sa¤lad›.

Sordu¤unuz soru bizim için çok önemli.Çünkü biz yabanc› sermaye ile ilgili olarakradikal baz› de¤ifliklikleri çok yak›n zamanönce yapmaya bafllad›k. 2001 y›l›nda yat›r›mortam›nda ne tür problemler var, bunlar›öncelikle nas›l belirleyebiliriz, daha sonrabunlar› çözmek için ne tür bir yöntemuygulamal›y›z fleklinde, Hazine Müsteflarl›¤›inisiyatifinde bir çal›flma bafllat›ld›. Bu konudaDünya Bankas› ile birlikte çal›flt›k. Tabii dahaönce kamu sektörü ve özel sektör bir aradaçeflitli çal›flmalar yürütmüfltü. Bu kez çok dahafarkl› bir anlay›flla bir araya gelip, birliktesorunlara bak›p, birlikte çözüm üretmeyidenediler. Bu, hepimizin bildi¤i gibi, bas›ndada zaman zaman yer alan Yat›r›m Ortam›n›‹yilefltirme Koordinasyon Kurulu’nun asl›nda

çekirde¤ini teflkil ediyor. Nitekim bu platformdaha bafllang›ç aflamas›nda son derece faydal›oldu. Elimizde bir yol haritas› vard›, problemlikonular belliydi ve neye müdahale edilmesigerekti¤i konusunda bir fikrimiz, izlenmesigereken yol konusunda baz› çözümlerimizvard›. Nitekim özel sektör ve kamu bu konudaçözüm üretmeye bafllad›lar.

Halen çal›flmalar›na devam etmekte olan buplatforma ba¤l› olarak yat›r›mlarla ilgili çeflitlikonularda çal›flmalar›n› sürdüren 10 TeknikKomite bulunuyor.. Bunlar›n her biri, ilk bafltabelirledi¤imiz sorun alanlar›, flirket kuruluflsüreci, gümrükler, vergi ve teflvikler, fikri

6 / 2005

04_05_06_07GA07 27/8/05 20:14 Page 4

iletilmesi bak›m›ndan önemli bir rol oynuyor..Biz Yat›r›m Dan›flma Konseyi’nin ikincitoplant›s›n› yapt›k. ‹lk toplant› 15 Mart 2004tarihindeydi. ‹kincisi ise bu y›l 29 Nisan’dagerçekleflti. Son derece verimli geçti butoplant›lar. Yat›r›m Dan›flma Konseyitoplant›s›na kat›lan üyeler, bir ülkede yat›r›myap›lmas›na ya da yap›lmamas›na karar verenkifliler. Dolay›s›yla, onlar›n alg›lamalar› bizimiçin son derece önemliydi. Konsey üyeleriTürkiye’deki yat›r›m ortam›na iliflkindüflüncelerini do¤rudan Say›n Baflbakana veilgili Bakanlara aktarma imkan› buldular. Say›nbaflbakan bir gününü ay›r›p, tüm gün onlar›dinledi. Onlar›n de¤erlendirmelerini not ald›.Sonuç bildirgeleri yay›nland›ktan sonra bize 12konuda tavsiyede bulundular. Biz, bu 12konuda 9 ayl›k bir sürede sa¤lanan ilerlemelerive yap›lan tüm çal›flmalar› içeren bir rapor

mülkiyet haklar›, KOB‹’ler, yat›r›m promosyonugibi çok çeflitli alanlarda çal›flan kamu ve özelsektör uzmanlar›ndan oluflmufl gruplar. Buteknik gruplarda hem sorunlar hem de çözümönerileri gündeme getiriliyor. Tart›fl›ld›ktansonra yasallaflmak üzere makul bir çözümtasarlan›yor ve Say›n Bakan’›n baflkanl›¤›ndakiYat›r›m Ortam›n› ‹yilefltirme KoordinasyonKurulu’na sunuluyor. Orada tart›fl›ld›ktan sonrabu yasal düzenlemeler ifllerlik kazan›yor. Buplatformda elde edilen ilerlemelerin tümündenziyade baz›lar›n›n çok fazla gündeme gelmesi,ele al›nan ve çözüm üretilen konular›n çokdetay konular olmas›ndan kaynaklan›yor.Sadece belirli bir sektörü ilgilendiren veya çokspesifik bir konudaki bir yönetmelik de¤iflikli¤iküçük bir de¤ifliklik gibi görünebilir. Ancak budüzenlemelerdeki iyilefltirmeler o alandafaaliyet gösteren flirketler için hayati önem arzediyor. Bu alanda da önemli ad›mlar at›ld›,önemli sorunlar çözüldü.

Bu çal›flmalar› yürüten, k›saca YO‹KK olarakadland›rd›¤›m›z platform konuya ulusal birbak›fl aç›s› getirmek üzere oluflturuldu. YaniTürkiye’den bakt›¤›m›zda biz problemleri nas›lgörüyoruz ve bunlar› nas›l çözebiliriz? Buamaçla oluflturduk. Ben yapt›¤›m ifl nedeniyleTürkiye’de yat›r›m› olan veya olmayan pek çokyabanc› yat›r›mc›yla bir araya geliyorum.Yat›r›mc›lar›n Türkiye’deki yat›r›m ortam›n›nas›l alg›lad›klar› son derece önemli.Türkiye’deki gerçekler kadar yat›r›mc›lar›nTürkiye’yi nas›l alg›lad›¤› çok önemli.Dolay›s›yla yat›r›mc›lar›n alg›lamalar›n› nas›ltespit edebilece¤imiz, onlar›n Türkiyealg›lamalar›, onlar›n alg›lamalar›nda bizimyapabilece¤imiz, düzeltebilece¤imiz bir fleyvarsa bunu nas›l düzeltebiliriz konular›üzerinde duruyoruz. Bu amaçla, medyadaoldukça genifl bir biçimde yer alan veuluslararas› bir bak›fl aç›s› olan Yat›r›mDan›flma Konseyi platformu oluflturuldu.Dünyadaki çok uluslu flirketlerin CEO’lar› veyönetim kurulu baflkanlar› bu kurulda yeral›yor. Bu kurulun amac› en üst düzeydepolitika yap›c›lara, say›n baflbakana ve konuylailgili bakanlara tavsiyelerde bulunmak. Yani birtür dan›flmanl›k mekanizmas›.

Volkan AAk› Tabii bunlar siyasilerinfikirlerine do¤rudan bask› unsuru veyayönlendirici unsur oluyor herhalde…

Murat AAl›c› Bu platform uluslararas›yat›r›mc›lar›n bir yat›r›m ortam› olarakTürkiye’ye bak›fl aç›s›n›n politika yap›c›lara

2005 / 7

“EN L‹BERAL

REJ‹MLERDEN B‹R‹ B‹ZDE”

Hepinizin bildi i gibi, irket kurulu ukonusu bir ara medyada oldukça sık gündemegetirilen bir problemdi. Kurulu i lemlerininyakla ık 2,5-3 ay sürdü ü gündeme getirildi.Gerçekten de o dönemde, belki o kadardramatik de ildi ama di er ülkelere göre birhayli uzun zaman alan bir süreçti. YO KKplatformunda bu konuyla ilgili çalı malaryapıldı. Sonuç olarak 2003 yılında yeni biryasal düzenlemeye gidildi. u an Türkiyedünyadaki en liberal irket kurulu urejimlerinden birine sahip. Tabii bununarkadasındaki itici güç, kamu ve özel sektörünbir araya gelerek birlikte çalı mı olmasıydı.

Bunun ötesinde, yine 2003 yılındaDo rudan Yabancı Yatırım Kanunumuzuyeniledik. Daha önceki kanunun detaylarınısanırım siz de biliyorsunuz ama ben yine dekısaca bahsetmek isterim. Önceki düzenleme,i lem bazında belirli kontrol mekanizmalarıolan bir kanundu. Gözden geçirmemekanizması vardı. Yabancı yatırımcılarınHazine Müste arlı ı’ndan ön izin almasıgerekiyordu. Minimum sermaye artı vardı.Bunları kaldıran son derece liberal yeni yasa2003 haziranında yine özel sektör ve kamui birli i içinde tasarlandı ve kanunla tı.Bundan sonra Türkiye’de gerçekten di erülkelere göre önemli bir ilerleme kaydedildi iniben çe itli kıyaslamalara bakarak net birekilde görebiliyorum.

MURAT ALICI

04_05_06_07GA07 27/8/05 20:14 Page 5

haz›rlad›k ve kendilerine ilettik.Do¤rusu ele al›nan konular›n kapsam›

düflünüldü¤ünde gerçekten de tüm elde edilenilerlemenin alt alta konulmas› müthifl birçal›flma oldu¤unu ortaya koymas› bak›m›ndanson derece etkili bir rapor ortaya ç›kard›.Çünkü orada gündeme gelen teknolojiyat›r›mlar›na destek verilmesi, KOB‹’lere destekverilmesi, e¤itim, altyap› ve daha akl›n›zagelebilecek pek çok konu vard› ve bu 9 ayl›ksürede tüm o kollarla ilgili oldukça önemliad›mlar at›ld›. ‹kinci toplant›da biz bu ilerlemeraporunu üyelerimizle paylaflt›k. Bu kadar k›sasürede bunlar›n yap›lm›fl olmas›ndan sonderece etkilendiler. Türkiye’deki yat›r›mortam›n› çok daha iyiye tafl›yacak, bu anlamdaTürkiye’nin rekabet gücünü daha dagelifltirecek önerilerde bulundular. fiimdi onlarüzerinde çal›flmaya devam ediyoruz. Bu y›l dahaz›rlayaca¤›m›z ‹lerleme Raporu’nun geçenseneki kadar tatmin edici olaca¤›nainan›yorum.

Bu platformun bizim için iki önemli unsuruvar. ‹lki, bize uluslararas› bir perspektifkazand›r›yor olmas›. D›flar›dan bak›ld›¤›ndaTürkiye’deki yat›r›m ortam› nas›l görünüyor vebununla ilgili acaba yan›lmalar, gerçe¤iyans›tmayan alg›lamalar var m›, varsa bizbunlar› nas›l düzeltebiliriz konular›n› kaps›yor.Bununla ilgili olarak yürüttü¤ümüz birtak›myat›r›m promosyon çal›flmalar› var. Geçmifltençok farkl› bir yaklafl›m. Onunla ilgili olarakdüflüncelerimizi ve yapt›klar›m›z› da biraz sonrasizinle paylaflaca¤›m.

M. RRauf AAtefl Ender Bey’le devam edelim.

Siz bu ifle yat›r›m bankac›s› gözüylebak›yorsunuz. Bu alanda dünyada ne oluyor,e¤ilimler ne yöne gidiyor? Genel bir portreçizer misiniz?

Ender AArslan fiimdi çok say›larabo¤ulmadan, çok geriye gitmeden 1990’dan2005’e flöyle bir bakarsak, son 15 y›ll›kperiyodda dünyada birleflme ve devralman›nsürekli büyüyerek geliflti¤ini görüyoruz. Hangik›tada büyüyor, hangi endüstrilerde gelifliyor,ivme nerede gibi parametreler çok farkl›l›klargöstermedi bugüne kadar. Baflta Amerika,sonra Avrupa olmak üzere sürekli bir büyümetrendiyle 2000’lere gelindi. Bu toplam pazarda2000’e gelindi¤indeki rakam 3,5 trilyon dolar›buluyor. Bu bir pik noktas› ve tavan. 3,5 trilyondolar gerçekten ciddi bir rakam.

Daha sonra 2001’de, bu 10 y›ll›k periyotesas›nda herkes moda tabirle birbirine destekverecek flekilde “merger and acquisition”, yanibüyümenin organik olmayan yöntemiylebüyümeye a¤›rl›k verdi. Dönüp de gelinen yerebak›ld›¤›nda birtak›m baflar›s›zl›klar görüldü¤üiçin 2001’de çok ciddi bir düflüfl yafland›.Rakam bunun yar›s›ndan daha az bir noktayageldi. 2002’de keza küçülme devam etti.2003’te bu sefer düflüfl oldu. 2004’te hafif biryükselifl gözlendi, 2005’te ise iyi gitmekte.

10 y›ldaki büyüme içinde, endüstriyel veco¤rafi bazda çok büyük farklar olmamas›nara¤men 2001 ile 2005’in büyüme yo¤unlu¤unabak›ld›¤›nda çok büyük farklar yok. Onun dayüzde 85’ini Avrupa ve Amerika yap›yor.Endüstrilerde genelde baflta finans, telekom veenerji önemli bir yer tutuyor. Türkiye

8 / 2005

“GLOBAL YATIRIMCININ ‹LG‹S‹ BÜYÜK”

Volkan Akı Bir de hep konu ulan bir ey var dünyada; sermaye fazlalı ı, insanların yeni yatırımarayı ları, yeni pazarlar, özellikle Avrupa ve Amerika’daki büyük grupların ya da yatırım kollarınınbirtakım e ilimlerinden bahsediyorum… Konuyu bu açıdan de erlendirirebilir misiniz? Bunların fiyat,pazar, kar ılıklı anla ma gibi birtakım unsurlara ba lı oldu unu unutmuyoruz tabii ki. Bir desatınalmalara, yeni pazarlara giri e, büyük irketlerin yönelimine göre e ilimler var. Bu konuhakkındaki görü leriniz nelerdir? Bu konu Türkiye için önemli. Türkiye kendini bu konudabe endirebilir ve gerekli artları sa layabilirse bu e ilimler Türkiye’ye yönelebilir mi?

Ender Arslan Kesinlikle yönelebilir. Çünkü dünyada ciddi anlamda serbest dola an ve yatırımadönü mek isteyen bir nakit fazlası var. Dolayısıyla, bizim temel amacımız, ülke olarak yüzde 1’inüzerinde diyebilece imiz bir rakamı Türkiye’ye çekmek olmalı. Murat Bey’in dedi i gibi, son iki yıldaçok hızlı bir de i im oldu. Sadele tirme yapıldı, onay mekanizmaları ortadan kalktı. Yatırımcı bizedirekt olarak bunun kayna ı Türkiye’den kar ılanabilir mi diye soruyor. Yani o yurtdı ından paragetirdi ya, yurtiçinden de bu finanse edilebilir mi diye soruyor. u anda son 4-5 yıla bakarak dünyadada Türkiye’de de finansal yapı bunu desteklemek için çok uygun bir noktada diyebilirim.

ENDER F. ARSLAN

08_09_10_11GA07 27/8/05 20:16 Page 6

rakamlar›na bakt›¤›n›zda ifllem adedi 30’lardan50’lere, 70’lere, 120’lere geldi. Dolay›s›yla ciddibir büyüme var. Ama aç›klanmayan ifllemler deço¤unlukta oldu¤u için toplam bir de¤ervermek mümkün de¤il.

Türkiye’de hep yabanc› sermayeyikonufltuk. Birleflmelere ve devralmalarabakt›¤›m›z zaman bu sermayenin yabanc›s›yerlisi olmaz. Ama bunu ay›rmak gerekirseTürkiye’deki birleflmelerin içerisinde yüzde 70“local to local”d›r. Yüzde 30 da, son üç y›ll›krakamlar›n ortalamas› olarak söylüyorum,

ekonomisi genelde dünya ekonomisinin yüzde1’inden yukar›daysa o sektörde Türkiye iyi biryerdedir. Yüzde 1’inden afla¤›daysa iyi birnoktada de¤il deriz genel olarak; h›zl› biryorum olarak söylemek gerekirse. Biz hiçbirzaman bunun yüzde 1’lerini görmedik.

Dolay›s›yla, Türkiye’deki toplam pazarolarak bakt›¤›m›zda net rakamlar söylemekmümkün de¤il. Bunun içinde özelleflmeleri,yabanc› sermayeyi, lokalleri toplad›¤›m›zda çokbüyük rakamlar vermek mümkün de¤il. Amaciddi anlamda say›sal olarak 2002, 2003, 2004

2005 / 9

08_09_10_11GA07 27/8/05 20:16 Page 7

“foreign to local”d›r. M. RRauf AAtefl Ethem Bey, son dönemde

yabanc› ortakl›k kuran gruplardan birisiniz.Murat Bey’in söylediklerinden hareket edersek,flu an iyi bir ortam olufltu. Fakat sizindeneyiminiz bundan evveldi. Siz kendideneyiminizi, yabanc› ortak aray›fl›n›z› ya dayabanc› orta¤›n size gelmesini, bütün bunlar›nyapt›¤›n›z ifle yans›mas›n› bizimle paylafl›rm›s›n›z? Nereden ç›kt› yabanc› ortakl›k ve nas›lbir sonuca ulaflt›n›z?

Ethem SSancak Memnuniyetle ve çokteflekkür ediyorum. Asl›nda çok önemli birulusal soruna parmak bas›yorsunuz.Türkiye’nin çok hayati bir sorunu bu.Türkiye’nin hayati sorunu diye önüne konulanbirçok problem var. Bunlar geçmifle dönüktüve art›k hiçbirisinin hayati önemi kalmad›.Buyabanc› sermaye ve evlilikler gerçektenTürkiye’nin çok temel, ulusal sorunu. VeTürkiye bu konuda kendini aflmazsa korkar›mki önüne koydu¤u hayalleri gerçeklefltiremez.

10 / 2005

08_09_10_11GA07 27/8/05 20:16 Page 8

zorlasak tekel olaca¤›z. Bu da do¤ru de¤il. ‹flteo amaçla gidip birkaç yeri dolaflt›k.

Japonya’ya gittik, farkl› ifl yap›fl tarzlar›vard›. Amerika’ya gittik, onlar farkl› birmecrada. Bize en uygunu, K›ta Avrupas› geldi.Çünkü biz y›llard›r oraya benzemeye çal›flm›fl›z,Almanlarla oturduk pazarl›k ettik. Bizimalan›m›zda Avrupa’da iki büyük dev var. BirisiAlman orijinli bir grup. ‹kinci büyük grup ise‹ngiliz-‹talyan ortakl›¤›ndan olufluyor. Tabii bizönce Alman’a gittik. Pazarl›kta yüzde 50’sinisatal›m diye anlaflt›k. Onlar›n ikinci sorusu,ikinci elliyi ne zaman sataca¤›m›z oldu. Biziflimizi seviyoruz, satmay› da istemiyorduk.Yüzde 50’yi satmam›z›n nedeni, herhangi birfinansal s›k›nt› ya da iflimizden s›k›lmam›zde¤ildi. Biz pasaport ar›yorduk. Biz bu ifliTürkiye’de iyi yap›yoruz, dünyada da yapmakistiyorduk ama ülkemizin pasaportu bunayetmiyordu. Biz de Almanlara “Siz bizepasaport olun, onun için sat›yoruz size” dedik.“Bir yer ya tam bizim olur, ya da oradaolmay›z” fleklinde oldu.

Çünkü Türkiye’nin sermaye birikimi maalesefson 40-50 y›lda uygulanan bu erozyonluenflasyonist sistemden dolay› oluflamad›,oluflmad›.

Türkiye’nin önüne koydu¤u AB projesininön flart› olan tar›m›n ›slah› için 15 milyar dolarlaz›m. E¤er Türkiye bu paray› 10 y›l içindetar›ma çekemezse muhtelemen medenileflemezve Avrupa’n›n bir parças› da olamaz.Diledi¤iniz kadar siz Kopenang Kriterleri’nikanun olarak geçirin, modern bir kent toplumuoluflturamazsan›z, Avrupa toplumu olamazs›n›z.Bunun ön flart› tar›m› ›slah etmekten ve birendüstri olarak ele almaktan geçiyor. Bununiçin de oraya sabit sermaye yat›r›m› yapmakgerekiyor. Art›k bunu köylünün ifli olmaktanç›kar›p, ciddi bir biçimde sabit sermayeçekmek laz›m. Türkiye’nin iç birikimi bunayetmiyor. Bu durumda Türkiye ne yap›p needip kendi var olan sabit sermaye toplam›n›nen az yüzde 40’›n› d›flar›dan çekmekzorundad›r. Kimileri bunu toplumun önünesiyasi bir sorun olarak koyuyor. Bunlar›n hepsihikaye ve geçmifli arama.

Biz bir deney geçirdik. Üstelik bizortaklar›m›zla 2001 ekonomik krizi içindeimzalad›k anlaflmam›z›. Biliyorsunuz biz ilaçda¤›t›m› konusunda Türkiye pazar›n›n enbüyü¤üyüz. Bu y›l itibariyle 3 milyar dolar cirogerçeklefltirece¤iz. 5-6 bin kifli çal›flt›r›yoruz. Birnoktaya geldik, kurumsallaflmam›z gerekti¤inihissettik. Bir organizasyon yaratm›fl›z; 20 bineczac›, 150 ilaç firmas›, 5 bin çal›flan›m›z emekkat›yor buna. Gelece¤e kalmay› planl›yorsak ikifley yapmam›z gerekti¤ini düflündük. Bir kerekurumsallaflman›n getirdi¤i tedbirleri almal›y›zkendimizce. Profesyonel yönetici çal›flt›rmak, iflideklare etmek ve yapmak gibi bildi¤imiz klasikkurumsallaflma prensiplerine uysan›z bileyetmiyor. Zaman zaman içinde bulundu¤unuzkapal›l›ktan kurtulam›yorsunuz.

Biz borsaya aç›l›p bir halk flirketi olal›mistedik. Fakat bakt›k ki, bizim borsa klasikanlamda borsa de¤il, farkl› bir fleymifl. Bizkendi pazar›m›zda büyü¤üz ama pazar›m›zdünya pazar› içinde küçücük bir fley. Ülkegiderek entegrasyon sürecine girip, Bat›pazarlar› ile entegre oluyor. Uluslararas›arenada bizim iflimizi bizden çok daha büyükölçekte yapan rakiplerimiz var. fiimdi onlar bupazar istikrara kavufltu¤unda gelip bizi ciddibiçimde rahats›z edebilirler. O zaman onlargelmeden biz onlar› bulal›m dedik. Kendi içpazar›m›zda zaten doyuma ulaflm›fl›z, daha da

2004 / 11

“B‹RLEfiME KÜLTÜRÜNÜ

ED‹NMEK HAYAT‹”

Gerçe i udur ki, Türkiye u ankikaynakları itibariyle önüne koydu umodernle me projesini realize edemez.Kaynakları yetmiyor. O yüzden dı arıdan ciddibir sermaye çekmesi lazım. Ben ahsen kendipayıma, bir ülke giri imcisi olarak bununla ilgiliduydu um sorumluluktan dolayı YASED’inyönetim kuruluna girdim. Çünkü, bu askerlikgibi milli bir görev.

Di er taraftan yine bu birle me veevliliklerin topluma bir kültür olarakyerle tirilmesi gerekiyor. Çünkü, bizde “Küçükolsun bizim olsun” diye bir anlayı var. Halbukigünümüzün gerçe i küreselle menin olmazsaolmazı ölçektir. E er siz büyük ölçeklerleorganizasyonlar yaratamazsanız, uluslararasırekabete giremezsiniz. Rekabet edebilir birülke ve ekonomi yaratamazsınız.

Bunun için de birle me kültürünü veortaklık kültürünü geli tirmek zorundasınız. kiaçıdan da baktı ımız zaman bu birle melerinçok hayati önem ta ıdı ını görüyoruz. Bir detabii irketlerimizin uluslararası deryalardarekabete giri meleri gerekiyor. Burada bunuyapan i adamlarımız var. Bu da bubirle meleri ve evlilikleri bilmekten geçiyor.

ETHEM SANCAK

08_09_10_11GA07 27/8/05 20:16 Page 9

Sonra ‹ngilizlere gittik. Onlar felsefe olarakbize yak›n durdular. “Bu yerel ifl, siz yönetin”dediler. “Biz büyük bir organizasyonun birpan-Avrupa grubu veya global flirketyaratman›n peflindeyiz” dediler. ‹lk seferindeyüzde 25’ini sonra tan›flt›kça öbür yüzde 25’inisatmak üzere el s›k›fl›p anlaflt›k. Zaten bu, 13Avrupa ülkesinden oluflan bir korsorsiyumdu.Yaklafl›k 5 senedir beraberiz ve çok damutluyuz. Bizimle birlikte 14 ülkede operasyonvar, üç y›ld›r üst üste en baflar›l› üç ülkeniniçindeyiz. Hatta iki kez Türkiye birinci oldu.H›zlar›n› alamad›lar, Bat› Avrupa’y› bizimyönetmemizi istiyorlar. Ana sözleflmeye de“Bundan sonra bu grup Do¤u Avrupa, Asya veAfrika’daki operasyonlar› ‹stanbul üzerindenyürütecek” maddesini de koydurmufltuk. Bunuuygulamaya da bafllad›k. 2001’dekievlenmemizden sonra 2003’te M›s›r’›n en büyükda¤›t›m flirketinin yüzde 51’ini sat›n ald›k. fiuanda M›s›r’›n ilaç da¤›t›m› bizim elimizde. 2006y›l› bitmeden Çin’de bir flirketimiz olaca¤›n›söyleyebilirim. Rusya, Bulgaristan, Romanya ileevlilik anlaflmalar› imzalamak üzereyiz. SuudiArabistan ve Cezayir ile çal›flmalar›m›z sürüyorve bunlar büyük bir ihtimal, 2006 sonundabitecek. Oradaki ilaç da¤›t›m iflinde biz Türkflirketi olarak etkin olaca¤›z ve ifli bizyapaca¤›z.

Volkan AAk› Onlar›n buraya gelip ifli kapmas›yerine siz dünyaya aç›l›yorsunuz…

Ethem SSancak Tabii tabii. Zaten onlar bizekar›flm›yorlar. Kendi pazar›m›z› kendimizyönetiyoruz. Mesela ortak flirketimizdepaylar›m›z yüzde 50-50 olmas›na ra¤men 8yönetim kurulu üyesinin 5’i bizden, 3 tanesionlardan. Kar›flmayacaklar› niyetini söylediklerigibi sözleflmeyi de yapt›lar. Hiçbir flikayetleriyok. Çünkü aram›zda bir güven olufltukarfl›l›kl›. ‹ki taraf›n da niyeti global flirketolmakt›. Hedeflerimiz orada birleflti.

Ailenin di¤er flirketi Sancak Yat›r›m Afiolarak tar›m ifllerine heveslendik ve çok güzelortakl›klar kurduk. “‹fl benimdir” k›skançl›¤›içinde de¤iliz. “Bir fleyi ne kadar büyükyaparsan o kadar etkin olur ve amaçlar›na okadar çabuk ulafl›rs›n” ilkesini biliyoruz.

M. RRauf AAtefl Çok aç›k verdiniz mesaj›.Tablo nereden bafllad› nereye geldi gerçektenbelli oluyor.

Ethem SSancak Böyle 5-6 y›lda bir yerden biryere getirdik iflte. Demek ki biz de istesekoluyor.

M. RRauf AAtefl ‹ki taraf›n da gönülden

istemesi laz›m.Volkan AAk› Bir de iyi uyuflmak laz›m.Ethem SSancak Baz› fleyler hep elefltirilir,

“Kapitülasyonlar, yani yabanc›lara verilenimtiyazlar Osmanl›’n›n gerilemesine nedenoldu” denir. Bak›n, ilk imtiyaz› Kanuni veriyor.Fatih de veriyor mesela. Bence bir güvenmeselesidir baflkas›yla birleflmek. Amiyanetabirle, “Birileri gelecek ve bana zarar verecek”diye korkarsan›z kendi kendinizle kal›rs›n›z.Kendinizle kal›nca hep küçük kal›rs›n›z vebaflar›l› olmazs›n›z. O aç›dan bu birleflmeleribiraz da bu aç›dan ele almak laz›m. Gününsonundaki kâr-zarardan öteye, bu ideolojik biryaklafl›md›r ve ülkenin kendine güvensorunuyla ilgilidir.

Tabii bir de biz anlaflma yapt›¤›m›z zamanTürkiye’nin sorunlar› daha çoktu. MeselaM›s›rl›lar bir Türk flirketi olarak bizi görüflmeyealmad›lar. M›s›r’daki ilgili bakanla görüflmeyeorta¤›m›zla gittik. Heyetin bafl› bendim. M›s›rl›bakan usulen bir protokol konuflmas› yapt›.Sürekli bizim ortaklara gönderme yap›yor,

12 / 2005

12_13_14_15GA07 27/8/05 20:17 Page 10

flekilde yönettiniz. Siz kendi aç›n›zdan, busat›nalmadan nas›l yararland›n›z? Nas›l bir gücedönüfltürdünüz?

Yavuz EEro¤lu Öncelikle teflekkür ediyorum.Asl›nda ben birleflme ve ortakl›k konusundanönce flu anki kendi mevcut durumumuzdanbahsetmek istiyorum. Biz 1976 y›l›nda tekstilsektörüne girdik. 1994 y›l›na kadar zaten dünyaile hiçbir entegrasyonumuz yoktu, sadece içpiyasaya çal›fl›yorduk. Türkiye pazar›nda 80’liy›llardan 90’l› y›llara kadar olan dönemde Kulisad›nda marka üretirdik. Da¤›t›c›lar›m›zlaAnadolu’ya toptan sat›fl yap›yorduk. 1994y›l›ndaki 5 Nisan kararlar›yla birlikte biz deciddi bir krize girdik. O zaman biz anlad›k ki,dünya ile entegre olmak da gerek. Sadece birtek pazarda olursak bir yere kadargelebilece¤imizi anlad›k. Biz kesinlikle Türkpazar›na çal›flm›yoruz, mal yapm›yoruz. Bütünmüflterilerimize yaz› gönderdik. Dedik ki, “Bizart›k sizlere mal satm›yoruz.” Tamamenyurtd›fl›na satmaya bafllad›k.

fiu anki noktadan tekrar geriye dönece¤im;1996 y›l›nda Lotf markas›n› bünyemize katt›k.1994 y›l›nda Kulis markas›n› Colin’s yapt›k.Çünkü dünya pazar›na aç›lmak için çok dahauygun marka olabilece¤ini düflündü¤ümüz birisimdi. Gerçekten marka yaparsan›z ayaktakalabilece¤iniz düflüncesini bugüngerçeklefltirdik. Ama geriye dönüp bakt›¤›m›zdaTürkiye’nin kendisinin zaten marka olmad›¤›,olamad›¤› için Türkiye’den marka ç›karman›nçok zor oldu¤unu görüyoruz. Son üç-dörtseneden beri bütün tart›flt›¤›m›z konu da buzaten. Marka olmadan marka ç›karmak çok zor.Hala da Türkiye’nin marka olmak için ifliningerçekten zor oldu¤unu görüyoruz. Biz Do¤uBloku ülkelerinde, Avrupa ve Amerika’da daçok iyiyiz. Ama bugün haz›r bir markay› nas›lelde edebiliriz, zorlanmadan nas›l Avrupa-Amerika pazar›na girebiliriz diye düflünüyoruz.Her koflulda, her noktada olabilecek, dahaetkin, daha yar›flabilecek bir markay› nas›lalabiliriz diye tart›fl›rken önümüze Big Star’›nsat›fl› geldi. Hiç durmayal›m dedik.

Özellikle Do¤u Bloku ülkelerinde, sonra daAmerika’da Colin’s ile baflar›l›y›z. Big Star isedünyadaki 10 marka içindeydi. Çok iyi birmarkayd› ama bat›kt›. Hiç düflünmeden biz bumarkay› alal›m dedik ve ald›k. Sahipleri Alman,flirketin yap›s› Alman ama ‹sviçre’dekonumlanm›fl, ‹sviçre markas›. Bugün Big Star’›afla¤› yukar› 8-9 ayd›r yönetiyoruz. Colins’le1994’ten 2005 y›l›na kadar geldi¤imiz noktaya

onlarla konufluyordu. Sonra ben Arapça olarak“Bak, bu heyetin baflkan› benim; beni iknaedemezsen bu ifl olmaz. Öyle ‹ngilize falanbakma bofluna. Benimle yapacaks›n bu ifli”dedim. Sonra özürler diledi. ‹fl de oldu zaten.

Kendimize güvenmeliyiz gerçekten. 2001’deoldu, flimdi hayli hayli olur. Türkiye’ninkoflullar› flimdi çok daha iyi. Enflasyon yokgibi, uluslararas› alanda daha güvenilir birülkeyiz. ‹flas›n efli¤inde bir ülke de¤iliz, kimsekimsenin kafas›na anayasa f›rlatm›yor,koalisyon yok.

Volkan AAk› Yabanc›lar geldi¤inde sankisadece sermaye transfer edecekler san›l›yor.Yani ülke kaynaklar›n› bir anlamdasömürecekler ya da buradan istediklerini al›pgidecekler. Böyle bir görüfl olufltu sondönemde. Sanki Türkiye bu tip ortakl›k vesat›nalmalarla kaynaklar›n› yurtd›fl›nagöndermifl oluyor gibi baz› çevrelerdesavunulan bir fikir var. Bu fikirlere karfl› iyi birörnek sizinkisi.

Ethem SSancak Hiç alakas› yok. Onlar“Bütün kazand›klar›m›z› birlikte d›flar›yayat›ral›m” diyor. Mesela benim ‹ngiliz orta¤›m,“Rusya’ya, M›s›r’a gidelim” diyor. Nerede kârvarsa oraya gitmek istiyor. Çünkü global birflirket olmak istiyor, büyüme peflinde. Zatenhayat da ona zorluyor. Londra borsas›nda senesonu sat›fllar ne kadar çok art›fl gösterirsehissesi de o kadar art›yor. Oradan kazan›yor.Buradan götürece¤i üç-befl kurufla bakm›yor.Sat›fllar art›p pazar büyüdükçe hisse de¤eriart›yor.

Orada yüzde 24 oran›nda hissemiz var. Bizald›¤›m›zda hiseler 260 penny idi, flimdi 500’ügeçti. Çünkü yeni ülkeler kat›ld›, süreklibüyüdü. Biz de kazand›k, onlar da kazand›.Onun için “Avrupal› gelecek bizi soyup so¤anaçevirecek” diye düflünmemek laz›m. Götürecekbirfley yok ki neyi götürecekler? Olan bizeyetmiyor, neyi götürecekler?

M. RRauf AAtefl Bir baflka baflar›l› sat›nalmaolay›n› da Ero¤lu Grubu yapt›. ‹ki tane jeanmarkas›n›, önce Loft’u ‹zmirli bir gruptanald›n›z, sonra ‹sviçre’den Big Star’› sat›n ald›n›z.Dolay›s›yla, siz bir yandan organik büyürkenbir yandan da sat›nalmalarla büyüdünüz. Çoksay›da da flirkete, giriflimciye örnek olabilecek

2004 / 13

M. RRAUF AATEfi Türkiye’de yabanc› ortakl›¤a,sat›n alma veya birleflmelere son dönemdeyo¤un bir ilgi oldu¤unu görüyoruz.

12_13_14_15GA07 27/8/05 20:17 Page 11

bak›yorum, bir de bugün Big Star’la olankonuma bak›yorum. Biz çok zamankaybetmifliz diyorum. Big Star bugün gerçektençok h›zl› yol ald›. 6 ay içinde nereyegelece¤imizi de görüyorum.

Volkan AAk› Tecrübeniz de artm›flt›r.

Yavuz EEro¤lu Hakikaten eme¤in vetecrübenin çok faydas› var. Bizim flu an hiçbirülkeden orta¤›m›z yok ama her ülkeyle iflyap›yoruz. Bütün Avrupa ve Amerika’dapartnerlerimiz var. Gerçekten çok zamankaybetmifl oldu¤umuzu gördük.

14 / 2005

12_13_14_15GA07 27/8/05 20:17 Page 12

sendikadan, ya hükümetten, ya sivil toplumörgütünden bir yerden döner” dedi. Vehakikaten sendikadan döndü ve Koreliler ald›.Ama bundan sonra durum böyle olmayacakt›r.

Yavuz EEro¤lu Tabii iflletme olarak dabakt›¤›n›z zaman, çekirdekten konfeksiyonuniçinden geliyoruz. Mesle¤in bire bir prati¤inibiliyoruz. Makineyse makineyle çal›flt›k, sat›flsasat›flta, tasar›msa tasar›mda; yani her taraftabulunduk. Ülkemizin konumu ve kendimarkam›z›n konumuna bakt›¤›m›z zamanbaflar›l› olmak için bana göre uluslararas›entegrasyon gerekiyor. Sadece Türkiye’dekald›¤m›z sürece Türkiye’de baflar›l› olmuflsayabiliriz kendimizi. Uluslararas› baflar›l› olmaflans›m›z yok.

fiu anda Türkiye’nin marka yolunda ciddiad›mlar› var. Turizm sektörüne bakt›¤›m›zdabunu görüyoruz, 8-10 y›l önce Rusya’dakiinsanlar›n Türkiye’ye bak›fl aç›s› ile bugünkübak›fl aç›lar› gerçekten çok de¤iflti. On y›l öncebir Rus ile konufltu¤um zaman Türkiye’yi sankibir ‹ran, bir Irak, sanki her fleye kapal›, ciddibir rejim s›k›nt›s› olan bir ülke olarakgörüyorlard›. Türkiye yavafl yavafl marka olmaad›na özellikle turizm sektöründe iyi bir yolal›yor.

fiimdi biz kendi aç›m›zdan bunude¤erlendirdi¤imiz de 1994 krizi gerçekten çokciddi bir s›k›nt›yd›. Bugün bak›yoruz 2001 krizioldu ve biz hiç etkilenmedik. Hakikaten bizher krizden büyüyerek ç›kt›k. Bunun teksebebi, markaya ciddi yat›r›m yapm›fl olmam›z.1996’larda 1997’lerde Türkiye Rusya’ya büyükmiktarda ihracat yap›yordu. Bunlar gayriresmiyoldan, yani bizim bavul ticareti dedi¤imizyoldan gidiyordu. Biz o dönemlerde hiçbirflekilde mal yetifltiremiyorduk. Ben 1995 y›l›ndaRusya genelinde 2,5 milyon dolarl›k reklamyapt›m. 1998’de Rusya’daki krizi gördük veondan da hiç etkilenmedik. Çünkü markayaciddi bir yat›r›m yapm›flt›k. Bugün bakt›¤›m›zzaman Türkiye tekstil sektörünü tehdit eden enbüyük etken Çin.

Ender AArslan Türkiye’den 2004 y›l›na dairistatistiki bilgi vermek istiyorum. Sanayicilere“Neden birleflme olur?” sorusuna verilenyan›tlarda flöyle bir s›ralama var: Yeni pazarlar,yeni teknoloji ve know-how, ölçekekonomisini sa¤lamak, yeni sinerjik alanlar veilave finansal kaynaklar. Türkiye’de yat›r›mc›larise, birinci s›rada ilave finansman, ikinci s›radateknoloji, know-how, üçüncü s›rada yeni pazar,dördüncü s›rada Yavuz Bey’in söyledi¤i gibi

Volkan AAk› Burada bir fley sormakistiyorum. Big Star’› al›rken nas›l zorluklarlakarfl›laflt›n›z? Devletten, bürokrasiden, iflçilerdenkaynaklanan sorunlar oldu mu?

Yavuz EEro¤lu Biz Big Star’›n yüzde 5-10’lukhissesini üç sene önceden alm›flt›k zaten.Colin’s markas›n› Big Star’›n içerisindesat›yorduk. Oradaki yap›y› afla¤› yukar› 3seneden beri yafl›yorduk. Big Star’›n bunoktaya gelece¤ini de biliyorduk. ÇünküAvrupa’ya bakt›¤›n›z zaman bana göreAvrupa’da gerçekten her alanda bir doyumnoktas› var. fiirket yap›s›na bak›yoruz, Big Stariyi bir konumda ama iyi iflletilemiyor. Savaflç›,kavgac› de¤il. Bizim gibi gözü kara, hernoktada risk alan bir yap›s› da yok. 3,5 y›ldanberi Big Star’›n içindeyiz ve orada bütünbafl›m›za gelebilecek sorunlar› öncedengörebiliyorduk.

Ender AArslan Türkiye’de bu tip ölçektekiifllemlerin süresi 6-18 ay süresinde de¤iflir. Amabunun içinde tan›ma, karar verme dönemi devar. Ama ne olursa olsun, orada ana amaçmarkay› almak. Markayla birlikte sinerjik pazarkazanmak. 3,5 y›l d›flar›dan bak›nca hakikatenzor bir dönem. Sizin sorunuzu o anlamda çokgüzel buldum.

Raks’›n Basf’a teklif verip, en yüksek teklifolmas›na ra¤men sendikadan dolay›dönememesini biz tahmin etmifltik. O dönemde‹talyan bir uzman vard›, “Biz Basf’› al›yoruz”dedim. “Türk flirketinin Alman flirketini almas›mümkün de¤il, bir yerden patlar; ya

2004 / 15

YAVUZ EERO⁄LU Biz bugün Çin’denkorkmuyoruz, çünkü zaten Çin’de üretimyap›yoruz. Bunu sadece Türkiye’yesatm›yoruz, dünyan›n her ülkesine markaolarak sat›yoruz. Finans sektörünebakt›¤›n›zda paras› olan ifladam›, birazdünya görüflü de varsa, kâr› neredegörüyorsa oraya gider. ‹nsanlar Türkiye’dekazan›rsa yat›r›m yapacak. Kazanmazsaniye gelsin ki? Tabii hiçbir sermayekazanmadan yat›r›m yapmaz. Onun içinde bizim ülke olarak da flirketler olarak dadünyaya aç›k ve çok iyi entegre olmam›zgerekiyor. Basmada 4 tane ç›ks›n diyedüflünürüz. Bafllang›çta kal›p biraz kompleksolur ama çok daha verimli çal›fl›r. Çin’deise tam tersi bir durum var. Bir parçada 4delik varsa 4 ayr› kal›p yap›yorlar. Sizin biriflçiyle çal›flt›¤›n›z operasyonu bak›yorsunuz12 iflçiyle yap›yorlar.

12_13_14_15GA07 27/8/05 20:17 Page 13

marka, son s›rada da yeni ürün demifller.M. RRauf AAtefl Cahit Bey, Türkiye’de son

y›llardaki en büyük birleflmelerden birisiniyöneten bir yönetici, bir CEO olarak bizimlebüyük birleflmeyi paylafl›r m›s›n›z? Siz o büyükoperasyonun nas›l yönetildi¤ini ve nas›l birsonuca ulafl›ld›¤›n› bizimle paylafl›rsan›z,birleflmelerin bir de ifllevsel taraf›n› görmüfloluruz.

Cahit PPaksoy Teflekkür ediyorum önce. Benisterseniz bütün bunlar›n hepsini dinlediktensonra üç-befl kelime söyleyeyim. Ben yöneticiolarak bir dönem Amerika’da, bir dönemAvrupa’da kald›m. Büyük resimlerebak›ld›¤›nda dünyada esen rüzgarlar›nTürkiye’de de esip esmedi¤ine bakmak laz›m.fiimdi farkl› farkl› fleyler söyleyece¤im. Benimgördü¤üm son 4-5 senedir dünyada esen birrüzgar var ve biz ilk defa bu rüzgar›n d›fl›ndakalmam›fl›z. Nas›l olduysa bir flekilde burayagirmifliz, kendi iste¤imizle veya iste¤imizd›fl›nda bu rüzgar›n içine biz de dahil olmufluz.

Dünyada gidecek, yat›r›m yapacak arazi,ülke arayan para var. Bu para 10 katmanhalinde düflünülebilir. 10, riski en çok sevenler,1 ise riski en az sevenler diye ayr›l›yor. Riski

çok yüksek olanlara biz bile az geliyoruz.‹ran’a veya baflka yere, hatta sigortan›nolmad›¤› yerlere bile gidiyorlar. Giderken,ald›klar› risk kadar yüksek kâr da bekliyorlar.Türkiye 10 mertebesinden afla¤› do¤ru inen birülke ama bana göre hala 5’e gelmifl de¤il.Dünyada bir yat›r›mc›n›n bakt›¤›nda riskfaktörünün yüzde 50’ler oldu¤u ülkelergrubunda bile de¤il, hala bunun üzerinde.

Türkiye’de 1973’te iki kriz oldu. Biri OPECkrizidir ve bana göre dünyaya yönde¤ifltirtmifltir. Biz onun üzerine K›br›s’›yaflad›k. Bugün krizler bölümündebahsedilmeyen bir olayd›r. K›br›s’›n Türkiye’yegetirdi¤i maliyet çok büyüktür. Bunu iyidirkötüdür anlam›nda de¤il, maliyet anlam›ndasöylüyorum. Biz bundan sonra korkunçenflasyon dönemleri yaflam›fl ve bu yönde birkültür oluflturarak bu y›llara gelmifliz. S›rfbununla do¤mufl, bununla yaflam›fl bir kültüroluflmufl. Buradan global bask›yla yeni rüzgar›niçine girince, dünyada böyle bir fley olmad›¤›n›görmüflüz. Erken uyananlar fark etmifl veönceden buna bafllam›fl.

Standartlar› olmam›fl ülkeden marka ç›kmas›çok zordur. Çünkü bir markan›n ç›kmas› için

16 / 2005

“AVEA ‹Y‹ B‹R ÖRNEK”Bizim hikaye her eyi çok iyi anlatıyor. Yıllar önce talyanlar gelmi buraya yatırım yapaca ız

demi ler. Devlet karar vermi , “ ki olan lisansı satıyor, dörde çıkarıyorum” demi . talyanlar da Bankası ile bir ortaklık kurmu lar. -Tim diye bir irket kurup devletin açtı ı 1800 GSM ihalesindeyakla ık 3 milyar dolar vererek lisans almı lar. Devlete de “Biz bunları yapaca ız, sen de unu yap”demi ler. Devlet de “Getir bakalım u 3 milyar doları” demi . Almı lar parayı ama istedikleri gibi deyürümemi . Yazılı olmayan bir kültürün, yazılı olmayan bir ticaretin çalı ma eklini dünyanın hiçbiryerinde görmedim. Bu kültür oturursa ortaklı a giden yol oturacak.

talyanlar lisans almı lar, ticarete ba lamı lar ve 2001 yılında kriz patlak vermi . Sonra depremgelmi . Sonra devlet 1 yıl boyunca telefona yüzde 25 vergi koymu . Sonra ebediyen olsun demi .1999’da ki i ba ına konu ma süresi 2,5 saatmi , bu olaylardan sonra 1 saate dü mü . Birinin buradamüdahale etmesi lazım. u anda ki i ba ına aylık konu ma süresi 66 dakikalarda. Çünkü bu i tekivergi yüzde 66’ya çıkmı . Daha bunun içinde kurumlar, gelir vergisi falan yok. Bunların neticesindei ler yürümemi . “National roaming” dedi imiz ulusal roaming olayı da olmamı .

Devlet bu arada kendine de bir lisans çıkarmı ve Türk Telekom’a da 3 milyar ödetmi . ki devirket 4’er milyar dolarlık yatırımlar yapmı lar. ki sene sonra baktı ınız zaman geriye dönü imkanı

yok. Ve içerideki yatırımcı bırakma noktasına gelmi . Yurtdı ında da 4,2 milyar dolarlık bir tahkimegitmi adam zararının tazmini için. Bana göre hükümet hayatındaki en cesur kararı aldı. Bu iki irketibirle tirip olayı uygun bir biçime dönü türme kararı aldı ve ben ondan sonra devreye girdim. Bugünyeni bir irket var ortada.

Türkiye’den gitmeyi dü ünen talyanlar sermaye artırdılar Türkiye’de. Sonra, Türk Telekom’unözelle tirilmesinin bir parçası oldular ve Türkiye’deki yatırımlarını artırdılar.

Böylece talyanlar ve yabancılar tekrar kazanıldı, kötü örnekten iyi örne e giden bir yol çizildi.Yeni irket Avea’nın artık büyük bir gelece i var. Tamamen oturmu , bugün 6 milyonun üzerinde çoksa lam bir mü teri tabanı olan bir irket.

CAH T PAKSOY

16_17_18GA07 27/8/05 20:18 Page 14

2004 / 17

16_17_18GA07 27/8/05 20:18 Page 15

genel standartlar önemlidir. E¤er bu standartlar›oluflturup oturtmad›ysan›z markaç›karamazs›n›z; istisnalar oluflabilir. Markayah›zl› gitmenin iki yolu var. ‹ki yat›r›mc›n›nsöyledi¤i gibi ya pasaport sat›n alacaks›n›z, yada marka sat›n alacaks›n›z. ‹kisi birbirindenfarkl›. Çünkü markada komple sat›nal›yorsunuz. Yurtd›fl›nda, özellikle tekstildebunu yapan çok firma oldu. H›zl›ilerleyebilmek için yurtd›fl›na gittiler ve hattayar› üretim yapmayan fabrikalar› da ald›lar.Bilinen markalar› ald›lar ve ilerlediler. Ayn›s›beyaz eflyada yafland›. Geçifl dönemini h›zl›geçirmenin en iyi yolu bu. Yani bir ülkeninstandartlar› yükselinceye kadar beklemekgerekmiyor tabii. O yüzden de bu bir geçifldönemi. fiimdi bunlardan geriye dönüyorum.

Yüksek enflasyonist bask›n›n oluflturdu¤ukültür Türkiye’de öyle bir hal oluflturdu ki,siyaset dengelerini alt üst etti. Ülkeninekonomik anlamda yönetilemez hale gelmesine

neden oldu. Ülkenin 5-10-20 y›ll›k planlar›n›yapam›yorsan, bunu da karfl›ndaki insanasunam›yorsan bir istikrars›zl›k var. Herkes neistedi¤ini bilecek prensibi önemli dünyada.Bilecek ve masan›n üzerine koyacak. Ülke neistedi¤ini bilecek ve masa üzerine koyacak.Gelen adam da masan›n üzerindekine bakacak.Bunlar belirsiz olursa, süresi belli olmazsaproblem var demektir.

Türkiye’de orta ve uzun vade için hiçbirplanlama yap›lamad›. Onun için ülkeyegelenler marjinaller oldu. Arada s›rada biriniyakalad›k. Onun d›fl›nda süreklili¤i olan, iyiplanlamas› olan bir fley olmad›. Biz de oturdukyabanc› sermayeyi daha h›zl› nas›l çekmeliyizkonusunu düflündük. Bir defa Say›n Sancak’›nsöyledi¤i gibi içerideki kaynaklarla bu ülkeyiçevirmenin imkans›z oldu¤unu herkesinanlamas› laz›m. Benim yabanc› kayna¤a yat›r›manlam›nda ihtiyac›m var. Borç anlam›ndaolunca bir anlam› yok, çünkü benim üretti¤im

18 / 2005

16_17_18GA07 27/8/05 20:18 Page 16

kriterleri bu bana göre. Rekabetin bafl›nda da adalet olay› var.

Ülkedeki adalet mekanizmas›n›n zorlu¤utahkim mekanizmas›n› getirdi. Böyle bir fleyolur mu? Bir kültür de¤ifliminin olmas› laz›m.Bizde Anadolu’da yabanc›ya gavur derler, elderler. Gavura da herfley mübaht›r. Bu kültürde¤ifliminin okullarda ö¤retilmesi, bunun dünyaörneklerine bak›lmas› laz›m. Bana göre y›llard›rkrizde olan, bir türlü anarfli ve krizdenkurtulamayan bir ‹rlanda örne¤i var mesela.‹spanya da iyi bir örnek olabilir. Geliflmifl ülketoplumlar›na bak›p, alternatif gelifltirmenizlaz›m. Bunu politikac›lar›n anlamas› yetmiyorve uygulamac› olan bürokrasiye de anlatman›zgerekiyor. Bunun için de e¤itim laz›m. Bizdene var ne yok diye bakarsak, sermaye yok,kurumsall›k yok, ortakl›k kültürü yok, üretmeyibilmek ama satmay› bilmek yok, buna karfl›nrisk almak istemedi¤in kadar var. fiimdi bukültürleri toparlamak laz›m.

Ortakl›¤› bilmemek bizim genlerimizdengeliyor. Bu zaman alacakt›r. Bizim ortakl›¤aal›flmam›z çok zor. Devlerin ortakl›klar›nabak›n, y›llard›r yürümedikten sonra belli birnoktadan sonra farkl› flekil alm›flt›r. Türkiye’deçok iyi örnekleri var bunun. Y›llarca duranfabrikalar sonra birdenbire çal›flmayabafllam›fllar, çünkü ortakl›k yap›s› de¤iflmifl.Bizim keyfimize gelindi¤inde bence en önemliolay planlaman›n olmay›fl›.

Türkiye’de 3 tane GSM operatörü 3 tane daaltyap› var; biz çok zenginiz ya. Buradaki israf10 milyar dolar mertebesinde ve bunun hiçbiriiçeride üretilmiyor. Bu bir planlama meselesi.Bizim her iflimiz böyle. Herkesin ATM’si var.Her ATM 100 bin dolar civar›nda. Bu, ortakl›kkültürünün olmamas›ndan kaynakl› bir olay.fiimdi global bask›lar neticesinde enflasyonafla¤› düflüyor, kâr marj› düflüyor, herkesinoturup her fleyi gözden geçirme zaman›.Birleflmelerin temel sebebi bu. Tabii budurumu d›flar›dan seyredenler var ve onlar dabundan en fazla avantaj› nas›l sa¤lar›z derdiiçindeler flimdi. fiimdi her banka sat›l›kneredeyse.

Türkiye 5-10 y›l içinde tamamen de¤iflecek.10 y›l sonra bakt›¤›n›zda 2000 öncesiyle bu 10y›l aras›nda garip farklar olacak. Bunlargerçekleflirse, Türkiye, standartlar› yukar›ç›km›fl, AB’ye haz›r hale gelecek. Anadolu’dadükkanda çal›fl›rken bize flunu ö¤rettiler;“O¤lum bir müflteri geldi, gitti¤inde iki müflterigönderecek. Onun için gelen müflterinin

katma de¤eri de götürüyor. En tehlikelisi debu. O zaman bize yat›r›m laz›m. Ama ülkeniniçinde hala standartlar› oluflturamad›¤›m›z içintam anlam›yla kolaylaflt›rd›¤›m›z söylenemez.

Çevre Bakanl›¤›’n›n cep telefonukullananlardan her ay 1 YTL vergi al›nmas›nailiflkin kanun tasar›s› flu an Meclis’te. Yabanc›yanas›l anlat›rs›n›z bunu? Bana göre vergipolitikas› hayati önemi olan kilit politikalardanbiri. Biz hep büyüklerimizin bir bildi¤i var diyedüflünürüz. Bize böyle ö¤rettiler çünkü.Yabanc› sermaye, birleflme dedi¤imiz zamanrekabetten bahsedebilmeniz laz›m. Ülkede üç-befl fleyin oluflmas›, rekabetin, hak, hukuk,adaletin olmas› laz›m. Yabanc› yat›r›mc› içinbunlar›n çok önemi var. Vergi olay› da önemliçünkü rekabeti etkiliyor. Mesela kurumlarvergisi Türkiye’de yüzde 33. Toplanankurumlar vergisi Türkiye bütçesinin yüzde 1’ide¤il. 1 katrilyon kurumlar vergisi toplan›yor.Yabanc› sermaye kayda göre çal›flmak ve bunauymak zorunda. Bunun yüzde 33’ünü verecek.Ama vermeyenler de var çünkü y›llard›r bukültür oluflmufl. Böylece rekabet kural›bozulmufl oluyor. O zaman bunu uygulanabilir,prati¤e dökülebilir hale getirelim.

Bizi brifinge ça¤›rd›klar›nda bu ülkedekivergi mükellefi say›s›n›n azald›¤›n›ö¤reniyorum. Bunu yabanc›ya anlatmak çokzor. Bir yerde hata var. Yabanc› sermaye gelipsizi direkt dinliyor san›yor musunuz? Hay›r,yabanc› sermaye daha önce dama ç›kanlar› yada damdan düflenleri dinliyor. fiimdi buradanilerlersek, gelir vergisi gibi fleyler, ülkeninde¤erleriyle oynayan ve hayati önemi olanfleyler. Çevre Bakanl›¤›’n›n telefondan vergiistemesi en kolay›, çünkü üç tane GSMoperatörü var, lobi güçleri de yeterinceolmad›¤› için en kolay tepesine çökülebileceksektör onlar. Eczac›lardan her ilaçtan yar›mkurufl alal›m deseniz, alamazs›n. Çünkü lobisivard›r, k›yamet kopar; olmaz. Bu resim çok çokönemli. Rekabet unsurlar›n›n en önemli

2004 / 19

VOLKAN AAKI Yabanc›lar geldi¤inde sankisadece sermaye transfer edeceklersan›l›yor. Yani ülke kaynaklar›n› bir anlamdasömürecekler ya da buradan istediklerinial›p gidecekler. Son dönemde böyle birgörüfl olufltu. Sanki Türkiye bu tip ortakl›k vesat›nalmalarla kaynaklar›n› yurtd›fl›nagöndermifl oluyor gibi baz› çevrelerdesavunulan bir fikir var.

19_20_21_22GA07 27/8/05 20:19 Page 17

gönlünü hofl edeceksiniz.” Prensip bu. Hepsini üst üste düflündü¤ümde çok hikaye

var da ben k›sa kesmek istiyorum. Vatandaflladevlet aras›nda bir kopukluk var öncelikle.Devlet vatandafl›na, vatandafl devletinegüvenmiyor. Beyan diye bir sistem yok, herfleyi ispat edeceksin. Niye ispat edeyim, öncebana güven. Bu sistem bu standartlar›oluflturuyor. Bunlar›n hepsi birbiriyle ba¤lant›l›.

Onun için uzun dönem planlar yap›lmas›,kendi içimizdeki bu sistemin bir ray›naoturtulmas› laz›m. ‹çeride ve d›flar›da birleflmezorunlu hale geldi. Rekabetin sa¤lanabilmesi

için herkesin oturup hesab›na kitab›na bakmas›gerekiyor. Art›k aç›lm›fl bir dünya var veyapcak bir fley yok buna karfl›. H›zl› markaolman›n yolu, bizde oldu¤u gibi sat›n almaktangeçiyor. Bizim en eksik bölümümüz iyiplanlama. Bu planlamalar›n, devlet politikalar›haline gelmesi laz›m. Üretilen politikalarüzerinde majör de¤ifliklikler yapamazs›n,yapmaman gerekir. Ancak rötufllar yap›labilirama dev de¤ifliklikler yapt›¤›n zaman bununfaturas›n› ödemen gerekir.

M. RRauf AAtefl ‹kinci turda size tekrardönelim. Yabanc› Sermaye Dairesi’nin birtak›mçal›flmalar›ndan söz etti Murat Bey.‹yilefltirmelerde belirli bir aflamaya kadargelindi. Bundan sonra yap›lacak yenidüzenlemeler var m›? Bunlarla birlikteTürkiye’ye sermaye giriflinde bu tür sat›n almave birleflmelerde bir hareket bekliyor musunuz?Havay› koklamak ya da bilgi almak için sizinde kap›n›z› çalanlar oluyordur. Bu konudaneler söylersiniz?

Murat AAl›c› Öncelikle çok çeflitli konulargündeme geldi. Bunlarla ilgili ilavede¤erlendirmeler yapmak istiyorum. Bütünkonuflmalar beni çok memnun etti. u andaburada gündeme getirilen problemlerebak›yorum; vergi, adalet sistemi, ifllemler vs.bunlar›n hepsi bizim gündemimizde olanfleyler. Ama gündemimizde olmas›n›n yeterliolmad›¤›n› da biliyorum. Bunun da ötesindebiz bunlarla ilgili bir fleyler yap›yoruz. Bunlargündemimizde olmayabilir ya da devlet özelsektörün yak›nmalar›ndan bihaber olabilir,kendi politikalar›n› devam ettirebilirdi. fiu anbiz özel sektörle birlikte çal›flt›¤›m›z için özelsektörün ulusal bak›fl aç›s›n›, uluslararas›perspektiflerini, kendi politikalar›m›za birflekilde yans›tt›¤›m›z için bütün bunlar›nfark›nday›z. Cahit Bey’in söz etti¤i, vergi,adalet, planlama, e¤itim konular› bizim Yat›r›mDan›flma Konseyi’nin do¤rudan baflbakanayönelti¤i tavsiyelerin en önemlileri. fiu an bizimplanlama dedi¤imiz öngörülebilirlik özel sektöraç›s›ndan çok önemli. Bunun için Türkiye’depek çok kifli fark›nda de¤il ama 3 y›ll›k ortavadeli bir program uygulan›yor.

Cahit PPaksoy Benim az önce söyledi¤im fleyflu; Türkiye’de bilindi¤i halde çözümüretilmemesi gibi bir sorun var. Ben olsam,Türkiye’nin belli bir bürokrasisini her ikisenede bir, 2-3 ay ya da 1 sene özel sektördeçal›flmaya, özel sektörden 3-5 yöneticiyiAnkara’ya çal›flmaya gönderirdim.

20 / 2005

“AVRUPA’NIN

NORMLARINA UYMALIYIZ”

Yabancı gelip bizi yıkacak kompleksi çokhakimdir bizde. Bunu esaslı bir e itimleçözmemiz lazım. Türkiye’nin gelece inikurgulaması ve ilerlemesinin sabitsermayesine ilave olarak yüzde 30 oranındayabancı sermaye çekmesi gerekti inihepimizin kavraması gerekiyor. Her eyindevlet eliyle yapılması kültürü nasıl yıkıldıysayabancıya yakla ımın da yıkılması lazım.Komünist Çin bile, geli ebilmesi için yabancısermayeye ihtiyaç duydu unu kabul etti. Buherkesin benimsedi i bir milli politika olmalı.

Soruya dönersek, biz satmak için aileyiikna ederken çok zorlandık. Ailedekiler,“Malımız çok kıymetli ama çok ucuza gidiyor”dediler. Bir de bu yabancılarla nasılçalı aca ız konusu vardı. imdi yenidenyapmak zorunda kalsak yine aynı eyleriyapardık herhalde. Bunu yapmak isteyenlerinmutlaka bununla ilgili kurumlara gitmesi lazım.Çünkü kendi ba ına yapmaya kalkarsaproblem çıkabilir. Bu konuda aracı kurumlaragiderlerse süreci çok hızlandırabilirler. Bizkafamıza “Bir ortak bulaca ız” fikriniyerle tirdiken sonra aracı kuruma gittik ve“Bizi evlendir” dedik. Adayları birlikte dola tık.Bizim ülkemizde danı manlık ve bilgiye paravermek insanların zoruna gitti i için ba kataraftan kaybediyorlar. Gerek hukukirketlerinin gerek çöpçatan irketlerinin

artması gerekiyor. effaf olmak ve vergivermeyi göze almak çok önemli. YoksaAvrupalı sizi almıyor. Adamların normları var,sizin de eriniz ne olursa olsun bu normlarauymuyorsanız sonuç alamıyorsunuz.Zamanında açılmak, zamanında satmak,danı manla çalı mak önemli kriterler.

ETHEM SANCAK

19_20_21_22GA07 27/8/05 20:19 Page 18

al›yor. Özel sektörde çal›flanlar devletin bak›flaç›s›n›, devletin çal›flanlar› da özel sektörünbak›fl aç›s›n› görüyor. Son derece karfl›l›kl› vee¤itici bir süreç. Çok da verimli.

Yat›r›mc›lar aç›s›ndan son derece önemliolan öngörülebilirlik hususu ile ilgili olarak ortavadeli programa tekrar dönmek isterim. Son

Murat AAl›c› Tam söyledi¤iniz biçimdeolmasa da bunu yap›yoruz asl›nda. Bubahsetti¤im YO‹K platformu küçük bir platformde¤il. 10 tane teknik komitesi var ve herkomitenin kamu ve özel sektörden en az 20uzman› var. Herhangi bir flirketin çal›flan›YASED ya da TÜS‹AD’› temsilen bu grupta yer

2004 / 21

19_20_21_22GA07 27/8/05 20:19 Page 19

dönemde ekonomi politikalar›n›n baflar›l›sonuçlar›, uygulanan program hedeflerini,ço¤unlukla da daha iyi sonuçlar› yakalad›. Buba¤lamda orta vadeli program›n yat›r›mortam›nda öngörülebilirli¤e büyük katk›sa¤layan bir referans oldu¤unu düflünüyorum.Genellikle yat›r›m ortam› ile ilgili önemli birkonu olarak gündeme getirilen vergi konusuda, yürütülmekte olan program›n temelparametrelerinden olan mali disiplin ve tavizsizuygulanan bütçe dengeleri ile birliktede¤erlendirilmesinin gerekli oldu¤unudüflünüyorum. Öngörülebilirlik unsurunapozitif katk› sa¤layan ekonomik program›n buparametrelere ba¤l› kal›nmas›yla hedeflerineulaflabildi¤ini mutlaka gözönünde bulundurmakgerekir. Yine uygulanan program çerçevesindevergi konusuyla ilgili olarak önümüzdeki

dönemin yap›sal reform hedefleri aras›ndavergi politikalar›na istikrar getirilmesi, kurumlarvergisi sisteminin sadelefltirilerek etkinli¤ininart›r›lmas› ve AB uygulamalar›na paralel birsistem getirilmesi gibi konular›n bulunmas› bualanda devlet politikalar›n›n özel sektörüngereksinimleri do¤rultusunda olaca¤›n›ngöstergesi.

Yine gündeme gelen adalet hizmetlerikonusu da yat›r›m ortam› aç›s›ndan gündemegetirilen di¤er bir husus. Bu konu Yat›r›mDan›flma Konseyi Toplant›lar›n›n sonuçbildirisinde de yer al›yor. Bu konuda daTürkiye’de yat›r›mc›lar›n problemlerinigidermeye yönelik önemli ad›mlar at›ld› veat›lmaya devam ediyor. AB mevzuat›na uyumçal›flmalar› çerçevesinde özel sektör için kritikönemi olan Türk Ticaret Kanunu"nun yenidendüzenlenmesi, fikri mülkiyet haklar› konusundaihtisas mahkemelerinin teflkil edilmesi buanlamda önemli geliflmeler. Di¤er taraftan,adalet hizmetlerinin h›zl› ve etkin olarakyürütülmesi için modern iletiflim altyap›s›n›getiren Yarg› A¤› Projesi de önemli ölçüdetamamlanm›fl durumda. fiüphesiz Türkiye’deyat›r›m ortam› ile ilgili tüm problemlerçözümlenmifl de¤il. Zaten bu süreç niteli¤igere¤i sürekli devam edecek olan bir süreç. Bunoktada problemleri görmekle birlikte barda¤›ndolu taraf›na bakmak laz›m. Hatta baflkalar›nabunu göstermek laz›m ki, onlar›n Türkiye’yebak›fl aç›lar› olumlu yönde flekillensin. ‹rlanda,benim üzerinde detayl› çal›flt›¤›m bir konu.Sürekli mucize diye nitelendirilen ‹rlanda’n›nperformans›, önemli ölçüde iyi tasarlanm›fl vevazgeçilmeden uygulanan bir planlaman›nsonucu. Her ne kadar ‹rlanda’n›n ekonomikbaflar›s› 1990’larda dikkat çekmeye bafllam›fl

22 / 2005

MURAT AALICI PPerakendecilik ssektöründesat›n aalma vve bbirleflmeler bbir aandayo¤unluk kkazand›. SSektörün bbüyümepotansiyeli öönemli bbir ccazibe uunsuru. 22004y›l›nda yyaklafl›k 227 mmilyar ddolar oolan ppazarbüyüklü¤ünün 22006’da 330 mmilyar ddolaraç›kmas› bbekleniyor. DDi¤er ppek ççok üülkedesüpermarketlerin ppiyasadaki ppay› ççokyüksek. ‹‹sviçre’de een bbüyük 33 ssüpermarketzincirinin ttoplam ppiyasa ppay› yyüzde 995.Türkiye’de iise bbu ppay yyüzde 112 ddüzeyinde.Bu dda ppiyasada bbirleflme vve ssat›n aalmay›teflvik eeden öönemli bbir uunsur. YYat›r›mc›laraç›s›ndan ccezbedici bbir ffaktör. YYabanc›yat›r›mc›lar bbunu ggörüyorlar ttabii.

19_20_21_22GA07 27/8/05 20:20 Page 20

gösterici olabilir. Kendi modelimizi oluflturmakiçin gerekli kapasite kamuda mevcut.

Sat›n alma ve birleflmeler konusundaTürkiye’ye ve dünyaya bakt›¤›mda benimgözlemim bu ifllemlerin daha çok sektörel vebölgesel koflullara göre flekillendi¤i yönünde.Her sektörün sat›n alma ve birleflme koflullar›,ortam›, zamanlamas› kendine özgü. Çok yak›nzamanda Kuzey ve Güney Amerika’da demir-çelik sektöründe k›sa sürede gerçekleflen sat›nalmalar, birleflmeler oldu. Mittal Steel’inInternational Steel Group’u almas› ile buifllemler h›zland›. Bölge piyasas›nda sektörünölçek ekonomilerini yakalama önceli¤i buifllemleri önemli ölçüde motive etti. Di¤ertaraftan Türkiye’de sat›n

almalar› ve birleflmeleri son dönemdeyayg›n hale getiren kan›mca uluslararas›rekabet gücü kazanma zorunlulu¤u.

olsa da, asl›nda ülkenin kalk›nma hamlesi 1958y›l›nda tasarlanarak yürürlü¤e konan kapsaml›bir strateji ile bafllam›fl. Bir taraftan belirlenenstratejik hedeflere yönelik kurumlar ve politikenstrümanlar gelifltirilirken di¤er taraftansözkonusu stratejinin yasal dayana¤›n› teflkileden Endüstriyel Kalk›nma Kanunu de¤iflenkoflullara ve önceliklere göre y›llar içindesürekli bir revizyon sürecine tabi tutulmufl. Buyasal dayana¤›n içeri¤i ve öngördü¤ü tedbirlerde¤iflen koflullara göre sürekli de¤iflmiflolmakla birlikte, bafllang›çtaki temel felsefesiy›llar içinde devam ettirilmifl.

Cahit PPaksoy En iyi prati¤e dökülebiliranlaflmay› kim yapacak diye bir fleyimiz vard›bizim. Pratikte en iyi uygulanabilen anlaflma eniyi anlaflmad›r. Bizim flirkette çal›flanlara birtalimat›m›z vard›r. En problemsiz, enuygulanabilir anlaflmay› istiyorum ben. Benimticaretteki iddiam›n da bu olmas› laz›m.Avea’da da bunu yap›yoruz. Müflteriye en uyantarifeyi çal›fl›yoruz. Bugüne kadar olmayan birfleyi çal›fl›yoruz. Sonraki baflar›n›n s›rr› oradayat›yor. Türkiye çok iyi bir yolda ama beniüzen fley mevcut potansiyelin de¤erlendirilipde¤erlendirilememesi konusu. Zaman geçiyor,bu potansiyellerin en iyi biçimdede¤erlendirilmesi laz›m.

Murat AAl›c› Tam da uygulanabilirlikle ilgilibelirtti¤iniz noktaya gelmek üzereydim asl›nda.‹rlanda modelinde benim dikkatimi çeken enönemli unsurlardan biri kalk›nmay› destekleyenkurumsal yap›lanma oldu.Türkiye’de yat›r›mlar›art›rmak amac›yla ‹rlanda Kalk›nma Ajans›,IDA’ya benzer bir kurumsal kapasitegelifltirilmesi öneriliyor. Öncelikle ‹rlanda‘dauzun y›llar de¤iflen koflullara uyarlanarak vetemel hedeflerinden sapmaks›z›n uygulanankalk›nma stratejisi içerisinde IDA’n›n rolününiyi anlafl›lmas› gerek. IDA, bu stratejisininuygulay›c›s›, di¤er üç temel kurum olan Forfas,Enterprise Ireland ve FAS ile birlikte, yaklafl›k30 y›ll›k bir tecrübe sonucunda oldukça etkinçal›fl›r hale gelmifl. Di¤er kurumlar, insankaynaklar› ve teknoloji gelifltirme konular›ndafaaliyet göstermifl. Burada zaman içindeflekillenmifl, kalk›nma hedefine yönelik birkurumlararas› iliflkiler a¤› sözkonusu. Kalk›nmamodeli ‹rlanda’ya özgü flekillenmifl. Dolay›s›yla‹rlanda modelinin Türkiye’de veya bir baflkaülkede ayn› baflar›yla uygulanmas› bence çokmümkün de¤il. Bu model ancak Türkiye’ninkendi ihtiyaç ve önceliklerine göre flekillenecekkendi modeline temel parametreleri ile yol

2004 / 23

23_24_25_26GA07 27/8/05 20:23 Page 21

Türkiye’deki flirketler bu zorunlulu¤ufarkedince kendi bafl›na devam etmekonusunda daha esnek davran›yorlar. Biz gerekkendi flirketlerimizin yurtd›fl›ndaki sat›nalmalar›n› gerekse bizim flirketlerimizleilgilenen yabanc›lar› sürekli gözlemleyereksektörlerimizin ihtiyaç ve önceliklerini,dünyadakini konumunu takip ediyoruz. Birsektörün bu noktaya gelmesinde etkili olanfaktörlerin ne oldu¤una bak›yoruz. Di¤ertaraftan ifl kültürümüz, ortakl›klara müsait mide¤il mi buna de¤indik. Bizim giriflimcilerimizço¤unlukla çok zor durumda olsa da ortakl›¤apek yanalmak istemiyor. Ancak bu e¤ilim,Türkiye’nin dünya ile bütünleflmesine paralelolarak önemli ölçüde de¤ifliyor. Örne¤in sondönemde biz ‹talyanlarla büyük bir projeyürütüyoruz. Proje yat›r›m promosyon alan›nda"flirketler aras› çöpçatanl›k" (match- making)olarak adland›r›lan bir uygulama üzerinekurulu. ‹talya’daki SIMEST isimli büyük birkuruluflla birlikte bu anlamda bir iflbirli¤iprojesi bafllatt›k. Bafllang›çta gerek bizimflirketlerimizin gerekse ‹talyan flirketlerininortakl›k konusundaki tutucu yaklafl›m›n›bildi¤imiz için beklentilerimizi s›n›rl› ölçülerdetuttuk. fiu anda proje son derece verimligidiyor. Yaklafl›k 300 flirket ‹talyanlarla ortakl›kyapmak için bekliyor, hepsi de bu konuda sonderece istekli. fiirketlerimiz büyük veya küçük,d›fla aç›lman›n ne denli önemli oldu¤unuanlad›. Türk flirketlerine yabanc› yat›r›mc›lar›nilgisi konusunda, burada da gündeme gelenönemli bir noktaya dikkat çekmek laz›m.Yat›r›m ortam› ile ilgili çeflitli s›ralamalardaTürkiye’nin genellikle iyi olmayan konumu

gündeme getirilir. Benzer bir çal›flma, IMDItaraf›ndan her y›l yay›mlanan Rekabet GücüEndeksleri. Bu enseksler aras›nda yer alangiriflimcilik endeksinde Türkiye ‹ngiltere,Almanya, ‹spanya ve di¤er tüm Avrupaülkelerinin önünde yer al›yor. Bu özelsektörümüzün yabanc›lar› cezbeden önemli birunsuru. Türkiye’ye yat›r›m yapan yabanc›lar dabu giriflimlerinin sonucundan son derecememnun Örne¤in Ford’un Türkiye’dekifabrikas› tüm Avrupa’daki di¤er fabrikalar›aras›nda en iyi Ford fabrikas› seçiliyor.Toyota’n›n Türkiye’deki tesisleri tüm dünyadakitesisleri aras›nda en düflük hata oran›yla çal›flantesis. Türkiye’de yeni yabanc› yat›r›mlar ilemevcut yabanc› yat›r›mc›lar›n yapt›¤› yat›r›mlar›k›yaslayacak olursak, mevcut yat›r›mc›lar›ntoplam yat›r›m›n yaklafl›k yüzde 70’ini yapt›¤›n›görüyoruz. Türkiye’de her y›l yaklafl›k ortalama4 bin yeni flirket kuruluyor. Bu da giriflimcili¤inönemli bir göstergesi.

M. RRauf AAtefl Türkiye’de tekstil ve g›dabüyük bir sektör ve siz de onun birparças›s›n›z. Ama bu sektörde ortakl›l›k, flirketsat›n alma, birleflme çok fazla de¤il. O sektörüniçinden gelen biri olarak yabanc›larla ortakl›kya da yerli birleflmeler konusunda nedüflünüyorsunuz? Bu trend böyle devam edermi? Sektörün çok önemli bir temsilcisi olarakne görüyorsunuz?

Yavuz EEro¤lu Tekstil, eme¤e dayal› birsektör oldu¤u için Türkiye’de birleflmeler çokdiyemeyiz. Uzun vadede daha büyükleri deolacakt›r belki. Türkiye, flu anda Çin’lekarfl›laflt›rd›¤›m›zda genel olarak rekabetgücünü kaybetmek üzere. Bugünkü birleflmeler

24 / 2005

“TEKST‹LDE DE B‹RLEfiMELER OLACAK”

Bugün markası olan, dünya modalarına yön veren, bir çizgisi olan talya’nın geçmi te bir eyiyoktu. Deneyim ve birikimimiz artık fason üretimlerden, küçük atölye veya küçük fabrikalarınbirle mesinden çıkıp, katma de eri yüksek olan eyleri üretmemize yetecek durumda. SKO grububugün talya’nın en büyük yıkama fabrikalarından biriyle ortak oldu. Özellikle bizim denim sektöründemaliyet yükselten a amalardan biri yıkamadır. Kuma dünyanın her tarafında a a ı yukarı aynıdır.Bugün denimde marka yapan, katma de erini yükselten yıkamadır. Dünyada bu i i yapan markalararasında birle meler oluyor, olacak da.

u an Türkiye’nin yapması gereken, kapasitemizin büyük bir kısmını kullanabilmeyi ba armaktır.Kimler ne yapıyor, hangi ülkeler hangi yoldan geçerek bugünkü durumlarına gelmi irdelemekgerekiyor. Bugün spanya’yı örnek verirsek, 90’lı yılların ortalarında öyle bir te vik çıkardı ki, Zaraisimli markası dünyanın en büyük markası haline geldi. Çünkü devlet satılan her mala yüzde 22te vik veriyordu. Bizim ülkemizde bu olur mu? Bizim gücümüz belli, durumumuz belli. Bugündevletten her eyi beklemek hali de tartı ılır. Özel sektör devletten önde gitti i için bizim örnek ya dadestek olmamız gerekir.

YAVUZ ERO LU

23_24_25_26GA07 27/8/05 20:23 Page 22

bir ilgi oldu¤unu gösteriyor. Bu ilgiyi somutyat›r›mlara dönüfltürme çabas›nday›z. Yabanc›yat›r›mc›lara Türkiye’nin cazibesini ilk aflamadagösterebilirseniz, ilginin somutluk kazanmas›daha h›zl› gerçeklefliyor. Biz önümüzdekidönemde bu cazibe unsurlar›n› daha iyitan›tmaya yönelik faaliyetler planl›yoruz.Yat›r›mlara yön veren önemli ölçüdeyat›r›mc›lar›n alg›lamalar›. Biz "Türkiye iyi biryat›r›m yeridir" alg›lamas›n› yerlefltirebilirsek,bu imaj yat›r›mlarla birlikte kendili¤indenkartopu gibi büyüyen bir hale gelir. Buradayat›r›m promosyonu konusunun önemi ön

ya da uluslararas› üretim arenas›na gitti¤inizzaman, ya Çin’e gideceksiniz, ya Çin’deüreteceksiniz ya da Anadolu’ya aç›lacaks›n›ztablosuyla karfl›lafl›yorsunuz. Son iki senedirtekstil sektöründeki büyük fabrikalar›nço¤unun merkezlerini küçülterek Anadolu’yakayd›klar›n› görüyoruz. O alanda da küçükçapl› da olsa birleflmeler yap›l›yor.

Bugün Türkiye’de üretim yapmak kârl› bir iflde¤il. Katmade¤eri yüksek dünya markalar›nafason üretim yaparken, kendi markalar›m›zayüzde 40’larda çal›fl›rken, fason üretim yüzde60 oran›ndayd›. 4-5 y›l öncesine bakt›¤›m›zdaeski kâr oranlar›n›n kalmad›¤›n› görüyoruz. Son25 y›ldan bugünlere geldi¤imiz zaman tekstilsektöründe önemli bir bilgi birikimi olufltu.

Cahit PPaksoy 2005 sendromu Türkiye’deanlafl›lamam›fl, anlat›lamam›fl bir olay. Bukendili¤inden gelmedi. Yani 10 sene önce de 5sene önce de biliniyordu. Bu tarih gümrükduvarlar›n›n Çin’e aç›laca¤› tarihti. Ben 99-2000tarihinden itibaren bununla ilgili konferanslarverdim ve her seferinde alt›n› çizerek 2005’ingelece¤ini söyledim. Avrupa bunu çok iyigördü¤ü için 5 sene içinde ç›kt› tekstilden. Çokda baflar›l› ç›kt›. ‹kinci el makineleriniTürkiye’ye gönderdi.

Bugün Türkiye’deki tekstilin yap›s›na bak›n,yüzde 60 ikinci el makineden oluflmufltur. Oyüzden tekstilin durumu kritik. ‹stisnai örneklermutlaka var ama durumu kurtarm›yor. Bunuönlemenin birkaç yolu var. Ya vaktiyletekstilden ç›k›lacakt› ya markalafl›lacakt› ya dabirleflmeye gidilecekti. Biz rekabetçi gerçekticareti ö¤renmemifliz. Bizde radikal kararlaral›nm›yor. Tekstil, çok yo¤un eme¤i olan birsektör. Enerji bizde Çin’in befl kat› kadarpahal›. ‹p orada kopuyor iflte. Tek yol katmade¤eri yüksek marka üretmek.

Murat AAl›c› Türkiye ile ilgilenen yabanc›yat›r›mc›lar çeflitli konularda bilgi almak içinYabanc› Sermaye Genel Müdürlü¤ü ile temaskuruyorlar. Dolay›s›yla yat›r›mc›lar›n nabz›n›tutma imkan› elde ediyoruz. Yine bizim biryat›r›m dan›flma hatt›m›z var. Bu kanalla çeflitlikonularda bilgi talepleri geliyor ve biz çokk›sa sürede istenenleri derleyip kendilerinegönderiyoruz.

Yat›r›mc›lar›n nabz›n› tutma bak›m›ndanbaz› ölçütlerimiz var. Türkiye’ye ilginin düflükoldu¤u zamanlarda bu tür bilgi talepleri haftadabir civar›nda olurdu. Ama flu anda haftada 7’yibuluyor. Bahsettiklerim sadece küçükyat›r›mc›lar de¤il. Bu veriler Türkiye’ye büyük

2004 / 25

23_24_25_26GA07 27/8/05 20:23 Page 23

plana ç›k›yor ki bu bütün dünyada çokprofesyonelce yap›l›yor. Biz de 2005 y›l›ndanitibaren bir plan çerçevesinde çal›flmayabafllad›k. ‹lk aflamada kurumsal kapasiteoluflturma çal›flmalar›na yo¤unluk verdik. 2006y›l›nda bizim hedefledi¤imiz sektörlerdekiflirketleri Türkiye’ye çekmek için faaliyetlerimizolacak. Hedef ülkelere yönelik çal›flmalarolacak. ‹talya, ‹spanya, Japonya gibi ülkelerebu ülkelerin ifl dünyas› kültürüne uygunçal›flmalar yapaca¤›z. Yat›r›mc›lar için önemlibir gösterge olarak Türkiye makro ekonomikanlamda belirli bir performans› ortaya koydu.

Bunun yan›s›ra yap›lanlar›n yan›s›ra yeniyap›sal iyilefltirmeler önümüzdeki dönemdeuygulanacak. Önceki y›llarda Türkiye’ye dahaçok Avrupal› yat›r›mc›lar ilgi gösterirken fluanda Hindistan, Çin, Ortado¤u ülkelerinden deönemli yat›r›mc› ilgisi al›yoruz. Farkl›ülkelerden gelen yat›r›mc› ilgisi Türkiye’ninh›zla tercih edilen bir yat›r›m yeri halinegeldi¤ini gösteriyor. Bahseildi¤i gibiDan›flmanl›k flirketleri çok önemli gerçekten.Ancak küçük ve orta ölçekli flirketlerin buhizmeti almas› maddi bak›mdan her zamanmümkün olamaybiliyor. Onlara devletin buanlamda bir destek sa¤lamas› gerekiyor.Dan›flmanl›k flirketleri kadar kapsaml› olmasada biz bu hizmeti onlara sa¤lamak istiyoruz.Toplumda yabanc› sermayenin sa¤layaca¤›katk› konusunda bilincin geliflmesi bak›m›ndanbizim küçük-orta ölçekli flirketlere yönelikfaaliyetlerimizin önemli oldu¤unudüflünüyorum. Dan›flmanl›k flirketlerinden farkl›olarak bizim yürüttü¤ümüz faaliyetlerde iflbirli¤iyap›lan ülkelerde muhataplar›m›z var, onlarkendi yat›r›mc›lar›na baz› destekler sa¤l›yor.

Di¤er taraftan sat›nalma ve birleflmelerleilgili önemli bir konuya de¤inmekte fayda var.fiirketlerimizin iyi yönetiflim ilkelerinibenimsemeleri son derece önemli. ‹yi yönetilenflirketlerin sat›n alma ve birleflme aç›s›ndanyabanc›lar›n nezdine de¤erleri art›yor. Builkelerin ülkemizde yayg›nl›k kazanmas› buanlamda da son derece önemli bir konu.

M. RRauf AAtefl Son sözleri alal›m. Sat›n almave birleflmelerde, özellikle birleflmelerdebaflar›s›zl›k oran› yüksektir. Ama siz iyi birörneksiniz. Ne iyi yap›ld›, nerelerdezorland›n›z, oralardan biraz bahseder misiniz?

Cahit PPaksoy Birleflme olay› sadeceTürkiye’de de¤il, dünyan›n her yan›nda en zorolaylardan biri. Birleflmelerde baflar›s›zl›k oran›ço¤u yerde yüzde 60’› buluyor. Yap›n›n,dokunun tutmamas› gibi bir durum gayetnormal. Birleflme için önce bir ihtiyaç olmas›gerekiyor. Birleflmenin amac›n›n ve gidece¤ihedefin ne olaca¤› önceden bilinmesi gerekenbir fley. Bunu iyi planlamak laz›m. Bu birleflme

26 / 2005

ENDER AARSLAN Anglo-sakson kültüründeflirket sat›lmak için kurulur. Likiditasyonönemlidir. Bunun sistemlerinden biri satmakya da ortakl›k oluflturmakt›r. Bizde de bukültürün geliflmesi faydal›d›r diyedüflünüyorum.

23_24_25_26GA07 27/8/05 20:23 Page 24

girece¤iz, belki sat›n alarak h›zl› girece¤iz veyakendi kaynaklar›m›zla zaman harcayarakgirece¤iz. Ama dönem yat›r›m yapma dönemi.

Bunun yan›nda finansal kaynaklara h›zl›eriflme, uygun fiyatla eriflme ve ödenebilirbiçimde eriflme önemli. Sadece kendikaynaklar›n›zla da yat›r›m de¤il, baflkayat›r›mlarla da yat›r›m olabilir. Biz böyle birtoplant›da olmaktan keyif ald›k. Umar›mokuycular da bu keyfi alacakt›r. Benim hoflumagiden, biz hayat›m›z boyunca müflterilerimiziverdi¤imiz hizmet konusunda ikna etmeyeçal›flt›k, ama burada öyle bir ekip var ki,“Dan›flman olmadan olmaz” diyorlar. Dünyadanörnek verecek olursak, birleflme vedevralmalarda global oran yüzde 90’laravar›yor. En büyük hatalardan biri buna süreçgözüyle bak›lmas›. Olmayan bir pazarda biledan›flman kullanma oran› üçte bir oran›nda.Entegre ifli bizim için flu an için biraz lüks.Ama bu alanda ilerliyor muyuz, evet ilerliyoruz.

Cahit PPaksoy “Dan›flman her fleyi bilir” diyebirfley yok. Dan›flman size tavsiye eder, kaptansizsiniz. Türkiye cahil bir ülke oldu¤u içindan›flman›n ifli çok kolay. Bu anlamda büyükhatalar da yap›l›yor. Çünkü müflteri hizmetalmas›n› bilmiyor. En kritik konulardan biri dene hizmet ald›¤›n›z› bilmenizin gerekti¤i.Türkiye’de dan›flmanl›k ifli müflterinin istedi¤initemin etme flekline dönüflmüfl.

Ethem SSancak Bence taraflar›n niyeti iyi

niçin gerekli oldu¤u ve bu birleflmenin nas›l birsinerji do¤uraca¤›, sizi nereye tafl›yaca¤›n›ngörünmesi laz›m. Ortaklardan birinin her türlüplan›n›n haz›r olmas› gerekir. O yüzdendan›flmana ihtiyaç var. Türkiye’ninkurumsallaflma kültürü, dan›flman kültürü,hukukçularla çal›flma kültürü, profesyonelleçal›flma kültürü çok zay›f. Buna karfl›nmuhasebeci ile çal›flma kültürü çok geliflmifl.Bu ülkede profesyonelin ne katt›¤›nabak›lm›yor, ne ald›¤›na bak›l›yor.

Geriye dönüyorum, birleflme öncesi ikiflirketin birleflme flartlar›n›n uygun olmas›gerekiyor. Herkesin bu birleflmeden nebekledi¤ini masaya koymas›, aç›kça söylemesigerekiyor. Ortakl›k anlaflmas›n›n hayati önemivar. Bizim ikinci bilmedi¤imiz olay bu. Oyüzden iyi bir dan›flmana ihtiyaç var. Birleflmesözleflmeleri, ortakl›k anlaflmalar› flirketingelecekteki ad›mlar›n› belirler. Serbest ad›myok kimseye. Saydaml›k konusu bizim üzerindeçal›flt›¤›m›z konulardan biri. Bunu sa¤laman›nen iyi yolu da halka arz. Zorunlu hale getirmeklaz›m ki, herkes uysun. Yabanc› sermayeninzaman zaman çok s›cak bakmad›¤› bir fleydirhalka arz, bunun da alt›n› çizmek laz›m.Baflar›ya giden yol bunlar›n iyi çizilmesindengeçiyor.

Hiç yap›lmayanlardan biri mal paylafl›lmas›.“Day zero” dedi¤imiz s›f›r günde neyapaca¤›n›z› birleflme süreci içinde oturuptart›flman›z laz›m. Birleflme süreci içindetart›flaca¤›n›z konulardan biri de ifl planlar›n›nvarl›¤›d›r. “Bizim gidece¤imiz yol budur”diyerek k›sa, orta ve uzun vadedeki planlar›n›tart›flman›z gerekiyor. Birleflmenin baflar›l›olmas› için bilinmeyenleri azaltman›z laz›m.Bunlar›n hepsi iyi planland›ysa iflin sonrakik›sm› kolaylafl›r. Yürütme yani icra olay›mutlaka profesyonellerin elinde olmal›d›r. ‹kitaraf da beklentilerini ald›¤›n› görmelidir.

Ender AArslan Biz ‹fl Yat›r›m olarak pek fazlasürecin içinde veya hedef için görüflbelirtmedik. Bunun nedeni kat›l›mc›lar›n bukonuda geçmifl tecrübelerinin bulunmas› vetemel amaçlar›n› belirlemifl olmalar›.Konjonktürel olarak bakt›¤›m›zda süreci yat›r›mdönemi, mevcut iflten para kazanma dönemi,kazan›lan paray› o ifle yat›rma dönemi olarakdüflünebiliriz. Bunu iki türlü yapabilirsiniz.Zaman kazanarak flirket sat›n alabilir ya dabirleflirsiniz. Hem global e¤ilimler hem debölgesel e¤ilimler bizi bu noktaya getirdi.Yat›r›m da önemlidir. Belki yeni ifl alanlar›na

2004 / 27

27_28_29GA07 27/8/05 20:24 Page 25

olursa bu ifl kal›c› oluyor, uzun sürüyor. Niyetönemli. Bazen zorunluluk insanlar› belirli birniyete götürür. Türkiye art›k izole bir ülkede¤il. Giderek Bat›’n›n pazarlar›n›n bir parças›oluyoruz. Art›k yerel kalman›z mümkün de¤il.Bunu Çin bile görüyor. Dolay›s›yla mutlakanlamda global olman›n yoluununbirleflebilecek ortakl›klar bulmaktan geçti¤inigörmesi laz›m.

Hiç zor bir ifl de¤il. 5 y›ld›r yüzde 50-50 gibihassas bir ortakl›¤›m›z var Avrupal›larla. Çok daiyi gidiyor. Üç y›ld›r da M›s›r’la bir ortakl›¤›m›zvar ve o da iyi gidiyor. Bizim bir sürüprofesyonelimiz uluslararas› olmay› ö¤rendi. Enaz 1,5 y›l içinde 7-8 ülkede daha olaca¤›z.Bunun ilkini gerçeklefltirmek zaman al›c› vezahmetli oluyor. Bundan sonra bir sürü ülkede,oran›n ortam›na uyum sa¤l›yorsunuz. Ben,“Küçük olsun benim olsun” zihniyetini terkedip, “Büyük olsun bizim olsun” zihniyetinegeçmenin zaman› geldi¤ine inan›yorum. Buyapt›¤›n›z›n buna esasl› bir ivmekazand›raca¤›n› düflünüyorum.

“TARAFLAR B‹RB‹R‹N‹

‹Y‹ TANIMALI”Birle melerin oturması tüm dünyada

minimum 2,5 yıl alır. Bu çok sabırlı ve zor birsüreçtir. Bu süre içinde irketlerin yüzde 50’sibo anır. Biz kabullenici bir toplum oldu umuziçin bo anmayı tercih etmeyiz, o yüzdenTürklerin ansı yüksektir.

Ülke içi birle meler bile farklı bir kültürkenuluslararası birle meler apayrı bir kültürdür.Her eyin ticaret üzerine odaklanması gerekir.Ba arının yolu, ticaretin hesabı, performasıntakibi olmalıdır. Birle melerde iki irketin neüretti ine iki biçimde bakmak zorundasınız.Üretilen ürün ihracata dayalı mı? Ürün sadeceülke içinse bu zordur. Çünkü Türkiye artlarınaba lı olmak, bilinmeyen sayısını ço altır. Sizyurtdı ında yatırım yapmakla uluslararası birirket olamazsınız. Bunlar, operasyonlardaki

kilitlerdir. Tarafların önceden birbirini çok iyianlaması ve tanımasına ba lıdır.

CAH T PAKSOY

28 / 2005

27_28_29GA07 27/8/05 20:24 Page 26

dolay›s›yla bir ülkenin endüstriyel malvarl›¤›n›nkontrolünü güçlefltirmektedir. Devlet ulusalflirketleri batmaktan kurtarabilmek içinsubvanse etmek zorunda kalabilir.

fiirketler çok büyüdükçe ifl dünyas›n›ndengeleri bozulabilir ve güçler birkaçdinazorlaflm›fl ismin elinde paylafl›labilir.Bürokrasi ço¤al›r, esneklik azal›r ve risk artar.

Di¤er yandan yabanc› flirketlerin yerelflirketlerle birleflmelerinin amac› yerel flirketinüretim tesisi, yönetimi, da¤›t›m kanallar› vemarkalar› sayesinde haz›r bir pazaryarat›lmas›d›r.

Türkiye gibi geliflmekte olan pazarlardafinansman gereksinimi olan flirketler özelliklede riski da¤›tmak amac›n› güdüyorlarsa bu tipflirketler için en uygun hedef olabilirler.

Türkiye’de flirket birleflmelerinde vergiolmad›¤›ndan dolay› kârl› durumdaki flirketlerbirikmifl zarar gösteren kurulufllarla birleflmeyolu sonucunda vergi avantaj› sa¤lamaktad›rlar.

irketlerin büyüme yolunda att›¤› enönemli ad›mlardan biri flirket birleflme

ve devirleri olarak de¤erlendirilebilir. 19.yüzy›l›n ikinci yar›s›ndan sonra, özellikle 75 y›l›sonras› hem hacim hem de finansal olarak buyönde özellikle agresif finansç›lar›n azimligiriflimleri sayesinde dünyada da Türkiye’de deinan›lmaz geliflmeler kaydedilmifltir.

Dünya ekonomisinde uluslararas› s›n›rlar›nkald›r›lmas› ve bilgi ça¤›n›n tüm dünyada h›zlailerlemesi sonucu flirketler yaln›zca kendiülkeleri dahilinde de¤il, dünya arenas›ndaçarp›flmak zorunda kalm›fllard›r. Bu imkanlarakavuflman›n en k›sa ve ekonomik yolu da tümdünyada say›s› h›zla artan flirketbirleflmeleri/devralmalar› sayesinde olmaktad›r.

Birleflme/devralma sonucunda uluslararas›flirketler birkaç ay içerisinde kendi yerleflmiflkimliklerinin unutulmas›na ve baflka bir flirketbünyesine entegre olmaya raz› gelmifllerdir.

Globalleflme sürecine en somut yan›tlardanbirisi olan flirket birleflmeleri/devralmalar›, hissesahiplerini kazançl› ç›kar›rken çal›flanlar›nzarara u¤rat›lmamas›na dikkat edilmelidir.

Ortakl›k yapan flirketlerin yap›lar›n›nbirbirlerine uygun olmalar› gerekir. Dünyaçap›nda iyi benimsenmifl bir marka, da¤›t›mkapasitesini ve teknolojisini, flirketleri detayl›bir flekilde etüd ettikten sonra, dünya çap›ndamarka olmak isteyen baflka bir flirketin at›lkapasitesi ile birlefltirerek pazardaki büyükoyuncular›n s›k›flt›rmas›na karfl›l›k verebilir.

fiirketler ideal ölçeklerde çal›flabilmek için,yatay entegrasyon, yani üretim, da¤›t›m veyönetim konular›nda ayn› sektörde birbirleri ilerekabet eden flirketlerle birleflebilirler.

Ya da flirketin ürün ve hizmetlerini sat›nalan müflterisi ya da mal ve hizmetinintedarikçisi ile dikey entegrasyon yoluylabirleflebilirler.

H›zla ivme kazanan birleflme/devralmatrendi ekonominin canlanmas› için gerekli olanrekabeti olumsuz yönde etkileyebilmekte,

2005 / 29

B‹RLEfiME VVE DDEVRALMALARDANELERE DD‹KKAT EETMEL‹?fi Sadettin SSaran

Saran Group

27_28_29GA07 27/8/05 20:24 Page 27

irleflme ve devralmalar, veya‹ngilizcesiyle “mergers and

acquisitions”, son 15 y›ll›k dönemebak›ld›¤›nda ifl dünyas›n›n hemen hemen hersektöründe ve de her k›tada moda, s›kçakullan›lan ve takip edilen bir kavram.Ülkemizde 1990-2000 aras›na bak›ld›¤›nda isesadece birkaç büyük ifllem haricinde çokçaduyulmayan hatta ve hatta –özellikle ifllemsonras›nda bile– duyurulmak istenmeyen, ifllemde¤erinin aç›klanmas›n›n bile dünyabeklentilerinin tersine çok etik kabuledilmedi¤i bir ifl dünyas›. Kelimeler birbirinintam tercümesi gibi görünse de anlamlar vetafl›d›¤› de¤erler bütününün birbirine tabantabana ters düfltü¤ü alanlar› da içermekte.Protestan kültürde “Neden giriflimci oldunuz,

30 / 2005

2005 Q2Milyon ABD dolar›

FinansEnerjiTelekomünikasyonSa¤l›kMedya ve E¤lenceTüketici Ürün ve Hiz.Gayr›menkulEndüstriyelPerakendeDi¤er

Toplam

171411106396420

100

2003280

150

95

95

102

55

102

120

45

289.276

1.333.276

21117784893

22100

2002175

177

102

101

90

42

85

130

49

279.584

1.230.584

141488737

114

23100

2001345

270

125

92

170

70

80

120

35

393.526

1.700.526

201675

104572

23100

2000

3.459.146

2004330

275

210

190

125

55

180

118

85

381.001

1.949.001

Birleflme ve devralmalar, 2000y›l›nda k›r›lan rekorun ard›ndan2001-2003 döneminde düflüflegeçmiflti. 2004 y›l› ile 2005y›l›n›n ilk 6 ayl›k döneminde

beklenen büyüme gerçekleflti ve2000 öncesi seviyelerine

ulafl›ld›. Yine de bütün bu olumlusinyallere ra¤men, toplam ifllem

hacmi 2005 sonu itibariylerekor y›l olan 2000’deki hacmin

yüzde 70-75 i civar›ndagerçekleflecek.

End

er FF

. AArs

lan

‹fl Y

at›r

›m S

tra

tejik

Pla

nla

ma

ve

Birle

flme

&D

evr

alm

a M

üd

ürü B

B‹RLEfiME VVEDEVRALMALAR

YEN‹DEN YYÜKSEL‹fiTE

30_31_32_33_34GA07 27/8/05 20:28 Page 2

2005 / 31

30_31_32_33_34GA07 27/8/05 20:28 Page 3

flirketi neden kurdunuz?” gibi sorulara verilen“Satmak için” ilk cevab›n›n, Türkiye ifldünyas›nda birinci s›rada olmad›¤› ve yak›ngelecekte de olmayaca¤› aflikard›r.

Dünyadaki “mergers and acquisitions”pazar›n› inceledi¤imizde 1990-2000 y›llar›aras›nda sürekli büyüdü¤ü görülmektedir. Budönemde genelde Amerika ve Avrupa’dakiifllemlerin miktar› toplamda ve kendi içinde deçok de¤iflmeden pazar›n yüzde 75-80’inioluflturmaktad›r. Geri kalan›n yüzde 10-15’iJaponya’n›n bafl› çekti¤i Asya-Pasifik

ülkelerinde gerçekleflmektedir. Ülkemizbunlar›n d›fl›nda kalan di¤er diliminin içindeyer almaktad›r.

Birleflme ve devralmalar›n ulaflt›¤› 3,5 trilyondolar toplam rakam›n hala k›r›lamayan birrekor olarak hat›rland›¤› 2000 y›l›ndan itibarendüflüfle geçen pazar›n do¤al olarak en büyüksürükleyicisi, ekonomik geliflmelerdir. Birleflmeve devralmalar pazar›n› etkileyen dinamiklerküreselleflme, sektörlerde yaflanankonsolidasyonlar, hukuki çevrede yaflanande¤ifliklikler (deregulasyon, regulasyon,liberalizasyon, deliberalizasyon), bafltan sonahizmet verme ihtiyac›, pazara ürün sunmasüresinin giderek k›salmas› gibi ana etkenlerdir.

Her ne kadar ekonomik faktörler ve pazardinamiklerindeki dalgalanmalar pazar› direktetkilese de, pazar›n etki alan›nda bulunanfaktörlerdeki hatalar›n da pazar›n 2000 sonras›çöküflüne etki etti¤i çok çeflitli çevrelerce kabuledilmektedir. Öyle ki 2000 sonras› yap›lançeflitli araflt›rmalarda ortaya konan verilerdünyadaki ifllemlerin baflar› oran›n› yüzde 20-50, veya baflka bir deyiflle baflar›s›zl›k oran›n›yüzde 50–80 olarak yay›nlamaya bafllam›fllard›bile. Bu kadar büyük bir baflar›s›zl›k oran›n›narkas›nda yatan nedenleri ise araflt›rmalar tektek say›sal veya yar› say›sal olarak ortayaç›karmaya çal›flt›lar.

Araflt›rmalardan elde edilen baflar›s›zl›knedenlerinin bafll›klar›n› önem s›ras›na göres›ralad›¤›m›zda ortaya çok da flafl›rmad›¤›m›zbir liste ç›kmaktad›r.

3 Birleflme sinerjilerinin getirilerikonusundaki afl›r› iyimserlik

32 / 2005

DünyaAmerikaABDDi¤erAfrika/Ortado¤uAvrupaBat›Do¤uAsya PasifikJaponya

Büyüme(%)

42,78

34,03

40,08

- 11,69

18,58

53,85

46,48

264,81

16,27

118,56

Mil. ABD$

1.264.216

641.830

592.391

49.439

9.176

403.431

371.159

32.271

100.933

108.846

‹fllemSay›s›

15.025

5.246

4.222

1.024

267

4.618

4.164

454

3.698

1.196

Ort.‹fllemBüyüklü¤üMil. ABD$

84

122

140

48

34

87

89

71

27

91

Da¤›l›m(%)

1005147413229389

Mil. ABD$

885.440

478.867

422.881

55.986

7.738

262.228

253.382

8.846

86.806

49.802

‹fllemSay›s›

15.571

5.520

4.335

1.185

251

4.888

4.379

509

3.909

1.003

Ort.‹fllemBüyüklü¤üMil. ABD$

57

87

98

47

31

54

58

17

22

50

Da¤›l›m(%)

10054486130291106

Büyüme(%)

46,18

59,34

58,60

65,31

- 2,04

37,13

41,49

- 7,62

31,57

44,92

Mil. ABD$

1.949.001

942.003

833.575

108.428

21.890

693.841

652.210

41.630

182.723

108.543

‹fllemSay›s›

30.426

10.457

8.313

2.144

457

9.379

8.507

872

8.043

1.790

Ort.‹fllemBüyüklü¤üMil. ABD$

64

90

100

51

48

74

77

48

23

61

Da¤›l›m(%)

100484361

3633296

1/1/2005 - 30/06/2005 1/1/2004 - 30/06/2004 1/1/2004 - 31/12/2004

fi‹RKETLER NELER

BEKL‹YOR?Dünyada birle me ve devralmalardan

irketlerin beklentileri: - Yeni pazarlar- Yeni ürünler- Yeni teknoloji ve know-how’lar- Ölçek ekonomisini sa lamak- Satınalmada- Ürün geli tirmede- Sabit giderlerin azaltılmasında- Yeni sinerjik alanlar- lave finansal kaynaklar

eklindedir. Türkiyedeki irketlerin bekledikleri

faydaların öncelikleri ise sırası ile; finansman,teknoloji, yeni pazar, marka, yeni ürüneklinde olmaktadır.

(2004 verisi yatırım “MA PazarAra tırması”).

30_31_32_33_34GA07 27/8/05 20:28 Page 4

Finansal hizmetler, enerji ve telekom sürekliön planda gelen sektörler olarak gözeçarpmaktad›r. Bunun yan›nda dönemsel olarakbüyümekte olan sektörler içinde de sa¤l›k vegayrimenkul sektörlerini s›ralayabiliriz.

Türkiye’de 2003 ve 2004 y›llar›nda birleflmeve devralmalarda önde gelen sektörlerhangileridir diye bakt›¤›m›zda ise karfl›m›za2004’te enerji, hizmet ve turizm, 2003 y›l›nda

3 Pazar potansiyellerinin çok yüksektahmin edilmesi

3 Firma ölçeklerinin birbirinden çokfarkl›l›k arz etmesi

3 Yanl›fl eflleflme3 Büyük firman›n devral›nan firman›n temel

yetkinlik alan›nda zay›f olmas›3 Ayr›nt›l› tetkikten kaynaklanan

problemler3 Entegrasyon sürecinin yavafl ifllemesi3 Uyuflmayan kültürler3 Uyuflmayan teknolojiler2000 öncesi ile sonras› birleflme ve

devralmalar pazar›ndaki say›lar›karfl›laflt›rd›¤›m›zda ise k›talar baz›ndakida¤›l›mda de¤ifliklik görülmese de, bütün buolumsuz geliflmeler ile ifllem büyüklüklerinin2001-2003 aras›nda küçük kald›¤›görülmektedir. 2003 y›l›n›n ikinci yar›s›ndapazar›n düflüflü durmufl ve pazar büyüklü¤üolarak bir önceki senenin rakamlar› ileeflitlenen say›lar görülmüfltür. Yükseliflbeklentileri de dolay›s›yla ayn› dönemdebafllam›fl, 2004 y›l› ile 2005 y›l›n›n ilk 6 ayl›kdöneminde beklenen büyüme gerçekleflmifl,2004-2005 döneminde 2000 öncesi seviyelerineulafl›lm›flt›r. Yine de bütün bu olumlu sinyallerera¤men aradan geçen 5 y›lda gelinen durum,toplam ifllem hacminin 2005 sonu itibariylerekor y›l olan 2000’deki hacmin sadece yüzde70-75 i civar›nda gerçekleflece¤i fleklindedir.

Birleflme vve ddevralmalar›n ssektörel dda¤›l›m›Dünyada birleflme ve devralmalar pazar›nda

önde gelen sektörler baz›nda da¤›l›m›n y›llaritibariyle geliflimleri incelendi¤inde;

2005 / 33

Büyüme(%)

8,34

6,12

14,78

- 33,84

133,03

4,77

0,17

98,02

4,33

56,44

Mil. ABD$

1.333.276

591.181

525.591

65.590

22.345

505.971

460.971

45.063

138.881

74.898

‹fllemSay›s›

27.753

9.308

7.570

1.738

438

9.552

8.187

1.365

6.639

1.816

Ort.‹fllemBüyüklü¤üMil. ABD$

48

64

69

38

51

53

56

33

21

41

Da¤›l›m(%)

10044395238353106

1/1/2003 - 31/12/2003

Büyüme(%)

- 29,46

- 38,58

- 40,64

- 26,83

- 63,26

- 10,77

- 11,46

6,05

- 15,96

- 29,46

Mil. ABD$

1.230.584

557.062

457.919

99.143

9.589

482.941

460.185

22.757

133.113

47.878

‹fllemSay›s›

24.993

9.139

6.833

2.306

282

9.043

7.836

1.207

5.098

1.431

Ort.‹fllemBüyüklü¤üMil. ABD$

49

61

67

43

34

53

59

19

26

33

Da¤›l›m(%)

10045378139372114

Büyüme(%)

- 49,57

Mil. ABD$

1.744.526

906.940

771.442

135.498

26.103

541.216

519.731

21.459

158.395

67.871

‹fllemSay›s›

29.971

10.355

7.676

2.679

555

12.427

10.876

1.551

5.296

1.338

Ort.‹fllemBüyüklü¤üMil. ABD$

58

88

101

51

47

44

48

14

30

51

Da¤›l›m(%)

100

52

44

8

1

31

30

1

9

4

Mil. ABD$

3.459.146

1/1/2002 - 31/12/2002 1/1/2001 - 31/!2/2001 2000

TÜRK‹YE’YE ÖZGÜ

SORUNLARBirle me ve devralmalarda, Türkiye’ye

özgü olarak u sorunlarla kar ıla ılıyor:- Ülke geneli hakkındaki engeller (Yakın

zamana kadar yüksek enflasyon ve yüksekreel faiz idi, imdilerde ise yüksek gelecekbeklentileri)

- Cari açık- Geçmi teki periyodik kriz tecrübeleri- Eksik hukuki altyapı (hem sektörel bazda,

hem de M&A operasyonları bazında)- irketlere ba lı engeller- Kurumsalla amamı olmak- Ki ilere ba ımlılık- Yetersiz operasyonel kârlar- Geçmi performansla gelecek arasındaki

çeli kiler- Bilgi ve enformasyondaki çeli kiler- Ortaklık anla malarındaki çeli kiler(Çe itli sektörlerdeki kayıtdı ı ekonominin

haksız rekabet yaratması)

30_31_32_33_34GA07 27/8/05 20:28 Page 5

ise g›da-içecek, kimya ve enerji ç›kmaktad›r. Türkiye’deki birleflme ve devralmalarda

etkin olan sektörler dönemsel olarak dünyadanfarkl› gibi görünse de orta ve uzun vadedeülkemizin yabanc› sermayenin geliflindeki art›flile dünya paralelinde bir e¤ilim çizmesibeklenmektedir.

Problemler vve öönerilerDünyada birleflme ve devralmalar pazar›nda

son 15 y›ll›k dönem ve Türkiye’de yak›nzamandaki ifllemler incelendi¤inde yaflanangeliflmeler ile problemler gözönündebulundurularak nelere dikkat edilmeli sorusunacevab›m›z› 3 ana bafll›kta toplayabiliriz:

1. ‹‹fle ddo¤ru sstrateji iile bbafllamak Birleflmeve devralma operasyonuna, “Neden?” sorusunatam ve her çerçeveden bakarak alaca¤›m›zcevaplar ile bafllamal›y›z. Amac›m›z net olmal›ve sürecimizi de flekillendirebilecek içeri¤isa¤layabilmeli, kesinlikle jenerik maddelerinötesinde kendimize özgün ihtiyaçlar› dabar›nd›rarak uzun vadeli olmal›d›r.

2. SSüreci bbafltan ssona ttan›mlamak Süreçbafltan sona tan›mlanmal›, aflamalar›nsonunda elde edece¤imiz ç›kt›lar›n dabelirlendi¤i bir yol haritas› oluflturulmal›d›r.Yol haritas› bafltan çok detayl› olmasa dazamanla tüm detaylar al›nan kararlar vebilgiler do¤rultusunda belirlenmelidir. Süreçiçin planlanan zaman gere¤inden azolmamal›d›r. Gereken zaman genellikle 6 ayile 2 y›l aras›nda de¤iflebilir.

Süreç bir sat›fl ifllemi ise mutlaka birdenfazla al›c› yarat›lmal›d›r. Zira flirketinde¤erlemesi ne kadar olumlu göstergeleriiçeriyor olsa da fiyat› sadece pazarbelirleyecektir. Gerçek bir rekabet ortam›n›nyarat›lmas› ise beklenenden daima dahafazla gayret ister.3. SSüreci ssürekli ttakip eetmek vve mmevcut

koflullara ggöre ggüncellemek Sürecin 6 ay ile 2y›l aras›nda olabilece¤i göz önündebulunduruldu¤unda baflta tan›mlanan uzunvadeli amaçlar›m›z›n ne ölçüde kal›c› oldu¤uda dahil olmak üzere tüm hedefler veaflamalar›n ç›kt›lar› gözden geçirilmelidir.Kapan›fl ifllemine kadar olan süreç bir bitifl gibigörünse de esas olan birleflmeden veyadevralmadan sonraki entegrasyon ve hedeflerinne ölçüde yerine getirildi¤ini görmektir.

Süreç bir sat›fl ifllemi ise sat›fl yap›lacakzaman›n uygun olmas› gerekmektedir. Pazarflartlar›n›n de¤iflken oldu¤u durumlarda sat›fl›ngerçekleflmesi zorlaflmaktad›r.

Özet olarak, her birleflme ve devralmaprojesinin kendine has özgünlükleri vard›r. Birprojeyi di¤er projeye oldu¤u gibi aktarmak veflablon yaratmak mümkün de¤ildir. Sektörün,ilgili taraflar›n, kurum kültürlerinin niteli¤inegöre süreç detayland›r›lmal› ve proje yönetimiher aflamada kontrol edilmelidir.

34 / 2005

B‹RLEfiMEDE ANA AfiAMALAR

Standart bir birle me süreci için ana a amalara a ıda belirtilmektedir:

3 Sürecin ana fazlarının tanımlanması3 Ortak strateji ve vizyonun tesbiti3 htiyaç analizi3 Fizibilite analizi3 Seçeneklerin de erlendirmesi3 Fayda maliyet analizi3 lem de erlemesi3 lemin stratejik de erinin tesbiti3 Due dilligence (Ayrıntılı tetkik)

3 Hukuki3 Mali ve vergisel3 Teknik3 lem3 Pazarlık3 lem sonrası entegrasyon3 Stratejik3 Teknolojik3 Süreçler3 nsan kaynakları

4.000.000

3.500.000

3.000.000

2.500.000

2.000.000

1.500.000

1.000.000

500.000

0

120

100

80

60

40

20

0

Milyo

n dola

r

Ende

ks (2

000=

100)

2000 2001 2002 2003 2004 2005

3.459.1 1.744.5 1.230.5 1.333.2 1.949.0 2.528.4100 50 36 39 56 73

‹fllem hacmiEndeks

B&D ifllem hacmi

30_31_32_33_34GA07 27/8/05 20:28 Page 6

T Ü R K ‹ Y E ’ N ‹ N B ‹ R N U M A R A L I A Y L I K E K O N O M ‹ D E R G ‹ S ‹

ww

w.c

apital.c

omw

ww

.capita

l.com

YÖ

NE

T‹M

BAfiARI ÖYKÜLER‹

ww

w.capital.com

a nalizler

ww

w.c

apital.c

om www.capital.com

p iyasalar

i fl dünyas›

ww

w.c

apital.c

om.tr

.ww

w.c

apital.c

om.tr

t rend

a rflivimizwww.capital.com.l imitsiz bilgi

C apital

ww

w.c

apital.c

om.tr

.ww

w.c

apital.c

om.tr

YÖN VEREN ‹NSANLAR

KA

R‹Y

ER

YE

N‹ Y

AK

LAfi

IMLA

R

KO

NJO

NK

TÜR

ÖZEL YAYINLARVE K‹TAPLAR

ANADOLUKAPLANLARI

AR

Afi

TIRM

APAZARLAMA

www.capital.com.tr

Türkiye’nin 1 numaral› ayl›k ekonomi dergisi

flimdi internette