ENDOKRİN HİPERTANSİYON

Prof. Dr. Sadi Gündoğduİ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı

Endokrinoloji, Diabet ve Metabolizma Bilim Dalı

HİPERTANSİYON-TANIM

• 2 veya daha fazla ortalama ölçüm değerleri ile tanı konur

• Normal:– Sistolik<120 mmHg ve– Diastolik <80 mmHg

• Prehipertansiyon– Sistolik : 120 -139 mmHg veya– Diastolik: 80-89 mmHg

Hipertansiyon-Tanım

• Hipertansiyon:– Evre 1:

• Sistolik : 140 - 159 mmHg veya• Diastolik : 90 -99 mmHg

– Evre 2: • Sistolik ≥160 or • Diastolik ≥100 mmHg

• ≥140/<90 mmHg: İzole Sistolik HT• <140/≥90 mmHg: İzole Diastolik HT

Hipertansiyon

• PRİMER (ESANSİYEL)

• SEKONDER – Endokrin bozukluklar– Primer böbrek hastalığı– Renovasküler hastalık– İlaçlar– Obstruktif uyku apne sendromu– Kardiyak nedenler…vd

Endokrin HT kimlerde araştırılmalı?

• Şiddetli HT • Dirençli HT• HT ile birlikte adrenal adenom bulunması• HT ile birlikte endokrinolojik bir patoloji

düşündürecek klinik veya biyokimyasal bozuklukların bulunması

Hipertansiyon ile İlişkili Endokrin Hastalıkları

• Feokromositoma• Mineralokortikoid fazlalığı

(örn: primer hiperaldosteronizm)

• Glukokortikoid fazlalılığı (örn: Cushing sendromu)

• Akromegali• Diabetes mellitus • Hipotiroidi

• Hipertiroidi• Hiperparatiroidi• Obesite• Konjenital adrenal

hiperplazi• Östrojene bağlı HT• Gebelik• Renin salgılayan tümörler• Liddle sendromu

FEOKROMOSİTOMA• Adrenal medullada katekolamin sekrete eden kromofin

hücrelerinden kaynaklanan tümörler

• Klasik triad:– Tansiyon atakları ile birlikte– Baş ağrısı– Terleme– Taşikardi

Hastaların %50 sinde TA atakları olurÇoğu hastada klasik semptomlar bulunmaz

Feokromositoma• Sporadik

• Ailevi– MEN 2– Nörofibromatozis– von Hippel-Lindau hastalığı

• %10 ailevi• %10 adrenal dışında • % 10 multiple• %10 malign

Feokromositoma

• Kimlerden şüphelenilmeli– Hiperadranerjik ataklar (çarpıntı, terleme, baş ağrısı,

tremor )– Ailevi sendromlar: MEN2, NF1, VHL– Ailede feokromositoma varlığı– Adrenal insidentinoma– HT ve yeni başlangıçlı /atipik DM– Anestezi-cerrahi sırasında HT atağı– Genç yaşta (<20 yaş) TA– Carney triadı

Feokromositoma Tanısal Testler24 saatlik idrarda• Epinefrin• Norepinefrin• Dopamin• Metanefrin• Normetanefrin

Plazmada • Metanefrin• Normetanefrin

CT/MRIMIBG

Feokromositoma-Tedavi

• Tüm hastalar– Başlangıçta: Alfa adranerjik blokaj

– Beta blokerler yeterli alfa adranerjik blokaj sağlandıktan sonra verilmeli, asla önceden tek başına verilmemeli

– Cerrahi

PRİMER ALDOSTERONİZM

• Mineralokortikoidler– Distal renal tübulustan Na geriemilimi– Ekstarselüler volümde artış– İntravasküler volümde artış ve arteryal dirençte

artmaya bağlı olarak HT

– Primer mineralokortikoid: Aldosteron

Primer Aldosteronizm

• Aldosteron üreten adenom (Conn sendromu)• Bilateral idiyopatik hiperaldosteronizm• Unilateral hiperplazi• Bilateral makro/mikronodüler hiperplazi• Ailesel hiperaldosteronizm

Primer Aldosteronizm

• Aldosteron ↑• Renin ↓• HT• Ödem Ø• Hipokalemi• Metabolik alkoloz• Hafif hipernatremi

Primer Aldosteronizm-Tarama Testleri

• Plazma renin aktivitesi (PRA) — ˂1 ng/mL /st• Plazma aldosteronizm/PRA oranı — ˃ 20

• K+ düzeyi normal olmalı

• ACEI/ARB/Diüretik gibi bazı antihipertansif ilaçlar kesilmeli

Primer Aldosteronizm-Doğrulama Testleri

• Oral tuz yükleme testi

• Salin infüzyon testi infusion test

• Kaptopril testi

Primer Aldosteronizm-Tedavi

• Tek taraflı– Cerrahi

• Opere olamayan hastalar/ Bilateral aldosteronizm– Medikal • Aldosteron antagonistleri: spiranolakton/epleranon

CUSHİNG SENDROMU

• Semptom ve bulgular kronik-aşırı glukokortikoid maruziyetine bağlı gelişir

• En sık neden: Egzojen glukokortikoid kullanımı

• Endojen kaynaklı Cushing sendromunun en sıknedeni: ACTH salgılayan hipofiz adenomudur

(Cushing Hastalığı)

Cushing Sendromu• ACTH bağımlı

Cushing hastalığı (hipofizer) Ektopik ACTH sendromu Ektopik CRH sendromu

• ACTH-bağımsız Adrenal adenom Adrenal karsinom Mikronodüler/Makronodüler hiperplazi Egzojen glukokortikoid kullanımı

• Pseudo-Cushing sendromu Major depesyon Alkol

Cushing Sendromu- Klinik• Santral obesite• Platore• Glukoz intoleransı• Kas güçsüzlüğü, proksimal

myopati• Hipertansiyon• Psikolojik değişiklikler• Kolay morarma• Hirsutizm• Oligomenore/amenore

• İmpotans• Akne, yağlı cilt• Batında stria• Ödem • Osteoporotik fraktürler• Renal kalkül• Hiperpigmentasyon• Fırsatçı enfeksiyonlar

Cushing Sendromu- Tanı

Hastada Cushing Sendromu Var mı?•Gece kortizolü•İdrarda serbest kortizol atılımı•1 mg dekzametazon supresyon testi•2 gün 2 mg dekzametazon supresyon testi

Cushing Sendromu- Tedavi

• Cushing sendromunda primer tedavi yöntemi cerrahidir

• Cerrahi yapılamayan/kontrendike olduğu durumlarda medikal tedavi gerekebilir

Ketakonazol Metirapon Etomidat Mitotan Kabergolin

TİROİD HORMONLARI ve HİPERTANSİYON

• Tiroid hormonları kan basıncının regülasyonunda etkilidir

• Diastolik kan basıncı TSH düzeylerine bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir

• Hipotiroidi hastalarının %20-40'ında kardiak outpu azalsa da hipertansiyon görülebilmektedir

• Hipotiroidide nabız basıncı azalmıştır, diastolik HT görülür

• Hipertiroidili hasta grubunda kardiak output,nabız ve nabız basıncı artar; sistolik HT sık görülür