EPC یاه هژورپ رد یهاگراک تراظن موزل یبايزرا و یسررب · 3rd International Congress on Civil Engineering , Architecture and Urban Development

3rd International Congress on Civil Engineering , Architecture

and Urban Development

29-31 December 2015, Shahid Beheshti University , Tehran , Iran

EPCلزوم نظارت کارگاهی در پروژه های و ارزيابی بررسی 2، احسان سقط فروش*1عزت اهلل نیک خواه

ايران -تهران موسسه آموزش عالي مهر البرز، ارشد، رشته مديريت پروژه و ساخت،دانشجوي كارشناسي -*[email protected]:

ايران -تهران موسسه آموزش عالي مهر البرز،خت، گروه مديريت و مهندسي ساخت، ، دكتري مديريت پروژه و سااستاديار -2 [email protected]:

چکیده بسیاري رواج ي عمراني، يکي از قراردادهايي است كه در سالیان اخیر براي اجراي پروژه ها EPCقراردادهاي

( و بخشنامه 0945. در ايران بخشنامه ضوابط اجرايي در پروژه هاي طرح و ساخت صنعتي )نشريه يافته است

منتشر ( تنظیم وFIDICمفاد نشريات فیديک ) بر اساس (DBهاي طرح و ساخت)ضوابط اجرايي در پروژه

و كنترل كیفي و مهندسي، تداركات، اجرا.در اين نوع از قرارداد مسئولیت مراحل سه گانه گرديده است

مي باشد. در اين پروژه ها، معموال طي قراردادي با پروژه به عهده پیمانکار ظارت بر همه مراحل چرخه عمرن

كارفرما، بوسیله اين مشاور انجام مي گردد. به نمايندگي از جانب يک مهندس مشاور، نظارت بر اجراي پروژه

بخش نظارت بر اجرا، با استقرار دستگاه نظارت مقیم در كارگاه ها صورت مي گیرد. با توجه به وجود سیستم

مورد سوال است. آيا EPCپروژه هاي بخش اجرايدر كارفرما لزوم وجود نظارت مقیم یمانکار، خود كنترلي پ

وجود دارد؟نیز به جز كنترل بر كیفیت، داليل ديگري

ما در اين تحقیق به بررسي و تحلیل موضوع نظارت بر اجرا در محتواي نشريات و بخشنامه هاي مربوط به

نظارت بر اجرا در برخي از قراردادهاي قرارداد در ايران مي پردازيم و با مطالعه وضعیت موجود نوع اين

EPC ،نظارت كارگاهي كارفرما بررسي مي كنیم. نتايج موضوع اين پروژه ها را از عوامل دست اندركار ديدگاه

و بهبود كیفیت ها روژهحاصل از اين تحقیق مي تواند در كاهش مناقشات و ادعاها، تسريع در اجراي پ

سودمند باشد. EPCدر پروژه هاي و تدوين وظايف ناظرين كارگاهي )مقیم( آنها محصوالت

(، ضوابط اجراييFIDIC، فیديک)EPCنظارت كارگاهي )مقیم( ، قرارداد واژه های کلیدی:

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]




مقدمه -1باشد. مي EPCيا به اختصار ، روش مهندسي، تدارک و ساخترايج شده استپروژه ها در اجراي يکي از انواع قراردادهايي كه

بر عهده گرفته و به صورت پروژه را و اجراي در اين نوع قرارداد، شركت پیمانکار، مهندسي، تدارک و تأمین كلیۀ تجهیزات و ساخت

( نیز مي گويند.Turnkeyدر دست) به همین خاطر برخي به آن، قرارداد كلید .كامل انجام مي دهد

و مورد توافق قرار مي دهند، سه مرحلۀ مهندسي، تهیه و ساخت پروژه را در يک قرارداد، به صورت يکجا EPC قراردادهايدر

فعالیت هاي طرح اعم جراييِ طرح، با منتقل كردن تماميدر اين شیوه ي ا ]11[پیمانکار مسئول فراهم آوردن تمامي خدمات است.

ريسک اين عملیات را به پیمانکار منتقل از طراحي، تهیه و تأمین تجهیزات، اقداماتِ مربوط به ساخت و نصب و راه اندازي ، كارفرما

ي كل مراحل اجراي پروژه از طراحيک قرارداد باكارفرما ،EPCدر روش هرچند برخي محدوديت ها نیز ايجاد مي شود. مي كند.

] 1[واگذار مي كند.واجد صالحیت راه اندازي را به يک پیمانکار تا

كلیه مسئولیت مطالبه . اين به دلیلكار است پاره پاره شدنو مسئولیتپراكندگي از جلوگیري، EPCمزاياي ديگراز يکي

صحت و و كاراييهاي ، آزمايشمطابق مشخصات اعالم شده عملکرد مسئولیت در نتیجه .است سازمان از يکمراحل پروژه

وظايف عمده پیمانکار نظارت كامل بر فرآيند و نتیجتا يکي از پیمانکاراست برعهده طور كامل بهو كنترل كیفي تجهیزاتسالمت

در سال به داليل فوق الذكر .در ساير قرارداد هاي عمراني را مطرح نمايد ]8[ست و نمي تواند بیشتر ادعاهاي معمولپروژه ا اجراي

يافته است و دست اندر كاران گسترش EPC به روشصنعتي اجراي پروژه هاي زيربنايياخیر در كشورهاي در حال توسعه هاي

]4[.اين نوع از قرارداد كار كنند، با كه مقدور باشد تا جايي صنعت تمايل دارند

اجراي جهت چابک و با ريسک پايین براي كارفرمامیالدي قرارداد هاي طرح و ساخت توام به عنوان روشي 1445از سال

براي اين نوع از قراردادها ارائه شود. مشتركي تا فرمت براي سامان دهي و يکپارچگي تالش گرديد .پروژه ها مورد اقبال قرار گرفت

به چاپ نشرياتي مانند شرايط قراردادهاي پروژه هاي توسط فدراسیون اروپايي انجمن هاي صنعتي بین المللي ها حاصل اين تالش

به چاپ نشرياتي مانند شرايط قراردادهاي پروژه هاي دو عاملي و توسط انجمن عمران لندن و میالدي 1405در سال دو عاملي

NEC ،ECC تهیه ش نشرياتانتشار و 1480در سال ( ده توسط فدراسیون بین المللي مهندسان مشاور، فیديکFIDIC در )

به ارائه استانداردهاي قراردادهاي تجاري میالدي 2552( در سال ICCو از طرف اتاق بین المللي بازرگاني ) 1444سال

]11[.انجامید

( میالدي 05) خورشیدي95 ، در دهه و بودجه برنامه سازمان توسط فیديکمنطبق بر نشريات قديمي قراردادهاي از استفاده

شمسي بخشنامه ضوابط اجرايي در پروژه هاي طرح و 1185اغاز گرديد و در سال ، فارسي به اين نشريات قرمز كتاب و با ترجمه

طرح و ساخت منتشر گرديد. مفاد بخشنامه ضوابط اجرايي در پروژه هاي 1181( و سپس در سال 0945ساخت صنعتي ) نشريه

اين نشريات بر اساس نشريه فیديک و با اعمال تغییراتي براي تطبیق با شرايط كشور ما صورت گرفت.

نظارت دستگاه عنوان تحت گروهي از استفاده است توجه مورد ها پروژه اجراي در رايج قراردادهاي اكثر در كه مواردي از يکي

كنترل مورد شده تهیه مدارک و ها نقشه با را اجرايي عملیات اجراي تطابق كه دارد وظیفه گروه اين .است كارگاه محل در مقیم

.بنمايد را مغايرت رفع تا گیري پي و گزارش به اقدام مغايرت ايجاد صورت در و داده قرار

وجود اين سوال ناشي از سواالت ديگري است كه الزم است؟ EPCسوال اصلي اين است كه آيا نظارت مقیم در قراردادهاي

قرارداد مي كنند بر نظارت EPC: اصرار كارفرماياني كه در قالب در خصوص نظارت مقیم مطرح مي شوددر اين نوع از قراردادها

كارفرما ( ارائه مي شود و جزيي در مرحله اجراي پروژه براي چیست؟ در حالي كه در ابتداي كار اسناد فني مبنا ) خواسته هاي

پیمانکار قرارداد موظف و مکلف به تامین اين خواسته هاست و اين مشخصات در مرحله تحويل گیري قابل سنجش و كنترل است

قراردادن سیستم كنترلي نظارت مقیم با چه منطق و دلیلي صورت مي گیرد؟ آيا عادت به سیستم سنتي سه عاملي باعث اين عکس




كار نبودن پیمانکاران شاغل در اين قراردادها عامل است؟ آيا داليل سیاسي يا EPCود؟ آيا عدم اعتماد شديد به العمل مي ش

الزام است يا اختیار؟ چرا EPC الزم است؟ نظارت بر اجرا در قراردادهاي EPCامنیتي دارد؟ آيا نظارت بر اجرا در قراردادهاي

در كدام بخش از دوره عمر پروژه ضرورت EPCپروژه نظارت مي شود؟ نظارت در قراردادهاي بر دوره اجرا EPCدر قراردادهاي

بیشتري دارد؟

اين تحقیقبررسي گردد. EPCدر مرحله اجرا در قراردادهاي مقیم لزوم نظارت براي رسیدن به پاسخ اين سواالت الزم است تا

و دلیل مغايرت احتمالي بین شرايط خواسته شده در قرارداد را با مي كند را مشخصداليل احتمالي وجود شرايط نظارتي موجود

در صورت -راهکار هايي براي بهتر شدن نظارت بر پروژه ها اين تحقیق. را ارزيابي مي كندواقعیتي كه در پروژه حادث مي شود

و آنچه EPCتطابق اهداف ذاتي قراردادهاي .دهدپیشنهاد مي ادعاها و تسريع در پايان و بهبود كیفیت مناقشات و و كاهش -لزوم

با شرايطي كه در پروژه هاي جاري معمول است به پیدا كردن مغايرت ارائه شده كه در متن پیشنهادي آن از طرف سازمان ذي ربط

.هاي احتمالي كمک مي نمايد

ظارت و كنترل تعريف شده و شفاف استفاده اثر نبهبود كیفیت محصول پروژه ها در نتايج ناشي از اين تحقیق مي تواند در

شود و همچنین باعث كاهش ادعاهاي قراردادي شده و در كاهش تنش هاي موجود در كارگاهها مفید واقع مي شود. از نتايج اين

تحقیق مي توان عنداللزوم در تدوين شرح وظايف نظارت در دوره اجرا اين نوع پروژه ها استفاده نمود.

آنها در وجود نظارت كارگاهي در اين پروژه ها باعث ادعاهاي مختلفي از جانب پیمانکار مي شود كه بیشتر در وضعیت فعلي

كه خواسته هاي خواهد شد به نحوي تحويل كارفرما EPCمطابق مفاد قرارداد ،اين پروژه در پايان محدوده اين قضیه است كه

كمي و كیفي وي را كه در اسناد پیمان آورده شده است تامین نمايد و وجود نظارت و كنترل جزيي از جانب دستگاه نظارت مقیم

باعث اتالف زمان و كاهش چاالكي پروژه مي شود. از طرف كارفرما نیز هزينه بکار گماري اكیپ نظارت كارگاهي قابل توجه است

اين اكیپ در كارگاههاي اين نوع از قرارداد اصرار بر وجود شايد نتايج اين تحقیق به روشن شدن آنها كمک نمايد ولي به داليلي كه

نتايج اين تحقیق به روشن شدن اين موضوعات كمک مي نمايد. .داردها

ادبیات تحقیق -2

-ميمهندسي، تامین كاال و ساخت معادل آن به فارسي، كه EPC (Engineering,Procurement,Construction)مخفف

تمام فعالیت هاي الزم براي اجراي پروژه قراردادي است كه مي گويند TURN-KEYرا قرارداد كلید در دست يا آن برخي و باشد

]12[توسط يک پیمانکار انجام مي شود. پروژهساخت تداركات و ومهندسي طراحي وشامل تمام مراحل

ي قرارداد هاي طرح و ساخت توام به عنوان روشي چابک و با ريسک پايین براي كارفرما جهت اجرا زماني پس از آنکه اندک

براي سامان دهي و يکپارچگي تالش گرديد تا فرمت مشتركي براي اين نوع از قراردادها ارائه شود. پروژه ها مورد اقبال قرار گرفت،

صنعتي بین المللي به چاپ نشرياتي مانند شرايط قراردادهاي پروژه هاي حاصل اين تالش ها توسط فدراسیون اروپايي انجمن هاي

، NECو توسط انجمن عمران لندن به چاپ نشرياتي مانند شرايط قراردادهاي پروژه هاي دو عاملي و میالدي ( 1405) دو عاملي

ECC (1480 ) و انتشار نشريات میالدي ( تهیه شده توسط فدراسیون بین المللي مهندسان مشاور، فیديکFIDIC در سال )

.میالدي( 2552) انجامید همسانبه ارائه استانداردهاي قراردادهاي از طرف اتاق بین المللي بازرگاني، و 1444

طرح و ساخت قراردادهاي بحث ، سالیانه اين فدراسیون در كنفرانس 1445 در سالقبل از نهايي شدن نشريات فیديک و

(DB )تدوين متن قرارداد مربوطه اقدام بهكاربردي چند و بزرگ هايپروژهتقسیم ريسک براي فیديک گرديد و مقرر شد كه مطرح




يا Owner )ار گرفت اطمینان يافتن صاحب كاركه در تنظیم اصول اين نوع قرارداد مد نظر قر نکاتييکي از ]11[.نمايد

Employer روش به كه هاييدر پروژه زمان تغییراتفرض بر اين است كه .كار است پايان قطعي و زمان نهايي مبلغ( از EPC

در قراردادهاي.قابل توجه و سنگین مي باشندقرارداد طرفین برايشده نظر گرفته در هاييزيرا جريمه است شوند بسیار كماجرا مي

]15[.مشمول اين جريمه ها نشوند هستند كه آن دنبال شوند و همگيها واقعاً اجرا ميجريمه اين EPC نوع

( میالدي 05) خورشیدي95 ، در دهه و بودجه برنامه سازمان توسط فیديکمنطبق بر نشريات قديمي قراردادهاي از استفاده

شمسي بخشنامه ضوابط اجرايي در پروژه هاي 1185در سال و ]15[اغاز گرديد، فارسي به اين نشريات قرمز كتاب و با ترجمه

بخشنامه ضوابط اجرايي در پروژه هاي طرح و ساخت منتشر 1181( و سپس در سال 0945طرح و ساخت صنعتي ) نشريه

با شرايط كشور ما صورت گرفت.گرديد. مفاد اين نشريات بر اساس نشريه فیديک و با اعمال تغییراتي براي تطبیق

كلیه مسئولیت EPC . در قراردادهايكار است پاره پاره شدنو مسئولیتپراكندگي از جلوگیري، EPCمزاياي ديگراز يکي

مطابق عملکرد مسئولیت در نتیجه جزيه نمي گردد.تديگر مسئولیت عبارت شود و بهمي مطالبه سازمان از يکمراحل پروژه

و است پیمانکار برعهده طور كامل بهو كنترل كیفي تجهیزاتصحت و سالمت و كاراييهاي ، آزمايشمشخصات اعالم شده

نتیجتا يکي از وظايف عمده پیمانکار نظارت كامل بر فرآيند اجراي پروژه است.

ساخت در اين منظور از روش طرح و "ت:اسآمده براي تعريف روش طرح و ساخت 0945در بخش تعريف ها از نشريه

دستورالعمل، انجام كارهاي درج شده در زير است:

مختلف كار هاي مهندسي )مهندسي مقدماتي، مهندسي بنیادي، مهندسي تفصیلي(. تمام يا برخي از مراحل

تامین وتدارک كاال ها، تجهیزات و مصالح پروژه و خدمات فني مرتبط با آنها.

ساختمان، نصب و راه اندازي و آزمايشهاي كارآيي و ساير خدمات جانبي مرتبط با آنها.عملیات

]0["كه به طور توام، توسط پیمانکار انجام مي شود.

از خصوصیاتي كه براي اين نوع از قراردادها ذكر شده است نظارت كالن تر كارفرما بر پروژه مي باشد و كارفرما با انتخاب مشاور

و EPC قراردادهايدر كارفرما كه مسئولیت تضمین اجراي كیفیت مشاور ولیت هاي خود را به وي واگذار مي نمايد. برخي از مسئ

دتا بتوان باشد پروژهمحدوده گیرد، بايد واجد صالحیت و داراي تخصص و تجارب الزم در زمینه مي اختیارات كارفرما را به عهده

كه بر مواردي . عالوهنحو احسن و مطابق بر وظايف مندرج در شرح وظايف مشاور انجام دهدو كنترل هاي الزمه را به كار هدايت

و 2و 1فاز و تدوين مانند شناسايي دهند )مي انجامبه صورت معمول در قراردادهاي سه عاملي مشاور در ايران مهندسین

و منطبق بر اساس نشريات سازمان برنامه و بودجه و نشريات فیديکنیز ديگري هايمأموريت ( موارد وبر ساخت نظارت همچنین

، ساخت ، مديريتكیفیت ، مديريتپروژه مديريت، بر ساخت مانند نظارت مواردي مي گیرند. برعهده بر قرارداد هاي طرح و ساخت

مقادير مهندسي ، بررسيريسک مديريت ، تحلیليفن ، آموزشحقوقي قرارداد، خدمات كار، فسخ و ارجاع ، بررسيهزينه مديريت

]2،1[.است شده نظر گرفته در مشاور مهندس از وظايف بخشي به عنوان و نظاير آن ارزش

نظارت دستگاه عنوان تحت گروهي از استفاده است توجه مورد ها پروژه اجراي در رايج قراردادهاي اكثر در كه مواردي از يکي

كنترل مورد شده تهیه مدارک و ها نقشه با را اجرايي عملیات اجراي تطابق كه دارد وظیفه گروه اين. است كارگاه محل در مقیم

.بنمايد را مغايرت رفع تا گیري پي و گزارش به اقدام مغايرت ايجاد صورت در و داده قرار

براي متناسب گزارشات تهیه و مبلغ و زمان بابت از پروژه پیشرفت رصد ها، پروژه كیفیت كنترل بر عالوه مقیم نظارت دستگاه

صورت تايید و كنترل به اقدام عالیه نظارت كمک با معموال ،ها رسیدگي يندفرآ تسهیل راستاي در. است دار عهده را كارفرما به ارائه

.مي نمايد نیز پیمانکار جانب از صادره هاي وضعیت




اين با مرتبط اسناد و گرفته صورت جزء به جزء صورت به و انجام حال در عملیات تک تک كنترل با پروژه كیفیت كنترل

.شود مي سازي مستند و بايگاني مرتب صورت به و تنظیم بعدي، عملیات شروع مجوز دادن و كارفرما به ارائه جهت كنترل

پروژه پیمانکار عهده بر اندازي راه تا مفهومي طراحي از پروژه مراحل كلیه مسئولیت EPC قراردادهاي در اينکه به توجه با

به را پروژه تحويل و اندازي راه و سازد میسر را پروژه اهداف تا شود كنترل اي گونه به بايد كیفیت نیز اجرا مرحله در و باشد مي

نظارت دستگاه گماردن پیمانکار اقدام به راه اندازي يک سیستم متناسب با اينکار مي نمايد و در اين حال سازد، مقدور كارفرما

رنک كم و ها مسئولیت تداخل باعث اينکار آيا پیمانکار مسئولیت به توجه با كه آورد مي پیش را سوال اين كارفرما طرف از مقیم

شود؟ نمي پیمانکار كنترلي خود سیستم شدن

روش تحقیق -3

. در اين خصوص ابتدا با بررسي موضوع در نظر گرفته شدبراي مطالعه موردي روش با توجه به موضوع انتخاب شده استفاده از

و بررسي بخش مربوط به وظايف مشاور و در منابع مختلف EPCتر در مورد ماهیت قرار داد هاي جمع آوري اطالعات دقیق

صورت حتوي م توصیفي تحلیللف چرخه عمر پروژه و خصوصیات آن چگونگي نظارت و كنترل در آنها با توجه ويژه به مراحل مخت

مورد مطالعه قرار مي گیرد و در پايان با مقايسه آنچه EPCوضعیت موجود نظارت بر قراردادهاي ،مي پذيرد. پس از اين بررسي

به اين نتیجه خواهیم رسید كه آيا نظارت مقیم در اين نوع از قراردادها و شرايط مورد نظر و شرايط موجود، بايد باشد و آنچه هست

در مرحله اجرا در اين سازمان الزم است يا خیر.

مصاحبه و بنا به نیاز از روش پرسشنامه EPCبراي رسیدن به داليل لزوم وجود يا عدم وجود نظارت كارگاهي در قراردادهاي

. تنظیم پرسشنامه و فرآيند انجام مصاحبات به گونه اي استفاده كرديمجستجوي علل براياد ها با دست اندركاران اين نوع قرارد

كه پاسخ سواالت مطرح شده تحقیق را محقق سازد. بعد از اجراي اين مرحله با مقايسه و استخراج اطالعات از اين صورت گرفت

.گرديدتحلیلي بررسي منابع، داليل رجوع به نظارت مقیم در اين قرار داد ها به صورت

اركان میان از افراد اين. گرديد توزيع داشتند كار سابقه EPC هاي پروژه در كه كارشناساني از نفر هفتاد بین ها پرسشنامه

توجه با كه بود نفر 105 حدود شامل اولیه لیست. نددگردي انتخاب )پیمانکار و مشاور كارفرما،( EPC هاي قرارداد در دخیل اصلي

و اين تحقیق از نتايج حاصل از تحلیل ها .دادند پاسخ را ها پرسشنامه نفر 25 ،عالقمندي و بودن دسترس در فاكتور هاي به

و پاسخ هاي مناسبي براي به داليل موجه ،ها و مقايسه آن و ضمائم آنها موجود EPCتحلیل محتواي قرارداد هاي همچنین

.مي رسدسواالت طرح شده

يافته ها -4

محتوا توصیفی تحلیل -4-1

در نتیجه بررسي محتواي متون منتشره از سوي سازمان برنامه و بودجه موارد زير به دست آمد:




مهندس يک بر عهده اختیارات كارفرماخشي از بو EPCمسئولیت تضمین اجراي كیفیت قراردادهاي در اين نوع از قراردادها

در صالحیت و تخصص و تجارب الزم در زمینه مسائل مرتبط با طرح باشد.داراي بايد واجد اين مشاور مشاور گذاشته مي شود.

)مانند شناسايايي و تدوين گذاشته شدهمهندسین مشاور در ايران بر عهده فیديک عالوه بر مواردي كه متون منتشره از جانب

از جمله چگونگي است. گذاشته شده مشاورهاي ديگري نیز برعهده يتموارد و مامور (طرح و نظارت بر عملیات طرح 2و 1فازهاي

نظارت بر مديريت ساخت، مديريت پروژه، مديريت كیفیت، مديريت هزينه، بررسي و ارجاع كار، فسخ قرارداد، خدمات حقوقي،

ي و به عنوان بخشي از وظايف بینآموزش فني، تحلیل مديريت ريسک، بررسي مقادير مهندسي ارزش و نظاير آن در اين زمینه پیش

پیش بیني شده است.رود به شمار مي EPC كارفرما در قراردادهاي همهندس مشاور كه نمايند

نماينده يک از میتواند خود مديريتي تیم تکمیل جهت در و خود داخلي پرسنل قابلیت و به توان توجه با كارفرما"

صنعتي غیر ساخت و طرح هاي پروژه بخشنامه در كارفرما مشاور خدمات شرح .بگیرد بهره ( مشاور مهندس / )مشاوركارفرما

مشابه بسیاري حدود ( تا 1380 ايران 5490 )نشريه صنعتي و ساخت طرح بخشنامه در كارفرما مشاور خدمات شرح ( و 1384 )

.اند شده ابالغ سوم گروه نوع از سازمان از سوي آنها دوي هر و میباشند، يکديگر مشابه ها بند اكثر در و بوده يکديگر

:است شده تقسیم كلي حوزه سه در صنعتي غیر ساخت و طرح در كارفرما مشاور خدمات شرح دهي ساختار نظر از

طرح مدارک و اطالعات تهیه -

كار ارجاع -

( طرح اجراي فرآيند حین در ) ساخت – طراحي -

بجاي تايید و بررسي همچون ) واژگان برخي در تنها و دارند يکسان مفادي خدمات شرح اين دوي هر گفت میتوان كل در

بر تحويل و اندازي راه فرآيند در خدمات شرح بخش به آنها میان تفاوت ترين بارز و ترين عمده اما اند. شده دچار تغییر پیگیري(

داراي مشاور خدمات و است شده بیشتري تاكید مرحله اين بر صنعتي ساخت و طرح بخشنامه كه در میرسد به نظر میگردد.

[7] ".میباشد بیشتري تفصیل و شرح و جزئیات

:، در زير آمده است0945با تاكید بر متن نشريه گرفته شده است، نظر در مشاوركارفرما براي كه در اين اسناد هايي مسئولیت

آنها، ارزيابي تکمیل به اقدام لزوم صورت در و پروژه مدارک و اطالعات كفايت بررسي و ارزيابي ( خدمات ارجاع كار: شامل1

تعیین جهت در مي تواند ايشان، جلسات در شركت و ارزيابي هیئت در حضور با مشاور در اين مقطع پیمانکاران كار اجراي توان

پیمانکاران كوتاه فهرست تهیه كار، اجراي توان ارزيابي دعوتنامه مدارک تهیه نخست، فراخوان مدارک تهیه هاي ارزيابي، معیارها

و هیئت با خود همکاري ادامه در مشاورمناقصه، برنده تعیین و پیشنهاد ارايه به دعوت.كند كمک هیئت اين به صالحیت شده پیش

گزارشات تهیه با نهايت در و بپردازد پیشنهادي هاي طرح بررسي به میتواند فني مناقصه، كمیته در عضويت و مناقصه كمیسیون

مشاور مناقصه برنده ینیتع از پس پیمان و مبادله پیمان، مدارک و اسناد تنظیم. كند تعیین را مناقصه برنده مالي(، و )فني ارزيابي

.كند كمک كارفرما به عقد قرارداد و پیمان و مدارک اسناد تهیه در میتواند كارفرما،

تفصیلي برنامه پیمانکار، پروژه كنترل هاي سیستم روي بر مشاور،در اين بخش، كار: پیشرفت وكنترل ريزي خدمات برنامه (2

وظايف تهیه نمودار سازمان اجرايي پروژه و شرح پیمانکار، به واگذارشده شامل همه مراحل مهندسي، تداركات و اجرا هاي فعالیت

عوامل هاي پروژه و فعالیت هماهنگي ظ كارها، فرم ها و دستور العمل ها، ايجاد و حف گردش آنها، ارتباط نحوه و اجرايي عوامل

تهیه گزارشات ماهیانه و تحلیل انحرافات و ارائه راهکار در بخش هاي سه گانه پیمانکار، هاي فعالیت دوره اي اجرايي،گزارشات

.باشد داشته لكنتر و نظارت جبراني و پیش بیني هزينه سه ماه آينده و بهنگام كردن برنامه ها در دوره هاي تعیین شده مي تواند

بازرسي فرآيند مهندسي و كنترل مهندسي و روش هاي طراحي، استانداردهاي مشاور، مرحله اين در مهندسي: خدمات (1

نظرها، تجديد انحرافات، توجیهي گزارشات كارها، تغییر فني، و مدارک اسناد كفايت مهندس، پرسنل صالحیت و كیفیت




مورد ..بررسي و تايید فهرست وسايل آزمايشگاهي و ابزار خاص و. بخشي از نقشه ها و مدارک،بررسي و نگهداري، هاي دستورالعمل

.نمايد مي تايید لزوم صورت در و قرارداده بررسي

بیمه، حمل، ترخیص تداركات مانند ساخت، بازرسي فني، هاي فعالیت مشاور، :تدارک مواد، مصالح و تجهیزات(خدمات كاال) (9

پذيري تطابق جهت بیني و تايید مدارک فنيباز سازنده، هاي كارخانه در فني بازرسي خدمات چهارچوب برنامه زماني وو تحويل در

.میدهد قرار كنترل و بررسي مورد را كدگذاري و انبارداري و گردش كار انبار سیستم الزم و شرايط قرارداد، استانداردهاي با تداركات

پیمانکار، بررسي و تايید به كارگاه تحويل وظايفي مانند انجام در كارفرما كمک به مشاوركارفرما، نصب: و ساختمان خدمات (0

و برنامه منظم هماهنگي، جلسات برگزاري پروژه ها،يکديگر و ساير با پروژه ايجاد و هماهنگي عملیات كارگاه، جانمايي طرح

منتظره، نحوه غیر هاي رويداد رساني اطالع دوم، دست نکارانپیما صالحیت و كنترل مستمر پیشرفت كار، گزارشات پیشرفت

اندازي، تعیین تکلیف ساختمان راه مکانیکي، تکمیل گواهي اندازي، راه ، نصب، پیش ساخت عملیات شده، انجام كارهاي از نگهداري

بررسي و عنداللزوم تايید مي نمايد. هاي موقت، برچیدن و پاكسازي

و حصول اطمینان از رعايتكیفي كنترل كلیدي پرسنل صالحیت و بررسي و كنترل كفايت كیفیت(: نظارت)كنترل خدمات (0

عهده بر كنترل كیفي مواد و روش هاي مناسب اجراي كار اجرايي، روشهاي كیفي كار، كنترل هاي و دستورالعمل ضوابط و روشها

مشاور مي باشد.

جهت الزم مجوزها و گواهي هاي تهیه اندازي، راه جهت الزم تداركات تحويل: حصول اطمینان از و اندازي راه خدمات (2

و مدارک تسهیالت، انتقال اسناد ظرفیت طرح، كارايي آزمايشات نتايج گزارشات اندازي، راه در ايمني نکات رعايت كامل راه اندازي،

را آزمايشي برداري بهره و اندازي راه فعالیتهاي همچنین میدهد. مشاور قرار تايید احیاناً و بررسي مورد را به كارفرما تحويلي

كرده و تاريخچه پروژه را مستند سازي و كتابچه هاي مهندسي، دستور العمل هاي راه اندازي و بهره برداري را تهیه و در هماهنگ

اختیار كارفرما قرار مي دهد.

بهره برداري شامل برنامه ريزي و مديريت و پي گیري نیاز دوره تداركات مورد برداري: بهره دوره بهخدمات مربوط (8

مواد اولیه و قطعات يدكي، پیگیري تهیه سیستم هاي عملیاتي و اطالعات مديريت، سازمان برداري، بهره دوره تسهیالت زير بنايي

و نظارت بر عملکرد بهره بردار، نیاز هاي آموزشي، شاخص هاي بهره وري و خدمات دوره تضمین شامل مواردي همچون بازرسي

رسیدگي به نواقص احتمالي و نظارت بر رفع نقص، حصول اطمینان از انجام تمام تعهدات و صدور گواهي اتمام دوره تضمین طرح،

از مواردي است كه مشاور بر عهده دارد.

پروژه، كنترل و تايید پرداخت هزينه برآورد كردن قرارداد: بازبیني و بهنگام حقوقي امور ها، پرداخت برآورد،كنترل خدمات (4

انطباق هزينه ها، بررسي و تحلیل مسايل قراردادي و دعاوي طرح كارها و افزايش و كاهش ها، تايید تغییر ها و صورت حساب ها،

تضامین، بررسي و تايید قیمت هاي جديد، رسیدگي سازي آزاد قراردادي، تعهدات كنترل ها، نامه بیمه و تضامین شده، كنترل

]2[اخیر قرارداد و میزان مجاز و غیر مجاز آن جزو وظايف مشاور مي تواند باشد.ت

از شرح وظايف مشاور توضیحي به شرح ذيل آورده شده است: 0در بخش

با توجه به مسئولیت هاي پیمانکار در روش طرح و ساخت، عالوه بر نظارتي كه از سوي مشاور كار فرما اعمال مي شود، "

با ايجاد سیستم خود كنترلي در درون سازمان پیمانکار حاصل مي گردد. در ارزيابي توان اجراي كار پیمانکار، تضمین كیفیت

سازمان پیمانکار از نظر قابلیت كنترل دورن سازماني مورد ارزيابي قرار مي گیرد. واحد كنترل كیفي پیمانکار متشکل از كارشناسان

ن اجراي پیمانکار به كارفرما معرفي مي شوند و مورد تايید قرار مي گیرند. اين واحد شامل خبره و خوشنام در مرحله ارزيابي توا




مهندسان برجسته در هر رشته كاري براي كنترل طراحي و مهندسان خبره كنترل كیفي براي كنترل عملیات ساختمان و نصب و

نکار كه بايد بوسیله واحد كنترل طراحي پیما ي شود،طراحي كه توسط واحد طراحي نهايي م راه اندازي مي باشد.در هر مرحله،

تايید شود و به همین ترتیب در مرحله اجرا نیز عملیات ساخت، نصب و راه اندازي بايد از نظر تطیبق مستقل از واحد طراحي است

اعمال كنترل گردد. با مشخصات فني و نقشه هاي اجرايي بوسیله واحد كنترل كیفي پیمانکار كه مستقل از واحد اجرايي است،

نظارت و كنترل درون سازماني پیمانکار به تنهايي نمي تواند اطمینان الزم براي كنترل كیفي كارها را فراهم آورد از اين رو ، مشاور

بايد كارفرما بايد در مراحل طراحي و ساخت و راه اندازي نیز از طرف كارفرما بر كیفیت و كمیت كارها نظارت كند. مشاور كارفرما

در ارتباط مستقیم با واحد كنترل كیفي پیمانکار با انجام بررسي هاي الزم بر خدمات كنترل كیفیت كه از سوي پیمانکار اعمال

مي شود نظارت كند و در مراحل مختلف طراحي و اجرا پس از حصول اطمینان از صحت انجام كار، تايیديه هاي الزم را صادر نمايد.

هاي دستور آزمايش ورتي كه الزم بداند به صورت موردي و به طور مستقیم با انجام برداشت ها ، كنترل ها ومشاور كارفرما در ص

[2] "الزم، از صحت كارهاي طراحي و عملیات ساخت و نصب اطمینان حاصل مي نمايد.

حقي كارفرما، مشاور دوش بر وظايف شرح اين از يک هیچ كه است گرديده ذكر هاي ابالغ شده بخشنامه در است ذكر به الزم

]2[.برساند انجام به را كار احسن نحو به نظارت اين وجود با است موظف پیمانکار و كند ايجاد نمي پیمانکار ايبر

منصوبانتخاب و مشاور مهندس پیمان، در شده تعیین وظايف انجام براي بايد كارفرما ساخت و طرح همسان قرارداد طبق

میشود، برداشت پیمان از تلويحي بطور يا و شده تعیین مشاور مهندس براي پیمان در كه را اختیاراتي میتواندمشاور مهندس . كند

شرايط در بايد مورد آن باشد، داشته كارفرما قبلي تايید دريافت به نیاز اختیاراتي، اعمال براي مشاور مهندس اگر كند. اعمال

و فني خدمات از استفاده بمنظور كارفرما را كارفرما، مشاور صنعتي، ساخت و طرح قرارداددر كه حالي در . باشد شده بیان خصوصي

يا اشخاص به را پیمان موضوع كارهاي از هايي بخش فني بازرسي تخصصي خدمات ممکن است، است گمارده بکار وي مهندسي

تعیین جهت قراردادها اين دوي هر در.نمايند وظیفه انجام كارفرما مشاور نظر زير كه كند، واگذار ذيصالح فني موسسات

كه است حالي در اين مي شود. ارجاع داده ( كارفرما مشاور خدمات )شرح مربوطههاي بخشنامه مفاد به كارفرما مشاور مسئولیتهاي

ساخت، و طرح همسان قرارداد بازنگري قرار گیرند. در مي تواند مورد ساخت و طرح اجرايي ضوابط مخصوصاً ها، بخشنامه اين

همه در و هاي كارگاه قسمت همه به دسترسي امکان ، شرايطي و در هر معقول زمان هر در بايد (شامل مشاور)كارفرما كاركنان

مصالح آزمايش و گیري اندازه بازرسي، دقیق، بررسي حق را داشته و است مورد نیاز طبیعي مصالح شرايط و برداشت كه هايي محل

)در ساختماني عملیات و ساخت تولید، طول در مصالح تولید و تجهیزات، ساخت پیشرفت اجرا و كیفیت را خواهند داشت.كنترل

ديد از يا شد خواهند پوشیده و شده آماده كه و اشراف بر كارهايي كاري هاي زمان از آگاهي كامل (، ديگر هاي محل در و كارگاه

بررسي از پس تنها پیمانکار ، میگردند، از ديگر وظايف مشاور كارفرما مي باشد بندي بسته انبار يا انتقال بمنظور يا و میگردند خارج

انجام كارها مي باشد. به مجاز كارفرما مشاور يا فني توسط بازرس تايید و

از مجموع مطالب منتشره اين موضوع مشخص مي شود كه در هیچ كدام از بخشنامه ها و نشريات ذكري از وجود نظارت مقیم

آمده است كه براي اجراي آنها نیاز به وجود موارديبه میان نیامده است ولي در شرح جزيیات وظايف مشاور EPCدر قراردادهاي

جانب مشاور را تلويحا توصیه مي نمايد.يک واحد نظارتي مداوم در كارگاه از

و بند (خدمات ساختمان و نصب) و بند پنج (كار پیشرفت وكنترل ريزي خدمات برنامه)مفاد بند دو اين موضوع در

كامال منطبق با انتظارات كارفرما از نظارت مقیم مي باشد. در اين بندها به صورت مفصل (خدمات نظارت و كنترل كیفیت)شش

جزيیات وظايف مشاور كارفرما كه مي بايست در قالب استقرار نظارت مقیم در كارگاه هاي اين گونه قراردادها صورت پذيرد آورده

شده است.




تري متوجه آن مي باشد به صورت واضح بیان گرديده است. در اين موضوع به خصوص در محتواي بند شش كه ادعاهاي بیش

و حصول اطمینان از رعايتكیفي كنترل كلیدي پرسنل صالحیت و بررسي و كنترل كفايت توضیحات اين بند از وظايفي همچون

مناسب اجراي كار از مشاور كنترل كیفي مواد و روش هاي اجرايي، كیفي كار تا روشهاي كنترل هاي و دستورالعمل ضوابط و روشها

مابقي وظايف معمول نظارت مقیم مانند خدمات برنامه ريزي و كنترل پروژه و خدمات مربوط راه اندازي و مطالبه گرديده است.

عمل به اين گسترده وظايف به كارگیري گروه نظارت مشاور كارفرما آورده شده است كه الزمه تحويل پروژه نیز در گستره وظايف

وجود نظارت مقیم ) كارگاهي ( در پروژه هاي ،بنابراين براي عمل به شرايط و وظايف مختص مشاور در كارگاه خواهد بود. مقیم

EPC .الزم خواهد بود

تحلیل پرسشنامه ها -4-2

در تحلیل و تلخیص پاسخ هاي حاصل از پرسشنامه نتايج زير به دست آمده است:

را داشتند. EPCدرصد پرسش شوندگان سابقه كار در پروژه هاي 155

درصد در سیستم پیمانکاري مشغول به كار بوده 9871درصد در قالب مشاور و نظارت و 1970درصد در مقام كارفرما، 1272

اند.

(: توزيع پرسش شوندگان از بابت سازمانی3نمودار)

از بابت سالهاي سابقه، توزيع وزني به صورت جدول زير مي باشد:

( : توزيع وزنی سابقه و تجربه پرسش شوندگان4جدول )

درصد سابقه تجربه

توزيع

17.2%

كارفرما

34.5%

مشاور و

نظارت

48.3%

پیمانکار




1571 سال 1 – 9

1272 سال 0 – 4

2971 سال 15 – 19

9871 سال و بیشتر 10

مي دهد: از بابت میزان تحصیالت جدول زير توزيع را نشان

( : توزيع پرسش شوندگان بر اساس میزان تحصیالت5جدول )

درصد درجه تحصیلي

5 ديپلم

179 فوق ديپلم

2074 لیسانس

2572 فوق لیسانس

5 دكترا

و پاسخ هاي آمده استسشنامه توزيع شده بین كارشناساني كه آمار آنها در نمودارها و جداول فوق پر 25مجموع پاسخ هاي از

درصد معتقد به لزوم وجود نظارت كارگاهي در پروژه 8278 كه نشان مي دهد هنتايج حاصل ،اين نوع از قرارداد ها آنها در رابطه با

هستند. EPCهاي

EPC(: لزوم وجود نظارت کارگاهی در قراردادهای 1نمودار)

كنترلي پیمانکار در اثر نظارت مقیم كارفرما را محتمل مي دانند.درصد از اين افراد تضعیف نقش خود 2971فقط

نظر پرسش شوندگان در رابطه با میزان مفید بودن نظارت كارگاهي كارفرما جدول زير به دست آمد:

( : میزان مفید بودن نظارت کارگاهی1جدول ) خیلی زياد زياد متوسط کم خیلی کم میزان

82.8%

الزم

17.2%

غیر الزم




1272 9978 2572 1178 179 درصد

درصد مخالف 9871قراردادهاي سه عاملي در مقايسه با EPCدر رابطه با محدود كردن وظايف نظارت كارگاهي پروژه هاي

.درصد موافق بودند 0172و

EPC(: محدود کردن وظايف نظارت کارگاهی پروژه های 2نمودار)

توسط كارفرما به عوامل سه گانه: الزامات EPCدر مورد میزان وابستگي و دلیل استفاده از نظارت كارگاهي در پروژه هاي

و عادت كارفرما به سیستم سنتي سه عاملي نتايج زير حاصل شد:عدم اعتماد كارفرما به پیمانکار در تضمین كیفیت قانوني و مقررات،

دلیل استفاده از نظارت کارگاهی( : وابستگی و 2جدول )

كمخیلي میزان وابستگي خیلي زياد زياد متوسط كم

الزامات قانوني و مقررات

179 1970 2270 2971 1571

عدم اعتماد كارفرما به

پیمانکار در تضمین كیفیت

1571 179 2971 9871 1178

عادت كارفرما به سیستم

سنتي سه عاملي

179 1272 2971 2971 11

ضروري است نظر پرسش شوندگان به ترتیب EPCدر رابطه با اينکه وجود نظارت كارگاهي در كدام بخش از مراحل قرارداد

ارائه گرديد: (1جدول )

( : ضرورت نظارت مقیم در بخش های مختلف قرارداد3جدول )

درصد ضرورت* بخش قرارداد

0870 خدمات برنامه ريزي و كنترل پیشرفت كار

48.3%

مخالف51.7%

موافق




2270 خدمات مهندسي

2270 خدمات تدارک كاال ) مواد، مصالح و تجهیزات (

2074 خدمات نظارت ) كنترل كیفیت (

2971 خدمات راه اندازي و تحويل

170 خدمات مربوط به دوره بهره برداري

خدمات برآورد هزينه، كنترل پرداخت ها، امور

حقوقي قرارداد

1179

درصد نظرات برای هر آيتم می باشد. 111*درصد ذکر شده از

از نتايج حاصله از دو بخش تحلیل توصیفي محتوي و تحلیل پرسشنامه ها مي توان به اين نکته رسید همانگونه كه هدف

و نشريات فیديک مبتني بر لزوم سیستمي از جانب كارفرما براي نظارت بر EPCساخت و تدوين گران قراردادهاي همسان طرح و

بوده است، نظر پرسش (constructionو به خصوص در دوره اجرا ) EPCكلیه مراحل انجام پروژه توسط پیمانکار قرارداد

ز پرسشنامه استخراج گرديده است نیز شوندگان نیز منطبق با اين الزام مي باشد. داليل لزوم اين كنترل كه طي آمار هاي ناشي ا

مي تواند همان داليلي باشد كه ناشرين اين بخشنامه ها و نشريات با نظر به آنها تدوين وظايف مشاور كارفرما را انجام داده اند.

، بخش خدمات نظارت) كنترل كیفیت( برجستگي EPCاز بابت درجه اهمیت بخش هاي مختلف وظايف مشاور در قراردادهاي

معنا داري در نتايج پرسشنامه ها داراست كه اين نتیجه مي تواند اهمیت وجود نظارت مقیم در اين مقطع از پروژه را موجه نمايد.

نتیجه گیری -5

در خصوص موضوع نظارت كارگاهي يا مقیم به صراحت در هیچ كدام از بخشنامه هاي منتشره ذكري به میان نیامده است ولي

ارده شده وظايفي بر عهده او گذ كه در بخشنامه مربوطه آورده شده است، از شرح وظايف مشاور شش چهار،پنج ودو، در بخش هاي

ست.ارت مقیم در كارگاه هاي پروژه هااست كه همان وظايف معمول دستگاه نظ

بخش خدمات ارجاع كار ف نه گانه مقرر شده براي مشاور كارفرما فقط در اينجا قابل توجه است در شرح وظاي موردي كه در

نظارت مقیم نمي تواند نقشي بر عهده داشته باشد و عمال با شروع عملیات اجرايي در همه نقش هاي مشاور كمابیش حضور دارد.

از شرح خدمات مشاور در ارتباط با خدمات 8و 2ذكر اين نکته نیز ضروري است كه از لحاظ توجه به جزيیات بخش هاي

برداري در راهنماي منتشره بسط بیشتري داده شده اند و اينطور به نظر مي رسد بهره دوره به مربوط حويل و خدماتت و اندازي راه

خدمات مشاور در اين بخش ها مورد تاكید بوده است.

ه شرايط بنابراين در اين سند، وظايف نظارت مقیم بدون ذكر عنوان آن در شرح وظايف مشاور آمده است و بنابراين براي عمل ب

الزم خواهد بود. EPCو وظايف مختص مشاور، وجود نظارت مقیم ) كارگاهي ( در پروژه هاي

به تجربه همه پرسش شوندگان وجود نظارت كارگاهي در امه ها نشان مي دهد كه با توجه پرسشننتايج حاصل از پاسخ

الزم بوده و عمدتا آن را مفید مي دانند. EPCپروژه هاي

قابل توجهي معتقد به محدود كردن وظايف نظارت مقیم نسبت به قراردادهاي سه عاملي بودند. از اين میان انجام وظیفه درصد

( و خدمات برنامه ريزي و كنترل پیشرفت كار ضروري تر تشخیص داده )كنترل كیفیت نظارت مقیم در بخش هاي خدمات نظارت

شده است.




ار براي تضمین كیفیت به عنوان مهمترين عامل به كار گماري نظارت به صورت مقیم در عدم اعتماد كارفرما به توان پیمانک

بیان شده است. EPCقرارداد هاي

EPCدر پاسخ به سواالت تشريحي پرسشنامه نظرات جالبي مطرح گرديد كه مهمترين آنها پیشنهاد موظف كردن پیمانکاران

براي كارفرما حداقل باشد ه هزينه هاي دوره بهره برداي ) تعمیرات و مصرف انرژي و... ( ست كدر قرارداد به ارائه پروژه به گونه اي ا

كه اين مستلزم آن است كه تضمین هاي متناسب براي دوران عمر مفید پروژه از پیمانکار اخذ گردد . در اين صورت توجه به رعايت

ند موضوع مناسبي براي مطالعات بعدي باشد.كه اين مي توا كیفیت در كار نیز به تبع آن اتفاق خواهد افتاد

پیشنهاد ديگر براي توسعه اين تحقیق و مطالعات بعدي تفکیک شرح وظايف نظارت مقیم، نظارت عالیه و وظايف مختص

براي بازنگري و تکمیل راهنماي استخراج و -كه بر اساس موضوع و مراحل اجراي پروژه است-مشاور از میان تقسیم بندي موجود

شود. ارائهفعلي

قدردانی -6

قرار محققین در اين پروژهرا در اختیار EPCكه حاصل تجربیات ارزشمند و چند ساله خود در پروژه هاي همکاران عزيزياز

امید است تا انتشار نتايج اين تحقیق گامي را در تعالي رشته مديريت ساخت برداشته باشد. ، سپاسگزاري ويژه داريم.دادند

منابع

(1180) ساخت، و طرح پیمانکاران صالحیت تشخیص نامه آيین. ريزي برنامه و مديريت سازمان [1]

(1185، 0945)نشريه صنعتي ساخت و طرح هاي پروژه اجراي ضوابط مشاوركارفرما، خدمات شرح .ريزي برنامه و مديريت سازمان [2]

ساخت طرح و هاي پروژه اجراي ضوابط ساخت، و طرح كارهاي در مشاوركارفرما خدمات شرح .ريزي برنامه و مديريت سازمان [3]

1384 ساخت، و طرح هاي پروژه اجراي ضوابط، ساخت و طرح همسان قرارداد .ريزي برنامه و مديريت سازمان [4]

(1185)صنعتي و ساخت طرح هاي پروژه اجراي ضوابط، كار ارجاع مراحل و انتخاب روش كلیات.ريزي برنامه و مديريت سازمان [5]

اجراي تجهیزات، ضوابط و كاال تامین مهندسي، هاي پیمان خصوصي و عمومي شرايط موافقتنامه، .ريزي برنامه و مديريت سازمان [6]

(، 1185، 5490 نشريه ) توام بصورت نصب و صنعتي، ساختمان ساخت و طرح هاي پروژه

كنفرانس بین المللي مديريت پروژه ،كشور اجرايي فني نظام در ساخت و طرح همسان قراردادهاي تطبیقي مقايسه م.دارابي، [7]

دومین كنفرانس بین المللي مديريت پروژه شاكري، ا. مديريت پروژه و شناخت علل عمده ادعا هاي پیمانکارن پروژه هاي عمراني، ]8[

1145چاپ اول، در طرح هاي عمراني، نشر نوآور، EPCساخت فرشادفر م. راهنماي عقد به روش طرح و [9]

1141، وبالگ شخصي، EPCقرارداد هاي –دانش فر، م. قرارداد هاي عمومي [10]

[11] CIDB document 1010, second edition, choosing an appropriate from contract for engineering and constration

works. 2005

[12] Gibbs,T. An Assessment of Turn-key Contracts for the Realization of Capital Works Projects, The United

States Agency for International Development, 2008




[13] Fédération Internationale des Ingénieurs- Conseils (FIDIC). Conditions of Contract for Construction, MDB

HARMONISED EDITION, 2٠٠5

Documents

EPC یاه هژورپ رد یهاگراک تراظن موزل یبايزرا و یسررب · 3rd International Congress on Civil Engineering , Architecture and Urban Development