Epese 1:1 1 Epese 1:6

EpesePaulugi Kapiya Yongkambanu YisuyegiNgizi Kumuli Yereng Epese Mei Puraga

Yoluwiliyegi Lende Miza Yanarik1 Ne Paulu ne Anotogi kelirago mizagewiyege Kilisi

Yisugi ngagora orowei mizi logo ne Aposolobek meibek.Nogo kapiya perik ini Kilisi Yisugi yongkambanu piyegingizi kiriwei mizi yereng Epese meiraga yolu puwilimabuwiliyegi lende miza yani.

2 Peba Anoto keya Yemizibek Yisu Kilisigu iniyegi wa-zono piyaugira keya ngezege sa piyaugira wilek kanginuguyengke yani pani.

3 Teni Yisu Kilisi Yemizi tonugubekki Anotobek keyaMangobekyegi ngago wilik kagowing meiweki purikteni Yisu Kilisi kiling sawela keya Yisu Kilisiyegi wer-aga pugu watabi kolokngagono wazono kumbekkiyengyani. Piyeng paka ngalega lewayeng keya piyengko pakangalege kangkirikki weraga wiragak keleyiyeng. 4 Purikkoka were ngabelakpek keremizagine Anotogo were teniYisu kiling sawela purikka yongkambanuwili pigiweki izalogo Anotogi wirege kungkak nayendau onoweki keyapugu teni kaile nayendau onowili miziweki. 5 Keli pigiteniyegi purago pi ulogo mabura Yisu Kilisigu mizarikkuteni pigi marekngang pugu yemane sawili miziwekisawiya. Kumula pugura keya keli ngezebekkiragi kiriweipi pilik miza, 6 legi wilik kagowing mabiyeng Anotoyegimaniweki, purik pugu teniyegi wazono miza logo puguteni pigi Marek pugu keli panubek kiling sawela wazaya

Epese 1:7-9 2 Epese 1:14purikka pigi wazono yemane panu tonugu weiyagi langaiono pura pugu teniyegi yeik yanageya. 7-9 Purik pugutenigi Kilisi kiling sawela purikka teni weik kaileyengkawila wazaya, logo purik teni Kilisigi iwibekki ngane kailetonuguyengki wiyeke ngangang yanagi puraga weiya ko-pong, logo Anotogo wazono puguragi kiriwei pugu kailetonuguyeng tumula logo keremareke wezamela. Anotogiwazono tonugu weiyagi langai onora pugu teniyegi ye-mane panu yana, tonugurau sangkelagi langai ono. Mabi-likmekke pugu kaile tonuguyeng tumula logo keremarekewezamela. Anoto koka miziweki miza piyeng miza logokazing liwik pugu sawiyamok Kilisigu mizarikku teniyegikimeike panu logo iwaka pugura keya kangka pugubokkopilik miza. 10 Anotogo sawiyara wok pugu iwakabokkowatabi ngabelakpekke keya ngilumbekke pugu keremizapiyeng mabiyeng pugu menalege wawere ulagi logo Kilisimabiyengki ngai wazamiyagi.

11Watabi nayendau Anotogo sawiya piyeng ngezeyengkeke lewagelagi ono. Pi teni ngezebekki sawiya wizigeyaKilisi kiling sawela wazaya. Purik keli ngezebekkiragekiriwei koka pugu solo sawiya. 12 Pilik mabura teni Yudawere Kilisiyegi wilekpek ngalege wiyiwili tonugu yolupuragi waberek ngaiweki logo tonugu pilik yolu purikkuAnotogi yeikta yemane sibene kelemiweki.

13 Anotogo ini Yuda onowili mabilik iza. Ini ngagowazono wameik Kilisigu ini yaliya wazayagiragikerewiyawekke ini Kilisiyegi ngizi panu kumula logoAnotogo pigi KungWalek pugu yanagi kaiyabok yana logopurik silok tiyarik logo teni puguwili purik walimiziweki.14 Kung Walekpek Anotogo teni watabi yanagi kaiyapiyengka wale were yanarik logo purikku walimizi purikyombanu puguwiliyegi pugu yanagi kaiya piyeng ngiziwameik panu yanagi. Pugu teni pigi Kung Walekpek yana

Epese 1:15 3 Epese 1:21purikku pugu ulogo kaileyengka weiya logo teni puguwilimizara koyi kanda pugu teni pi kiling koyimagiweki wokizibokkogirikki walimizi. Tegi teni Anotogi yeikta yemanesibene kelemiweki.

15 Anotogo pilik mizarikki wiyeke nogo ini Yem-izi Yisuyegi ngizi kumuli keya Yisugiwiliyegi kelirikkikerewiyawekkerik 16ne iniyegi weraga Anotoyegi wazonomeiyageya keya waberek negi Anotoyegimekke iniyegilangai kozak meiyageya. Ne wok mabiyeng pilik miziwilibek, ne lendau nangezi ono. 17 Logo nogo Yem-izi tonugubek Yisu Kilisigi Anoto ngaiwaktikki mangob-ekyegi ngukmeirik pugu ini pigi KungWalekpek yanibenelogo pugu iniyegi pangkayeng kaileyengka iwaka sibenekeleyiweki keya Anoto iniyegi waligeleyibene logo iniAnotoyegi iwaka panuweki. 18 Logo nogo Anotoyegi ngukmei logo kangka inuguyeng ulu tiyibene logo ini tonuguweibene Anotogo ngago yei logo wilekpek keya yuke yolupuragi iwakaweki keya watabi wazono pugu teni Yisugi-wiliyegi yanagi kaiya piyengki yemanerik teni iwakaweki.19-20 Keya ini pigi kozang yemane panu teni yongkam-banu ngizi kumuliwiligi yungke yawe mizi puragirauiwakaweki. Kozang pura pugu Kilisi ibendaga yangalektawazamiya logo paka ngalege mele ngaigezikke tungmabiyengka yemane panurikke mogosa wazamiyawekikozang miza mabura. 21 Kilisigi ngai paka ngalege yolupura ngabelakpekke mabek ngai nalangai nalangai yolupuwili keya kalike lewagi puwiliyaga lewege panura. KeyaKilisigi yeikta teng mabek perage yeik piyeng keya tengkalike wiriyagiraga yeik piyengka yemane panura. KeyaKilisigi kozanda yombanubekki kozanda keya Sadangkikozanda keya kerewawiligi kozanda keya kozang nalan-gai nalangai yolu piyeng mabiyengka yemane panura.

Epese 1:22-23 4 Epese 2:722-23 Anotogo watabi mabiyeng Kilisigi kulengke wazaya.Keya yongkambanu Kilisiyegi ngizi panu kumuliwili logoYisugi I Walekmak mei puwili korik Yisugiwek keliklogo kebi wilektikku korikwekke ngai pilik Anotogo YisuYisugiwiliyegi ngai yemizi panu wazamiya. Yisu pigipuwiligi yungke yolu logo ngezebokko kola koyibenekeleyi keya pi ngezebek kang wale mabiyengke yolu keyawatabi mabiyengki ngai yolu.

21 Ini wererik kazing inigi kumbekki Anotoyegi leweng

ibeng purik ini makngezego kokowa miza pumokko keyakaile kaile miza piyengko. 2 Puwekke ini yongkambanungabelakpekkewiligu kazing kaile kaile mizi pumokkoinirau kiriwei mizi miza. Keya ini kerewawiligi ngaibekpaka kurung yeikwekka wizimowei ngai yolu keya ngolukyongkambanu Anotoyegimabek nagerewiyi yolu puwiligiyungke yawe mizibekyegi kiriwei mizi miza. 3 Tenirauulogo puwili kelik mabilik koya keya ya wereraga tabundapiyengko kela piyengki kiriwei mizi miza keya kangkakeya korik tonuguyengko keli piyengki kira orowei mizipiyengki kiriwei miza, mabuwiligu mizi mabilik. Tenikazing Anotogo teniyegi sisik panu mizagimokko kuna.

4-5Kapura Anotogo teni Kilisi kiling wik yaliya wazaya.Anotogo pilik miza purik yalek pugura unatuba panukeya keli pigi teniyegira yemane panu legi. Tenigikazing kumbekki leweng ibengwekke pugu pilik miza.Teni Anotogi wazono tonugu weiyagi langai ono puragoteni yaliya wazaya. 6 Keya tenigi Kilisi kiling sawelapurikka Anotogo Yisu kiling teni wik yangalekta wazayalogo pi kiling paka ngilumbekke ngalege mogosa wazaya.7 Pugu pilik miza purik yongkambanu teng kalike lewagipiyengmabiyengki lewagi puwiliyegi pigi wazono tonugu

Epese 2:8 5 Epese 2:14weiyagi langai ono keya sangkelagi langai ono pura puguteni Kilisi Yisu kiling sawela purikka kela purago walim-iziweki. 8 Ei, Anotogo keliragi wiyeke pigi wazono tonuguweiyagi langai ono pugu yani logo Yisuyegi ngizi panukumularikku teni yaliya wazaya. Keya ngizi panu kumulipura teni makngezegira ono, a’a’, Anotogo teni yeikyanara. 9 Tonugu wazono mizi piyengko teni makngezekemenak ibeng koyimagi puraga paka ngalege kemenakwik koyimagi puragiweki yaliya wazayagi ono, pilik kesakteni pelik kisi kak, nogo nemakngeze yaliyawazaniya, kisikak. 10Purik Anotogo teni keremiza logo tenigi Kilisi Yisukiling sawela purikka Anotogo teni wik keremiza logoyawe wazono pugu koka tonugu wik koyimowei miziwekisawiya piyeng miziweki.

11 Ini Yuda ono wazaya logo Yudawili yombu ko-rikyengki korik yeke ngalegeyeng ngela puwiligu yombukorikyengki korik yeke ngalegeyeng ngela onowili meipuwili koka inugu kazing koyamokko keremarekemizi na-gani. Yombu korikyengki korik yeke ngalege piyeng ngelipura yeik yombuwiligu ngezewiligi meleyengko miziralogo Yudawiligu kumularik pilik mizi purikku puwili An-otogi kekewili mizi. 12Wererik ini Yuda onowili Kilisiyagakoweige koyawili keya ini yombu ngabelak nakkawilimizawili keya ini Isileili yongkambanu puwiliyaga yengewilingkewili mizawili. Keya ini Anotogo yongkambanupuguwili kiling silok tiya logo pugu ngelagi ono kaiyapiyengka wale nariktau onowili keya inigi kalike Kilisikiling wik yolugi nararau ono keya ini Anoto kiling sawelakoyimowei ngabelak kailebekke koya onowili. 13 Kapuramabek Kilisi kiling sawela perikka ini koka koweige koyapuwili Kilisigi iwibokko weik ini Anotoyegi mereke izaorowei wiriya. 14 Purik Kilisi ngezebek kazing teni Yu-

Epese 2:15 6 Epese 2:20dawili weik Yuda onowili kiling ya wamenara yolugimok.Pugu ngai neyauga teni menalege ngai wamenamekwazaya. Yudawili kazing Yuda ngaiwiligu miziweki kisapiyeng keya lo piyengke kiriweimiziwili keya Yuda onow-ili piyengki kiriweimizi onowili, legi puwili ngai keremizayoluwili. Kapura Yisu ibeng sa puwekke korik ngeze-bekkiwekko lo puwiligi nawiligu nawiliyegi ngai kerem-iza yolu pura pugu ngela mela. 15 Kilisigu Yudawiligingago miziweki kisa piyeng keya ngago yogongyengkekiriweiweki kisa piyeng pi ibeng sa puwekke pugu ngelamela. Pugu pilik miza purik ngai neyau piyauga ngai wikwamenakmek pi kiling sawelamek keremiziweki. Togopilik mizamokko pugu Yudawili weik Yuda onowili kilingya wamenara koyibene keleya. 16 Kilisigu yengeleileigeibeng sa purikku pugu puwiligi sisik yemane panu yolupura neneng ngelamela keya ngai pugumenalegewazayapiyau weik ngai wamenakmek keremiza logo weik Anotokiling ya wamenara wazaya. 17 Togo Kilisi ngago wazonoteni Anoto kiling ya wamenara koyagiragi ngagora iniYuda ono Anotoyaga koweige yolu puwili keya YudaAnotoyegi mereke yolu puwiliyegi kozak yeiweki kay-ima. 18 Kilisigu kazing miza pumokko, teni Yuda keyaYuda onowili mabuwili weik Kung Walek wamenakpekkeyungke Pebagi wirege kiliya wiriyagi.

19 Tegi ini Yuda onowili weik mawinda koweigaw-ili ma wilingkewili mizagi ono kapura ini weik An-otogi yongkambanu puwili kiling kapiyarik waliyawilikeya Anotogi yango keya marekngangwili. 20 Inirauyombanu ngago Kilisiyegi langaira orowei mizi puwilikeya yombanu Anotoyaga ngagora weiya logo kozak kisapuwiligu kuleng toro ngiza puraga yeke ngalege sawelawazaya keya Kilisi Yisu ngezebek i pumakki king panu

Epese 2:21 7 Epese 3:6imakmamakkebangkela yolupura kani. 21Kilisiwamenaki pumak kebangkelabek keya pugu tomang sa ngizi logoAnotogi i yemane Yemizibek kiling sawelarikka walekkeremiza pumak weikweki. 22 Kilisi kiling sawela purikkaAnotogo ini kemenak nawili kiling wazaya logo teni i An-otogo Kung Walek pigibokko yungke yolumak mizimak.

31 Anotogo iniyegi wazono mizarikki wiyeke ne Paulu

ne ini Yuda onowiliyegi Kilisi Yisuyegi langai kozakyeiyarikki weraga wigirabokko Anotoyegi iniyegi langaiwaberek mizi. 2 Nogo kumularik ini weik ulogo Anotogiwazono nogo weiyagi langai ono pugu ne nana logoyawe ngago pugura iniyegi kozak yeiyagiramiziweki nanapuragi kerewiya. 3 Inugu neyegi iwaka ono kele kapuraAnotogo pigi liwik sawiya pura neyegi kawela wiya keyane iwaka sibene keleniya logo nogo iniyegi puragi yakalende miza. 4 Keya tamizeige nogo lende miza piyengini mei purik inugu keriyagirik ne Kilisiyegi langai li-wik sawiya puragi iwaka panubokko. 5 KokawekkerikAnotogorau nakyegi liwik sawiya puragi kozak meiyaono, kapura Anotogo weik mabek Kung Walekpek kil-ing pigi yombu ngago Kilisiyegi langaira orowei mizikeya yombanu ngago Anotoyaga weiyara kawela wiyi An-otoyegi keke yawe mizi puwiliyegi kawela wiya. 6Anotogiliwik sawiya pura pelik, ngago wazono Kilisiyegi langaipuragi ngizi kumuli purago watabi Yudawiligu Anotogopigi marek kalogoliwili miza puwili yanagi piyengka weipiyeng Yuda onowiligurau weiweki, keya puwili Yudawilikiling ngai wamenakmekke kapiyarik waliyawili mizi-weki, keya puwili Kilisi Yisu kiling sawela purikka An-otogo Yudawiliyegi ngizi yanagi kaiya piyengka puwilirauweiweki.

Epese 3:7 8 Epese 3:157 Togo Anotogo neyegi yawe ngago wazono Kil-

isi Yisuyegi langai pera kozak kaiyagira pigi wazononogo weiyagi langai ono pugu yeik nani puragi kiri-wei kozang pugu negi yungke yawe mizarago nana.8 Yongkambanu Kilisigi songono puwili mabuwiliyaga nekulengke panubek kele kapura ngoluk Anotogo neyegipigi wazono nogo weiyagi langai onora nani logo purikkungago wazono Kilisiyegi langai yemane panu sangkelagilangai onoyengki nogo Yuda onowiliyegi kozak yei kang-weki keleniya, 9 keya yongkambanu mabuwili AnotogoYisuyegi langai liwik sawiyarago yawe mizagira iwakasibene keleyiweki keleniya. Anoto watabi mabiyengkeremizabokko kazing liwik pigi sawiya pumok kokawererik liwik wiya wiziya. 10 Pugu miza purik mabekpewekke kazing yongkambanu Yisuyegi ngizi panu ku-muliwiligimokko mizagewiyege angela keya kawere kungkeya kerewa nalangai paka kurung yeikwekke kozangpuwiligiyeng keya ngai puwiligiwili kiling yolu puwiliAnotogi kangkabokko kang wale iwaka mabiyengkeiwakaweki keleyi. 11Anotogo pilikmiza purik kokawalakapugu kazing miziweki sawiya pumok tenigi YemizibekKilisi Yisu wezamelagimek. 12 Yisuyegi pilik saweli keyapiyegi ngizi panu kumuli purikku watabi nayengkoraukazing tenigi Anotogi wirege kiliya kunagimok waberekmiziwekke waliyagi ono keya teni kozang sara koyimoweikunagi, purik pugu teniyegi kerewiyagi purikki teni iwakapanu kopong. 13 Tegi ne iniyegi nguk yei, ini negi ngan-gangmizi puragi weraga inigi ngizi kumuli piyeng kawiyenagani. Negi ngangang pura iniyegi wazonora lewagelawiriyibene.

14Anotogi sawiya puragi wiyeke Pebagi wirege ne inigiweraga ngizi panu waberek mizi. 15 Peba mabokyaga

Epese 3:16 9 Epese 4:1yongkambanu Yisuyegi ngizi kumuli mamok pakangilumbekkewili keya ngabelakkewilirau yeik puwiligirawei. 16 Logo nogo piyegi nguk meirik wazono yemanepanu sangkelagi langai ono puguragi kiriwei pugu KungWalek pigibokko inigi yungkemek kozang yaniweki17 logo inigi piyegi ngizi kumuli pumokko Kilisi yengewilek kang inuguyeng i pugumak mizibene. Keyapigi keli pura wilek kang inuguyengke yungke kozangngeriya keya ini puragi ngai kalagalo koyibene logo 18 inikeya yongkambanu Kilisigi puwili menalege Kilisigi kelipuragi nazuwaga nazuwagi purik keya yokolong ngalegekandik keya yongorik talik keya kulakkarik talik mizapurikki iwaka siweki. 19 Ei, Kilisi iniyegi keli keya iniKilisiyegi keli keya nazuwagawiliyegi keli purikka iniKilisigi keli pura mawiyarek iwaka panuweki, nakkoraupilik puragi pangka iwaka panugi ono kele kapura, keyawatabi Anotoyegi kola yolu piyeng iniyegi kola koyibenekeleyiweki nogo Anotoyegi nguk mei. 20 Anotoyegirikpi watabi mabiyeng mizagi langaibek, tonugu nguk meipiyendau keya ngoluk mawinda kolokngagonoyendaukeya tonugu nguk meiweki kumulagi langai onopiyengkirau logo piyeng pigi kozang tenigi yungkeyawe mizibokka miziyengko. 21 Tegi Anoto keya Kilisiguyongkambanu piyauyegi ngizi kumuliwiliyegi mizapiyengki Anotoyegi wok wizagomagi piyengke piyegiwilik ngago mei keya yeik pugura yongolok meiyageyakoyimiweki, mabek pakeli pewili keya wangki kalikepakelagi puwilirau. Wameik panu.

41 Tegi Anotogo kazing ini kiriweiweki ngago yeiya

pumokko ini pangka pangka koyiweki, ne Paulu Yemiz-ibekyegi yawe mizirikki weraga wigirabokko iniyegi pilik

Epese 4:2 10 Epese 4:10kelegele yei. 2 Ni makngezeyegi ni lewegebek sawiyinagani, ni nazuwagawiliyaga kulengkebek mizi, keya kaz-ing kuzigemek mizi, keya nazuwagawili kiling yelakkelekwizei, keya nazuwagawiligu miziyengki yeik kerewiyarayolu. Nakko nakyegi saweli purikka keli inuwagi nakkonakyegi purawalimizizo. 3Anotogi KungWalekpokko teniwamenakwili keleya legi nakko nak kiling ya wamenaragakoyimowei kangka wamenakweki purikki teni ngai koyi-weki kozang yawe mizizo. 4 Anotogi yongkambanuwilisawela logo purik ngai wamenakmek keremizi keya KungWalek wamenakpek wizinda. Ngizi kumulibok kalikeAnoto kiling paka ngalege pigi wik yolugi naragi wilekpekkeya yuke yolu Anotogo piyegi weiweki ngago meiyapura wizinda. 5 Yemizi wamenak wizinda keya Yisuyegingizi kumuli wamenara wizinda keya kaimeli wamenaraKilisi kiling sawela purikki walimizira wizinda. 6 Keyangizi panu kumuli puwiligi Anoto puwiligi Mangobek, pipuwiligi Yemizibek keya puwiligi yungke yawe mizibekkeya puwiligi yungke yolubek legi puwili ngai wame-namek koyinda. 7 Kapura teni mabuwili nalik nalik kaikunawili keya Anotogo wazono puguraga teni mabuwilinak nakyegi kangka yawe ngizi panu kumuliwiliyegisaweliwekiyeng yana. Piyeng pigi watabi kolokngagonosangkelagi langai ono piyengka yaniyeng. 8 Logo purikAnotogo Kapiya Walektikke yungke pobilik kai puragikiriwei,Pi paka ngalege kambela puwekke yombanu kolokn-

gagono wigira wazaya puwili iza orowei yabelalogo pugu yombanuwiliyegiwatabiyeng yeik yana.Ingi Sam 68:18

9 Mena paka ngalege kang kai purik talik kai ya-genda? Purik pelik, pi were ngabelakpekke pelegewirageyarikki kai yagenda. 10 Togo pi ngabelakpekke

Epese 4:11 11 Epese 4:16wirageya mabok paka ngalege yongo yabelabok pakangalege lemengki ngalege panu yeke solo walerikkengai kozang pigi pura yolulege logo ngezebokko ngilum-bek keya ngabelakpek kolaweki kambela. 11 Pi ngezemabokko yombanuwiliyegi watabi kumbekkiyeng yeikyana. Watabi piyeng pelik, pugu nawiliyegi Anotogingagora orowei miziweki kangkabek yana, nawiliyegingago Anotoyaga weiyara kawela wiyiweki kangkabekyana, nawiliyegi yerengyengki Kilisiyegi langai kozakkisi yongomo miziweki kangkabek yana, nawiliyegi yawekaimeli pura miziweki kangkabek yana keya nawili An-otogi ngagoragi waligeleyiweki kangkabek yana, naw-iliyegi yawe Anotogi ngagora yani pura miziweki kangk-abek yana. 12 Pugu yombanuwiliyegi watabi piyeng yeikyana, purik puwiligu mabilik ngizi kumuli nawili Kil-isi keya nakko nakyegi yawe mizagi pumokki kangkerekeleyiweki keya pilik purikku Kilisigi yongkambanupuwili kazing kumbekki lewengke mawiyengka yemanesi kunibene wiziya 13 weik teni mabuwili Yisu AnotogiMarekpekyegi ngizi kumulira keya iwakara kangka wa-menakweki keya kumbekki langai yemane si kang wiziyakazing tonugu mizi piyeng weik Yisugu miza pilikweki.14 Teni weik kumbekki langai yemane sa puwekke tenimawinda mandik songonowiligu ngiziyeng keya ikuyo-gorikyengki mabiyeng ngiziyeng mizi pilik mizagi ono,keya yombanu ngago ngaiguyeng ngaigu kele kapurangizi panu wezalik kozak kisi puwiliyegi teni kerewiyagiono. 15 Pilik purik segeya tamizeige kelira kiling koyi-mowei wameik kisi purik mabura teni Kilisi tenigi ngai-bok kelik kazing nalangai nalangai piyengki yungke teniyemane sagi. 16 Kebi wilektik korikwekke ngai pilik Yisungai tonugubek keya pugu tenimenalege yawemiziwekketeniyegi saweli keya pugu yawe teni menalege kebangke-

Epese 4:17 12 Epese 4:24lara yolu pura mizagiwili yanagi, legi teni nak nak yawepi pugura mizi puwekke purik teni mabuwili yemanesagi keya kemenak kozangki purik kazing nakko nakyegisaweli keya keli mizi pumokko.

17 Togo Yemizibekki yeiktage nogo iniyegi ngago perakozang panu yei, ini yombanu Yisuyegi lusuwei panupuwiligu kazing yolu pilikmekke mawinda yolu nagani,purik puwili kangka yeik ulak kumuli puwiligi piyeng18 keya puwiligi kangka kumuli kusabanurikke yolubokkikiriwei miziwili. Puwili Anotogo wik yolugiweki yanagipuraga lelek mela yowiya ono, purik puwili Anotoyegiiwaka panu ono keya puwiligi kangkayeng kingyeng kelik,19 legi puwili kazing kendekmizagi pumoktau ono. Puwilingezewiligu ngezewili kazing kaile yongkambu miza me-limokko wilek kangyeng tiya meli keya kazing kaile kailepiyeng kerezimek kiling mizi.

20 Iniyegirik Kilisigu pilik miza meli piyeng iniyegiwaligeleya ono kani. 21 Nogo kumulirik ini ulogo Kilisigingago wameik pura kerewiya keya tonugu ulogo ngagowameik Yisuyegi yolu pura iniyegi waligeleya. 22-23 Iniwilek kang wereyengko mizagewiyege kazing were korik-wekko keli piyengki ikuyogoriktagi kira orowei miza logowilek kang were inuguyeng neneng ngela meli piyengkikiriwei miziweki keleya legi ini wilek kang werebek weza-mela logo ya keya kangka inuguyengko kumuliyeng wikpanu lewagela siweki mizagirikki kai. 24 Ini wilek kangwikpek weiyagirikki kai. Wilek kang wikpok Anotogiwilek kambek kelik keremizabek keya wilek kang wikpokngezebokko ngizi wik yolugira walimizi. Ngizi wik yolugipura pangka pangkayeng keli wilibek keya kaile kaileyengkumbak wilibek. Piyaugi solorik ngago wameiktagayungke yolu.

Epese 4:25 13 Epese 4:3225 Tegi ngaigu kisi pumok wiya wazami keya inigi

ngezege puwiliyegi ngago wameik panuyeng keke kozakyei, purik teni mabuwili nak nak Yisu kiling sawelapurikka teni korik wamenawek kelik legi. 26 Tamizeigeini sisikmek lewagela mabura sisik inigi piyengko miza-gewiyege ini kaile miziweki keleya nagani keya wokpoksisik kameneng mizageya wizagomeige yokmek kiliyanagani. 27Keya Sadang yombanu kailebekki tek narik tiyamowiyi nagani. 28 Yombanu ngoweibok kazing pumokwiya wazamiya logo mele ngezebekkiyaugu yawe mizi-weki, wizigeya ngezebekki keya kokowa piyeng nazuwagawatabiyengki yeik puwili yani miziweki. 29 Ini nawilikiling ngagozakka puwekke purik ngago kaile nazuwa-gawiliyegi ngangang mizagi pilik piyeng kili nuguragalewagela nagani. Ngago lang nugu kaiya logo puwiliyegisawelagi pilik piyeng keke kozak kai keya puwiliyegisawela logo Kilisigi yungke yemane sagi pilik piyengkai. 30 Keya Anotogi Kung Walekpek ya kuneng mizibenekelemi nagani, purik Kung Walekpok Anotogo teni pigi-weki teniyegi luwe silok tiyabek. Keya Kung Walekpekteniyegi mabilik silok tiyara wiziya wok Yisu teni iwipugubokko kaileyengka wila wazaya puwili iza wariwekiyobokkogine. 31 Ini ngago kaile sanga kisi piyeng keyangalik kisi mizi piyeng mabiyeng wezamelizo. Keyangago si kaiyeng keya ngago yombanu kendek soweikunagi langai piyeng wezamelizo. Watabi nayengki manazuwagawiliyegi kumbak keli mizi pumok wezamelizo.32 Pilik segeya nakko nakyegi wazono mizizo keya ya in-uguyengka nakko nakyegi yalek mizizo keya nakko niyegikaile miza piyeng tumula logo keremareke mizimo, An-otogo kaile nuguyeng Kilisi kiling sawela purikka tumulalogo keremareke miza mabilik.

Epese 5:1 14 Epese 5:85

1 Ini Anotogi yango keyamarekngang pugu keli yemanepanu miziwili legi ini pi kelikweki yawe kozang panumizizo. 2 Keya inugu mizi piyeng mabiyeng kazing keli-ragi pumokko mizizo mabilik Kilisigu teniyegi kela logongezebek ngaungaugu teniyegi weraga ibeng sa pilik. PiAnotogo wilik mizibene korik puguwek Anotoyegi kolakwazono kelibene mana. 3 Ini Kilisigiwili legi ini kazingkaile yongkambu mizimek keya inigi tepekke pangkaono kerewiyi keya kozak kelagi langai ono piyeng mawatabi nazuwagabekkiyeng keya yongok pugumele wei-weki kerezi miza logo ibeng si nagani. Togo pilik piyenginigi tepekke mizagi langai onoyeng purik pilik piyengKilisigiwiligu pangka mizagi onoyeng. 4 Keya ngago ko-rowaliyeng ma ngago wazewaze ma ngago kowiyeng mangago kaile sanga kisiwekke kozak kisi piyeng kozak kisagilangai onoyengko kapura pilik segeya Anotoyegi kelewazono meiweki. 5 Ini pelik peragi iwaka, yombanu kaileyongkambu mizibok ma pangka ono kerewiyi keya kozakkisagi langai onoyeng kozak kaibok ma watabi ngeze-bokko keliyengki kerezi mizi ma watabi nakki piyengkiibeng sibok watabi wazono Anotogo keremiza piyenganoto pugubek mizi yagenda logo pilikpok Kilisi keyaAnotogo yereng ngai puraga lelekmelamowiyagi onobek.

6 Ini waberek ngai koyizo. Ini nazuwagawiligungago yeik ulakyengko ikuyogorik keleyi keya kazingkaile piyengki ulumowei kunibene keleya nagani, purikpiyengki weraga Anotogi sisikta yongkambanu piyeginagerewiyi puwiliyegi wiriyagi. 7 Tegi ini yombanu pilikmizi puwili kiling kewengke wei yongomo mizi nagani.8 Purik ini makngeze were kusabanurikke koyawili kanikapura ini Yemizibekyegi wiriyarikka weik ini Yemiz-ibekki wilangkarikke koyinda, pilik legi ini yombanu

Epese 5:9 15 Epese 5:19wilangkarikkewili kelik koyiweki, 9 purik wilangkarikkeyolu puwiliyaga watabi mabiyeng nalangai nalangai wa-zono keya pangka keya ngizi piyeng lewagela legi. 10 IniAnotogi Kapiya Walektikka kazing inugu talik nalikmiziyengko Anoto wilik kagowing kelemiyagi miza legikeriyagirikki kai keya mizagirikki kai. 11 Yombanukusabanurikkiwiligu yawe mizi piyengki saweliwei mizinagani. Pilik segeya puwiligu mizi piyeng mabiyengwelawekke punda wiyizo. 12 Puwiligu watabi liwik mizipiyengki ne kozak kaiyagirikki kendek panu. 13 Togowatabi mabiyeng welawekke lewagela puwekke watabipiyeng talik nalikyeng miza purik kimeike pakelagi.14 Piliktikki wiyeke ngaiwaktik watabi nayengke ngaiwakwiyi puwekke watabi piyeng pakelagi keya nawili An-otoyegi ngizi kumuli nangai. Tegi piliktikki wiyeke ngagolang narikku pelik kai,Ini iwek kola yolu puwili yangalek mei keya ibendaga

wik yangalek mei logo Kilisigi ngaiwaktik niyegingaiwak wiyibene.

15 Tegi kazing inugu yolumekki kani waberek panu.Yombanu kangkayendau onowiligu yolu pilik yolu nagani,pilik segeya yombanu kangkayeng kilingwiligu yolu pilikyolu mizizo. 16 Mabek pewekke perik korowaliyengkoteni yawereng keleyara yolu legi watabi mabiyengki wokmabiyeng yawe kozang panu miziweki, purik wokyengyagoneiga ini wazonoyendau mizagi ono nelegi. 17 Keyapurikki wiyeke ini yombanu lelewewili kelik yolu naganikapura yawe talikta Yemizibokko ni miziweki pi keli mizapurikki iwaka sizo.

18Kai waing piyeng nameli keya mizi nagani. Piyengkoini neneng ngela melagi pilik segeya Anotogi KungWalekpek inigi yungke wilak mereng miza logo wilekkang inuguyengke ngai wizeibene kelemi. 19 Keya ini

Epese 5:20 16 Epese 5:26nakko nakyegi ngagoya kelemi puwekke kemenak Yem-izibekyegi langairau pilik kozak keliweki Ingi Samyengmei keya ingimekke ingi piyengka mei keya ingi kum-bekki piyengka ini mei purik Yemizibekyegi wilek kanginuguyeng wilikwilik yemane mizageya wizinda. 20 KeyaKilisi Yisu tenigi Yemizibekki yeiktaga watabi mabiyengkiAnoto tenigi Mangobekyegi wazono wilibek meiweki.

21 Keya ini Kilisi Yisuyegi keli keya yeik pugura yon-golokmeiyagi keli legi ini ya inuguyeng ngezege sara koy-imowei ini nakko nakki kulengke kiliya yoluweki. 22Purikpelik, ini Kilisi Yisuyegi panga kulengke kiliya yolu pilikini yongok yombu weiya puwili ini inigi kerekpuwiliyegipanga kulengke kiliya koyizo. 23 Pobiliktikki wiyekeyombubek yongok pugumeleyegi ngaibek, purik KilisiYisu yongkambanu piyegi ngizi panu kumuliwili YisugiI Walekmak meiwiliyegi ngai pilik. Teni Yisuyegi ngizikumuliwili Kilisigi korikwek kelik keya Kilisi korikwekkikebi wilektik kelik. Keya kebi wilektikku korikwekkingai pilik Kilisi puguwiliyegi ngaibek keya Kilisi Yisupi ngezebokko yongkambanu puguwili yaliya wazaya.24 Togo yongkambanu Kilisi Yisuyegi ngizi panu kumulipuwiligu piyegi kulengke mizi keya panga pigi yungkekiliya yolu pilik ini yongokwilirau inigi kerekpuwiliyegimabilik miziweki.

25 Yombu yongok weiya puwili yongok inuguwiliyegikeli keya yalek miziweki Kilisi Yisugu mabilik yongkam-banu piyegi ngizi panu kumuli Yisugi I Walekmak meipuwiliyegi keli keya puwiliyegi yalek miza logo pugupuwiligi weraga pi yelagiwiliyegi ngezebek ngaungauguiza yana pilik. 26 Purago pugu puwili wik panu wazayakeya lewe Anotogirikke wazaya. Pugu puwili kaibokkokaigesa keya ngago pugura kiling puwili pilik keleya.

Epese 5:27 17 Epese 6:127 Pi pilik miza purik pi yongkambanu ngai wamenamekpiyegi ngizi panu kumuli ngezebek lewa puwekke ngeze-bekkiweki kangkere keleyageya logo puwili kaileyen-dau ono keya kungkak nayendau ono wik panu logokailemekkewiliweki. 28 Keya nariktau ini yombu yon-gok weiya puwili korik keya kang ini makngezegiyengkikeli mabilik yongok inuguwiliyegirau mabilik keliweki.Purik yombubek yali yongokpu korik wamenawek legiyombubek yongokmeleyegi keli purik pi ngezebekyegikeli yagenda. 29 Togo yombu nak korik keya kang ngeze-bekkiyengki kumbak mizagi ono, pi korik keya kangpuguyengki weraga ngeragi wazono ni keya waberekpanu ngai. Kazing mabilikmekke Kilisi Yisugu yongkam-banu piyegi ngizi panu kumuliwiliyegi ngeragi kaz-ing kumbekkiyeng yani keya puwiliyegi wok mabiyengwaberek panu ngai, 30purik teni pi kiling kemenak sawelalogo teni mabuwili korik puguwekki waleyeng kelik legi.31Anotogi Kapiya Walektikku pobilik kai,Piliktikki wiyeke yombubek pigi panu keya mangoyau

wezaya logo yongok pugumele kiling sawela logokorik wamenawek keremiziweki. Genesi 2:24

32 Yaka ngago lang yemane ngizi panu yombanuwiligikangkayeng ngezeyengko iwakagi langai ono pera Kil-isi Yisu kiling yongkambanu pigi piyegi ngizi kumuliYisugi I Walekmak meiwiliyegi langai kozak kaiya wiz-inda. 33 Kapura inuwa yombu yongok weiya puwili naknak yongok pugumeleyegi keliweki pi ngezebekyegi kelimabilik, keya yongokwili yombu inuguwiliyegi pangayungke kiliyiweki.

61 Ini koloyakamandikwili Yemizibek kiling sawela legi

ini wokmabiyeng inigi panu keyamangowiligu ngago kisi

Epese 6:2 18 Epese 6:8piyengki kerewiya logo kiriwei mizi, purik kazing pumokpangka panumokko. 2 Anotogi Kapiya Walektikku pelikkai,Inigi panu keya mangowiliyegi panga yungke mizizo,Anotogi lo pera ngago lang yemane panura keya lo peragikiriwei mizi purikki kangara ngai wazamiya wizinda,3 logo ini wazono yoluweki keya ngabelakpekke wok

yoluweki, kai. Utoronomi 5:16Pilik kai legi koloyakamandikwili inigi panu keya man-gowiligu ngago kisi piyengki kerewiyizo.

4 Ini koloyakamandikwiligi panu keya mangowili inikazing koloyakamandikwiliyegi ngalik momaneng keyayeiya logo iniyegi sisik kameneng keya nagerewiyi mizagipiyengka puwiliyegi keleyi nagani segeya pangkaragakeleyi keya iza orowei kazing Yemizi ngaibekki pumokkowaligeleyi keya kazing Kilisiyegi ngizi kumulagi pumokki-rau kozak yei.

5 Ini yombanu ngai nawiligu weiya logo yawe in-uguyeng wiyagi langai ono pilik puwili ngai inuguwiligungago kisi piyengki kerewiya logo yawe inigu mizi piyengyangeze miza koyimowei mizi keya Kilisiyegi mizi ya-genda miza koyimowei ya wamenara kiling yawe mizi.6Puwili pakela yolu puwekke yawemizi keya puwili pakelayolu ono puriktau mak yawe mizi. Tamizeige ini puwilipakela yolu puwekke keke yawe mizi purik ini ngaigupuwiligu iniyegi keliweki mizi yagenda. Pilik segeyaKilisiyegi yawe mizi yagenda miza koyimowei wilek kanginuguyeng mabiyeng Anotogi keli puraga wok mabiyengtiya mani. 7 Keya yombanu ngai nakko weiya logo yawepurawiyagi langai onobek legi pilik purikki wilikmizima-bilik yombanu yeikpekyegi yawemizi ono, Yemizibekyegiyawe mizi yagenda miza wizimowei. 8 Pilik legi kumuli,

Epese 6:9 19 Epese 6:14Yemizibokko yongkambanu mamok yawe wazono wilekkang puwiligiyengka ngizi panu mizi piyengki kangawazono weiyagira yanagi, yombanu ngai nakko weiyalogo yawe puwiligiyeng wiyagi langai ono puwili keyayombanu nakkorau weiya ono keli ngezewiligiyengkamizi puwilirau.

9Keya ngaiwili iniyegi yawemizi puwiliyegiraumabilikmizi keya puwiliyegi ngago kazi mizagiyengka yei nagani.Ini ngaiwili keya iniyegi yawe mizi puwiligi paka ngalegengai wamenak keya ngaibok yombanuwiliyegi yewizekmizi onobek, pi menalik ngagozak keleyibek. Pilik legiiniyegi yawe mizi puwiliyegi waberek ngai.

10Ngago pera negi ngago kangkalira, ini Yemizibekyegisawela koyimowei pigi kozang yemane panubokko iniyegikozang keleyibene kelemi. 11 Anotogi ini kaileyeng kil-ing ngai keli puwekke wariweki yana piyeng ini wari,logo Sadang kazing kaile pigi ini yukung keleyagiyengkiling lewa puwekke purik ini kozang koyiweki. 12 Purikteni yombanuwili kiling ngai kelagirikki kai ono kapurateni kozang nalangai nalangai yolu piyeng keya Sadangkeya pigi kerewa keya kawere kung paka kurung yeik-wekke yawemizi keya ngai yolu keya kaile ngabelakpekkepiyengki kusabanurikkengai puwili kiling ngai kelagirikkikai yagenda. 13 Tegi weik Anotogi watabi ngai keli-wekke wari piyeng mabiyeng wari. Togo kaileyengkimangobekki ngaimek ngai lewa puwekke purik wizangpuwiligiyeng inugu yogokta wezamelagi logo ngai kelikanda wila wiyi ngizige ini ngoluk mabilik luwe kozangkoyagi. 14 Togo ngai luwe koyi. Anotogi watabi kaileyengkiling ngai kelagiyeng pelik, ngago wameik panu purapikang wezabek wang nugurikke ngai kozang tiye keyakazing pangka panu pumok ngeleleng nuguraga mele-

Epese 6:15 20 Epese 6:22wangkawezarikwakiye. 15Keya ngagowazono teni Anotokiling ya wamenara koyagi puragi ngago pura ingegangwezayau inge nuguyauge wakiye keya wok mabiyengnawiliyegi kozak yeiweki kangkere miza yolu. 16 Wokmabiyeng ngizi panu kumuli pumok kolau wezalei oroweikaiyageya. Purik kiling purik kaileyengki mangobokkowizang wilek ngori kang keya niyegi yowi piyeng kusawiyagelik. 17 Kazing Yisugu ni kaileyengki kozandagayaliya wazaya pumok weiya logo yeke kebiraga kilu-lung ngayeng wezabek wagele. Keya Anotogi ngagoKung Walekpokko ni nana pura weiya logo lang yemanewezawek melege wara wizeimo. 18 Piyengki Anotoyegiwaberekmekke mizi keya iniyegi sawelibene nguk mei.Anotogi Kung Walekpokko orozarikke kunimowei kangmabiyengki ini waberek mizi. Piliktikki wiyeke ngai koy-izo keya karagare mizi nagani. Kang mabiyengki Yisugiyongkambanu mabuwiliyegi waberek mizi.

19 Keya neyegirau waberek mizizo logo Anotogo nengago kozak kaiyagi nara nanibene, keya wok ne kozakkaiwekibokko ne kozang sara wizimowei ngago wazonoKilisiyegi puragi liwik piyengki yongkambanu nawiliiwakaweki saweliweki ne iniyegi nguk yei. 20 Ne wi-girimakke sengyaugu wigira yolu kele kapura Kilisigingago wazonora yemane sibene ne kozak kaibek logone ngagora nogo kozak kaiyagelik kozang kozak kaiwekineyegi waberek mizizo.

21Titika tonuwayegi mereke wameik kumulimek kilingnak keya neyegi kang mabiyeng saweli mizibek pi Yem-izibekki yawerage ne wezani onobek logo pugu neyegilewagela piyeng iniyegi kozak yei penangai logo nogoyolurik talik miza purikki ini iwakaweki. 22 Pilik puragiwiyeke nogo pi iniyegi kang wezameli puloge, purik pugu

Epese 6:23 21 Epese 6:24tonuwa talik yolu miza purikki iniyegi kozak yeibene logoya inuguyeng wiyeik sibene.

23 Peba Anoto keya Yemizi Yisu Kilisigu ini teni kilingYisuyegi ngizi kumuli puwili mabuwiliyegi ya ngezegesara keya kelira kiling ngizi panu kumulira yani pani.24 Keya Anotogi wazono pura ini tenigi Yemizibek YisuKilisiyegi keli ibengki ono pura kiling puwiliyegi wizeipani.

Mabura.Ne Paulu kapiya perik lende mizabek.

22Anotogi Ngago Wik Yisu Kilisiyegi Langaira

The New Testament in the Biangai language of Papua New GuineaNupela Testamen long tokples Biangi long Niugini

copyright © 1985 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: BiangaiTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2012-11-22PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 19 Jul 2019 from source files dated 26 Jun2019c476c7e1-4f33-5554-be00-9447a1944f07