İÇERİK · 2019. 12. 27. · C. KUTAY ERBAYAT 21/12/19 29. TEEKKÜRLER METRO TÜNEL PROJELERİNDE İSG ÇALITAYI C. KUTAY ERBAYAT 21/12/19 30. Title: Slayt 1 …

mailto:[email protected]

İÇERİK1. Giriş

i. Temel tanımlar

2. İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatıi. 6331 İSG Kanunu ve Yönetmelikler

ii. İş Kazası İstatistikleri

3. Tünel İnşaatlarında İSGi. Stabilite ve Tahkimat

ii. Havalandırma

iii. Tünelcilik yöntemi ve İş Ekipmanları

4. Özet ve Sonuçlar

METRO TÜNEL PROJELERİNDE İSG ÇALIŞTAYI

C. KUTAY ERBAYAT221/12/19

1. Genel Bilgiler – Tünelcilik Yöntemleri

Aç-Kapa Tüneller

Kazı / Delme-

Patlatma

Tünel Açma Makinesi

(TBM)



1. Genel Bilgiler – Tüneller

US - OSHA: Yüzey altında veya yeraltında yapılmış

olan, uzun ekseni yatay ile maksimum 20 açı yapan

kazılardır.

• Mevzuatta doğrudan «tünel» tanımı yoktur.

• Tünel inşası «yapı işleri» kapsamındadır.

• Yapı İşleri Yönetmeliği’ne göre İSG riskleri içeren

çalışmalardan (Ek-2) sayılır.



2. İş Sağlığı ve Güvenliği – İSG Mevzuatı

Kural Koyucu

Çerçeve Çizici

Geniş Kapsamlı

Esnek ve Uyarlanabilir

Revizyon İhtiyacı Görece Az

Subjektiflik Nedeniyle

Anlaşmazlıklara Açık

Uygulamada ve Denetimde

Uzmanlık Gerektirir



Risk Değerlendirmesi

İSG Profesyonelleri

İşveren





İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı

İşyeri Hekimi

Diğer Sağlık Personeli




Tüneller Yapı İşleri Yönetmeliği’ne göre İSG riskleri içeren

çalışmalardan (Ek-2) sayılır.

Yapı alanında birden fazla işveren

veya alt işveren olması halinde:

Sağlık ve Güvenlik

Koordinatörü

görevlendirilir.

Proje Hazırlık Aşaması

•Koordinasyon

•Sağlık Güvenlik Planı

•Sağlık ve Güvenlik Dosyası

Proje Uygulama Aşaması

•Tedbirlerin Uygulanması

•Asıl İşveren – Alt İşveren – Kendi nam ve hesabına çalışanlar

•Tedbirlerin kontrolü

•Sahaya yetkisiz girişlere dair düzenlemeler



Yapı İşlerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliği

Ek-4 B Maddeler 62 - 74

Kazı işleri, kuyular, yeraltı işleri, tünel ve kanal işleri




2. İş Sağlığı ve Güvenliği – Tünel İnşaatlarında İş Kazaları

NACE Kodu: 42.12.01

Demir yolları ve metroların inşaatı (demiryolu tünel ve yer altı inşaatı)

2017 2821 Kazalı 9 Ölüm



Standardize Oranlar

Kazalı Ölüm

%201,4 %141,5

%124,2 %176,2

%125,6 %163,3

NACE Kodu: 41.XX.XX Bina inşaatı %69 - %105 %196 - %226

NACE Kodu: 05.XX.XX Kömür ve Linyit Çık. %906 - %1062 %287 - %731

(SGK İstatistik Yıllıkları, 2015-2017)



2. İş Sağlığı ve Güvenliği – Tünel İnşaatlarında İş Kazaları

Göçük; 15Araç, Ekipman; 16

Elektrik Çarpması; 9

Yüksekten Düşme; 8

Patlatma; 2

Malzeme düşmesi; 4

Yangın; 1

Diğer (Kalp Krizi, Çığ Düşmesi, Bilinmeyen); 3

2013 - 2019 Yıllarında Tünel İnşaatlarındaki İş Kazası Sonucu Ölümler

(Kaynak: İSİG Meclisi Verileri, 2019)



3. Tünel İnşaatlarında İSG – Neden Tehlikeli?

Hava kirleticilerinin varlığı

Yangın ve patlamaya elverişli ortam

Görülmesi zor olan tehlikeler (gaz, radyasyon, su, jeoteknik)

Ağır ekipmanlarla çalışma

Kullanılan metot ile ilişkili tehlikeler

Sınırlı aydınlatma koşulları

Tahliyenin zor olduğu ortam



3. Tünel İnşaatlarında İSG – Tasarımda İSG ve Öncelikler

Stabilite

Havalandırma

Yöntem ve Ekipman Seçimi



(Kaynak: İ.F. ÖGE’nin izniyle)

3. Tünel İnşaatlarında İSG – Tahkimat Tasarımı



Zemin Etüdü

StabiliteHesaplaması

Tahkimat Tasarımı (Seçimi)

Tahkimat Uygulaması ve İzleme

3. Tünel İnşaatlarında İSG – Stabilite



1. Kaya yükünün kendi kendini taşımasına yardımcı olmak

2. Tahkimat ile kaya kütlesi arasında boşluk bırakmamak

3. Lokal jeolojik koşullara uygun seçim yapmak

3. Tünel İnşaatlarında İSG – Tahkimat Prensipleri

«Tüneller ve galerilerde göçük tehlikesine karşı uygun tedbirler alınır.»

(Yapı İşlerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliği Ek-4 B Maddeler 72/c)

«Malzeme veya cisim düşmesine, su baskını tehlikesine ve insanların

düşmesine karşı uygun tedbirler alınır.»

(Yapı İşlerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliği Ek-4 B Maddeler 63/ç)



3. Tünel İnşaatlarında İSG – Örnek Olay - 1

Örnek olay yol tüneli inşaatında meydana gelmiştir.

Kazalı, tünelde kepçe kovası içerisinde iksanın arasına beton dökülmesi öncesinde demir

bağ hasır döşenmesi işinde çalışmaktadır.

Tünelin yan tarafından bir kaya parçası kopup iksa ayağının omuz kısmına çarpmış,

çarpma neticesinde iksayı harekete geçirmiştir.

Bu hareket neticesinde kova içinde montaj yapan kazalının kafası hasır ile kepçe

kovasının ağzı arasına sıkışmıştır.

Olay neticesinde kazalı vefat etmiştir.

Akan su nedeniyle yumuşamadan dolayı hasır örgü üzerine tavan kısmından kaya

parçaları yuvarlanmıştır.

Geçici emniyet iksası (püskürtme beton) yapılmadan ilerleme yapılmıştır.

Kaya Düşmesinin Neden Olduğu Sıkışma Kazası



3. Tünel İnşaatlarında İSG – Alınabilecek Dersler -1

Formasyona uygun iksa tasarımı (Emniyet tahkimatı , dolgu vs.)

İksa yapımının zamanlaması

Kavlak kontrolü ve temizliği

Yüksekte çalışmaya uygun ekipman seçimi

Eğitim, Denetim ve Gözetim



Havalandırma

Solunabilir Hava Temini

Yanıcı/Patlayıcı Zararlı Gaz ve Tozları Süpürme

İklimlendirme

3. Tünel İnşaatlarında İSG – Havalandırma











Ana Havalandırma

Tali Havalandırma



• Patlayıcı madde tüketimi

• Gaz emisyonları (Metan, karbonmonoksit vb.)

• Toz konsantrasyonu

• Tünel direnç faktörleri (kesit, uzunluk, dönüşler,

yüzey pürüzleri, engeller vb.)




• Uygun fan seçilmiş olmalı

• Havalandırmanın sürekliliği sağlanmalı

• Gaz izlemesi yapılmalı

• Uygun malzemeden yapılmış vantüp

kullanılmalı

• Vantüpün arına olan mesafesi ayarlanmalı

• Vantüpte büyük yırtıklar, delikler vs. olmamalı




«Tehlikeli veya zararlı olmayan özellikte solunabilir hava sağlamak için bütün

çalışma yerlerinde gerekli tedbirler alınır.»

(Yapı İşlerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliği Ek-4 B Maddeler 63/d)

«Yeraltı çalışmalarında havalandırma sisteminin arızalanması durumunda, yer

altı çalışmaları durdurulur ve bütün çalışanlar tahliye edilir, uygun havalandırma

sağlanıncaya kadar kimsenin içeri girmesine izin verilmez.»

(Yapı İşlerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliği Ek-4 B Maddeler 72/a)




Kayanın mekanik olarak kazılamadığı

koşullarda gevşetme yapmak için

kontrollü olarak Delme-Patlatma yapılır.

3. Tünel İnşaatlarında İSG – İş Ekipmanları ve Yöntem Seçimi

İyi bir patlatma tasarımı, fazladan sarsıntıyı ve kaya fırlamalarını azaltır.



Gaz Ölçümü

Patlatma HavalandırmaGaz

Ölçümü

Patlayıcı kullanılarak çalışılan kazı, tünel ve galeri gibi yer altı kazı işlerinde aşağıdaki hususlara uyulur:

a) Patlayıcı maddeler üretici tarafından belirtilen koşullarda saklanır ve depolanır.

b) Yapılan işin niteliğine uygun patlayıcı maddeler ve kapsüller kullanılır ve patlayıcı maddeleri yeterlik belgesine

sahip çalışanlardan başkasının almasına ve ateşlemesine izin verilmez.

c) Patlayıcı maddelerin ve kapsüllerin depolanması, taşınması ve kullanılması, sadece bu konuda yetkili ve uzman

kişiler tarafından yapılır. Bu işler, çalışanlar için risk oluşturmayacak şekilde organize edilir ve yürütülür.

ç) Patlayıcı maddeler özel sandıklar içinde taşınır ve bu sandıkların içine başka bir madde konulamaz. Kapsüllerle

diğer patlayıcı maddeler, aynı kap içinde bir arada bulundurulamaz ve taşınamaz.

d) Patlatma yapılacak alanın etrafında uygun güvenlik tedbirleri alınmadan patlatma yapılmaz.

(Yapı İşlerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliği Ek-4 B Maddeler 74)

3. Tünel İnşaatlarında İSG – Delme Patlatma










Sondaj Makineleri

Deliciler

Yükleyiciler

Taşıma Ekipmanları

(Kamyonlar, lokomotif-vagonlar, konveyörler vs.)

Püskürtme beton (shotcrete) makineleri

Diğer betonlama araçları

Kalıp ekipmanları

Kaldırma araçları

Tünel Açma Makinesi (TBM)

3. Tünel İnşaatlarında İSG – İş Ekipmanları



Olay günü sabah saatlerinden itibaren şirkete ait olduğu belirtilen püskürtme

beton makinesi ile tünelde kazalı tarafından betonlama işleri yapılmıştır.

Olay yerinde kazalı ile işyeri personel sorumlusu konuştuğu sırada, “betonu

dondurma özelliğine sahip” kimyasal karışımın bulunduğu tankerin bağlantı

hortumu bağlantı noktasından ayrılmıştır.

Kimyasal madde, kazalının yüzüne ve omzuna sıçramış ve gözlerinden

yaralanmasına neden olmuştur.

Katkı hortumu bağlantısı kelepçe ile iptidai biçimde sonradan yapılmıştır.

3. Tünel İnşaatlarında İSG – Örnek Olay-2

Püskürtme Beton Kazası



3. Tünel İnşaatlarında İSG – Örnek Olay-2

Mümkünse alkali olmayan özellikte priz hızlandırıcı seçilmesi

İş ekipmanı parçaları üzerinde değişiklik yapılırken risklerin yeniden değerlendirilmesi

Kimyasal maddelerin depolandığı kaplar ve taşındığı hortumların sağlam yapıda olması ve kontrol edilmesi

Çalışılan kimyasallara dair eğitim verilmesi ve kimyasala uygun KKD kullanılması



1. İş Ekipmanlarının kullanımından kaynaklanan iş kazaları ile kavlak düşmeleri ve göçükler tünel inşaatlarında ölümlere en sık yol açan olaylardır.

2. İş Sağlığı ve Güvenliği faaliyetleri tasarımdan başlar ve faaliyet boyunca devam eder.

3. Tahkimat ve Havalandırma tasarımlarına önem verilmesi gerekir.

4. Tünel İnşaatları 6331 Sayılı Kanun kapsamında «Yapı İşleri» kategorisinde değerlendirilir ve riskli işlerden sayılır.

4. Özet ve Sonuçlar



TEŞEKKÜRLER





Documents

İÇERİK · 2019. 12. 27. · C. KUTAY ERBAYAT 21/12/19 29. TEEKKÜRLER METRO TÜNEL PROJELERİNDE İSG ÇALITAYI C. KUTAY ERBAYAT 21/12/19 30. Title: Slayt 1 …