1n

Esperanta Finnlando w Esperantobladet w huhtikuu w aprilo w 2/2006

La julavinjo estas Varpu Karo, helpanto AnnaRitamäki. – Artikoleto pri julfesto de EST sur p. 20.

G.J. Ramstedt, p. 7 w Unuaj mencioj pri Esperanto en Finnlando, p. 9Valamo-kursoj, p. 14 w Koulutuspäivä tiedottamisesta, s. 18

Ainutlaatuinen näköala kieliin, s. 24

Najbaraj kontaktoj – Reprezentantoj de Esperanto-Asocio de Finnlando, Sveda Espe-ranto-Federacio kaj Estona Esperanto-Asocio interþanøis spertojn 11-12 marto enKimito, de SEF Bengt Olof Åradsson (prez.), Martin Strid, Beatrix Svenonius Strid(kasisto), Wim Posthuma, Roland Lindblom, de EEA Madis Linnamägi, Tõnu Hirsik(prez.), Lydia Lindla.

2

Esperanta Finnlando w Esperantobladet ISSN: 0787-8206Kielipoliittinen aikakauslehti. Suomen Esperantoliitto ry:n äänenkannattaja.

Språkpolitisk tidskrift. Organ för Finlands Esperantoförbund.Lingvopolitika perioda¼o. Organo de Esperanto-Asocio de Finnlando.

Perustettu/Grundad/Fondita 1918. Esperantolehti ekde/från 1989 lähtien.Esperanta Finnlando 1918-23, 1948-53, 1959-1987.

Ilmestyy kuusi kertaa vuodessa. Utkommer sex gånger i året. Aperas sesfoje jare.

Toimitusryhmä/Redaktionsgrupp/Redakta grupo: : eaflehti@esperanto.fiPäätoimittaja/Chefredaktör/Æefredaktoro: Mikko Mäkitalo Vanha Hämeentie 41 as. 9, 20540 Turku. ( (02) 2373 848 : ef_redakto@surfeu.fiTaitto/Layout/Enpaøigo: Ilkka Santtila Mannerheimintie 40 D 86, 00100 Helsinki. ( (09) 587 6738 : ilkka.santtila@welho.comVastaava toimittaja/Ansvarig redaktör/Respondeca redaktoro: Anna Ritamäki

Tilaushinta/Prenumerationspris/Abonprezo: 18e/vuosi/år/jaro;Jäsenille/ För medlemmar/ Por membroj: 12e.

Tilaukset, osoitteenmuutokset/Abonoj, adresþanøoj:Suomen Esperantoliitto, Siltasaarenkatu 15 C 65, 00530 Helsinki. ( (09) 715 538 : eaf@esperanto.fiPrenumerationer, adressförändringar: EAF, Broholmsgatan 15 C 65, 00530 Helsingfors.Pankkitili/Bankkonto: Sampo 800017-230825.

Julkaisija/utgivare/eldonanto: Suomen Esperantoliitto ry – Esperanto-Asocio de Finnlando.Painosmäärä/Eldonkvanto: 400

Esperanto-Asocio de Finnlando w Suomen Esperantoliitto ryFondita/Perustettu/Grundad: 1907

Prezidanto/Puheenjohtaja/Ordförande: Anna RitamäkiBrokärrvägen 89, 25700 Kimito. ( (02) 423 146 7 (02) 423 246 : eafprezidanto@esperanto.fi

Vicprezidanto/Varapuheenjohtaja/Vice ordförande: Päivi SaarinenRuorimiehenkatu 5 C 23, 02320 Espoo. ( (09) 813 3217 : paivi.saarinen@iki.fi

Sekretario/Sihteeri/Sekreterare: Tiina OittinenPuutarhakatu 26 A 11, 20100 Turku. ( (02) 230 5319 : eafsekretario@esperanto.fi

Aliaj estraranoj / Hallituksen muut jäsenet / Övriga styrelsemedlemmar:Tuomo Grundström, Anundilankatu 3, 26100 Rauma. ( (050) 5180 590, (02) 822 7779 : @lailanet.fiTaneli Huuskonen, Lapinlahdenkatu 23 A 7, 00180 Helsinki. ( (09) 694 0964 : taneli.huuskonen@netsonic.fiMarkku Saastamoinen, Siukolantie 9 H 12, 33470 Ylöjärvi. ( (050) 327 8528 : markku.saastamoinen@jippii.fiBörje Eriksson, Keiturintie 274, 16510 Luhtikylä. ( (03) 785 1191 : esperarto@phnet.fi

Vicestraranoj/Varajäsenet/Suppleanter:Timo Pirinen, Rinnetie 11-13 D 32, 06650 Hamari. ( (040) 592 1756 : timo.pirinen@gmail.comRaita Pyhälä, Jykyrintie 3, 69440 Lestijärvi. ( (06) 863 7351 : saliko@kase.fiMarjaliisa Parpala, Utinkatu 45 B 7, 45200 Kouvola. ( (05) 321 2866

Kasisto/Rahastonhoitaja/Kassör: Tiina KosunenViittakorpi 2 D 22, 02280 Espoo. ( (09) 813 3024 : eafkasisto@esperanto.fiPankkitili/Bankkonto (EAF): Sampo 800017-230825.

Peranto de UEA / Maksut UEA:lle / Betalningar till UEA:Sampo 800020-5995369 (UEA/EAF Päivi Saarinen)Adreso æe la EAF-oficejo. / Käytä Suomen Esperantoliiton toimiston osoitetta.

Oficejo/Toimisto/Kontor: Siltasaarenkatu 15 C 65, 00530 Helsinki, avoinna tiistaisin klo 17-19.( (09) 715 538 (puh.vastaaja/respondilo). Malfermita: marde 17-19-a horo.

Internet: http://www.esperanto.fi

tuomo.grundstrom

3

De la prezidanto

Nu, vi jam scias. Es-peranto-Asocio deFinnlando planasfesti en 2007! Nun laplanoj komencaskonkretiøi. Ni antaý-vidas multajn etajn

renkontiøojn, feston æiuloke kie troviøas akti-va esperantogrupo, eldonon de libroj aldoneal tri æefaj festaj eventoj: solena jubilea festoje la datreveno de la fondiøo la 28an de aprilo2007 en Helsinko, internacia arta festivalosomere kaj altranga lingvopolitika seminarioaýtune. Nia ambicio estas inviti la plej bon-ajn prelegantojn, artistojn kaj fakulojn, kun-labori ankaý kun spertuloj tutlande konataj.Kiun vi þatus ke ni invitu?

La datoj kaj lokoj por la internacia festi-valo kaj la seminario estas ankoraý malfer-maj. Nia celo estas videbligi nian lingvon tut-lande. Kion vi pensas pri Joensuu aý Kuo-pio por la festivalo, pri Rovaniemi aý Oulupor la seminario? Ni bezonos helpon dehomoj, kiuj jam konas la eblecojn en diversajpartoj de nia lando. Æu vi scias pri bona ejoen bone atingebla loko? Æu vi havas kontakt-ojn al lokaj decidantoj?

Ni krome bezonas financajn rimedojn porsukcesi. La ordinaraj asociaj rimedoj neniel

sufiæos æar por la realigo de tiom ambicia pro-gramo ni bezonas ankaý profesian laborfort-on por kunordigi la grandan volontulan labor-on. Ni planas okazigi monkolekton, kies celoestos ankaý fortigi la financan bazon de laasocio. Ni nun preparas la formala¼ojn. Niankaý petas viajn konsilojn pri fonda¼oj, priþtataj subvencioj kaj kunlaboraj vojoj, kiujpovos plifaciligi la realigon de niaj jubileajaranøoj.

Bona signo estas ke la membroevoluo deEAF turniøis al kresko, 379 membroj en2005, 17 pli ol en 2004. Junulara FEJO kunEsperHe kaj blindula Steleto komune kontri-buis per 35-membra salto. Aparte grava estasla aktiviøo de EsperHe (Esperanto en Univer-sitato de Helsinko) kun kiu EAF kunlaboraspri la trejnseminario en majo. Øi preparos vinpor abunda informa laboro. Ankaý la klubojJyväskylä, Oulu kaj Turku montris etan kres-kon kaj ni antaývidas daýrigon. Vi ja æiuj pri-zorgos okazigon de kursoj aýtune, æu ne? Kajæu vi jam aktive reklamis la æi-jaran kursonen Valamo? Øi rekomendindas! Inspira estasankaý vizito al Hämeenlinna aý internaciavojaøo.

Aktivan printempon kaj someron dezirasAnna Ritamäki

La plej bonaj – kiuj, kie?

Lastminuta informo ...Stipendejä tarjolla! Esperanton kesäkurssi 3.-7.7.2006 (ks. s. 14). Vapaamuotoisethakemukset pe 26.5. mennessä kurssivastaavalle (Oittinen).Stipendieerbjudande! Esperantosommarkurs 3-7.7.2006 (s. s. 14). Fritt formuleradeansökningar senast fre 26.5. till kursansvariga (Oittinen).

4

De la redaktoro

Epidemiaj zorgoj

laý supozoj sufiæis, ke unu þipo venanta el trans-mara haveno kunportis aron de specio de rato,kiu øis tiam ne ekzistis en Eýropo, kaj kun tiola malsanon.

Nova trajto koncerne la epidemiojn ja estas,ke per moderna medicino la homaro ekde lastajjardekoj havas realan kapablon kontroli epide-miojn. Unu epidemiozan malsanon, variolon, lamoderna medicino jam tute malaperigis el lamondo, kaj pri kelkaj aliaj, almenaý pri polio-mjelito, obstakloj por neniigo þajnas esti plimulte sociaj, ekonomiaj aý edukaj ol manko primedicinaj rimedoj. Æu la homaro jam spertis lalastajn verajn pandemiojn aý æu novaj nur aten-das nin, pri tio ni havas nur supozojn kaj diven-ojn. Estus certe tro kuraøe supozi, ke homarokomencos vivi tute sen malsanoj, sed io pri lakapabloj kontraýi epidemiojn certe þanøiøis.

Alia þanøo de la mondo estas, ke nuntempehomoj øenerale vojaøas inter kontinentoj. Tiosignifas, ke virusoj kaj bakterioj rapide disvast-iøas inter kontinentoj. Tio povas þajni timige,sed alia flanko de la afero estas, ke se la lokajloøantaroj æie en la mondo daýre kontaktas kunæiaj virusoj kaj bakterioj, la epidemioj neniampovas ekfloreski en ekstrema formo. Se naskiøasekstreme danøera nova virustipo, øi antaý nelon-ga tempo trafos homaron tra la mondo, kaj lahomaro, per unu aý alia maniero, venkas la viru-son aý adaptiøas al øi. Kio okazis por la indianojdum la 16-a jarcento, ne povus okazi en la nunamondo, øi estis sekvo de preskaý plena izolitecodum jarcentoj, eæ jarmiloj.

Mikko Mäkitalo

Ni dum lastaj monatojobservis, kiel birda

influenzo disvastiøis en novajn landojn. El Finn-landa vidpunkto aspektas, ke kvazaý sieøa cirklofermiøas æirkaý ni: aýtune la plej proksimajkazoj de la birda influenzo ekzistis en foraj aziajpartoj de Rusio kaj en Ukrajnio kaj Turkio, pliposte øi aperis æe suda rando de la Balta maro,kaj lastatempe jam en Svedio.

Certe la malsano ankoraý atingos ankaý Finn-landon. Multaj atendas, ke la laýsezone migrant-aj birdoj, el kiuj plejparto atingos nian landondum aprilo, portos øin æi tien. Tiel ja povos oka-zi, kvankam en la mondo la malsano verþajnedisvastiøis pli multe per internacia komerco deviandoproduktaj birdoj ol per migrado de sova-øaj birdoj.

Pandemioj ne estas nova afero en la mondo.Diversaj malsanoj tra epokoj kaýzis drastajn in-fluojn en la direktojn de la evoluo de grandskalajokazoj. Febra epidemio detruis grandan armeonde la franca estro Napoléon survoje konkeri Ru-sion. La pionira fizikisto kaj matematikisto IsaacNewton laýdire inventis multajn nova¼ojn, kiamlia universitato pro epidemio estis fermita kaj liloøis izolita en kampara bieno, kaj en tiea trank-vilo filozofumis pri aferoj. Kelkaj epidemioj de-truis tutajn indianajn kulturojn en la 16-a jar-cento kaj faris por eýropanoj pli facile konkerila tutan kontinenton de Ameriko.

Iam povas eta okazo kaýzi enormajn sekvojn.La verþajne plej konata pesta epidemio en lamezo de la 14-a jarcento mortigis kvaronon dela tiama loøantaro de Eýropo. Pri la deveno dela malsano oni apenaý havas ekzaktan scion, sed

5

Vintraj Tagoj

Proksimume 50 esperantistoj kolektiøis en Tur-ku la 25-an de marto por partopreni la æijarajnVintrajn Tagojn de EAF. La temo de la tagojestis ”Esperantohistorio en la plej malnova urbode Finnlando” kaj la ejo estis civitana institutoAurala, kie oni jam dum pluraj jaroj povas lerniEsperanton.

Post renkontiøo kun malnovaj kaj novaj kona-tuloj en la vestiblo okazis malfermo kaj du prele-goj. Unue Martti Vihanto prezentis al ni filateli-on (kolektadon de poþtmarkoj) kaj precipe ek-zemplojn de esperantaj objektoj el sia kolekto.Estis interese aýdi pri la reguloj de filatelio kajvidi esperantajn rara¼ojn, pri kiuj mi øis nunnenion sciis. Krome mi persone aprezas la kon-silojn, kiujn mi ricevis kiel multjare ”silentinta”filatelisto. Eble mi tamen iam aktiviøos. Kiuscias?

Due d-ro Väinö Havu prezentis en sia prelegola historion de malsanulejaj cirkonstancoj enTurku, aparte el sia vidpunkto kiel dermatologo.Oni ja devas miri, kiel multe la sanservoj evoluisdum jarcentoj kaj kiel primitiva la situacio estisankoraý antaý unu jarcento.

Post paýzo Carola Antskog parolis pri laplanata historio-verko de EAF kaj pri Nino Ru-neberg, pri kies vivo oni lastatempe trovis pliajnfaktojn. La historio-projekto progresas, kvan-kam malrapide.

Sekvis kafopaýzo kaj post tio kunvenoj dediversaj fakaj societoj. Tiuj, kiuj ne devis parto-preni ilin, povis intertempe babili inter si kajrigardi la ekspozicion starigitan en la vestiblo.

La vespera programo komenciøis per la ak-cepto de Societo Nino Runeberg, kiu lastjarehavis pli da membroj ol iam antaýe. La turkuajaranøintoj planis distran vesperan programonkun kantado, muziko, prezento de la loka dialek-to ktp. Plej amuza etis certe la rokbanda pre-zento.

Post la komuna programo deko da interesitajesperantistoj veturis ankoraý al la observejo dela loka universitato, kie ili povis observi plane-dojn kaj aliajn æielajn fenomenojn gviditaj deMikko Mäkitalo. Feliæe la vetero estis sennuba.

La dimanæo komenciøis, kiel kutime, per ma-tenpreøo organizita de KELF. Sekvis la jarkun-veno de EAF laý kutima tagordo kaj post tio

Viglaj Vintraj Tagoj en Turku

Muzikantojen la vesperaprogramo de laVintraj Tagoj.

6

Vintraj TagojVerkahovi, kaj post tio jam estis tempo pordisiøi kaj veturi hejmen.

Vintraj Tagoj plurfoje enhavis pli malpli nuroficialajn kaj laýstatutajn programerojn, sed lapasintaj en Turku estis sufiæe bona kunmeta¼ode oficialaj æiufojaj kaj lokaj malpli seriozajeroj. La partoprenantaro estis pli granda ol lasta-tempe – eble pro tio, ke la lastaj Aýtunaj Tagojokazis en Lesjöfors, en Svedio (estas tamen bon-ege pro la nordia kunlaboro kunveni iam ekz.øuste en Svedio). Kuraøige estis ankaý aýdi, kela membronombro de EAF post longa tempounuan fojon iom kreskis. Ni esperu, ke la kreskodaýros!

Nun nin atendas la sekvaj Aýtunaj Tagoj enHaukipudas, sed antaý ili okazos jam pluraj aliajaranøoj por partopreni. Kaj ni jam preparu ninpor la centjariøo de EAF venont-printempe.

Dankon al turkuaj esperantistoj pro bone aran-øitaj Vintraj Tagoj!

Jukka Laaksonen

Tiina Oittinen dankis Martti Vihanto pro la prelego.

Martti Vihanto prelegis en Vintraj Tagoj,fone bildo pri Esperanto-tema poþtmarko.rapida kafumado. Poste ni en-busiøis kaj komenciøis rond-veturo en la urbo. La æiæer-ono Jorma Ahomäki kondu-kis nin por rigardi plurajnlokojn, kie okazis gravaj afe-roj rilate Esperanton. Ni vidislokojn, kie loøis aý laborisfamaj esperantistoj, kie lalokaj esperantistoj kunvena-dis, kie Esperanto estis ins-truita, kie mondfamaj esper-antistoj iam prelegis aý farisparoladojn, kie oni publikigisesperantajn librojn ktp. Jormasciis vere rakonti interese kajspici sian paroladon per amu-zaj detaloj. Dankon aparte alli!

Sekvis ankoraý komuna,bona lunæo en la restoracio

w

7

Historio

“La tagoj de homo estas kiel herbo.....pasassuper øi vento.....kaj øia loko øin jam ne re-konas.” La Psalmo de David (103:15-16) gvidismiajn pensojn, kiam mi strebis trovi la iamanloølokon de prof. d-ro G. J. Ramstedt (1873-1950). La urboparto Raunistula en Turku estasalloga kaj rava promenejo. Tie ankoraý starasla modesta hejmdomo de konata lingvisto, dip-lomato, universitata profesoro kaj esperantisto.Lokaj homoj helpis min, sed ili nenion plu sciispri mondfama viro forpasinta jam antaý pli ol50 jaroj. Feliæe esploristo, profesoro HarryHalén skribis pri li tre detalan biografion 371-

G. J. Ramstedt – poliglota lingvisto

Ramstedt fotita dum profesoreco enuniversitato de Helsinki.

paøan, sed bedaýrinde nur en la angla lingvo.Iuj parencoj kontraýstaris la finnlingvan eldon-on. La verko aperis sub la nomo “Biliktu Bak-shi” en la speciala libroserio de Finna-UgraSocieto en Helsinki 1998.

Tre fascina estas lia agado en Tokio 1919-1929. Li estis la unua ambasadoro de sendepen-da Finnlando en malproksima Japanio, kies ling-von nia reprezentanto rapide lernis. En la jaro1926 decembre li faris prelegon pri metodoj definna agrikulturo. Æeestis juna japana verkistoKen¼i Miyazawa (1893-1933), kiu interesiøis prifremdulo parolanta la japanan lingvon. Li voj-aøis entute 18 horojn el sia hejmurbo Hanamakial Tokio, æar li emis konatiøi kun finnaj kultivajmetodoj kaj Esperanto. Ekestis reciproka ami-keco. En septembro 1991 vizitis en HelsinkiTahei Satoo el Hanamaki. Li esploris la rilatojninter tiuj æi du viroj. Nune la libroj de la menciitajapana verkisto estas furoraj en malproksimaNipono. Du el ili aperis ankaý en Esperanto:“Goosh la æelisto” kaj “Nokto de galaksia fer-vojo”.

“Korea gramatiko” de Ramstedt aperis 1939.Tiu publika¼o estis la unua scienca priskribo dela korea lingvo. Ni povas fieri pro tiel brila atin-ga¼o de konata finna lingvisto. Pli poste junastudento Songmoo Kho (1947-1993) en la jaro1967 ekstudis en la Universitato de Helsinki.Li konis nur la nomon G. J. Ramstedt kaj emissekvi lin sur scienca tereno. Tre kolore junakoreano rakontas pri siaj fazoj en Helsinki finn-lingve en la verko “Rakkaudesta yliopistoon”(Yliopistopaino 1990). Laý la propono de Song-moo Kho la registaro de Koreio decidis trans-doni al G. J. Ramstedt en la jaro 1982 honor-medalon, kiun akceptis la nepino Birgitta Tik-kanen.

Oni povas aliflanke kuraøe aserti, ke G. J.Ramstedt daýre vivas inter esperantistoj. Kiel

8

Historioni tion povas kompreni? En niaj klubaj kunvenojkomunaj kantoj estas þatataj programeroj. Facilehomoj forgesas la nomojn de verkistoj kaj tradu-kantoj, sed jam kelkaj aludoj plivigligas nianmemorkapablon. “Unu rozo kreskadis en verdaval’.” Æiu finno konas æi tiun belan popolkanton,kiun majstre tradukis nia prestiøa korifeo, mo-desta laý karaktero. Alia ekzemplo. “En mal-proksima Nordo lagego kaþas sin...”. Kiel tradu-kanto Ramstedt talente pentras per sia vortarapeniko – ni citas: “Someran tempon vidas øi enfojnmonato, en juli’...”. Supozeble estas facilesamopinii pri la menciitaj detaloj.

En sia freþa retpoþta mesaøo Markku Sarasta-mo rekomendis la verkojn “Lähettiläänä Nip-ponissa” kaj “Seitsemän retkeä itään”. Ili estasvere legindaj. Se vi tristas, certe viaj okuloj bril-os post la legado. Ramstedt kapablas rakontivigle kaj kolore. Bedaýrinde la libroj ne aperisen la Internacia Lingvo. Kiam nia nova ambasa-doro ekiris al Tokio en la jaro 1919, li devisatendi konvenan þipon en Londono. Tial li tra-noktis en marista hejmo æe finnlingva preøejo.Poste li ricevis riproæojn el Eksterlanda Ministe-rio, ke Ekscelencaj Moþtoj devas utiligi pli luk-sajn lokojn. Eble nuntempe li estus ricevinta laý-dojn, æar nia þtato agas hodiaý ege þpareme. Senargumentoj ni esperantistoj rajtas fieri, ke nia-landa movado havis jam antaý pli ol cent jarojtiajn, tre kuraøajn kaj talentajn avanajn agemul-ojn. La memoro de G. J. Ramstedt vivas kajmontras al ni sekvindan vojon. Ni øoje flirtigu

Proksimiøas la tempo, ke EAF iøos centjaraorganizo. Unu ideo por jubilei la okazon estasfari nomumon de la plej grava finna esperant-isto. Por tio ni dum tiu æi jaro en Esperanta Finn-lando prezentas aron da kandidatoj, por kiuj lalegantoj en fino da la jaro voædonos.

En la gazeto numero 1 estas prezentita NinoRuneberg kaj en tiu æi numero G. J. Ramstedt.

En la postaj numeroj iøos prezentataj almenaýVilho Setälä, Joel Vilkki, Tyyne Leivo-Larsson,Irja Klemola kaj Albin Sandström. La historialaborgrupo disvolvis æi tiun liston de kandidatoj,sed se vi pensas, ke nepre iu alia indos esti alig-ita al kandidataro, kontaktu la æefredaktoron.

(mm)

Kiu estas la plej grava finna esperantisto?

nian verdan standardon je honoro de niaj pioni-raj samlingvanoj sur la sojlo de la centjariøo deEsperanto-Asocio de Finnlando.

Jorma Ahomäki

Gustaf John Ramstedt en jaro 1898, dumunu el siaj lingvistaj esplorvojaøoj, kun siafilino en vilaøo de mari-gento en mezaRusio.

9

Historio

Unuaj menciojpri Esperanto en Finnlando

Diversaj fontoj indikas, ke Esperanto venis alFinnlando en jaro 1888, sed estas neeble trovi,kiu estis la unua esperantisto en Finnlando. Lanovaj fontoj por esplorado igis seræadon deinformoj el malnovaj gazetoj multe pli facila olantaýe. La historia gazetar-arkivo estas servo,kiu estas malfermita por æiuj (Historiallinensanomalehtikirjasto; http://digi.lib.helsinki.fi/).En tiu arkivo estas haveblaj en elektronikaformo æiuj finnlandaj gazetoj øis la jaro 1890.Eblas ankaý seræi per vortoj el la enhavo de tiujgazetoj.

Seræo de vorto ”Esperanto” donas kvin rezul-tojn. La plej frua el ili estas el la jaro 1888. Engazeto Hufvudstadsbladet (svede Æefurbagazeto) 18.5.1888 aperis priskribo de la enhavode svedlingva kultura revuo Finsk Tidskrift (Fin-na Revuo) majo 1888. Tamen la digitala biblio-teko (ankoraý) ne estas kompleta. Erik von Hert-zen menciis en Esperantolehti 4/1994, ke en ÅboTidning (svede Turku-a gazeto) aperis artikolopri Esperanto eæ pli frue, la 3-an de decembro1887. En duonpaøa artikolo G. C. (laý Erik vonHertzen li estis Gustaf Cygnaeus) skribis sur-baze de la germana eldono de la Unua libro kajeventuale li estas la unua esperantisto, aý alme-naý inter la unuaj, kiuj konatiøis kun Esperantoen Finnlando.

Finsk Tidskrift ne estas inkluzivita en la retaarkivo, sed øiaj numeroj troveblas en universi-tataj bibliotekoj. En Finsk Tidskrift 5/1888 ape-ris recenzo de la germanlingva Unua libro deZamenhof. Ankaý volapük estas menciita kaj lanova lingvo estas prezentita kiel øia konkuranto.La opinio de la recenzinto ne estis tute pozitivakaj li proponis kelkajn þanøojn al la lingvo, i.a.ke necesus forigi fina¼ojn kaj anstataýi ilin perprepozicioj, kaj ke necesus eviti similajn vortojnkun aliaj lingvoj, ekzemple la sveda vorto vi es-

tas en Esperanto ni kaj la sveda vorto ni estasen Esperanto vi. La recenzanto vere konatiøiskun la enhavo de la Unua libro kaj ankaý li apar-tenas al la unuaj, kiuj konatiøis kun Esperantoen Finnlando. Povas esti, ke la libro estis ankaývendata en finnlandaj librovendejoj jam tiam.La recenzo estis subskribita per F.G., kiu verþaj-ne signifis la eldonanton de la revuo, FredrikGustafsson.

Jen la artikolo de Finsk tidskrift.D:r Esperanto: Internationale Sprache; 48 s. 8:omed tabeller. Warschau 1887. Gebethnet etWolff; 40 pf.

D:r Esperanto eller L Samenhof, som förf.tyckes heta, vill konkurrera med volapyk utanatt närmare redogöra för sin afvikelse därifrån.Hans språkprof på vers och prosa äro emellertidnästan mer tilltalande än volapykisternas. Deomkring 900 ordens genomgående och i ögonenfallande likhet med latinet och de romanskaspråken underlättar nämligen deras begripande;de icke många ändelsernas antal kunde förmins-kas, t. ex. genom borttagande af onödiga suffixför substantivstam samt för nominativ och accu-sativ. För betecknande af målet för en rörelseborde skild preposition användas; vissa gram-matiska företeelser, såsom gradus och verbetsformer, borde åtskiljas med tydligare ord, min-dre med ändelser, hvarjämte förvillande likhetermed andra språk borde undvikas – vi t. ex. skallbetyda du, ni åter vi. – Förf. ämnar samla tiomiljoner – icke färre! – människors löften enligtbifogadt formulär angående språkets användan-de, hvarefter det skulle proklameras som världs-språk. Tänkbart vore att staternas handelsminis-trar kunde tillsätta en internationell komité, somskulle utarbeta ett internationelt tungomål ellerväl endast skriftspråk; om man finge ett enkeltsådant till stånd, kunde dess bruk på någon

10

Historiovecka inläras i handelsskolorna. Mer kan manej gärna vänta sig, men det vore likväl mycketmer än det nautiska signalspråket.

F.G.

En la finna lingvo la unua mencio pri Esperan-to aperis la 25-an de novembro 1890 en gazetoSavo (Savonio) en Kuopio. Tiu gazeto rakontispri nova universala lingvo, kiu estas inventita,æar volapük ne placas al æiuj pro øia malbeleco.Laý Savo la nova lingvo similas al la hispanakaj estas belsona. Por montri ekzemplon de tiulingvo la gazeto publikigis poemon de Heine enEsperanto.Uusi maailmankieli. Wolapük ei rumuutensavuoksi näy kaikkia miellyttävän, vaan on eräspuolalainen lääkäri keksinyt uuden maailman-kielen jota kutsuu ”Esperantoksi”. Sanakirja eivielä ole suuri: siinä on vaan 20 lyhyttä pals-taa; ja koko kielioppi mahtuu kolmelle sivulle.”Esperanto” on vokali-paljoutensa vuoksi kau-nista ja sointuvaa; se tuntuu suuresti muistutta-van espanjan kieltä. Sanat ovatkin enimmäkseenromaanisista kielistä otettuja. Näytteeksi pai-namme seuraavan värssyn eräästä Heinen ru-nosta, joka on käännetty ”Esperanto” kielelle:

En songo princinon mi vidisKun vangoj malsekaj de ploroSub arbo, sub verda si sidis

Tiel, sen supersignoj!Pri Esperanto aperis artikoletoj ankaý en Huf-

vudstadsbladet la 12an de novembro 1890 kajen svedlingva gazeto Finland (21.11.1890), kiurakontis pri tio, ke Leo Tolstoi fariøis subtenantode Esperanto kaj en finnlingva Wiipurin Sano-mat (28.11.1890), kie aperis plejparte la samateksto kiel en Savo. Do, en novembro 1890 subi-te komencis aperi multaj mencioj pri Esperan-to, sed kial?

Parenteze, estas interese noti, ke pri volapükaperis inter 1884-1890 entute almenaý 98 men-cioj en 16 gazetoj. El tiuj mencioj 21 estis enfinnlingvaj gazetoj kaj la resto en svedlingvaj.Plej multaj mencioj pri volapük aperis en jaro1888, sed ankoraý en 1890 pri volapük aperis16 mencioj. Evidente tiutempe inter tiuj rondoj,kie Esperanto disvastiøis, volapük estis konataafero kaj Esperanto aperis kiel øia konkuranto.

Jukka Pietiläinen

antaý miloj da jaroj æe la marbordo. Tie troviøasinteresa muzeo kaj i.a. “vicdomoj”, kiuj estaskonstruitaj laý la modelo de þtonepoko. Loøasen Haukipudas konatulo, kiu kaptas petro-mizojn. Li promesis rakonti, kiajn procesojn lamizeraj petromizoj travivas antaý ol ili kuþassur la vendotabloj ekzemple de Stockmann, jeprezo 2,90 e.

Ni ouluanoj esperas, ke vi pasigu øojajn tag-ojn en la norda Finnlando.

Elkore bonvenon!En la nomo de Esperanto-asocio de Oulu

Auli Vihermä

Esperanto-societo de Oulu aranøos la AýtunajnTagojn 16-17.9.2006 en Haukipudas en la hote-lo Samantta. Haukipudas situas æirkaý 20 kmnorden de Oulu. La busoj trafikas el kaj al Oulu,sed ni klopodas aranøi pli malmultekostan vetur-adon helpe de la loka sport-asocio.

Osmo Buller estas promesinta partopreni. Do,li espereble havos ian prelegon.

La eta preøejo de Haukipudas estas fama prila pentra¼oj de preøej-pentristo Mikael Toppe-lius. Esperanto-orgenisto Esa Toivola el Kuo-pio planas havi koncerton sabatvespere en laloka preøejo. Ni ankaý planas viziton al þton-epoka Kierikki-centro en Yli-Ii. La loko situis

Aýtunaj Tagoj en Haukipudas

11

Patrik AustinAganto de la jaro 2005Patrik Austin estas nomumita Aganto de la jaro2005 de Esperanto-Asocio de Finnlando pro siakontribuo al la esperantlingva kulturo kaj siainspira lingvoinstruado.

La agado de Patrik Austin grave kontribuisal la konateco de esperanto interrete, radie, tele-vide kaj gazetare. La esperantlingvan jaron enjanuaro 2005 enkondukis la kompaktdisko Re-bela sono de la bando Dolchamar, kies gvidanto,verkisto kaj kantisto li estas. Gravan rolon liludas ankaý kiel prezidanto de Finnlanda Esper-antista Junulara Organizo.

Patrik Austin troviøas inter la motoroj de laaltkvalita kaj multflanka Kultura Esperanto-Festivalo, kiu realiøis en Helsinko en julio. Kiellingvoinstruisto li estas inspira kaj novpensa tielformante ankaý tiukampe ekzemplon por aliaj.

Esperanto-Asocio de Finnlando volas inspirilin al plua aktiva agado per la sekva donaco:

– du ankoraý ne eldonitaj kompaktdiskoj freþeliverotaj de Vinilkosmo

Informbazaro

Stefan Maul en majaMalferma TagoStefan Maul, konata Esperanta ¼urnalisto kajredaktoro de la magazino Monato, estos la æefagasto en la Malferma Tago de la Centra Oficejode UEA sabaton, la 13-an de majo. Maul pre-zentos dum la Tago sian ¼us aperintan verkon”El verva vivo ¼urnalista”, en kiu li interalie klo-podas klarigi, kial li estas kaj restas konvinkitaadepto de la ideo de L.L. Zamenhof. Nekutimanprelegon faros profesoro Ruønazul’, por kiu laelpaþo en la maja Malferma Tago estos premieroen tiu æi populara aranøo, kiu okazos jam porla 24-a fojo. Premieran prezenton spertos ankaýla filmo de Petro Balaz pri la pasintnovembraMalferma Tago kaj pri la vivo en la Centra Ofi-cejo. Oni montros ankaý filmon pri la Esperan-to-rilata kvizo en la æi-jara Muzea Nokto de

Roterdamo.Kiel tradicie, la vizitantoj povos profiti de

rabatoj en la libroservo kaj gajni esperanta¼ojnen senpaga loterio. Kafo kaj teo, ankaý sen-pagaj, estos varmaj la tutan tagon. La MalfermaTago daýros de la 10-a øis la 17-a horo.

(el komuniko de UEA prenis mm)

Konferenco de instruistojInternacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj(ILEI) okazigos sian 39-an konferencon je 2006-07-25/29 (mar/sab) en Parma, Italio, ne mal-proksime de la ¼us okazonta UK. Ankaý la kon-gresa temo æi tie estas simila: Lingvaj rajtoj,lingvolernado kaj edukado por æiuj. Pli da infor-moj sur la oficiala paøo http://www.ilei.info/agado/konferenco_2006.php

(el TEJO-aktuale koncizigis mm)

– Manlibro pri Instruado de Esperanto el-donita de ILEI en 2005

– enkadrigita Duplustro-desegna¼o inspirita dela granda gazetara sukceso de DolchamarEn Vintraj Tagoj de EAF en Turkuo, la 26ande marto 2006

Anna Ritamäki, prezidantoTiina Oittinen, sekretario

12

Informbazarounuaj vortoj en Esperanto” (173) kaj la novavolumo kun aventuroj de la bildstria herooTinæjo (165). Notinda estas la bona vendiøo de”Manlibro pri instruado de Esperanto” (101),redaktita de K. Kovats, kaj ”Historio de Espe-ranto” (86) de A. Kor¼enkov. Ambaý estas verk-oj, por kiuj ekzistis vera merkata bezono, kajsekve la venda sukceso venis kiel natura rezulto.

La totala malneta vendosumo de la Libroservoestis 128 021 eýroj, kio superas per 5,5% la ven-dojn en 2004. Æar la nederlanda inflacio estis1,7%, temis pri rimarkinda reala kresko.

(el komuniko de UEA koncizigis mm)

Kolker kvaran fojonplej venditaKiel æiujare ekde 2002, ”Vojaøo en Esperanto-lando”, estis la plej multe vendita titolo en laLibroservo de UEA en 2005. Plejparte la Libro-servo vendis øin al aliaj libroservoj, kursgvid-antoj k.a. kvantaj aæetantoj, dum æe la pinto dela statistiko de unuekzempleraj aæetoj estas alianova¼o de UEA, ”Sed homoj kun homoj” deZ.M. Sikosek, kiun aæetis 62 individuaj klientoj.

En la listo de æiuj vendoj 11 titoloj el 20 estaseldona¼oj de UEA aý TEJO. La plej sukcesatitolo de alia eldonejo estis la bildvortaro ”MilVendoj entute (nombro – titolo – prezo en EUR)440 “Vojaøo en Esperanto-lando”, Boris Kolker*

(18,00)369 “Pasporta Servo, listo de gastigantoj”* (15,00)267 “Sed homoj kun homoj”, Z.M. Zikosek* (21,00/

30,00)263 “Saluton!”, lernolibro de A. Childs-Mee* (10,80)173 “Mil unuaj vortoj en Esperanto”, bildvortaro de H.

Amery (12,00)165 “Tinæjo en Tibeto”, bildrakonto de Herge (11,70)136 “Gerda malaperis!”, Claude Piron (3,90)105 “La Zamenhof-strato”, L. Zaleski-Zamenhof / R.

Dobrzynski (18,00 / numerita 30,00)101 “Manlibro pri instruado de Esperanto”, red. K.

Kovats (7,50)99 “Pocket Esperanto Dictionary”, A. McLinen* (15,00)94 “Æu nur-angla Eýropo?” R. Phillipson* (21,00)88 “Asteriks æe la olimpiaj ludoj”, Goscinny / Uderzo

(9,00)86 “Historio de Esperanto”, A. Kor¼enkov (12,00)82 “Gastono 1”, bildrakonto de Franquin (7,20)78 “Plena ilustrita vortaro de Esperanto” (87,00)74 “Konciza etimologia vortaro”, A. Cherpillod* (broþ.

19,80 / bind. 24,90)72 “Baza Esperanta radikaro”, Wouter Pilger* (7,50)72 “Faktoj kaj fantazioj”, Marjorie Boulton* (13,80)72 “Internacia Kongresa Universitato 2005”, red. A.

Wandel* (7,80)67 “La Kastelo de Vitro”, romano de J. Francis*

(18,00)* Eldona¼oj de UEA/TEJO

Itala majstroverko en”Oriento-Okcidento”Sojle de la Universala Kongreso en Flo-renco enviciøis en la eldonserio ”Ori-ento-Okcidento”, aýspiciata de UEA, laromano “La gefianæoj” de AlessandroManzoni. Tiu æi majstroverko de la italaliteraturo estas esperantigita de BattistaCadei kaj eldonita de Itala Esperanto-Federacio. La 495-paøa volumo aperaskiel n-ro 41 en la serio.

“La gefianæoj” estas verko, kiun kon-as æiu italo. Manzoni (1785-1873) pub-likigis øin unuafoje en 1827, sed postepoluris øin kaj en 1840 aperis la defini-tiva eldono. Manzoni strebis al noblased facile komprenebla lingva¼o, adiaý-is la tiaman elitan, latineskan kaj retori-kan prozon. “La gefianæoj” estas his-toria romano pri la mistraktado de sen-potenculoj. Øi disvolviøas en la 17-ajarcento, sed la aýtoro fakte aludas oka-za¼ojn en sia propra jarcento kun tiamajstreco, ke lia verko estas tute sen-tempa kaj universale valida.

La libro estas mendebla æe la Libro-servo de UEA por 30 eýroj.(el komuniko de UEA koncizigis mm)

13

InformbazaroFESTO fine deaýgusto en FrancioÆi-jare la tradicia aranøo de JEFO, granda junu-lara Esperanta festivalo FESTO, okazos fine deaýgusto (dim/dim) 2006-08-20/27, en la Esper-anta kastelo Grezijono, 200 km sudokcidentede Parizo.

La Francia landa sekcio kunlaboras kun fakasekcio EUROKKA, por krei bonegan muzikanprogramon. Partoprenos famaj muzikgrupoj,estos teatra¼oj, filmoj, prelegoj, kaj renkontiøode la tradukista asocio Libereco por lingvoj. Plidetalaj informoj æe http//festo.esperanto-jeunes.org/

(el TEJO-aktuale koncizigis mm)

Dojeno de ladelegita reto 100-jarulaLa dojeno de la Delegita Reto de UEA, s-roRené Llech-Walter, iøis 100-jara la 30-an demarto. Jam ekde 1932 li plenumas la oficon dedelegito de UEA en sia hejmurbo Perpignan enFrancio. De 1955 øis 1964 li estis ankaý estr-arano de UEA.

Llech-Walter estas unu el la plej konataj kul-turaj agantoj inter katalunoj en Francio. En 1982la franca eduka ministerio rekonis lian aktivadonper sia plej grava distingo, promocio al la rangode Komandoro en la Ordeno de Akademiaj Pal-moj.

(el komuniko de UEA redaktis mm)Forpasis Poul Thorsen(1915-2006)La 30-an de januaro forpasis la dana Esperan-to-poeto Poul Thorsen en la aøo de 91 jaroj.Thorsen, kiu profesie estis instruisto, lernis Es-peranton en 1931 kaj jam baldaý ekaktivis enla laborista Esperanto-movado. En la 50-aj jarojThorsen gajnis plurajn premiojn en la BelartajKonkursoj de UEA. De 1954 øis 1962 li gvidisla eldonejon “Koko” kaj estis kunredaktoro dela altnivela kultura-literatura revuo “NordaPrismo” de 1957 øis 1974. En 1997 li kaj liaedzino Roma donacis al UEA grandan mon-sumon por starigi la kason Biblioteka ApogoRoma kaj Poul Thorsen, kiu intertempe helpiskelkdekon da Esperanto-bibliotekoj por pliriæigisiajn kolektojn.

(el komuniko de UEA koncizigis mm)

83a Kongreso de GermanaEsperanto-Asocio2-5 junio 2006 en Braunschweig (meza Ger-manio)

GEA baldaý 100-jara! La 19an de majo1906 estis fondita en Braunschweig (Brunsviko)la Germanlingva Esperantista Societo (Deutsch-sprachige Esperantisten-Gesellschaft) kun mem-broj el Germanio, Aýstrio kaj Svislando.

La retpaøo atingeblas de la centra hejmpaøode GEA (http://esperanto.de sub Aktuell) aýrekte de http://jubileagek.ic-herzberg.de.

(mm)

6-13.8.2006 Internacia Junulara Kongreso,Sarajevo, Bosnio (TEJO)

16-17.9.2006 Aýtunaj Tagoj, Haukipudas(Oulu-regiono)

200728.4.2007 100-jariøo de EAF

Eventokalendaro de EAF200627.5.2005 Koulutuspäivä “Tiedotteesta telk-

kariin, otsikosta eetteriin”, Helsinki (EAF)30.6-1.7.2006 Esperanton kielen ja kulttuurin

esittelytilaisuus – Kleriga semajnfino,Hämeenlinna (EAF)

3-7.7.2006 Esperantokursoj en Valamo(Valamon kansanopisto)

29.7-5.8.2006 Universala Kongreso, Florenco,Italio (UEA)

14

VenontajLernu Esperanton efike kaj amuzeEsperanto-kursoj en laPopola Instituto de Valamo3.-7.7.2006

Esperantokurso en la mirinda mona¶eja atmo-sfero en orienta Finnlando estos æio kion vivolas pri lingvokurso: efika instruado kaj amuzakunestado. Kaj æio tio en belega naturo kun bon-humoraj kaj bonkoraj homoj.Æiutage estos instruado æirkaý 5 horojn: Tiuj,kiuj ne ankoraý konas la lingvon komencas dela unuaj aferoj. Aliaj profundigos sian lingvo-scion pere de la daýriga kurso, kiam spertulojpovas helpi la novulojn. Vi kiuj jam scipovasla lingvon diskutos, aktoros, legos artikolojn kajresumos ilin, aýskultos/faros prelegetojn ktp.Posttagemeze kaj vespere estos aranøataj eks-kursoj en la æirkaýa¼o. Vespere estos komunaprogramo kun prelegetoj, kunludado, kunkant-ado kaj alia muzikado, saýnumado en vera fum-saýno æe lago, manøado ktp. Æio tio en trankvilaetoso de la mona¶ejo: laývole eblos al vi vizitiortodoksan diservon en belegaj preøejoj en laareo.La loko: Popola Instituto de Valamo, Heinäve-si, orienta Finnlando. Instruistoj: Atilio Orella-na Rojas el Nederlando/Argentino kun duainstruisto el Finnlando. Kursogvidanto: TiinaOittinen. Prezoj de la kursosemajno inter 190 –260 eýrojn (sen manøoj) depende de tranoktado.Notu, ke en la Popola Instituto de Valamo lapersonaro nek parolas esperanton nek respondasal esperantlingvaj retpoþtoj. Bonvolu kontaktipere de EAF. Kontaktuloj: Tiina Oittinen, sek-retario de EAF, adreso: Puutarhakatu 26 A 11,20100 Turku, Finnlando, tel: 02-2305319,eafsekretario@esperanto.fi. Carola Antskog,sekciestro de ILEI en Finnlando, adreso: Bro-kärrvägen 89, 25700 Kimito, Finnlando,cantskog@kolumbus.fi

Oppia ja iloa ValamossaEsperanto-kurssitValamon kansanopistossa3.-7.7.2006

Esperantokurssi Valamon kansanopistossa onkaikkea sitä, mitä odotat kielikurssilta: tehokastaopiskelua ja mukavaa yhdessäoloa. Ympärilläsion ihana suomalainen luonto ja luostarin ih-meellinen ilmapiiri. Valamon kurssiviikollatutustut esperanton kieleen ja kulttuuriin ja li-säksi kurssiviikon aiheet voivat sivuta mitä ta-hansa maan ja taivaan välillä ja kauempaakin.Pääopettaja, argentiinalaissyntyinen Atilio Orel-lana Rojas on kansainvälisesti arvostettu opet-taja. Päätyökseen hän työskentelee kansainvä-lisessä esperanto-opistossa IEI:ssä Haagissa,Hollannissa. Hänen lisäkseen kurssilla on suo-menkielinen opettaja ja kurssivastaava. Kurssi-tasoja on osallistujien mukaan kaksi tai kolme:aloittelijat, jatkajat ja keskustelijat. Alkeiskurs-sia vetää suomenkielinen opettaja, mutta alkeis-kurssilaiset pääsevät jo heti ensimmäisistä päi-vistä lähtien käyttämään kieltä ulkomaalaisenopettajan kanssa: Atilio opettaa heitä muutamantunnin verran päivittäin.Kurssin hinta on majoituksesta riippuen 190 –210 euroa. Ilmoittautuminen: suoraan Vala-mon kansanopistoon, osoite: 79850 Uusi-Vala-mo, puhelin 017-5701400, faksi 017-5701402,sähköposti: valamon.kansanopisto@valamo.fi.Kurssi järjestetään yhteistyössä Suomen Espe-rantoliiton kanssa. Yhteyshenkilöt, joilta saa li-sätietoja: Tiina Oittinen (liiton sihteeri ja kurs-sivastaava), Puutarhakatu 26 A 11, 20100 Tur-ku, puh: 02-2304319, eafsekretario@esperanto.fi ja Carola Antskog (Suomen opettajien espe-rantoyhdistyksen puheenjohtaja), Brokärrvägen89, 25700 Kimito, cantskog@kolumbus.fi.Tervetuloa niin uudet kuin vanhat Valamon kä-vijät!

15

Muut lehdet

Turun talvipäivät lehdissä

Turussa pidetyt talvipäivät saivat eniten palsta-tilaa Aamuset- lehdessä 22.3.2006. Se on kes-kiviikkoisin ja lauantaisin Turun alueella ilmes-tyvä ilmaisjakelulehti.

Lehti haastatteli Turun kerhon puheenjohta-ja Tiina Oittista, joka arvioi Turun seudulla ole-van noin 70 esperantistia. Kerho järjestää alu-eella koulutusta ja opintopäiviä, joissa opetel-laan ja käytetään kieltä. Ulkomaalaisten espe-rantistien tapaaminen on tärkeä osa toimintaa.Nykyinen Turun esperanto-yhdistys perustettiin1961, mutta harrastus alkoi jo sata vuotta sittenTurussa Verda Stelo -yhdistyksessä.

Suomen Esperantoliiton talvipäivistä lehdes-sä esiteltiin tapaaminen Auralan kansanopis-tossa ja siellä esillä oleva kielen historiasta jakulttuurista kertova näyttely, mm. Martti Vihan-non postimerkki- ja postikorttikokoelmat. Sa-malla Auralassa annetaan tietoa esperantonopiskelusta.

Esperanton synnystä lehdessä kerrottiin Za-menhofin työstä, pyrkimyksestä luoda yhteinenkieli, joka ei kuitenkaan korvaa kenenkään äi-dinkieltä, ja siitä, että kieltä harrastetaan ym-päri maailmaa, puhujia on arviolta muutamamiljoona.

”Valtakunnalliseen esperantistien nuoriso-järjestöön on tullut mukaan enemmän nuoriaviime aikoina”, sanoi Tiina Oittinen. ”Kiinnos-tus kieltä kohtaan on hienoisessa nousussa.”

Åbo Underrättelser esitti 24.3.2006 SuomenEsperantoliiton puheenjohtaja Anna Ritamäelleneljä kysymystä esperantosta, kun liiton talvi-päivät olivat viikonloppuna Turussa. Anna esit-teli esperanton kansainväliseksi tasa-arvon kie-leksi, kun se ei ole kenenkään äidinkieli. Se onhelpompi oppia kuin mikään kansallinen kieli.Esperantoa käytettäessä puhutaan tasa-arvoisesti

samoista lähtökohdista. Englannilla on nykyi-sin vähän sama rooli, mutta sen käyttö antaaparemman aseman sitä äidinkielenään käyttävil-le amerikkalaisille ja englantilaisille.

Anna kertoi tutustuneensa Esperantoon par-tiolaisten lehdessä 1986. ”Nyt osaan sitä vähänparemmin kuin suomea”, hän sanoi. Annanmukaan maailmassa 100 000 ihmistä osaa kiel-tä hyvin ja 20 miljoonaa jonkin verran.

Åbo Underrättelser mainitsi myös talvipäivienEsperanton historiasta kertovasta näyttelystä jatulevasta Suomen Esperantoliiton 100-vuotis-juhlavuodesta 2007.

Turun Sanomat noteerasi talvipäivät pienelläuutisella 24.3.2006. Siinä kerrottiin talvipäivienjärjestämisestä Auralan kansanopistossa, Espe-ranto-historiasta kertovasta näyttelystä ja VerdaStelo -yhdistyksen ja nykyisen Turun Esperan-to-yhdistyksen perustamisesta. Samalla mainit-tiin, että Esperantoliitto valmistautuu ensi vuo-den 100-vuotisjuhlaansa.

Yhteishyvä-lehdessä, numero 3/2006, ilmei-sesti muualla kuin pääkaupunkiseudulla ilmes-tyvässä painoksessa oli juttu maailman kieltenmäärästä ja katoamisesta. Sen yhteydessä olipieni laatikkojuttu esperantosta, sen kehittämi-sestä, rakenteesta, sanastosta ja kieliopista. Sitäkäytetään 120 maassa.

Helsingin Sanomat uutisoi 29.3.2006 Tänään-palstalla lyhyesti Patrik Austinin saamastaAganto de la jaro -tunnustuspalkinnosta. “Aus-tin saa tunnustuksen ansioistaan esperanto-kulttuurin edistäjänä ja innovatiivisten opetus-menetelmien käyttäjänä.” Uutisessa tuotiin esiinDolchamar-yhtye, Kultura Esperanto-Festivaloja viimevuotinen Rebela sono -albumi.

Jukka Noponen

16

Asocioj

Estraro kunvenisKunsido 1/2006 18.5.2006 en la oficejo. ÆeestisRitamäki, Oittinen, Grundström, Huuskonen,Saarinen, Saastamoinen, Pirinen, Rinta-Karjan-maa. Æeestis la nova kasisto de la Asocio, Tii-na Kosunen, kiun la estraro kun kontento bon-venigis. Preparojn por la kunsido, interalie porraporto al Fondumo Esperanto kaj planojn porla jubilea jaro faris la prezidanto, vicprezidantokaj sekretario en Turku 27.1.2006.

En Domkompanio Siltasaarenkatu estas faritajpliaj riparlaboroj kaj la estraro decidis pagi lakroman pagon (æ. 1600 e) en unu parto samekiel EKH por sia parto de la kosto.

La estraro diskutis pri la jarkunvenaj raportojkaj planoj kaj subskribis la rezultokalkulon.

La estraro informiøis, pri la plano de Esperan-toklubo de Lahti malfondiøi en dua kaj decidakunsido 26.2.2006. La estraro esprimis fortankontraýan opinion al malfondiøo de lokaj esper-antoasocioj. Perdo de unu membroasocio ¼usantaý la jubilea jaro ne estus oportuna. La estr-aro decidis kontakti lahti-anojn apelaciante porla daýrigo de la asocio.

La estraro kun kontento konstatis ke PäiviSaarinen pretas kandidatiøi kiel UEA-æefdele-gito por Finnlando kaj decidis proponi þin alUEA.

La estraro decidis nomumi kiel aganton de lajaro 2005 Patrik Austin pro la granda sukcesopri Dolchamar (i.a. la KD Rebela Sono) kajaranøado de KEF 2005.

Planoj por Vintraj Tagoj en Turku 25.-26.3.2006 estis akceptitaj, lige al øi ekspozicio kajgazetaraj komunikoj sendotaj. Historieto deEsperanto-societo en Turku pri jaroj 1992-2005pretiøos kaj estos prezentita en la ekspoziciamalfermo. Nombro de aliøantoj estis tiam 49.

La estraro estis kontenta kun la raporto deEsperantosocieto Antaýen el Tampere pri lakostoj de kluba gazeto Vekilo kaj utiligado dela gazeto plie en alekstera informado de Espe-ranto. La subtena sumo de AKK do estas 300

eýroj.Prepare al la jubilea jaro la estraro konstatis

ke moderna lernolibro necesas. FES esprimis keili volas subteni tian laboron. Patrik Austin iamesprimis intereson verki lernolibron. EAF planasæefan feston en Helsinki 28.4.2007. Aliaj gran-daj jubileaj aranøoj estos internacia kulturaevento somere kaj lingvoseminario aýtune. ÆarSuomen kulttuurirahasto ne nun donas subtenonpor la jubilea verko EAF subtenas ke CarolaAntskog faru peton al FES por la projekto.Granda jubilea monokolekto estas planata.

Dana-Sveda 100-jara jubileo okazos en Sud-Svedio 25.-27.5. EAF sendos saluton de Finn-lando kaj eble reprezentanton al la festo.Kunsido 2/2006 12.3.2006, Källkullen, Kimito(Kemiö) lige al la kunlabora kunsido kun SEFkaj EAE. Æeestis AR, TO, TG, MS, TP.

La estraro faris laboran kalendaron por la jubi-lea jaro 2007. La vicprezidanto informiøis prieblecoj havi Riddarhuset-Ritarihuone-festo-salonon por la æefa festo en Helsinki 28.4.2007.La ejo povas esti provizore rezervita sen kostojal EAF. Tuomo Grundström informiøis provizo-re pri praktika¼oj rilate al formala¼oj por grandajubilea monkolekto.

AKK-raporto 3 de la prilongigita dua fazo kunplano por la tria fazo estis sendita al FES 6.3.2006. Certiøis, ke Carola Antskog ricevos sub-tenon de Svenska Kulturfonden por la historiaverko (2000 e). De Suomen kulttuurirahasto nevenis subteno. Antskog faris peton de 2000 e alFES por la projekto.

La trejna tago pri informado 27.5.2006 okazoskunlabore kun EsperHe en Helsinki.

Monato, internacia magazino sendependa,estas abonata koste de EAF al la oficejo 2006.Kunsido 3/2006, 253.2006, Auralan kansalais-opisto, Turku. Æeestis: vicprezidanto PS, TS,TG, MS, AV. La estraro decidis prezenti la far-itajn jarkunvenajn dokumentojn (agadraporto,financa raporto, agadplano, budøeto) al la jar-

17

Asociojkunveno kaj decidis la konsiston de la æi-jarapremio al la Aganto de la jaro.Kunsido 4/2006, la novelektita estraro, 26.3.2006, Restoracio Verkahovi, Turku. Æeestis:Ritamäki, Oittinen, Grundström, Saarinen, Saas-tamoinen, Pyhälä, Parpala. Estis reelektitaj kielvicprezidanto Päivi Saarinen kaj sekretario Tii-na Oittinen. Kiel kasisto ekster la estraro daýr-

Nova prezidanto en SaloEsperantoklubo de Salo dum sia jarkunsido elektis Eero Saari kielprezidanton. Li estas membro de la klubo de ties fondiøo en la jaro1978. Kelkaj klubanoj partoprenos la vojaøon al nordia øemelurbarenkontiøo en Katrineholm en majo kaj invitos esperantistojn elæiuj kvar landoj al Salo en 2007. Por esti pli videbla en la urbo oniplanas renkontiøi regule unufoje monate en kafejo.

Carola Antskog

igas Tiina Kosunen.La estraro decidis havi la sekvan kunsidon

8.4.2006 en Somero, kie okazos samtage kun-sido de Euroscola-grupo. [La estrara kunsido neokazis, sed Ritamäki, Saarinen, Oittinen, Saas-tamoinen kaj Paula Harju konatiøis kun la Espe-rantokolekto de la biblioteko en Somero kaj dis-kutis pri bibliotekaj aferoj. La estraro estis al-vokita por 22.4.2006 al la oficejo.]

Esperanto-societo en TurkuEsperanto-societo en Turku havis la laýstatutanjarkunvenon la 5-an de februaro 2006 kaj elektisfunkciulojn jene: Prezidanto: Tiina Oittinen,vicprezidanto: Anna-Liisa Ali-Simola, sekreta-rio: Leena Tiusanen; membroj: Paula Harju,Väinö Havu, Varpu Karo kaj Anja Launiainen,vicmembro Veikko Tikkanen (ankaý libroten-isto). Revizoroj: Ilpo Forsström kaj Leila Laine-oja, vicrevizoroj: Jorma Ahomäki kaj MattiJaakkola.

La societa vivo daýrigas same vigle kiel last-jare. Informoj pri aranøoj aperos en membrocir-kulero Informilo kaj TS-Treffi (asocioj infor-mas). EST havas ankaý proprajn TTT-paøojnsub EAF-paøoj.

La æiusemana renkontiøo, Diskutrondo, estasmerkrede je 16.30 en la kafejo Café Art en Län-tinen Rantakatu 5. Esperanto-kurso en AuralaCivitana instituto havis 4.4. la lastan leciononæi-printempe, sed ankoraý en aprilo-majo estasplanita informa kurseto. Ekskurseton kaj muze-ajn vizitojn ni planas aranøi en majo kaj/aý en

* Korespondi dezirasS-ro Abraham Langoume, 35, senegalano kiuloøas al Bydgoszcz en Pollando antaý ok mona-toj deziregas korespondi kun finnaj esperantist-oj. Studento al I.S.T.K (Internacia Studumo priTurismo kaj Kulturo) kaj al AIS (AkademioInternacia de Sciencoj). Fraýlo sen infano kajpraktikanta katoliko. Þatas lingvojn, legadon kajsporton. <alangoume@hotmail.com>

aýgusto. Vizitantoj estas bonvenaj al æiuj aran-øoj. Kontaktu la estraranojn por pliaj informoj.

Turun Esperanto-yhdistyksen tilaisuuksiinovat tervetulleita kaikki esperantosta kiinnos-tuneet. Auralan kansalaisopistossa järjestetäänhuhti-toukokuussa esperanton esittelykurssi,jossa tutustutaan kielen alkeisiin sekä esperan-tokulttuuriin. Seuraa myös ilmoittelua TS-Tref-fin yhdistykset-palstalla.

Lisätietoja pj. Tiina Oittinen, 050-5494709,tiina.oittinen@pp.inet.fi tai siht. Leena Tiusa-nen, 02-2320542. EST-estraro

18

Yhdistystoiminta

La 27.5.2006 klo 10-18 Helsingissä (ylioppi-laskunnan tiloissa)Kohderyhmä: Liiton jäsenjärjestöjen edustajatja muut esperantotiedottamisesta kiinnostuneetaktiivit. Seminaarin osallistujamäärä korkein-taan 30 henkilöä.Kun on tärkeää asiaa, on myös tiedettävä, mi-ten ja mitä kautta sen voi kertoa. Kannattaakopainattaa t-paitoja vai kirjoittaa lehdistötiedote?Nettilehti vai televisio? YleX vai Radio Nova?Mitä ovat uutiskriteerit? Miten radiossa pitääpuhua?

Tule saamaan rautaisannos tiedottamisen erilajeista, tiedotusvälineiden toiminnasta ja ta-voista saada viestisi kuuluviin ja näkyviin! Kou-lutuspäivän vetävät tiedottaja, FM Riitta Hämä-läinen ja toimittaja, medianomi (AMK) KatjaLampinen.RiittaHämäläinen:Tiedottamisen lajejaja kanavia: T-pai-doista toreihin ja tie-dotustilaisuuksiinw Markkinointi-

tiedottaminen,tapahtuma-tiedottaminen, mediatiedottaminen.Termit ja niiden erot, kanavat.

w Lehdistötiedote. Millainen on lehdistö-tiedote ja milloin se lähetetään? Milloinpidetään lehdistötilaisuus?

w Mediatyyppejä, pääfokus lehdistössä janettilehdissä. Sanomalehdet, ilmaisjakelu-lehdet, aikakauslehdet, ammatti- ja harras-telehdet jne.

w Miten tarjotaan juttua tiedotusvälineeseen?

”Tiedotteesta telkkariin, otsikosta eetteriin”Laatua viestintään -projektin (AKK) koulutuspäivä tiedottamisesta

w Muuta tärkeää; mm. ketä haastatellaan,sanan ja kuvan tasapaino.

Katja Lampinen:Mitä se syö? – Media-hirviön ravinto ja ruu-ansulatusw Taustoittava vai

tunteisiin vetoava?Eri tiedotusväli-neiden ominais-piirteitä ja vah-vuuksia.

w Tunne välineesi. Miten tiedotusvälineetprofiloituvat ja miten se kannattaahuomioida tiedottaessa.

w Uutiskriteerit ja ihana heinäkuu. Mitentiedotusvälineet valitsevat aiheensa.

w Kommentista reportaasiin. Erilaisiajuttutyyppejä (esimerkkinä radio).

w Hymy kuuluu äänestä. Vinkkejä haastat-telutilanteisiin etenkin sähköisissävälineissä.

Alustava aikataulu10-13 Luennointia13-14.30 Ruokailu14.30-16 Luennointia ja ryhmätyötä16-16.30 Kahvi16.30-18 Ryhmätyön purkuHinta: pieni osallistumismaksu, pääkaupunki-seudun ulkopuolelta tuleville maksetaan mah-dollisesti matkakorvausta.Tarkemmin jäsenyhdistyksille lähetettävässäkutsukirjeessä. Lisätietoja seminaarista antavatAnna Ritamäki, (02) 42 3146, eafprezidanto@esperanto.fi ja Tiina Oittinen (02) 230 5319,eafsekretario@esperanto.fi

19

AsociojÄven i nybörjarkursen står det talade språket icentrum. Omfattande kvällsprogram, bl.a. sångpå esperanto.

Esperanto-Gården fungerar som ett vandrar-hem under största delen av året. I huset finnsbl.a. självhushållskök, tvättstuga, TV- och säll-skapsrum, en bastu för 10-12 personer samt mat-serveringen Bon’Apetito.

Anmälan före 1 juni 2006, kostnad från 1 590SEK (tält) till 3 590 SEK (enkelrum) inklusivemåltider, barn upp till 12 år halva priset. Espe-ranto-Gården, SE-68096 Lesjöfors tel./fax +46(0)590 – 309 09, egarden@esperanto.se (före-tagaren Lennart Svensson skickar gärna en an-mälningsblankett mer mera information).

Fondumo Esperantodisdonis subvenciojnEn sia kunsido la 11-an de aprilo, la estraro deFondumo Esperanto-säätiö (FES) decidis donila sekvajn subvenciojn, sume 10.600 eýrojn, alfinnlandaj esperantistoj kaj Esperanto-organi-za¼oj:

Esperanto-Asocio de Finnlando: por la lastafazo de la projekto “Al kvalita komunikado”,subvencio de 5.000 eýroj

Jukka Pietiläinen: por finverki finnlingvan lib-ron pri Esperanto, stipendio de 3.600 eýroj

Carola Antskog: por verki historion de la finn-landa Esperanto-movado, stipendio de 2.000eýroj

La estraro konstatis, ke la agado de la Fondu-mo estas nun bone konata inter la finna esperant-istaro, kaj æiujare alvenas zorgeme dokumentitajkaj konvinke motivitaj monpetoj, kies sumosuperas la disponeblajn rimedojn. Tial la estraroobservas la kutiman principon de aliaj similajfonda¼oj: post zorga pripensado la estraro deci-das laý sia bontrovo kaj laý la disponeblaj mon-rimedoj, sed poste nek la estraro nek øiaj anojkomentas siajn decidojn.

Jouko LindstedtPrezidanto de FES

Ankaý por infanojen LesjöforsEsperanto-Gården (Esperanto-Gastejo) enSvedio invitas al siaj tradiciaj postsomermezajkursoj de la 26a de junio øis la 1a de julio 2006.Lesjöfors situas en Vermlando 60° norde, laýla vojo 26 ”Inlandsvägen” en bela arbara æirkaý-a¼o inter montetoj kaj lagoj. Esperantokursojdiversnivelajn – komencanta, daýriga kaj kon-versacia, ankaý infangrupo, kiu lernas per de-segnado, ludado kaj kantado. Svedaj kaj ekster-landaj instruistoj. Abunda vespera program,interalie kantado.

Esperanto-Gastejo estas kursejo kaj junularagastejo. En la domo troviøas kuirejoj, televid-kaj tagæambroj, esperanto-biblioteko, lavmaþi-no, ktp, ankaý saýno por 10-12 personoj kaj res-toracieto Bon’Apetito.

Aliøu øis la 1-a de junio 2006, kosto de 1 590SEK (tendo) øis 3 590 SEK (unulita), manøojinkluzivitaj, infanoj øis 12-jaraj duonpreze. Es-peranto-Gården, SE-68096 Lesjöfors tel./fakso+46 (0)590 – 309 09, egarden@esperanto.se (laprizorganto Lennart Svensson volonte sendosal vi aliøilon).

Internationell sommarkursi LesjöforsEsperanto-Gården i Lesjöfors i Sverige erbjuderesperantokurser på olika nivåer – ”nybörjare”,”fortsättning/lätt konversation”, ”konversation”samt en barngrupp 26 juni – 1 juli 2006. I barn-gruppen lär man sig språket genom att teckna,leka och sjunga. Erfarna lärare från flera länder.

20

AsociojKio en Lahti?Estraro por la jaro 2006:Esa Lång, prez. Lokink. 5, 15610 Lahti, 03-735 2723 aý 040-7223 161Martti Pennanen, sekretario, Kalliomaankatu10, 15150 Lahti, 03-733 288Soili Salminen, Vilorg Teräväinen 03-7343 978,Eero Rinta-Karjanmaa 03-7834 448, HilkkaGalle.En sia aýtuna kunveno 7.12.05 post voædono,kvin kontraý unu, la klubo decidis nuligi sianregistradon. La 26.2.06 en la printempa kunvenola klubo i.a. retraktis la saman aferon kaj konfir-mis la decidon per 8 voæoj kontraý 2. La decidovalidos post kiam ni lasos la dokumentojn alPatentti- ja rekisterihallitus kaj tiu akceptos ladecidon. Laý la reguloj de EAF nia societo neplu povos esti membro de EAF, sed niaj mem-broj povas aliøi kiel privataj. Æar la jaro 2007estos jubilea jaro de EAF, nia venontaýtunakunveno povos laýbezone prokrasti lason de ladokumentoj al PRH tiel, ke nia kluba membrecoen EAF daýros øis la fino de 2007.

Ni argumentas ke plejmulto el ni jam estaspli malpli 70 jaraj kaj niaj fortoj ne kreskas. Ekz.mi estas prezidanto sinsekve pli ol 20 jarojn kajMartti Pennanen samajn jarojn sekretarias.Nepre tio estas tro longa periodo, almenaý porla prezidanto. Jam longe ni estas pretaj doni lataskojn al pli junaj, sed tiuj ne videblas. Do eæiel daýri ekziston kaj agadon de nia klubo niestas devigotaj malpezigi kaj simpligi laboronper tiu rigora decido. Indas mencii ke nia longesiatempe aktiva kasisto kaj librotenisto post tiuæi jaro rezignos kaj neniu volos akcepti la tas-kon. Do ne mankos problemoj.

Iom pri historio de E-klubo de Lahti. Nia soci-eto estis fondita en 1968, øi estas la tria E-kluboen Lahti. En 80-aj jaroj ni havis 53 membrojn,nun 18. Antaý la registro nia klubo bone agis14 jarojn neregistrita.

Esa Lång

Esperantoklubo deJyväskylä informasElektoj por la jaro 2006La estraro: prezidanto Seija Kettunen, vicprezi-danto Pentti Makkonen, sekretario Kari Ket-tunen, kasisto Aimo Nikander, membroj RistoJämsèn, Norma Perälä, Terttu Tyynelä kaj Heik-ki Veijanen.StudadoDum la vintro la klubanoj traktis gramatikajnproblemojn en la studrondo subtenita de Opin-totoiminnan Keskusliitto.

En februaro estis aranøita semajnfina elemen-ta kurso, kiun instruis Raita Pyhälä. Du personojpartoprenis. Radiostacio YLE Keski-Suomiintervjuis Raita Pyhälä kaj Seija Kettunen.Printempa ekskursoLa klubo aranøos sian tradician printempan eks-kurson ¼aýdon, la 25-an de majo (æielira festo-tago) al la nacia parko Repoveden kansallispuis-to en Valkeala. Esperantistoj kun siaj geamikojestas bonvenaj vagadi en arbaro kaj sur rokojkun ni!

Por pliaj informoj kontaktu Kari kaj Seija Ket-tunen, tel. (014) 254 609 aý kari.kettunen@pp1.inet.fi.Tervetuloa kevätretkelle!Kerhomme järjestää perinteisen luontoretkenhelatorstaina 25.5. Repoveden kansallispuistoonValkealaan. Tervetuloa mukaan omat eväät re-pussa! Lisätietoja Kari ja Seija Kettuselta.

Okazadas en TampereDe¼orado en Nesto, adrese Satakunnankatu 30C 6, æiun lundon je la 16a øis 17a. Krom tioklubvesperoj ekde la 17a:

10.4. aprila vespero – Kari Rydman rakontaspri kongreslando Italio kaj Florenco

ekde 29.5. someraj renkontiøoj en kafejoMetso

sabate 20.5. printempa ekskurso al Pirkkala

21

AsociojNova prezidanto en HelsinkiLa jarkunsido de Esperanto-klubo de Helsinkielektis la 28-an de februaro 2006 Jukka Pieti-läinen kiel novan prezidanton. Al la estraro estiselektitaj Henry Heinonen, Taneli Huuskonen,Sakari Kauppinen kaj Ritva Sabelli kiel ordi-naraj membroj kaj Timo Pirinen kaj Anna-Lii-sa Heikkinen kiel vicmembroj. Kiel revizoroestis elektita Irmeli Tanskanen kaj vice ArvoKarvinen. La unua estrarkunsido elektis SakariKauppinen kiel vicprezidanto, Ritva Sabelli kielsekretario kaj Anna-Liisa Heikkinen kiel kasisto.La jaro 2006 estas jubilea por la klubo æar antaý100 jaroj estis fondita la unua esperanto-societoen Helsinki. La klubo planas feston en septem-bro.

La kotizo de la klubo estas 18 eýroj por ordi-naraj membroj kaj 9 eýroj por samfamilianoj(sen Esperantolehti) kaj junuloj sub 30-jaraj jar-komence.

Jukka Pietiläinen

Jarkunveno en OuluLa jarkunveno de Esperanto-societo de Ouluokazis la 25-an de februaro. Kiel prezidantodaýrigas Erkki Röntynen kaj kiel vicprezidantoAllan Mehtonen. La aliaj estraranoj estas EilaMartin, Stanislawa Mehtonen, Olli Pajula kajAuli Vihermä, vice Aira Röntynen kaj RailiMarttinen. La kunveno pritraktis la planojn devenontseptembraj Aýtunaj Tagoj en Haukipu-das, kaj trovis æion øis nun esti en ordo. Ankaýni ekøojiøis pri nia nova æefpaøo en la reto. Tiunpretigis Olli Pajula (www.esperantooulu.info).

FEJO informasEstraro 2006Patrik Austin, prezidantoElina Hallman, vicprezidantoKatja Lampinen, sekretarioPaula Niinikorpi, kasistoEstraranoj: Pipsa Ahonen, Mikko MäkitaloVicestraranoj: Liisa Viinanen, Timo PirinenMembrokotizoj 2006Sub 30-jaruloj– membrokotizo 3 e– abono de Esperanta Finnlando 10 eSubtenantaj membroj– membrokotizo 12 eKonto de Fejo: 563000-2213606 (Rauman seu-dun OP). Retpoþto: fejo@esperanto.fi. TTT-paøoj: www.esperanto.fi/fejo. Retlisto: Sendumalplenan mesaøon al la adreso: fejo-subscribe@yahoogroups.com

Afrodizia premio 2005FEJO denove lige de sia jarkunveno elektis laplej afrodizian kovrilpaøan bildon de la pasintajarkolekto de Esperanta Finnlando. La æe-estint-oj tre laýdis la instigan, kvankam eble iom unu-sekse tendencan, bildaron. Klara (sed ne tamenunuanima) venkanto elektiøis la februara nume-ro. Ni gratulas la fotinton kaj la fotiton, kaj espe-ras al la fotito ankaý sukcesan karieron en sianuna ekster-Esperanta muzikista kariero.

(mm)

22

Eksa Esperanto-rokisto enEurovisio-konkursoEn mia æefredaktora artikolo 3/2004 mi konsta-tis, ke mia favorata kanto neniam venkis lakantokonkurson de Eurovisio. Æi tiun jaronalmenaý la kvalifikiga konkurso en Finnlandosurprizis min per la eta miraklo, ke øin venkisla kanto, kiu plaæis al mi plej multe.

En majo ni vidos, kiel la prezenta¼o ”HardRock Hallelujah” de Lordi sukcesos æe la finalotrafi en la mensojn de la tut-Eýropa publiko. Iu-nivelan rimarkitecon øi jam anticipe atingis persiaj ekster-muzikaj trajtoj, la pirotekniko kaj lamonstraj maskoj.

Kroma interesa¼o por ni esperantistoj estas,ke unu membro de la bando Lordi estas eksa

Kiu el ili aspektas esperantisto?membro de konata Esperanto-rokbando.

(mm)

23

Asocioj

AperisPasporta Servo 2006La nombro de gastigantoj en Pasporta Servo,post sinsekvaj ses jaroj de kresko, turniøis aleta malkresko el 1364 al 1320, sed la nombroda landoj kreskis al nova rekordo da 92. Novajlandoj estas i.a. Slovenio kaj afrikaj Burkino,Burundo, Æadio kaj Egipto, sed ankaý for faliskelkaj, kiel Belorusio kaj Indonezio.

En Finnlando restas la samaj dek gastigantojkiel pasintjare. La plej grandaj landaj nombrojestas Francio 160, Germanio 103, Pollando 71,Brazilo 69, Rusio 65, Usono 59, Ukrajnio 57,el malgrandaj landoj elstare grandaj nombrojLitovio 20, Danio 24, Bulgario 37 kaj Hungario43.

La libro aæeteblas per 15 eýroj en oficejo deEAF aý per eafmendoj@esperanto.fi.

(mm)

Pasporta Servo –majoituspalveluaesperantoksiEsperanton nuorisojärjestö TEJO on jo vuodesta1974 ylläpitänyt kansainvälistä majoitusver-kostoa nimeltä Pasporta Servo. Palvelu on en-simmäisen toimintavuoden 39 majoittajasta jat-kuvasti vähitellen kasvanut:

v. 1977 180 osoitetta 40 maassav. 1986 yli 700 osoitetta 53 maassav. 1996 n. 900 osoitetta 72 maassav. 2006 1320 osoitetta 92 maassa

Osoitteisto ilmestyy aina vuoden alussa kirja-sena, joka on voimassa seuraavan kirjasen il-mestymiseen asti. Kirjasen voi ostaa (kätevim-min Suomessa Esperantoliitolta) tai saada ilmai-seksi liittymällä itse majoittajaksi. Kirjasenomistaja saa yöpyä maksutta siinä listattujenmajoittajien luona, käytännössä saa usein lisä-etuna opastusta ja neuvontaa paikallisiin näh-tävyyksiin ja liikennevälineisiin ja parhaimmil-laan ainutlaatuisia elämyksiä suoralla kosketuk-sella eri maalaisten tavallisten ihmisten arkielä-mään. Pasporta Servon käytön ehtona on espe-ranton osaaminen.

Tämän vuoden osoitteistossa on 1320 majoit-tajaa 92 eri maassa, eli noin puolessa maailmankaikista maista, mukana lähes kaikki Euroopanmaat ja maita kaikista maanosista. Eksootti-simpina voidaan mainita mm. Burundi, Bolivia,Nepal ja Reunion. Tässä yksi hyvä syy oppiaesperantoa.

(mm)

Kartasta näkyy, että esim. Etelä-Amerikka on varsin hyvin katettuPasporta Servon majoittajilla.

24

Kielipolitiikka

Ainutlaatuinen näköala kieliinEsperanto on ainutlaatuinen näköala kieliin.Kansainvälisen kielen avulla mieli voi toimiavivahderikkaasti, tarkasti ja selvästi. Tätä ainut-laatuisuutta keskivertoihminen ei ole taipuvai-nen uskomaan. Näin sanoo sveitsiläinen psyko-logi, psykiatri ja kirjailija Claude Piron. Hänluennoi esperanto-juhlakongressissa Bologne-sur-Mer:issä Ranskassa eli samassa kaupungis-sa, jossa järjestettiin ensimmäinen kansainväli-nen esperantokongressi vuonna 1905.

Lähestulkoonkaan kaikki eivät kykene kuvit-telemaan, että nyky-esperanto eroaa siitä kie-lestä, jona sen L.L.Zamenhof esitteli v. 1887.Tuolloin useimmat ihmiset luulivat, että vainelävä kieli kehittyy. Kuviteltiin, että on vainkaksi mahdollisuutta, kaikki tai ei mitään. Espe-rantoon ei sovellettu samoja vertailun mittarei-ta kuin muihin realiteetteihin.

Elävä elämä on kuitenkin osoittanut luulotesperanton jämähtämisestä alkuasentoon täysinvääriksi. Näin kävi myös väitteelle, että espe-ranto on mekaaninen kieli, jonka avulla ei voivälittää tunteita. Tosiasiassa esperanto sopii tun-teitten ilmaisemiseen siinä missä mikä muu ta-hansa kieli. Tämä kävi selvästi ilmi esperanto-liikkeen ensimmäisessä kongressissa Ranskas-sa 1905. Kyseessä oli maailman historian en-simmäinen kansainvälinen tapaaminen, jolloinihmisiä 20 eri maasta kokoontui yhteen ilmanensimmäistäkään tulkkia. Tuon kongressinPiron katsoo kuuluvaksi jopa ihmiskunnan pää-hetkiin. Hän tosin epäili kuulijoitten ajattelevan,että ”nyt Piron liioittelee”. Tähän olettamuk-seensa hän vastasi, että ”ehkä liioittelenkin,mutta käsitykseni ei ole perusteeton”.

Tuossa vuoden 1905 kongressissa L.L. Za-menhof esitti runonsa ”Rukous vihreän lipunalla”. Runo kosketti monia läsnäolijoita niinpaljon, että he liikuttuivat. Sillä hetkellä romut-tui väite siitä, ettei suunnitelmakieli voisi kos-kettaa sydämiä.

Esperantoon liittyykin runsaasti subjektiivi-sia mielipiteitä, joilla ei ole mitään yhteyttä to-dellisuuteen. Esimerkiksi ihminen, joka sanooesperanton epäonnistuneen, ajattelee, että kan-sainvälinen kieli oli vain projekti, jota ei enääole olemassa. Toisin sanoen esperanto ei kyen-nyt heti valloittamaan koko maailmaa. Tällai-sessa ajattelussa on jotain hämmentävää ja ris-tiriitaista.Historian kokemuksetJotta edellisen kaltaisilta epäjohdonmukaisuuk-silta vältyttäisiin, asioita kannattaa katsoa his-toriallisesta näkökulmasta. Silloin monet käsi-tykset saavat oikeat mittasuhteet. Jo 1700-lu-vulla oli ihmisiä, jotka toimivat orjuutta vastaan,mutta vielä 1850 orjuus oli voimissaan. Olisi-ko silloin ollut oikeutta väittää, että kamppailuorjuutta vastaan epäonnistui. Eikö silloin olisipitänyt sanoa, ettei kamppailu vielä onnistunut.

Milloin joku on kuullut sanottavan, ettei es-peranto ”vielä” ole onnistunut? Esperantoonkin kielenä ja ilmiönä vielä nuori. Luonnol-listen tapahtumien rytmissä kasvu on alussa hi-dasta ja aaltoilevaakin, mutta tietyn kynnyksenylitettyään vauhti kiihtyy. Näin voisi tapahtuamyös esperanton kohdalla. Sen tähden histori-allinen näkökulma voi auttaa myös meitä espe-rantisteja vapautumaan luutuneista käsityksis-tämme. Mehän tosi asiassa teemme omalla sa-rallamme pioneerityötä, kuten aikanaan tekivätomallaan mm. orjuuden vastustajat.

Historiallinen perspektiivi hyödyttää myössiinä mielessä, että huomataan myös asiantun-tijoiden usein erehtyvän. Tulevia muutoksia eiole osattu ottaa huomioon, on oltu oman ajanja ennakkoluulojen vankina.

Selvältä näyttävät asiatkaan eivät aina ole sitämiltä ne näyttävät. Aikoinaan mm. pariisilaisetpapit ja tiedemiehet sanoivat, ettei maapallo voiolla pyöreä, jokainenhan sen näkee kun ympä-

25

Kielipolitiikka

rilleen katsoo. Me tiedämme väitteen mielettö-myyden. Silti on väärin kuvitella, etteikö myösmeidän aikanamme esitettäisi asiaa tuntematta,mutta silti niin sanotusti asiantuntevasti, yhtämielettömiä väitteitä. Tässä pari esimerkkiä, jot-ka koskevat esperantoa ja jotka on esitetty ai-van vakavalla mielellä: Esperantoksi ei voi ra-kastella tai esperanto ei sovi juridiseksi kielek-si.

Taustaa kieliin suhtautumisessa löytyy myössiitä, että usein kansallisiin kieliin, varsinkinpieniin kieliin, on suhtauduttu vähättelevästi.Milloin niistä ei ole ollut hallinnon kieleksi,milloin jumalanpalvelusten, kirjallisuuden taioikeuslaitoksen kieleksi.

Tässä suhteessa myöskään nykyaikana ei ainaoteta oppia historian kokemuksista. Tämä käyilmi mm. tuntemattomana pysyttelevän EU:nnettisivujen johtajan käsityksistä. Hän kirjoit-taa, ettei esperanto ole riittävän tarkka juridisek-si kieleksi. Claude Piron, joka pitkään toimiYK:ssa kääntäjänä, kumoaa yksiselitteisesti täl-laiset väitteet. – Esperanto sopii yhtä hyvin tä-hän tarkoitukseen kuin mikä muu tahansa kieli.

Piron on kääntänyt lakitekstejä esperantoksija hän on tarkistanut esperantoksi käännettyjäkansainvälisten asiakirjojen kieliasuja. NettilehtiLibera Foliolle antamassaan vastauksessa hänjopa sanoo, että yleensä kääntäminen esperan-toksi on vähemmän ongelmallista kuin esimer-kiksi ranskaksi, koska esperanto on rakenteel-taan taipuisampi ja koska esperantossa sanojenmuodostamisen järjestelmä helpottaa ratkaise-maan monia käännöksiin liittyviä ongelmia.Kaikki tai ei mitäänPiron huomauttaa, että meistä jokainen on täysi-kasvuinen vain joillakin elämän alueilla. Me-hän pohdimme usein tiedostamattomasti asioi-ta 4-5 -vuotiaan lapsen tavoin. Tuossa iässämieli käsittelee kahta tasasuhtaista asiaa, vas-takkaisia ja äärimmäisiä: suuri/pieni, ensimmäi-nen/viimeinen, kaikki/ei mitään jne.

Usein myös hyvin koulutetut ja ammatissaan

pätevät ja elämässään menestyneet toimivat lap-sen tavoin mm. politiikassa, uskonnon kysy-myksissä, suhteissa vähemmistöihin ja itseen-säkin. Tämä ilmenee myös suhtautumisessaesperantoon. Eivätkä esperantistitkaan ole poik-keuksia kuin siinä mielessä, että he ymmärtä-vät kansainvälisen kielen arvon ainakin jossainmäärin silloinkin, kun yleinen mielipide vaikut-taa toiseen suuntaan.

Edellä oleva on sovellettavissa myös nykyi-seen kielipoliittiseen tilanteeseen. Hokema”englanti voitti” työntää ajatukset tunneliin,missä ei näe ympäristöä, vain yhden valon tun-nelin päässä. Tämä vaikeuttaa muitten kieli-vaihtoehtojen pohtimista.Yksi tulee, toinen meneeJos tarkastellaan kieliä antiikin ajalta nykypäi-vään, huomataan valtakielien saaneen väistyäuusien valtakielien tieltä. Tuskin monikaan osasiantiikin ajalla kuvitella, että kreikankieli menet-tää asemaansa sivistyskielenä, silloisena maail-mankielenä. Latina koki myöhemmin kreikankohtalon. Latina oli oppineiden kieli, jonka ku-viteltiin olevan ylivertainen kansallisiin kieliinverrattuna mm. tieteen ja uskonnon kielenä. Li-säksi uskottiin, että kansalliset kielet eivät so-vellu esimerkiksi oikeuslaitoksen kieleksi. Rans-ka oli aikansa ”sivistyneistön” kieli ja senkinkuviteltiin omaavan jotain erityistä arvoa mui-hin kieliin verrattuna. Ranskakin sai valtakielenämennä menojaan, tilalle tuli englanti.

Taloudelliset ja poliittiset syyt keikuttavatvaltakieliäkin, jotka ovat tähän päivään asti pe-rustuneet jonkin kansakunnan aseelliseen ja ta-loudelliseen ylivoima-asemaan.

Silti tänä päivänä pidetään haihatteluna, josuskaltaa ennustaa, että englanti tulee kohtaa-maan kreikan, latinan ja ranskan kohtalon.Merkkejä tästä on jo näkyvissä. Tämän toteaajopa Yhdysvaltain tiedustelupalvelu CIA omis-sa arvioinneissaan. Piron on silti arvioinnissaanvarovainen. Hän toteaa vain, että USA:sta löy-tyy tällä hetkellä samoja heikkenemisen piirteitä

26

Kielipolitiikkakuin menneistä suurvalloista niitten alkaessamenettää valta-asemiaan.

Miten tämä liittyy esperantoon? Yksinkertai-sesti siten, että ylivallan kieli on ylivaltamaankieli. Jos supervallan asema siirtyy esimerkiksiKiinan, Intian ja Brasilian muodostamalle liit-toutumalle, saattaa olla, että kiinaa aletaankinpitää maailmankielenä. Kiinan painoarvo liittou-tumassa olisi erityisen merkittävä. Piron kuiten-kin epäilee kiinankielen soveltuvuutta kansain-väliseen käyttöön kirjoitustavan ja ääntämisentähden. Piron sanookin toiveikkaasti, että ehkätässä tilanteessa ihmiset saattaisivat huomataesimerkiksi esperanton käyttökelpoisuuden yh-teiseksi kansainväliseksi kieleksi.Vapaa ja täsmällinenKielet eivät ole samaan puuhun veistettyjä, ei-vät edes samaan kieliryhmään lukeutuvat kie-let. Jotkut kielistä ovat ikään kuin jähmeämpäänmuottiin valettuja, kuten esimerkiksi ranska jasaksa. Ne jättävät vähemmän mahdollisuuksiavapaaseen ja rentoon ilmaukseen. Englanti jakiina ovat ilmaisuiltaan vapaampia, mutta niil-tä puuttuu tietynlainen kurinalaisuus täsmällisiinilmauksiin, arvioi Piron.

Sen sijaan esperanto on siinä mielessä antoi-sa kieli, että se on samalla vapaa, taipuisa sekätäsmällinen. Monille tuleekin varmaan yllätyk-senä se, että esperantossa ilmaisuun on kätevästikäytettävissä paljon enemmän erilaisia mahdol-lisuuksia kuin yleensä kielissä. Piron käyttää

esimerkkinä yksinkertaista lausetta ”Minä tulinjunalla Bulonjoon”: ”Mi venis al Bulonjo pertrajno”, ”al Bulonjo mi trajnis”, ”mi venis trajneBulonjon”, ”Bulonjon trajnis mi”, ”pertrajne almi Bulonjo venis” tai jopa humoristisesti ”miaalBulonja veno estis trajna”, ”trajne mi al Bu-lonjis”.Luotan täysin esperantoonClaude Piron sanoo luottavansa täysin esperan-ton mahdollisuuksiin. – Esperantosta tulee vie-lä jossain vaiheessa maailmankieli. Se voi to-teutua 20:n, 100:n tai 300:n vuoden kuluttua,mutta joka tapauksessa näin tulee tapahtumaan.Hän kertoo järkevien perusteiden lisäksi luot-tavansa myös selittämättömään sisäiseen var-muuteen kansainvälisen kielen menestymises-tä.

Tätä sisäistä varmuutta, joka liittyy ihmisenaivojen toimintaan, hän käsittelee juhlakong-ressin alustuksessaan melko laajasti.

Pironin alustus on julkaistu viime vuonnaUEA:n äänenkannattajassa Esperantossa tou-kokuun ja heinä-elokuun numeroissa otsikolla”Esperanto: Kiaj perspektivoj jarcenton post launua kongreso?”

Tässä artikkelissa olen lisäksi käyttänyt mm.Kalle Kniivilän toimittaman nettilehden LiberaFolion aineistoa ja Gados Lászlón kirjoittamaabrosyyria ”Brilu æiu lingvo samrajte! Por mult-lingveco kaj egelrajta komunikado en Eýropo”.

Erkki Röntynen

Atilio Orellana Rojas vierailee Hämeenlinnas-sa tapaamassa paikallista aktiivia esperantoryh-mää. Ryhmä järjestää 30.6.-1.7. Esperanton kie-len ja kulttuurin esittelytilaisuuden, johon kaikkikiinnostuneet ovat tervetulleita. Lisätietoja lä-hetetään jäsenyhdistyksille ja muille aktiiveilleryhmille sekä kerrotaan EAF-agadas -listalla.Yhteyshenkilö: Tiina Oittinen.

Antaý Valamo-kursosemajno la æefinstruistoAtilio Orellana Rojas vizitos en Hämeenlinna.La lokaj aktivuloj aranøos kune kun EAF kler-igan eventon pri Esperanto dum 30.6.-1.7. Pliajinformoj sekvos al membrosocietoj kaj aliajaktivaj grupoj kaj aperos ankaý en EAF-agadaslisto. Kontaktulo: Tiina Oittinen.

Ennen Valamon kurssiviikkoa pääopettaja

Atilio somere en Hämeenlinna / kesällä Hämeenlinnassa

27

Suomen Esperantoliiton jäsenjärjestöt

Suomen Esperantoliiton paikallis- ja jäsenjärjestöt:w Helsingin Esperantoseura / Esperanto-klubo

de Helsinki, Siltasaarenkatu 15 C 65, 00530Hel-sinki. : taneli.huuskonen@netsonic.fiwww.esperanto.fi/helsinki

w Iisalmen Esperantoklubi / Esperantoklubo deIisalmi, (Onni Kauppinen) Uudispihantie 298,74100 Iisalmi.

w Jyväskylän Esperantokerho / Esperantoklubode Jyväskylä (Seija ja Kari Kettunen), Keihäs-miehenkatu 3, 40630 Jyväskylä. ( (014) 254609 : kari.kettunen@pp1.inet.fi

w Lahden Esperantokerho / Esperantoklubo deLahti, (Martti Pennanen) Kalliomaankatu 10,15150 Lahti. : martti.pennanen@phnet.fi

w Oulun Esperantoseura / Esperantosocieto deOulu, (Olli Pajula) Ojalanperäntie 47, 90860Halosenniemi. : olli.pajula@dnainternet.net

w Salon Esperantoseura / Esperantoklubo deSalo (Eero Saari) Kössinkatu 2 as 7, 24100Salo. ( (02) 735 6130

w Esperantoseura Antaýen ry. / Esperantosoci-eto Antaýen, Satakunnankatu 30 C 6, 33210Tampere. (Lauri Liukkonen, Varstatie 37,37500 Lempäälä, : lauri.liukkonen@jippii.fi)

w Turun Esperanto-yhdistys ry. / Esperanto-soci-eto en Turku, (Tiina Oittinen) Puutarhakatu 26A 11, 20100 Turku. : tiina.oittinen@pp.inet.fi

w Suomen opettajien esperantoyhdistys /Esperanto-Ligo de Finnlandaj Instruistoj,(Carola Antskog) Brokärrvägen 89, 25700Kimito. : cantskog@kolumbus.fi. Tilinro:800015-129185

w Suomen nuorten Esperantoliitto / FinnlandaEsperantista Junulara Organizo (FEJO)Siltasaarenkatu 15 C 65, 00530 Helsinki.: fejo@esperanto.fi. Tilinro: 563000-2213606

w Sokeiden esperanto-yhdistys Steleto. (RitvaSabelli) Pietarinkatu 10 D 27, 00140 Helsinki.7 (09) 660 651

ilmestyy vuonnaaperas dum la jaro 2006

Muutokset ja lisäykset osoitteistoon: IlkkaSanttila, Mannerheimintie 40 D 86, 00100Helsinki, s-posti ilkka.santtila@welho.commieluummin kirjallisena.

Jäsenyhdistysten jäsenet ovat automaattisesti SuomenEsperantoliiton jäseniä, yhdistykset hoitavat jäsenmak-sut liittoon. Liittoon voi myös kuulua henkilöjäsenenä,jolloin jäsenmaksu v. 2005 on 18 e sisältäen Esperanto-lehden. Nino Runeberg -seuran jäsenmaksu on 36 e.Lisätietoja jäsenyhdistyksiltä ja liiton toimihenkilöiltä.Lappeenrannassa toimii aktiivinen esperanton harras-tajien ryhmä, jolle voi lähettää postia osoitteeseen (IrjaMiettinen) Esperantogrupo de Lappeenranta, Yrjönkatu6-8 A 1, 53600 Lappeenranta.Useiden paikkakuntien puhelinluettelosta hakusanan“Esperanto” kohdalta löytyy paikallisten harrastajien pu-helinnumeroita. Paikkakuntien yhteyshenkilöistä saa tie-toa myös Suomen Esperantoliitolta, aktiivisia harrasta-jia on mm. Mikkelissä, Raumalla, Hämeenlinnassa jaTaivalkoskella.

Avustajien toivotaan noudattavan edellä esi-tettyjä aikoja. La redakcio esperas, ke help-antoj atentu la datojn supre.

Ilmoitushinnat w AnoncprezojUlkopuoliset mainostajat /Ekster membraro: Jäsenet / Membroj:1/1 sivu/paøo 100 e 1/1 sivu/paøo 50 e1/2 sivua/paøo 60 e 1/2 sivua/paøo 30 e1/4 sivua/paøo 40 e 1/4 sivua/paøo 20 eSendu la anoncojn aý rete al la redaktejo:eaflehti@esperanto.fi aý poþte al la oficejo:Esperantolehti/EAF, Siltasaarenkatu 15 C65, 00530 Helsinki.

Nro Red.grupo Limdato Aperaskomencas

3 1.5. 15.5. 5.6.4 1.7. 15.7. 5.8.5 1.9. 15.9. 5.10.6 1.11. 15.11. 5.12.

28Pica-Paino Oy, Jyväskylä 2006n

Seuraava numero w Venonta numeroSeuraava numero ilmestyy kesäkuussa. Jutut 15.5.2006 mennessä EAF:n toimistoon. Venonta numero aperosen junio. Artikoloj øis 15.5.2006 al la oficejo de EAF. Osoite/adreso: Siltasaarenkatu 15 C 65, 00530 Hel-sinki, puh/tel. (09) 715 538, s-posti/rete: <eaflehti@esperanto.fi>.

Grize mia barboGriziøis mia barbo densa,kaþante siajn radikojn malhelajn– kiuj jam ornamis la þajnon...Tion tamen mi al la sorto, lasa,mi ne øenu la faltojn kolajn– kvankam ne plaæus la propran virinon...Tiu barbo eæ rapide ne kreskas,tranæante mi sekve ne plu faras ofteregulante la harajn longecojn...Sekve tio estas jenas:æi tiel la barbo estu ne tuþate– kaýzigante iajn pensecojn...Ni grizbarbuloj eble ne interesaj al la

feminoj...Sed oni vivos siajn vivojn øis la fino– kun la multaj drogoj...– Kaj indiferente al la virinoj– eæ al la edzino!Ni nur kun siaj aliaj agoj!Pentti Törmälä

Arbara pontoEn arbaro malnova ponto iom putra,al grenkampoj øi iam gvidis– nun tie parte kreskas arbaro...Dreniloj tie kuþas – ne rigardo erara,de la arbaro tiuj øi dividis– æar estis fekunda la humaro...Nun la ponton malnovan tre malmultaj

uzas...Trankvile øiaj tabuloj putru...Æar neniu kulturas la teron...La tempo þanøiøis, tio kaýzas,la kaþdrenilojn neniu tie faru,kaj la urbo nune posedas la humaron...Post hieraýa arbarpromenado 2004-02-17Pentti Törmälä

Memoru: por ricevi numeron 3/2006necesas rekotizi por la jaro 2006!