တငးရငးသားလမးမားေရးရာစငတာ (ျပညေထာငစျမနမာႏငင) Ethnic Nationalit ies Affairs Center (Union of Burma)

မ စစဥျပလပၿပး ထြကေပၚလာေသာ

ျမနမာႏငငဖကဒရယစနစဆငရာ အဓကကေသာ မဝါဒ ႏင လကၡဏာမား (မၾကမး)

Key Principles and Characteristics for a Federal Union of Burma (Draft)

(ဇလင၊ ၂၀၁၆)

 

တငးရငးသားလမးမားေရးရာစငတာ (ျပညေထာငစျမနမာႏငင)

Ethnic Nationalit ies Affairs Center (Union of Burma)

မ စစဥ၍

၂၀၁၆ ခႏစ၊ မတလ ၂၁ မ ၂၆ ရကထ ခငးမငၿမ ႕ တြငကငးပသည

ျမနမာႏငငဖကဒရယစနစဆငရာ အဓကကေသာ မဝါဒႏငလကၡဏာမားေရးဆြျခငး အလပ႐ေဆြးေႏြးပြ

(Drafting Key Principles and Characteristics for a Federal Union of Burma)

ႏင

၂၀၁၆ ခႏစ၊ ဇြနလ ၃၀ ရကေန႕ မ ဇလငလ ၂ ရကေန႕ထ ရနကနၿမ ႕တြင ညညြတေသာ တငးရငးသားလမးစမားမဟာမတ (United Nationalities Alliance)

ႏင ကငးပသည ျမနမာႏငငဖကဒရယစနစဆငရာ အဓကကေသာ မဝါဒႏင လကၡဏာမားေရးဆြျခငး အလပ႐ေဆြးေႏြးပြ

(Drafting Key Principles and Characteristics for a Federal Union of Burma)

မ ရရထားေသာ မၾကမးက

၂၀၁၆ ခႏစ၊ ဇြနလငလ ၁၃ ႏင ၁၄ ရကေန႔မားတြင ညညႊတေသာတငးရငးသား လမးမား

ဖကဒရယေကာငစ (United Nationalities Federal Council) ၏ သေတသန႒ာန

မ စစစမြမးမ ထားေသာ

ျမနမာႏငငဖကဒရယစနစဆငရာ အဓကကေသာ မဝါဒ ႏင လကၡဏာမား (မၾကမး)

Key Principles and Characteristics for a Federal Union of Burma (Draft)

 

 

ေနာကခသမငး

တငးရငးသားလမးမားေရးရာစငတာ (Ethnic Nationalities Affairs Center – ENAC) သည ဖကဒရယစနစေဖၚေဆာငေရး အေထာကအကျပလပငနးမားက ေအာကတဘာလ ၂၀၁၄ ခႏစမ စတငၿပး လပေဆာငလာခသည။ ျပညတြငးမကြမးကငသမားႏင ႏငငတကာမ ပညာရငမား အား ဖတေခၚကာ လကနကကငေတာလနေရးအဖြ႔အစညးမား၊ တငးရငးသား ႏငငေရးပါတမား၊ လထအေျချပအဖြ႔စညးမား၊ အရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးမားႏင ဆေစလက ဖကဒရယျပည ေထာငစဖြ႔စညးပဆငရာ စာတမးမားႏင အႀကျပခကမားက ေရးသားျပစခသည။ ၂၀၁၄ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလတြင ဖကဒရယစနစမားအားႏႈငးယဥျခငး အလပ႐ေဆြးေႏြးပြက ရနကနၿမ ႕တြင တငးရငးသားႏငငေရးပါတမားႏင တစႀကမ၊ ခငးမငၿမ ႕တြင လကနကကင ေတာလနေရးအဖြ႔ အစညးမား၊ လထအေျချပအဖြ႔အစညးမား၊ အရပဖကလ႔အဖြ႔အစညးမားႏင တစႀကမ ကငးပ ႏငခသည။ ယငးအလပ႐ေဆြးေႏြးပြမားတြင အေမရကနျပညေထာငစ၊ ဂာမဏ၊ ဘယလဂယန ႏင ဆြဇလနႏငငမားမ ဖြ႕စညးပမားက ႏႈငးယဥေလလာခသည။ ၂၀၁၅ ခႏစ၊ မတလအတြငးတြင ျမနမာႏငငစစအစးရမေရးဆြခေသာ ၂၀၀၈ ဖြ႔စညးပက သးသပျခငးႏင တငးရငးသားလမးမား အတြက အေကာငးဆးဖကဒရယဖြ႔စညးပ ေပၚေပါကလာေရးအတြက အလပ႐ေဆြးေႏြးပြက ရနကနၿမ ႕တြင တငးရငးသားႏငငေရးပါတမားႏငတစႀကမ၊ ခငးမငၿမ ႕တြင လကနကကင ေတာလနေရးအဖြ႔အစညးမား၊ ျပညတြငးမ တငးရငးသားႏငငေရးပါတမား၊ လထအေျချပအဖြ႔ အစညးမား၊ အရပဖကလ႔အဖြ႔အစညးမားႏင တစႀကမ ကငးပခသည။

၂၀၁၆ ခႏစ၊ မတလ ၂၁ မ ၂၆ ရကအထ ျမနမာႏငငဖကဒရယစနစဆငရာအဓကကေသာ မဝါဒႏင လကၡဏာမား ေရးဆြျခငး ေခါငးစဥျဖင အလပ႐ေဆြးေႏြးပြတစခကႏငငတကာပညာရင၊ ျပညတြငးမ ကြမးကငသမား၊ တငးရငးသားလကနကကငေတာလနေရး ေခါငးေဆာငမားႏင ကငးပႏငခၿပး ရရလာေသာ ျမနမာႏငငဖကဒရယစနစဆငရာအဓကကေသာ မဝါဒႏင လကၡဏာမား (မၾကမး) က ေရးသားျပစထားႏငခသည။ ထ႔ေနာက ၄ငးမၾကမးက တငးရငးသားႏငငေရးပါတမား စဖြ႔ထားသည ညညြတေသာ တငးရငးသားလမးစမားမဟာမတ (United Nationalities Alliance) ႏင ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ဇြနလ ၃၀ မ ဇလငလ ၂ ရကထ ရနကနၿမ ႕တြင ႏးေႏာ တငပငျခငး အလပရေဆြးေႏြးပြဆကလကျပလပ၍ ျပငဆငျဖညစြကသည။ ၄ငးျပငဆငျဖညစြကထားေသာ မၾကမးက ညညႊတေသာတငးရငးသား လမးမား ဖကဒရယေကာငစ (United Nationalities Federal Council) ၏ သေတသန႒ာနမ စစစမြမးမ ထားေသာ ျမနမာႏငငဖကဒရယစနစဆငရာအဓကကေသာ မဝါဒႏင လကၡဏာမား (မၾကမး) ျဖစပါသည။

 

   

2  

I. ႏငငအမညနာမ (Name of Country)

(က) ဖကဒရယဒမကေရစျပညေထာငစ၏ အမညက “ဖကဒရယဒမကေရစျပညေထာငစ ျမနမာႏငင” ဟေခၚဆရာတြင ျမနမာ ႏငငဟ၍ျဖစေစ၊ ဗမာႏငငဟ၍ျဖစေစ၊ အဂၤလပ ဘာသာစကားျဖင Burma သ႕မဟတ Myanmar ဟ၍ျဖစေစ သးႏႈနးေခၚတြငျခငးသည ျပညေထာငစ ႏငငအတြငး ေနထငလာခသည တငးရငးသား လမးမားအနက လမးတမးျဖစသည ဗမာအမးသားမားကသာ ရညၫႊနးေနသည။

(ခ) သ႔ျဖစပါ၍ စစမနေသာ ဖကဒရယဒမကေရစျပညေထာငစ တညေဆာကရာတြင ႏငငအတြငးရ တငးရငး သား လမးမားအားလး၏ တနးတညမမႈက ေဖၚေဆာငႏငရန ထတငးရငးသား လမးမားအားလးက ကယစားျပႏငမည အမညနာမအသစတခ ေဆြးေႏြးသတမတသငပါသည။

II. ဥပေဒျပေရးဆငရာမား (Legislature)

(က) ဖကဒရယျပညေထာငစလႊတေတာ

(၁) ဖကဒရယ ဒမကေရစျပညေထာငစ လႊတေတာက အမးသားလႊတေတာႏင ျပညသ႔လႊတေတာဟသည လႊတေတာ (၂) ရပ ျဖင ဖြ႕စညးရမည။

(၂) အမးသားလႊတေတာႏင ျပညသ႔ လႊတေတာတ႔ သည ဥပေဒျပအာဏာ ညတညမ ရရမည။

(ခ) အမးသားလႊတေတာ

(၁) အမးသားလႊတေတာက ျပညနယဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒပါ ျပဌာနးခကမားႏငအည ျပညနယ အသးသးက အေရအတြကတညစြာ ေစလႊတသည ကယစားလယမားျဖင ဖြ႔စညးရမည။1

(၂) အမးသားလႊတေတာက ဖကဒရယဒမကေရစျပညေထာငစ အဖြ႕ဝငျပညနယအသးသးက မမတ႔ျပညနယ အတြငး အခးကေ႐ြး ေကာကတငေျမာကထား သည တငးရငးသားမးႏြယစ ကယစားလယမား ျဖငဖြ႕စညးရမည။

(၃) အမးသားလႊတေတာတြငျဖစေစ၊ ျပညသ႔လႊတ ေတာတြငျဖစေစ ကယစားျပ ေ႐ြးခယခမညသ သည လကရတာဝန ထမးေဆာငေနသည ျပညသ႕ဝနထမး2 မျဖစေစရ။

(၄) အမးသားလႊတေတာကယစားလယ အျဖစလညးေကာငး၊ ျပညသ႔လႊတေတာ ကယစားလယအျဖစလညးေကာငး ေ႐ြးခယခမညပဂၢလသည သကဆငရာျပညနယ၏ တငးရငးသားလမး အျဖစ အသအမတျပခထားရသည ျပညနယသားျဖစရမည။ ျပညနယတငးရငးသား လမးအျဖစ အသအမတ ျပခထားရျခငးမရသည လမးျဖစပါက

                                                                                                                         1  FCDCC ေရးဆြေသာ ဖကဒရယျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (ဒတယမၾကမး) ပဒမ (၇၂)(က)

2  တပမေတာသား အပါ အဝင လကနကကငအဖြ႕အစညးမားပါဝငသည။  

 

   

3  

ထျပညနယ၏ ျပညနယသားျဖစရမညအျပင ျပညနယအတြငး အနညးဆး (၁၀) ႏစ အေျခခေနထင သျဖစရမည။

(၅) (က) အမးသားလႊတေတာကယစားလယအျဖစ ဝင ေရာကေ႐ြးခယခမည ပဂၢလသည သက ဆငရာ ျပညနယတြင ဘးစဥေဘာငဆက ေနထငခေသာ တငးရငးသားလမးျဖစရမည။ (ဘးစဥေဘာငဆက ဆသညမာ မးဆက ၃ ခ က ဆလသည)

(ခ) အထကပါ ျပဌာနးခကသည ျပညေထာငစ အဖြ႕ဝငျပညနယအသးသးမ အသအမတျပ ထားေသာ ျပညနယတငးရငးသားမားႏင မသကဆငေစရ။

(၆) အမးသားလႊတေတာ ကယစားလယမား၏ သကတမးက (၄) ႏစ သတမတသည။ ကယစား လယဥးေရ၏ ထကဝကက (၂) ႏစတႀကမ ေ႐ြးခယတငေျမႇာက၍ လလယရမည။ လႊတေတာ ပထမသကတမးတြင ကယစားလယဥးေရ၏ ထကဝကသည လႊတေတာသကတမး၏ ထကဝက သာျဖစသည။3

(၇) အမးသားလႊတေတာဥကဌႏင ဒတယဥကဌတ႔က အမးသား လႊတေတာကယစားလယမားထမ ဆႏၵမေပး၍ ေရြးေကာကတငေျမႇာကရမည။ အမးသားလႊတေတာဥကဌ ႏင ဒတယဥကဌတ႔သည ျပညနယတစခတညးႏင လမးတမးတညးမ ကယစားလယမား မျဖစေစရ။4

(ဂ) ျပညသ႔လႊတေတာ

(၁) ျပညသ႔လႊတေတာက ၿမ ႕နယအေပၚတြငအေျခခ၍ မဆႏၵရငမားက ေ႐ြးခယတငေျမႇာက လကသည ကယစားလယမားျဖင ဖြ႔စညးသည။5

(၂) ျပညသ႔လႊတေတာက လဥးေရေပၚတြင အေျခခေသာ ေ႐ြးေကာကပြမားတြင ႏငငသားမားက ေ႐ြးခယတငေျမႇာကလကသညအမားဆး အႏငရသည ကယစားလယမားျဖင ဖြ႔စညးသညစနစကကငသးရမည။6

                                                                                                                         3  FCDCC ေရးဆြေသာ ဖကဒရယျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (ဒတယမၾကမး) ပဒမ (၇၅)

4  4 FCDCC ေရးဆြေသာ ဖကဒရယျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (ဒတယမၾကမး) ပဒမ (၇၄)

5 FCDCC ေရးဆြေသာ ဖကဒရယျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (ဒတယမၾကမး) ပဒမ (၈၂)

6  ညညြတေသာ တငးရငးသားလမးစမားမဟာမတ (United Nationalities Alliance) ႏင ျပလပသည အလပရေဆြးေႏြးပြတြင အတညျပ၍ မရသည အဖြ႕ (၁) ႏင အဖြ႔ (၂) တ႔၏ ေဆြးေႏြးခကမား - အဖြ႔ (၁)။ ။ျပညသ႔လႊတေတာက ၿမ႕နယအေပၚတြင အေျခခေသာ ေ႐ြးေကာကပြမားတြင မဆႏၵ ရငမားက အမားဆးအႏငရသညစနစ (First Past the Post-FPTP) က ကငသး၍ ေ႐ြးခယ တငေျမႇာကလကသည ကယစားလယမား ျဖင ဖြ႕စညးေစသငသည။ အဖြ႔ (၂)။ ။ျပညသ႔လႊတေတာက လဥးေရေပၚတြငအေျခ ခေသာ ေ႐ြးေကာကပြမားတြင ႏငငသားမား က အခးကကယစားျပစနစက ကငသး၍ ေ႐ြးခယတငေျမႇာကလကသည ကယစား လယမားျဖင ဖြ႕စညးေစသငသည။ (Open List Proportional Representation) က ကငးသး ရမည။ (ဒစနစက ဆကလကေလလာရန လအပသည)။

 

   

4  

(ဃ) ဥပေဒျပပ

(၁) အဆျပလာေသာ ဥပေဒတစရပရပက လႊတေတာတစရပစမ လြတလပစြာ သးျခားမေပး ဆးျဖတ ရမည။

(၂) ဖကဒရယဒမကေရစျပညေထာငစ လႊတေတာအစညးအေဝးက ျပဌာနးထားေသာ လပထးလပနညးႏင အည ကငးပရမည။

(၃) မေပးဆးျဖတရနလအပပါက အမးသားလႊတေတာ (Chamber of Nationalities ) ႏင ျပညသ႔ လႊတေတာ ျဖစၿပး (Chamber of People’s Representatives) ထကဝကေကာဆႏၵမရရသည။

(၄) အမးသားလႊတေတာ (Chamber of Nationalities) ႏင ျပညသ႔လႊတေတာ (Chamber of People’s Representatives) တ႔သည ဥပေဒျပေရးတြင အေထာကအကျပမည လအပေသာ ေရးရာေကာမတမားကလႊတေတာကယစားလယမားအတြငးမ ဖြ႔စညးၿပး လပထးလပနညးမားက ေရးဆြျပဌာနးေပးရမည။

(၅) လႊတေတာတရပရပက အတညျပၿပးေသာ ဥပေဒၾကမးတခလးကျဖစေစ၊ တစတတပငးက ျဖစေစ အျခားလႊတေတာမ အတညျပႏငျခငးမရလင လႊတေတာႏစရပမ တညေသာကယစားလယ မားျဖင ပးတြညႇႏႈငးေရးေကာမတက ဖြ႕စညး၍ ညႇႏႈငး အေျဖရာ ေဆာင႐ြကရမည။

III. ျပညနယဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ (State Constitution)

(က) ဖကဒရယဒမကေရစျပညေထာငစအဖြ႔ဝငျပညနယမားသည ျပညနယဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒမားက ျပညေထာင စဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ၏ အေျခခမမားႏင မဆန႕ကငေစဘ လြတလပစြာ ေရးဆြျပဌာနးကငသးခြင ရသည။7

(ခ) ျပညေထာငစအဖြ႔ဝငျပညနယမားႏင ယငးျပညနယမားရ ျပညသလထမားသည အခပအျခာ အာဏာ ၏ မရငးပငရငမား ျဖစၾကသည။8

(ဂ) ဖကဒရယျပညေထာငစအဖြ႕ဝင ျပညနယမားအားလး၏ ဘအကးစးပြားအတြက ကငသးရန လအပ ေသာ အခြငအာဏာမားကသာ ျပညေထာငစသ႔ အပႏငးသည။9

(ဃ) (၁) သကဆငရာျပညနယ၏ထးျခား ခကအလက ဥပေဒျပအာဏာက လႊတေတာ (၁) ရပ ျဖငျဖစ ေစ၊ (၂) ရပျဖင ျဖစေစ လြတလပစြာ ကငသးပငခြငရ သည။

(၂) မတကြျပားေသာ တငးရငးသားလမး မားစြာေနထငၾကသည ျပညနယမားတြင လမးစလႊတ ေတာႏင ျပညသ႔လႊတေတာဟသည လႊတေတာ (၂) ရပ စနစက ကငသးရမည။

(င) ဖကဒရယဒမကေရစ ျပညေထာငစ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒတြင ျပညေထာငစ ဥပေဒျပအာဏာအၫႊနး၊ ထပတ ဥပေဒျပအာဏာအၫႊနးႏင ကနရသညမားက ျပညနယမားက ကငသးရမည။

                                                                                                                         7 FCDCC ေရးဆြေသာ ဖကဒရယျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (ဒတယမၾကမး) ပဒမ (၅၀)

8 FCDCC ေရးဆြေသာ ဖကဒရယျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (ဒတယမၾကမး) ပဒမ (၃)

9 FCDCC ေရးဆြေသာ ဖကဒရယျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (ဒတယမၾကမး) ပဒမ (၅၁)

 

   

5  

(စ) ျပညေထာငစဥပေဒျပစာရငး၊ ျပညနယဥပေဒျပစာရငးႏင ထပတဥပေဒျပ စာရငးမားတြင အတ အလငး ျပဌာနးထားျခငးမရေသာ အာဏာမားသည ျပညေထာငစ အဖြ႕ဝငျပညနယမားတြင တညရ သည။

(ဆ) ဖကဒရယဒမကေရစျပညေထာငစက ျပညေထာငစအဆင၊ ျပညနယအဆင၊ ကယပငအပခပခြငရ ေဒသအဆင ႏင ေဒသႏရအဆငဟ၍ အဆင ေလးဆငျဖင ဖြ႕စညး တညေဆာကရမည။

(ဇ) ျပညနယ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒတြင သကဆငရာ ျပညနယအတြငး အစဥတဆက ေနထငခၾကေသာ တငးရငးသားလမးမား၏စာရငးက ျပစေဖာျပထားရမည။

(စ) ျပညနယတြင လႊတေတာ (၂) ရပကင သးရာ၌ (၁) လမးစလႊတေတာက ျပညနယအတြငးရ အမးသားအပခပခြငရနယေျမမားႏင အခးက အေရအတြကတညစြာေစလႊတသည ကယစားလယမားျဖင ဖြ႕စညး ရမည။

(၂) ျပညသ႔လႊတေတာက ၿမ ႕နယအေပၚတြငျဖစေစ၊ လဥးေရအေပၚတြငျဖစေစ အေျခခေသာ ေ႐ြး ေကာကပြမားတြင ျပညနယသားမားက အမားဆး အႏငရသညစနစကငသး၍ ေ႐ြးခယ တင ေျမႇာကလကသည ကယစားလယျဖင ဖြ႔စညရမည။

(ည) ျပညနယအစးရက ျပညေထာငစ အဖြ႕ဝငျပည နယအသးသး၏ ထးျခားခကအလက ဝနႀကးခပ စနစ (Chief Minister) ျဖငျဖစေစ၊ ျပညနယအႀကး အကစနစ (Governor) ျဖငျဖစေစ ဖြ႔စညးႏင သည။ မတကြျပားေသာ တငးရငးသားလမးမားစြာေနထငၾကသည ျပညနယမားတြင ဝနႀကးခပ စနစက ကငသးေစသငသည။

(ဋ) ျပညနယမားသည တစခႏင တစခ တနးတရညတ အခြငအေရးရရမည။ (႒) ျပညနယမားသည ျပညနယအခငးခငး၊ ျပညနယအတြငးေရး ကစၥရပမားက

ဝငေရာကစြတဖကခငး မရေစရ။

 

   

6  

IV. အစးရစနစ - သမၼတဥးေဆာငေသာစနစ (သ႔) ဝနႀကးခပ ဥးေဆာငေသာစနစ (Forms of Government)

(က) ဖကဒရယဒမကေရစျပညေထာငစ အစးရက ဝနႀကးခပဥး ေဆာငေသာစနစ (Parliamentary System) ျဖငဖြ႕ စညး ေစသငသည။

(ခ) ဖကဒရယဒမကေရစျပညေထာငစတြင အခးညဖကဒရယစနစ (Symmetric Federalism) ေနာကခ၌ အခးမညဖကဒရယစနစ (Asymmetric Federalism) က ကငသးေစသငသည။ ထးျခား၍ အေျမာကအမားထြကရေသာ သဘာဝသယဇာတအမးအစားအေပၚ အေျခခထားသည ဥးစားေပး အစဥမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည။10

(၁) ကရငနျပညနယ၊ ကခငျပညနယ၊ ရခငျပညနယ၊

(၂) မြနျပညနယ၊ ရမးျပညနယ၊ ကရငျပညနယ၊ ျမနမာျပညနယ၊ ခငးျပညနယ

(၃) အမးသားမားျပညနယမား။

(ဂ) အခးမည ဖကဒရယဒမကေရစျပညေထာငစစနစတြင ပထမဥးစားေပးအျဖစ သတမတ ေပးထား ေသာ ျပညနယ (၃) ခအေနျဖင ၎ျပညနယ မားတ႔မရရေသာသယ ဇာတဝငေငြမားအနက သကဆငရာ ျပညနယအား ပမအကးခစားခြင ရေစၿပးကနရေသာ သယဇာတဝငေငြမားက ျပညေထာငစအစးရႏင အျခားျပညနယမား အၾကား မေဝသးစြရမည။

(ဃ) ျပညေထာငစ အဖြ႕ဝငျပညနယမား အသးသး မ ရရလာေသာ အျခားသယဇာတဝငေငြႏင အျခားလပငနးမားမ ဝငေငြမားကလညး သကဆငရာ ျပညနယ၊ ျပညေထာငစအစးရႏင အျခားျပညနယမားအၾကား မေဝသးစြ ရမည။ (င) ျပညနယမားအၾကား မေဝသးစြရန သတမတ ထားေသာ ဝငေငြမားက စမခန႕ခြရနအတြက အဖြ႕ဝငျပညနယမားမ အေရအတြက တညစြာ ေစလႊတေသာ ကယစားလယမားျဖင ဘ႑ာ ေရး ပးတြစမခန႔ခြေရးအဖြ႕က ဖြ႕စညးရမည။ (စ) ဘ႑ာေရး ပးတြစမခန႔ခြေရးအဖြ႔မ မေဝေပး ေသာ ဝငေငြမားက ျပညေထာငစ အစးရႏင ျပညနယ အစးရအသးသးတ႔သည ေအာကေဖၚ ျပပါ လပငနးရပမားတြင သးစြေစသငသည။

(၁) တကသလပညာေရး၊

                                                                                                                         10  ညညြတေသာ တငးရငးသားလမးစမားမဟာမတ (United Nationalities Alliance) ႏင ျပလပသည အလပရေဆြးေႏြးပြတြင အတညျပ၍ မရသည အဖြ႕ (၁) ႏင အဖြ႔ (၂) တ႔၏ ေဆြးေႏြးခကမား - အဖြ႔ (၁)။ ။ ယခလကရတြင ေအာကပါ သေဘာတရားႏင ပတသက၍ ရငးႏး ကၽြမးဝငမႈမရေသးသညအတြက ဆကလကေလလာသးသပၿပးမသာ လပသင/မသင ဆးျဖတႏငမညျဖစသည။ အဖြ႔ (၂)။ ။ ဖကဒရယျပညေထာငစတြငအခးညဖကဒရယ စနစ (Symmetric Federalism) အေျခခ၍ အခး မညဖကဒရယစနစ (Asymmetric Federalism) က ကငသးေစသငသည။ သဘာဝသယ ဇာတ ဥးစားေပးအစဥက သတမတရာတြင ေျမသယ ဇာတ၊ ေရသယဇာတ၊ သစေတာ၊ ဇဝမးကြ သယဇာတႏင တြငးထြကသယဇာတမား၏ ပထဝႏငငေရးႏင လမႈစးပြားရႈေထာငမားမ အေရးပါမႈတနဖးက အေျခခ၍ အဓပၸါယဖြငဆ ေစသငသည။ (မတခက။ အခးညႏင အခးမညဖကဒရယ အဓပၸါယကနားလညမႈ ကြျပားသည။)

 

   

7  

(၂) အေျခခအေဆာကအအမား တညေဆာက ေရး (Infrastructure Development of the State)၊

(၃) သပၸၸႏင နညးပညာတထြငႀကဆမႈက အား ေပးေသာ အဖြ႕အစညးမား Science and Technology Innovative Institutions ထေထာင ေရး၊

(၄) အရညအေသြးအပၚအေျခခၿပး ယဥၿပငမႈ ကအားေပးေသာ ဘ႑ာေရးဆငရာ အဖြ႕ အစညးမား ထေထာငေရး၊

(၅) လထကနးမာေရးႏင လသားလၿခေရး၊ (၆) သဘာဝသယဇာတမား ထတယသည အတြက ျဖစေပၚလာမည လထအေပၚ သကေရာကသညဆးကးမားက ျပနလည ကစားေပးေရးႏင ပကစးဆး႐ႈးသြားေသာ ေဂဟစနစက ျပနလညကစားေရး။

(ဆ) သယဇာတဝငေငြမားႏင အျခားဝငေငြမားက စမခန႔ခြေသာ ဘ႑ာေရးပးတြ စမခန႔ခြေရးအဖြ႔၊ ထဝငေငြမားက လကခရရေသာ ျပညေထာငစ အစးရႏင ျပညနယအစးအရ အသးသးတ႔ ရရလာေသာဝငေငြမား တကမနကနစြာ သးစြျခငး ရ/မရက သးျခားလြတလပေသာ အျခား ႏငငမားမ ႏငငတကာ အသအမတျပ စာရငး စစအဖြ႕မား အသးျပ၍ ႏစစဥပမန စာရငးစစ ေဆးျခငးမား ျပလပသြားရမည။ (ဇ) ဖကဒရယဒမကေရစျပညေထာငစႀကခငစြာ လညပတႏင ေရးႏင ျပညေထာငစအဖြ႔ဝင ျပညနယမား အတြငး အာဏာရငစနစ မေပၚထြနးလာႏငေစ ရနအတြက ေအာကပါတ႔ကေဖၚေဆာငရမည။

(၁) အစးရအဆင သးဆငလးအေနျဖင အခြင အာဏာ အလြသးစားမႈမား မျပႏငေစရန အတြက ေစာငၾကညေထာကျပ ေဝဖနကာ လထ၏အခြငအေရးမားက ကာကြယေပး မည စစမနသည လထအသငးအဖြ႕မား (Civil Society Organization) ရပတည လႈပရားလညပတႏငေစရန လအပသည မားက ပပးေပးျခငးႏင

(၂) အေရးႀကးသညဟ ျပညနယ လႊတေတာ က ဆးျဖတသညကစၥမားတြင လထဆႏၵ ခယပြမားျဖင တက႐ကဒမကေရစက ကင သးျခငး။

(စ) သမၼတေရြးခယေရးစနစ၏ အားနညးခက၊ အားသာခကမားက ထပမေလ လာသငသည။

 

   

8  

V. အာဏာခြေဝျခငး (Division of Power)

(က) ျပညေထာငစအာဏာ

ေအာကပါအာဏာမားသည ျပညေထာငစတြင ထားရသည။

(၁) ႏငငျခားေရး (မတခက။ ေခတအေျပာငးအလႏင အည ျပညနယတြငထားရသင သည အခကမားက ဆကေလ႔လာရန)၊

(၂) ေငြစကထတလပေရး၊ (၃) စာတကႏငေၾကးနနးဆကသြယေရး၊ (၄) ႏငငေတာကာကြယေရး၊ (၅) ျပညေထာငစတရားေရးက႑၊11 (၆) လမႈဖလေရး (ျပညေထာငစလမႈဖလေရး ဆငရာ ဥပေဒ) (၇) စကမႈလကမႈက႑၊12 (၈) အေျခခအေဆာကအဥးမား၊13 (၉) ေျမယာ (ေျမယာဆသညမာ ေျမ၊ သစေတာ၊ ေရ၊ ေရလပငနးႏင ဆကစပသည သယဇာတ အားလး ပါဝငသည။)၊

(၁၀) ႏငငသားဆငရာ ကစၥရပမား၊ (၁၁) ဆပကမးအခြနေကာကခေရး၊ (၁၂) ျပညေထာငစ ဘ႑ာေရး။

(ခ) ျပညနယအာဏာ

ေအာကပါအာဏာမားသည ျပညနယမားတြင ထားရသည။

(၁) ရတပဖြ႔ ႏင ျပညနယလၿခေရးတပ၊ (၂) ပညာေရး၊ (၃) ကနးမာေရး (ေဆးရ၊ ေဆးေပးခနး၊ ကနးမာေရး ဝနထမးခန႔အပျခငး၊ ျပညနယကနးမာေရး ဝနေဆာငမႈ)၊

(၄) တရားေရးက႑ (ျပစမႈဆငရာဥပေဒ - Criminal Laws ႏင တရားမမႈ Civil Laws)၊ (၅) လမႈဖလေရး (ျပညနယလမႈဖလေရးႏင ကန အာဏာမားက ျပညနယမားတြင ထားသငသည)၊

(၆) ျပညနယအေျခခအေဆာကအဥးမား (Local Infrastructure)၊ (၇) ေျမယာ (Indigenous land title, land ownership rights)၊ (၈) ျပညနယသားဆငရာ ကစၥရပမား၊

                                                                                                                         11 FCDCC ေရးဆြေသာ ဖကဒရယျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (ဒတယမၾကမး) ပဒမ (၁၀၃)(ဆ)

12 FCDCC ေရးဆြေသာ ဖကဒရယျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (ဒတယမၾကမး) ပဒမ (၁၀၃)(စ)

13  ျပညေထာငစအဆငသယယပရေဆာငေရးက ဆလသည။

 

   

9  

(၉) ျပညနယတစခအတြငး ေျမေပၚေျမေအာကသယဇာတမား ရာေဖြ ျခငး၊ တးေဖာျခငး၊ ထတလပျခငးႏင ေရာငးချခငးမား၊

(၁၀) လယသမားဆငရာ ဥပေဒျပဌာနးခကမား။ မတခက။ ႏငငသားျပပငခြငႏင ျပညနယအာဏာစာရငး ျပစရနလမည။ ျပညနယႏင

သကဆငသည အာဏာက ပမ ျဖညစြကသငသည။

(ဂ) ထပတဥပေဒျပအာဏာအညႊနး14

ေအာကပါအာဏာမားသည ျပညေထာငစႏင ျပညနယမားတြင ထားရသည။ အမးသားလႊတေတာႏင ျပညနယလႊတေတာ အသးသးတ႔သည ေအာကစာရငးပါကစၥမားတြင မမတ႔ လႊြတေတာတစခခငးစ အလက ထပတဥပေဒျပပငခြငအာဏာ ရေစရမည။

(၁) ဖကဒရယဒမကေရစျပညေထာငစအတြငး ေရာငးဝယခြန၊ စးပြားေရးလပငနးခြန၊ အျမတခြန၊ ယစမးခြန အပါအဝင အေကာကအခြနဆငရာ ကစၥရပမား၊

(၂) သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရး၊ (၃) မးယစထထငးေဘးျဖစေစတတေသာ ေဆးဝါးမား၊ (၄) ဖြားေသစာရငးမတပတငျခငး၊ (၅) ဖကဒရယဒမကေရစျပညေထာငစအဖြ႔ဝင ျပညနယတစခအတြငး၌ ကေရာကသည ဖကဒရယဒမကေရစ ျပညေထာငစ၏ စြမးအငစမ ကနးလပငနးမား၊ ဖြ႔ၿဖးေရး စမကနးႀကးမား၊

(၆) ဖကဒရယဒမကေရစျပညေထာငစအဖြ႔၀င ျပညနယတစခအတြငး ေျမေပၚေျမေအာက သယဇာတတးေဖာထတ လပျခငး၊ ေရာငးချခငး၊

(၇) ႏငငျခားအစးရမားႏင ကမၸဏမားမ ဖကဒရယဒမကေရစ ျပညေထာငစ အဖြ႔ဝငျပညနယမားသ႔ ရငးႏးျမႇပႏျခငး ဆငရာ ကစၥရပမား၊

(၈) ေဒသဆငရာ ေရဒယႏင ရပျမငသၾကား လပငနးမား၊ (၉) ဘဏႏင အာမခလပငနးမား၊ (၁၀) ေနအမ၊ ဥပစာ၊ ေျမယာ၊ ဖြားေသစာရငး မတပတငျခငးပငဆငမႈ လႊေျပာငးျခငးဆငရာ ကစၥရပမား၊

(၁၁) တကသလႏင အသကေမြးဝမး ေကာငးပညာေရးဆငရာ ျပဌာနးခကမား၊ (၁၂) ဖကဒရယဒမကေရစျပညေထာငစ အဖြ႔ဝငျပညနယတစနယမတစနယသ႔ ျဖတသနးစးဆငးလက ရေသာ ျမစမားႏငေရေၾကာငးဆငရာ စညးမညးသတမတခကမား၊ ျပညတြငးပငလယေရေၾကာငးႏင ကမး ႐းတနးသယယ ပ႔ေဆာငေရးဆငရာ စညးမဥးသတမတ ခကမား (မးရထား၊ သေဘၤာ၊ ေလယာဥပ)၊

(၁၃) ဒကၡသညေရးရာႏင ႏငငေရးခလႈခြင၊ (၁၄) ရာဇဝတမႈဥပေဒႏင တရားမကငထး ဥပေဒမား၊ (၁၅) ျပညေထာငစ ျပညသ႔ဝနထမးေလကင ေရး သငတနးမား၊ (၁၆) အလပသမားဆငရာ ဥပေဒျပဌာနး ခကမား၊ (၁၇) ကနသြယေရး၊

                                                                                                                         14 FCDCC ေရးဆြေသာ ဖကဒရယျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (ဒတယမၾကမး) ပဒမ (၁၀၄)

 

   

10  

(၁၈) လဝငမႈႀကးၾကပေရး၊ (၁၉) ထပတဥပေဒျပအာဏာမားတြင ျပညနယမလပေဆာငႏငသညအခနတြင ျပညနယမားမ ျပနလညရယပငခြငရသည၊

မတခက။ ထပတဥပေဒျပ အာဏာမားက ဆကလက ေလလာၿပး အခ႕ အာဏာမားအား ျပညနယ တြင ထားရသငပါက ထားရရန။

VI. ဘ႑ာႏင သယဇာတခြေဝမႈ (Revenue and Resources Sharing)

(က) ထပတဥပေဒျပအာဏာအညႊနး

(၁) သဘာဝသယဇာတ တးေဖာထတလပျခငးႏင ေရာငးချခငး၊ ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏျခငး၊ စြမးအင ထတ လပျခငးတ႔အတြက ဖကဒရယျပညေထာငစလႊတေတာက ဥပေဒျပမညဆလင သကဆငေသာ ျပညနယလႊတေတာမားကေသာလညးေကာငး၊ ျပညနယလႊတေတာက ဥပေဒျပမညဆလင ဖကဒရယျပညေထာငစလႊတေတာက ေသာလညးေကာငး သေဘာတညၿပးမ ထဥပေဒအာဏာ တည ေစရမည။15 (က) ျပညနယမားမရရေသာ အေကာက အခြနေငြမားက မတစြာ အကးခစားခြင ရရမည။ (ခ) ျပညေထာငစအေကာကအခြနဝငေငြမ အနညးဆး ၅၀ ရာခငႏႈနးက ျပညနယမားက ခစားခြငရ သည။

(ဂ) ျပညနယမားအတြက ခြေ၀ရာတြင ၇၅-ရာခငႏႈနးက လဥးေရအေပၚ အေျခခရမည။16 (ဃ) ကန ၂၅-ရာခငႏႈနးက ဆငးရမႈေလာ႔ခေရးႏင အေျခအခအေဆာကအဥး ဖြ႔ၿဖးမႈ အေပၚ အေျခခရမည။17

                                                                                                                         15 FCDCC ေရးဆြေသာ ဖကဒရယျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (ဒတယမၾကမး) ပဒမ ၁၀၇

16  ညညြတေသာ တငးရငးသားလမးစမားမဟာမတ (United Nationalities Alliance) ႏင ျပလပသည အလပရေဆြးေႏြးပြတြင အတညျပ၍ မရသည အဖြ႕ (၁) ႏင အဖြ႔ (၂) တ႔၏ ေဆြးေႏြးခကမား - အဖြ႔ (၁)။ ။ ျပငဆငခကမရပါ။ အဖြ႔ (၂)။ ။ ျပညနယမားအတြက ခြေ၀ရာတြင ၅၀ ရာခငႏႈနးက လဥးေရအေပၚ အေျခခရမည။ ကနသည ၂၅ ရာခငႏႈနးက ဖကဒရယျပည ေထာငစဝင ျပညနယမားက အညအမ ခြေဝ ေပးရမည။ ေနာကထပ ၂၅ ရာခငႏႈနးက ဆငး ရမႈေလာ႔ခေရးႏင အေျခခ အေဆာကအဥး ဖြ႔ၿဖးမႈအတြက ေပးရမည။ 17  UNA  ႏင ျပလပသည အလပရေဆြးေႏြးပြတြင အတညျပ၍ မရသည အဖြ႕ (၁) ႏင အဖြ႔ (၂) တ႔၏ ေဆြးေႏြးခကမား - အဖြ႔ (၁)။ ။ ျပငဆငခကမရပါ။ အဖြ႔ (၂)။ ။ဤအခကက ျဖတ၍ (ဂ) တြငျပငဆငေရးသားထားသည။  

 

   

11  

VII. ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာတရားရး (Constitutional Court)

(က) ဖကဒရယႏင ျပညနယဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒႏင ပတသကေသာ အျငငးပြားမႈမားက ေျဖရငးေဆာင ရြကရနအတြက လြတလပေသာ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ ဆငရာတရားရးက ဖြ႔စညးထေထာငရမည။18

(ခ) ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာ တရားသႀကးမားသည လႊတေတာကယစားလယမား၊ အစးရအဖြ႔ဝင မားႏင ႏငငေရးပါတမ အဖြ႔အဝငမား မျဖစေစရ။

(ဂ) ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာ တရားသႀကးမား၏ သကတမးသည အသစ ထပမမတးႏငေသာ (Non-renewable) (၁၂) ႏစ သကတမးျဖစသည။

(ဃ)ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာတရားသႀကးမားက ေအာကပါအတငး ေရြးခယဖြ႔စညးရမည။19 (၁) ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာတရားသႀကးအဖြ႔က တရားသႀကး (၉) ဥးျဖင ဖြ႔စညး ရမည။ (၂) ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာတရားသႀကးမားက ၀နႀကးခပ၊ အမးသား လႊတေတာႏင ျပညသ႔လႊတေတာဥကဌမားမ (၄) ဥးစ၊ ျပညနယမားစေပါငးကာ (၃) ဥး အဆျပၿပး စစေပါငး (၁၅) ဥး အမညစာရငးတငသြငးရမည။ ၎ (၁၅) ဥးထမ (၉) ဥးက လႊတေတာ (၂) ရပက ေရြးခယရမည။

(င) ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာ တရားသႀကးအဖြ႔ဝငတစဥးဥးသည ဥပေဒတစရပရပက ေဖာကဖကပါ က လြတလပေသာ စစမးစစေဆးေရးေကာမရငဖြ႔ စညးၿပးစစမးစစေဆးရမည။ ေကာမရင၏ စစမး ေတြ႔ရခကက အမးသားလႊတေတာသ႔ တငျပအစရငခရမည။ စစမးစစေဆးေရးေကာမရင၏ တငျပ ခကအေပၚတြင အမးသားလႊတေတာက ဆးျဖတျခငးျပလပရမည။

                                                                                                                         18  FCDCC ေရးဆြေသာ ဖကဒရယျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (ဒတယမၾကမး) ပဒမ ၁၃၄ (က)  19  UNA  ႏင ျပလပသည အလပရေဆြးေႏြးပြတြင အတညျပ၍ မရသည အဖြ႕ (၁) ႏင အဖြ႔ (၂) တ႔၏ ေဆြးေႏြးခကမား - အဖြ႔ (၁)။ ။ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာ တရားသႀကးမားက ျပညေထာငစအဖြ႕ဝငျပည နယလႊတေတာတ႕ႏင ဖကဒရယျပညေထာငစ၏ အမးသားလႊတေတာ ႏင ျပညသ႕လႊတေတာ အသးသးတ႕မ တဥးကစ ေစလႊတသည တရားသႀကးမားျဖင ဖြ႕စညးရမည။ အဖြ႔ (၂)။ ။ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာ တရားသႀကးမားက ဝနႀကးခပ၊ အမးသားလႊတေတာႏင ျပညသ႔ လႊတေတာဥကဌမားမ (၄) ဥးစ၊ ျပညနယတစ ျပညနယမ တစဥးစ အမညစာရငး တငသြငးရမည။ ၎တ႔ ထမ (၉) ဥးက လႊတေတာ (၂) ရပက ေ႐ ြး ခယရမည။ (ျပညနယမားမ မမတ႔ အဆတငသြငး မည တရားသႀကး ေရြးခယပက ျပညနယဖြ႔စညးပ အတငး ေဆာင႐ြကရမည။)    

 

   

12  

VIII. လကနကကငတပဖြ႔မား (Armed Forces)

(က) လကနကကငအဖြ႔အားလးသည အရပသား အပခပမႈေအာကတြင (Civilian Supremacy) ထားရရမည။

(ခ) ျပညေထာငစတပမေတာက ကာကြယေရးဝနႀကး ေအာကတြငထားရ၍ ကာကြယေရးဝနႀကးသည အရပသားျဖစရမည။

(ဂ) ကာကြယေရးဥးစးခပ၊ ဒကာကြယေရး ဥးစးခပႏင ၾကညး၊ ေရ၊ ေလ၊ ဥးစးခပ တ႔သည လမး တမးစျဖစရမည။

(ဃ) ရ၊ လၿခေရး၊ ေထာကလမးေရးမားက ျပညထေရးဝနႀကးေအာကတြင ထားရရမည။ (င) ျပညေထာငစတြင တပမေတာတစခ တညးသာထားရရမည။ (စ) ျပညေထာငစတပမေတာက စမကြပကရန စစဥးစးေကာမတတစရပက ျပညနယမားမ တညေသာ ကယစားလယမားျဖင ဖြ႔စညးရမည။

(ဆ) ျပညေထာငစတပမေတာအဆငတငးတြင ျပညနယမား အခးကပါဝငရမည။ (ဇ) ျပညနယလၿခေရးတပမားႏင ျပညေထာငစတပမေတာ အျမတမး/အခနျပည စေပါငးအငအားသည ျပညေထာငစလဥးေရ၏ (၀.၅%) ေအာက တြငရရမည။

(စ) ျပညနယလၿခေရးတပဖြ႔ ထားရခြငရေစရမည။ ၎အား ျပညနယအစးရမ အပခပကြပက ရမည။ ႏငင လၿခေရး အေရးေပၚအေျခအေနတြင ျပညေထာငစအစးရမ ျပညနယလၿခေရးတပဖြ႕မား၏ အငအား က အသးျပခြငရရမည။

(ည) ျပညေထာငစႏင ျပညနယ ရတပဖြ႔ ထားရရမည။

 

   

13  

IX. ေရြးေကာကတငေျမႇာကပစနစ (Electoral System)

ေအာကပါေရြးေကာကပြစနစမားက ေဆြးေႏြးခၾကသည။20

၁။ အမားစအႏငရသညစနစ (Plurality System) ၂။ ၅၀ + ၁ % စနစ (အမားဆးအႏငရသႏစဥး ျပနၿပးအေရြးေကာကခသညစနစ - True Majority) ၃။ အခးကစနစ (Proportional Representation) ၄။ Alternative Voting (aka) Instant Runoff Voting

                                                                                                                         20  ညညြတေသာ တငးရငးသားလမးစမားမဟာမတ (United Nationalities Alliance) ႏင ျပလပသည အလပရေဆြးေႏြးပြတြင အတညျပ၍ မရသည အဖြ႕ (၁) ႏင အဖြ႔ (၂) တ႔၏ ေဆြးေႏြးခကမား - အဖြ႔ (၁)။ ။ လကရအေျခအေနအရအထကပါစနစမားအနက အမား ဆးအႏငရသညစနစ (Plurality System) ကကငသး သင သည။ အေျခအေနတးတကေျပာငးလမႈအေပၚ မတည ၿပး အခးကကယစားျပသညစနစ (Proportional Representation) ကအသးျပသငသည။ အဖြ႔ (၂)။ ။ ေဆြးေႏြးခက ၁။ FPTP စနစက ရးရငးေနတာေတာင ေအာကေျခလထက နားမလညေသးတအတြက ႐ ႈတ ေထြးတ PR စနစႏငသြားလင ပခကခသြားႏငတယ။ လဥးေရသပသညးဆ (population density) ရႈေထာင ျဖငစဥးစားလင PR ရ႕အားနညးခကက သျမငႏငတယ။ ေဆြးေႏြးခက ၂။ FPTP စနစက လနညးစ၏ အခြငအေရး က လစလရႈသြားသလ ျဖစသြားႏငတယ။ ေဆြးေႏြးခက ၃။ FPTP ႏင PR စနစ (၂) ခလးမာ ေကာငး ကးဆးကးရေနတယ။ လနညးစ၏ ခစားခကရႈေထာင ျဖင စဥးစားလင လနညးစလမးေတြအတြက quota သတမတထားေပးရငရၿပး။  

 

   

14  

X. အဓပၸါယဖြငဆျခငး (Concepts)

(က) ဒမကေရစ

(၁) ပါတစဒမကေရစစနစျဖစရမည။ (၂) ျပညေထာငစအဖြ႔ဝငျပညနယမားႏင ယငးျပညနယမားရ ျပညသလထမားသည အခပအျခာ အာဏာ၏ မရငးပငရငမား ျဖစၾကသည။21

(၃) လ႔အခြငအေရးက ေဖၚေဆာငေပးသည ဒမကေရစ ျဖစရမည။ (၄) တရားဥပေဒစးမးေရး၊ လြတလပသည တရားစရငေရး၊ ဥပေဒေရ႕ေမာကတြင တနးတညမမႈရရ မည။

(၅) လ ႕ဝက၊ တက႐က၊ ပမန၊ လြတလပၿပး တရားမတေသာေရြးေကာကပြရရမည။ (၆) ႏငငေရး၊ လမႈေရးႏင စးပြားေရးျဖစစဥတြင ျပညသလထမ လြတလပစြာ ပါဝငခြင ရရမည။

(၇) တာဝနခမႈ၊ တာဝနယမႈႏင ပြငလငးျမငသာမႈရရမည။

(ခ) တနးတေရး (Equality)

ႏငငသားတငးသည ႏငငေရး၊ လမႈေရး၊ စးပြားေရး၊ တရားဥပေဒေရး၊ ကစၥရပမားတြင လမး၊ ဘာသာ၊ ကား-မ၊ ခြျခားျခငးမရဘ တနးတအခြငအေရးရေစရမည။

(ဂ) ကယပငျပဌာနးခြင (Self-determination)

(၁) ျပညေထာငစႏငသကဆငေသာ အာဏာမားႏင ပးတြအာဏာမားကသတမတၿပး ကနအာဏာ မားက ျပညနယမားမ ျပဌာနးပငခြငရေစရမည။

(၂) ျပညေထာငစအဖြ႕ဝငျပညနယမားသည ကယပင ျပဌာနးခြင အခြငအေရး အျပညအဝရသည။

မတခက။ (အမးသားလၿခေရးေကာငစ ကသ႔ေသာ အဖြ႔ႏင ပတသကၿပး ႏငငေရးစနစအသးသးတြင လၿခေရးေကာငစထားရပက ENAC မ သေတသန ဆကလပသြားမည။)

                                                                                                                         21 FCDCC ေရးဆြေသာ ဖကဒရယျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (ဒတယမၾကမး) ပဒမ (၃)