Eus eige leedsjes

Deil 13

Aprèl 2011 Klikke um wijjer te goon

En boeveur zouwe veer treureKalvarie is zoe groet.Vaan achter mèt twie deureVaan väöre mèt 'n poort.

En boeveur zouwe veer treureKalvarie is zoe groet.Vaan väöre mèt twie deureVaan achtere mèt 'n poort.

En boeveur zouw iech treureIech höb nog geine maan.Deen tied dee kin nog kómmeDat iech treure kaan.

Op de Zabstraot laog Kalvarie of Klevarie wieme ouch zag. In ’t kómpleks laog ónder aanderee kraankehoes. ‘t Had ‘n apaarte aofdeiling veur kraanke mèt ‘n besmettelike krenkde en veurkraanke die geistelik neet in orde waore.Ouch waor dao e gestiech boe aw mennekes enaw vruikes verzörreg woorte. Die luijkes zaote esbezeuk kaom (es ze neet bèdlegerig waore) in‘ne zedeleer op ‘n rijj nevenein.Manne en vrouwe woorte op Klevarie strikgesjeije gehawwe, de manne op de mannezaole,de vrouwe op de vrouwezaole.

Me zuster heet 'n nylon bloesDao zit vaan alles inEn dee 't neet geluive wèltDee knip dao mer ins in.Falderie-falderaFalderie-faldera-ha-ha-ha-ha-haFalderie-falderaDee knip dao mer ins in.

Perresjuuts woorte vreuger gemaak vaan perresjuutzijj. Mer in 1938 vónt Charles Stine (dirrekteur vaan Dupont) nylon oet. Dat woort vaanaof deen tied in Amerika gebruuk um perresjuuts te make. De Amerikaonse piejotte, die hijj bijj de bevrijjing landde, lete hunne perresjuut achter op de plaots boe ze neer gekómme waore. De bevolleking vónt dat mer wat fijn want noe kóste zie die dinger mètnumme en ziech vaan alles devaan make ! Klèdsjes, pijamaas, bloeze, kemuniekleijer, jao, zellefs broedskleijer woorte devaan gemaak. Vermoedelik is die nylon bloes oet 't leedsje ouch oets ins e stök vaan ‘ne perresjuut gewees !

Nog e leedsje euver ‘nen danszaol:

Miene leefste heet gezag iech maag neet mèt goon.En noe is heer mèt 'n aander nao DeSjattoo. Miene leefste heet gezag iech maag neet mèt goon.En noe is heer mèt 'n aander nao DeSjattoo.

DeSjattoo laog achter de Barakke. Deen danszaol woort zoe geneump nao de vrouw vaan d 'n eigeneer, Pie Lardinoij. Die hètde “Duchateau”.In 't Mestreechs woort dat oetgesproke es ”DeSjattoo”. Geine zag: "Veer goon danse bijj Pie Lardinoij”, ederein had 't euver danse bijj DeSjattoo. D'n ölleger vaan die zaak waos geweldig groet en gaof e flink geluid. De meziek huurde me boete zoe good tot hiel get luij neet allein binne mer ouch boete op de stóp dansde *). Miene pa zaoliger, gebore in 1910, heet miech vertèld tot gans Mestreech vreuger góng danse bijj "DeSjattoo”.

*) Dit weurt aongehaold in ”De Limburger” vaan6 aprèl 1966

Wee in jannewarie gebore is, steit op. Wee in jannewarie gebore is, steit op. Wee in jannewarie gebore is, dee krijg vaan miech 'n gedachtenis. Staank op, staank op, staank op. Staank op, staank op, staank op.

Wee noe nog neet gebore is,steit op.Wee noe nog neet gebore is,steit op.Wee noe nog neet gebore isdee nump ze glaas al vaan d'n dis.Drink oet, drink oet, drink oet.Drink oet, drink oet, drink oet.

E leedsje dat väöl op fieste gezónge woort. Me begósmèt jannewarie en vervolleges kaome alle maonde aonde beurt, tot ederein rech stónt. Nao “desember” zóngme ‘t lèste koeplèt :

Later höbbe väöl femilies veur dit soort fieste ‘nen eigeteks gemaak. E bitteke in d’n trant vaan ”Wee noe nog geine kletskop heet, steit op” of d’r woort ‘t geboortejaor geneump um op te stoon. Miejer oetlèk euver dit leedsje volleg hijjnao.

Wee in jannewarie geboren is

Wie al gezag is dit e leedsje, dat vreuger väöl op broelofte en kemuniefieste gezónge woort. ’t Waor neet allein in Mestreech mer in gans Nederland bekind. Me zóng ’t in ’t eige dialek of in ’t Nederlands.

Noe de historie vaan dit leedsje ! De oersprunkelike wijs kaom vaan e Frans leedsje dat weer gebruukis veur ’n Oranjeleedsje. Wat waor ‘t geval ? Ach daog nao d’n doed vaan ziene pa Stadhawwer Prins

Willem II (6 November 1650) woort Stadhawwer Willem III gebore. Toen is dit leedsje gemaak.Me zóng in deen tied neet “Wee in jannewarie gebore is” mer

Al is ons Prinsje nog zoo kleyn ---- hoezee ! Klikke op ‘t luidsprekerke

Al evel sal ie stadhouder sijn ---- hoezee ! En al is ons Prinsje nog so kleyn,

Al evel sal ‘t Oranje sijn !Vivat Oranje! Hoezee.Vivat Oranje! Hoezee. 

‘t Waor in deen tied naomelik neet zeker of dee bebie oets ‘t amb vaan ziene pa, dus Stadhawwer,zouw bekleije gezeen de polletieke situasie.

Volleges ‘t “Meertensinstituut”, dat ziech bezig hèlt mèt ‘t vaslègke vaan eus taol en kultuur zien opdees wijs in de loup vaan d’n tied zoe ’n 350 versjèllende tekste bekind.

In 1813 bijjveurbeeld, toen de Franse tróppe vaan Napoleóng weer oet eus land móste vertrèkke,zónge de luij op dees milledie: 

Bonaparte is op de vlucht gegaan ------- hoezee ! Kikke op ‘t luidsprekerke

Al met zijn twaalfhonderd man -------- hoezee !  Kinners¹) vaan aw Nederlandse leedsjes meine tot ‘t woord “Hoezee” in de 18e iew vaanoet Pole via

Ingeland in Nederland beland is. In Pole zagte ze naomelik “Hussa”. Ónderweeg veraanderde ‘t woordvaan Hussa→Huzza→Huzzee→Houzee→ in .... Hoezee.

Diezellefde kinners zègke ouch tot ‘t leedsje oet 1650 oersprunkelik allein oet de 2 ierste regelkes bestónt ! ²)

Bronne: ¹) In ‘t blaad “Den Navorser” deel X (1860) aongehaold door J. ter Gouw. ²) J. ter Gouw in “Volksvermaken” oet 1871

En op de Amsterdamse brökDao ligke de meidskes op hunne rökEn dao kinne veer fietseEn dao kinne veer fietseWat e gelök.

En wee de pes in heetstik z'ne vinger mer ins op.En wee de pes in heet stik z'ne vinger mer ins op.

Meer haw d'n hónd vas,tot 'r miech neet bit.Bit 'r miech, iech zèk 't diechdoezend gölle kos 't diech.Meer haw d'n hónd vastot 'r miech neet bit !

Es ‘n hermenie trommelentere door de straoteleep mèt ‘n struip luij d’r achteraon woort ditleedsje dèks gezónge. Wee d’n hónd mós vashawwe wisselde, sóms waor peer de klos mer Sjang en meer höbbe ‘m ouch al vas mote hawwe.

Tinus had ‘nen hoege nómmer getrokke,heer mós goon dene noe es seldaot.'t Ganse hoes dat laog 't underste bove,'t ganse dörrep waor ten einde raod.D'n awwen os, dee leet ziech neet mie mèlleke,De roejen haon, dee lag gein eijer mie.En Triene stónt in 'nen hook te beuke:“M'ne leve Tinus, zeen iech diech daan noets mie ?”

Refrein : Triene mie keend, iech zal diech noets vergete.Diech blijfs veur miech op eerdaltied 't mieste weerd !Wied vaan diech weg heet miech 't lot gesmete.Diech blijfs veur miech op eerdaltied 't mieste weerd !Diech blijfs veur miech op eerdaltied 't mieste weerd !

Wied vaan de bös en vaan de heuvelklinge,wied vaan de häöf en vaan de modderpeul.Wied van de weije boe v'r appele gónge stele,wied vaan dat alles bin iech noe gesjeijd !Wied vaan mien Triene, boe iech zoe dèks mèt praotde,Wied vaan de plaotsboe iech häör 't ierste zaog.Wied vaan de plek, boe 'ch ‘t levensleech aonsjouwde,wied vaan dat alles bin iech noe gesjeijd !

De milledie vaan dit leedsje is gekómponeerd door Gustave Goublier in ‘t begin vaan de 20e iew. Oersprunkelik hètde ‘t : ”Le credo du paysan” en ‘t waor e zier reliezjeus leed.

Kin d'r miech neet zègke boe de wijsvrouw woenten boe de wijsvrouw woent, en boe de wijsvrouw *) woent.Kin d'r miech neet zègke boe de wijsvrouw woenten boe de wijsvrouw woent.

En de wijsvrouw die woent al in de Hejjestraot,al in de Heijjestraot,al in de Heijjestraot.De wijsvrouw die woent al in de Heijjestraotal in de Heijjestraot.

Ik zou haar niet begeren met haar gat vol zwerenals ik jonkman was, al als ik jonkman was.Ik zou haar niet begeren met haar gat vol zweren als ik jonkman was.

Dit leedsje is ‘n ”live-opnaome”. ’t Woort m’ch örreges veurgezónge door ‘ne zier verzörregde hier dee al wiedin de tachetig waor.Op d’n achtergrónd huurt geer ‘ne piano en luij praote. Heer vertèlde tot zien ma altied nog e koeplètsje in ‘t Hollands debijj zóng. Dat klónk get minder netjes zag heer mer geer hoof uuch neet te versjrikke, hijj kump ‘t :

*) wijsvrouw = vroedvrouw

Merie heet gein brook aonSjeng heet ze mèt nao de PeelMerie heet gein brook aonSjeng dreijt ze um z'ne sjöppesteel

De jaore tösse 1929 en 1940 woorte de “krisisjaore” geneump. In 1936 zaot eine op de veer wèrrekluij (zoe 'n 480.000 in gans Nederland) mie es e jaor toes zónder wèrrek. Wee gei wèrrek had kraog wèrrekeloezegeld, steun geneump en es tegeprestasie mós dee persoen dèks in e wèrrekversjaffings-projek goon wèrreke. In Limburg waor dat bijjveurbeeld 't óntginne vaan de Peel. Óngeach wat veur beroop me had woort dao door de wèrrekeloeze mèt sjöp en bikkel gróndwèrrek verriech.In 't leedsje oet deen tied dreijt Sjeng ziech Merie häör brook um ziene sjöppesteel. Dat deit heer um gein kweerte *) aon zien han te kriege.

*) Kweerte zien eeltplekke

Saoves es de steerkes aon d'n hiemel stoonkin iech mèt mie meidske ins lekker vrijje goon.En sjijnt 't mäönsje us in 't geziech daan zèk iech : "Sjat, de bis vaan miech.Vaan miech biste noe alleinen aanders wèl iech gein".

Es veer daan zoe loupe same neveneinen avventouw ouch stèl ins blieve stoon.Daan striek iech häör ins in 't geziechen zèk iech : "Sjat, de bis vaan miech.Vaan miech biste noe alleinen aanders wèl iech gein".

Hure veer 't daan tien, èllef ore sloonweurt 't langsaam tied um weer nao hoes te goon.'t Aofsjeid dat vèlt miech lang neet liechmer daan zèk iech : "Sjat de bis vaan miech.Vaan miech biste noe alleinen aanders wèl iech gein".

Zoe waor ‘t Op de wijs vaan “Lili Marleen”

D’n teks vaan “Lili Marleen” is in 1915 gemaak door ‘nen Duitseseldaot, Hans Leip. Heer sjreef ‘t es gediech veurtot heer nao ‘t Russies frónt vertrok. Zien vrundin hètde Lili en ‘n verpleegster die heer kós Marleen,vendao. Jaore later heet Norbert Schultze deen teks op meziek gezat. In d’n 2e Wereldoorlog woort ‘t zier bekind en gezónge door Duitsers en Geallieerde.

Wèlt geer miejer weite euver de achtergrónde vaan de leedsjes?Gaot daan eve naoww.xs4all.nl/~hfeij

Dao stoon ze ouch op alfabet en kint geer zoe gemekelik eur leedsje vinde.Es geer dink tot geer nog mattriaol höb, wat iech zouw kinne gebruke,

zouwt geer dat daan wèlle sjikke naotinyoetmestreech@xs4all.nl

Daank uuch !