Euskara LMH 3-Lagina

Euskara eta Literatura

EUSKARA DA IRAKASKUNTZAREN OINARRIA

Miren AmurizaDoinua: Maritxu nora zoaz

Hau hitzen eta hotsenunibertsoa da,haizeak firin-farandarabil euskara.Idatzi, irakurri edo hizketara,

erasartuko al zara?

3 LMH

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

promoZIorAKo

mATErIALA

Ikasleentzako materiala• Ikaslearen liburua

• Liburu digitala erabiltzeko lizentzia

• Abestien CDa 1. mailan

ABESTIAK1 LMH

EUSKARA

© Ib

aizabal argitaletxea, 2014 · Debekatuta dago birsortze lana egitea, osorik zein zatika, copyrightaren jabearen idatzizko berariazko baim

enik gabe. · Banake

ta: G

rupo

edi

tori

al L

uis

Viv

es. I

-48

7

106166_galleta_CD_Abestiak1_IBAI.indd 1 30/04/14 10:04

Eusk

ara

1

1 LMH

9 7 8 8 4 8 3 9 4 8 8 2 8

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

Lehe

n H

ezku

ntza

Lehe

n H

ezku

ntza

Lehe

n H

ezku

ntza

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

LIB

AIZ

AB

AL

IBA

IZA

BA

L

www.superpixepolis.com

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

¿

?

Dóonde estáan los clientes? Marcos, Anika, Mamadú y su inseparable araña Macarena

solo han recibido cuatro clientes en su despacho del bosque. Por este motivo, deciden ingresar en una academia

de superhéroes.

Allí conoceraán nuevos amigos...


Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

¿

?



de superhéroes.



Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

¿

?



de superhéroes.


Lehe

n H

ezku

ntza


Lehe

n H

ezku

ntza

I BA

I ZA

BA

L

¿ ?

Dóonde estáan los clientes?

Marcos, Anika, Mamadú y su inseparable araña Macarena

solo han recibido cuatro clientes en su despacho del bosque.

Por este motivo, deciden ingresar en una academia

de superhéroes. Allí conoceraán nuevos amigos...

ABESTIAK

ea

ABESTIAK

©Ib

aizabalargitaletxea,2014

·Debekatutadagobirsortzelanaegite

Abestien

CDa

1. mailan

Liburu digitala erabiltzeko aktibazio lizentzia

Irakurgaiak • Irakurketa sustatzeko, irakurmen ona

bermatzeko, eta haurrak eta gazteak hezten laguntzeko tresna egokia.

•Obi

•Laulagun

•Mumamamua

•Anerenkontakatilua

Koadernoak • Letren koadernoa 1. mailan

• Gramatika koadernoak

• Irakurri eta ulertu koadernoak

• Ortografia koadernoak

• Hizkuntza koadernoak

MATERIAL OSAgARRIA

1.LETRENkoadernoaB.K.: 101984

ISBN: 978-84-8394-595-7

1. koadernoa

2. koadernoa

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

ORTOGRAFIA koadernoak

1. koadernoa

2. koadernoa

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

6. koadernoa

IrakurRI ETA ULERTU

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

6. koadernoa

LETREN koadernoak

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

3. koadernoa

LETREN koadernoa

zikloa

1. mailan irakurketa eta idazketa lantzea oinarria da.

3456

3GRAMATIKAkoadernoak

B.K.: 101984

ISBN: 978-84-8394-595-7

1. koadernoa

LETREN koadernoa

1. koadernoa

2. koadernoa

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

ORTOGRAFIA koadernoak

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

3. koadernoaPerpaus motak · Hitzen ordena. Deklinabidea: Nor eta Nork · Kausazko perpausak. Aditza: Nor eta Nor-Nori · Helburuzko perpausak. Deklinabidea: Noren eta Nongo · Perpaus konpletiboak. Aditza: Nor-Nork eta Nor-Nori Nork · Zehar galderak. Deklinabidea: Non, Nora, Nondik · Denborazko perpausak. Aditza: trinkoa Nor · Konparaziozko perpausak. Deklinabidea: Norantz, Noraino · Perpaus kontzesiboak. Aditza: berrikusketa

4. koadernoaAhalera: Nor eta Nork. Moduzko perpausak · Ote, omen, al. Deklinabidea: Nori · Ere bai, ere ez, baita… ere, ezta… ere. Agintera · Perpaus konpletiboak. Deklinabidea: Noren, Norekin, Norentzat · Baina, ordea, aldiz, berriz; Baldintza · Erlatibozko perpausak. Aditza: eduki, eraman, ekarrri · Baldintztzko perpausak. Aditza: trinkoa Nor-Nork · Denborazkoak. Deklinabidea: mugagabea, singularra, plurala · Baizik, berriz, hala ere. Aditza: berrikusketa

5. koadernoaSubjektua eta predikatua · Izena eta deklinabidea · Izenordainak · Determinatzaileak · Zenbatzaileak eta erakusleak ·Izenondoak ·Deklinabidea I · Deklinabidea II · Aditz trinkoak eta perifrastikoak · Aditz laguntzailea: denbora · Aditz trinkoak · Aditzondoak

6. koadernoaPerpaus bakunaren elementuak · Izenordainak · Perpaus bakunak: hitzen ordena · Deklinabidea I · Deklinabidea II · Deklinabidea II · Aditza I · Aditza II ·Aditza III: Nor-Nori-Nork · Aditza IV: Nor singularra eta plurala ·Perpaus bakunak eta konposatuak I · Perpaus bakunak eta konposatuak II

GRAMATIKA koadernoak

1. koadernoa

2. koadernoa

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

6. koadernoa

IrakurRI ETA ULERTTUk

IrakurRRI eta ulerTU

6

1 23 45

1IRAKURrriETA ULERtu

B.K.: 101984

ISBN: 978-84-8394-595-7

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

1. koadernoa

2. koadernoa

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

Ortografia koadernoak

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

6. koadernoa


1. koadernoa

LETREN koadernoa

1. koadernoaHitzak: letra ordenatuak · Hitz · txikitxoak eta hitz handikoteak · Asmatu hitza · Zer da orain? · Koma, dagokion tokian jartzekoa · Irakurri-mirakurri… zer ikusi? · Nork esan du? · Garrantzizkoena · Nori buruz ari gara? · Non gertatzen ari da? · Aurretik ala ondoren? · Irudimena · Hortxe dago koska · Pausoz pauso

2. koadernoaZeri buruzkoa da hau? · Hitz bihurriak ikasten · Hitzak? Hitzak!… · Badakit zer esan nahi duen! · Hitzak familian · Ikusi eta irakurri · Entzun nor ari den hizketan · Ia berdina, baina laburragoa · Nori buruz ari dira? · Noiz eta non asmatzen · Lehen, orain eta gero · Jarraitu arrastoei · Hau da garrantzizkoena · Ordenan

3. koadernoaAitzaki-maitzaki! · Ohar garrantzitsua · Hau da istorio zirraragarria · Berririk dibertigarriena · Postal bat Bartzelonatik · Zuhaitz tristeen poema · Hauek bai gutun bikainak! · Piraten kartela · Alegia hau perfektua da! · Klik! Mezu berri bat daukazu… · Hau bai barregarria! · Ipuin labur bat · Mmm… errezeta gozoa! · Eman izena!

· Elezahar bat · Tximistak eta oinaztargiak!

4. koadernoaAzken orduko berria! · Dena behar bezala dago · Animalia gustiz poetikoak · Hori bai galdera interesgarria! · Oso ipuin zaporetsua · Gutun bat guztientzat · Sentimenduzko bertsoak · Egunez egun · Nik ere nahi dut · Goazen jolastera! · Gehiago jakiteko · Eskatu nahi dugu… · Toki xarmagarri bat · Beranduegi · Askatasuna maitatzea · Energiaz

5. koadernoaParte hartu nahi ekitaldi hauetan? · Olerki baten eskeletoa · Komunika zaitez gutun bidez · A zer olerkia! · Zertarako dira arauak? · Informa zaitez albisteekin · Ipuinak kontatzen · Bidali mezu bat poste elektronikoz · Hastera doa emandia · Eguneroko maitea · Zoaz kanpalekura · Elkarrizketa idazle bati · Ipuin gehiago! · Iragarkiaren atzean · Egingo al dugu bidaia bat? · Sukaldera · Adi planoari · Hitzen arrastoan

6. koadernoaBertsoz bertso · Web entziklopedia batean bidaiatzen · Nola idatzi gutun ireki bat · Lehiaketa batera aurkeztuko naiz · Animalien istorioak: alegiak, alegia · Asteburuan zinemara! · A zer ibilaldia! · Gaur antzerkira · Gozatu komiki batekin · Unetxo bat bai, inkesta baterako? · Kultura tradizionala kondaira batean · Zientzilari behingoagatik · Sar zaitez mundu ezezagunetan · Foroan egongo gara · Ezagut itzazu pertsonaia interesgarriak · Eragin diezaiegun neuronei! · Kazetariaren iritzia · Defenda itzazu zeure argudioak

12345

1Ortografiakoadernoak

B.K.: 101984

ISBN: 978-84-8394-595-7

1. koadernoaAlfabetoa eta alfabeto ordena · Silabak eta hitzen ebakera Br / b_r · BL / b_l · Pr / p_r · PL / p_l · KL / k_l · Kr / k_r · Dr / d_r · GL / g_l · Gr / g_r · Tr / t_r · Fr / f_r · FL / f_l Asteko egunak · Hilabeteak · Urtaroak

2. koadernoaAlfabeto ordena · Puntua · Maiuskulak/minuskulak · Koma · Bi puntuak · Elkarrizketa marra · Marratxoa · «H» bokal desberdinen artean eta zenbakietan · S, x, z, ts, tx, tz, zt, st · «R» suabea, «rr» bikoitza

3. koadernoaPuntua · Koma · Bi puntuak · Letra larria · Hiru puntuak · «H» erakusleetan, zenbakietan eta bokal berdinen artean · Marratxoa hitz elkartuetan · Il, ll, in, ñ. S, z, x, ts, tz, tx · -a itsatsia

4. koadernoaPuntua · Koma · Bi puntuak · Hiru puntuak · «H» orokorrean · -a itsatsia · Galdera eta harridura markak · Zenbaki kardinalak eta ordinalak · Komatxoak · Puntu eta koma · Datak · G, j, np, nb, kz, kt, zko, sko, xka

5. koadernoaParentesia · Portzentaiak · Bi marra · Siglak · Laburdurak · Tt, dd · Aurrekoa berrikusi

Ortografia koadernoak

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

6. koadernoa


1. koadernoa

LETREN koadernoa

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

1. koadernoa

2. koadernoa

3. koadernoa

4. koadernoa

5. koadernoa

6. koadernoa

IrakurRI eta ulerTU

23456

2HIZKUNTZAkoadernoa

Lehe

n H

ezku

ntza

IBA

IZA

BA

L

Proposamen didaktikoaLiburu digitala erabiltzeko lizentziarekin

Baliabideak1. mailan

Irakasleentzako materiala • Proposamen didaktikoa osorik ikusteko,

erabili USB memoria:

Irakasleak behar dituen baliabideak biltzen dituen materiala: alderdi teorikoa, ikaslearen liburuko ariketen erantzunak, jarduera osagarriak, iradokizunak, entzungaien transkripzioak, ipuinak, abestiak, arbel digitalerako baliabideak...

Euskara1 LMH

prom

oZI

IBA

IZA

BA

L

IBA

IZA

BA

L

IBA

IZA

BA

L

IBA

IZA

BA

L

I A U G I KIRAKURG

AIAK

OBI.

Jorge

llangil*

OBI

llangil

IBA

IZA

BA

L

IBA

IZA

BA

L

IBA

IZA

BA

L

IRAKURGAIAKIRAKURGAIAK

MUMA MAMUA

IRAKURGAIAKIIIIRRRRAAAAKKKKUUUURRRRGGGGAAAAIIIIAAAAKKKK

MUMA MAMUA

JasoneOsoro


LAU LAGUN

I BA

I ZA

BA

L

I BA

I ZA

BA

LI B

AI Z

AB

AL

9 7 8 8 4 8 3 9 4 8 6 8 2


ANEREN KONTAKATILUA

I BA

I ZA

BA

L

I BA

I ZA

BA

LI B

AI Z

AB

AL

aitziberalonso

XABIEROLASO *9 7 8 8 4 8 3 9 4 8 7 0 5

Pentsatzen ikasteko eta lankidetzan

aritzeko.

Hizkuntzaren komunikazio

gaitasuna lantzeko.

Hizkuntzaren inguruan hausnarketa

egiteko eta hizkuntza

barneratzeko.

Literaturaz gozatzeko.

IKTak erabiltzeko eta

horien erabileran trebatzeko.

Euskarapolis proiektuko Euskara eta Literatura arloko materiala hizkuntzaren ikuspegi komunikatiboan oinarrituta prestatu da. Izan ere, oinarrizko hezkuntza amaitzean, ikasleek gai izan behar dute bizitzako eremu guztietan modu egokian eta eraginkorrean komunikatzeko, ahoz zein idatziz. Hori kontuan hartuta, proiektuan, 6-12 urteko ikasleen bizi esperientziekin eta interesekin lotutako komunikazio egoera errealak eta jarduerak aurkezten dira.

Hizkuntza komunikaziorako gaitasuna lantzeko, bost trebetasunak dira abiapuntu: ahozkoaren eta idatziaren ulermena, mintzamena, idazmena eta ahozko elkarrekintza.

Horrekin batera, pentsatzen ikasteko, lankidetzan aritzeko gaitasuna garatzeko eta metakognizioa lantzeko eta proiektuak garatzeko bideak ere eskaintzen dira, bizitzarako ezinbestekoa baita hausnartzea, eta elkarrekin lan egiten eta ikasten ikastea.

Literatura ere oso kontuan izan da, ezinbestekoa baita hari buruzko hezkuntza edukitzea, ikasleek beren burua eta inguruko mundua hobeto ezagutzeko.

Azkenik, IKTek gaur egunerako zein etorkizunerako duten garrantziaz jabeturik, horiek erabiliz lan egiteko proposamenak ere biltzen ditu proiektuak.

Proiektuaren ezaugarri batzukEuskara

eta Literatura

Zertarako?

*Gaien izenburu batzuk behin-behinekoak dira.

Unitatearen egitura:

• MotIbAzIoA (2 orrialde)

• KoMIKIA eta ULERtU AL DUzU? (2 orrialde)

• EntzUn EtA MIntzAtU (2 orrialde)

• IRAKURGAIA (2 orrialde)

• ULERtU AL DUzU? (1 orrialde)

• HIzKUntzA AbERAstU (1 orrialde)

• IRAKURRI EtA IDAtzI (4 orrialde)

• HIzKUntzA LAnDU (3 orrialde)

• JoLAstU (1 orrialde)

• ADI! (2 orrialde)

• ERRonKA (2 orrialde hiruhileko bakoitzaren amaieran)

*gaiak:

1. Lagunekin… zer ondo!

2. A zer gozamena!

3. zeu kontalari!

4. Aitona-amonekin hizketan

5. oparitu emozioak!

6. Eragin buruari!

7. Ireki ahoa, eta mintza!

8. Hartu eta eman

9. zeinen gustura!

EuskaraLEHEN HEZKUNTZA

3

45© Ibaizabal argitaletxea© Ibaizabal argitaletxea

Zeu kontalari!

44

3

Argi bilaEtxe batean argia joan zen. Ez zeukaten ez linternarik, ez kandelarik eta ezta argizaririk ere. Etxe hartako mutiko buruargi bat kanpora atera zen, haztaka-haztaka, kristalezko botila bat eskuetan zuela.

Joxantonio Ormazabal

Ehun ipuin hitz gutxitan Elkar (egokitua)

1113Ulertu al duzu?Komikia

Entzun.

Berriro ere teleBista ikusten?

egun osoan euria ari du,

ama!

Bueno, gaurkoz nahikoa duzue! zoazte

gelara, txotxongiloekin jolastera edo…

Beti zuk agindutakoa

egin Behar!

a zer aspergarria!

eta zer egin Behar dugu orain honekin?

nik marrazki Bizidunak ikusi nahi ditut.

Badakit zertan jolastu!

teleBista honek ez zuen Balio, eta

hustu egin genuen Barrutik.

txotxongiloekin istorioak asmatuko

ditugu, eta hau agertokia

izango da.

Bai ideia Bikaina, saioa!

Baina, Berriro ere

teleBista ikusten? kar, kar,

kar…

Berriro telebista ikusten?

4746 © Ibaizabal argitaletxea© Ibaizabal argitaletxea

1 Erantzun galderei.

a Zergatik jarri da serio Saioaren ama? b Egokiak iruditu zaizkizu Saioaren eta Kermanen erantzunak?c Gertatu zaizu etxean halakorik? Zergatik?

Ba al duzu mugarik etxean pantailadun gailuak erabiltzeko? Eta asko erabiltzen dituzu? Zertarako? Azaldu.

Zer ikusten duzu irudietan? Zein egoeratan ikusten duzu gustura zeure burua? Zein duzu gogokoena? Azaldu, eta hitz egin taldean.

2

3

Hasierak:

• Nik nahiago dut...• Gusturago nago...• Hobeto pasatzen dut...

Konparazioak egiteko:

• … baino …-agoa da.• … bezain … da.

Arrazoiak emateko:

• …-(e)lako.• Izan ere…

Egitura lagungarriak

Nahi beste erabil ditzaket.

Filmak eta marrazkiak

ikusten ditut.

Etxeko lanak bukatutakoan, libre

naiz erabiltzeko.

Asteburuetan bakarrik erabil

ditzaket.

Ez daukat

mugarik, baina ez

ditut oso gogoko.

Jokoetan aritzea gustatzen zait.

48

3Entzun eta mintzatuEntzun eta mintzatu

49© Ibaizabal argitaletxea© Ibaizabal argitaletxea

1

Ipuinetako pertsonaia izateko prest? Antzerkia

3

4

Entzun antzerkitxoa, eta erantzun galderei.

a Pertsonaiak ezagunak dira? b Istorioa ezaguna da? Ezer desberdina badu? c Nola jantzita imajinatu dituzu pertsonaiak? Zergatik?

Aztertu ahotsak. Zein iruditu zaizu sinesgarriena? Zergatik?

Txanogorritxo. Otsoa amonarena egiten.

Jarri Txanogorritxoren lekuan, eta irakurri esaldia, eskatzen den moduan.

2 Zer informazio ematen du hasieran narratzaileak?

Egoera zein den azaltzen du.

Pertsonaien izenak esaten ditu.

Hirunaka, asmatu elkarrizketa, eta egin antzezpena.

1. ERABAKI EGOERA. Aukeratu pertsonaiak (ipuinetakoak, asmatutakoak...), eta pentsatu elkarrizketarako egoera.

2. IdATZI. Asmatu elkarrizketa laburra, eta erabaki zer tonutan hitz egingo duen pertsonaia bakoitzak. Ez ahaztu narratzailea!

3. AZAldu. • Erabaki nola antzeztuko duzuen: aktore lana

eginez, txotxongiloekin, ahotsa soilik erabilita... • Pentsatu jantziak, dekoratua, musika... • Ikasi gidoia, eta entseatu. Egin elkarri antzezpena hobetzeko proposamenak,

emaitza hobetzeko. Gogoan izan talde lana dela!

5

• Hitz egin pertsonaiari dagokion tonuan eta erritmoan.

P O

Grabatu emanaldiak, eta erakutsi beste gelakoei, etxekoei...!

haserre

pozik

urduri

erregutuz

otsoa naiz, eta jan egingo zaitut!

otsoa naiz, eta jan egingo zaitut!

amona, ireki atea!

Edurnezuri Erbia eta dortoka Otsoa eta zazpi antxumeak

51

3IrakurgaiaIrakurgaia

© Ibaizabal argitaletxea© Ibaizabal argitaletxea

"Anekdota" hitza entzutean, zer datorkizu burura?

Ipuina gustatu al zaizu?O O........

Ane

Atzo, hitz berri bat ikasi nuen: anekdota. Etxerako bidean izan zen. Atso-zahar bati entzun nion. Eta gustatu zitzaidan, asko gustatu gainera, esaten den aldiro nire izena esaten delako.

Gaur, jakin dut zer esan nahi duen anekdota hitzak. Eta jakin dut anekdota erabili beharrean pasadizo esan daitekeela. Baina niri azken hau ez zait asko gustatzen, esaten den aldiro nire izena esaten ez delako. Niri anekdota hitza gustatzen zait, asko gustatu, gainera. Horrekin batera beste hitz hauek ere atsegin ditut: anemia, anestesia eta anestesista, anemometroa, anemona… Baina gehien gustatzen zaidana anekdota da, eta horregatik erabaki dut niri gertatutako anekdotak idatzi egingo ditudala.

Tximeletrak

Atzo, eskolan irakurketa saioa izan genuen, astelehenero bezala.

Irakurtzen hasi aurretik andereñoak ozen eta lasai irakurtzeko esan zidan.

—Ez, maitea, ez. Hor ez du “hezea” jartzen, hor “leizea” jartzen du. Hara, segi faborez, baina arreta gehiago jarri —bota zidan andereñoak.

Gaur, nahiz eta asteartea izan eta irakurketa saiorik ez tokatu, andereñoari bururatu zaio berriz ere irakurri behar nuela, ozen eta gela guztiarentzat.

—Tira, tira, hasi al gara atzo bezala? Ireki begi horiek, arren. Hor ez du “mamu” jartzen, hor “mamut” jartzen du. Ez duzu gosaldu ala? Letrak etengabe jan eta jan ari zara.

Buruarekin ezetz eta ezetz egin dut andereñoaren hitzak entzun ditudan bitartean. Hortaz konturatuta, zer gertatzen zitzaidan galdetu dit andereñoak.

—Ez, andereño, ez. Oso ongi gosalduta nago. Baina zenbait letra “tximeletrak” dira. Nire liburuetan pausatzen dira, eta beraiengana iristen naizenean, hegoak zabaldu eta hegaka joaten dira, ez dute gustuko inork molestatzea.

Andereñoa aho bete hortz geratu da, hara eta hona begira, tximeletren bila balebil bezala.

Ruben Ruiz Anekdotak

Pamiela

50

3Hizkuntza aberastuUlertu al duzu?


2

Testuko hitz guzti-guztien esanahia jakin beharrik ez

dago, testua ulertzeko.

Irakurtzen ikasteko trukoak

1 Irakurri "Ane" izenburudun zatia: ba al da ulertzen ez duzun hitzik? Oztopoa izan da irakurgaia ulertzeko?

3

4

a Hitzekin jolastea gustatzen zaio.

b Andereñoa amorraraztea gustatzen zaio.

c Irudimen handia dauka.

OZ

Zer izenburudun irakurgaian kontatzen da anekdota bat?

"Ane" "Tximeletrak"

Hitz hauetako zein ote da Aneren gustukoa? Zergatik?

Mamua. Anelidoa. Tximeleta.

Zein baieztapen dira zuzenak (Z) eta zein okerrak (O), zure ustez? Azaldu zergatik.

Zenbat urteko neska imajinatu duzu Ane? Zergatik?

Erantzun galderei.

a Andereñoari zer iruditu zaio Anek letrak jatea?b Nola sentitu ote da Ane andereñoak esandakoa eta gero? Zertan oinarritu zara hori

esateko?c Zergatik utzi du Aneren erantzunak aho zabalik andereñoa?

Nola sentitzen zara andereñoak edo irakasleak zerbait zuzentzen dizunean? Eta zer egiten duzu? Adierazi, urratsei jarraituta.

1 Idatzi paper batean.2 Sartu kutxa batean denak, eta nahastu.3 Andereñoak irakurri egingo ditu. Gero, hitz egin denon artean.

Zer ote dira tximeletrak? Zer imajinatu duzu zuk?

a Hegan egiten duten koloretako letrak.b Liburutik ateratzen diren tximeletak.c …………………………………………………………

Anek irakurtzean letrak jan egin ditu. Zer esan nahi du?

a Letra batzuk ez zaizkiola gustatu.b Letra batzuk ez dituela irakurri.

Irakurri definizioa, eta esan zein esalditan duen hitzak esanahi hori.

jan. Janaria murtxikatu ondoren irentsi.

a Lehengusu txikia musuka jan du du aitak.b Gose naiz. Edozer jango nuke orain!

lotu pareko esanahia duten hitzak.

a anekdota 1 laztana b gustatu 2 mesedez, arrenc faborez 3 jarraitud maitea 4 atsegin izane segi 5 pasadizoa

Irakurri adibideak, eta idatzi zuk esaldi bat esan eta esan egiturarekin.

Letrak etengabe jan eta jan ari zara.Buruarekin ezetz eta ezetz egin dut.

Andereñoa ahoa bete hortz geratu da. Aukeratu pareko esanahia dutenak.

a triste b harrituta c aho zabalik d lur jota

5

6

7

1

3

4

5

6

2hodeiarraina

katufantea

Asmatu zuek hitzak, eta idatzi esanahia! Irudia ere egin dezakezue!

zapoletrak

3Irakurri eta idatziIrakurri eta idatzi


Ezer berezirik gertatu al zaizu? Anekdotak

Irakurri, eta erantzun galderei.

Bizitako gertaera barregarri, dibertigarri edo interesgarri bati esaten zaio anekdota.1

Behin batean, Pernando Amezketarra larri zebilen bide bazter batean, eskuak sabel gainean zituela, hortzak estutu eta ostiko txikiz lurra joz. Larri zebilen, baina galtzak askatzera ez zen ausartzen, jende asko zebilen eta.

Adiskide batek ikusi zuen estuasun hartan, eta esan zion:

—Motel... egin ezak hortxe bertan... hori guztiok egin behar dugun gauza duk eta.

Pernandok, orduan, galtzak askatu eta, pikotxean jarrita, erantzun zion:

—Ez, hau, behintzat, nik bakarrik egin behar diat...

Gregorio Mújica Pernando Amezketarra

(egokitua)

a Zergatik zebilen larri Pernando? b Zergatik ez zen ausartzen prakak jaisten?c Nola erantzun zion lagunari, haserre ala umorez?

Zer esaldi irakurrita dakigu Pernandok kakagura duela?

Gertaera eta pertsonaia benetakoak ote dira? Zergatik uste duzu hori?

2

3

Bereizi anekdota. Aztertu bi gertaerak, eta erantzun galderei.

Erantzun galderei, taldean.

a Ba al da zuen eskolan, herrian... anekdota asko gertatzen zaizkion norbait? b Nori gertatzen zaizkio anekdotak?c Ezagutzen al duzu gertakizunak kontatzen abila den inor? Zergatik da abila?

4

5

a Zein da bien arteko desberdintasuna? b Gerora, bietako zein egoera gogoratu eta

kontatuko du Maiderrek? Zergatik?

Kontatu anekdota, zuri gertatu balitzaizu bezala.

6

nahi duzu txikle Bat, ane?

nahi duzu txikle Bat, ane?

Bai! azkenean ikasi dut

gloBoak egiten!

Bai! azkenean ikasi dut

gloBoak egiten!

Bai handia!

Bai handia!

alajaina!

alajaina!

a

b

irakurritako pasadizoaren

protagonista ezagutu nahi?

ikusi "pernando amezketarra"

bideoa!

www.ibaizabal.com/

amezketarra

Egitura lagungarriak

• Behin, gauza benetan barregarria gertatu zitzaidan…

• A zer lotsa sentitu nuen behin…

EMOZIOEK BIZITAKOA GOGORATZEN

LAGUNTZEN DIGUTE!

3Irakurri eta idatziIrakurri eta idatzi


Zer kontatzen da testuaren zati bakoitzean? lotu.

Egitura Zer kontatzen da?

a Hasiera edo sarrera (1. paragrafoa) Ekintzen segida.b Arazoa (2. paragrafoa) Bukaerako egoera.c Amaiera (3. paragrafoa) Gertaera non, noiz, eta nori gertatu zaion.

Irakurri, eta erantzun galderei.

a Nork kontatu du gertaera? Eta nori? Nola dakizu? b Pasadizo bat al da? Zergatik?c Zer ordenatan gertatu dira ekintza hauek?

itxaron, zain egon maisuarekin hitz egin

atearen heldulekua puskatu atea ireki

gelara joan eta pilota hartu pilotaren bila joatea erabaki

7

8

Ekoizpena

Bildu blog edo koaderno batean eskolako anekdotak. Horretarako, gogoratu zeurea.

Lotsa sentitu zenuenekoa.

Egoera barregarriren bat.

Aho zabalik geratu zinenekoa.

Beldurra sentitu zenuenekoa.

9

Zerrendatu ekintzak ordenan.

Ikaskideen zer proposamen hartuko dituzu kontuan? Pentsatu.

PlANIFIKATu Lagungarriak:

- Hasierak: Joan den astean... Behin... Txikia nintzela... …urte nituela... Lehengo batean... Orain dela...

- Amaierak: Zer nolako lotsa pasatu nuen!

Barregarri geratu nintzen! A zer nolako barreak egin genituen! Aho zabalik geratu nintzen!

Gogoratu egitura.

IdATZI Ikaskideen proposamenek kontakizuna hobetzen lagundu didate.

Ekintzak ordenan kontatu ditut.

Hasierako eta amaierako esapideak erabili ditut.

GAINBEGIRATu

Hirugarren maila bloga

HASIERA BlogAk BERRIAk IkAStEtxEA17:15 guRE AnEkdotAk

Gogoan dut joan den urtean Anartzi eta niri eskolan gertatutakoa. Jolas ordua zen, eta, aspertuta geundenez, gelara igotzea erabaki genuen pilotaren bila. Jakin badakigu debekatuta dagoela, baina ausartu egin ginen.

Igo ginen gelara, hartu genuen pilota, eta irtetera gindoazela… Klask! Anartz atearen heldulekua eskuetan zuela geratu zen! A zer sustoa! Ezin genuen gelatik irten! Orduan bai jarri ginela urduri! Eta, jolas ordu amaierako tinbrea entzun genuenean, are urduriago! Biok geldi, aterari begira-begira egon ginen, atea noiz eta nork irekiko.

Azkenean, hainbat ahalegin eta gero, zabaldu zuten. Maisuaren begi rada argia izan zen. Bagenekien azalpenak eman beharko genituela klasea amaitzean. Baina lasaitu ederra hartu nuen, dena kontatu eta gero!

Taldeka, kontatu elkarri aukeratutako anekdota, eta egin hobetzeko proposamenak.

Gure anekdotak

10

NORBAITEK EZ BADU ANEKDOTARIK

GOGORATZEN, OPARITU ZUREA!

3Hizkuntza landuHizkuntza landu


1

2

3

4

Bilatu goiko aditzen iraganeko formak letra zopan, eta idatzi esaldi bana.

a Zu, Lorea, albiste onekin etorri zinen atzo. b ............................................................................................................ ............................................................................................................

c ............................................................................................................

............................................................................................................

d ............................................................................................................

............................................................................................................

Esaldi hauetan, aditzen letrak nahasi zaizkigu. Idatzi ondo.

a Aizu, Josu, gaur oso berandu etorri arza.b Umeok, ez al aztere aspertu telebistari begira?c Ez zina joango bukatu arte!d Bi lagunak berriketan ibili irda, eta ez dute bukatu agindutakoa.

Osatu testua, eta irakurri osorik.

zaizu • da • zarete • gara • zait • zaizkigu

Ilargiari begira egon (1) ............................. Saioa eta biok. —Isil-isilik zaude, zerbait gertatzen? (2) .......................... —galdetu dit Saioak.—Hain (3) ............................ ederra, potoloa, samurra, gure ilargia. Negargura sentitu (4) ............................. —erantzun diot.—Zertan ari (5) ...................... hor? Etorri barrura azkar! —agindu digu amak.Eskuak eta oinak izoztuta gelditu (6) .........................., eta etxean sartu orduko sutara arrimatu ditugu, berotzeko.

Aukeratu esaldiak osatzeko bide egokia, eta, ondoren, irakurri boz gora.

a Josuneri olibak erori zaiob Zuri jertsea ahaztu zaizkiec Niri hortza ez zaizkit gustatzend Joneri eta Mikeli liburuak ahaztu zaizu

ONPANZ

ZIRENI

SNIZDN

RTXITE

RZANAT

TESEZE

ENINAN

Kausazko perpausak Aditza: nor eta nor-norI

1

2

3

Irakurri, eta erantzun.

a Zergatik jantzi dizkiete botak elefanteei zooko langileek?b Zergatik dira horren handiak botak?

Zergatik gustatzen zaigu barre egitea? Aukeratu erantzun zuzena.

a Zergatik ondo sentiarazten gaitu.b Ondo sentiarazten gaitulako.

zergatik utzi Behar dizut

sartzen?

Jostailuen Museora joan nahi duzu, baina sarrerako zaindariak ez dizu sartzen utzi nahi. Eman sartzen uzteko hiru arrazoi.

a JostAiluAK oso gustuKo ditudAlAKo.

b .............................................c .............................................

Elefanteei oinak babesteko botak

singapur. Tun eta Jamila izena dute argazkiko elefan-teek, eta Singapurreko zooan bizi dira. Zooko bi langile ere ikus daitezke irudian, elefanteei bota bereziak janz-ten. Hanketan zauriak egiten zaizkie maiz, eta oinak babesteko eta minik ez hartzeko jarri dizkiete gomazko botak. Elefanteen hankak izugarriak dira, eta, beraz, botek ere halakoxeak izan behar!

2007-12-13 Berria (egokitua)

Hizkuntza landu

1

Behin batean, hasi ziren bi mozkor zubi bat zeharkatzen. Zerura begira jarri zen haietako bat, eta esan zuen:

—Hori da hori ilargi ederra!

—Egon hadi isilik, eguzkia duk eta!

Kanpotar bat pasatu zen handik, eta hari galdetu zioten ea zer zen. Eta kanpotarrak:

—Ez dakit, ni ez naiz herri honetakoa.

Irakurri testua boz gora.

Gogoratu andereñoarekin, gurasoekin... izandako elkarrizketa labur bat, eta idatzi. Irakurri adibideak.

2

Duela pare bat egun, amarekin etxera nindoala, koaderno berria behar nuela gogoratu nintzen, eta esan nion amari: —Ama, koaderno berria behar

dut eskolarako, zaharra azken orriraino betea daukat. Orduan, amak esan zidan…

Gaur goizean, korrika batean joan naiz eskolara, baina berandu iritsi naiz. Gelara sartzean, maisuak esan dit: —Egun on, Aitzol. Arnasestuka zatoz… —Korrika etorri naiz, garaiz heldu

nahi nuen eta… —…

Elkarrizketa marra

a b

ZERGATIK DARAMATE ESALDI BATZUEK

MARRA HASIERAN?

Jolastu

60 61

3

© Ibaizabal argitaletxea© Ibaizabal argitaletxea

NOLA JOLASTU1 Jarri binaka, hirunaka, launaka… eta ezkutatu esku bat atzean.2 Abestu kanta, eta, amaitu eta berehala, bakoitzak esan kopuru bat.3 Kopurua esan eta gero, erakutsi hatzak, eta zenbatu guztiak. Kopurua asmatu duena izango

da garailea.

Entzun, eta bete hutsuneak.

Asmazak, asmazan

Asmazak, asmazan, Donostiako plazan, hiru atso omen dira, hemen zenbat (1) ............................. dira?

—Guk behatza oinetakoei esaten diegu. Entzun, entzun Iurretan nola diogun!

Asmazak, asmazan, Iurretako plazan, hiru atso omen dira, hementxe zenbat (2) ........................... dira?

—Baionan, aldiz, eri esaten diogu!

Asmazak, asmazan, Baionako plazan, hiru atso omen dira, hemen zenbat (3) ............................. dira?

Hik Hasi Haur jolasen abestiak

41 4

Irakurri jolasaren azalpenak, eta jolastu.2

62 © Ibaizabal argitaletxea © Ibaizabal argitaletxea 63

Testu bateko hitz baten esanahia argitzeko, zer bide ezagutzen dituzu? Zuk zein erabiltzen duzu?

Pentsatu

Adi! 3

1

2

103 Zer puntuazio marka falta zaio txisteari? Idatzi.

Zer izenburu jarriko zenioke albisteari? Aukeratu.

a Itsas txakurrak b Kaioen bizimodua c Hotzetik datorren kaioa

4

5

7

8

9

6

Aukeratu erantzun zuzena.

a Ondorio onak ala txarrak ekarri zituen eguraldi txarrak kostaldera?

Onak. Txarrak. Onak eta txarrak.

b “Hamaika ondorio eragin ditu denboraleak”. Zer esan nahi du?

Zehazki 11 ondorio. Hainbat ondorio. Ondorio gutxi.

Zergatik da arraroa kaio hegalzuriak ikustea gure kostaldean? Aukeratu erantzuna.

a Artikoko espezieak direlako.

b Zergatik Artikoko espezieak dira.

Adierazi baieztapenak zuzenak (Z) ala okerrak (O) diren.

a Otsailaren 2ko denboraleak kalte handiak eragin zituen kostaldean.

b Denboralearen ondorioz, Ondarroan itsas txakurrak agertu ziren.

c Itsaso zakarrak eta eguraldi txarrak leku hotzetan bizi diren kaio hegalzuriak ekarri zituen Euskal Herrira.

Zergatik aipatzen dira testuan itsas txakurrak?

lotu hitzak, kontrako esanahia dutenekin.

a lehorra 1 leuna

b luzea 2 hezea

c arina 3 sendoa

d latza 4 laburra

Osatu esaldiak aditz egokiarekin.

a Itsas txakurrak animalia basatiak .............................

b Mikel eta zu gurekin etorriko ............................. Ondarroara?

lotu, esaldiak osatzeko.

a Kaio hegalzuriei lumak gustatzen zaie.

b Kaioari klima hotza apurtu zaizkio.

Zer izan daiteke leuna? Aukeratu.

a Zuhaitz baten enborra.

b Katuaren ilea.

Bi tomate errepide bat gurutzatzen:Kontuz, kamioi bat... TXOFFF!Zer? TXOFFF!

Blan

ca S

an Ju

an (w

ww

.flic

kr.c

om)

Ondarroa

AINARA ARRATIBEL GASCÓN

Otsailaren 2ko goizaldean izandako itsas denboraleak txikizio handiak utzi zituen Euskal Herriko kostaldean. Beste hamaika ondorio ere eragin ditu; horietako batzuk, gainera, ederrak. Itsas txakurrak izan ziren aurrena. Orain, berriz, hainbat kaio hegalzuri agertu dira kostaldean: Ondarroan, hain zuzen. «Arraroa eta ezohikoa da kaio mota hori gure kostaldean ikustea, Artikoko espezieak baitira. Hemendik oso urruti bizi eta hazten dira, hotz handiko lekuetan. Hain zuzen ere, hotz eta itsaso denborale bortitzek ekartzen dituzte hona», azaldu du Aranzadi Zientzia Elkarteko Ornitologia arduradun Juan Arizagak.

www.berria.info (egokitua)

Kaio hegalzuriak ez dira ohikoak Euskal Herriko kostaldean, klima hotzagoak

baitituzte gustuko. / BERRIA

...................................................................................

Edizioa Ibaizabaleko hezkuntza proiektuen departamentua

Egilea Ibaizabal taldea

Laguntzailea Janire Perez

Proiektuaren irudia eta zuzendaritza artistikoa Ibaizabaleko irudi eta diseinu departamentua

Azalen diseinu grafikoa GE-eko diseinu departamentua eta Ibaizabaleko irudi eta diseinu departamentua

Azala Javier Hormigos, Sebastián Baigún, Ima Mendiola

Marrazkiak Muxote Potolo Bat, Antton Dueso, Eider Eibar, Igor Fernández, Diego Jiménez, Alex Orbe, Manu Ortega

Argazkiak www.freeimages.com: Bev Lloyd-Roberts LRPS (34. or.)

Fotolia.com ©: drubig-photo (4.-5. or.), BlueOrange Studio (9. or.), Florian Villesèche (9. or.), WavebreakmediaMicro (9. or.), sakkmesterke (9. or.), jihane37 (10. or.), musri (11. or.), Anna Velichkovsky (11. or.), familyf (11. or.), toonstyle.com (15. or.), gyso4ka (242.-25. or.), Brad Pict (28. or.), vpardi (28. or.), philip kinsey (28. or.), olyina (28. or.), nw10photography (29. or.), Freunde teilen (29. or.), iuneWind (32. or.), lieselfuchs (34. or.), fir4ik (35. or.), notkoo2008 (35. or.), Tupungato (35. or.), brat82 (37. or.), Igor Zakowski (41. or.), danr13 (44.-45. or.), aliasching (44. or.), S.Kobold (47. or.), antiksu (47. or.), pressmaster (47. or.), iuhrlqe (47. or.), Africa Studio (49. or.), parody11 (49. or.).

Produkzioa eta maketazioa Ibaizabaleko irudi eta diseinu departamentua, Liz Arostegi Inprimaketa ISO 9001 ziurtagiridun Edelvives Lantegi Grafikoak

Zaragozan inprimatua

© Ibaizabal argitaletxea, 2015

Eskubide guztiak gordeta. Debekatuta dago, legeak zehaztutako salbuespenetan izan ezik, obra honen edozein eratako berregitea, banaketa, komunikazio publikoa edota moldaketa, aurrez titularren baimena eskuratu gabe. Obra honen zatiren bat eskaneatu edo fotokopiatu behar baduzu, eskatu baimena CEDRO erakundeari (Centro Español de Derechos Reprográficos; www.conlicencia.com; 91 702 19 70 / 93 272 04 47).

Ibaizabalek ez du adierazitako web orrietan egon daitekeen informazioarekiko inolako erantzukizunik, eta adierazi den erabilerako informazioa

erakusteko baino ez dira aipatzen.

Documents

Euskara LMH 3-Lagina