8/7/2019 Express113

1/60

E N T E R N A SY O N A L fi

A L A L A

S A Y I : 2 0 1 0 / 1 2

AVRUPADA YKSELEN IRKILIK

teki hayalet yaylyor

OLIVER STONEUN GZYLE

Wall Street ve Chavez

BURSASPORLU IVAN ERG'N KALEMNDEN

Bir Amerikan ryas olarak futbol

II. KRT AILIMI

Trafik, sinyaller, flifreler

2007 SEMLERNDEN REFERANDUMA ALEVLER

Hafzann yitirilmesi

KTDAR NASIL BAKIYOR, SOL NASIL BAKMALI?

Tophane vakas

Sol, liberalizm ve

Komnist hipotez

Ekim 2010 6 TL (KDVDAHL)

113

8/7/2019 Express113

2/60

8/7/2019 Express113

3/60

Kimiz, neredeyiz biz? (sakin miyiz?)

MERAM 113: YENDEN YOLA IKARKEN

Klavuz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Manzara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

fiehir Hatlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Mavi Daktilo . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Sol, liberalizm ve dierleri . . . . . . 12

Alevler hafzalarn yitirirken . . . 15

Tophanede ne oldu? . . . . . . . . . . 18

Trkiyenin AHM savunmalar . . 22

kinci Krt alm . . . . . . . . . . . . . 24

Radyo Express . . . . . . . . . . . . . . . . 30

Kozmomilitan . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Kraat & Duman stnde . . . . . . . 38

38 Dersim tanklklar . . . . . . . . . . 42

Radyo Brecht . . . . . . . . . . . . . . . . 46

Ar ekim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Oliver Stone . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

Meflin Yuvarlak . . . . . . . . . . . . . . . 52

Mzik Dolab . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

Komnist hipotez . . . . . . . . . . . . . . 56

Ahmet Ergen, Ahmet Grata, Alican Tayla,Alpkan Birelma, Arslan Erolu, Ayfle avdar,Betl Kadolu, Biljana Yaren, Burcu Kayfl,Cemil Cahit, idem ztrk, Damla zler,Didem Danfl, Doruk Yurdesin, Ender Ergn,Erdir Zat, Ertan Keskinsoy, Esra Demir, Fev-

zican Abacolu, Frat Gen, Gksun Yazc,Hakan Lokanolu, Handan alayan, rfanAktan, Koray Lker, Merve Erol, Muhsin Ak-gn, Murat Arpac, Murat Meri, Niyazi Zorlu,zay Selmo, Pelin zer, Pnar Uygun, RagpDuran, Saner fien, Sarkis Paac, Seluk Ok-tay, Serkan Seymen, Siren demen, fiahanNuholu, Tan Morgl, Turgut Yksel, UurBiryol, Ulus Atayurt, Yiit Atlgan, Ycel Gk-trk, Zeynep Nuholu, Zeyno Peknl Bask:Ezgi Matbaaclk, Sanayi Caddesi Altay Sok.No:10 Yenibosna / stanbul Tel: 0.212.45223 02 basm yeri ve tarihi stanbul, Ekim2010 datm Turkuvaz Datm PazarlamaA.fi. ynetim yeri: Kulolu Mah. GazeteciErol Dernek Sok. no: 11/4 Oda 3 Beyolu -stanbul tel-faks: 0.212.251 87 67 e-ma-il:express@birdirbir.org abonelik: abone-

lik@birdirbir.org yl 9 say 113 Ekim 2010imtiyaz hakk zay Selmo sorumlu yaz-iflleri mdr Merve Erol ilan irtibat zaySelmo (0.533.514 90 49) YEREL SREL

YAYINDIR. AYDA BR YAYINLANIR. ISSN1307 - 461X

Fotoraf: fiahan Nuholu

ok zaman oldu, son say-dan bu yana neler neleroldu. En baflta referan-

dum tabii. fiimdi filmi geri sar-mann lzumu yok, Bir+Birineyll Arzuhalinde ve referan-dumun bir gn ncesinderesmen yayna bafllayan sitemizbirdirbir.orgdaki 12 Eyll ve12 fiaban bafllkl yazda enineboyuna anlattk merammz.fiimdi nmze bakalm. n-mze bakabilmek iin de ncehipotezimizi gzden geirelim,komnist hipotezi. Elbette ta-rihsellii iinde ve gncellikle

iliflkisiyle. Alain Badiou tam dayle yapyor ve meseleyi n-mze koyuyor:

Bugn stmze dflen, kom-nist hipotezin tarihinde hangi nok-tada olduumuzu belirlemektir.

Bir de grev tarifi yapyor:Karakteri itibariyle her zaman

kresel ve evrensel olan dflncesreleri ile her daim yerel ve tekil,

fakat aktarlabilir olan siyas dene- yimin birleflimi araclyla kom-nist hipotezin bilincimizde ve pra-tikteki varln yenilemek.

Nasl bize kalmfl. Kreselve evrensel dflnce sreleri,yerel ve tekil siyas deneyim-ler...

Express vagonlarna o gzlebir bakalm: Sol ve liberalizmyalnzca gncel ve yerel boyut-laryla deil, tarihsel ve kresel boyutlaryla tartflmasndanKrt hareketinin seyrine, Top-hanede olanlardan Ankaradakizorunlu din dersini protestomitingine hazrlanan Alevlere,Avrupada ykselen rklktanTrkiyenin AHM savunmala-rna ve 38 Dersim tanklklar-na, futbol-snf iliflkisini sorgula-yan Bursasporlu van ErgitenWall Streeti ve Latin Ameri-kadaki siyasal deneyimi filmle-rine konu yapan Oliver Stonea,internetteki zgrln kstla-rndan Godardn telif hakknreddine, Robert Plantin mzi-kal enternasyonalizmindenMihran Tomasyann Sen BalkDeilsin ki gsterisine, Ykse-

kovadaki Tanrkent manzara-larndan Pariste Queenin Wewill rock yousuyla yryennmayiflilere, Hanefi Avc ha-disesinden Venezella seimle-

rine, yeni vagonumuz Kozmo-militandaki felsefe bahesindenMavi Daktiloya, hipotezimizin

bilincimizde ve pratikteki varl-n yenileme gayesiyle yenidenyola kyoruz.

Bir dizi eksik, gedik ve sorun-la elbette. En baflta da datmsorunuyla. Datm flirketini de-ifltirdik deifltirmesine ama,maliyet deiflmedi. Ama umu-dumuz o ki, bundan byle Ex-presse ulaflmak daha kolay ola-cak. Yine de abone kampanyas-n bofllamayalm.

Bir trl aflamadmz bir so-

run da kronik rtar. Sebebi ok basit: Az kifli, ok ifl. Hem Ex-pressin ifli ok bir de Rollunhalefi Bir+Bir var hem de m-rettebatn maiflet motorunu e-virmek iin yapt yan ifl ok.Bir de ezel rakibimiz var: Yu-murta-kap dmanyurdu. (Ksa-ca YK). Ama umudumuz o ki,teknik heyetin vizyonu vekadro derinliinde kaydedi-len srpriz ivme sayesinde bun-dan byle Express her ayn ilkgnlerinde bayilerde olacak.

Teknik heyet dedik, tek tekisim saymaya gerek yok. AdaKaygusuz Abdal, Bde Badiou,C- malm...

Bu arada, YK deyip Godardanmamak olmaz. Diyor ya, in-san beceremedii fleyle urafl-mal, becerdiini beceriyor za-ten, nemli olan beceremediinibecermeye alflmak. Biz de y-le yapyoruz, hem de iki misliy-le. ki tane aylk yayn yapmaklakalmyoruz, her hafta maa k-yoruz. Yanlfl anlafllmasn, halsahada dktryoruz, becere-mediimiz o deil. Onu lyky-la becerdiimiz iin, becereme-diimiz bir fleye, nizam sahada11erden oynamaya baflladk.Dahas, bugnlerde resm ha-kemli, ofsaytl filan bir turnuva-ya katlmaya hazrlanyoruz.Yani, sadece bir yayn kolektifideil, bir futbol takmyz, gbekadmz YK.

Beceremediimiz iin kalkfl-tmz bir ifl de site kurmak.

Malmunuz, birdirbir.org Ex-press hzyla yaynda. Fakat h-l, sitelerde yazlmas adet olan,biz kimiz hanesi bofl duruyor.Gelgelelim, elinizi vicdannza

koyun, baflkalar iin olabilirbelki, ama bizim iin basit bir so-ru deil bu.

Nereden bafllasak, nasl anlat-sak? Mecburen iflin iine edebi-yat girecek. Biz ne kadar ka-sak da olacak o. ster istemez biredebiyatmz var nk.

Nasl bir edebiyat derseniz,tarifi zor, fantastik gerekilikdeyip geelim. Yalan da deil,yrttmz faaliyet hem fan-tastik hem gerek. Vaktiyle AkRadyoda yaptmz Expressprogramnn demirbafl flarkla-rndan biri Fantastik Bombas-

tikti zaten.Laf dolandrdk zaman ka-zanalm diye. Bilen biliyor da,hem belki ilk defa tanflanlarvardr hem de birdirbir.org iin bir girizgh olur, gerisini yu-murta kapya gelince getiririzneyse ki site uzaydan yayn ya-pyor, matbuat gibi bask takvi-mi yok.

Evet, biz kimiz?Bu soruyla kvranrken bir

Althusser hikyesi geldi aklm-za, bir de Aldous Huxleynin

Rollda uzun uzadya konu etti-imiz, topyas aklmza yatma-sa da sevdiimiz roman Ada.

Hikye flu: Althusser zeri-ne diye bir yaz yazmflt MuratBelge, nl filozofun lmnnardndan. fiyle bir blm var oyazda: 1970lerin ortalarnda birseim zaman olmal, FranszKomnist Partisi bize destekolun kampanyas yapyor. Alt-husserle syleflirken Murat Bel-ge sormufl: Size kim yardmedecek? (Who will help yo-u?) Cevap, Althusserin aksa-nyla, U is us? (Biz kimiz?)

Kssadan hisse: Bizi kim des-tekliyorsa, biz oyuz. Biz o deil-sek niye desteklesin ki? O bizdeilse niye destek isteyelim ki?

Nasld Huxleynin Adasn-daki motto, daha dorusu man-tra: Tut Svam Asi (Senosun). Ya da Beatlesn I AmThe Walrusundaki gibi: I amhe, as you are he, asyou are me, and

we are...Ne demifltik?

Edebiyat ka-nlmaz. Hele has-ret giderirken...

3

8/7/2019 Express113

4/60

4

kla

vuz

express@birdirbir.org

s

e

s

v

e

fl

k

g

s

t

e

r

i

s

i

Ankara nflaat Mhendis-leri Odas 8-10 Ekimde 3.Ulus Baker Buluflmasnaev sahiplii yapyor: Si-yasal Alan Neresi? so-rusu etrafnda tertip edi-len panel ve gsterimler-de siyasal alan felsefe,

gncel sanat ve videozerinden tartfllyor.Eylemin grntsndengrntnn eylemine Te-kel direnifli video ve ta-nklklarla tecrbe edile-cek. Emek mcadelesininimknlar, toplumsal y-rngelerin devrimi, iklimmltecileri konu bafllkla-rndan...

Yasmin LevyYasmin Levy geliyor, pr geliyor! stanbul,Ankara, Adana, zmir, Denizliyi katediyor.500 yllk bir gelenekten szlen Sefaradmziini Endls flamenkosu, Ortadou veAnadolu mzik tavrlaryla youran Kudsdoumlu Levy, Manisada doan ve sefaradkltr arafltrmalar yansra besteler vederlemeler yapan babas dolaysyla Trki-yede kendini evinde hissediyormufl. 30Ekimde stanbuldan bafllayacak ziyafet 4Kasmda Adanada son bulacak.

Yaflam fiekilleriExpress vagonlarndan Leke Oyunlarnn

yaratcs, dostumuz Cemil Cahit Yavuz Ya-flam fiekilleri sergisiyle kageliyor: ki anagrup alflmadan oluflan bir seki bekliyorizleyicileri. Birincisi periyodik olarak retilipyaynlanan espri-leke-ak-koyu temelliifller, ikincisi absrd figr ve lekeler. Bu ikigrup dflndaki dier alflmalar, lekelerdentretilmifl dzenleme ve tasarmlar. Ask su-ratla ifller rast gitmiyor. Biraz mizah, birazda saksy alfltrmak iin 21 Ekim - 2 Kasmtarihlerinde Adasanat ajandaya not dfle-lim. Adres: stiklal Caddesi Aznavur PasajNo: 212 Kat: 9.

Enzo kahKongoyu terketmek zorunda kalmflt Enzo.fiarklar yznden. fiyle anlatmflt gazete-lere: Babas Kongo baflbakannn pilotuy-mufl. Daha drt aylkken, politik sebepler-den, babasnn kulland uak dflrlmfl.Ayn uakta, Enzonun annesi de hostesmifl.ksz kalyor Enzo. Hkmet aileye ait tm

eflyalara el koyunca, bykanne yetifliyor.Kendi kyne karyor bizimkini. Bykan-nenin flarklar tarlada geen yllar boyuncaEnzonun kulana doluyor. lkokul ve kilisekorosu, 11 yaflnda akordeon, ardndan pi-yano ve besteler... 15 Ekim gecesi OppatZupa zound Zystem - OpzZz! iftiharla suna-cak: Enzo kah, yaknda Kadky Mzikinyaynlayaca Red, Black and White alb-mnn tantm gecesinde iki yldr birliktetakld Bandista tayfasyla zuhur edecek.stanbul Live sahnesinde reggae ve afrobe-at, barfl ve aflk trkleri yaklacak ...

Tanpnar Edebiyat Festivalilk defa dzenleniyor, 30 farkl lkeden 70yazar arlyor. 30 Ekim - 2 Kasm arasndasylefliler, okumalar ve edebiyat partilerivar programda. Yeralt edebiyatnn adaflyorumcusu, Underground isimli romanylatannan, Rus edebiyatnn nemli isimlerin-den Vladimir Makanin, Msrn Nobelli ya-zar Necip Mahfuzun manev olu ilan etti-i, adafl Msr edebiyatnn nemli isimle-rinden Gamal Gitani, Tirza adl roman 21.yzyln en iyi romanlarndan biri seilen Ar-non Grunberg konuklar arasnda. Saygnedebiyat festivallerinden Winternachten ifl-birliiyle stanbul yazarlar buluflmas daGndz Vassaf moderatrlnde dzen-lenecek. Baflka meknlarn yannda, 31Ekimde Kadky Kargartta, fanzin atlyesi,

film gsterimleri, yazarlarla sylefliler ve ar-dna parti var.

ExtramcadeleMemleket gndemine galerileri basan ma-halle basksyla geldi Tophane. Lkin duvar-lara asl alflmalarn derdi pek dillendirileme-di sanki. Tahrip gren galerilerden biri de Ga-leri Nondu. Extramcadele iindeler... Kolek-tif bir niyetle ortak sergilere de imza atan ex-tramcadelenin ilk kiflisel sergisi 13 Kasmadek srecek. Bunu ben yapmadm, siz yapt-nz adl sekide siyas pop ikonlar kh birbir-leriyle tokuflturulmufl, kh ironi tornasna yat-rlmfllar. Melez, ama tandk bir imgede vcutkazanan heykel, fotoraf ve desen alflmalarbunlar. Duyururken, uyarmadan etmemifller:Aklnzdan geeni karflnzda grmeye hazrolun. Yere akl kanatl bir Atatrk heykelci-i, kovalad kargalar kbusu olmufl, kafeste

bir denizkz olarak Abdullah calan...

Yokluum VarlnaKundera demifl: ktidar sizi nerenizden ya-ralyorsa, oras kimliiniz olur. Serpil Oda-bafl da laf balamyla, illstratif resimle-riyle buluflturmufl. ktidar biimleriyle bire-yin fliddet ykl iliflkisini, basn bltenindedenildii zere, ...kapitalist, militarist,cinsiyeti eril kuflatmann rseledii, ancakparalanmfllklarna ramen, yaflayarak di-renen bedenlerde izliyoruz. Kiminde sa-vafl ve iflkencenin, kiminde de erkek flidde-tinin madurlar karfllafltmz figrler...Feminist kadn kooperatifi Amargiyle da-yanflma amacyla dzenlenen YokluumVarlna, 9 Ekime dek Karfl Sanatta:Gazeteci Erol Dernek Sok. Hanif Han 11/4Beyolu.

Duymayan kalmasn!Altyap hazrlklar birsredir sren sanallem karmamz test

yaynndan geti. Roll,Express ve Bir+Birklliyat arflive dflt.Linkler, leziz okumaparalar, blog kva-mnda notlar, video,ses ve flk gsterisi...birdirbir.orgda...

Allianoi no no no!

8/7/2019 Express113

5/60

5

IWE LOVE YOU LUCE Lucescudersini ok iyi alflrd. Bize hepanlatrd rakipleri... Bakn, flu orta-lar, flu pas atar ve flu gol bu atar,dikkat edin derdi. Ve biz de anlat-

t gibi gol yerdik. Emre AflkI KRALSIN Ancak doruyu, g-zeli arayan insanlar anarflist olabi-lirler. Orhan Gencebay

I DOKUNMA YANARSIN RasimOzan Ktahyal hayatta bir ifli do-ru yapyorsa, Ahmet Kaya mesele-sidir. Kadir nanrn ben orada ol-sam kimin haddine arkadaflmasaldrmak yalann deflifre ettik-

ten sonra, bu uzun sren linci ye-

niden masaya yatrd. VaktiyleTwitterda m artk neredeyse ara-larna souk su girdii anlafllanCneyt zdemirin 5N1Ksndaysakard gazete rneini, koydu ma-saya: Hrriyetin bu manfleti ya-landr, bu fotoraf montajdr. z-demirin yzn grmeliydiniz.Hangi kanalda alflt herhalde

ancak aklna gelmiflti. Baflkalarnayapt gibi kstahlaflamad, yutku-nabildi sadece: Ama hesap sor-mak ne kadar doru? Hrriyet deartk eskisi gibi deil bence...Cansn canansn Ahmet Kaya!Hl ne gzelliklere kadirsin!

7. SAYI 15 Ekimde Bayilerde ve kitapevlerinde

GODARD VE FLM SOSYALZM

Aleme meydan okuyan tebessm

VENEDK DLL OUNLUK

Baba, oul ve malm ruh

30. YILINDANEW MODELARMY

Justin Sullivanla tele-muhabbet

70 YILLIK VEFALI MELKON TAfiIOLUMutlu insanlar fotorafhanesi

DKZLEME GNL

Facebook-Twitter

kuflann yks

YAfiAYANLARIN GZYLETOPHANE VAKASI

Fark yaralar

fiARKILI TARH TEFRKASI

Yenieriler ve punk

HANEFI AVCI, 28 fiubatta ta-nnmflt ilk. O dnemete,

Mal fiube Mdr araclyla

daha nceden tanflt AhmetKaya kendisine destek olmufl,iliflkileri bir tr dostlua evril-mifl. Magazinciler gecesinin ar-dndan Kayay ilk arayanlardanbiri Avc; pasaport sorunundada yardmc olmufl Kayaya.

Tuhaf bir iliflki elbette. 12 Ey-lle karfl ykselen ilk seslerdenbiri olan, hayat konserlerinin ba-slmasyla, gzaltlarla geen Ah-met Kaya ve iflkencecilii tescillibir polis. O tescil sayesinde, bu-gne kadarki makamlarnn hi-birine gelmemifl olmas gerekenbir polis.

O polisin cemaate yaknl-ndan tr 12 Eyll referandu-munda evet diyecei varsay-lyordu ki, kitap yaynland, k-yamet koptu. Referandumun he-men ardndan gelen tutuklamay-la, bir kyamet daha. Ali Bayra-molu gibilerini bile ikna etme-yen, liberaller arasnda cemaatfleffaflaflmal elefltirilerinin dil-

lendirilmesine yol aan bir tutuk-lamayd bu. Gereke, AvcnnDevrimci Karargh rgtne ya-

knlyd.Bostancda Or-han Ylmazka-yann Akn Bir-daln vurguladgibi yargsz infaz-la ldrlmesininardndan ilk defabu kadar grltkoparan bu rgthakikaten var my-d, uydurulmufl yahut abartlmflve bir sr baflka iliflkiyi potasnaalacak kadar geniflletilmifl miydi?Avcnn tutuklanmasnn ardn-dan devrimciler birbirlerine busoruyu sordu. Zira, operasyonSosyalist Demokrasi Partisi veToplumsal zgrlk Platformuevrelerine, eski Kurtuluflularakadar uzanmfl, devrimcilerleKrt hareketleri ve Ergenekonarasnda deme casus romanlar-na tafl karacak bir fantazi a in-fla edilmeye bafllanmflt.

Bir soru daha geldi ok ge-

meden: Hanefi Avcnn THKP-Cve Dev-Yolla nasl bir iliflkisivar? Mersin Emniyette Dev-YolMasas flefi olan Avc, neden kita-bn Angora Yaynlarndan bas-trd? Gzler, yaynevinin sahip-

leri Cahit Akam ve Cumhur z-demire evrilince,THKP-C gemifllerive mahkmiyetlerigiriyor devreye. Vetabii hemen ardn-dan Taner Akam,Ermeni meselesi veDev-Yol yatrlyormasaya... Neredennereye...

Necdet Kl GalatasaraydakiYap Kredi binasnn hemen arka-sndaki evini (slmc basn kro-kiyle bile gsteriyor, Beyolu o-cuu gibilerden, kapya iziligraffitilere ayrca dikkat ekiyor-lar) iflkencecisine yllar sonra ne-den amfl, iyi bir romann ya dapsikolojik bir filmin konusu ha-kikaten. Devrimcilerin DevrimciKararghla iliflkisine ynelik fan-tazilerse, bir psikanaliz mdaha-lesini gerektiriyor sanki. stihbaratrgtlerinin ve polis teflkiltnndevrimci evrelerden daha iyi bil-

dii devrimci bir rgte ilk defarastlyoruz dorusu...

Hanefi Avc neci peki? Bildii-miz, 12 Eylln iflkencelerindenbirinci derecede sorumlu olduu,28 fiubat sonrasnda yldznn

parlad, ocuklarn Fethullahokullarnda okuttuu. Adeta, tefl-kilta tamamen hkim olmuflPol-Bir kendi iinde kapflyor,Hseyin Kocada gibi Pol-Derli-leri de kendine benzetiyor (bu dabir fantazi saylabilir tabii). Tr-kiyedeki deiflimin sadeceasker vesayetle, yksek yar-gyla snrl kalmamas, Emniyetteflkiltnn da btnyle hemAvc hem de karfltlaryla sorgu-lanmas, polisin rejimle ve gn-delik hayatmzla iliflkisinin yeni-den dflnlmesi gerekiyor.

flin iine Red dergisinin, Bilimve zgrlkn nasl karfltrld-n anlayan varsa da beri gelsin,ama bu arada, belki ilgili belki il-gisiz, bir aklama da ana akmmedyada asla yer bulmayan bas-kn ve davalar iin gerekiyor:Gneyden Kzl Bayraka, iriliufakl dergiler hakknda yrt-len yaygn bir operasyon muvar?

stihbarat ve rmcek alar

www.birdirbir.org

8/7/2019 Express113

6/60

6

BR iflinin iki ayr sendikayaye olabilme hakkn anaya-

saya referandumla sokan Trki-ye, ayn zamanda, tek bir sendi-kaya ye olduu iin iflten atlptek baflna direnen iflilerin lke-si. Emek tarihine bir sembol isim

olarak geen DESA iflisi EmineAslan mesela. Paflabahe DevletHastanesi nnde oturma eylemiyapan Trkan Albayrak ya da.

On kiflilik Sabah-atv grevi deartk resm olarak tek kiflininomuzlarnda. Dokuz kiflinin da-vasnda Yargtayn kararna ra-men iflveren ifle iade kararna uy-mazken, pankart nbeti kendidavasnn sonucunu bekleyenEnder Ergne kald. Ama yleya da byle, zerine l topraserpilmifl basn leminde Sabah-atv grevi birinci yln doldurdu,365. gnn pastas Sabah-atv bi-nasnn nnde afiyetle ve sey-

yar destek orkestras Bandis-tann eflliiyle yendi. Devletkaynaklar yardmyla AKPlialk Grubuna devredilen, bafl-bakann damadnn ynettii, re-ferandumda evete en ok yk-lenen Sabah ve atvciler kaplar-

nn nnde de anayasal fikri-takip de yapacaklar m bakalm.

TAYYP Erdoan gazetecileremesleklerini retmekten

hofllanyor. Medya patronlarnkfle yazlarndan sorumlu tutu-yor, topluyor genel yayn ynet-menlerini karflsna, adeta muht-ra veriyor. Anayasa referandumu

ve Krt almn anlatmak iindzenlenen kahvalt toplantsn-da aynen byle yapmfl, snr daekmifl: Tophanede meydanagelen olaylar medyada yer alflbiimiyle flaflrtt. yle bir abartl-d ki, dfl medyada iflte Trkiyebu diye yanstld. Bu durum 12Eylln bir sonucu olarak yazl-d. Medya Tophanedeki olayverifl biimi ile snrn aflt.

Halbuki Trkiye oydu, bu or-ganize saldrnn veriliflinde abar-t da yoktu. Ama snr varmfl:

Baflbakann hafifsedii fleylerabartlmayacakmfl. Allahtan haz-

ret, Yiit Bulutun RTK inter-neti, gazeteleri, her fleyi kapsasnyollu nerisine o kadar da de-il buyurmufl. Ayn gnlerdemuhtrann mesajn iyi anlayanpatronlardan biri, gazetecilikmesleindeki snrlar yeniden

izdi. Bekir Coflkunun iflindenatlmasnn ardndan Turgay Ci-ner, herhalde iktidar basks sy-lentilerinin nne gemek iin,benim tasarrufumdur dedi.Patron ya, ister atar, ister tutar.Gazetecilik de bir ifl, bir busi-ness neticede... Ve tabii, baflladdestek, dayanflma, rgtlenmearlar. Bu arlar yapanlar,Bekir Coflkunun kendisi dahil,yanlfl yere bakyorlard halbuki.rgtlenme iin de, dzgn ha-bercilik iin de asl adres, birinci

senesini dolduran Sabah-atv gre-vindeydi aslnda.

ALIK Grubuna 34 milyon euro da TrkiyeKalknma Bankasndan geldi. Rize - Gney-

suda hidroelektrik santrali yapacaklarmfl. alkyneticisi, baflbakann damad Berat Albayrakagre, HESleri evreye duyarl olduklar iinyapyorlarmfl. Bu arada, getiimiz aylarda 27milyon dolarlk bir jet edinen Ahmet alk,Enerjinin Piyasaya Taflnmas bafllkl paneldeyeni ball projelerini anlatmfl. Boazlar tankerykn kaldramyormufl, Samsundan Ada-naya dflenecek bir boru hattyla enerji trafiin-

de sz sahibi olacaklarmfl. 550 kilometrelik, yl-lk 70 milyon ton kapasiteli bir boru hatt bu...

Enerji ifliyle matbuat lemi ne kadar i ie. Ci-nerin bir eli orada, bir eli burada zaten. Kara-mehmet de iki elektrik, bir doalgaz datm iha-lesi iin 5 milyar dolar trink diye sayd. AmaAkflam gazetesinde aydr maafllar denmiyor.

Her halkrda, basn, enerji derken, Esra Er-doan yrtmfl grnyor. Tayyip Erdoann di-er kz Smeyye iin de endifle etmesine gerekyok. O da dier AKPli mahdumlar gibi ticaretinkokusunu almfl, gda sektrnde alflan DorukIzgaraya 90 bin TL sermayeyle ortak olmufl.

Sabah-atv grevi 1 yaflnda!

Ekonomi tkrnda

Baflbakandan medya muhtras

8/7/2019 Express113

7/60

Trakya niversitesi alflprogramnda yer alan ilk

dersi protesto etmek isteyen

yaklaflk elli kadar renci, rekt-rn konuflmasnn ardndan salo-nu terketmek istemifl. zel g-venlik grevlileri adeta setekmifller, tren bitene ka-dar kamayacaklarn syle-mifller. atflma kmamfl,renciler arka sralardaayakta beklemifller.

renci deil, kuzu isti-yorlar. Bunu evvela fliddetikalclafltrarak yapmaya a-lflyorlar: Polisin ayannokullardan biraz kesilifli z-grlk gibi sunulacak, zelgvenlik sinsi bir otorite olarakkoridorlarda volta atacak. cabn-da, civardan eli sopal gruplarkampse alacaklar.

Yetmezse, YK Baflkan YusufZiya zcann bir ars var. -rencilere deil, Emniyete. Meerhakikaten grnty kurtarmakistiyorlarmfl. 81 ilin valiliinegnderilen yazda, blc ve y-kc faaliyetlerin hareket alanlar-nn daraltlmasnn eitim ve -retim faaliyetlerinin kusursuz y-rtlebilmesi iin en nemli un-surlardan olduu belirtiliyor,fliddet ieren fikir ve eylemler,zgr dflnceyi bask altna ala-candan, gvenli olmayan ni-versitede zgr dflncenin k-mas da olanakszdr deniliyor.

zgr dflncenin kabilmesiiin retim yl boyunca sivilpolis tedariki gerekiyormufl. Ay-rca, kamps girifl-kfl noktalar-nn kontrol, aydnlatma ve ka-mera sistemleri, dahas, dpedzparmak izi, evet...

Btn bunlar, mesela, Yldz

Teknik niversitesinin alfliin okula gelen Abdullah Glprotesto etmek ve parasz ei-

tim istiyoruz diye dviz amakisteyen renciler iin.

Halbuki, olmaz. Sosyalistlerinortak milletvekili aday BasknOrann kani olduu gibi, eiti-min paral olmas flart. Bu, ren-ci taleplerinin en temel ve en ma-sum olanlarndan biri. Daha te-si, iktidarn zihninde direkt ter-

rizme kayyor zaten.Sonra, bu ortamda eitim alanrenciler piyasaya verilecek.'Tam Maliyetlendirme Trkiyealfltaynn alfl konuflmasnyapan YK baflkannn dedii gi-bi: Artk niversitelerin, akade-mik yeterlilikler dflnda, meslekyeterliliklere de nem vermesizarurdir. Bunun iin niversite-ler bugn ifl kollarnda piyasannihtiya duyduu bilgi ve beceri-lere sahip renciler yetifltirmekzorundadr.

Ve elbette: Son geliflmeler bi-ze sadece devlet btesinden al-dmz finansmanla niversitele-

ri ok baflarl bir flekilde gtre-meyeceimizi gstermifltir.

12 Eylln toplumsal taleple-rin zerinden postalla geip al-ternatifsiz bir neoliberal dzengetirifli gibi, bu dzenin vasfl ifl-isini retecek niversiteyi deAKP YK sopasyla infla ediyor.Bu kurumu bir 12 Eyllde niyekaldrmak istesinler hakikaten?

stelik, yksek renimi d-zenleyen bu kurumun baflnatam da kendi tezahrleri bir ada-m kondurmufllarken...

Solcu renciler iin her tr-l idar ve fizik tedbiri alan z-can, baflrts sorunu zelindeyaynlad genelgedeyse hibirrencinin disiplin ynetmelii-ne aykr durumu nedeniyle s-nftan karlamayacan vur-guluyor. Trkiyenin btn ni-versitelerinde genler yaka paaokuldan atlrken, bu ifte stan-dart ilgin dorusu.

Bir de GDOlu domates mese-lesi var (milletimizi yok edebi-lirler). AKPnin bilim faaliyeti-

nin baflna oturtttuu adamn ka-fasn bir gsteriyor ki, tadndanyenmiyor.

I NVERSTELERDE ZHN RT-S SORUNU CHP ne yapsa yara-namayacak. Referandumdan ncebaflrts sorununu biz zerizdiye kendinden menkul bir iddiaylaortaya atlan Kldarolu, mesele-nin yasalarla deil, pratikle zl-mesi gerektiini sylyordu.YKn bir genelgeyle sunduu

pratik zm, flimdi Kldaro-lunu tkrdn yalamakla parti-nin flahinleri arasnda brakyor.Trbanla baflrts ayrm yappucundan perem grnmeli yol-lu kfllar, Kldarolunu heptenbatracak. Bu politik iklimde, bun-ca yln ykyle, konunun kysn-dan dolanmasna da imkn yok.Peki bu kadar geveleyecek ne varzaten? Erkekler giriyorsa, kzlar daderslere girsinler. Nihayet, bu kz-lar eve kapanmamak, insan iinekarflmak iin bafllarn rtyorlar.Kldarolu, tartflmann gerisinignl rahatlyla kadn mcadele-sine, feministlerin tartflmalarnabrakabilir, kadnlar erkeklere yemetmeyebilir. Ama, durduka sirke-leflen bu meseleden syrlrken eli-ni niversiteden ekerse yine ya-nlr. Yantlamas gereken asl so-rular flunlar artk: niversitelerdeifade (ve rgtlenme) zgrl,

terrizm mi demektir? Solcu -rencilere sistematik zulm, gzaltve hapis, okuldan uzaklafltrma veatlma mstehak mdr? niversiteeitimi, paral m olmaldr?

I HEM RESM HEM SVL: ERKEKVESAYET Mardinde 13 yaflndakikz ocuu N..ye sistematik veorganize olarak tecavz eden 26kifli, N.. 21 yaflna bastnda ge-len dava sonularyla dllendiril-di. Esnaf, memur ve zanaatkrdanoluflan tecavz etesi en alt snr-dan ceza yedi, davada zamanaflmuyguland, iyi hal ve iffet ks-

taslar erkek sululara uyguland,iki kadn sank iin bu ceza indi-rimler sz konusu olmad.Baz durumlar var ki, sivil/as-ker/polis farketmiyor. Nusaybin

Emniyet Mdrlnde gzaltndatutulduu 33 gn boyunca iflkencegrdn ve tecavze uradniddia eden Kamile icinin dava-snda da, haklarnda 122 yl iste-nen yedi polis hakkndaki beraatkarar Yargtay tarafndan onand.Sivil ve resm tecavz davalarnnsonuland gnlerde Trkiye,Fatmagln Suu Ne dizisininilk blmyle ve Savarona yatnnyeni iflleviyle alkalanyordu.I BUL KARAYI AL PARAYI Bir Sa-kp Aamz, bir Kastellimiz daha

oldu. Btn reklam kuflaklarndakp kendi flirketini ve yaflayflnvyor, herkesi kendi yaflayflna

aryor. Bir bofl arazi zerindeykselen binann onuncu katndakihavuzun hayaline davet ediyor.Siz de benim gibi olabilirsiniz,ben de sizin gibiyim diyor, SakpAa misali. Bir nevi Kelolan kur-nazl, Trk tipi pazarlama harika-s. Devasa bir inflaat alanna dn-flen Trkiyenin uyan. TOKninlks evleriyle dknt varofl apart-manlarnn arasndaki boflluu ortasnf ryalar namna dolduran birmteflebbis. Ver 10 bin liray, al

daireyi! Sonra? Ya bir halkal k-leler sitesi, ya yeniden bafllayacakbir batk kooperatifiler a...I DERSM DRT DA NDEBDPli belediye baflkan Edibe fia-hin, btn HES nbetlerinde sy-lenmesi gerekeni sylemifl, bura-ya alflmaya gelene acnmaya-cak demifl. Tam olarak: Bundansonra hibir biimde burada m-hendisi, iflisi ile, emekisi ile bu-raya alflmaya gelen hi kimseyeacnmayacaktr. nk biz bundansonra bu kadar sabrl olmayaca-

z. fiahinin szleri, adeta birotonominin tehdidi gibi yorumlan-d. Munzur vadisinin geleceineve toplumsal barfla dair en b-yk tehlikelerden biri, bu infla edil-mifl alg. Munzura dokunmayn!I CEYLANI KM LDRD? 28Eyll 2009da Diyarbakrn fienlikkynde hayvan otlatrken uzak-

tan gelen patlayc bir cisim sonu-cunda havaya uarak; yahut dev-let argmanyla, yerde bulduu birmetal cisimle oynad iin ld-rlen Ceylan nkol, anld. Songnlerin gzde tartflma konusu

Eflref Bitlis kadar zerine gidilse,daha iyi bir lkede yaflyor olabilir-dik. Ceylan gibi faili mehullerinardna dflmeyen hkmet, devlethesaplaflmas dzeyinde kaldsrece, alm politikasnda adaletibulamayacak.

Sopayla eitim

Resim:H

akan

Akura

7

8/7/2019 Express113

8/60

8

Tanrkentte

devletsiz hayat

YKSEKOVAHelikopterlerintepesinde dolaflp atefle verdiiCilo Dandan buz gibi bir yelesiyor. Kaldmz kyde fl-memek iin hrkayla dolaflyo-ruz. Hemen her gn gsterileresahne olan Yksekovann nekan gndemi ky paralarve demokratik zerklik. Beledi-ye, p konteynrlarna fiare-dariya Gever (Yksekova Be-lediyesi) diye yazarak demok-ratik zerklike ilk admn at-mfl. Baz mahallelerde hararetlitartflmalarn yafland, birta-km komnler oluflturulmayaalflld ve devletin her trlgcnden azade yaflamannplanlarnn yapld syleniyor.Bu alflmalarn iinde yer alanK.A. anlatyor: Halkn z sa-vunma gleri olacak artk. Po-lise ihtiyacmz kalmayacak.Adliyeye git, tek bir adl vakabulamazsn. nk artk hepsi-ni ya PKK veya halk inisiyatifihallediyor. Dikkat edersen Yk-sekovada devlet diye bir fley

gremezsin.OHAL dneminde kyleri ya-klanlar Tazminat Yasasnn ge-tirdii sonutan nispeten mem-nun. Ama devletin yakt k-yn tazminatn demesini birhayal olarak gren kylleryabana atlmayacak paralaralmaya bafllaynca iflleri birazdeiflmifl. Kyleri, aileleri ve do-laysyla her trden kltrel ka-ideleri darmadan olmufl ma-durlar, tazminat paralarn alralmaz oto galerilerine koflmaya

bafllamfl nk. Hl byleolunca Yksekovada trafik ka-zalar hzla artmfl. Zira, bir de-likanlnn tabiriyle ky yak-lan arabay kapmfl, ortaya bir

sr ehliyetli, ehliyetsiz acemiflofr kmfl. Hakkri fiofrlerve Otomobilciler Odas BaflkanAbdi Arslann aklamasna g-re, ky tazminatlar dendiktensonra, 8 bin 423 olan Hakkriplakal ara says 9 bin 316yakmfl. Baz otomobillerin arka-snda Nazar etme ne olur, k-yn yaklsn senin de olur!yazdna yemin ediyor Ykse-koval genler. ledeki snfsalayrflma, belediyeyi yeni bir d-zenlemeye gtrmfl. Buna g-re dnlerde tak yarflna gi-rilmeyecek, gsteriflten kanla-cak. Yksekova Haberden Er-kan apraz geleneklere kstla-ma getirilemeyeceini vurgular-ken, Yksekova belediye baflka-n Ruken Yetiflkin bu uygula-may savunuyor.

Maafl kesilen memurBir ay kadar nce Dalca yo-lunda yaflanan trafik kazasndabir yolcusunun lmne nedenolan acemi flofrn ky korucu-su akrabalar, arabuluculuk yap-

mas iin CHP Hakkri eski mil-letvekili Esat Canann kydekidivanhanesini ziyaret ediyor.Canan, flofrden ciddi bir tazmi-nat alnp len yolcunun yakn-larna verilmesi gerektiini sy-lyor ve ekliyor: Bana kalrsatrafik kazas yapan adam hibekletmeden hapse koymaklzm Mevzu dnp koruculu-

a geliyor. Yafll koruculardanbiri sz alyor: Biz Hakkrilikorucular kt ifllere karflmyo-ruz. Vallahi biz de bitsin bu iflistiyoruz. Bitsin ama, nasl bit-sin? Biz her retimden kopmu-fluz. Bir memurun maafl anidenkesilse, ne olur? A kalr, fatura-sn deyemez, hrszlk bile ya-pabilir. Bizde de durum aynenyle. Yoksa biz bkmadk mkendi toplumumuz iinde ya-banc olmaktan, bktk tabii!

lenin iflsizlik oran, Trkiyeortalamasnn onlarca kat s-tnde. Belediye baflkan Yetifl-kine gre, genlerin yzde 70iiflsiz. Lokanta veya kahvehane-de aylk garsonluk creti 200 ila250 lira arasnda. ocuklarnvarlk gsterebildii tek alan isepolisle atflmalarn yaflandeylemler. Bir dershane ynetici-si arpc bir noktaya temas edi-yor: Polisle atflan ocuklarderslere sokmak, dershanededisiplin salamak neredeyseimknsz. Polisten korkmayanocuk benden mi korkacak?

Haziran aynda esnafla BDPyneticilerinin yapt toplant-da kepenk kapatma eylemleri-nin yaratt rahatszlk dile ge-tirilmiflti. Esnaf, BDPnin ke-penkleri kapatmayn aklama-sna ramen, iflyerlerine gelenve ocuklardan oluflan grupla-rn kepenkleri kapatmalar y-

nnde tehditlerde bulundukla-rn sylemiflti. Neticede kepenkkapatmalarn son bulmasna ka-rar verilmiflti, ama 23 Aus-tosta yine kepenkler kapalyd.Gereke, 21 Austosta fiemdin-lide drt PKKlinin ldrlme-siydi. ldrlen militanlardanikisinin 1990 doumlu olduu-nu da not edelim. Blgenin

gndelik hayat seyrini belirle-yenler artk ocuklar. Dadaelinde silahla gezen de, ilemerkezinde kepenk kapattranda, polisle atflan, hrszlk ya-pan da ocuk... 14 yaflndaki o-lu alt-yedi ay kadar nce rg-te katlan .yle karfllaflyoruzarflda. ocuklar bu iflin iin-de olmamal, olamamal diyorszlanarak.

Yllarca Yksekovadaki o-cuk eteleri iinde yer almflolan H.R.nin artk dzenli birhayat ve bir bebei var. Evlen-dikten sonra etelerle iliflkisinikesen H.R. ocuk etelerini fly-le anlatyor: Ortaokula gider-ken etelerin iinde yer aldm.Ama o zaman byklerden kor-kardk. Hrszlk ve gasp da ya-plrd, hara da toplanrd.Ama kimse siyaset yapmazd.fiimdi baz ocuklar hem etele-rin hem de siyasetin iinde. Bizkendimizi siyaset yapmaya l-yk grmezdik. Haddimiz dedeildi. fiimdi bakyorum, k-ck ocuklar koca adamlaryerlerde srkleyebiliyor. Bylegiderse Yksekovay ne devletkurtarabilir ne de BDP.

lenin tannmfl avukatlarn-dan biriyse, ocuklarn duru-munu Tanrkent filmine ben-zetiyor (bu benzetmeyi dahance bir haber kaynamz Ciz-re iin yapmflt) ve flyle de-

YksekovaFotorafar:Yks

ekovaHaber

8/7/2019 Express113

9/60

9

vam ediyor: ocuklardan biripolise tafl att iin tutuklan-mflt. Mvekkilimdi. Serbestkalma ihtimali ok yksekti.Mahkemeye ktk. ocuk ce-binden bir kt karp okuma-ya bafllad. Kendince siyas sa-vunma yapt. Yaflndan dahafazla ceza ald. ocua siyassavunma yapma da diyemiyor-sun ki!

Devlet dfl iktidarDemokratik zerklik modeli-nin ilk olarak Yksekovada uy-gulanacan iddia eden K.A.rgtn bu konuda henz alfl-malarn sonlandrmadn be-lirtiyor. Yetiflkin byle bir alfl-malar olmadn sylyor,ama K.A. flimdiden fuhuflu,faizi ve afliretler aras anlaflmaz-lklar sonlandrmak iin komis-yonlar kurulduunu, komisyo-nun soruflturma ve yarglamayapabildiini anlatyor. Devle-tin Yksekovay Irak ve ran s-nrnn fiil tampon blgesi hali-ne getirmeyi dflndn sy-leyen bir kaynamz ise, Yk-sekovadaki devletsizliktenhem devletin hem de rgtnmemnun olduu grflnde.Hakikaten devletin flehir mer-kezinden tamamen kmfl oldu-unu gzlemlemek mmkn.le askerlik flubesi, merkezdentaflnarak Esendere yolu zerin-

deki kfllaya gtrlmfl. fiube-nin duvarlarn artk yasaksloganlar sslyor. arflda tektk polis grmek mmkn. An-cak onlar da ounlukla ile es-

nafndan alflverifl yapmyor.fiemdinlide 21 Austosta kanatflmada drt PKKlinin ld-rlmesini izleyen gnlerde ile-de yine kepenkler indirildi. Es-naftan edindiimiz bilgilere g-re, bir yl iinde yaklaflk dok-san gn kepenkler hi almad.Yksekova ok hareketli gnleryaflyor ve bu hareketlilik n-mzdeki gnlerde yeni haberle-re gebe olunduunu bariz bi-imde hissettiriyor.

rfan Aktan

Balk deiliz ki!STANBUL18 Eyll 2010. Ce-mal Reflit Rey. 2010 AvrupaKltr Baflkenti - Dans Platformstanbul. stanbul dans ediyor.plak Ayaklar Kumpanya-sndan Mihran Tomasyan dansediyor. Bir adam geliyor sahne-ye elinde bavuluyla. Bavul al-yor, dkldke dklyor. Bel-li, flarklar alnacak bu akflam;kasetler, kaset-alarlar, mikro-fon, spotlar var ortada. alglengili elence (mi) var. fiovbafllyor. alan ilk flarkda ne di-yor? Bu yanlfl ok farkl / bizeayp bize gzel./ bahe baflkaoyun ayn / yine kayp bizizen. Neden ayp bize? Nedengzel? Kim zd bizi ve nereyegitti? Mihran zihnimize birerentik atyor ve yerinden kalk-

yor. fiarkya, trkye devam.Mihran flark oluyor sonra, titri-yor, titriyor, kendine geliyor.entiklerin zerinden geiyor,onlar hem derinlefltiriyor hem

dzlyor. Ardndan lofl flklaraltnda bize doru bir ses ykse-liyor: Oktay Rifatn fliiri, hemesere adn veriyor hem hareke-te ynn. Byk balk kkbal yutar demifller. Bokyemifller. Sen balk deilsin kiAhmet! Sen balk deilsin kiMihran! Sen balk deilsin kiDuygu! Sen balk deilsin ki Ra-kel! Sen balk deilsin ki Hrant!

Bu arada ne olmufltu? Bir ce-ket Hrant olmufltu sahnede, birpantolon, bir ift ayakkab. Birkrmz flerit. Hrant bunlar ol-mufltu ve lmflt. Mihran dalyor ardndan. plak Ayak-lar Kumpanyasnn eflliindeMehmetin Barfl sevdiini bili-yorduk. fiimdi, Mihran sahnedeyine barfl seviyor, lerek vetam da orta yerimizde kanayan,kanamaya devam edecek olanyaralara dokunarak. Ancak ma-dem ki flov ve hayat devamediyor, bu kasvetli hava da y-zmze yzmze vuran kah-kahalarla dalyor. Bir adamaramzda dolaflp bize parma-n ektirmeye bafllyor. Salonda-ki nefleli hava kelimenin tammnsyla ar bir absrdleiflaret ediyor. Denilebilir ki Mih-ran da zaten byle bir fley iinuraflyor ve dflmanln, ha-zmszln, hoflgrszlnya da en basit ifadesiyle kayt-szln halet-i ruhiyelerini tafl-

yor sahnesine. Pek ok farklkatman gzeterek rd ese-rinde, ayn absrdlk, sahnedecansz yatan Hrant Dinkin ma-ruz kaldklarn da kapsyor

flphesiz. Absrd bir karalamakampanyas, absrd bir yargla-ma sreci ve absrd bir cinayet.Ardndan devlet erkanndan ge-len absrd bir savunma. Ab-srdlk, en sama, en acmaszve en dramatik suretiyle bak-yor yzmze. Ardndan baflla-yan savafl flleni de buna de-llet ediyor. Bomba ve silah ses-

leri arasnda uuflan konfetilerdflyor Hrantn zerine. Son-lara yaklafltmzda yine bam-baflka bir fley oluyor. Hrantnbaflndan yola kan makarateyp band, Mihran araclnylabizleri birbirimize balyor. Oesnada alan flarknn RoubenHakhverdiann eseri BzdigNavag (Kk Kayk) olmasda manidar. Hepimiz Hrantoluyoruz o esnada, hepimiz Er-meni. Ancak, ellerimizin ba-lanmas bizleri ne olduumuz-dan bamsz varoluflta birlefl-tirdii gibi, mesuliyette de bir-lefltiriyor. Hepimiz bir para so-rumluyuz da ayn zamanda. Ba-lk olmadmz iin, balk ol-madmz sandmz iin.

Suyun yolunu kesersin, kumuvallar dizersin, beton rersin;ama ne yapar ne eder, bi yerdenbi atlak bulur, ve zgrce ak-maya devam eder su... Bu hepbyledir ve byle olduunu bilebile su cinayetleri ifllenir dur-madan bu lkede yazyor eli-mize verilen tantm yazsnda.Aslnda anlyoruz ki HrantDink hem su hem (kk) balk.Byk balklarca yenildii san-lan, ancak yokluunda yolu ke-silmifl olan zsuyunun bi yer-den bi atlak bulup bize yineulaflmfl olduu bir balk. Mih-ran Tomasyan ise, tantm yaz-snn devamnda da belirtildiigibi, suyun yolculuunu kendiyolculuu yapanlardan ve hertrl suyun suyunda gezinen-

lerden. Bu noktadan sonra ken-disine, ekip arkadafllarn daanarak, bir meselesi olan, mera-mn anlatmaya alflan, detayla-r zenle dokuyan bir auteurdans demek, abartl bir ifadeolmayacaktr. Tafln altna elimi-zi koymaya pek bir utanp skl-dmz dflnrsek, en azn-dan bylesi cesur ve yenilikiyaklaflmlarda umut ve tesellibulabiliriz. Ancak flunu da gzealmalyz elbette: Birileri bizebalk olmadmz ac ac g-

lmseyerek hatrlatacaktr.Burcu KayflSen Balk Deilsin ki!yi nmzdeki

haftalarda izlemek isteyenler

www.ciplakayaklar.comla irtibatlanabilir.

Hrant Dinkin baflndan yolakan makara teyp band

Mihran Tomasyan araclylabizleri birbirimize balyor.Varoluflta birlefltirdii gibi,

mesuliyette de birlefltiriyor.

8/7/2019 Express113

10/60

10

We will rock youPARSfiahane bir sabah... Haf-talardr devam eden yamurdurmufl, gnefl styor, St. Ger-main sabahn ktrm kr birsaatinde yavafl yavafl uyanyor.Drt gnlne gelmifliz, gre-cek, yapacak ok fley, ziyaretedilecek bir sr insan var. n-cesinde sk alflmflz, planlaryaplmfl, o perflembe gn ge-nel grev olduu da biliniyor, buyzden yakn mesafelere noktaatfl yaplarak gezilecek, belkiyryfle turist aktivist ola-rak katlacaz. Buralarda eylemdediin erken bafllamyor, oyzden ilk ifl, Ortaa Mze-sine gidip ejderhalar ve tek

boynuzlu atlarla hemhl olmak.Muse national du Moyen

Age flehrin gbeinde, iki b-yk bulvarn, St. Germain ile St.Michelein birlefltii noktada.Ksacas, olaylar gelifltiindeiki admlk mesafede konufllan-may da olanakl klyor. Bura-daki mzelerde zaman kavra-mn yitiriyor insan, daha yenigeldik derken aradan birkasaat gemifl oluyor. Yine yleoldu zahir, daha ikinci kata yenigelmiflken dflardan sloganlarve polis sirenleri (ki bu sirenlerParisin fon mzii gibi) duyul-du. Tam da flvalye zrhlar vekl kalkan ekipleriyle dolu birodadaydk, kalabaln sesi m-nasip dflt, fotoraf makinala-rmz kuflanp kendimizi soka-a attk. Mze esnaf ve sahicituristler ise sknetini korudu.

Kortej olduka flenlikli. stle-rine grev kartmalar yapfltr-mfl genler bir yandan dviztaflyor, dier yandan slogan at-

yor. Genler dediysek, buna heryafltan genler dahil. Herkesgen, herkes heyecanl. Sirenleriduyuyoruz, ama ortada polisgrmyoruz. Yryfl sresince

de (kritik noktalara konuflland-rlmfl Robocoplara benzeyen-befl polis dflnda) grmeye-ceiz.

Kortejler bizdeki gibi sralyryen ve srekli slogan atanekiplerden oluflmuyor. Bilkis,her ekip kendi iinde eleniyor.Hemen hepsinin zerinde ko-lonlar olan bir arac var ve bukolonlardan sadece devrim flar-klar deil rock, hiphop ve hat-ta elektronik eserler de ykseli-yor. Genlerden oluflan ekiplerdansederek gelirken, yafln ba-fln biraz almfl ekipler rock efl-liinde ve flarklara efllik ederekyryor. Genlerin evresindeo haftasonu yaplacak elektro-nik mzik festivalinin broflrle-rini datan ocuklar var,rockularn evresinde ise bi-zim gibi flarkya efllik ederekyryen dflarlkl insanlar.En sevdiimiz ekip, QueeninWe Will Rock Yousu eflliin-de yryenler oluyor, biraz on-lara taklyoruz. Ama flenliikarmak da istemiyoruz elbet-te, bir sre sonra kortejin gerikalann izlemek zere kaldr-ma ekiliyoruz.

Kaldrmlar en az yryfl ko-

lu kadar flenlikli. Bilen bilir, St.Germain bulvar sahaflaryla vebilhassa izgi-romanclarylanl. Eylemcilerin bir ksmarada kaamak yapyor, izgiro-manclara dalyor, ellerinde -

befl kitapla kp kaldklar yer-den yryfle devam ediyorlar.Yorulanlar da yol kenarndakikahvelerde dinlendikten sonrasloganlarna devam ediyor.

St. Germain bir yandan daalflveriflin merkezi. Gstericile-rin arasnda elleri kollar alflve-

rifl torbalaryla dolu karfldankarflya gemeye alflan cicihanmlar da gryoruz, ama

bizdeki gibi olaya korkuylayaklaflmyorlar, eleniyorlar.

Gstericiler de onlar knam-yor, olay bir hoflgr ereve-sinde yryor. Alflk olmad-mz bu tarz bir sre sonra ruti-ne dndnden hafif skcla-flyor ve kortej seyrekleflincegsterinin bittiine hkmedipNotre Damea doru ilerliyo-ruz. Kiliseyi gezip dndktensonra grdklerimiz flaflrtc:Aradan geen onca zamanaramen kalabalk azalmamfl,

bilkis artmfl! fienlik bizim b-raktmz yerden devam edi-yor ve biz de turist vazifesiniifa eylemifl aktivistler olarakgsterimizin ikinci etabna kat-lyoruz.

Bu gsteri, Fransada emekli-lik reformuna karfl yaplan ey-ll gsterilerinin ikincisi. Sekiz

byk sendika tarafndan d-zenlenen gsterilerin ilki 7 Ey-llde yaplmflt ve sendikalaragre 2.5, hkmete greyse 1.1milyon kifli katlmflt. Aradakifarka buralarda da aflinayz el-

bette. 23 Eylldeki gsteri iin-se verilen toplam rakam 2.9 mil-yon. Sendikalar sadece Pariste300 bin kiflinin yrdnsylerken, polis yetkilileri burakam 65 binde tutuyor. Geri

yryfln ilk ksmna katlp,sonra bitmeyen korteji brakparada Notre Dame gezen ve ge-ri dndnde kortejin hl de-vam ettiini mflahade eden Ex-press ekibi olarak, ilk rakamnok daha gereki olduunusylemeden gemeyelim. Saat10:30 civarnda bafllayan yr-yfl, akflamst 16:00 civarndahl devam ediyordu. Paris po-lisinin rakamlarna bakarsak,kortejin St. Germainde dolanpdurduunu varsaymamz gere-

kecek ki, daha neler!Rakam konusundaki spek-lasyonlar bir tarafa brakalmve Fransann neredeyse tm ifl-i snfn ayaa kaldran flu re-

forma bir gz atalm. An itiba-riyle Fransada emeklilik yafl,40.5 yl sreyle prim demifl ol-mak kaydyla 60. Ancak tamemeklilik maaflna hak kazana-

bilmek iin 65 yafln doldurmakgerekiyor. Yeni yasayla emekli-lik yafl 62ye, prim gn 41.5yla, tam haklar kazanma yaflise 67ye karlyor. Hkmet,2018 itibariyle yrrle girme-si planlanan bu yasayla 70 mil-yar euro tasarruf etmeyi planl-yor. te yandan, iflsizliin yk-sek olduu, gen nfusun s-rekli bir ifl bulmak iin epeymcadele ettii bir lkede kya-met sadece emeklilik yafl deil,41.5 yln nasl olsa dolmayacafikri nedeniyle de kopuyor. Ge-nel kan, alflma hayatna yeniatlanlarn yafl haddini doldur-salar bile prim gnn doldu-ramayacaklar iin emekli ma-aflnn hayal olaca ynnde.

Gstericiler arasnda her ke-simden alflanlarn yansragenlerle dayanflma iin gelenemekliler de vard. Tasarrufmu? nce zenginler yapsn! veSnflarn kardefllii! diyenpankartlarn yansra, Fransahalknn Sarkozyye olan sevgi-lerini gsterdikleri Seni erkenemekli edelim pankartlarndanda mebzul miktarda grdk.

Peki, bu genel grev ne kadaretkili oldu? Yetkililerin gnlernce Pariste terrr saldrs ol-ma ihtimali yksek diye alarmverdii ve sendikalarn bunakarfllk Katlm dflrmeyealflyorlar dedii 23 Eyll g-n, lke genelinde 300e yakngsteri yapld. Orly ve Charlesde Gaulle havaalanlarndauufllarn neredeyse yars iptaledildi, flehir ii otobs hatlar-nn te biri alflt, retmenle-rin byk ounluunun grevekatlmas nedeniyle birok okul-

da eitime ara verildi, hastane-lerin pek ounda sadece acilservisler alflt, mahkemeler,mzeler, bankalar etkilendi,zel sektr alflanlar sokaktay-d. Amma ve lkin baflta bir ke-nara brakalm dediimiz rakamtartflmasna dnersek, Sarkozyve flreksnn resm katlm ra-kamlarn ne srerek gsteri-ler g kaybediyor, Fransa halk

bu deiflimin zorunlu olduunuanlyor minvalli aklamalar-na bakarak geri adm atmaya-

caklarn sylemek mmkn.nmzdeki gnlerde Sena-toda tartfllacak olan yasannakbetini hep birlikte greceiz.

Damla zler - Murat Meri

Paris

8/7/2019 Express113

11/60

11

LEONARD COHEN, 1992 so-nunda kan The Future

albmnde, ayn isimli flarkdaGeri verin bana Berlin Duva-

rn / Stalini de, Aziz Paul deisterim / say verin bana / Ya da

Hiroflimay / fiimdi git bir ceninidaha yok et / Zaten sevmiyoruz kiocuklar / Yavrum, gelecei gr-dm ben / Gelecek cinayettir... di-yordu. Aslnda yle byk birsiyaset peygamberi olmayanCohen bile, yeni dnya dzeni

ya da neoliberalizm ad verilensistemin yakn geleceini kolay-ca ngrebilmiflti: Cinayet!

Bizde hofl bir deyim var: Ka-pdan kann topuuna bakma-yacaksn. Yani nostaljinin lemiyok! stelik 2000li yllarn ba-flnda ne yapacaksn ki BerlinDuvarn, Stalini, bizim Tarsus-lu Aziz Paul... Ama karamsar-lk derecesi o kadar yksek ki veyeni durum o kadar berbat ki,

bugn aslnda yle pek de ma-tah olmad kantlanmaya al-

fllan Berlin Duvar ve Stalin ne-redeyse flimdikinden daha ktdeil demeye getiriyor Cohen.sa ile Hiroflima da ayn flarksznde yer alan iki olumsuzkahraman m, yoksa birbirlerinidengeleyen iki olgu mu?

Bu yeni dnemde baz sz-ckler ok daha sk kullanlr ol-du, eskiden tek baflna bir an-lam ifade eden kimi szcklerde, artk zel olarak birtakm s-fatlar eflliinde sahneye kyor/ kartlyor.

Kullanm frekans ve varyas-yonlar bol olan bir szck, g-venlik. Cohenin ngrs ze-rine cinayet gndeme geldiiiin gvensizlik var, dolaysylada gvenlii artrmak gerek.Ama bu gvenlik salt gnlkyaflam srdrebilmek iin so-kakta polisin, askerin ald g-venlik deil. Gvenlik, malmulniz, eskiden beri hep egemen-lerin, iktidardakilerin temel te-mas olmufltur. Gvenliinizi

biz salyoruz! Bu kfl kom-

nizm gelecek! Gelecek sonba-harda liberalizm kapda! Mem-leket az kald blnyordu de-di Mill Gvenlik Kurulu! (n-

k bunun bir de gayrmillsi mivar?) ingeneleri snrdfl et-mek lzm nk gvenliimizitehdit ediyorlard!

Gda gvenlii ya da enerjikaynaklarnn gvenlii gibi de-yimler 20-25 yl nce var myd?Ignacio Ramonet iki- yl nce-ki bir yazsnda dnyada zelgvenlik flirketlerinde alflaninsan saysnn tm lkelerdekipolis saysn getiini yazmflt.Gvenliin yanna bir baflka

moda szck eklenmifl burada:zel, zellefltirme, zelleflme...Artk ancak baflna bir sfat ek-

lenirse anlaml olaca sanlanszcklere rnek de, zelliklebizde, gazetecilik veya habercilik.Bu meslei, bu alflma alannberhava etmifl olanlar, bugn kal-kp da Avatar Gazetecilii, Erge-nekon Gazetecilii, Yandafl Ha-bercilik gibi deyimler icat ediyor-lar. flin olumlu yanna vurguyapmak isteyenler de Barfl Gaze-

tecilii, Yurttafl Gazetecilii, HakGazetecilii diyorlar. Haksz dadeiller, nk bugnk egemengazetecilikte ne barfl var, neyurttafl ne de hak! nk bizimeski bildiimiz, klasik, gelenekselgazetecilik/habercilik artk b-yk lde ykld, mahvoldu,eilerek selmlayarak bizleri, e-

kildi gitti bir sahil kasabasndasessiz sedasz yaflamaya.

Bu uzun girizgh aslndaSol iin. yle ok sk kullan-

lan bir szck deil artk. Amanne arkasna o kadar ok sfatekleniyor ki son zamanlarda...Bir de bizim eskiden bildiimizsol, yle ok klk kyafet, cinsi-

yet, aidiyet deifltiriyor ki, tan-mak mmkn olmuyor bazen.Orta-sol, liberal sol, sosyalist sol,Marksist sol, lml sol, radikalsol, solun solu, aflr-sol vs...

Fransada 2012de yaplacakcumhurbaflkanl seimleri iinSosyalist Partinin, yani kitlesel

ve biraz da sol, aslnda sosyal-demokrat partinin en gladay kim, biliyor musunuz?Dominique Strauss-Kahn! Buara ne ifl yapar? IMFnin genelmdr! IMF, global kapitaliz-min biraz beyni, biraz da kalbi.Yirmi sene nce byle bir fleyolamazd. fiimdi oluyor. Belkide Mehmet Barlas hakl: Dn-ya deifliyor.

Solla san bu kadar ok bir-birinin iine girdii, hem kav-ramsal hem de uygulamada bu

kadar karflt baflka bir dnemolmad, deil mi?

fiu son referandumda bile,kendilerine solcu diyen baz ke-simler Yetmez ama evet slo-ganyla siyas iktidar destekle-diler, ben onlar hi anlamadm.nk referandumda yurttaflla-ra zaten yeter mi, yetmez mi?diye sormuyorlard. Sorulma-yan bir soruya yant neden veri-lir? Art, sol deyince akla emek,enternasyonalizm, hmanizm,dayanflma, eflitlik, adalet gibi

kavramlar gelir de, herhalde ennemlisi elefltirel yaklaflmdr veiktidar(lar)a karfl muhalefettir.ok daha ak ve drst davra-

np, AKP ok iyi bir partidirdeyip alenen ve resmen evet dediyebilirlerdi herhalde. nkkemiksiz evet ya da sk hayrc-lar anlamak, hatta kabul etmek

benim amdan kolay. Her iki-siyle hemfikir olmasam da...

Ama sol adna evet, Strauss-Kahn IMF genel mdrndensosyalist cumhurbaflkan yap-

maya benzer ki, sadece karma-flk deil, bence ayn zamandapek temiz olmayan bir simyaahlk gerektirir.

Geenlerde slm eilimleriar basan gen bir akademis-yenle sohbet srasnda aramzdaflyle bir diyalog geti:

pek alfllarn HalideEdip biyografisinde, Halide Ha-nm Amerikallara verdii birraporda, mealen, Talt Pafla iyi

bir adamdr, ilericidir diye be-timlemede bulunmufl. Halide

Hanm, anlafllan ne Ermeni me-selesini ne de Talt Paflay anla-yabilmifl...

Yooo, bence doru anlamfl.Talt Pafla ilerici olduu iinyapt yaptn. Yoksa Ermenileryzlerce yl gericilerle barfl iin-de yaflayabildi! Dokunmad ge-riciler Ermenilerin klna bile!..

fiaka filan da yapmyordu.Ciddi ciddi Talt Pafla ilerici idionun perspektifinde.

Sala sol bu kadar karflrsabirbirine, ee, Talt Paflann ile-

rici olmas da normal demek ki.Yalnz bu gen akademisyen,

bu grfl savunurken, herhal-de bilmeden hem Halide Ha-nmn yanlgsn paylaflyor,daha da vahimi, hem de TaltPafla Komitesi kuranlar onayla-mfl oluyor.

Sa ile sol bu kadar znel vekiflisel, ayrca da keyf ve kon-

jonktrel kstaslarla saptanmaz,saptanamaz. Talt Pafla ilericiise ben gericiyim fleklindeki birgereke de mutlaka ve kesin

olarak yanlfl.Kriz var, bu kesin. stelik

salt siyas deil, ideolojik krizde mevcut. Kriz solu olduu ka-dar alteregosu sa da etkiliyor,yani bunaltyor.

Bunalmn derecesi, frekans,younluu, ap, boyutu neolursa olsun, solu saa ekmekherhalde mmkn, ama soldansa kmaz. Sadan sol kma-yaca gibi. Highgatede yatansakall amcadan nce de biliyor-du insanolu bu gerei.

Pir Sultanla Hzr Paflannherhangi ortak bir yan var my-d?

Ragp Duran

deolojileri bitirdiklerini sylediler nce, ardndan tarih de bitti onlaragre. Kresel neoliberal dnemde her fley ok gzel olacakt. fli de,patron da blucin giyiyordu. Bir gn herkes kapitalist olacak diyenbile kt. La Fontaine! nk gelecek cinayetti aslnda.

lerici Talt PaflaDNYANIN SAI SOLU BELL DEL

Halide Edip

Talt Pafla

8/7/2019 Express113

12/60

Norm ve sapma

Uraz Aydn: Sosyalist hareketin iinde glbir anti-liberal sylemin gelifltiini gryoruz.Bu bir yanyla olumlu, fakat bunun biraz kababir biimde dile getirildiine sklkla tank olu-yoruz. ounlukla dneklik, Amerikan

uflakl, Fethullahlk, Sorosuluk gibiifadelerle dile getiriliyor. nmzdeki soruflu: Sol liberalizme karfl nasl mcadele etme-li? Mcadeleyi iki dzeyde tanmlamak gere-kiyor sanrm. lki, solun kapitalizme karfl ge-nel olarak srdrd mcadeleden ayr de-il. Sol iinde byle bir sylemin ortaya kfl bir dizi tarihsel yenilginin sonucuysa, mca-dele de sosyalist alternatifi yeni-den inandrc bir seenek hali-ne getirmekten geer. Bununanlam, anti-kapitalist soluntoplumsal tabann genifllet-mektir. te yandan, ideolojik bir mcadele de gerekli. Fakatbunu bir dneklik meselesi olarak deil, buakmn ortaya kfln tarihsellefltirerek yap-mak zorundayz. Burjuva hegemonyasnn in-flasnda sol liberalizmin nasl bir rol olduu-nu, nasl bir toplumsal tabandan beslendiini,serpildii ideolojik zeminleri kavramak oknemli.

Sol liberalizm denen fikr-politik akmnTrkiyeye zg olmadn belirterek baflla-mak gerekiyor. 1980li yllarda bafllayan neoli-beral taarruz dnya zerindeki birok sol ha-reketin radikalliini yitirmesini, bu hareketle-

rin siyasal ve toplumsal hedeflerinde ciddi birgerilemeyi, Daniel Bensaidin deyimiyle bek-lenti ufkunun daralmasn da beraberindegetirdi. En bariz rnek ise flphesiz Avroko-mnizm, yani Bat Avrupadaki belli bafll ko-mnist partilerin 1970lerin ortasndan itiba-ren geirdikleri stratejik dnflm. Bu strateji-

yi, parlamento araclyla iktidarn tedricenfethedilmesi, ifli snf ve kylln yansrayeni orta snflar da kapsayacak genifl bir ile-rici gler ittifaknn yaratlmas ve iktidarnaflama aflama ele geirilmesiyle eflzamanl ola-rak nce ileri bir demokrasiye, ardndan dademokratik bir flekilde sosyalist topluma va-rlmas olarak zetleyebiliriz.

Teorik dzeyde de bu stratejinin izlerinisrebilmek mmkn. zellikle 1990lardakipost-Marksizm tartflmalarndan iki rnek ve-rebiliriz: ngilterede Marxism Today dergisievresi tarafndan bafllatlan Yeni Zamanlartartflmas (snf mcadelesi versus kimlik vebirey siyaseti) ile zamannda Trkiye solundada yank bulan radikal demokrasi tartflma-lar. Bu tartflmalarn dayand iki argmanbei sz konusu. Bunlardan ilki, ifli snf-nn yok olduu veya yaflad derin dn-flmden dolay devrimci potansiyelini yitirdi-

i iddiasdr. Bununla beraber, snf tahakk-mnn dier tahakkm biimleriyle (cinsel,etnik, rksal vb.) efldeer olduu, bu nedenlezel bir belirleyicilii olmad iddia edilir.Dieri ise, snfsal ieriinden soyutlanmfl birdemokrasi anlayfl ve biimsel demokrasininfetifllefltirilmesidir. Biimsel demokrasinin ge-niflletilmesi ve derinlefltirilmesiyle sosyalist bir demokrasiye ulafllabilecei dflnlr.

rnein, Murat Belgenin demokrasinin stsnr yoktur ifadesi bunu ima eder ve biim-sel demokrasi ile sosyalist demokrasi arasn-da bir kopufltan ziyade bir sreklilik olduu-nu varsayar.

Trkiyede her iki argmann da alcs ol-mufltur. 1980lerin ortalarndan itibaren nceYeni Gndem dergisinde, ardndan da Biri-kimde yaplan tartflmalar bunun iyi birer r-neidir. Fakat bizde daha farkl bir ideolojikzeminin olduunu dflnyorum. Aslndadaha belirleyici olan liberal gelenekten devfli-rilen bir tarih okumas. zetle, OsmanldanTrkiyeye devredilen gl bir devlet gelene-

i vardr ve bu ceberrut devlet burjuvazininglenmesini byk oranda engellemifl, gl bir sivil toplumun tabii ki piyasa dahil siviltoplumun kapsad her fleyin geliflimine ketvurmufl ve demokrasinin gerek anlamda ol-gunlaflmas sz konusu olamamfltr. Byle birtarih anlats, kanlmaz olarak Osmanldan bu yana temel atflma dinamiinin mer-kez/evre veya devlet/toplum arasnda oldu-unu varsayar. Bu anlatda devlet ve toplu-mun hangi g iliflkileri ve atflmalarn sonu-cu flekillendii baflta olmak zere tartfllabile-cek bir yn nokta var. Benim zerinde dur-mak istediim, Osmanl-Trkiye tarihsel geli-fliminin Bat Avrupadaki birka lkede kapi-talizmin ve demokrasinin tarihsel seyrini refe-rans alarak tartfllmas. Bylelikle bir tarihselgeliflim biimi norm olarak kabul edilirken,onun dflndakiler sapma olarak deerlendi-riliyor. Tarihin akfl tekrar rayna oturtulur-ken demokratikleflme kavram da bu sap-mann giderilmesi olarak karflmza kyor.Son derece mekanik ve aflamac bir anlayflla,norm haline getirilen tarihsel bir akfln ka-nlmaz olarak daha fazla zgrlk ve demok-rasiye doru ilerledii varsaylyor. Aslnda, bu kavrayfl sosyalist hareketin tarihinde oktandk olan, 1920lerin ortalarndan itibarenIII. Enternasyonalin benimsedii aflamaldevrim stratejisidir. Fakat aflamal devrim an-layfl, ifli hareketi ve sol asndan her zaman byk felketlerle sonulanmfltr. ngrlenaflama bugn bazlarnn Trkiye iin syle-dii gibi bir burjuva demokratik devrim isebunun iin ittifak yapmak zorundasnz. Ken-dinize ilerici bir burjuvazi bulmaya ve kom-nist hareketi, ifli hareketini bu burjuvazininpefline takmaya alflrsnz. Bu ayn zamandaiyimser bir tarih anlayfl. Bir ruh hali olarakanlafllabilir olsa da, bugn kapitalizmin kri-ziyle ekolojik krizin i ie geerek insanl birmedeniyet krizinin efliine srkledii ve bumedeniyetten anti-kapitalist bir kopuflun her

zamankinden daha acil olduu bir dnemde bylesi bir iyimserlik ideolojik ve politik birengel haline gelmifl durumda.

12

SOL, LBERALZM VE DERLER

Siyasal ufuk daralnca...2007 genel seimlerinden bu yana solda ciddi bir ayrflma yaratan liberal sol ak-mn referandum srecindeki yetmez, ama evet kampanyas ipleri kopma nokta-sna getirdi. O noktaya niye gelindi, nasl gelindi bir yana, karflmzda cevap ara-

yan ncelikli sorular var: Liberal sol nasl bir akmdr, gerek tarihsel, gerekse gn-cel olarak solun temel tarifleriyle iliflkisi nedir, ne srd iddialara sosyalist so-lun nasl bir karfllk vermesi gerekir? Bu sorular, 1 Ekim akflam, Yeni Yol dergisitarafndan dzenlenen Sol, Liberalizm ve Dierleri bafllkl toplantda tartflld.Express oradayd; toplantnn konuflmaclar Uraz Aydn, smet Aka ve FotiBenlisoyun sylediklerini kaydetti, zetleyerek huzurlarnza getirdi...

Sol liberalizmle mcadeleyi bir dneklik meselesi olarak

deil, bu akmn ortaya kfln tarihsellefltirerek yapmak

zorundayz. Burjuva hegemonyasnn inflasnda sol

liberalizmin nasl bir rol olduunu kavramak ok nemli.

Sol, Liberalizm vedierleri bafllkl

toplantnn konuflmaclarUraz Aydn, Foti Benlisoy,

smet Aka

8/7/2019 Express113

13/60

Aflamac perspektifve snf mcadelesi

smet Aka: Sosyalist solun teorik-politikdnyasnn siyasal liberalizm tarafndan kolo-nize edilmesi zerine konuflmaya alflyoruz.Bu, ok boyutlu ve ok fazla nedeni olan birmesele. Ben bu durumun Trkiye merkezli se-bepleri zerinde durmak istiyorum. Fakat n-

celikle farkl siyasal pozisyonu tasnif etme-nin faydal olaca kansndaym.lki, saf veya ortodoks liberalizm diyebile-

ceimiz, klasik iktisad liberalizmle siyasal li-beralizm bile denemeyecek ok ksm bir siya-sal anlayfln birlefliminden olufluyor. Devletekarfl piyasa, sivil toplum ve birey okumaszerinden geliflen, neoliberalizmle son dereceuyumlu bir anlayfl bu.

kincisi, liberal-demokrat olarak adlandra-bileceimiz bir pozisyon. Burada vurgu dahaok siyasal liberalizm zerine. ktisad libera-lizme gelindiinde ise bir tr sessizlik sz ko-nusu. Neoliberalizmi meflrulafltran, en fazla

sosyal liberalizme kadar gidebilen bir pozis-yon.Sosyalistleri asl olarak ilgilendiren n-

cs ise, uzun sredir siyasal liberalizmi sos-yalist siyasetin ncelii, hatta kendisi olaraktarif eden bir siyasal hat. Temel haklar, insanhaklar, hukuk devleti, anayasal devlet gibimevzular temel siyasal hat olarak belirliyor,kapitalizme, snfsal meselelere ise ya pek de-inmiyor ya da deinse bile bu etik bir karflduruflun tesine gemiyor, politik bir hat ola-rak infla edilmiyor.

Aslnda bu pozisyon ok fazla noktadabirbirlerine temas ediyor, sorun da bundankaynaklanyor. Bu ortaklaflmada iki temeleksen var: lki, belirli bir tarihokumas, dieri ise bu okuma-dan treyen bir siyasal pozis-yon. Bu tarih okumas, devletitoplumsal aktrlerden ve giliflkilerinden bamsz bir var-lk olarak ele alyor, devlet elit-leri ile dier toplumsal aktrler arasnda biratflma tarif ediyor, devletin burjuvazininhegemonyasn tesise engel olmufl olduunusylyor. Burada ok fazla teorik sorunlakarfl karflyayz. Bu noktada nemli olan,

byle bir tarih okumasnn 1990lardan itiba-ren belirli bir politik ihtiya ve konumlanfl-tan kaynaklanyor olmas. Bu anlatnn nele-ri kapsad, neleri dflarda brakt politikolarak ok nemli bir sorudur. Bu tarih anla-ts, baflta snfsal meseler olmak zere, bir-ok fleyi depolitize ediyor. rnein, referan-dum srecinde de grld zere, bu an-latnn gelip kilitlendii meselelerden biri,Trkiyede militarizm ya da asker vesayetolarak tarif edilen durumdur. Trkiyedeniye darbeler olur?, militarizm nasl varl-n srdryor? gibi sorulara sadecedevletin ak otoriter-militer kurumsallafl-mas zerinden cevap verilir. Fakat hepi-mizin zerinde hemfikir olduu bu cevab

nasl okumak gerekiyor? Militarizm ne trg iliflkilerinin sonucudur? Liberal solun

bu soruya cevabn flyle zetlemek mm-

kn: Darbeler devlet elitlerinin kendi kar-larn korumak iin yaptklar asker mda-halelerdir. Bu cevap kapitalizm, smr,snfsal tahakkm gibi meseleleri gzardederken, devlet elitleri dflnda dier top-lumsal aktrlerin neredeyse tamamn aske-r mdahale srelerinden soyutlar.

Dolaysyla da, Trkiyedeki asker vesayetrejimine karfl sol siyasetin ncelikli ve asl me-

selesi, burjuva demokrasisinin olaan seyri-ne kavuflmas ve siyasal liberalizmin tahkimiolarak tanmlanr. Baflta snfsal tahakkm ol-mak zere dier toplumsal meseleler ise an-cak asker vesayet ortadan kalktktan sonrakonuflulabilir. Dier nemli bir sonu ise, siya-sal liberalizmin, demokratikleflmenin sklklasivilleflmeye indirgenmesidir. Olaanlafl-ma ya da normalleflme olarak ifade edilende budur. Bu argmantasyonun referandumsrecinde ulaflt mantk sonu, otantik birTrk burjuvazisinin temsilcisi AKPnin bugnasker vesayeti sona erdirdiidir.

Peki sosyalist sol iinde, bu fikr-politik

akm nasl ortaya kt? Bu soruyu cevaplaya-bilmek iin 1990lara dnmemiz gerekiyor. Biryanda 12 Eyll darbesinin kurumsallafltrdbir otoriter devlet yaplanmas var, bunun kar-flsnda ise bir ihtiya olarak gndeme gelenve arlkl olarak siyasal liberalizm zerindentarif edilen bir tr demokrasi mcadelesisz konusu. 1990lara baktnzda sosyalisthareket demokratikleflme, asker vesayet, mil-liyetilik, Kemalizm, Krt sorunu gibi o zama-na kadar derinlemesine bilgi retmedii ko-nular ele almaya bafllad. Solun siyasal strate-jisi arlkl olarak bu meseleler etrafnda inflaedildi. Yine hatrlamakta fayda var, DP de1990lardan gelen bu mobilizasyon ve birikim

zerine infla edildi. Fakat 2001 kriziyle birliktesosyalist solda bir krlma yafland, krizin fikranlamda travmatik bir etkisi olduu dahi sy-lenebilir. Pek fazla dillendirilmeyen, bazenyokmufl gibi davranlan neoliberal kapitaliz-me deinmeden gemek imknsz hale geldi.Bu noktada baflgsteren sorun, Trkiye solu-nun az nce ifade edilen meseleleri demokra-tikleflme stratejisinin bir paras haline getir-mesinde deil. Sorun flu:

ncelikle, neoliberal kapitalizmin son de-rece ar yafland bir lkede kapitalist snfsreleri ne analizin, ne siyasal pozisyonun,ne de siyasal stratejinin belirlenmesinde yerbuluyor. Geerken belirtmek gerekir ki, o yl-larn kendine zg tarihselliinin gzardedilmesi, eski ezberlerin daha kolay ifade edil-mesini de salad. Tanl Borann deyimiylesnfa kaan siyasal pozisyonlarn da de-mokratikleflme sorununu iermeme, bu min-valde ifade edilen sorunlar ikincillefltirme gi-

bi bir problemi vard.Halbuki sosyalist bir demokratikleflme

stratejisi snfsal olan ve olmayan sorunlar

birbirlerinin yerine ikame ederek deil, bunla-rn eklemlenmesiyle oluflturulabilir. nk s-nf iliflkileri somut hallerden azade, dier ikti-dar iliflkileri ve tahakkm biimlerinden (top-lumsal cinsiyet, kimlik, militarizm vb.) kopukbir flekilde varolmaz. Liberal sol bu iliflkiyi ko-pard. Otoriter devlete doru bir flekilde karflkarken, bahsi geen tarih okumas nedeniyleotoriter devletin ayn zamanda neoliberal ka-

pitalizmin bir sonucu olduunu gzard etti.Referandum ncesinde ok konuflulan 12 Ey-ll rneiyle bu noktay amaya alflalm.

12 Eyll darbesini sadece ordunun ve aske-r elitlerin kendi tahakkmn kurmas ola-rak alglamak mmkn m? ok ak ki 12Eyll, kapitalizmin yaflad organik krizinyaratt koflullarda gndeme geldi. 12 Ey-lln neoliberal militarizmi bu herhangibir militarizm deildi devletin yapsn oto-riter devletilik dorultusunda yeniden de-ifltirdi. Trkiyede sol liberaller bu durumunsadece Trkiyeye zg olmadn gremedi-ler. Nicos Poulantzas, neoliberalizmin Avrupa

dahil, dnyann her yerinde otoriterleflmeyisiyasetin merkezine yerlefltirdiini son dereceiyi aklar. Otoriter devletilik kavramnkapitalist devletin yeni olaan biimini tarifetmek iin kullanr. Bunun anlam, demokrasimcadeleleriyle kazanlmfl haklarn ve mev-zilerin yok edilmesidir. Trkiye ve Latin Ame-rika iin ek olarak sylememiz gereken, bu s-recin militarizm ve asker darbeler fleklindeyaflanmfl olmasdr.

Tm bunlara bal olarak ikinci nemli so-run ise, demokratikleflme stratejisinin sosya-list vasfn gitgide kaybetmesi ve ufkunun si-yasal liberalizmle snrlanmas. Sonu olaraksosyalist sol, liberal-demokrat pozisyondanayrt edilemez bir hale gelmeye bafllyor. Fakat1990larda sosyalist solun demokratikleflmestratejisi yine anti-kapitalizm ve snfsal pers-pektiften yoksun olmakla birlikte, bu ayrtedilememe hali o kadar da problem teflkil et-miyordu. nk merkezin solunda veya sa-nda kimse kp Trkiyede siyasal liberal-leflme ve demokratikleflme olsun demiyordu.2001 krizinin yaratt toplumsal krlmalar(krizin yaratt tahribatn bykl, sada-ki ana akm siyas partilerin tasfiyesi) veAKPnin 2002de neoliberal kapitalizmin he-gemonya krizini aflan bir proje gelifltirmesidurumu ciddi olarak deifltirdi. AKP bir yan-dan Trkiye sann asker vesayete karfl ge-leneksel otoriter-mill irade sylemiyle, biryandan da slmc gemiflinden tr ordukarflsnda daha fazla skflmas nedeniyle si-villeflme hamlelerine giriflti. Bu noktadan iti-baren sosyalist solun 1990larda gze batma-yan siyasal pozisyonu ok sorunlu bir halegelmeye bafllad.

Son olarak, sol iindeki liberal hattn snfmcadelesini olaan burjuva demokrasile-rine ait olarak kodlamas ve flu an bir olaan-laflma yaflandn iddia etmesi, Trkiye tari-hinde hi snf mcadelesi yaflanmad sonu-cunu da beraberinde getiriyor. Ayn zamanda

snf mcadelesi dier tm meselelerden so-yut bir flekilde tarif edildii iin militarizmlemcadelenin ayn zamanda bir snf mcade-

13

Liberal sol otoriter devlete karfl karken, otoriter devletin

ayn zamanda neoliberal kapitalizmin bir sonucu olduunu

gzard etti. 12 Eyll sadece ordunun ve asker elitlerin

kendi tahakkmn kurmas olarak alglamak mmkn m?

8/7/2019 Express113

14/60

lesi olduu grlemiyor. Bu bakfl as, para-doksal olarak elefltirdikleriyle birebir rtfl-yor: Snf mcadelesini salt iktisad bir meseleolarak grmek; tarihe aflamac, dz izgisel birperspektiften bakmak.

Solun demokratikleflme ufku

Foti Benlisoy: Sol liberalizm denen fikr-poli-tik akmn siyasal sonular hangi alanda beli-riyor? ok ak ki, bu, demokratikleflme sre-ci ve stratejileri dediimiz alandr. Bu minval-de bugn sol iinde AKPye iliflkin hayrhah bir tutum taknanlarn savunduu yetmez,ama evet pozisyonunun problemli yan sade-ce evet deil, yetmez diyor olmasdr. Bu-nun anlam, esas itibariyle, son yirmi yldr ya-flanan dnflm yetmese de onaylamaktr.Bylesi bir tasavvurun arkasnda demokratik-leflme meselesiyle ilgili solun bir fikr yenilgisibulunmaktadr. Bu fikr yenilgi, solun kendisi-ni hkim demokratikleflme tanmyla, yani si-

villeflme veya normalleflme gibi kav-ramlarla snrlamasdr. Bu noktada ikiproblem var. Biri, solun, sosyalist hareke-tin demokratikleflme ufku bununla m s-nrl? Bir de, demokratikleflme denilen s-re ierisinde sosyalist hareket kendini na-sl konumlandrmal?

ncelikle Bat tipi parlamenter rejimedemokrasi dememek gerektiini dfl-nyorum. rnein burjuva demokrasi de-nen fleyi nasl tarif ediyoruz? Kapitalistbalamda demokrasi diyebiliriz sanrm.Lucian Canfora bu rejimleri biraz demok-rasi ve ziyadesiyle oligarfliden oluflankarma rejimler olarak tanmlyor. Bunoktay hzla geerek detaylandrmaya a-lflalm: Sosyalist bir pozisyondan demok-rasiyi nasl tanmlayacaz ve demokrasiyinasl arayacaz, onun pefline nasl dfle-ceiz? nsanln ufkunun parlamenter re- jimle snrl olduu, son yirmi yln etkilisylemlerinden biri. Fukuyamann Tari-hin Sonu makalesini yaynlad 1989 y-l bir bafllang tarihi olabilir. 1989un di-er bir nemi, Fransz Devrimi zerine a-lflan revizyonist tarih okulunun ncsFranois Furetnin devrimin 200. yldn-m vesilesiyle Fransz Devriminin artk bittiini ilan etmesiydi. Furet, FranszDevrimiyle alan bir tarihsel dnemin sonaerdiini ifade ediyordu. Kastettii fluydu:Fransz Devrimi siyasal sonular itibariyle ra-dikalizme, siyasal aflrla yle bir alan at ki,ardndan 200 ylmz belirleyecek btn me-lanetler ortaya sald, pandorann kutusuald. Fransz Devriminden, aslolarak 1793tedevrimin radikalleflmesinden bafllayan veAuschwitzteki toplama kamplarna, Sovyet-lerdeki gulaglara uzanan dz izgisel bir ta-rihsel geliflim sreci anlatlyor. Furet ve takip-ileri 1989da bu tarihten kurtulduumuzumjdeliyor. Yani siyasal aflrlklar ortadankalkt, insanlk sonunda grd ki, snabile-

cei yegne liman liberal-parlamenter-temsilrejim olarak demokrasi.

Bizdeki tartflma da bu aslnda. Sosyalist

hareket olarak 1980 sonrasnda yaflanan bir di-zi yenilginin neticesinde bir sivilleflme olarakdemokrasi, liberal-parlamenter rejimin ku-rumsal erevesinin yerlefltirilmesi olarak de-mokrasi ya da bireyin zel alannn devletekarfl korunmas olarak demokrasi tarifini be-nimsemifl olmamz ciddi bir problem. ki a-dan ciddi bir problem.

lki, sosyalist bir adan demokrasi sadece

bireyin ya sivil toplumun devlete karfl savu-nulmas meselesi deildir. Demokrasi, ok ba-sit bir tanmla halkn iktidar sorunudur. Bunoktada bir parantez aalm: Demokrasi keli-mesinin bu kadar yerleflmesi ok yenidir, II.Dnya Savafl sonrasnda gerekleflmifltir. He-le ki hrriyet ve demokrasi kelimelerinin birarada kullanlmas tamamen Souk Savaflkonjonktrnn bir rndr.Bunun ncesinde demokrasikelimesi, Avrupa hkim snfla-r asndan biraz korkulan, bi-raz tedirgin edici bir tabir ola-rak alglanrd. zellikle Fransz

Devrimi ve hemen sonrasnda demokrasi h-kim snflar tarafndan alt snflarn gc,mlkszlerin mlkiyet zgrlne karfldiktas, zorbal. Despotik bir arflmla de-mokrasiyi Trk sultanl olarak adland-ranlar bile vardr. Dolaysyla liberalizm vedemokrasi arasnda doduklar andan itiba-ren bir gerilim sz konusudur. Bu gerilim an-cak zaman iinde flu ya da bu lde giderile- biliyor. Ama, snfsal eliflkilerin keskinlefltiikriz dnemlerinde liberalizm ve demokrasiarasndaki a daha da artabiliyor. Fransada1793 Konvansiyonundaki ifadedir bu gerilimi

yanstan: Varolma hakk, mlkiyet hakknsnrlayabilir. Varolma hakk afladakilerin,ezilenlerin kendi hayatlarna sahip kabilme

hakk iken, mlkiyet hakk liberal piyasa d-zenini ifade eder. kisi arasndaki atflma mo-dern zamanlarn ilk efliinde sz konusu veyafladmz bir dizi gerilim de bununla alka-l. Demokrasinin z itibariyle halkn iktidar,alt snflarn sosyal ve siyasal gc anlamnageldiini unutmamamz gerekiyor.

Demokrasi meselesini ve kendimizi sol li-beral veya liberal demokrat pozisyondan nasl

ayracamz tartflrrken sosyalistler asn-dan nemli olan ikinci mesele, demokrasininsnrlardr. Toplumsal varoluflun hangi alan-lar demokratik karar alma srelerine tbi tu-tulmaldr, hangileri tutulmamaldr? Kapita-list balamda demokrasi, toplumsal iliflkilerinbyk bir ksmn demokratik bir siyaset sre-cinin dflna atar. En basiti, artk deerin re-

tim ve blflm srecini, yani ekonomi de-diimiz alan siyasal etki alannn dflndabrakr. Yani kapitalist balamda demokra-si, kapitalizmin ayrt edici zellii olan si-yaset ve ekonomi arasndaki ayrm esasalr. ktisad balam piyasann, teknik s-relerin sonucu olarak ortaya karken, si-yasal balam dediimiz snrl balam an-cak demokrasi konusu edilebilir.

Bu tarifin flnda referandum srecin-deki gibi bir tartflmada kafamzdaki soru-nun flu olmas gerektiine inanyorum: Birdemokratikleflme sreci yaflyor muyuz,yaflamyor muyuz? Eer bir demokratiklefl-me sreci yaflyorsak gerekten, fazla inatolmaya gerek yok, yetmez, ama evet di-yebiliriz. Eer bir demokratikleflme sreciyaflamyorsak, tam tersi bir sre yaflyor-sak, buna karfl tutum almalyz. Demok-ratikleflme tanm etrafnda yaptmz birtartflmada flyle bir sonu aa kyor:Alt snflarn, ezilenlerin, afladakilerin,kadnlarn sosyal ve siyasal gcnde birartma m var, yoksa bir azalma m? Yaflad-mz son yirmi ylda insanlarn kendi ha-yatlarn kolektif olarak rgtleme ve o ha-yata sahip kma, kendi talepleri etrafndasiyaset alanna kma glerinde muazzam

bir azalma var. Sadece sendikalaflma oranlar-na bakmak bile yeterli.

Aflamal devrim stratejisine iliflkin Uraz vesmetin anlatklarna bir ek yapmak gereki-yor. Bu stratejinin sonular arasnda en tahripedici olan, sosyalist hareketin ideolojik, poli-tik, rgtsel bamszln yitirme ve hkimsnflarn flu ya da bu kesiminin gerektenhangisi olduu fark etmez bir uzants halinegelme tehlikesiyle karfl karflya kalmasdr. Bunoktada Rosa Luxemburgun kapitalizmve demokrasi arasnda iliflkiyi tartflrkensyledii sz bir kere daha hatrlamamzgerekiyor: Sosyalist hareketin kaderi bur-

juva demokrasisine deil, tam tersine, de-mokratik geliflimin kaderi sosyalist hare-kete baldr.

14

Rosa Luxemburgun szn bir kere daha hatrlamamz

gerekiyor: Sosyalist hareketin kaderi burjuva

demokrasisine deil, tam tersine, demokratik

geliflimin kaderi sosyalist harekete baldr.

Derleyen:

AykutKl

8/7/2019 Express113

15/60

15

2007 ylnda Avrupa nsan Haklar Mah-kemesinin, iki Alev yurttafln Trkiyealeyhine at zorunlu Din ve Ahlk

Kltr dersiyle ilgili dava kararnda, buderslerin Snn geleneklere dayal perspek-tiften verilmesinin, Avrupa nsan HaklarSzleflmesinin inan ve eitim haklaryla il-gili maddelerine aykr olduu beyannnzerinden yl gemesine ramen bu ko-nuda bir ilerleme salanamad. Bundan do-lay Pir Sultan Abdal Kltr Dernei, 9Ekimde Ankarada bir oturma eylemi yap-

maya hazrlanyor. Oturma eylemiyle sesle-rini duyurmak isteyen Alevler, eflitli ke-simlerle grflerek ve desteklerini de alarak,

bu eylemden sonra zorunlu din derslerini boykot etmeyi planlyor. Alevler byle birboykota giriflirse, tarihlerinin en byk top-lu eylemlerinden birisine katlmfl olacaklar.Bu durum, gnmzde ii boflaltlmaya a-lfllan Alev hafzasnn tazelenmesi asn-dan da byk nem taflyor. Ayn zamandaanadilde eitim boykotundan sonrasnadenk gelmesi de tarihin bir baflka cilvesi...

Referandum srecinde baflbakann dilin-den dflmeyen Alevlerin 9 Ekime gelenekadar yafladklar srece bakmak iin2007ye dnmek, genel seimleri hatrlamak

gerekiyor: O dnemde AKP ve MHP saflar-na geen Alevler olduu biliniyordu. Ce-mal fienerin Alevleri aka MHP saflarnaaran yazlar, Reha amurolunun AKPile sk iliflkisi dneme damgasn vuran ko-nulard. Dier yandan, rgtl Alevlerinsol kanadn temsil eden Avrupa merkez-li Almanya Alev Birlikleri Federasyonu(AABF) ve Avrupa Alev Birlikleri Konfede-rasyonu (AABK) ile bu rgtlerin Pir SultanAbdal Kltr Dernei (PSAKD), Alev Kl-tr Dernei (AKD), Hac Bektafl Veli Anado-

lu Kltr Vakf (HBVAKV) gibi rgtleri dekapsayan Trkiyedeki uzants Alev-Bek-tfli Federasyonu (ABF) yesi baz ynetici-ler nce CHPyle pazarla giriflip daha son-ra kap dflar edilince CHP, Alev krmyapyor demelerine, rgtl Alevlerinsa kanad diyebileceimiz Cem Vakf vezzettin Doan taraftarlar ise Diyanettenpay alma hesaplarna devam ettiler. Doan,laiklik baflta olmak zere sahip kt Ata-trk deerlerden dolay AKPnin slmizgisiyle yldz barflamasa da, onlarla pa-zarlk kapsn hep ak brakt. Doan,

benzer flekilde, kapal ya da ak kaplar ar-dnda dflncelerini gereklefltirmek iinher trl iliflki iinde grmek mmkn ol-

du. rnein Fethullah Glenleen kolay iliflkiye geebilen Alevolarak Doann resmi belleklerekaznd. Doan, Glenle pekok konuda anlaflabildiini dilegetirmekten ekinmedi. Do-ann bu iliflkileri eflitli kesim-lerce knansa da, Alev toplumu-nun dier ne kan isimleri ya

da topluluk dflndan Alevleradna konuflanlarn en az Doankadar benzer iliflkiler iinde olduklarn gr-mek zor olmad. Genel seimlerden referan-duma gelen sre Alev toplumunu bir kezdaha siyas arenaya taflrken, bu kez toplulu-un elinde kalan son hazineyi, yani hafzas-n da geri gelmemek zere kaybetmekle kar-fl karflya brakt.

Boflaltlan Alev HafzasGenel seimler sonrasnda zellikle AKPsaflarnda Alevlerle ilgili eflitli senaryolartartfllrken, bafllangta bu projelerin sena-

risti olan, ancak daha sonra partinin Alevyaklaflmna karfl kan Reha amuro-lunun fikirleri ve Devlet Bakan Faruk elikliderliinde, kamuoyunda Alev almolarak bilinen Alev alfltay bafllatld. e-lik, Alevlerin sorun ve taleplerini masayayatrmay, belli bafll kayg ve problemleriniak yreklilikle ele almay, bu problemlerinafllmasna ynelik olarak katlmclarn g-rfl ve nerilerinden yararlanmay amala-dklarn belirtip Alevlik konusu istismaredilmeyecek kadar hassas, zmsz bra-klmayacak kadar hayatdir dese de, alfl-tayn gidiflat pek yle grnmedi. Baz Ale-v yazar, mzisyen ve rgt yneticileri a-lfltayda sz ald, ancak zellikle AABF ve

GENEL SEMLERDEN REFERANDUMA ALEVLER 1

Alevler hafzalarn yitirirken2007 genel seimlerinden 2010 referandumuna, Alevlerin yzyllardr szl geleneklerle

tafldklar hafzann en ok ypratld dnemlerden birine tanklk ediyoruz. 9 Ekim'de

Ankara'da zorunlu din derslerine karfl tarih bir eylem yapacak olan Alevlerin gndemine

nce genel seimler, Alev alfltay ve Ergenekon Davas tartflmalar flnda bakyoruz...

Snn kkenli akademisyen NecdetSubafl (solda) ve Devlet BakanFaruk elik tarafndan yrtlen7. Alev alfltayndan da kayda

deer bir sonu kmad

Fotorafla

r:CumhuriyetArflivi

8/7/2019 Express113

16/60

ABF taraftarlar bu alma scak bakma-dklarn eflitli vesilelerle dile getirdiler. a-lfltayn kaplar sadece Alevlere deil, he-men her kesimden gelen ve diledii flekildeAlevlik hakknda konuflmaya can atanlarada akt: Marafl katliam sanklarndan k-kefl fiendillerin alfltaya arlmasyla ilkkyamet koptu. alfltaya katlan MmtazerTrkne ise Alevleri darbecilikle sulad,

kendisine karfl kanlar ise yanlfl anlamak-la elefltirdi. Trkne, konuyla ilgili yazdbir yazda Alev nderlerinin alfltaya katl-ma sorununu bir g savafl olarak yrt-tklerini vurgulayarak hedefini gstermifloldu: Trkneye gre Alev sorununun -zm iin elzem olan fley, Alev nderlerininanla siyaset arasna kaln bir izgi ekme-siydi. alfltay, bu tartflmalar takmayarakyoluna devam etti, yedinci oturum sonrasn-da nokta konuldu. Bu toplant sonrasndaiyi niyet dilekleri iletildi, ancak ortaya bir ra-por ya da sonu bildirisi kmad, hkmetelini tafln altna koymayacan belli etmifl

oldu. Dier yandan Devlet Baheli, sekizmaddeden oluflan kendi Alev almn ifla-ret eden aklamalarda bulundu. Baheli, ce-mevlerinin tannmas balamnda AKPdendaha cesur olabileceini vurgulad.

Alevlik meselesi, siyas alandaki popla-ritesinin yansra, yayn dnyas ve akade-mik camiada da benzer bir ilgiye mazharoluyordu: Piyasada yaynlanan Alevlikle il-gili kitaplarn artfl ve zellikle ilahiyat fa-kltelerinde Alevlikle ilgili tez alflmalar-nn gemifl yllarn ok stne kmas bir te-sadf deildi. Devlet adna alfltayn koor-dinatrln yrten akademisyen Nec-det Subafl baflta olmak zere, bu kitaplarnyazarlarnn byk ksmnn Snn kkenliilahiyatlar olmas ise iflin ilgin yanyd.Halen bu kiflilerin kontrolnde yrtlen

alflmalarn en kapsamls, orumda alanHitit niversitesi Hac Bektafl Veli Arafltr-ma ve Uygulama Merkezi tarafndan srd-

rlyor. Hemen her yredeki Alev kaynak-larndan toplanlan el yazma eserleri, Diya-net flleri Baflkanl ile birlikte, Alev-Bek-tfli Klasikleri bafllyla, kaln ciltler halin-de, olduka flk bir ambalajla ve uygun fiya-ta dizi olarak piyasaya sunan bu merkezin

baflnda bir baflka ilahiyat Osman Eri bu-lunuyor. Doktora alflmas Liselerde slmDninin retiminde Tmevarm Yntemi-

nin Uygulanmas olan ve Alev Kylerin-de Din Hizmetleri Nasl Yaplabilir? bafllk-l bir de klavuzun yazar olan Erinin ba-flnda bulunduu kitap dizisinin Alevleri(ve Hac Bektafl) Snn olarak gstermeyealflanlarn en nemli dayana olan Ma-kalat eseriyle baflladn ve Kaygusuz Ab-dal gibi nemli Alev flairlerinin eserleriniyaynlarken onlarn Snn anlayflla yafla-dklarn ima eden ifadelere sahip olduklar-n da belirtmek gerekiyor. Makalatn ayn

basksnn, getiimiz aylarda Yeni fiafakgazetesi tarafndan okuyucularna 29 kuponkarfll armaan edildiini de belirtelim.

Konunun dier ilgin taraf ise, Osman Erive ekibinin yaynlad eserlerin orijinalnshalarnn ktphanelerden deil, Alev-lerden alnmfl olmas, yani dedelerin yz-yllar boyunca kutsal bir emanet olarak sak-ladklar bu eserlerin gvenle Eriye teslimedilmesi. Bunun en u noktas ise, rgtl-rgtsz, pek ok yrede yaflayan Alevleriin inan nderi olarak kabul edilen ve Ale-vlerin sol kanad iin en nemli din oto-rite saylabilecek Veliyettin Ulusoyun, yaniHac Bektafln soyundan geldiine inanlanelebilerin arflivinin almas. Yzyllar bo-yunca Alev-Bektfli tarihinin yaflad tmaclara tanklk etmifl ulu bir derghn en ka-dim arflivinin hangi amaca hizmet ettii bel-li olmayan ellere teslim edilmesini varn sizdflnn.

Alevlik etrafndaki hareketlenme, biryandan almdan nce faaliyetlerine baflla-yan arafltrma merkezlerinin tekrar motive

olmasna, dier yandan devletle iliflkisi olma-yan eflitli arafltrma merkezlerinin almas-na yol at. Pek ou da kurulufllarn ilna et-mek zere alflmalarn srdryor. Ancak

bunlarn devletle iliflkilerinin boyutlarna bir-ka rnekle ksaca bakmakta fayda var:

ABFnin Trkiyedeki bileflenlerinin at-s altnda Ankarada kurulan Alev Enstit-s, bir yandan yaplanmas itibariyle ve

bnyesindeki Cengiz Gle, Ayhan Yaln-kaya, Aykan Erdemir gibi isimlerle Alev-lerin solda grnen dflnce dnyasnayakn dururken, dier yandan BaflbakanlkFonu ve Kltr Bakanl desteiyle Anka-rada Uluslararas Hac Bektafl Veli Sempoz-yumunu dzenlerken devletle ne kadar ya-kn dirsek temasnda olabileceini de gs-termifl oldu. Sempozyumun alfl KltrBakan Erturul Gnay ve Devlet Bakan Fa-ruk elik tarafndan yapld. Enstit, bnye-sinde bulunduu rgtlerin alfltay konu-sundaki tavrna ramen daha ilk alflmasn-da devlet desteini ne kadar kolay alabilece-

ini ve alfltay yrten Farukelikin alfl konuflmas yap-masna sessizce raz olabilecei-ni de gstermifl oldu. Dolaysy-la solda grnp sadakile-re laf atmak pratie pek yans-myordu.

Merkezi Almanyada bulu-nan, ancak genifl bir danflma veyrtme kuruluna sahip olanAlev-Bektfli Kltr Enstitsise Trkiyeden Alemdar Yal-nn denetiminde alflmalarnsrdryor. Alev kkenli ol-mayan ve olduka zor zlecek

bir iliflkiler anda bulunanAlemdar Yalnn, nce Tuncayzkann kurduu Yeni Par-tinin genel baflkan yardmcsgrevinde bulunduunu, dahasonra Rahflan Ecevitin isteiyleDSP genel baflkanlna aday ol-duunu, ancak Ergenekoncu-larn partiyi ele geirmek istedi-i tartflmalarnn glgesinde

baflkanl kazanamadn da ekleyelim.Pek ok yayn olan Yalnn, son dnemdekaleme ald Kamu Vicdannn SzladYer: Tuncay zkan adl bir kitab da bulu-nuyor.

Arafltrma merkezlerinden bahsetmifl-ken, bunlarn ilki saylabilecek ve AlemdarYalnn uzun bir sre (1994-2005) baflkan-ln yapt Gazi niversitesi Trk Klt-r ve Hac Bektafl Veli Arafltrma Merke-zinin, ilahiyat yaplanmann yansra,Trk Alev izgisindeki isimler tarafn-dan ynetildiini belirtmekte gerekiyor:Hac Bektafl ve Alevlik sz konusu oldu-unda, Ahmet Yesev, Orta Asya ve Trk-lk vurgusunu her yaynlarnda dile getirenYaln ve arkadafllar, el yazmalar koleksi-yonu yapan Osman Eriye benzer flekilde,

uzun bir dnemdir Alev ocaklarnn soy-ktkleri diyebileceimiz flecere, icazetna-me, ziyaretname gibi orjinal belgeleri Alev-

Tuncay zkann Ergenekon davasnda sank olmasyla, iflin bir ucunun Alevlere demesi gecikmedi

16

8/7/2019 Express113

17/60

lerden toplamakla meflguller.Grnen o ki, Alevlik adna akademikgrnen alflmalarn perde arkas en az per-de n kadar karmaflk. Peki bunca faaliye-tin suyu nerden geliyor, nereye gidiyor, iflte

bunu biraz dflnmek, zellikle Alev belge-leri zerine yaplan alflmalarn sonununnereye gidebileceini iyi hesaplamak gere-kiyor.

Ergenekona bulaflan AlevlikSz Tuncay zkana gelmiflken, elbette 2008ylnda bafllayan Ergenekon davasndan

bahsetmek gerekiyor: Ergenekon konusumanfletlere ilk dflt gnlerde, meseleninAlevlerle nasl bir iliflkisi olduu pek konu-flulmuyordu. Ancak dzenleyicileri arasn-da zkann da bulunduu Cumhuriyet mi-tinglerinde meydanlar doldu-ranlarn byk ounluununAlevler olduu kulaktan ku-laa syleniyordu. zkannErgenekon davasnda sank ol-masyla, iflin bir ucunun Alev-lere demesi gecikmedi. Fakatyaflananlar, Alevlerin Ergenekonun nere-sinde olduunu bulanklafltrdka bulank-lafltrd.

Davann nemli sanklarndan Veli K-kn bilgisayarnda bulunan ve Ergene-konun tutuklu san mit Ouztan tarafn-dan hazrland sylenen 13. Kabile isim-li bir dosyada Alevlerle ilgili akla gelmeye-cek ifadelerin yer ald basna yansd. Yenifiafakn bir haberine gre, Ergenekonun -kfl noktas, Dou Perinek ve arkadafllar-nn cemevlerinde yapt toplantlard. Bir

baflka haberde ise brahim fiahinin evinde bulunan bir suikast listesinde ABF genel baflkanln yrten Ali Balkz vePSAKDnin eski genel baflkan KazmGenin adlar yer alyordu. Balkz ve Gen,davaya mdahil olarak katld. zkan da ta-

nklk ettikleri iin kendilerine teflekkr etti.Ergenekonda yarglananlara sahip -

kanlarn Alevlerle ilgili olarak srarla vur-

gulad yarg ve ordudaki operasyonlarn bir nedeni de Alevleri temizlemek syle-mi, Ergenekonu karflsna alan kesimlerinAlevleri de Ergenekonun bir paras olarakgrmelerine neden oldu. TSKda Fethullahyaplanma karflsnda bir Alev yaplanmasolduu konuflulmaya baflland. Dava sre-cinde asker kkenli sanklarn saylarnn o-almasyla nce ordu iinde, daha sonra da

yarg iinde Alev yaplanmas olup olmad- tartflmalarn gndeme geldi. Ergenekondavasnda tutuklanp serbest brakldktansonra hakknda tekrar tutuklama karar -karlan denizci yarbay Ali Tatarn intiharn-dan sonra cemevinde yaplan cenaze tre-niyle birlikte TSKdaki Alevlerle ilgili ha-

berler artt. Soruflturma kapsamnda Erzin-canda grlen davann bir numaral sanolan 3. Ordu Komutan Saldray Berkin deAlev olmas gndeme bomba gibi dflt.Yarg cephesinde ise Erzincan CumhuriyetBaflsavcs lhan Cihanerin Ergenekon te-rr rgtne ye olmak sulamasyla yar-

gland dava, Cihanerin Alev olmasylailiflkilendirildi. Bu konuyla ilgili olarak uzun bir aradan sonra CHP stanbul l BaflkanBerhan fiimflekten flimflek gibi szler geldi:AKP iktidar etnik kimliklerinden trAlevleri dfllyor. Saldray Berk, lhan Ciha-ner, Ali Tatarn kimliinden yola kldn-da, askerin, yargnn iinde bir Alevsizlefl-tirme politikas uygulandn gryoruz.Bir taraftan Alev toplumuna gelenekleriyle

beraber Alev alm ad altnda bir uyutma-ca yaparken, bir taraftan da asker personelveya kamu personeli olan Alevleri aykla-maya baflladlar.

flin ilgin yan, Ergenekonun Alevlerinifli mi olduu, yoksa Alevlere karfl m ya-pld anlafllamad. zellikle Alev rgt-lerinin yneticilerinin tavrlar bu konuyu

daha da bulanklafltrd. rnein AABKnnaylk yayn organ Alevlerin Sesi dergisindeyaynlanan Prof. Dr. zzettin Doan Erge-nekonun Neresinde? bafllkl bir yazda,Doan baflta olmak zere Ergenekon iindeAlev yaplanmalarn olabileceinden demvuruluyordu. Dier yandan, dava sresincead geen isimlerin herhangi bir etnik kimli-i ya da siyas kimlii konuflulmazken, sa-dece Alev olanlarn dinsel kimliklerinin ko-nuflulmas ve zellikle Zaman, Yeni fiafak,Vakit gibi gazetelerin srarla bu konuya vur-gu yapmalar gzlerden kamad. Tpk Tr-knenin alfltayda dillendirdii darbeciliksulamalar gibi, Ergenekon sreci de tmAlevlere ynelmifl oldu. Referandum sre-cinde baflbakan da benzer bir sylemi stkapal olarak meydanlara tafld. Alm, a-

lamadan oktan kapanmaya bafllamflt.(devam gelecek sayda)

Feyzullah Klzade

Ergenekon davas srecinde sadece Alev olanlarn dinsel

kimliklerinin konuflulmas ve zellikle Zaman, Yeni fiafak,

Vakit gibi gazetelerin srarla bu konuya vurgu yapmalar

gzlerden kamad.

Alev-Bektfli

Federasyonu

Baflkan Ali Balkz

17

8/7/2019 Express113

18/60

Tophanede bir cemaat rgtlenmesindensz ediliyor. Nasl bir cemaat bu, gemifline zamana uzanyor?Yasin Aktay: Mahallede tek bir cemaat szkonusu deil, irili ufakl cemaatler var. Ce-

maatler 70lerin sonlarna kadar genlerzerinde fazla etkili deil, genelde yaflllar

cemaati olarak kalyorlar. Genlerle tarikat-

lar arasnda pek youn bir iliflki olmuyor.Genler, o yllarda, renci hareketlerinin

de etkisiyle MTTB, Aknclar gibi topluluk-larn etki alannda. Tayyip Erdoann Ka-

smpaflasnn da iinde olduu bir evre ileTophanede Siirtten, Karstan, Erzincandan

gelenler, resm veya gayrresm hocalarn da

etkisiyle, semtteki ayyafllara, haplara,uyuflturucu mptellarna el atyor ve bu ki-

fliler youn markajla bir bakma hayata ka-zandrlyor.

Konufltuumuz mahalleliler uyuflturucukullanclarnn ve satclarn kovulduun-dan bahsediliyordu, siz ikna edildiklerinisylyorsunuz...Kovulanlar da oluyordur muhtemelen, ama

asl etkiyi dnfltrmekle, yani propaganda,sahip kma ve eitim yoluyla yapyorlar.

Oradaki cami, kahve ve sokak sosyallii bir

tr hayat boyu eitim ifllevi gryor. Ce-maatin hepsi tabii ki eski uyuflturucu ba-

mllarndan oluflmuyor, ama bunlar daieren bir etki alan oluflturuyorlar. Bir sre

sonra blge su bata olmaktan kyor. O

zamana kadar, blge tam bir su blgesi, ge-

celeri sokaklarndan geilemeyen bir halde.

Temizliin ardndan, cemaatler semt sakin-lerinden byk sempati topluyor. Ayn za-

manda, tutunamayanlar iin bir dayanflmaa oluflturuyorlar.

ne kan bir cemaat var m?Kadir tarikat var. Tophanede Kadirler

Yokuflu da vardr. Tarikatn kk Osmanl

zamanlarna kadar gidiyor. Onun dflnda,formel olmayan, dank evreler vardr,

ama buna normal anlamyla bir cemaat de-

mek doru olmaz.

Bu cemaat nasl rgtleniyor?Camiye devam eden, sohbet halkasna, pik-nie uzanan gevflek bir iliflki ayla birbirine

ballar. Sk bir rgtlenme yok,