gnosis.study”ругие учения/Павликиане/Книги... · J.ntersectasetfactiones,qyceahipsofere rerumChristianarumexordioadnostrausqve temporapervicessibisuccesserunt,lion

-; /

} / H £,

,K \' l

' l

L -^

THEUNIVERSITYOF GHICAGOLIBRARY

Historia

Paulicianorum Orientaliiim.

. f. T /

Dissertatio,r

qvaru

ad summos in Theolosia Honores5^

rite capessendos ,

iiiter solennia millenaria religionis Christianse

in Dania primum promulgatse,

Die xxvt Maji mdcccxxvi, Hora ix

in auditorio Domus RegiaQ

publice defendet

Fridericus Schmidius ,

Prcepositus honor, Antistes ParochicB Himmelov atqve Coenohii

. Roeshild, nohilis, Eqves aur, Ord. Danehrog.

E.espondente

Joanne Christiano Christierni ftlioy

Scliolce CaOiedr. RoesJdlil. Adjiuicto.

Hafnise MDCCCXXVI.

Typis excudebat Andrcas Seidelii\,

AuliE Regia: et Universiliitis typosraphus.

Dissertationem hanc inanguralem ,non sine diligenle

fontium usu conscriplam, Facultas Theologica Hauniensis

dignam ccnset, quse pi-o summis in Theologia honoribus

rite capessendis publicK disqvisitioni subjiciatm".

Haunis die 24 Aprilis 1826.

J. Mdller,li. H. Dec, Fao. Theul.

J.nter sectas et factiones, qyce ah ipso fere

rerum Christianarum exordio ad nostra usqve

tempora per vices sibi successerunt , lion

minimi momenti est illa^ hfc disqvirenda;,

qvse a Paulicianis nomen trahit. Nostra in-

primis , qvi seqvimur Sacra Ecclesiee Evange-licse

,interesse oportet , penitius inspicere

hujus sectee historiam atqve dogmata. In di-

sciplina nempe Paulicianorum haud dubie

quserenda sunt prima cymata Protestantismi

tentamenqve primum , auctoritatem Sacrse

Scripturae a commentis et decretis arbitrariis

Hierarchiae vindicandi, et religionem chri-

stianam, qvoad formam saltem externam, ad

simplicitatem originariam revocandi. Hoc

qvoqve Romanos-Catholicos perspexisse^ titi

ex aliis *) , ita etiam ex iis elucet , qvae at-

*) Vide Baronium T. IX Annal. ad Annum 810 p. 557.

A

tiilit Jesuita Raderus in Dedicatione historise

Petri Siculi, a se latine edita, Sebastiano

Episcopo Adrumetino. Sic enim ille: "Com-

pones eorum (Manicliaeorum) paradoxa sensa,

sensu prorsus omni carentia, cum nostri sevi

haeresiarchis , qvos ut ex malis corvis niala

prodiisse ova deprehendes. Quae de cultu S.

Crucis, cselestis reginse et magnae Dei Matris

juxta ac Virginis veneratione, de sacrosancto

et tremendo Eucharistiae mysterio ex sententia

Manetis^ Sergii, Paullicianorum leges, eadem

hodie in Lutheri, Calvini , Iconoclastarum,

aliarumqve hujus generis pestium dictis,

scriptis sensibus hserere mecum recognosces;"

et hos junctim ad inferos praecipites abituros

ac, nisi meliorem illis raentem Deus injiciat,

in idem Barathrum deturbandos, mente vere

jesuitica significat. Gibbonius *) contra ag-

noscit, qvod merito honore amplecti debeant

Evangelici liberalem illius sectas animum in

veritate exploranda, additqve: "in republica,

in ecclesia, in monasteriis ipsis se tenuit oc-

culta.series discipulorum St. Pauli, qvi Ty-

•) The Histnry' of tlie DecHne and Fall of tbc Roman

Eniphe Vol. X. Cap. LIV. Basel 1789 p. 64-

rannidi Romse se bppbsiieruntj Sacram Scrip-?

turam ut normam fidei amplexi siint, formu-

lamqve fidei suae ab omnibus phantasmatis

Theologise Gnosticae liberarunt. LuctaWick-

lefii in Britannia, Hussii in Bohemia, imma-

tura et inefficax fuit; at Zwingliij Lutheri,

Calvini, gentium liberatorum magna nomina

grato animo nuncupantur *)."

Qvum vero riiihis longum foret, Pauli-

cianismum seqvi ab inciinabilis primordiisqve

ejus usqve ad illud tempiis qvo —^ si singulas

separatim ecclesias excipiamus *— in Prote-

stantismum effluxit, et qvum mihi forsan con-

tingat,( si hoc specimen probetur, temporis

successu totam exarare Paulicianorum histo-

riam, cui usui praecipuos apparatus colligere

studui, haec pertraclatio circumscribitur Pri-

mordiis, Dogmatibus et Fatis Paulicianorum

orientalium, cui; disquisitioni accedit brevis

contractusqve Cbnspectus sectce illius per Eu-

ropam propagatce,

Hoc argumentum , qvod nobis qvidem

constat, antea noh separatim unaqye serie

tractatum est. Gibbonius qvidem uno tenore.

) 1, c. p. 79. sq.

A2

at non plene descripsit historiam Pauliciano^

rum. Hoc igitur tempore^ qvo laetissimi ce-

lebramus Festum Mille Annorum a promul-

gatione Disciplinae Christianae in Dania elap-

sorum, non alienum videtur, propius inspi-

cere eventus, qvorum efficientia Isetior, qvo

nunc gaudemus, status rerum christianarum

fiindatus multumqve provectus est. Etiam hoc

notatu dignura et regimini Providentiae Sa-

pientissimo insigni documento esse videtur^

qvod, dum Anscharius, etsi jpia certo mente,

attaraen placitis sui aevi obstrictus , semen

divini verbi^ lolio superstitionis permistum^

mille abhinc annis , in solo nostro {)atrio

spargebat , jam eodem tempore procul in

Oriente germinabat arbor, ex cujus ligno ma-

turo fabricaretur ventilabrum^ qvo lolium

istud, septimo inde saeculo evanneretur. Stu-

dui ideo, qvantum in me fuit, colligere et

in usum referre qvioqvid huic materiae illu-

strandae inservire potuerit. Qvum vero per-!-

breve tempus et horas solummodo subsecivas

huic operi elaborando impeudere licuerit,

imploro indulgentiara lectorura, si minus ma-

turum opus hoc prodeat, qvara qvod alio re-

rum statu preestare forsan contigisset_;: gratoqve

arihno occasione friiar^ qVamfmilii suppeditabit

Imjusce materise publica disqvisitio, ut errores

qvi- irrepsere corrigam" defectusqve suppleain.

I.

Primum , , age , indagare studeamus Ori-

ginem sectce Pctxdicianorum ejusqve progressus

usqê ad.Carbeam. .

•

Antiqvissimi et certissimi fontes , ex qvi-

bus haec notitiahauriri potest, sunt Photius

et.Petrus Sipulus. PhotiuS,' Patriarcha qvon-

dam Constantinopolitanus, morte perfunctUs

Ao. 89.1? libros IV contra Manichgeos scr:j^.sit,

qvorum primus a MpntfaucQnio latine editus

continetur in Bibliotheca Coisliniana Paris.

1715 pag. 349 seqv.; totum yero Opus edidit

Jo. Christoph. Wolfius in libro qvi inacribitur :

Anecdota Grceca sacra et profana cet. Tom.

I et II. Hamburgi 1722. In his libria sectae

historiam descripsit Photius erroresqve illius

refellere studuit *).

) Refutationem opinionis Casimiri Oudini (in Commen-tario dc Scriptoribus Ecclcsiae anliqvis T. II. p. 204),

libros IV. Metrophanis , Arcliiepiscopi Smyrnensis,contra Manichaeos ,

ab Anlonio Possevino in calcc Ap-

Petrus Siculus vixlt A. ;P. C. N. ; circiter

Ao. 870 > qvo tempore ex imperio Basilii; et

filiorura Constantini et Leonis j imperatorium

Orientis, Legatus Tibricam, Armeniae civi-

tatem ,ut de captivorum permutatione ageret,

missus est, causamqve feliciter, ut ipse ex-

tremis narfat paginis , cum novem Tibricas

menses moratus esset, transegit. Legatio hgec

secundo imperii Basilii et filiorUm anno obita

est *).

Ille testis ocCulatus de se ipso confitetur:

'TtQfLciKis uvrois (nctvXixicipois) îuXex^s^s , s

paratus Sacri p. 81 recensitos ,eosdem esse cuiri com-

mentatione Photii qvadripartita vide in Praefatione

Wolfii T. II. Anecdot. grxc.

') Verba Raderi ,in Observationibus ad Hist. P. Siculi

intelligendam comraodis, Ceierum suspicatur Raderus,

illum Siculum fuisse qvem Scilitza appellat Siculum

Magistrum (in margjne 1. 1.). VVolfius in Prsfatione

T. 2. haec. .habet de P. Siculo : Vitam ejus ex Synasa-

rio Grceco dedit Jo. Bollandus in Actis Sanctorum Tomo

11 Fehruar. p. 610 ,ex qva intelligitur ,

eum patria

Constantinopolitanum miraculis claruisse invitumqve

ordinatum esse Argivorum Episcopum a Paulo Fratre,

qvem Episcopus Corinthi ordinaverat Nicolaus Pa-

triarcha. Fortasse vita illa eadem est cum ista , qvamin Biblioth. Heiddbergensi M. S. grasce exslitisse

tradit Possevinus I. c. p. 74, ubi P^tri Argivi Epis-

copi Vita raemoratur.

fir[V dfLd >{^ Tfctgci itoTLc^v o^dîf^GôJV XEiCfe:-

xcctotx^vtccv'

dKgiîêgov tci its^l- ccotojv- /ua-^

Qvum vero Photius et Petrus Siculus

coaevi fuerint et in enarratione liistoriae Pau-

licianoriim plurimiim consentanei'

videanlur^

dubitari potest, iitrum ille ab hoc an hib ab

illo mutuatus sit, Illud stktuit Montfauco-

nius **). "Pars maxima, inqvit, narrationis

Photianae ut plurimiim desumta videtur ex

historia de ortu, progressu et occasu Mahi-

chseorum a Petro Seculo descripta." Wol-

fius **"*) contra bene observavit : *'Fortasse sic

statuendum fuerit , Petrura Siculum Photii

commentationem ante oculos habuisse in enar-

rando veterum Manicheeorum historia et doc-

trina, deinde vero, ubi ad recentiorum res

*) Petri Siculi Historia fex M. S. Codice BibliothecK

Vaticanas Graece cum Latina Versione edita per Mat-

thaeum Radcrum e Societate Jesu. Ingolstadii MDCIV

p. 2. Haec versio etiam inserta est in Bibliotli. PP.

max. Lugdun T. XVI. p. 753 sq. Attuli el poslhac

aiferam tcxlura grasc. P. Siculi, cum interpretalio

Raderi et rarior et non semper accurata et fida sit,

qvod secus est in interpretatione Photii,

cura Wolfii.

) P. 349 Bibloth. Coistin.

*•"*) PrBefalio Tom. I. Anced. Gra:c. Pag. 7 seqv.

8

(nam et honim doctrinas eodem modoj qvo

Photius recenset) pervenerat, propriiim fim-

dum consuluisse." Rationes qvibus hanc suam

sententiam superstruxit nempe: minor in ex-

trema narratibne inter utrumqve Scriptorem

convenientiaj qvam qvae in limine et conti-

nuatione operis apparet; celebritas Photii et

in scribendo peritia prae Petro Siculo; hujus

proniissa et peracta. confutatio Manicheeorum

VI capitibus, qvorum duo adhuc exstant in

Bibliotheca Vaticana, ut Raderus $. 4. Prse-

monitlonis suse ad Siculi libellum ex Jac.

Sirmundi fide refert — his Wolfii opinio satis

suffulciri videatur.

Hos seqvi duces tanto magis oportet, qvum

jam a Moshemio *) notatum sit : "eos esse

praecipuos Paulicianorum Historicos, dum Ce-

drenus ex Petro Siculo sua sumsisse videtur

et Recentiores qvi de Paulicianis agunt , Pe-

trus Baylius v. c. Dictionaire voce Pauliciens,

Jo. Christoph. Wolfius Manichceismo ante Ma-

nichaeos pag. 247 et alii a Bossueto sua maxi-

mam partem hausisse videntur , Histoire des

*} Institiit. Hist. Ecclesiast. antiqv. et recentioris Libri

qvaiuor Helmst. 1764 p. 312 Nota r.

9

variations des Eglises Protest, is vero fontes

ipsos non adiisse,

et errores partium studio

ductus committere voluisse videtur." Vestigia

ergo illorum premendo , primordia et pro-

gressus Paulicianismiinvestigare et, qvantumfieri potest, propriis eorum verbis compendio

allatis, ita ut alter alterum illustret et sup-

pleat, junctim et continenter exppnere cona-

bor^ omissis tamen conviciis, qvibus fervori

suo Catholico laxamentum attulerunt.

Samosatis in Comagene Syriae provincia

Euphrati adjacente reliqvioe Manichaeismi diu

se sustinuerunt. Huic sectae addicta fuit mu-

lier qvsedam Callinice (K.u'îvixii]) qvae filios

suos, Paulum et Joannem ejusdem disciplina

imbuerat. Hi sectse principes seu Haeresiar-

chae divulgationem illius per Armeniam cu-

rarunt, vel, ut narrat Cedrenus *), mater

eos misit, hseresin propagandi causa, in Ar-

meniam, ubi vico Phanaria praesertim pro-

sperum habuit successum, qvare etiam unus

e vicis circumjacentibus nomen tulit Epispa-

ris *'"^). Ex prsedictorum altero, cui Paulo

*) Georg. Cedreni Compend. Histor. Ed. PaJs. p. 432 s({.

**J EniiTta.Qis ab iTfitJTfitgu dissemino.

10

nomen, vel^ iit alli dicunt, a conjimctis fra-

trum nominibus originem traxit appellatio

Paulicianorum f qvee est permistio qvaedam

Pauli et Joannis *). Alii vicissim nomen illud

derivant recentiore qvodam Paulo -Armenio,

patre Gegnaesii et Theodori, qvi imperainte

Justiniano 2do vixit*^). Nomen Athincano-'

*) Phot. L. 1. p. 5 et 6. P. Siculus p. 37 et 48. HavXtxtdytav Phot. ]. 1. p. 5. Coislinianus habit IlauXniâvwv.

"malim priorem fleclendi rationemj qvam et inEuthy-mio observalam vidi

, et res ipsa commendat si ex

duobus Pauli et Joannis nominibus eam appellationem

conflatam credamus. Interim diversimode hajretici

illi apud veteres vocantur, qvod pridem observavit Jo.

Baptista Cotelerius ad Tom. 1. Monumentorum Ec-

clesise GrKcae p. 738. b. nempenavXtxiavot , IlavXt%tdyoi

ct Havkfxtavoi , . item IlavXtavtia^ : videatur idem ad

Tom. III. p. 638. Paulus ille,a qvo nomen ferunt,

ne cnm Samosateniano j Sasculi III. ha;resiarcha, con-

funderetur, a veteribus MfXava i. e. Nigri cognomine

inslgniri solet, v. c. a Timotheo. Presbytero CPolilano

de receplione Hffireticorum T. III. iVToniiment. Cotiler.

et Sophronio HierosoJymitano Act. XI. Synodi VI.

liavXos 6 i*sXav6s x. r. X. Ex qvo intelligitur non

confundendos esse utriusqve factionis homines, qvod

usui venit Theodoro Salsamoni in Canon. Nicaen, l9"

Nota Wolfii Cn) 1. 1.

*•) Phot. L. 1 p. 75 (i) : "Uavtxatuv s^vos. Recentiores

illi, qvi Pauliciani vocantur , qviqve non a Paulo illo

et Joanne ,de qvibus 1, c. sed a qvodam Armenio,

istis recentiore, nominis sui originem repelierunt,

11

rum (ASîyxctuoi) vel Atinganorum , qv6 a Ce-

dreno et Weismannio appellantur Pauliciani,

serius ortum esse videtur *).

Certa tamen desideratur significatio tem-

poris, qvo primi illi conditores Paulicianismi

vixerint. Plurimi , Moshemius , Schroeckhius,

alii septimo saeculo hos addicere videntur,

ponentes eos, non diu ante restitutorem sectse

Constantinum floruisse. Ad Medium septimi

saeculi Schroeckhius eos refert**), provocans

ad Photium contra Manichaeos L, I, p. 4 sq.,

ubi tamen nihil certi de hac re definitur.

majorum sc. exemplo, qvi superioris astatis doctores

suos , qvod ex $. 3 et 4 constat , recentioribus post->

ponere eorumqve inter se memoriam obliterare con-

sveverunt. Interim notare hic fas est , vidcri hoc loro

Petr. Siculum Photio abire, qvando p. 48 (et 36) diserte

Paulicianorum nomen a Paulo ct Joanne, Callinices

filiis, derivat." Hoc vero fefellit Schroecthium qvi

(e^ci|llt(l5e ûd&enaefîd^tc 20 S^ gâg, 64) contrarium

attulit.

*) Cedrenus I. c. p. 480. C, E. Weismanni Inti'oduclio

in Memorabil. Ecclesiast. Hist. Sacr. N. T. StuttgardiEe

I7l8 p. 675. Forsan spectat haec appellatio ad belli-

cosam Paulicianorum sub Carbea et Chrysochere in-

dolem, qvasi aj/yyofvo^: qvi tangi non vult, noli me-

tangere.— Gihbonius (1. c. p. 64) perperam nomcn

Paulicianorum a Pauio Apostolo derivat.

•*) 1. c. p. 365.

12

Moshemius *) solummodo notat in trans-

cursu ad iiistoriam Constantini, qvi septimo

saeculo vixit : "Legibus et suppliciis impera-

torum oppressam et attritam factionem Con-

stantinus qvidam saeculo septimo sub Constante

instaurabat." Exinde conjicere licet, eum

statuisse : plurimos . annos prseterlapsos esse

inter primos hujus sectae conditores ejusqve

refectorem, etsi imperatores, sub qvibus istse

leges editse sint, non indicat. Photius vero^

post enarrationem historifiE.' Manetis et primor-

diorum Paulicianismi ^ pergit: "Elapso tem-

pore, defectionis senatus ille alium sibi con-

stituit doctorem, qvi a parentibus Constanti-

nus appellatus , cet." **). Itidem Petr. Si-

culus^ finita historia Manetis, addit: nvss Sh

rojv [JLaîi^rc^v avra (Mccusros) E(p^ct(ruv i^sxgi

"^ctfActjffclrii rijs AgfJLEvlas, y^ rov î^dviov ra

7tovi]g5 iv ccvro} xctracritEigcLvrES rtoTkovs rcov

sKEâÊ AgfjÊVicov i^Ttclrificrav' fxsrct ^h xgov^sr ivas r7\s xaxi^zit^s CTtogas sj glâ (^Xa^^rjtraca

7ca§7t8 dâvacifxs roTs TtoTLoTs fXErs^coxs (pd^ct-

caca 7{g} f^^X§^ âvagias. yvvii yag ris ix r5

*) 1. c. p. 311.

**) Phoi. L. 1 $. IH p. 7.

13

"SiafJianTcirii KciAiPiXi) X. r. X, *), Cum vero

Manes capite plexiis fuerit Ao. 278 jsi Petr.

Siculum seqvamur, propagatio disciplinse ejus

et origo Paulicianismi ad finem Illtii vel ini-

tium IV Seculi referendae esse videntur. At-

tamen qvum dicat Manichseismum a Sambsa:tis

Phanariam usqve progressum esse, hunc cum

Paulicianismo eundem habuisse videtiir ,et

perperam Samosata in Armenia ponit. Si vero

Photii enunciatum supra excitatum: 'êlapso

tempore, cet.'' respiciamus, non diu ante

Constantinum floruerunt Patdus et Joannes,

qvi nomen Paulicianis dederunt, et ad sum-

mam initio septimi Sasculi addicendi sunt.

Qvum vero ita origo Paulicianismi ob-

scuritate qvadam prematur, conjicere liciet,

hunc, sub primis conditoribus stirpem tantum-

modo fuisse. Manichaeismi , et inde sub

proximo restauratore Constantino per se novas

radices jecisse atqve ambitu et stabilitate

crevisse.

Constantinus ille Armenioe indigena in-

habitavit vicum Mananalim, non procul a

Samosatis^ ubi jam dudum Manichsei refugium

*) Petr. Siculus p. 36.

14

qvsesiverant, floniitqve imperante Coristantino

(Constante II. Ao. 642-668)- Heraclii nepote *).

Jam priiis sectae Paulicianorum addictus

et a senatu defectionis doctor constitutus ille

Constantinus , se tanto magis commotum

sentiit, ut hanc, forsan reformatam, propa-

garet, cum tecto ethospitio excepisset aliqvot

diebus Diaconum qvendam ex Syriaca capti-

vitate **) reversum, qvi libros ex Syria duos

secum retulerat, unum sancti Evangelii, al-

terum magni Apostoli (Pauli ***'), qvos in ho-

spitii remunerationem dono ipsi obtulit. No-

men sibi sumsit Silvani ''"^**)^ comitis qvondam

•) Ao. 653 (Raderus in margine). "Eyyovo^ habet P. S.

p. 40. dTtoyovos Phot. 1. c. p. 6l.

•*) Cum Syriam eo tempore Arahes in ditione tenerent,

ex horum captivitate Diaconum reversum esse , patet.

Codex vero qvem inde reportavit absqve dubio fuit

Versio vetustissima Syriaca Peschito. Textum incor-

ruptum fuisse confitetur Phot. 1. c. p, 9.

**"') IlaJXov omittit et Phot. 1. c. p. 62 et P. Sic. p. 40.

De lihris N. T. a Paulicianis receptis posthac disqvi-

rendum est.

*•'") ^tXaavof Phot. p. 66. P. Sic semel, p. 44, vilio librarii,

SceôavBs'. De Silvano s. Sila, Pauli et Petri socio vid.

Act. 16 et 17 C. 1 Thess. i, 1. 3, 2. 2 Cor. 1, 19.

2 Thess, 1, 1. 1 Petri, 5, 12. Constantinus hanc cnm

Petro necessitudinem Silvani aut ignorasse ,aut non

vidisse probabile est.

ac adjutoris Paulj , pluresqve admodum asse-

clas obtinuit hic Constantinus-Silvanus qvara

filii Calinicis. Hseretica sua dogmata scripto

tradere non ausus est, et libros Manichaeo-

rumrejecit, utpote.qvi cerneret, Christiano-

rumleges, eos^ qvi Apostasiaelibris utebantur,

gladio subjicere, ipsos libros Manichaeorum

(et Montanistarum) igiji absuraendos tradere,

eorumqve bona in fiscum inferre. Suis vero

discipulis inju^xit, mpribus et placitis, «tricte

seqvi disciplinara ejus occultarao^^/tct *). De

hac re autem amplius tractandum est, qvum de

dogmatibus Paulicianorum agatur.

Postea Constantinus , Mananali vico re-

licto, Cibossam qvae castrum fuit Colonise '"')

vicinura, immoratus est. Hic ecqlesiam. in-

stituit nomine Macedonum ad qvos se finxit

missum ab Apostolo ut ille Silvanus qvondam,

) De comparatione hsreticorum disciplinas cum Orgiis

Eieusinis aliisqve Gentilium sacris apud Jren. Origin.

alios ,vid Wolfii Not. 6. p. 8. L. I, c. M.

*'') Condita ut videlur a Pompeio post expugnationemPont. Hkc Colonia prope Lycum supra Neocaesarcam

a Turcis apellatur Coulei-hisar v. Chonac,urbs po-

pulosa terrae asperse d'AnviIle Geographie ancicnne T. 2.

p. 34. Tonrnefort, Voyage du Levante Tom. III.

leiire XXI. p, 293) Nota U Gibbonii l.c.

16

ostenditqve discipiilis suis Apostoli codicem,

qvem a Diacono acceperat.

Hoc vero functus munere XXVII annos,

et magnam asseclarum catervam adeptus, mi-

sere periit. Imperator nempe Constantinus

IV (Pogonatus Ao. 668-685) Palatinum qven-

dam Simeonem ablegavit cum mandatis,, qvibus

sectoe caput lapidare, ejus vero discipulos

per ecclesias christianas erudiendos et conver-

tendos dispergere jubebatur. Simeon, Try-

phone cum imperio et raagistratu in illis oris

versante sibi adjuncto, destinatum locum at-

tingens, comprehendi omnes et in australem

Coloniensis partem duci jussit. Hic Discipulis

imperavit ut lapidibus obruerent magistrum.

At recusavit manus jussa exseqvi. Unus ju-

stus, a Constantino adoptatus, jussui paruit

et, ut notavit Petrus Siculus (p. 44) :^^ct^cc--

fjLSVQS Xlôv, us V80V ToXidd', rovtov Tfarciâs

dTtsxreive, Acervus vel moles saxea, qva

obrutus fuit Constantinus ,adhuc videbatur

tempore Photii et P. Siculi , locusqve ille

exinde nuncupatus est (rajgos *).

*) Phol. 1. c. p. 70. P. Sic. p. 44. Historiam Constan-

tini Silvani habcnt Phot. c. M. L. 1, §. III, §. XVI.

17

Gonstantinum verum sectse conditorem esse

habendum, satis ostendit auctoritas qva pol-

lebat etiam Photii tempore. Sic enim hic:

'^Constantinum maxime celebrant et colunt*)."

Elucet q-voqve sestimatio, qva gavisus fuit^

non modo ex veneratione et amore discipulo-

runi quae ipsum succumbentem seqvuta sunt,

verunl etiam ex vi, qvam exitus ejus crnentus

exseruit in virum, qvi internecionem hanc

instituerat. ,

Simeon nempe , qvi frustra ecclesiis com-

mendaverat Constantini discipulos , qvippe qvi

resipiscere nollent, ipse hseresi infectus, trien-

nio deinde domi suse privatim acto, clamex-

cessit Cibossam, suscessorqve fuit Constan-

tini nomine Titi **) assumto. Hoc evenit

circa Annum 682 v. 683- Triennio iterum

elapso, inter Justum, Constanstini percus-

sorem, et Simeonem orta est gravis disputatio

de Pauli sensu in Epist. ad Coloss. ±, l6. 17,

de qva plura posthac. Cum ex hujusmodi

p. 60—70. Peir. Sic. p. 40—44. Cedrenus Comp,p. 432. Schroeckh..20 Th. S. 365 et 366. Gibbon 1. c.

p. 63 et 64 , it 67—69.

*) Phot. 1. c. p. 65.

**) Nomen illud ansam praebuit Petro Slculo (p. 46} Pa-ranomasiam adhibendi : tItos et niiTog,

B

18

commotione lis et pugna implacabilis inter

eos orta esset, Justus se ad Episcopum Go-

lonias cbnfert ^ iit Apostoli dinti sensum clarius

adseqveretur , omniaqve de se sociisqve et

eorum disciplina liqvide exponit. Episcopus

refert ad Justinianura Augustum (Justinia-^

num II. Ao. ^S5 , Raderus in margine) succes-

sorem*)j qvi omnes in unum cogi Manichseos

seorsiraqve interrogari jussit, atqve flammis

tradi in errore pertinaces, inter qvos etiara

Simeon periit **).

Paulus vero supra memoratus, Armenius

genere, cum duobus filiis Gegnsesio ***) et

Tiieodoro se fuga subducens in vicum Epi-

) Sic Phot. 1. c. p. 74 : la^/v/avuy o /iaeto 'HjaxXf<ov r>jv

/3a(T/Af/av J/aJ6|a'/Êvoi- ,et Petr, Siculus 1. c. p. 48.

Ju^rtvtav^ , rJ ixstoc 'HganT^siOv (SaccXsvaavTt , etsi , hi—

sloria teste , Juslinus ille Constantino Pogonato im-

mediate successit et regnavit Ao. 685-95 it. Ao. 705-710

cognomine Rhinotrnetos. Petr. Sicul. qvoqve com-

meraoral : i*ogum qvo cremati fuerunt haerelici instruc-

tum fuisse ad trugov ^TtXâlov •ydq ryis auga Ttvgdv [*£••

yaXv\v dvd^/avTss),

*•) HJstoriarn Simeonfs etJusti narratPhot. 1. c. §§. XVIet XVII p. 68—74. Petr. Sicul.p. 44-48, SchrroecI;hius

I. c. p. 366—.367.

***) Tsyvahtos hahet Phot. 1. c. p. 75. Potr. Sicul. Teyve-

ffios- p. 48, "ob similem to ai et s pronunciandi ra-

tionem" ut observavit VYolf 1. c. Nota (f.).

19

sparim receptitm li^buit. GegTiaefium magi-

strum sectae,nomine irt Timotheum comniu-

tato,

constituit. Gontentio vero orta est

inter Gegnsesium et TJieodorum, qvi divinam

Spiritus gratiam accepisse ambo asseruerunt,

et nulaqvam reeoneiliati fuere.

Leo autem Isaurus YII. Germanicise *)

in Syria ortus , Gegnaesium aduri jul>et

eumqve examini Fatriarchse Gonstantinop. sub-

jicit **). Hic sex qvsestiones, posthac aflTe-

rendas ei proposuit, qvas tam callide ambire

scivit, ut innocens habitus acceptisqve ab Im-

peratore formalibus literis Episparim reversus

fuerit. Inde, postqvam discipulos defectionis

convocaverat, cum his Mananalim adiit, cui

urbi nunc nomen dabatur Achajae , qvas se-

cunda inter VI. Ecclesias sectae constitue^

batur. Ibi aunos commoratus multos (^poyovs^

iKccvovs Phot. et P. S.) pestilentiae morbo ***),

*) Ui'bs Syrias in provincia Coramagene , Nestorii patria

prope inontem Amanum.

*") Dicit Photius de Leone Jsauro : tjx sxwv Jl itgtatv ra

TotavTu StsqEvjav , insignitqve Patriarcham nomine :

&JOVWV T>jv TigoEigiay ?â%i.4v , 1. c. p. 77.

**=) Phot. 1. c. Xotfji.t-nZ aavaVw. Petr. Sicul. p. 50: /?a-

(3uvos , qvam vocera Raderus intcrprelulur : "r<)cdus

B2

10

qui eo tenipore grassabatur, obiit, postqvani

annos circeter triginta sectae prsefectus fuerat,

Mortuo Gegnoesio ,inter filium ejus Zaclia-

riam^ ex occulta commixtione susceptum, et

infantem projecticium ab eo acceptura nomine

Josephura (cognomine caprarium , cciTtoXov , et

scommatis istar Aphronetum) divisi sunt in

factiones ejus discipuli et qyi partes Josephi

secuti suut Philippensium ecclesiae, tertise or-

dine,

adnumerabantur. Causa dissensionis

eadem fuit ac inter Gegna?sium et Theodo-

rum. Crescente odio, Zacharias^ postqvam

Josephum lapidis usu fere necaverat , clam

cum suis aufugere decrevitj at prope yicum

(Episparim) abAgarenis, suspicantibus eos ad

Romanos transituros esse^ inseqvutus, solus

evadit, donec discipuli gladioperierunt- Ideo

male audivit^ se mercenarium,non pastorem

praebuisse^ et a qvibusdam a magistrorum

choro excluditur.

ingvinis tiimor'', cogitans forsan luem Veneream

,eo

tempore adhuc ignotam; at /3o/3wv etiam ulcus v. car-

bunculum, generatim denotat

,cui interprelationi

adslipulantur etiam Photii verba: De morho grassanfe,

De GegntEsio et Tbeodoro vid. Phot. 1. c. §. 18

p. 74-85. Pelr. Sicul. p, 48-50.

21

Josephus vero'-, pedum velocitatis Zaclia-

ria inferior, at calliditate et artibus superior,

curruin cdnvertit perllibetqve se in Syriam

tender^/ qvo respouvso contenti Agareni ,eum

et asseclas ejus intactos reliqveriint.- Hi Epi-

sparim se conferunt ab incblis bene accepti,

qvi Josephum singulari honore tanqvam Christi

discipulum suscipiurit. Chricoraches '{K.§i7C0-

gdxvis) vero , magistratuum imperio, domuni

ubi erat Josephus obsidet et discipulos capit,

ipse autem fuga elapsus in Phrygiam excessit

sedemqve fixit Antiochise Pisidarum. Ibi tri-

ginta annos integros *) moratus perhibet se

esse Epaphroditum *-')Pauli discipulum et ab

eo ad eos missum. Vitam finivit iri loco sub-

*) Mendi typographic4 lexHis latinus ^Volfii habet :

"annos qvadraginta. Text. grosc. 1. c. p. 93 habet ir£<jiv

oXois TgnxKovTU ,et P. Sicul. p. 52 : ^v fTSdt ih rgia-

xovTa.

*'') Epaphrodilus , Pauli socius,

in Ep. ad. Philipp. 2,25

appellatur : y^wv dnoôXos , unde forsan concludere

licct, Josephum spectasse Antiochiam Pisidariun ut

ccclesiam Philippensium, 3tiam Paulicianorum ; ceterum

Episparim qvoqve huic ecclcsioe adnumeratum fuisse,

suspicari licet. Phptii verba de Josepho : i^v î aJrw

j^gc/d R7icc(pg6i:TOs ovo[j(,a , vgctratMS iXa^hs o^sv sigyirai,

Wolfius prseferens leclionem Apographi Holsteniani :

£ga(x^s)s pro i\a^£)s v. iXafT^s^s , intei'prelalur j "Epa-

22

urbano prsedlctse urbls, cui nomen est Ghor-"

tocopium *).

De Baane, Josephi successore, ambigltur,

utrum: hujus fih*us a muliere nupta , qvacumin adulterip. vixit, susceptuSj an ejusdem mu-

lieris a discipulo qvodam Josephi , qvondam.

Hebraso^ proles '^*). Ceterum, qvicqvid de

Jioc Baane amplius dicendum est, pccurrit in

historia Sergii ,cum qvo maximam contentio-

nem h.abuit.

Hic Sergius, in gvem et Photius et Pe-

trus Siculus summa acerbitate invehuntur ,

patriam habuit Aniam vicum Sabioe ***) urbi

proximum, patremqve Dryinum {Agvfyov). Ju-

venis adhuc in faeminam qvandam casu incidit

sectce Manichaeorum (i. e. Paulicianorum) ad-

dictam, cujus colloqvio, posthac commemo-

phroditus diclus est, valde amatus a suis, unde appel-^

latiis est, sc. Epaphroditus , qvod nomen hominem

venustum atqve amabilem iniert" Nota (x) ad Pag. 93-

*) Xogro-noTftov Pfaot. 1. c. Xojrojioffrfov Petr. Sic. p. 52.

*0 Phol. 1. c. L. i, §. XX p. 94. Petr. Sicul. p. 52.

II ic vero IJaanem prolem fuisse mulieris a discipulis

Josephi constupratae narrat.

**) Vicus appellatur Av/a a Photio p. 95 et Avv/a a P. Sic.

p. 54. Jabia, Javia , Javium wrbs Galatias} vide Plin.

Uisl. Nat. V. 32.

23

rando, in; partes sectse ducliis est. Nomeil

Tycliici *) sibi adsumsit, multasqve urbes et

regiones ab Apostolo Paulo olim invisas pera-

gravit, qvod ipseniet in qvadam epistola glo-

riatur his verbis: cwTo ctPctToXSv ^ (/^£%pO»

^vcriuicov j y^ ô§§5, y^g} vors s^gctfjiov Tcnigvffcoov

ro 'E.vccyyiXiQV (rS) %p/s5 roTs s/jiois yova.aîv

("yovuci (Bagrjaâ.s **). Qvod etiam pi-o Para-r

cleto sive Spiritu Sancto liaberi voluerit, au-

tumant Photius et Petr. Siculus, etiamsi hsec

relatio non bene consentit praevias de Tychico.

Ex hac tamen contradictione ita se extricat

Photius: •"qvi ssepe perfectiaris in impietate

initiationis discipulis se Spiritum et Para-

cletum esse jactitabat, rudiori multitudini se

inter Pauli discipulos connumerabat." (Phot.

L. 1. P' lll). Hoc etiam asserunt, discipulos

ejus preces ad eum convertisse :tf evxv ^£-

'ôvres rs d^îov Tfvsvjuctros ike^csi lij/JLa.s.Si

vero heec ut alia non odiose iicta sint, ita

forsan explicari possunt: Serglum post fata

Martyris honore <i discipulis suis ornatum

) De Tychico Pauli adjutorc v. Act. 20, 4. sq. Ephes.6, 21 sq. Tit. 3, 12.

*) Phot. L. 1. p. 112. Verba in Parenthesi sunl P. Siculi.

24

fuisse. Himc tamen arrogantius de se sen-

sisse , apparet ex epistolis ejus huc aiFerendis :

"Probationem fidei vestrse prsescientes , vos

commonefacimus, qvod, sicut Ecclesiae

, qvoe

antea fuerunt, pastores et doctores suscepe-

runt^ sic et vos lampadem lucidam et lu-

cernam splendenten suscepistis: secundum id

qvod scriptum est: Si oculus tuus fuerit sim-

plex, totum corpus lueidum erit." Et paucis

interpositis : "Nemo vos decipiat uUo modo.

Has autem promissiones habentes a Deo^ con-

fidite. Nos enim persvasi in cordibus nostris

scripsimus vobis , qvod ostiarius et pastor bo-

nus, et dux corporis Christi, et lucerna do-

mus Dei ego sim, et vobiscum sim omnibus

diebus usqve ad consummationem sseculi.''

(Phot. L. I. {. XXI. p. 114 et 115. Petr. Sicul.

pag. 65 hsec verba addit: "etsi enim corpore

absum, at spiritu sum vobiscum. De cetero

gaudete^ perfecti estotejDeus pacis sit vobis-

cum)." Ad Leonem qvendam Montanum scri-

bit : ^'Tu autem cave tibi ,ne fidem dividas

indeclinabilem : qvam enim accusationem habes

adversum nos ? Num aliqvem circumveni

aut superbe egi? Non potes dicere, et si dicas^

testimonium tuum verum non est. Mihi vero

25

absit, iit te odio habeam: sed soliim te oro^

qvemadmodum Apdstolos et Prophetas susce--

pisti, qvi qvatuor numero sunt (sc. Evange-

listse) 5ita pastores et magistros suscipias , rie

ferarum prseda iias.'' Etalibi: "Prima forni-

catio, qva ex Adanis circumdamur, benefi-

cium est; secunda autem major, de qva dicit

Apostohis: qvi fornicatur, in proprium cor-

pus peccat." (Phot. 1. c. p. Il6. 117- Forrii-

cationem vocat secessum ab ejus dogmatibus).

Epistolara ejus, a Photio prsetermissam ^ de

ecclesiis Paulicianorum ,ita afFert et com-

mentatur Petr. Siculus: ^'Sed haec duo, Ec-

clesiam qvidem, qvae Corinthi est^ condidit

Paulus, eamvero, qvae est in Macedonia, Sil-

vanus et Titus" (qvibus verbis Macedoniam

appellat coetum illum^ qvi Cibossae erat; Con-

stantinum autem et Simeonem, Silvanum in-

telligit et Titum) "Achaiam vero, inqvit, lu-

stravit Timotheus." (Achaiae nomine Mana-

nalim designans, et Timothei nomine Gene-

sium, qvi revera Thymotheus j Qv/xoSêos),

'Thilippensem Ecclesiam administravit Epa-

phroditus." (Ille nimirum ex scorto natus

Joseph Caprarius, qvi reipsa potius Aphro-netus ^ Philippenses vero appellat ejusdeni

26

discipnlos). "LaGcIicensem Ecclesiam ac prae-

terea Colossensium docuit Tychicus." (Hic

vero Colossenses Yocat Argonautas *); Ephe-sios autem eos, qvi Mopsuestiam, Laodi-

censes, qvi Cynas incolunt, seu Canis regio-

nem; hoc autem tres unum esse ait, et ab

Tino Tychico eruditos **).

Calliditatera Sergii ih propaganda sua di-

sciplina, qvara caute et sensim recens ini-'

tiatis concr.edebat, at proveotioribus semper

plenius, describit Photius 1. c. p. 108 et 109-

Ut homo neqvissimus pingitur et a Photio et

a Petro Siculo. At ira et studium ex hac de-

scriptione nimis elucent.

Inter Baanem supra memoratum -et Ser-

gium, qvi plurimos illius asseclas ad partes

suas traxerat, maxima exorta sunt dissidia.

Baanes, se esse disoipulum Epaphroditi (Justi)

*) Text. grasc. P. Siculi habet dfyyauTas; incolas Argai

urbis Armeniae.

**) Intcrprelatio Raderi p. 66 et 67. cf. Phot. L. 1.

p. 15 ct 16 ubi enumerantur VI. ecclesiae : 1 Macedonia

i. c. Gibossa 2- Achuja , i. e. Mananalis 3. Philippen-

sium i. e, asseclae Josephi 4 Luodienorum i. e. Ar-

gaum. 5. Ephesiorum i. e. incolre MopsuestiiE. 6. Co-

lussensiuni i. e. Cynochoritas. Trcs postrcmee illa; ec-

clcsiu; adscrib(ibantur Scrgio - Tychico.

27

jactitans, Serglum qyasi novitium conviciis

ansectabatur. Sergius vero, qvi moribus, qvoad

speciem saltem ut volunt osores ejus, impio

adversario antecellebat,

ita invaluit, ut apo-

stasiam in duas partes scinderet, Baanitarum

nempe et Sergiotarum, inter qvas factiones

post obitum Sergii, bellum intestinum esset

«ruptum, nisi Sergiota qvidam Theodotus

jnternecionem suis adJiortationibus impe-r

diiset.

Michael (Curopalates Ao. 811—13) et

inprimis successor ejus Leo V. (Armenius

Ao. 813—820) omneni operam impendebant,

ut apostasia reprimeretur, asseclae ejus ad ec-r

clesiam catholicam revocarentur, et refrac-

tarii capite plecterentur. Ad haec perfi-

ciendum missi sunt Thomas Episcopus Neocse-

sareae et Paracondapes Prsefectus, impera-

torio decreto. At Cynochoritae et Astati,

selecta pars discipulorum Sergii, conveniunt

de casde Legatorum, qvam in Praefectum hi,

in Episcopum illi, assumto ex Astatis uno,

perpetrant. Deinde Meletinam petunt, se-

cund?e Armeniae urbem, qvam tunc Saraceni

incolebant, qvibus ArmerasMonocherates im-

perabat. Hic profugis benigne acceptis Ar-

28

gaum oppidulum. dat incolendum. Inde vicl-

nias infestarunt praedatoriis incursibus^ mul-

tosqve Christianos in captiritatera ductos ad di-

sciplinam suam coegerunt amplectendam. Ser-

gius tandem, postqvam aliqvo tempore cum

transfugis versatus erat , ligna csedens in

raonte qvi Argao imminet, ut ex iis asseres

secaret, occisus est a Tzanio qvodam Nicopo-

litano *) ascia ex ejus manibus extorta et ejus

capiti inflicta **),

Annum fatalem iSergii ita indicat Photius :

rgitov ^ TECa^ctguxo^ôp 7{g} rgictxociio^ôv Ttgos

ro7s 'i ccV' OL^^X^s ryis •H.ocriJ.o-ôveias r\vvero

Etos ***). Petrus Siculus vero : stsi rco dito

xricEojs xofffxs aB,cfKLaxiXio<^M rgidxocio^s^

r§iroi ****), qvam differentiam 40 annorum

inter computationem Photii et Petri Siculi

Wollium fefellisse miror. Certius autem de-

) Nicopolis , castellum V. urbs in Ai"menia minore ,vidc

Phinii Hist. Nat. YI, 9,

++^3 De Baane et Sergio vige Phot. L. 1. p. 95—132, Pclr.

Sicul. p. 54—70, Schroeckhii 1. c. p. 369.

***) Phot. L. 1. p. 132.

*ff*) A. C. DCCCXII scripsilRaderus in margine, At non

meminit se jam ad hunc annum retulisse regium edic-

mm ad Thomara Ep. et Prasf, Paracoudacem ,ct

29

finiri potest annus snpremus Sergii, si indicia

seqvamur qvcC Photius et Petrus Siculus

alibi *) attulerunt. IUe nerape narrat : Sergium

triginta qvatuor annos impietati preefuisse et

erroris certamen consumsisse, atqve apostasiae

doctrinam floruisse a tempore, qvo imperium

moderabatur Irene. Petrus Siculus itidem:

kv qXqis ydg rgiaycovtaricrccigai %§ovqls, iith

7t§ctrv\a^cisUTfo Ki§viV7]S r^s ctvys^î^s fJêxgi 0£o-

^/Xs r§ ^ccciXsojs , cvvssrica.ro rr\v vvv itgo^-

cfcLV dTtQ^^cLfficLV. Uterqvc igitur computat de-

fectionem Sergii ab anno primo Imperii Irenes,

nempe Ao. 780 qvo Leonem VI maritum suum

veneno sustulit. Si huic anno addamus 34^

habemus Ann. 814? qvo Sergius peremtus

fuit. Petrus Siculus, qvi extendit tempus de-

fectionis usqve ad Theophilum (Ao. 829—42),

cogitavit forsan continuationem illius sub di-

scipulis Sergii defuncti.

Inter hujus discipulos famih'ariores nun-

cupantur Michael Canacares **) et Joan-

paulo post dixisse : Sergium in Argao annos aliqvot

cum discipulis haesisse. Ceterum confiteor ,me nec

scire nec indagare potuisse iEram , qva isla compu-tatio nititur.

) Phot. L. 1. p. 112 et 113. Peir. Sicul. p. 60.

**) Kam-na^ts Pctr. Sicu. p. 70. YLavawqvis Phot. p. 133.

30

ries *), qvibiis adnumeratiir Theodolus ille

supra memoratus; post illos autem Basilius et

Zosimus aliiqve complures,, qvi ab iis ipsis

{'TtcigavroiS "keyofXEVoi Petr. Sic. p. 72) voca-

bantur comperegrini **). Hi populo universo,

qvi ad Argaum convenerat^ post Sergii obitum,

ejusdem et antecessorum fnstituta impertiti

sunt, pari inter se honore multitudini prae-

fecti. Attamen qvosdam inferioris gradus

constituerunt qvos appellabant Notarios ***),

qvibus curam qvandam et officium in Orgiis

suis assignabant {sxsffi ^s xctt v7to(5£(3ii]x6rccs

fjLiegeiS) voragins ovofJLaôfxiviss. Petr. Sicul.

pag. 72)-

De Nicephoro qvodam qvi^ nomine in

Berzelidem mutato, Paulicianis addictus fiiit^

narrat Photius L. IV. p. 112 sp. Tom. II.

Anecd. Wolfii.

*) Hos P. Sic. nuncupat (p. 72) r^vts iJt.i£gEts', qvod ver-

bum Raderus dcrivat \c\ a jw./ajos ct tsgsvs impui"us,

scelestus sacerdos, v. a. iaius et tkgevs consacerdos.

**) us (/â&jjrosV Segyta) n^ <jvvs%Sîa,hs t6 i^naryi(*ho'j

TtX-^dos i7SOvou.aô<riv. Phot. 1. C p. 133. avviii6ii[*oi

una peregrinantes , comiles. socii , Act. 19, 29. 2 Cor.

8, 19, ab aliis symmystK. (ws {jnsgsls rtvss').

***) iJoTagius verbuni a lalina lingva mutuatum ,scribas

significans ,de qvibus plura postbac.

3t

II.

Perlustrata historia Haeresiarcharum Sec-

tae Paulicianorum Orientalium, veniamus ad

Dogmata ejusdem^ qvse etiam apud Photium

et Petrura Siculum qvserenda sunt; qvibuscum

comparare juvat dogmata recehtiorum Paiili-

cianorum, qvatenus illis consentiant, eisqve

lucem qvandam adferre ppssiut. Dogmata

vero principalia, numero sex, qvse proposue—

runt Photius et Petrus Siculus,

etsi a Mos-

hemio (Instit. Ssec. IX p. II§. 6) hicide surit

exposita, tamen lingva auctorum impertienda

et exadversum, ut tanto melius comparari

possint, ponenda censeo.

I.

Phoiius Lib. I. §. VI.

a.

Avo, fih ^p^âff ^fioXoiyS-:

aiVy &g oi MctpixciToi. (paai

tk eTeoovfJ.si' eTvai SfsÛj 7$u

iTr.sâviou 'jrarioa, ou jcal r^g'

TsSs TS TtavT^g iisaiag hzsO'

oî^sai,Ts fJi>eôvTOg fiovov

T(J fcûTog uvT^ iyxîîôv-

rsg.'Ereôu

ta r^v Sypô-

Peirus Sioulus P. 16.

li^&Tov fisu (y&^ igi T$ xai'

avT^g lyvaDiafJtCt rd ^vo «a-

%«? ifio^Koyeiv, ffovyjôvQe$v

jeai ayaS^QV' tcai aôv eivai

rS^he tS Hvafis <iiOiv[T^v aai

i^saia^^v (Tstov î tS fisX-

\ovTog' xai tsto igiv elg

IciVT^g iCQ^ciKig iTTiaijfieiaaa-

32

yov Tf xSfffxoVf S ftal t3

9cvôgtS iTcta6vtog aiavog

'Xa^tôvruu Ka} rkg fisv

-tth^âg ovTdg XoHsiav^g 'Pw-

Haiov^ a) oi t^KTaKnôtoi ovo-

fia^scTiv iavToTg Si TJJv «XjJ-

f/yi ^g uAoTîoi navTsKag

xaSfeî^xavi j rav XQigiavav

vrsîaitrsaiv, Aiysai î Ha-

'7sâ Kat vihv'

xai uyiov

crvevfiaf "Kiêig /xh sdjsêTg,

vffoâ.XôvTsg î rauTaig Tijv

i<T%a.ryiv aaeêiav, Od yao

&g i}tS" ©es jiaôKwi] nai

*Airo'3 0'Kix^ 'EnHKY,(Tiat stco

9cai ovToi (pQOvSvTsg "Ksfyaciv

aXK» Tag Ks^sig ixeT^sv oiico-

et$ai ^geioTyjTog Jt«fl'J'» iKsv

^sîa BvTav avrav^), "Keyo'

fisvov frôg Tiva, oitoTog igiv

6'ffôgdiaKeiyo/xevog. inrsfioif

(pijffi,Ti £?/ rd X^^piôv yjfJ(,ag

ix Tav 'Pu/Jâiavi savT^g oi

aairov^Zoi , tcai ax^yiôi , xa}

a%aîi;ot * tcai oiCpiKar/aboiy

Xîgiav^g airofcaXSvTeg' vj/xoig

^s Tsg akijôg izavu/Msg

Xî?s 78 oiKtjSfivS &sS ^/ji,aVf

'Vu/Aaisg ovofAaôvTeg. T5

iStviHa 03/oâT/, t^ nv^tcv

kfisT^ât wsipafisvoi' a tivi

fJdaÔV {ifl^tTg9Cai a^lisv^^sTg

XQiigiavoi csff.vvv6fi>sâ , yj

XihiaSuv fcaifMîa^cov x^v-

a) Hanc appellationem conjicit Wolfius spectare domi-

nium Romas in res Christianorum per Episcopos suos,

ut etiam Judaei hodie Christianos Romanorum (Q^^^^D^ ynomine vocant. Vid. 1. c. p. 18. Not. (q). Nomen

'Pa{*atot adhuc dari Christianis Ecclesias Grascas addictis

ostendit 'Eyx^p/Jôv Tssg^l rris 'ETfotgxia? (ptXt7i7cov.n6?i.s(as

v.T.X. vno KwvffTavrtvoy. iv B«£vv>j I8i9, Pag. 27 $. tS'l

Xgi^tavol rS dvaroXtâ SoyiAaros , otrtvss xa* 'Pw/*a?o/

vaXavroit.^* Rarissimi hujus libri notitiam et mutuatio-

nem humanissimo asqve ac doctissimb Miintero hoslrb

acceptam refero.

b) Forte legas iXsv^sgtaiovrnv dvruv ;vel iv iKEuÊs^î

ovTo)v dvTuv, (Raderus in margiue)..

33

Epvoiaig TahTag EittîîiA\&aty

ftai (paffi vooQvficog, (S? «va-

êfAa e'ti}(Tau, oaoifiyf

m-

Ss6s(Ttv ii9 jraTsoa nai vliv

Htti ccytov wsv/!X,a, Tcarsâ

ivîtag i T^vjravroxâTOâ

tcai ffo/j^TJjv iâv^ xailyijg,

iaaTov ts Truvrav >eai «ooa-

Tav uvaxii^vTTOVTsg , aMKoi

jrareâ (pafisvoi ToV izsoa,-

viov a) iirtavvairTsatv , a xai

Tyjv i^saiav iS sootvs ts tcai

Tav iv avra sSafi^ sâfiog

iirtTêirsai,Ttvsg 'Si Ts fAsv

soavov Tijv iztgaaiav adra

iiyxstoi^sai , Toy Siif/,Trsîe-

XOfiivuv stc €Ti. Kai rd fisv

nâTov auTavTjjfff '6vsasêiag

TOtSTOV,

ais teai u^yvîs xai "Ki^cav

TtfiAav Tav iv SKa Tfo xo-

afAa v-irao<x,6vTav ei ^v sica-

<;og ijfxav xvîog, "hiyaai le

T8T0 elvat T(J xaoiiôv ctv-

T^g , '6ti ixstvotfjiiv aXôv

Qsov "Keiysatv elvai rdv ttS

xoafXiS votijTijv, fcai .sTeDdif

Sfe$v, ov fcai iraTeoa iirsool'-

viov "Kiysaf fj,^ exovTt»

Si i^saiav iv ra fco-*

afJtCa, «X\' iv tS fie\-»

\qvti aiavr yjfhstg 'Ze rû

ttVT$v eva ©eoV^fioKofysfisv

fcaiirdvTs^ty^v jcai

yrafjt,^d-

aiKea fcai âvTOfcaaTOoa' fcal

l.eysat s-ôV >lfiag, oti vfAsig,

^jjff/, jrtigsueTs iig lov noafi.O'-

TrotijT^v, ^fistg î itg itcsivov,

vsî ov iv ivayye^KiOtg 6 fc6-

îog Xeyet, ort sre (pavvjvaiT§

ufC'/}fe6dTe sts elôg uvtS sco-

ûfcaTe (Joan, 5_, 37) ^^

a) iTsaqaviov forsan dicere voluerunt Deum supraccelcstem^

ad qvem sc. ccelum ipsum et qvas in eo sunt, non pu-

labant pertineiê. Vide Stephan.. Clericum in Qvaest.

Sacris. p. 300 sq. (Wolfii Nota (5) p. 20 1. c. qvodetiam confirmant verba Petri Siculi supra allata ma-<

jusculis typis.

c

34

Tcucd^ xai ttvoj^rccg ftsvoCp»-

viiievoi, Hce^&g vêôv ^J^Xw-

^^(TSTai. .

De hoc primo articulo Disciplinae Pau-

licianorum Gedrenus(1. c. p. 434 sq.) tractat,

additqve: "Christianus cum Manichseo dispu-

tans, postulare ab eo debet, ut symbolumfidei recitet hoc : Credo in unum Deum patrem

omTiipotentejn , qui Jecit coelum et terram^

omnia qvce et videntur et visu non deprehen-

duntur,^\ Patet^ etiam ex dissensione Simeonis

cum Justo de Pauli sensu in Ep. ad Coloss, I,

l6. 17? dogma istud valuisse qvoqve .eo tem'-

pore. Sic enim loqvitur Justus : "Ne forte

ipsi decepti essent, seqvacesqve suos decipe-

rent, non eundem factorem coeii et terrte,

Deumqve vere et Patrem Domini nostri Chri-

sti prEedicantes ;sed prceter Jiunc alium qven-

dam^ qvern Apostolica eloqvia norunt" (Phot.

X. 1. p. 73).

Primum illud caput hsereseos Paulicia-

norum etiam valuisse apud recentiores sectae

asseclas, cernitur ex Antiqvit. Ital. Medii

iEvi auctore Lud. Ant. Muratorio Tom. V.

P» 93—94j ubi fomulse Albigensium, Bagno-

35

lerisium et Goncorretianorum, siglis A. B. C.

sic recensentur: "Qvod duo sint Principia:

unnm penitus bonum ,alterum penitus malum.

A. etB. QvodDeus bonus non creavit ista visi-

bilia corpork. A. et B. Qvod tantum uni Deo

non subjiciiintur omnia. A. et B. Qvod Deus

bonus non est Creator omnium rerum. A. etB.

Qvod Deus hon facit nec fecit aliqvid peritu-

rum A. B. C." Ibidem Pag. 150 ex Specimine

Opusculij qvod Gregorius qvidam-scripsit con^

tra Manicliseos qvi Paterini dicuntTir, circiter

Ao. 1240 jaffertur: "Duos etiam Creatores,

duo aeterna Principia, duos Deos constitue-

runt ,unum visibilium ^ alterum invisibilium.

Dicunt tamen illi de ConcOrretio; qvod a Deo

sunt creaturee, id est, qvod fecit qvatuor

Elementa, et ex iis qvatuor postea Lucifer

disposuit creaturas qvaslibet in stio genere,

sicuti sunt. Alii A^êro dicunt, qvod nec ma-

teria nec dispositione nec forma fecit Deus

aliqvid visibile. Et si qvando concedunt fuisse

visibilia^ dicunt de illis, qvae sunt Angelis vi-

sibilia." Pag. 151 ex Specimine alterius Opus-

culi, qvod G. Berjgomensis (Pergamensis) cohtra

Catharos et Pasagios elucubravit circ. An. 1230

(in Bibl. Anibros.) hasc excitantur: ^'Hcere-

C2

36

ticits (iicit\j Deum ! omuipotentemi sola invisi-

bilia et incorporalia creasse: Diabolum vero,

qvem Deum tenebrarum appellant, visibilia

et corporalia creasse. Addunt Haeretici: duo

esse Principia, unum Boni, sc. Deum omnir

potientem, alterum Mali, sc. Diabolum. Item;

duas esse naturas, unam bonam incorporalium

a Deo omnipotente creatam, alteram malam

(sc. Diabolum) et mala corporalia a Diabolo

fuisse creata. Capitulum Libri ejusdem pri-

mum agit: De Creatore visibilium^ qvem Pa-

terinus a Diabolo, Catholicus aDeo esse dicit.

Et de Unitate Dei. Sed Paterinus dicit etiam

duos Deos duoqve Principia."

Qvid senserunt Pauliciani de Deo sTts-'

gctvlco , illustrat anathema XIX (J. Tollii In-

signia Itinerarii Italici caet. 1699)' "Anathema

iis, qvi non dicunt, Patrem omnipotentem,

creatorem coeli et terrse omniumqve qvee in

ipsis visibilia sunt et invisibilia; verum tan-

tummodo Patrem coelestem, hdbentem solum

futuri scEcuU potestatem : ac si proesens se-

culum, totusqve mundus ab eo factus non esset^

verum ab adversario illorum, malo mundi

principe.'''

37

Huc pertinent qvoqve qvse commemo-

rautur in Historia Inqvisitionis Philippi a Lim-

borch Amstel. l692 p. 31 : Dogmata, qvse pas-

sim Albigensibus attribuuntur, nunqvam autem

Waldensibus , sunt haec : "Duos esse Deos ac

Dominos, benignum videlicet et malignum:

creatiouem omnium rerum visibilium et cor-

poralium uon esse factam a Deo patre caele-

sti et Domino Jesu Christo, sed a Diabolo et

sathana malo Deo, qvi est Deus hujus soeculij

artifex *) etprinceps hujus mundi", qvod alibi

ita exprimitur: "qvod Deus non faciebat flo-^

rere nec germinare" alibi: "Qvod Deus be-

nignus fecit omnia invisibilia et incorrupti-

bilia, et qvod malus princeps sc. Lucifer fecit

omnia visibilia et corruptibilia ac etiam hu-

mana corpora.^' Alio in loco : "qvod erant

duo deij bonus et malignus, et malignus

creaverat omnia visibiha;'* Conferri debet

qvoqve Vers. 14. Epistolae spuriae Corinthio-

rum ad Paulum Apost. et ea qvse observavit

La Croze in Fabricii Cod.. Appcr. No. 7. P. 3,

p- 666 sq. de similitudine hasresium Simonis et

Kleobii cum Paulic. (vide SRpf tjcot. ^lhU af

§3i:of. % meiiet 5te ^. ^. 62—63).

*) Latet in hoc verbo Syii*iugy6s gnosticus.

38

II. III

Photius z:,.I;§. VII.

'&'Kcia<pyifJi.8vrtg"hk 7^v vttsO'

atyiav 'SecTTroivav ij/JLav SfEO-

ioxov, a ,wj}T£ tyoa(p^ fA-^7e

iixo^/ ^cfJUTov TtaâBsvuifs

itECpotHaatv 01 t^V *AJ «ffa^

cf!to\(ckEvai Vtxatot "KsyovrEg'

Jiiêvo/xev Stg ^vjv -jravcfyictv

êoronov , ivjj eiayfhbev nat

i%\\\êv 6 xvDtog. Kat roig

p^fj.a(7i TSTOig Tijv avco vtto-

fia.2K8ffiv'le^8a'a\iJifi,feai <pa-

Giv iv aUTyj VDoSaofiov VTtko

tjfXav eiaeKSêtv t^vXî^^^v,

&g fiat c' Sfetog AvvôKog a)

e(pyi' Iff5' oTs '^k auve\avv6-

fievoi hofioKoyetv ife Tijg

sra^^svs TtôeXSfeTvt^v X^t-

?$v, iitettav oKag avvavay-

rv.

Petrus Siculus P. 18»

/3.

AevTeoov' T$ T^v ffavvfivti-

TOV nai asfffaD^svov êoro-

UOV fliiî HaV ivtf»/7\.y

tSv

ayaSrav av^DaTtav TUTTeiv

avex^&g aira^t^fX.âei , fir^s

i% avTJ^g ryevvviîjivat rdv Kv-

îov,aXt^ iâvobev rh aafua

itaTeveyxetv. ftai oti fAEToi

Tdv T8K-Vîs

TOKOv , fcat aK-

Ksg, (pnaiv, vi^g iyivvy\aev

EK T8 IcOffjfp b}.

Tîrov T$ Tijv êiav nat

(p^tHT^vTav ayiav fiv^mlav

tS_ aafl.aTog ttai atfxaTog tS

Kuîs nai QeS yifiav fieTCi-

Kyj^/tv tizoT^€\iiai's ft,6vov ti,

a) Provocarunt procul dubio ad Galal. IV, 26. uLi ^ avw

'lsgB(j!x\yiiA vocatur iA^ry\^> ndyTwv >j/Awy. Wolf Nota (u)

pag. 21.

h) Cf. Petr. Sicul. pag. 10: Koi yaV riis dXyiÊias ix^so)

Tov êiov a,vT-^s tovov tv Son)^ (tsi xa) oux iv dXi^êia.

YEyevniaâc (Joyâr/goo'^ «ai iaetu tov ^siov Toôv uTLas

vtas iax*IÊvac ex ra Iu(jii<p.

39

cafia cviyxaTevEiyxeTv avriv

TeâTO^KoyscTiv,^/ a-dTi{? tk &g

îci aa\i\vog îeKfjKvSîvai, jtat

navTTiv T^v cc<yi:ikov xal naba-

gav 'TTa^êvov fjderSi rdv ca-

n^l^lOVTOKOV STsÔVg hl8£ sx

18 Icccij^ TTaihoTTOiâau '^cav-

7(os Si T^v Hoivaviav ts t/-

[xlov adfJnaTOff teai atfJjaTog

'K^t<;StS ê§ fjfiav fxvîaig

vfiêffi vKvvovTegy ci-ito^hsxe-

câi (pacTt ccSfict ttai aifuct,

TeâToKoySvTeg tcc 'SeairoTiHoc

p^fJl,aTa, K Jtai (pact fheTccht'

ôVTa Totg ATCogoKoig eiTeTv

XaêTe, (pocyeTe, nai sr/eTe"

kA' Sfc ocarov iio^sv ^ oivov

iraocCpsoovTa. Kai thv \ooo-

sroi^v Si gav^dv livs(pvifJi8VTig

âciv avrdv Trooirfevvetv xai

caro^hexeaât, gavo$v oi ttX^-

jôi tcai lyoyjTeg ccvtSv ava-

^'KccTTOVTeg t^v Xoigov. Kai

ya^ avTpg, (paciv, eig gavos

axi^fiiCt Tag x^tâg i^^TrKccire.

Tdv aKyiSrag ^sgavîv , uTe

îl ^vKov, (paci, xai Hans^yav

B^yavov, tcai vffâ^ccv uei-

fMsvov , s êi iraoaxvveiv tcai'

ainraÊaâi.

ctHkci Hai a^ksg weîtSto irei-

êtv oieaât KiyovTeg, oTi Ivte

yjV u^Togtcai olvog, Sv iKi-

^tog eSi^s totg fJiâîjTaig av

T8 iffi tS ^siitvs' hâ avfic-

ôKixag tcc oiffJiiaTa uvtS av-

TOig i^/Ss, tSff aoTOV ttai

oivou,

l

TeTaoTOV' T$ T^v Tvirov

fcai TVjV ivs^yetav tcai "Su-

fiaftjiv tS TifJbis fcai \w07r01s

gav^S fiij affo^sXeirSrat, «K-

Kccfivîatg u^êci Tre^t^ScK-

Keiv, v\vftai oi taifxoveg iv

ueat Hai fiovov %fi!Ofl!TTOê-

vviv ^KcVOvreg roofxcp "Bâirs-

Teivsat, ahv Tffl«gs^jjyffl

av-

TWV TO ttaôKa.

40

Primum inter tria Iisec capita, qvse sepa-

ratim Petr. Sicul. junctim proposuit Photius,

omnino gnosticam sapit doctrinam *). Car.

Thilo qvoqve in Notis ad Acta S. Thomoe

Apost. ex Cod. Paris. p. 136 observat: "Ap-

paret Manichaeos (serioris setatis) vel potius

Paulicianos, qvos Gnosticorum propaginem

esse opinamur, symholice intellexisse narra-

tionem de Jesu Christo ex virgine nato,

ita ut

hanc dici statuerent matrem vitae spiritalis, rajf

avc*} 'le§ov(raXTij/Ji (Galat. 4, 26). Haec igitur

comparantibus vix dubitare licet, qvin Valen-

tiniani Acamotham ^lsôvcctXrj/x nominantes

eodem nomine usi sint ad signilicandum ple-

roma; praesertim cum constet, a Gnosticis,

qvi non prorsus repudiarent oeconomiam Ve-

teris Testamenti, res sacras Judaeorum ad-

spectabiles habitas esse pro simulacris Qioff/JtQV

voTirov cf. Iren. adv. heer. l^ Ig. TJieodot.

Excerpt. 27. Heracleonis allegorias apud Ori-

genem in Joan. T. XI p. 181 et similia Cle-

mentis Alexandrini commenta, Stromm. V, 6."

*) ©encfifdê ^wtroldiXwwQ bec fiOfnc^m(J. gno(f{f($en ©t)'

jlicmc D. ©f. 91. ^tanii.t 9Jot. 17 p. 86 in fine-, it.

H. A. Niemeyeri Comment. Histor. Theol. de Docelis

p. 3 et 4.

41

Vestigia qvaedam Jiujus dogmatis etiam

apud Paulicianos Occidentales reperiuntur,

Sic enimhabetMuratorius 1.1.: "qvod Christus

non duxit carnem de coelo. A. et B. QvodChristus non est filius beatse Mariae. A et B.

Qvod Christus non sumsit carnem de beata

Maria, A, et B. Qvod beata Maria non fuit

mulier A et B*). Qvod Christus non fuit

verus homoj non comedit corporaliter , non

fuit passus in Cruce vel in Carne (ceteraqve ad

Docetismum pertinentia dogmata) A. et B.*'

Pag. 150 1. c. in specimine operis Gregorii

supra memorato,inscribitur Cap. 5 • "De hu-

raanitate Christi, qvam Va.terimis phantastica^ji

esse dicit, Catholicus veram confitetur. Cf.

Epist. Corinth. ad Paulum Vers. 13 1. c. p. 69»

Vide qvoqve Cedren: 1. c. de Paulicianis:

'Micunt: Credo in sanctissimam Deiparam,

in qvam intravit ,et ex qva exivit Dominus.

Hic verbis occulte notailt Hierosolymorum

urbem supernam." In libro Jac. ToUii In-

signia etc. commemorantur qvoqve in x^nathe-

mate III. IV et Vto Dogmata Paulicianorum

*) Haec sententia omni sensu carere videtur , si non ad

symbolicam illam intei*prelationem de avu 'Ifj>oy!raA5j/A

referiur.

42

Docetica; it. in Anath. XX. "qvi sanctam Deipa-

ram Mariam contumelia afficiunt, ipsam vero

honore se afiicere simulantes, illam, qvae supra

est^ iXyv (limum) qvam intrasse et exiisse do-

minum ferunt.

Qv3e apud Photium supra (cf. Wolf.

Anecd. p. 30) et Petr. Siculum 3 Cap. (y) nar-

rantur de contemtione Sacree Coense apud Pau-

licianos, confirmantur testimoniis Leonis M.

de Manichseis Opp. T. I. p. 217 et Gelasii in

Decret. De Consecrat. dist. 11 vide Thilo 1. c.

§. 26 P- 180—181- Cedrenus 1, c. qvoqve af-

fert : ^'Impie de divinis mj^steriis sanctse com-

munionis percussi oorporis et sangvinis Do-

mini nostri Jesu Christi garriunt, dicentes

Dpminum verba sua Appstolis dedisse eaqve

jussisse accipere,. edere ac bibere, non panem

et. vinum, qvse qvidem etiam adhihenda ne-

gant." Et Moshemii Instit. Saec. ix. C. v.

§.VI sub. ITI. et Ssec. xi. p. 381 c. iv

sub. II. De hsereticis qvos convertit Ger-

hardus An. 1030. Muratorius 1. c. habet:

^'Qvod Sacramentum Altaris nihil est. A.B.C.'*

Item Tollii Insign. 1. c. Nota il : "jam diu ante

Manetem fuere in Ecclesia qvi ab Eucharistia

abhorrerent. S. Ignatius in Epist. ad Smj^-r-

43

nseos." '— De Baptismo tacet Petr. Siculus, et

Photius (1. c. p, 29) habet: "imo etiamsi salu-

tarem Baptismum respuunt, se tamen ipsum

admittere simulant, Evangelii verba "baptis-

matis voce subindicantes. Etenim inqviunt^

Dominus dixit: JEgo sum aqya vivens'*'^ cui

consentit qvoqve Cedrenus: "Pro baptismo

habent verba Evangelii , qvia Dominus dixerit

se esse aqvam vivam." Muratorius qvoqve

1. c. : "Qvod baptismus aqvae nihil est et nu]-

lius efficaciae A. B. C.''; item ex specfmine Op,

Gregorii Capitis 6 Titulus: "De baptismo

aqvae et de baptismo puerorum, qvem Pate-

rinus damnat/' Cfr. Mosh. Notam (b) ad

Ssec. IX. P. II. C. V. §. VI.

Caiput IV (^) qvod habet de Cruce con-

firmatCedrenus 1. c. : "Qvin et venerandse cruci

scelerate detrahuntj Christum esse crucem di-

centes, neqve adorandum esse lignum^ exe-

crationi deditum instrumentum." Anathema

20inwm in Tolli Insign. ita exponitur." Item

qvi de veneranda cruce male loqvuntur etc."

In Specimine operis Gregorii supra excitato

Cap. B. inscribitur: "De Blasphemia Crucis,

qvam Paterinus facit^ sed Ecclesia veneratur."

Cfr. Moshem. Saec. ix. P. 11. C. v. §. vi.

sub. IV.

44

Photius

Pag. 23 et 24.

'Ai3^« y«f ««i tIs" /e-

p§? IlDoCPjfTa? «a/ vaaav

T^S" uXKsg uTro<;ê(povTai

ctyhgy X5i?«? «yraff huI

xKszTag IjroxaKsvreg,

fiaKiga S? rav }CO^v<pa7ov

lav AtojoXmv Uhôv

'^•ja(p-/iix8i7iVy§r/ lyiyovsv

eâ^vSg, (paaty TJJ? elg

70V 'htt)a.(TKa\ov xai X^t-

S^v m<;eag CqvsB se-

qvuntur allotria et po-

lemica de Manete et

Petro, praetereo).

Pag. 27 in fine.

Ka? lugfrôiisig

Sl

tov Ajroôl.av xai rag

xa^Kifixg a) i vavTsg

KVTav <TVvaDy,6^87i ToTg

V. VI.

Petrus Siculus

Pag. 18 et 20.

e.

Hifiirrovy 7$ fJi^ «iro-

Si;teffâ/ avT^g Tijv oiav-

oTv |3/pX(?y iraKaiciv, irKa-

vng xai "Kyjgag TOi/g trô-

(pi^Tag aTroxaKsvTsg, tca-

âg vêôv iv ihia %M^/^

o^XuS^^tTSTat tsKsAtsdov.

Vj fxovov T^v Sfelav T§

uyis Biwyyehia rsrâx-

Tvv tcai Tug tS dyiis

HauKs Ts airoôKs êxa-

Tsaaaâg izKgoKag' xai

latta^s HaôKtm^V teai

Tug luavvsT^sTg'

ttai

T^g T8 uyis Ista xaô-

"KtHJ^v Hai râêtg Tav

uvogoKav, £g eiai TTaa

VifMVy ujraâûftTag iv

"heêaiv' sxsat î xai tS

'SiâafeaKs uvrav "Esayis

iirKjroKoig Sfso^vysTg sra-

In margine.

Oux oiSa el

oi roTs ixsMvno

TJj Iaxw/3tt ij

BTsgoc iniioX^'

y^ ra?> Tsgdêvc

Tuv anotoXm.

oi ya.g vJvfj(,o-

vots Tols Jyo

Xgt^vTctt ivay-

'ysXiots' •xa).

lA,S.7h.ov Tw xara

Aovxuv, oia) sTt

TOv uyia Uav-Ao iTStffoX'^' tXB-

ffi ydg xal Tsgos

AaoSfxsts sTE-

gav inttoXi^v *'*

a) Hano epistolamcandeiii esse ac

Ei). ail Eiihe-8ios viclo •tiiigf)

(Sinlcit. in Cie

gdjrift bes Di.

X5.i2r;.S. C7.

a) Supra dictum est : "nX^v ruv dya(psgoiJi,ivMv sls t6v vogv

<pal'ov' sMslvas ydg ui^ Tois gfii/.ast TiagaiixovTat.

45

a»ôigf eiffi §i oi xal avv-

TaTTSff/. ÂXKavs^t fih rav

Tlao(pvi7av aai rij? irahaiis

tia^^n'/jgt xai rav Har^ «u-

ry^v Koiirov uyiwv d/a^Kafiâv-

7av xai 78 xODVâiov t&v

AôjoXmv stm ix,sfjt.^vaatv. IX.

KaSôXwJJj/ Si sHKKâtav t«

iavTQV fca\8<fi avv^^Dta ,

^vifea ixoiKiara "Xo^g tss sdere-

Êig "Koyovg xai avt^^Tâsiq

HivSat» KaS^* iavr^g ya^

vôasvxag a) Ha\saiv avrav

T« avvshoia t),

Pag. 30 sq[.

Biri Si Totg ii^rjf/ievoigil^

7sg Tjjf? KaSfol.iHiig JE»«X;j-

aiag jroeg-jSuTegsff , sti 78g

afig vits^^CpaviagHai oiae^siag

fAE^cig, 7oig yap ^yo Ha^dKi-

Hag 18 fx.Eya.hs nai aHoaiCp-

vSg Sfsfjt.£'ki8 TjJ? iHttki]aia$

78 Hhsihazs Ti^g rav av7av

âat\siag Tih^s TOy «rowTa-

JTogoks i ÊXovTaif uzsxâg

vadg «VT$v ^taKEifAEVoi, nai

t^êai Hai ovsthtafxolg fAvaioig

vsîôi^kovTsgjodn oJâ er/

avviZoVTsg, Taxa î, &g iy^

viroXafiâvci!, oTrsp avro/g nai

jro2KaHig naTa xooaaitov sT-

irov, îoi T$jrô^TiTsvaai uvt^v

T$ fXeôv eig eivTsg easabai

in Tvig «voaiov^yov avrav

Haniag iSiufAa , iv otg (ptjaiv

6fhanciîog airo^dKog iv ry

^svTsoa^ iziôKfj avrS c).

a) Ad imitalionem sc. Judaicae et nascentis Christi Ec-

clesise, in qva hanc appellationem obtinuisse vel ex

Act. XVI, 13 intelligitur cu Wolf. Not. (1.) p. 28 1. c.

b) Iterum omittuntur qvffidam ,non ad Dogmata vel

Disciplinam pertinentia.

c) Excitantur 1 Petr. III, 14~16. — Photius p. 26 incipit :

anuSdaaTs x. r. A. , omittit a.3sX<pos ante HavXos; post

WEj^ rarwv habet tv ois y P. Siculus: £v als. Photius :

s-je/SAuffiv , P. Sicuius : iÊ^Xwawjiv. Uterqve ovra

post ^7iiso?.a7s.

46

r

S<oT/, 0acrt, i$ uarci XP'?^ o^JV-

sSîov oi 'IsDEig nat z^sgûrs-

oot 78 "Ktts avvsgviaavTO. Tsg

fXsvTot iraa^ avroig le^Savta-

îv iiFeXOvrag, i% IsQsig a}JKa

<jvvsKh-^}Ji&g teai voTa^tsg a)

i:rovQfjt>u{8(Tiv. Ovtoi Si sre

aXVfiJâTi, STs S/a/T}/, sts Ttvi

aXKoj TDoira) îov ffEflvoTsaov

izns\8VTt rd tia(popov avTav

srpoV T<J TrKpjôg eTri^SstftvvPTai.j

Cum plurimis Gnosticis fecerunt Pauli-

ciani in rejiciendis Libris Veteris Testamenti,

ut jam observayit Moshemius ad Art. "V.

"ExTOV Td Toiig jr^sgût!-

osg Tijg iHHk'47iag azoT^szs-

aâf (pnai "Zs ori oi "jrosgû-

reôiKctTci tS ILvpis avv^%-

S^yjaav tcai 'Sia tsto od %pyi «u-

T^g IvbfiaXsaât ^ 'i}//Xa to

ovofiari uai ft.6vco oars%âv6'

fisvoi.

a.) avjs%SjîJf,us x voTaqios vid. ante p. cf. Wolf. Npt. (r)

p. 31. 1. c. : "voTcigot pro raxwyjiaô/. Deinde vox

ti'anslata est ad scriptores publica auctoritate con-

stitutos,

sive illi ReipublicBS sive Ecciesise inser-

virent. De prioris generis Notariis commentatus

est Carolus du Fresne in Glossario medias Latinilatis

suo loco, ac mediae et iraas Graecitatis p. 1004. De

posterioris classis vero Henric. Valesius ad Socratis

Hist. Eccles. L. V. c. 22. Ex hujus observationibus

speciatim palebit, Episcopos ad nianus habuisse em-

ditos adolescentes, qvi et acta ecclesiastica excipercnt,

et, prout res ferebat

,instar Lectorum , populo sacras

Lilcras praelegerent. Atqve hoc nomine Pauliciani

illi sacerdotes suos Notarios appellasse videntur.

4*7

(Saec. IX. P. II. C. V. J. VI.); Cedrenus re-

fert: "Vates qvoqve divinos et reliqvos sanctos

explodmit. Beatum Petrum, magnum illum"

Apostolorum principem^ gravius reliqvis om-

nibus . et infamant et prorsus a se rejiciunt,

negantes eum in ullam salutis partem venire.'*

Ejusdem sententise fuisse recentiores sectae

asseclas, patet ex s^pius memorato Muratorio

1. c; "qvod lex Moisis non est boria ,nec Pro-

plietae A. B. C. Qvod patres antiqvi V. T.

non salvantur A. B. C. Qvod Vetus Testa-

mentum non est a Deo bono" cet. ejusdeni far-

raginis. Item specimen operis, Gregorii

Cap. 3.: "De Patribus V. T. et Scripturis

eorum, qvae Catholicus approbat, Paterinus

damnat."

Inter Libros N. T. qvos Pauliciani ex

auctoritate Photii et P. Siculi, rejecerunt vel

neglexerunt, Gibbonius'"') qvoqve numerat

Apocalypsin Johannis. At confiteor me nul-

libi hoc expresse enunciatum reperire potuisse.

Et Photius et P. Sicul. omnino Apocal^^^psin

prsetermittunt. Ceterum, qvae a P. Siculo

in margine ad Art. (e) allata sunt, affatim

) 1. c. Nota 4.

48

ostendunt niliil certi .'definiri posse . de Ca-

none Paulicianorum, <jvum ipse ille testis

Gculatus ambigat, an Epistola Jacobi ab iis re-

cepta fuerit necne. Photius etiam, ut supra

•yidimus , dubitanter de hac re loqvitur. De

Gonstantino-Silvano refert: "Deeretum ponitj

niliil ipsis esse legendum prbeter Evangelium

et Apostolum (1, c. p. II). Esinde apparet non

semper idem statuisse omnes Paulicianos de

q/jioXQyovjuivoiS et dvTikeyoi^hois N. T. In hoc

sokimmodo unanimes fuerunt, ut Petri epi-

stolas omnino repudiarent, etiamsi de ge-

nuina origine Im^ hujus Apostoli epistolfe

nunqvam in prima Ecclesia dubitatum fuit.

Ratio ,cur heec facerent^ a Photio allata^

nempe dissensio inter Petrum et Paulum^ vix

unica valuit;aliam vero ,

forsan efficaciorem>

posthac afieremus.

De regimine, forma et institutis Ec-

clesiae inter Paulicianos^ qvae habent Photius

et P. Siculus, repetiit qvoqve Cedrenus (1. c.

p. 435): "Concilia sua ecclesiam catholicam

nominant in suis ad nos allegoriis: inter se

enim a precibus ea proseuchas appellant."

Eadem qvoqve in Occidentem secum transtu-

lisse Paulicianos ^ elucet ex Muratorio 1. c. :

49

*'Qvocl Ecclesia materialis non est bona, nec

ibi brandiim. A. B. C. Qvod nori est oran-

dum nec cantaridura preeter Dominicam ora-

tionem/ A. B. C. Qvod in Ecclesia Dei non

debent esse Sacerdotes et Diaconij scilicet

mali. A.B. C. Qvod mali Presbyteri non pos-

sunt ministrare. A. B. C, Qvod in Ecclesia

non debent esse Subdiaconi nec Acoluthi.

A. B. C. Huc qvoqve referendum videtur.

Specimen operis Gregorii Cap. 15 '- ''De Blas-

phemia Ecclesise et ejusdem htimili defen-

sione." Item apud Tollium Anathema OOmum

in fine et 23tiixni.. .

De VI Ecclesiis Paulicianorum Orienta—

lium supra dictum est. Commemorantur haec

qvoqve in Anathemate ISvo apud Tollium.

De simulationibus et fallaciis Paulicia—

norum, qvse Photius^ iP. Siculus et Cedrenus

illis saepius exprobrant, notitiam qvandamaffert examen, cui Patriarcha Constantino-

politanus Gegnaesium subjecit, qvod huc tanto

magis referri debet, qvum dogmatibus supra

memoratis lumen qvoqve adferre possit: "JHeus

tu^ dicebat Patriarcha, qvare orihddoxam

fidem negastil Respondebat Apostata, eum,

qvi orthodoxara fidem negaret, anathema esse,

D

50

brthodoxam vocans impietatem suam. Hitic

altera proposita qvsestipne: qvare crucem

Christl non adoras et amplecteris? lUe pari

malidictioni eum, qvi vivif^cam crucem non

adpraretj subjiciebat. At ille Crucem vocabat

ipsum Cliristum^ qvi manuum extensiphe.cru-

cem delineabat. Siscitabatur iterum: cur

ânctissimam Deiparam debito honore et ado-

raiione non dignaris ? ille, consveto sibi .more,

anathema dixit in eos, qvi sanctam Deiparamnon adorentj adjecitqve se illam amplecti efc

colere, in qvam ingressus, et ex qva egressus

est Dominus noster Jesus Cliristus , eamqveomnium nostrum esse matrem — -~ — su-

pernam Jerusalem Deiparam esse confingebat

simulabatqve ,in qvam praecursorem pro nobis

ingressum fuisse Christum, Apostoli vcrba prse-

dicant. Qvarta qvsestio : Cur immaculatum et

tremendum Christi^ JDei nostri, corpus et sang-

pinem contumeliis afjiceret et respuerety neqye

jpse participare vellet? Ille iterum eum, qvi

corpus dei dicit, anathemate feriebat, corpus et

sangvinem intelligens non qvse Dominus noster

corpus et sangvinem vocanda esse docuit, sed

Dominica eloqvia. De Catholica Ecclesia in-

terrogatus, dum similia responderet^ per

51

Catholicam Ecclesiam consevSsns Manichseorum

intelligebat, ipsosqve lioc honore afJBciebat,

Hasc seqvuta ; sexta de Baptismo int^rrogatio :

Num videlicet ipsum putaretesse purgdtionem

animce et animce sordium ac lavacrum remis-

sionis peccatdrum. IUe verofpari-airtificio ala-

criterqve responsionem dedit, qva baptismum

venerabatur et adniittebat; at per^ Baptismi

vocem ille, orania miscens et* cohfundens^ Do-

rainum nostrum J. G, subindicabat : scriptum

esse enini, ipsum esse atjvam viventeni."

(Photius 1. c' pag. 78-—82? cfr. Pi^Sicul. pag.

48 et 49).'

•

Nunc vero exoritur nodus, cujus ex-

plicationem declinare vellera si auderem,

qvippe qvi plurimis tricis impeditur, his

nempe: utrum Disciplina Paulicianorum ex

Gnosticis an ex Manichaeicis dierivanda sit

principiis? De qva re nunc difficilius qvidqvamcerti definiri potest, qvum difFerentia inter

doctrinas Gnosticorum atqve Mariichgeorum,

non adhuc, qvod sciam, ad liqvidum per-

ducta et accurate definita sit, qvamqvam doc-

tissimse prolusiones et eximia adminicula,

quse Moshemius et nuper prsesertim S. V.

D2

52.

Neander *) nobis suppeditar.unt > ad haiic dis-

qvisitionem perficiendam non desunt. Jn eo

igitur liic . subsistam,

nt, veterum recentio-

rumqve auctorum sententiis de hac re, in

qVantum mihi notae sunt, expositis^ meam

qvalemcunqye opinionem modeste afferam.

Inter veteres rerura eccleisiasticarum scrip-

tores, qvi de Paulicianis tractant, omnes qvi

mihi noti sunt hos pro Manichteis hahuerunt.

Photius, etiamsi L. 1 p. 65 confessus est:

''hodierni Manichsei Scythianum, Buddam et

Manetem libenter anathemate feriunt'', ta-

men 1. c. p. 118 J. XXII. haec habet. "Ce-

terum nemo putet, hunc impurissimum sur-

culum ab alia^ qvam Manetis radice prodire.^'

P. Siculus qvoqYe (p. 42) 5nt Photius, asserit,

Constantinum rejecisse Valentini ônes et

Cubrici (Manetis) fabulam ,attamen eum et

asseclas pro Manichasis habet (ibid. et p. 6S)-

Itidem Cedrenus 1. c." pag. 431 5Zonaras

Tom. 2. pag. 156 Ed. Paris;

Alexias Ed.

Paris. I68I pag. 451« Huic sententias qvo-

qye adstipulantur Scriptores recentioris teyi.

*) (Bmti\^c dntmdiiU ©. 87. -267, 5. 221, 274, a.

333/ 8. 3 5 6; 12.

53

Baronius^ Annales Eccles. T. IXj Fleury,

rHistoire Ecclesiastiqve T. XV. p. 20; Bos-

suetius, Histoire des Variations des Eglises

Protestantes T, 2« Livre Xlumej J. Beauso-

brius ,Histoire critiqve de Manichee et du

Manicheisme T. 1. Preface; Jo.Christ.Wolfius,

Manichaeus ante Manichseismum. Muratorius^

1. c. T. V. Dissert. 60nie, uti p. 93 refellit nar-

rationem de Armanno Pungelupe Ferrariensi,

''<jvi veterum Gnosticorum errores renovasse

fertur^', at ex ejus sententia ad Manichasos

referendus est; J. C. Fueslin^ neue unb unpcii:*

t§ei;ifê îtên* unij .êletgefc^. p. 12, 31, alibh

, Ex receniioribus Moshemius, qvantum

observaverim , primum advertit: "hanc sectam

(ex ejus sententia) sobolem esse imius ex an-

tiqyis Gnosticorum familiis^ qvae multis licet

imperatorum legibus et suppliciis misere vex-

atse, nunqvam tamen opprimi et exstirpari

potuerunt" (Instit. Sasc. xi. P. ii. C. v. §. yi,

Not. a.). Hunc seqvutus est Schroeckhius

(%iill, .îrdKncjefdE»» '^f> 20, <S» 369, l^* 23,

<B» 333 sq.), H. C.Henkius (2(a(jem» ©efc^. betr

^cijll. .îrcê 2 Vy <B. 39) Neander (1. c. S. 85

et 86)- His accedit Henry Hallam Anglus, cu-

jus Historiam Slatus Europge medio .seypGer-

54

inaniGe interpretatus est B. J. T. v. Halem. Ille

nempe (German. Vers 2 %^* p. 650 sq.) ad Ma-

nichoeismum referre videtur Paulicianorum

formulas .de duobus principiis *) , ad Gno-

sticismum yero qyag de corpore Christi coelesti

et passionis experte docuerCj etiamsi per totum

librum de Paulicianis tractat nomine Mani-

chseorum. Thilo qvoqve, ut supra. vidimuS;,

Paulicianos Gnosticorum esse propaginem opi-r

natur; posthac taraen dicit (pag. 180 1. c.);

''Fatendum est nos nihil explorati habere de

secretiore Gnpsticorum plerorumqve et Mani-

chaeorum disciplina." Vide qvoqve Commen-

tationem Hist. Theol. de Docetis auctore

Herm. Agath. Niemeyero p. 48 et 49'

Ex supra allatis adfatim elucet, qvantis

difiicultatihus involuta sit qvsestio hic disqvi-

sita. Vero simillimum tamen videtur^ pri-^

Cf. tamen âiibbuc^ Bct! d^ctiK. iSttfd&engefdî(§tc »011

30&. gniif S:&n'|]ian ©d&mibt 1 %\). ©. 299 : ©dôn J>ic

spni-têi), ju bct; SDJant untet? Ui\ âmxn QtV^xU, mt«cnnutfjen, bn^ et; fetn intenigentes 956fe0

Uvraefen, fonbecn nui* eine eroigc 3)laten'c aB Q-Deffc

be^ UebeB angenommcnâbc. €ptp()antu0 faat

au(§ awiîxMii^t bfl^ ite fpfincipicn, Bon benen ei*

olles aOgereitetâ&e, ©0 tt unt) bte SDi atecie qu

wefcn fei)Cn. (Epiphau. adv. hffir. LXVI.

t5

nios illius sectse conditores,Paulum et Joan-

nem', a Samosatisj Manichjfeismi qVasi Metro-

poli, hunc in Armeniam praesertini minorem

propagasse, intermixtis forsan placitis Gno-

sticis_, qvum. amborum proeterea doctrinae mag-^

iiam affinitatem habeant, tam ratione Dualismt

et originis Mali, qvam ratione Docetismi his

superstructi. Qvod contra, a Constantino

usqve ad Sergium — qvorum opera secta re-

fecta atqve stahilita, formula doctrinse ejus

statusqve liturgicus accuratius circumscripta

fuere — libri Novi Testamenti, allegorice et

mystice explicati gnosticisqve commentis in-

termixtij pro norma status ecclesiae interni

et externi valuerunt^ hoc etiam intelligitur

ex promtitudine , qva Pauliciani, ut supra

vidimus, abdicaruht condemnaruntqve Mane-

tem ejusqve antecessoresj seqve ac ex discri-

mine qvod intercedit inter illorum et Manetis

disciplinam (vid. Moshem. 1. c. Ssec. IX. P. II.

C. V. §. v). Gibbonius qvidem, qvi etiam ag-

iioscit originem Paulicianorum Gnosticam^ sta-

tuere videtur (L c. pag. 65). Evangelium et

epistolas Paulinas solum fuisse normam fidei

qvam seqvuti suntj qvod forsan collegit ex

verbis P. Siculi (1. c. p. 42) de Constantiuo:

56

/jtyj dvciyivoo&xsffBâi krsgccu l3i0Xov ro Ttagdr

Ttav TtXtjj^ rS 'KvayysXiS . t^ t5 'AtTo-soXs,

qYod etiara confirmat Photius L. I. pag.H.At in eo certe rnodiim excedit; nam Photius

mox addit : **hoc decretum, elapso qvodam

tempore, magis anima, qvam corpore periit."

Nec bene congruit illa Gibbonii sententia cum

iis qvae et Photius et P. Siculus afFerunt de

placitis Paulicianorum , prsesertim de honore

fere Apostolico , qvo Sergii Epistolse inter eos

habitae sunt.

Notam vero Manichaeismi vel ideo Pau-

licianis inurere maxime studuerunt Catholici

sic dicti, qvia hseresis illa, recentior Gnostica^

hanc qvodammodo obliteraverat^ vel cum ea

permixta fuerat. Et, qvum notissimum sit,

nullos ex omnibus haereticis tanto . fervore

tantaqve crudelitate vexatos esse ac Mani-

chosos*)^ non probabilitate caret, qvod horum

factioni Pauliciani ideo prEesertim adscripti

Vide Decretum Theodosii Imi de Manichseis : "His-«

dem sub pei'petua|jnstBe infamite nota, testandi ac vi-

vendi jure Bomano,omnem protinus eripimus facul-

talcra. Ex omni qvidem Orbe terrarurai , sed qvammaxime ex hac qvidem Urbe pellantur." Theodosii

Cod, XVI, V, 7. 9. 18. {% (£. £. ©d^mi&t f^Mm^

57

fuerint, ut odium in lios tanto magis ferve-

sceret. Confirmatur qvoqve hosc opinio, si

respiciamiis verba supra allata Photii et P.

Sicuii de ratione , cur Constantinus (specie

solum et figmento^ ut illi volunt) Manichseo-

rum libros ablegaverit, nempe dira in Mani-

chaeos perseciitio•

qva re etiam fulcrum qvod-

dam suppeditari videtur conjecturse nuper al-

latae de placitis Manichoeo - Gnosticis, qvse

sola a Paulo et Joanne, sectae conditoribus,

promulgata sunt,

Id vero qvod plurimum contulit ad per-

tinacem et sangvinolentam persecutionem, qva

premebantur Pauliciani, fuit^ ni fallor, ob-

stinatio qva se opposuerunt illi Ecclesise Ca-

tholiccG sic dictae ejusqve Hierarohise, qv£e

suum imperium absolutum, jam tunc satis

firmatum , imprimis Leone et Gregorio M.

Pontificibus, magis magisqve indies corro-

borare, omnibus impedimentis qvoqvo modo

sublatis, studuit, Henkius^ si recte viderim,

hanc primum ratiohem acerbi odii in Pauli-

cianos innuit (1. c. pag, 39), cui tamen addit

odium in cultum Iconum his insitum, qvam-

qvam postea observat, eos qvoqve a Michaele

Curopalate et Leone Amenio , qvi tamen huic

58

cultui omnino non favebant, graviter vexatos

fuisse. Inde seqvitur, alias exstitisse ratio-

nes cur tam acerbe affligerentur , inter qvas^

saltem qvod Paulicianos Orientales attinet,

consociatio horum cum Saracenis computari

potest.

Qvod autem maxime valuerit ratip nuper

allata, oppositio nempe Paulicianorum abso-

luta contra Hierarchiam, tam qvoad consti-

tutionem formulae fidei, Evangelicis et Apo-stolicis scriptis solum fundandae, qvam resti-

tutionem Institutorum ecclesias christianae

primitivas respectu ordinis doctorum, hoc lu-

culenter satis patere - videtur ex tota sectae

historia^ inde a Constantino - Silvano usqve

ad Sergium, imo per omne tempus, qvo vi-

guit secta. Argumento est:

a) Decretum supra memoratum Constantini

de Evangelio et Apostoli scriptis tantum

legendis, qvae eo tempore plurimis ignota

fuisse suspicari licet, cum Constantino

per Diaconum ex captivitate reversum

primum nota fuisse videantur.

b) Colloqvium Sergii cum muliere qvadam

Manichaea, vel Paulicianorum sectee ad-

dicta, qvod hic ^ ad compendium con-

59

flatum^ suo loco esse videatur: "Cur, in-

qYit, divina non legis Evangelia? Ille,

non licere, inqvit, ei qvi Laicorum

ordinem impleret ,sic impudenter tre-

mendorum eloqviorum lectionem '

ag-

gredi : illud enim. Sacerdotum officium

esse. Tum a furiosa illa muliere audit,

frustra se tantam reverentiam exhibere;

nuUam enim esse personarum acceptio-

nem apud Deum. Sed, ait, qvod ita

reverenter yos habeatis circa dominica

eloqvia, non ad honorem illorum ita pro-

visum est,

sed illud est artificium et

techna eorum^ qvi apud vos Sacerdotes

dicuntur, qvi verhum Dei adulterare vo-

lentes^ curantesqve^ ne mysteriorum, qv£e

in Evangeliis sunt, participes sitis, ideo

vetant, ne perinde atqve ipsi vos ea le-

gatis. Siqvidem ea, qvae vobis audienti-

bus legunt, a tota serie detruncantes et

dilacerantes, sic vos auditores intercipiunt.

Iterum interrogabat : Qvid significat dic-

tum illud Domini: Multi dicent in die illa

cet. Math. 7^ 22« 23. Qvinam illi sunt,

qvibus Dominus ait: non novi vos? Ille

dubius silebat. Aliud dictum Evangelicum

60

proponebat mulier: Multi ah oriente et

occidente venient cet.. Math. 8? 11. 12»

Qvos esse putas, filios regni, et qvo modo

ab lioc rejecti in tenebras exteriores abji-

cientur? Regni.filii, inqvit illa^ qvi ab

illo ejecli ad tenebras exteriores dani-

nantur, ii sunt qvos et tu, et ii qvi tuae

sectae sunt_, sanctos vocatis et existi-^

matis, qvi et daemonas ejiciunt et mor-

bos sanant, qvibus cultum exhibere so-

letis_, uno vivente et immortali relicto

Deo. Hi sunt, hi_, inqvam, qvi a justo

illo judice audiunt: Recedite a me y qvia

Tiunqvam novi vos, (Phot. L. 1. p. 100-105

Cf. P. Siculusp..56.58)-

c) Pervicacia qva omniuo rejecerunt utram-

qve Petri Epistolam, licet prior illarum

nunqvam ante in dubium vocata fuisset;

id qvod nerte ideo tenuerunt, qvia prae—

cipuum hocfiilcrumHierarchiae destruere^

si fieri posset, vellent, qvippe qvi bene

videbant , qvo. tenderet illa prseeminentia

Petri Apostoli , qvam non modo Gcci-

dentalis^ verum .etiam Qrientalis Ecclesife

Clerici tantum urgebant. Qvare Photius^

P. Siculus, Cedrenus giâvissimis objur-

61

gationibtis indlcaht, qvantum Iianc apo-

stasiam indignentur , et semper Petrum

nbmine K.o§v(pctiS insigmunt.

d) Aversatio, qva cultum Mariee, Crucis,

Iconum semper contemplati sunt.

e): Gratia, aut saltem lenitas, qvam Nice-

phorus Imperator sectae huic exseruit.

Qvare etiam male audit a Cedreno, qvi

ita- eum describit : "Fuit (Nicephorus)

etiam summb studio deditus Manichaeis

iis^ qvi nunc Pauliciani et Athincani di-

cuntur, per Phrygiam et Lycaoniam de-

gentibus et sibi vicinis (inde enim ortus

erat) oraculis eorum et sacrificiis gaudens.

Illi ergo ipso imperante licentiam nacti

suo.morevivendi^ multos futilis ingenii

homines nefariis suis opinionibus infece-

runt. Fuit enim in exteriori columella

Nicolaus qvidam falso eremitee nomine

proeditus, qvi cum suis sociis verae reli-

gioni et venerandis imaglnibus imple

obloqvebatur. Eos imperator amplectens

patriarcham aliosqve pios urehat (_s\v7f£i)'

Itaqve in eum ssepe indignabundus pa-

triarcha invehebatur. At Nicephorus

magnum ex mutiiis odiis percipiebat gau-

62

dium: utqve^ erat divinarum, eversor

mandatorum, ludibrio habebat omnes

proximum suum diligeutes Christiauos.

Duces qvoqve exercituum jussit episcopis

et qlericis mancipiorum loco uti, pro sua

auctoritate in aedibus episcopalibus et mo-nasteriis divertere, eorumqve rebus pro

arbitrio abuti. Vituperaba;t eos, qvi ab

omni aetate Deo aurea vel argentea vasa

consecrassent;

et res templorum sacras

in profanos debere usus converti statue-

bat. Omnes ante ipsum Imperatores ut

gubernandi nescios culpahat, providen-

tiam in universum tollehs, a^stimansqve

neminem Imperatore potentiorem esse,

modo callide is imperaret." (1.c. p. 480).

Hic vero modus rei gerendas forsan ita

explicari potest, qvod bene vidit Nice-

phorus qvomodo Hierarchia jam se sustu-

lisset magisqve indies minaretur se tollere

supra Rempublicam ejusqve caput sum-

mim, dum ceeteri ImperatoreSp Paulicia-

norum persecutores^ eo adducti sunt,

aut Orthodoxia, ut Alexius qvi acerrimus

fuit disputator theologicus^ arit qvia

potentiam Hierarchiee timuerunt atqve.

63

- qvantmn ; haec illis opus esset, intel-

lexerunt.:

De statu morum sectae difficile est ju-

dicatu, qvum de hac re paucae admodum et in-

certse habeantur relationes, et aeqvum non

esset,, ratas hahere criminationes adversa-

fiorum, partium stiidium redolentes et sor-

didis conviicis plenas, qvod satis persvasum

habehit, qvi perlegat Photium L. 1. p. 33, ubi

foedissima maleficia in sectam generatim con-

jicinntur, et P. Siculum p. 62, ubi Sergius cri-

minibus cumulatur.

III.

Nunc accedimus ad Fata suprema Pauli-

pianorum in Oriente et proeclara facinora^

qvibus claruerunt ,ducibus cordatis Carbea et

Chrysochere^ usqve ad tempus, qvo^ hoc cseso,

illi bello devicti et omnino sub jugum redacti,

Asiaticas relinqvere sedes cogebantur.

De Carbea fusius, de Chrysochere pau-

cis agunt Photius et P. Siculus^ qvum hic

adhuc floruit eodem tempore qvo scripserunt

illi, et Petr. Siculus, regnante Chrysochere

et vlvis adhuc Basilio et Zosimo supra com-

64

memoratis, Tibricam missiis fuit eaptivos per-

mutandi causa. Ex historia Cedreni et Zouarae;

ideo supplenda sunt qvibus illi carent.-

Tnter centies mille yictimas cruentae per-

secutionis Paulicianorum sub imperio Theo-

clorse, annis pupillaribus Michaelis filii reg-

nantis, ceciderat qvoqve pater Carbese in pa-

lum affixus, Hac crudelitate filius, tunc

Theodoto Melessino Orientalium praefecto in-

serviensjprotomandatoris officium gerens^ com-

motus, profugus cumV millibus Paulicianorum

ad Amerum venit, Ab hoc bene acceptus,

paulo post Romanorum ditionem invadit et

urbes condit Argaum, Ameram posteaqve,

propter confluxum Paulicianorum a persecu-

tione residuorlim ,nec non insidias et invi-

diam Saracenorum evitaturus (Photius L. 1.

p. 136) Tephricam '^).Ex his urbibus

,cum

Amero et Alimo^ Tharsi prasfecto, con-

junctus , freqventibus Romanorum ditionem

incursionibus et populationibus vexat. Alimo

autem bello peremto^ Amerus, postqvam

collegam rebellantem Scleronem devicerat^

*) Hodie Biorigni inter montes Siwae et TreLizondii.

yid. Oltcrii Voyagc en Turqvie et en Perse T. 2do.

65

ciiin Carbfia se conjunxit,. oniilesqve copias

anRomanos duxit. -His obviam ivit Fetroiias^^

Theodoras frater, ^Tracensium dux.

In prselip ad Samosata cbinmisso^ ex

qvo puer Michaelis ejusqve tutor Bardas segre

elapsi sunt, summam Carbeas exseruit vir-

tntem, qvi non modo multos militum- Obscuros

dejecitj sed et haud pauciores centum de iUu-

stribus duoibtis atqve turmarum praefectis vivos

cepit^ qvi deindef numerato • redemptionis

pretio, dimissi sunt, Huic narrationi Ce-

dreni (1, c. p. 541—-42), qvam, partim pro-

priis ejus verbis, partim compendio excitavi,

addenda sunt pauca de illo ex Photio sumta,

prsecipue de ingenio et indole ejuisy qvam sic

describit : '^Vir ad subornandam plebem acu-

tus, callidus ad ea occultandaj qvse efferre

par non erat, et ad alia persvadenda qvara

qvse in corde latebant, nullam r^vera tenens

fidem!, qvippe qVi Arabum religionem se ad-

mirari simularet" (L. I. p. 134^35. Et post-

hac :" Qvum enim antea vicinos haberent

(Pauliciani) Saracenos, eorum simul ritus et

suos obseryabant j sed eorum ritus theatrico

.. .E

66

jnore ,suos yero mysticQ, cultu *) (ibd. p, 137);

^tem : "Postqvam autem .sangvinariuaKillei

(Carbeas) exsecrabilis, horao . longis tenipori4

bus intolerabilia perpetrasset, sero tandem

et vix aegritudine; consumtus periit" .(ibid.

p. 138).'

De Chrysoch^re , Garbeae .succesJsorelj

conspbrino et ; genero narrat Gibbonius (1.c.

p. 72-—74) ex . auctoritate; Genesii (Chron.

p. 67—70 Ed^' Venet.) et Gonstantini Porphyr-

rogeiietis (Vita Basilii, avi sui, G. 37—43

p. l66—171)^ ejiis virlutem et glorise avidi-

tatem, majorem adhuc ainbitum rapinae atqve

vindictae cbmplexas fuisse, qvam prsedeces-:

sorum ejus. Saracenis conjunctus: in viscera

Aisiae penetravit;, Nicaeam, Nicomediam, An-

G^rram, Ephesunl populatus est, simulacra et

reliqvias ubiqve devastavit, Basilioqve (imo

Macedoni An. S67—886) ad pacem petendam

coacto arroganter respondit : "si pacem vellet,

Orientem sibi cederet ,

'

intactus Occidenti

imperaret^ sin minus> imiperio a servis Do-

*) Sensns est : Saracenorura instituta eos publice et in

conspeciu aliorum, dlomestica vero clam et occulte sec-

tatos esse. Wolfii Not. (1) 1. c.

-67

mini privaretur." iProvdcationem accepit

Imperajtdrj terrami Pauiieiaiibruni patehtieiii

devastavitj jus talibuis exercens^ et, obsi-

dioiie- TephricsB^' propter robur Ibci, omissa,

tandem ;

prselio ad Bathyricu^rii cbmmisso inter

Chrysbelierem Amero conju^ctum ex una, et

Petroham : supra mfemoratuM ;ex altera partCj

GeefeUsifuit Chrysocheres a Pulade qvodam^ il-

lius qvondam^ captivo> fet eapUt ejUs• abscissum

Basilio allatum,,- ab Jioc, eagittis tribUs per-

foratum est. -V• -'

,

Cuin hoc viro^fortissiiiio 'marcescit omnino

gloria Paulicianorum XjxvM^rteiJLagdy^fi 'Ttai!ci v{

dvQ^cfci TTjS Ts^pgtJCijs svc&v^gict Cedrenus).

Expeditione oda oc.cupavit Imperator The-

phricam a Paulicianis relictam , et horum alii

sratiam implorarunt , alii ad fines evaserunt.

Magna pars tamen in montibus refugiumqyse-

siveruntj exinde in fines Romanorura ssepius

, incursantes, sese suamqye iibertatem persae-:'

culum et amplius sustinuerunt.

Ao. 970 coionia Pauiicianorum , jam a

Constahtinb Cop.ronymp medio saeculi, ^vi ex

urbiljus .Melitina atqye Theodosiopoli Con-

' E.2

168

stantinopolm.<3t inTliyaciaffi.translatii^), 'aiicta

fuit magno incremento fratriim fideiyr qyos

Joannes Tzimisces (Ab. 97CH—76) ab illis Cha-

lyibunj. qyas prius obtinebant, sedibus,'

Ehilip-

popolin transtulit, non mbdo qvierelis et prei-

cibus Theodori commotns, qyem Pontificatui

Antiochise prseposuerat, sed etiam rationibiis

politicis ductusj nempe ut:animos ad rebellan-

dum pronos melius continef-et ^ reghoqve forte

contra Scytas aliasqifeiiferss gentes praesidium

pararet **). ..;;..;

Hic terminatur historia . Paiilicianorum

Orientaliiim. Superest ...

, -:--.:. W, .

Ut Prbpagdtioneni Jiujus sectce per Euro-

pam usqvsi ad res Ecclesiae Christianae refor-

ihatas strictiih recenseamus et viam , qvarii se-

qvuta est, adiimbratam et qvasi punctis mi-

hutis hotatam describamus.

*) CedreniCoin^.

Ed. Venet. p. 463 , qvi .reddidit An-

iialesThebphanis. Gibbon 1. c. Not. 21.

*^^ Vid. ;ZonarcB Annal. T. 2. p. 209 Ed. Paris; Annse

Coninenae Alcxias Ed. Reg. Paris. 1681 p. 451.

69

PhilippDpolrplus -(qfvam ceritum annos

degerunt Pauliciani, jiire colendi- Saci'» suo

niodo gavisi, et se, dum liberaliter Jfabebah-

tur, fortissimbs reghi defensores prsebuerunt,

cateham urbium et castellorum Maeedoniae et

Epiri praecipue t^nentes. Sub Alexio Cbm-

neno 25G0 Jhohiihes sectae , profugi ex praelio

contra Nofmannos (sub Roberto Qviseardo

1081—'85)»^ pfistiham patriam adierunt. Phi-

lippopoli cedere nunc cogebantur^ et redu-

ces, qui heeresin renunciabant, -Alexiopolin

s. Neocastrum prope Philippopolih translati

sunt *). Successofes Paulicianbrum Philip-

popoli adhuc exsistere docet lS,y%siglhov Kcoy-

'âvrivs supra allatum Pag.' 27 $• t^ >

Oi iyycdroiTcot rccvnjs' rtjs 'TtoXscSs (î-*

XiTtTfovTfoXebjs) et&i TtivrE îvi] ^ TSgxot, X.§i-*

<siccvoi rs dvciroXixs ôy/j.aros f otrivss. h^Poo-»

fjâToi-TtaXsvrctt, "Ag/Jtsvtot-!, M:a,vtxaTot, ^ysv

01 xotVcoS KeyoiJtEVoi UavXixtdvot aTto

UavXB ^ 'loodvvn rcov vtoov KaXXtvtjciis *'^),

) GiLbonius 1. c. p. 74 S(j. Annae Comnenae Alexiad.

p.457.

" ". ,

) Ovrdi ol TLavXiyddvoi jtgoTsgov xarwxay slff n^v 'Aff/av iv

To1s ogiots Tijs 'Ag/jievias, i^6 (SaatXsus ludvvijs 6 Tff<-

lAifJwis /A£r^'y£yx5v auTos dno' 'Affiay, /^ xary'x<ff€« sis

^ssXoi ^Bg7i\y .rd ./xsp ip^sxd, smtTL^gnoi-y.' rgicc

.^\ dva.rpXiTcq) %§(<^'ictvo}i. ^yav'. ^Pm/jiduoi, kK. r.o

, KoiTtoy & a^.v/u7tXii§Stn , rd . Xoitd r^lct': yfij^t/,

o; HavXiXictvoij ?u:^^0§fitQi,i a^f^ mciôo^ rijv

^wictv n:§o(pi§st: SidXsTtrov' mIov t: ol f^sv Tsgxoi

ri\v rB§xix'/iv f ol "Poofxcuoi,r"fiv dttX^^v t^Tjvi-

%iiv , ol ^K^gcuoi rijv s^galxiiiv , ,-

o; ^s • TLccv'

XiKidyoi ri\v •aXci^Qytx'^)},/ riroi r.TJv

(^sXyagixi^v,, , _ :

Ihidem Pag.iSg §,.fX[ IlXiicrôv rc^v 0s§-

. /JiaJVi . i^JlTP^ '^^^ AirCTOQV .TtÔS (piXiTtTt^TtoXiy

i§Xo/Jiiv3 : riv.gs. , Si(x'i Ttsyrs. ri, s^ .%^§ict ,•

. rd

,./j.sv vTtpi .JIavXixiava)v ./jiqvov. oiX'S/J.sva, ra

î siffiv idva/Jis/xi^y/jLiva, v-Tto.IlctvXiXidi^cav k^

^dvaroXinc^V: %§iîavc^v. /y; ., ,

Ceteriiin miror, Auctprem hunc, qyi

. PîlippojDolin et ^provinciam huip adjaGentem

accurate descripsit, nuUam mentionem fecisse

Alexiopolis supra memoratee. Fprsan Ttjsîov

T-^v Rnasxlav (piXtmtonoXiMs , ^ i^x rav rvi s r y; s

'E Ttagxia s it e '771 d^ yj' (foiv"^"ei'saAX a jw £ 5 >J t yj s

£vga)7fa'i%ijs Tog-iiia.s' rot vuv Sl bx axoAa&uari T(^

66y{Ji,a.Tt rwv Mavixa/cuv , vnoavgivTss Ttgo xgoviav T(g

SoyfAart tss ivrtit^s ExxXjja/a^, ^ xar q'\o ehi IlaTr-

Tiisa: (Qvaiitum mutati ab ilHs).

7r

in occidentali parte urbi^, in qvo qvadrilatera

aeqvalis magnitiidinis , qvae appellant Turcse

Saragi s. lictXciriov f §- p. 22 coiiiinemo-.

rata,huc pertinent. ;

' lam Ao. 1040 Patilicianos in Italialiiieri-

dionali apparuisse, libi haud dubie ex Epir6

per Mare Adriaticum ingressi sunt, ostendif

Muratorius 1. c. T. V. p. 256. Mattirius adhuc

Bulgaris , qvi Ao. 847 (Raderus Ao . 845 ^ rec-

tius AoJ S66) christianam disciplinaih amplexi

sunty conjunctrfuere, et jam foi?san dum adhUt?

Arineriiani inhahitabant^ ' Hoc cblligere licet

ex monitis et adhortatiohibus , qvibus P, Si-

culus Archiepiscopum Bulgarorum tnnc jam;

designatum, sed ab eo ndn riuncupatUm , pro-

oemio historise suse iiistruxit contra Mani-

chaeos. Moshemius qvoqve (Instit. p. 327) riie-

riiorat trarisitionem eorum ex Thracia in Bul-

gariam et Slavoniam, itidem ex Bulgaria in

Italiam ; et hinc iri alias terras Europae. Pro

certo scimus, eos initio Saeculi 13tii (A6. 1213)

habuisse Papam vel potius Antipapam Bartho-

lomaeum in finibus Bulgariae ,Croatiae et Dal-

matiae (Fueslin I. c. 2. Bd. p. 219- Hallam 1. c.

p. 653). Imo vero eos jam initio Xlmi Ssec.

evagatos esse ad Italiam septentrionalem 'et

72-

Galliam meridionalem, indicant vestigia Pan-

licianismi , qvae' jam regtiante"

Roberto Ao,

1007 in regione Aureliana videbantur, (Hallam

1. c. p. 652). Denominatio Boulgres, Bdngres,

qva prius insigniebantur qVam Patarini s. Pa-

telini;, Cathari (corrupte Gazari) Publicani

aliisqve appellationibus vocati siint, huc qvo-

qve trahi potest.

Disciplina Paulicianorum tahto magis ex

Thracia et Bulgaria in regiones occideritales

christianee doctrinae deditas clam se prppa-

gare potuit propter commercium, qvod inter

has regiones et Gonstantinopolin intercedebat

per Danubium. Inde communicatio sustine-

"batur cum Paulicianis, qvi versus fluvium per.

Hungariam et Bavariam et, opportunitate

data, in Lombardiam, Helvetiam et Galliam

ducebantur (Hallam 1. c. p. 652)» Confirmant

hoc qvoqve Chronica mspta qvasdam Abbatiae

Corbejae ex XII Saeculo, ut apparet^ (^Manta^

Postqvam Hungaria ad Christi Disci-

plinam conversa fuisset, peregrinantes, qvi

juxta Danubium iter facientesj Hieroso-

lyma tendebant, abitu et domum reditu^

facile cum Paulicianis sociari pptuerunt. Nec

73

mimis sforfta'!! Venetuin 'cum oris Adriatiî

maris commerciiun ^ ,;. hijiiusqve reipublic.ae li-

befalis r^cêptio extraneorum cujusumqye re-

gibnis et; discipKhae , ad;u,\?er.uiit :pr,ogre:ssus

sectge jfier ; jIlaHam , septentridnalem terrasqve

adjacentes" (Gibbon 1. c. p,:77 sp). Mediolani

inprimis sedcjn fixit-seeta. Ex I/imbrdcbio

qvoqve ;elucet, Paulicianos primum insedisse

'Itliam . superidrem et ' inde evagatbs esse in

?Galliamj j^^qve A0..II59 Britanniam adiisse

In Gruciata ;(v. bello inqvisitionis), qvee

ab initio ad medium Ssec. 13tii gerebatur con-

tra Manichjeos_,

ut dicebanfur,, nomen illis

Albigensium tdabatur., qvi, licet a Walden-

sibus qvoad forhiulas et doctrinas dissenti-

rent, tamen.in odio et oppositione cdntra

Rojnano -. Cathblicorum placita, ritus et mores

una faciebaht (Juejlin 1 %l}, 4tt 5te €ttp. .âUam

p. 654). Hoc bello peracto indies se per.Hel-

vetiam, Hispaniam , Belgiuhi, Germaniam

propagafunt.. Imo, jam initio 13 Saec. Val-

denses Metis, et in urbe et in provinciaj flo-

ruisse, et. Sacrae Scripturae promulgatiouemet lectionem procurasse, patet ex epistola

74

Innocentii III ad 'EpiscopTiin Metarum (opera

Innocenlii III p. 468 • et 537).

Â, Medio Ssec. Xlllte nomen ; Aibigensium

rarius auditiir, nominiqve Waldensiiim cedit;

illis tamen mulierem qvandam haereticam ex

Bohemia ortam, nomine Gvilielminam , qvee

Mediolani multos sibi asseclas acqvisiverat et

Ao. 1300 ibd. rogo viva cremata fuit, adnu-

merare videtur Muratdrius (Tom. V. p. 91

cf. Moshemium Instit. p. 485)« Post medium

illius saeculi evanuerunt qvoqve pauUatim

placitaManicheeo-Gnostica, dum aversatio in

ecclesiam regnantem per utrumqve proxime

inseqvens saeculum saepius elucescit apud Wal-

denses inprimis, qvorum maxima pars in

Bohemiam confugerunt, ubi secta qvaedam

hujus nominis Ladislao regi Posthumo Con'-

fessionem fidei suse obtulerunt. ;;

Ut Wicklefius in Brittannia jam- Saec. XIV

viam straverat disciplinae melipri evangelicse^,

sic etiam Waldenses, Paulicianismi depurati

propago, in Bohemiam profugi unacum suis

sociis Hussitis, Calixtinis, Taboritis cete-

risqve , praecursores fuere Zwinglii et Lutheri

et sacrorum per hos emendatorum.

E r r a t a.

Pag. 1 Liu.

J LUNIVERSITY OF CHICAGO

43 057 707

\m 1 1 11

iilfil

Documents

gnosis.study”ругие учения/Павликиане/Книги... · J.ntersectasetfactiones,qyceahipsofere rerumChristianarumexordioadnostrausqve temporapervicessibisuccesserunt,lion