Подув школа помалігӧн виччысяна бӧртасъясgam-oosh.ucoz.ru/Plan/FGOSOO/komi_lit_5-9.pdf · Подув школа помалігӧн виччысяна

Подув школа помалігӧн виччысяна бӧртасъяс

(планируемые результаты на уровне основного общего образования)

Велöдан выль стандарт (ФГОС) серти 9-ӧд класс помалысь велöдчысьяслысь

виччысяна тöдöмлун-кужанлунсö (бöртассö) торйöдöма сикасъяс вылö:

а) быд торъя мортлы лöсяланаяс (личностнöй УУД),

б) уна мукӧд предмет велöданноглы лöсяланаяс (метапредметнöйУУД),

в) велöдан предметлы (коми литературалы) лöсяланаяс (предметнöй УУД).

Быд торъя мортлы лöсялана бöртасъяс

(личностнöй УУД):

- лоны гражданинöн, ясыд вежöра да бур сьöлöма мортöн, чужан муыслысь да Россиялысь

ыджыд донсö тöдысьöн да радейтысьöн, дасьöн лоны сiйöс дорйысьöн;

- кужны бур ногöн инасьны йöз пöвстын, лоны озыр пытшкöслуна мортöн;

- гöгöрвоны велöдчöмлысь коланлун;

- сöвмöдны литература кыдзи предмет велöдны кöсйöм, аскылöм и водзö велöдчыны

кöсйöм гöгöрвоöм;

- гöгöрвоöны, мый литература – тайö моральнöй ценностьяс, традицияяс да обычайяс

видзан да мöд поколениеяслы вуджöдан средство;

- пыдди пуктыны Россияса уна сикас войтырлысь культура;

- лоны лыддьысьöм отсöгöн нравственнöя сöвмöм мортöн, коді радейтö ассьыс семья да

чужанінсö.

Уна мукӧд предмет велöданноглы лöсялана бöртасъяс

(метапредметнöй результатъяс):

- лоны планируйтысь, контролируйтысь, бурджык туй результат дорö корсьны да

велöдчан кужанлунъяс донъявны кужысь мортöн;

- кужны гöгöрвоны вермытöмлунлысь либö вермöмлунлысь помка;

- кужны вöчны рефлексия ас уджлы;

- кужны пыртны сёрни да ИКТ технологияяс коммуникативнöй и познавательнöй задачаяс

решитöм могысь;

- кужны корсьны колана информация кывкудъясысь, энциклопедияясысь, интернетысь;

-кужны колана ног лöсьöдны вомгора да гижöда сёрни;

-кужны орччöдны геройясöс, аддзыны помка да результат костын йитöдъяс, лöсьöдны

мöвпалана вочакыв текст серти;

- кужны кывзыны ёртöс, лöсьöдны диалог;

- кужны пуктыны мог и индыны петан туй.

Чужан литература велöдан

(предметнöй) бöртасъяс:

− кужны гöгöрвоны чужан мулысь инсö Россия да став мир историяын, кывны асьтö

чужан му да Россия история вöчысьöн;

− гöгöрвоны, мый коми литература – коми йöзлöн ыджыд шедöдöмтор, кодi

сюрöсалö ас войтырлысь культура;

− гöгöрвоны, мый чужан литература сöвмö Россияса, финн-угор да став мирса

литератураяс пытшкын, унаторйö велалö насянь и юксьö накöд ас озырлунöн;

− чöжны коми литература историяысь тöдöмлунъяс, тöдны нималана коми да финн-

угор гижысьяс творчество, медся тöдчана произведениеяс;

− тöдны коми да мукöд литератураяслы лöсялысь медшöр литературоведческöй

понятиеяс;

− орччöдны коми да мукöд кывъя гижысьяслысь творчество, торъя гижöдъяс;

− радейтны книга да литература, кöсйыны лыддьысьны комиöн, видлавны да кужны

донъявны литература гижöд;

− кужöмöн вöдитчыны коми кывйöн, кыпöдны гижан да сёрнитан сям гижан да

вомгора сёрниысь;

- сöвмöдны творческöй личность;

- вынсьöдны лыддьысян кужанлун;

- кужны вöчны пересказ: дженьыд, подробнöй, выборочнöй;

- сöвмöдны лыддьысян мотивация;

- сöвмöдны кужанлун уджавны библиотека фондöн;

- тöдны теоретико-литературнöй понятиеяс:

- художествоа пертас (образ),

- фольклор, сылысь сикасъяс да жанръяс, геройяс;

- литература сикасъяс (лирика, эпос, драма) да жанръяс, геройяс;

- литература гижöдлöн формаыс да вежöртасыс: тема, идея, гижöдын кыпöдöм

проблемаяс, сюжет, композиция, сёрни нуöдöан сикасъяс (висьталöм, висьтасьöм,

серпасалöм);

- литература герой (лирикаын, эпосын, драмаын), автор пертас;

- художествоа кыв, серпасалан ногъяс (приёмъяс);

- кывбура да кывбуравтöм сёрнилöн аслыспöлöслун.

Формирование и развитие компетентности в области использования

информационно-коммуникационных технологий (далее – ИКТ)

Обучающийся сможет:

- целенаправленно искать и использовать информационные ресурсы, необходимые

для решения учебных и практических задач с помощью средств ИКТ;

- выбирать, строить и использовать адекватную информационную модель для

передачи своих мыслей средствами естественных и формальных языков в соответствии с

условиями коммуникации;

- выделять информационный аспект задачи, оперировать данными, использовать

модель решения задачи;

- использовать компьютерные технологии (включая выбор адекватных задаче

инструментальных программно-аппаратных средств и сервисов) для решения

информационных и коммуникационных учебных задач, в том числе: вычисление,

написание писем, сочинений, докладов, рефератов, создание презентаций и др.;

- использовать информацию с учетом этических и правовых норм;

- создавать информационные ресурсы разного типа и для разных аудиторий,

соблюдать информационную гигиену и правила информационной безопасности.

Велӧдӧмлӧн сюрӧс

5 класс

Пыртӧд . Коми литература – выль велӧдантор. Морт олӧмын лыддьысьӧмлӧн тӧдчанлун.

Радейтана небӧгъяс, гижӧдъяс, геройяс. Литература – школаын велӧдан предмет.

Литература учебник да сы серти удж.

«Му выв дивӧ – нига борд». Е.В.Козлова «Векньыдик ордым». Повесьтысь юкӧнъясӧн

тӧдмасьӧм. С.А.Попов «Зарни паськӧмӧн пасьтасис вӧр» кывбур. Арся вӧр-валӧн

поэтизируйтӧм серпасъяс. Кад вежсьӧм. Сьӧлӧмкылӧм да ловру кыпалӧм-личалӧмъяс.

«Пӧль-пӧч йӧртӧдысь».

Фольклор, йӧзкост искусство. Йӧзкост кыв искусстволӧн медшӧр пасъяс:

вомгоралун,анонимность, зумыдлун да выльмӧдсьыны-вежласьны вермӧм. Йӧзкост

произведение да авторлӧн гижӧд костын ӧткодьлун да торъялӧм.

Нӧдкыв. Нӧдкывлӧн важ вужъяс,орччӧдӧм да гуся сёрни подув вылын артмӧм. Нӧдкывлӧн

тэчас. Нӧдӧй-нӧдӧй, мый тайӧ лоӧ… (нӧдкывъяс). Нӧдъясьӧм.

Шусьӧг да кывйӧз йылысь.Кывйысь кывйӧ, мортысь мортӧ (шусьöг да кывйöз). Коми

шусьӧг-кывйӧзлӧн аслыспӧлӧслун. Шусьӧгъясын да кывйӧзъясын чужан му радейтӧм,

йӧзлысь бурсӧ ошкӧм, тырмытӧмторъяс вылын шмонитӧм да сералӧм. Шусьӧгъяслӧн да

кывйӧзъяслӧн веськыд да абу веськыд вежӧртас.

Асшӧр лыддьӧм да классын сёрни.

Афоризм нога жанръяс мукӧд финн-угор йӧзлӧн. Ф.В. Плесовскийлӧн коми шусьӧгъяса

кывйӧзъяса небӧг.

Фольклор теория.

Шусьӧг, кывйӧз, нӧдкыв.

Йӧзкост мойд. Мойд йылысь. Мойд кыдз жанр. Персонажъяслӧн паныд сулалӧм, накӧд

лоӧмторъяс йылысь висьталанног. Вӧвлытӧмторлӧн аслыспӧлӧслун. Важ эскӧмъяслӧн

колясъяс. Мойд сикасъяс. Волшебнöй мойдъяс «Седун», «Гундырли». «Гундырли»,

«Седун» - волшебнӧй мойдъяс. Геройяслысь морттуй, паныд сулалысь вынъяс петкӧдлӧм.

Роч мойдъяскӧд йитӧд, комисер артмӧдысь торъяс (элементъяс). Мойдысьлӧн

кыв.Мойдын зумыд кывтэчаслӧн тӧдчанлун.Пемӧсъяс йылысь мойдъяс. «Руч да Чокыр»,

«Руч да Дябыр» - пемӧсъяс йылысь мойдъяс. Морт олӧмкӧд йитӧд. Пемӧсъяс йылысь

мойдлӧн вужъяс. Бытӧвӧй мойдъяс.«Горт олӧм», «Мелі сёрнитіс» - бытӧвӧй

мойдъяс.бытӧвӧй мойдъяслӧн велӧдан ру, олӧм вылӧ нюмсера видзӧдлас. Мойд сикасъяс

йылысь.


Мукӧд финн-угор войтырлӧн мойдъяс. Коми мойдъяскӧд ӧткодьлун да наысь торъялӧм.

Содтӧд лыддьӧм.

«Кӧин Сар», «Окма», мукӧд мойд.П.Г Доронинӧн, А.К. Микушев, Ю.Г. Рочевӧн чукӧртӧм

коми мойдъяс.

Мойдчӧны гижысьяс. Литератунӧй мойдкыв

Классын лыддьӧм да видлалӧм.

И.А.Куратов.Олӧм. «Шыр да гадь». Йӧзкост мойд подув. Авторӧн ас ногӧн Шырӧс да

Гаддьӧс серпасалӧм да донъялӧм: дзебӧм шмонь, серпасалан да донъялан кывъяс.

Геройяслӧн сёрниын ошйысян да ышнясян интонация.

«Микул» . Геройлӧн этш, кокниа шуд шедӧдны кӧсйӧм. Йӧзкост мойдлы лӧсяланторъяс да

лӧсявтӧмторъяс. Кывбур вежӧртаслӧн шусьӧгъяскӧд йитӧд. Наизусть висьтавлӧм.

Г.А.Юшков. Олӧм. «Тӧла додь». «Тӧла додь» мойд рольяс серти лыддьӧм. Мойдын шӧр

геройяс. Ворсан мойдлӧн аслыспӧлӧслун. Бур да Омӧль костын вен петкӧдлӧм. Ӧта-

мӧдкӧд сёрниын персонажъяслӧн морттуй. Герой нимъяслӧн вежӧртас. Гижысь пызан

сайын (ас мойдкывъяс лӧсьӧдӧм).

Содтӧд лыддьӧм. Литературнӧй мойд. Асшӧр лыддьысян урок.

Финн-угор гижысьяслӧн мойдкывъяс.

Литература теория. Йӧзкост да литература мойдкыв.

«Ас муыд – чӧскыд йӧла мам».

Виктор Алексеевич Савин «Чужи быдми сьӧд вӧр шӧрын» кывбур. Важӧн челядьлӧн

олӧм. Кывбурын нор да нюмсера видзӧдлас сӧльнитчӧм. «Кыдзи ме велӧдчи». Герой

олӧмын серамбана лоӧмторъяс. Велӧдчӧмлӧн тӧдчанлун. Ас нимсянь висьтасьӧм,

челядьдыр нюмсорӧн казьтывлӧм. В.А.Савин творчество серти асшӧр удж. «Гожся войын

Эжва юсянь» кывбур. Войвыв вӧр-валӧн мичлун.

Вениамин Тимофеевич Чисталёв (Тима Вень). «Менам олӧм». (челядьдырся

казьтылӧмъяс). 19 нэм помын челядьлӧн олӧм. «Югыд вой, кӧдзыд вой». Кывбурын тӧвся

войлӧн поэзия чужтысь мичлун. Лӧнь, но кылана олӧм. Морт – муюгыдлӧн сьӧмӧс.

Наизусть висьтавлӧм.

Василий Ильич Лыткин (Илля Вась). Олӧм. «Тӧвся лун» кывбур. Войвыв вӧр-валӧн

кыпыдлун. Образа кывтэчасъяс, мичкывлӧн тӧдчанлун.

«Немас гӧснеч» (челядьдырся казьтылӧм). Лоӧмтор йылысь нюмсора висьтасьӧм. Нюм

чужтысь приёмъяс. Нюмсора висьт гижӧм. Нюмсора висьт. Асшӧра лыддьысян урок.

Литература теория. Ловзьӧдӧм. Орччӧдӧм. Мичкыв. Шмонь (юмор).

Иван Григорьевич Торопов. Олӧм. «Тэрыб кок» висьт лыддьӧм. Висьт серти сёрни.

Пемӧслӧн мичлун, мортлы эскӧм. Мортлысь бурсӧ да лёксӧ воча сувтӧдӧм. Мортлӧн вӧр-

ва понда кывкутӧм. Тэрыб Кок нимсянь сьӧлӧма висьтасьӧм.

Литература теория. Висьт. Гижӧдлӧн тема да шӧр мӧвп.

Геннадий Анатольевич Юшков. «Руч», «Меным ас туяс кажитчӧ кӧин», «Йӧра», «Ылі

туйӧ петӧмаӧсь юсьяс», «Быдмӧ тундраын гӧнаюр». Вӧр-ва олысьясӧс авторӧн пыдди

пуктӧм, налысь этшсӧ тӧдӧм, быдӧнлысь ошканатор казялӧм. Донъялан кывъяслӧн

тӧдчанлун. Кывбура сёрни. Асшӧр удж. Наизусть висьтавлӧм.

Евгений Валерианович Козлов. Олӧм. «Ичӧт ключьяс» висьт. Ичӧт ключьяс да коми

моррт костын топыд йитӧд. Авторӧн чужан му да коми йӧзӧс радейтӧм, пыдди пуктӧм.

Альберт Егорович Ванеев. Олӧм. «Жонь», «Ниа». Кывбуръясын лэбач да пу образъяс пыр

войвылын олысь мортӧс петкӧдлӧм.

Литература теория. Прозаа сёрни. Проза гижӧд. Проза гижӧд артмӧдысь юкӧнъяс:

серпасалӧм, висьталӧм, мӧвпалӧм-донъялӧм.


Иван Ильич Белых. Олӧм. «Бипур дорын» висьт. «Бипур дорын» висьтын билӧн образ.

«Ас муыд – чӧскыд йӧла мам» сочинение гижӧм. Сочинение донъялӧм.

«Еджыд бурсиа челядьдыр вӧлӧй».

Яков Митрофанович Рочев. Олӧм. «Кык друг» романысь юкӧнъяс лыддьӧм. Ёртасьӧмлӧн

коланлун. Зонкасякӧд лоӧмторъяс. Лоӧмторъясын да диалогъясын кык друглӧн морттуй

воссьӧм. Генялы да Васялы паныд сулалысьяс.

Александра Петровна Мишарина. Олӧм. «Нывкаяслы». Вӧр-ва серпасъяс отсӧгӧн

войвывса челядьлы бур сиӧм. Мичкывлӧн да орччӧдӧмлӧн тӧдчанлун. «Тувсов серпас».

Тувсов вӧр-валӧн ловзьӧм.

Литература теория. Литература герой. Литературнӧй герой да сылӧн морттуй.

Лоӧмторъясын да сёрниын геройлӧн морттуй. Лоӧмторъясын да сёрниын геройлӧн

воссьӧм.

Егор Васильевич Рочев.Олӧм. «Митрук петӧ тундраысь». «Йиа тундраын кӧрпи моз»

(Тундра йылысь). Висьтын Митруклӧн образ. Овлӧма тундраын Яб рӧд. «Кӧть пӧжарник,

а …(юр вемыс рӧбитӧ)». Пересказ висьтавлӧм. «Кӧрдорсаяслӧн тундраын олӧм»

сочинение гижӧм. Тундраын быдмысь детинкалӧн ас этш да олӧм вылӧ видзӧдлас сӧвмӧм.

Выльтор да буртор вӧчны зільӧм. Авторлӧн небыд шмонь, мортӧс да тундра радейтӧм.

Алексей Серафимович Одинцов. Олӧм. «Саврас» висьт лыддьӧм. И пемӧсъяс гӧгӧрвоӧны.

(висьт серти сёрни). Пемӧсъяс – мортлӧн медбур ёртъяс.(кинофильм юкӧнъяс видзӧдӧм).

Вӧвлӧн да детинкалӧн ас ру да этш. Ӧта-мӧдкӧд ладмӧдчан туй. Лоӧмторъяс йылысь

серам петкӧдлан висьталанног.

Валентина Васильевна Иванова.Олӧм. «Керка-пӧль» висьт. «Керка-пӧль» висьт лыддьӧм.

Висьтын семьяпытшса олӧм петкӧдлӧм, ӧта-мӧдӧс радейтӧм да пыдди пуктӧм. Детинкаӧн

муюгыдсӧ ас ногӧн аддзӧм да серпасалӧм. Ас рӧдвуж йылысь неыджыд висьт дасьтӧм.

Вӧр – ваӧ ветлӧм.(экскурсия).

Содтӧд асшӧра лыддьысьӧм.

6 класс

Пыртӧд . Литература – ас чужан мунымлӧн гӧлӧс.

Литература да збыль олӧм. Олӧмысь босьтӧмторъяс, гижысьлӧн думыштӧмторъяс.

19 нэмса коми литератураысь.

И.А.Куратов. Олӧм да творчество. «Синтӧм пӧльӧ» кывбур. Синтӧм пӧльӧлӧн «синма»

олӧм. Авъя, мывкыда, зіль да киподтуя геройӧс ошкӧм.

«Пӧч» кывбурын пӧрысьлун серпасалӧм. Пӧчлысь пӧрысьлунсӧ серпасалӧм. Кывбур

герой: йӧзлы коланаӧн лоны кӧсйӧм, уджавны зільӧм, ӧткалун венӧм. Пӧрысьлун вылӧ

йӧзкост видзӧдлас.

Литература теория. Кывбурлӧн тэчас. Строфа.

«Закар ордын». Коми войтырлысь бурсӧ петкӧдлӧм-ошкӧм. Персонажъяслӧн «висьтасян

нимъяс», ас вылын шмонитӧм. Авторлысь нюмъялан видзӧдлассӧ петкӧдлӧм.


И.А.Куратов. «Кӧина-каня». Кӧин образын наян, йӧзӧс немӧстысь мортӧс петкӧдлӧм.

Диалог. Ӧта-мӧдкӧд сёрниын экспрессияа кывъяслӧн тӧдчанлун.«Рака». Шусьӧглы

лӧсялана, стӧча да образнӧя восьтӧм мӧвп. Кывбурлӧн дженьыдлун кыдз приём.«Гут».

Пӧръясьысь, йӧзлысь вӧчӧмторсӧ «асалысь» мортӧс эрдӧдӧм, сералӧм-дивитӧм.

Литература теория. Литература герой. Кывбур геройлӧн аслыспӧлӧслун.

Г.А.Фёдоров.Олӧм да творчество. «Эзысь сюра кӧр» повесьтысь юкӧнъясӧн тӧдмасьӧм.

Повесьтын Иван Куратовлӧн, мамлӧн да чой-воклӧн образъяс.

Литература теория. Литература гижӧдын збыль олӧм да думыштӧмтор.

Йӧзкостса творчество. Коми йӧзлӧн мифъяс да преданиеяс. Классын лыддьӧм да

видлалӧм. Мифъяс йылысь. Му пуксьӧм. Миф кыдзи эскӧм, олӧм гӧгӧрвоӧдӧм да торъя

жанр. Муюгыд артмӧм, олӧм пуксьӧм, морт да пемӧсъяс лоӧм вылӧ важ йӧзлӧн видзӧдлас.

Коми йӧзлӧн мифъяс. Мифлы лӧсяланаторъяс литератураын. Содтӧд лыддьӧм. Финн-угор

войтыръяслӧн мифъяс.


Йӧзкостса предание. Преданиелы лӧсяланаторъяс: збыль лоӧмтор, збыль вӧвлӧм йӧзӧн

вӧчӧмтор, топонимъяс гӧгӧрвоӧдӧм, важ йылысь висьтасьӧм, вӧвлӧмторъяслысь инсӧ

стӧча висьталӧм. «Ён морт Пера» - комияслӧн радейтана багатыр. Пересказ висьтавлӧм.

«Пера да Зарань». Пера-багатыр – вӧралысь, чужан му да мездлуна олӧм дорйысь.

Мифъяс да преданиеяс серти серпасъяс дасьтӧм. Содтӧд лыддьӧм. Йиркап, Шыпича, Яг

морт, Кӧрт Айка йылысь преданиеяс. Геройяслӧн тунасян вын, йӧз котырлы паныд

сулалӧм. Фольклор теория. Миф. Предание.

Коми литература 20-ӧд нэмӧ.

Классын лыддьӧм да видлалӧм

М. Н. Лебедев. Олӧм да творчество. «Кӧрт Айка» коми йӧз йылысь мойд нога поэма. Кӧрт

Айкалӧн да Еджыд Памалӧн образъяс. Коми му да коми йӧзӧс донъялысь юкӧнъяс

поэмаын. «Самӧвар» басня. Ышнясьысь, вылӧ пуксьысь мортӧс дивитӧм. Геройяслӧн

сёрнитанног. Басняын геройяслӧн да авторлӧн сёрнитанног, аллегория, велӧдӧм. «Сьӧла

да тар». Пикӧ воӧм йӧз водзын ыджыдӧ пуксьысьӧс дивитӧм. Геройяслысь сямсӧ

восьтанторъяс. «Гриша дядь да кӧин» басня.Гриша дядьлысь этшсӧ восьтан приёмъяс.

Сёрни тэчаслӧн аслыспӧлӧслун. « Торгун» басня. Кыв песысь да йӧз тшӧт весьтӧ олысь

мортӧс дивитӧм. Баснялӧн тэчас. Содтӧд лыддьӧм: И.М.Вавилин. «Сюзь да Кеня».

Э.А.Тимушев. «Сизь да рака».

Литература теория: Басня. Басня йылысь. Аллегория. Велӧдӧм (мораль).

Классын лыддьӧм да видлалӧм:

В.А.Савин. В.А.Савин биографияӧн тӧдмасьӧм. «Зэв нимкодь сьӧлӧмлы» кывбур.

«Коллектив» коллективизация вылӧ видзӧдлас. «Мельнича». Нянь удж пыр выль олӧм

образ восьтӧм.Сёрни сӧвмӧдӧм – выразительнӧя лыддьӧм.


В.Т.Чисталёв. В.Т.Чисталёв биографияӧн тӧдмасьӧм. «Локтыштiс». Кывбурын ывлавыв

вежсьӧмалан серпас. Кадакывъяслӧн тӧдчанлун. Гожся зэрсӧ музакӧд, ывлавыв ловзьӧмсӧ

кывбур гижан ловрукӧд орччӧдӧм.«Рыт-асыв кылӧм». Морт да лунгӧгӧрся кад, налӧн

лӧсялӧм. Кывбур нимлӧн вежӧртас.«Аръявыв» кывбур. Мортлысь жугыль сьӧлӧмъяссӧ

висьталанног. Кывбур юргӧм. Кывъяс бӧрйӧмын поэтлӧн сям: матын вежӧртаса кывъяс,

унаысь шуӧмъяс, мичкывъяс. «Эськӧ» кывбур мортлӧн ыджыд кӧсйӧмъяс.

Сёрникузяяслӧн тэчас, кывбурын налӧн тӧдчанлун. «Вылiсянь» кывбуръяс. Кывбурлӧн

дженьыдлун кыдз художествоа приём. Ас модаа, «чипаса» тэчас. Кывбурлӧн гор.

Наизусть висьтавлӧм. Литература теория. Кывбур юргӧм. Звукоподражание. Аллитерация.

Ассонанс.

«Кодзув пи» пьеса – мойдӧн тӧдмасьӧм. Рольяс серти лыддьӧм. Пьесаын Кодзув пилӧн

образ.

Литература теория. Пьеса.

И.Г.Торопов олан туй да творчество. «Шуриклы шыд» висьтӧн тӧдмасьӧм. Сьӧкыд кадӧ

челядьлӧн быдмӧм-сӧвмӧм. Сиктса йӧзлӧн ӧта-мӧдлы отсасьӧм. Федялӧн морттуй.

Висьтын олӧмсӧ герой синмӧн да вежӧрӧн донъялӧм. Федялӧн сӧвмӧм - верстяммӧм.

Геройлӧн сӧвмӧм, верстяммӧм. Война вуджысь йӧз: Федялӧн бать, мам, чой-вок, Пока

Микит, Ош Анна. Висьт серти сочинение гижӧм.

Литература теория

Сюжет, сылӧн тэчас: вен гӧрддзасьӧм, зэвтчаӧм, личалӧм.

Проза гижӧдын герой да автор.

Г.А.Юшков. Биографияӧн тӧдмасьӧм. «Мамӧ», «Семӧ юкмӧс». Войдӧр олысь йӧзӧс пыдди

пуктӧм, наӧн нимкодясьӧм. Вӧр-ва, коми оласног понда тӧжд. «Кыйсьысьлӧн висьт».

Морт олӧм йылысь мӧвпалӧм. «Мӧсъяс». Сиктса рытлӧн образ. «Пӧч-пӧльнымӧс

босьтамӧй» кывбуръясын войдӧр олысь йӧзӧн нимкодясьӧм. «Менам чом». Кывбурын ас

киподтуй йылысь мӧвпалӧм. Коми войтырлысь традицияяссӧ, оланногсӧ пыдди пуктӧм.

Литература теория. Лирика. Лирика герой.

И.И.Ногиев. «Руб» висьтӧн тӧдмасьӧм. Висьтын шӧр герой, сиктса йӧзлӧн образъяс, налӧн

оласног. Зонкалӧн детдомын олӧм. Висьт помлӧн вежӧртас.

Ю.К.Васютов. «Шондiа вой» повесьт.(юкӧнъяс). Челядь да война. Повесьтын зонкаяслысь

да нывкаяслысь характеръяс, челядь коллектив сӧвмӧм петкӧдлӧм. Сиктса йӧзлӧн

фронтлы отсӧг сетӧм. Победа матыстӧмын челядьлӧн пай. Велӧдысьяслӧн челядьӧс

быдтӧмын тӧдчанлун. Висьталысьлӧн образ. Повесьт серти сочинение гижӧм.

Литература теория. Портрет.


В.Г.Лодыгин биографияӧн тӧдмасьӧм. «Менам чужанiнын». Чужанiнлӧн сьӧлӧм

вӧрзьӧдан серпас. «Дзолюкӧй дай юӧй». Вӧрса юлӧн образ. «Уна-уна дзоридза», «Коркӧ

волӧй вай Эжва йылӧ» кывбуръяс. Наизусть висьтавлӧм.

7 класс

Художествоа литература – олӧм серпас.

Литература мукӧд искусствояс пӧвстын. Олӧмсӧ искусствоын образнӧя петкӧдлӧм.

Художествоа образ – литература гижӧдлӧн подув. Художествоа да художествотӧм сёрни,

художествоа да научнӧй гижӧдъяс.

XIX нэмся коми литератураысь.


И.А.Куратов. Олӧм. «Муса ныланӧй, мича аканьӧй». Кывбур геройлӧн этш. Семья олӧм

вылӧ коми зонлӧн видзӧдласъяс. Радейтана мортлысь олӧмсӧ шудаӧн вӧчны кӧсйӧм. Том

зонлысь пӧсь сьӧлӧмсӧ, киподтуйсӧ авторӧн поэтизируйтӧм. Кывбурлӧн йӧзкостса поэзия

дорӧ матыслун.«Коми бал». Грездса рытпук – олӧм визувлӧн серпас. Посни челядьлӧн,

том йӧзлӧн, верстьӧяслӧн да пӧрысьяслӧн ӧтувъя олӧмын ин. Керка пытшсӧ муюгыдкӧд

орччӧдӧм.«Пӧрысь морт» . Кывбур герой, ас нимсяньыс висьтасьӧм. Пӧрысь дырйи

шудтӧм олӧмлӧн помка. Пӧрысьлун вылӧ йӧзкостса видзӧдласъяс.( «Пӧч», «Синтӧм

пӧльӧ» кывбуръяскӧд орччӧдӧм).


И.А.Куратов. «Вӧтъяс». Вӧтын збыль олӧмсӧ петкӧдлӧм. Рефренлӧн кывбур тэчасын

тӧдчанлун. Быд строфаын мортлысь выль пӧлӧс тырмытӧмтор эрдӧдӧм.

«Важся коми войтырлӧн кодралӧм». Крестьянинлӧн олан идеал, мӧдаръюгыд йылысь

чайтӧмъяс. Кывбур текстын авторлӧн петкӧдчӧмъяс.

«Том ныв(шондібанӧй, бур таланӧй…)». Томлун – морт олӧмын медся мича кад.

Кывбурлӧн аслыспӧлӧслун: шылад, том нылӧс ошкан-мичмӧдан кывъяс, шыӧдчӧмъяс,

горӧдӧмъяс, сёрникузяяслӧн тэчас.


И.А.Куратов. «Видзӧд, эстӧн жырыс», «Пӧрысь олӧм», «Гырысь йӧз олӧмысь».

Литература теория.

Мичкыв. Рефрен.

Йӧзкостса творчество.


Легенда, предание, быличка. Быличка. Вӧрса да васа йылйсь быличкаяс. Быличкалӧн

мифкӧд йитчӧм: вӧр-ва да морт олӧмысь гӧгӧрвотӧмтосӧ аслыспӧлӧс ногӧн, ставсӧ

ловзьӧдӧмӧн гӧгӧрвоӧдӧм. Вӧвлытӧм ловъяскӧд виччысьтӧм паныдасьлӧмъяс да мукӧд

шензьӧдан лоӧмторъяс йылысь висьтасьӧмъяс. Быличкалӧн сикасъяс. Быличкаса

персонажъяс. Висьтасьысьлӧн образ.

Легнда. Стефан Пермскӧй йылысь легендаяс. Ной праведник йылысь легенда. Пӧтӧпа

йылысь, Исус Кристос йылысь легендаяс. Легенда жанр – христианскӧй эскӧмъяс йылысь

йӧзкостса висьт.

Предание.(тӧдӧмлунъяс джудждӧдӧм). Чуд йылысь преданиеяс. Чуд йылысь

преданиеяслӧн пасьеалӧм, сюжет артмӧдысь лоӧмторъяс. Чудъяс да коми войтыр.

Перымса Степан йылысь преданиеяс. Перымса Степан да тунъяс. Степан кыдзи

преданиеса герой. Микӧла угодник йылысь преданиеяс. Микӧла угодниклӧн образ йӧз

вежӧрын. Предание да легнда костын йитӧдъяс.

Коми йӧзкостса проза чукӧртысьяс, йӧзӧдысьяс, туялысьяс.


Быличка. Предание. Легенда. Предание да легенда герой.

Йӧзкостса творчество да литература.


В.В.Юхнин. Олӧм. «Кык вок – кык друг» висьт лыддьӧм. («Алӧй лента» романысь юкӧн).

Висьтын кык воклӧн образ. Комияслӧн вӧралӧм. Вӧралысьяслысь видзӧдласъяс

восьтӧмын быличкалӧн тӧдчанлун.Висьтын коми йӧзлысь традицияяс петкӧдлӧм.


К.Ф.Жаков. «Рос». Гижӧдлӧн йӧзкост подув. Быличкалы лӧсяланторъяс. Гижӧдлӧн

лӧсяланторъяс.


Литератураын фольклорысь босьтӧмторъяс.

Коми литература ХХ нэмӧ.


В.А. Савин. Нёбдiнса Виттор. Олӧм. «Луча» висьт лыддьӧм. Коми олӧмын вежсьӧмъяс.

Тист Иванлӧн олан «философия». Автор да шӧр герой, 1920-ӧд вояслӧн лов шыыс налӧн

видзӧдласъясын. Нюм, серам, сатира.

«Дона гу вылын». Гражданскӧй тыш кадся коми героиня Домна Каликовалы сиӧм кывбур.

Домнаӧс ошкӧм. Поэтлӧн шогсьӧм.


В.А.Савин. «Тутуруту Семӧ». Йӧзлысь гажӧдчӧмсӧ серамсорӧн петкӧдлдӧм. Коми

мортлӧн ас коддьӧм вылын нюм. Унаысь шуӧмӧн действие мунӧмсӧ тэрмӧдӧм.

Литература гижӧдын нюм да серам. Гротеск.


Литература гижӧдын нюм да серам.


В.Т.Чисталёв.Олӧм. «Шог асыв» висьт лыддьӧм. Висьтын гражданскӧй войналӧн образ:

война – уджалысь мортлысь олӧмсӧ кисьтӧм. Висьтлӧн аслыспӧлӧслун: лоӧмторъяслӧн

тэрыба вежсьӧм, шӧр геройлӧн абутӧмлун, сиктӧ пырысь еджыдъяслӧн «ловтӧм» образ,

ывлавыв серпасъяслӧн мич, паныд сувтӧдӧмъяс, автор сьӧлӧмкылӧмъяслӧн тыдалӧм.

«19 –ӧд во», «Перекоп», «Юкмӧсӧ» кывбуръяс видлалӧм. Кывбуръясын збыль

вӧвлӧмторъяс вылӧтподуласьӧм. Мездлун шедӧдӧмлӧн дон. Кывбуръяслӧн кыв. Скӧр

кадлысь образ лӧсьӧдӧмын юргӧм-шыалӧмлӧн тӧдчанлун. «Перекоп» кывбурлӧн

аслыспӧлӧслун.

Н.А.Фролов. Олӧм. «Домна» поэма лыддьӧм. Домна Каликовалӧн збыль олӧм да

литратура образ. Домналӧн героизм, асьсӧ жалиттӧг том олӧмсӧ йӧз шуд вӧсна сетӧм.

Домналӧн збыль олӧм да литература образ. Поэмаын гражданскӧй война кад серпасалӧм.

Кӧч Семӧлӧн да Кыз Прокӧлӧн образъяс, революция кадӧ олан туй бӧрйӧм. Поэмаын

лирика да висьталан юкӧнъяс. Персонажъяслӧн сёрнитанног.


В.Т.Чисталёв. «Сартаса биӧн», «Вартысь Егор».

Г.А.Фёдоров. «Кыа петігоӧн» роман(юкӧнъяс).


Поэма. Поэмаын висьталӧм да сьӧлӧмкылӧмъяс йитӧм (повествуйтӧм да лиризм).


Тӧв йылысь кывбуръяс.

Тӧв йылысь кывбуръяс лыддьӧм. С.А.Попов. «Вата кодь лым ягын вольсасис тӧрыт…»,

«Лымйӧн тӧбсьӧм рас да оль», «Тӧлыся войӧ», «Медводдза лым». Тӧвлысь мичлунсӧ

серпасалӧм. Ывлавывсӧ ловзьӧдӧм. Ывлавывкӧд ёрта сёрни. Лыддьысьысьӧс тӧвся мойдсӧ

аддзыны-кывны ышӧдӧм. Художественнӧй средствояс аддзӧм.


М.А.Елькин. «Во помын войясыс чӧлӧсь да кузьӧсь…», «Абу ёна кӧдзыд.Ывла шань…»,

«Кор лымйыс тӧдса видзьяс вылас водас…» Тӧв – мортлысь ловрусӧ вежысь, олӧмӧ

кыпыдлун содтысь кад. Тӧвся поводдя да мортӧс ӧтвесьталӧм. Тӧв серпасалӧмын да

ассьыс кылӧмъяссӧ восьтӧмын поэтлӧн сям.

Е.В.Козлов. «Тӧвся вӧрын…».Тӧвся вӧр да мортлӧн аскылӧм. Мортлысь долыдлунсӧ

петкӧдлыны кужӧм.


Кывбура сёрни.Кык да куим слога стопа.


И.Г.Торопов. Олӧм. «Кӧні тэ, кар?» висьт лыддьӧм. Висьтын Федялӧн образ. Война кадся

челядьдыр. Победа да жугӧдӧм олӧм лэптӧмын челядьлӧн пай. Федялӧн сюсьлун, ыджыд

сьӧлӧм, йӧз водзын кывкутӧм.Висьтын Шырлӧн образ. Висьтын вӧр-ва серпасъяс, шӧр

геройлысь морттуйсӧ восьтӧмын налӧн тӧдчанлун. Джуджыд сьӧлӧмкылӧмъяса

висьтасьӧм. Сюжетлӧн зэвтчӧм да личалӧм.

Г.А.Юшков. Олӧм. «Конӧ Семӧ» висьт лыддьӧм. Война кадӧ сиктлӧн олӧм. Конӧ Семӧ да

Генагей костын топыд йитӧд (ёртасьӧм). Конӧ Семӧ – геройлы «олӧм-ягас лӧсас кольысь»

Верстьӧ мортлӧн быдмысь войтыр понда быдлунся тӧжд, кужӧмӧн велӧдӧм. Висьт тэчас.

Висьтасянног.

«Мамӧ». Кывбурын война кадся олӧмлысь сьӧкыдлунсӧ петкӧдлӧм. Доймысь мам сьӧлӧм.

Мамъяс йылысь пӧсь висьтасьӧм. Мамӧс да нывбабаӧс пыдди пуктӧм.

Н.Н.Куратова.Олӧм. «Бобӧнянь кӧр» повесьт лыддьӧм. Повесьтын война кад петкӧдлӧм.

Война челядь олӧмын. Зинуклӧн образ. Нывкалӧн быдмӧм-верстяммӧм. Сиктса йӧзлӧн

олан этш. Бурлӧн лёклы паныд сувтӧм. Сочинение кежлӧ дасьтысьӧм. «Повесьт йылысь

менам мӧвпъяс» сочинение гижӧм.


Е.Афанасьева. «Войнабӧрся повесьт.»


Повесьт.

Коми литература xxi нэмӧ.


В.В.Тимин.Олӧм. «Эжва Перымса зонка» повесьт (юкӧнъяс) комментируйтӧмӧн лыддьӧм.

Важ комияслӧн оласног, енъяслы эскӧм, вӧр-вакӧд топыд гӧрӧд, ордпу йитӧдъяс,

видзӧдласъяс. Персонаж нимъяслӧн тэчас да вежӧртас. Тикӧлӧн повтӧмлун, вежӧр,

пытшкӧсса мич, чужан му радейтӧм.


Е.В.Габова. «Радейтчӧмысь два».


Эпос. Эпос жанръяс.

Литература гижӧдын сёрнитанногъяс.

Асшӧра лыддьысьӧм.

8 класс

Пыртӧд. Литература – кыв искусство

Мортлӧн пытшкӧсса олӧм - коми литератураын медшӧр петкӧдлантор. Мортлысь

пытшкӧсса олӧм восьтысь приёмъяс. Авторлӧн морттуй, олӧм вылӧ видзӧдлас,олӧмсӧ да

йӧзсӧ донъялӧм.

Йӧзкостса творчество

Обрядпытшса да обрядкӧд йитчӧм поэзия. Бӧрданкывъяс верӧс сайӧ ныв сетӧм дырйи.

Обрядлӧн сикасъяс. Обряддырся да обрядкӧд йитчӧм поэзиялӧн аслыспӧлӧслун. Сылы

лӧсялысь образность да кыв. Кӧлысь поэзия. Быдтысьӧмкӧд йитчӧм поэзия.

XIX нэмся коми литератураысь


В.А.Куратовӧн чукӧртӧм «Бӧрданкывъяс верӧс сайӧ ныв сетӧм дырйи». В.А.Куратов –

коми поэзияын водзмӧстчысь. В.Куратовлӧн гижӧм йӧзкостса бӧрданкывъяс да коми

лирикалӧн востымасян кад.

И.А.Куратов.Олӧм да творчество. «Коми кыв». Морт олӧмын чужан кывлӧн тӧдчанлун.

Поэтлӧн коми кыв донъялӧм. Асьсӧ медводдза коми поэтлӧн кылӧм. «Менам муза». Муза

образ. «Абу вуза» кывтэчаслӧн кывбур чӧжыс сӧвмысь вежӧртас. Муза - лӧня кывзысь да

сёрнитысь ёрт, стрӧг критик, судья, войтырлысьшогъяс да увтыртысьяслысь лёклун

эрдӧдысь. Гражданскӧй поэтикалӧн да гижан эстетикалӧн ӧтувъялун. Кывбурлӧн кытшола

тэчас. «Корысь». Корысь олӧм, шудтор да шуда здукъяс.Олӧмсӧ примитӧм. Морт олӧм

вылӧ авторлӧн видзӧдлас.«Генерал, тэ ов да югъяв!». Авторлысь мӧвпсӧ дженьыда, но ёся

восьтӧм. Мортлысь ортсы эмлун да пытшкӧсса гӧльлун паныд сувтӧдӧм. Збыль мичлун

нимӧдӧн да весьшӧрӧ олысьясӧс дивитӧм. Ирония.

Асшӧр лыддьӧм да классын сёрни

«Коркӧ ен мем сиис…». Кык сикас поэзия йылысь мӧвпалӧм. Мелілуна да йӧз вӧсна

шогсьысь поэзия костын «бӧрйысьӧм». Поэтлӧн образ. «Коми баллада». Кывбур геройӧн

ассьыс мортсерсӧ вочасӧн воштӧм. Кывбурлӧн вежӧртас, ӧти мортлӧн олан сям пыр коми

йӧзлысь медыджыд тырмытӧмторсӧ петкӧдлӧм.

Наизусть велӧдӧм.

Коми литература ХХ нэмӧ


К.Ф.Жаков. Олӧм да творчество. «Биармия» (юкӧнъяс) поэма. Поэмалӧн история.Поэмаын

мойд сяма юкӧнъяс. Райдалӧн образ. Джеджим пармаса олысьяслӧн ёртасьӧм. Вӧр-вакӧд

топыд йитӧд кутӧм. Авторлӧн могъяс. Чужан мулысь история мичмӧдӧм, поэтизируйтӧм.

Мукӧд кывъяс йӧзлӧн литературнӧй эпосъяскӧд йитӧд. Гижӧд сюжетлӧн, геройяслӧн да

кывлӧн аслыспӧлӧслун.

Литература вуджӧдӧм йылысь. Коми кыв вылӧ М.А.Елькинлӧн вуджӧдӧм.

Вуджӧдчысьлӧн сям.

Содтӧд лыддьӧм

Э.Лённротӧн лӧсьӧдӧм суоми войтырлӧн «Калевала» эпос (юкӧнъяс).

К.Ф.Жаков. «Войвыв Енъяслӧн пышйӧм», «Агафья».


Художествоа гижӧд вуджӧдӧм.


В.А.Савин. Олӧм да творчество. «Райын», «Инасьтӧм лов» дилогия рольяс серти лыддьӧм.

Сюзь Матвейлӧн образ. Райӧ веськалӧм грешник йылысь йӧз костын паськалӧм

сюжетлысь вежӧртассӧ сӧвмӧдӧм, вельмӧдӧм. Сюзь Матвей- эскӧдана коми национальнӧй

характер- шогӧ усьлытӧм, уджач, йӧзлы бур керысь, гажӧдчыны кужысь, сибыд да

серамбана морт. Коми мортӧн збыль олӧмсӧ да мӧдаръюгыдсӧ гӧгӧрвоӧм. Олӧмсӧ пыдди

пуктӧм да ошкӧм. «Инасьтӧм лов» тешын коми мортлӧн мичлун тыдовтчӧм. Пьесаын

збыль да фантастика петкӧдчӧмъяс. Авторлӧн ремаркаяс. Шмоньлӧн ыджыд тӧдчанлун.


В.А.Савин. «Зэв колантор». Коми йӧзлысь культура кыпӧдӧм вӧсна В.А.Савинлӧн

тӧждысьӧм. Морт олӧмын сьыланкывлысь тӧдчанлунсӧ гӧгӧрвоӧдӧм. Публицистика

гижӧдлы лӧсяланторъяс. Лыддьысьыськӧд веськыд сёрни.

«Спектакасигъясӧн». В.А.Савин – театр котыртысь да театр искусство тӧдысь. Серам

петкӧдлана лоӧмторъяс висьталӧмын авторлӧн тӧждъяс тыдовтчӧм.


Драма. Драма жанръяс. Комедия.

Публицистика.

Мӧвпалана сочинение гижӧм.


В.Т. Чисталёв. Олӧм да творчество «Трипан Вась» - медводдза коми висьт.Висьтын коми

крестьянинлӧн образ. Гражданскӧй война дырйи коми крестьянинлӧн сьӧкыд олӧм,

медколанторсӧ вӧчны – помавны зільӧм. Трипан Васьлӧн портрет , оласног, вӧр-ваӧ да

видз- муӧ сьӧлӧмсӧ пуктӧм, удж радейтӧм , челядь понда тӧждысьӧм. Морт – вӧр-валӧн

юкӧн. Ловъя ловъяс пӧвстын мортлӧн ин, вӧр-ва да морт олӧмлӧн кад. Войвыв гожӧмлӧн

серпасъяс. Висьталӧмлӧн ритм. В.Т.Чисталёв творчестволӧн аслыспӧлӧслун.


Г.А.Юшков. Олӧм да творчество. «Висар» висьт. Висьтын шӧр геройлӧн оласног да

мӧвпаланног. Висарлӧн вӧр-ва понда ылӧдлана тӧждысьӧм. Геройлӧн нажӧвитчан ру,

ловъя лолӧс скӧрысь бырӧдӧм. Висьтлӧн тэчас, висьталӧмӧн аслыспӧлӧслун. «Трипан

Вась – Висар» статья серти удж.

Е.В.Рочев.Олӧм да творчество. «Кӧрысь тэрыбджык» висьт лыддьӧм. Митруклы вӧр-ваӧн

козьналӧм вын да вежӧр, став мувывсасӧ ловъяяӧн чайтӧм. Велӧдчӧм йӧзӧн вӧр-васӧ

«гӧгӧрвоӧм» да жугӧдӧм. Митруклӧн да Митрук чужанінлӧн судьба. Висьтын

кӧрдорсаяслӧн оласног. С.А.Торлоповлӧн «Выль малича» серпас серти удж.


П.Ф.Шахов. «Йӧрапи» висьтӧн тӧдмасьӧм.Ульӧ пӧч да йӧрапилӧн образъяс. Висьтын

бать-мамлысь да ныв-пилысь олӧм петкӧдлӧм. Улляна пӧчлӧн мывкыдлун да тӧждлун.

Висьтын сюжет сӧвмӧм.


Автор видзӧдласъяслӧн да сьӧлӧмкылӧмъяслӧн эпос нога гижӧдын тыдовтчӧм.

Ритма проза.

Классын лыддьӧм да видлылӧм

Коми кыв йылысь мӧвпъяс С.А.Попов, Г.А.Юшков, В.В.Тимин да А,М. Лужиков

кывбуръясын

С.А.Попов. «Чужан кыв кедзовтысьяслы». Чужан кыв вунӧдысьӧс дивитӧм. Кывбурын

паныд сувтӧдӧмъяслӧн коланлун.

Г.А.Юшков «Коми кыв! Кольӧм нэмын па тэныд…» Чужан кывлӧн да чужанінлӧн

талуныс да аскиаслуныс. Поэтлӧн ыджыд сьӧлӧмкылӧм, гора сёрнилӧн интонация.

В.В.Тимин. « Чужан кыв». Чужан кыв лэбачкӧд орччӧдӧм. Поэтлӧн образ.

Сьӧлӧмкылӧмъяслӧн сӧвмӧм-содӧм.

А.М.Лужиков. «Коми сёрни…» Коми сёрнилӧн гор. Кывбурын аллитерация да ассонанс.


Финн-угор поэтъяслӧн гижӧдъяс.


Художествоа кыв. Художествоа образ артмӧдысь приёмъяс (тӧдӧмлун сӧвмӧдӧм).

Метафора.


С.А.Попов. «Вит нянь тор» кывбур. Войнадырся олӧмысь сьӧлӧм дойдана серпас. Мамлӧн

подвиг. Наизусть велӧдӧм.

И.Г.Торопов. Олӧм да творчество. «Проса рок» висьт. Висьтын Федя Мелехинлӧн образ.

Медводдза радейтӧм пестысьӧм. Зонка пытшкын ныв дінӧ муслун сӧвмӧм. Федя Мелехин

синъясӧн Наташаӧс да Македонӧс серпасалӧм, Федялӧн этш воссьӧм.

А.Е.Ванеев. «Уполномоченнӧй». Война кадся сиктын олӧм. Звеньевӧй аньлӧн йӧз понда

тӧждысьӧм. Уполномоченнӧйлӧн ыджыдалан да мортӧс кедзовтан ру. Йӧзӧс мыжтӧг

мыждӧм вылӧ авторлӧн видзӧдлас. Кывбура висьтлӧн проза висьтысь торъялӧм.

«Ловъяяслы» . Кывбурлӧн аслыспӧлӧс сюрӧс:война вылын усьӧмаяслӧн ловъяяскӧд

сёрни. Усьӧмаяслӧн куслытӧм лов, ловъяяслысь олӧмсӧ кутӧм. Метафора. «Воис ыджыд

война вылысь морт…» Мирнӧй олӧмлысь чӧв-лӧньсӧ салдатӧн видзӧм. Кывбурлӧн сюрӧс

сӧвмӧм: зэлалӧм ловкылӧмлӧн другысь личалӧм, кузь да дженьыд стихъяс.

Р.Н.Ермолинлӧн «Май.1945-ӧд во» серпас серти сочинение гижӧм.

В.И.Безносиков. «Ӧкуль тьӧтлӧн гӧсть» висьт.Висьтын Ӧкуль тьӧтлӧн образ. Сиктса

нывбабалӧн сӧстӧм лов, пытшкӧсса мич. Художниклӧн олан вужъяскӧд ӧтувъялун. Идеал

корсьӧм. Художествоа гижӧдын абу ас веськыд сёрни. Великӧй Отечественнӧй война тема

серти творчествоа удж дасьтӧм.



А.Е.Ванеев. «Асъя пальӧдысь, лунъя гажӧдысь…»

Война кад йылысь коми да мукӧд войтырлӧн гижӧдъяс.

В.И.Безносиков. «Вильыш вӧръю».


Художествоа гижӧдын абу ас веськыд сёрни.


Е.В.Козлов. «Тані,тані, тані…» Коми сикт олӧмын вежсьӧмъяс. Лирика геройлӧн чужанін

вӧсна сьӧлӧм дой. Кывбуръяс гӧрӧд, ӧти мӧвпӧн шымыртӧм. «Восьта ме дзик выль

тетрадь».

А.М.Лужиков. «Раскӧ йӧрмӧм мудзӧм тӧлысь…», «Вӧрса сӧдз ёль ваӧн мыссьӧдӧм…»,

«Важся кыйсьысьяслӧн лов». Вӧр-ва вылӧ поэлӧн аслыспӧлӧс видзӧдлас, ловъяторкӧд

ӧтвесьталӧм, кывйӧн серпасалӧм.

Асшӧр лыддьӧм да классын видлалӧм

А.П.Мишарина. «Горттӧм пон». Кывбурын олӧм серпасъяс, ловъя ловӧн эновтӧм. Лирика

геройлӧн мыччысьӧм. «Турӧб! Турӧб!». Кывбурын шыӧдчӧмъяслӧн художествоа вын.

Лирика геройлӧн вӧр-валысь юкӧнъяссӧ ӧтувтны зільӧм – ӧткалунысь мездысьӧм. «Вӧр –

валӧн мичлун да кыпыд лов шы» сочинение гижӧм.

Асшӧр лыддьӧм вылӧ. И.Г.Торопов «Но-о, биа бордаяс!» повесьт. Повесьтын том йӧзлӧн

образъяс.

Финн- угор поэзияысь бӧрйӧм гижӧдъяс.

9 класс

Пыртӧд. Коми литературалӧн сӧвман туй да тшупӧдъяс. Коми литературалӧн рӧдвуж

литератураяскӧд ӧтувъялун да наысь торъялӧм.

Медводдза коми гижӧдъяс.

Классын видлалӧм.

Важ коми гижӧд. Перымса Степан – медводдза коми гижӧдъяс лӧсьӧдысь, коми кывлысь

позянлунъяссӧ паськӧдысь. Важ коми гижан культуралӧн христианствокӧд йитчӧм.

Миянӧдз воӧм гижӧдъяс, найӧс туялӧм. «Азбукатӧ вӧчис, школа восьтiс…»

Классын сёрни.

Г.А.Юшков. «Вежа Степан». Вежа Степанлысь пайсӧ коми йӧзӧс сӧвмӧдӧмын гӧгӧрвоӧм,

сылысь уджсӧ талунъя мортӧн донъялӧм.

Е.В.Козлов. «Емдінса вичко лэптӧм…» Перымса Степан тшӧктӧм серти Емдінын вичко

лэптӧм. Предание сюжет кывбуралӧм. Кывбур геройяслӧн да авторлӧн сьӧлӧмкылӧмъяс,

кывбурын налӧн тыдовтчӧм.

А.М.Лужиков. «Перымса Стефанлӧн шыпас». Перымса Стефан – коми войтырӧс Русьлӧн

да мувывса йӧзлӧн историяӧ пыртысь. Коми йӧзлӧн аскиа лун йылысь мӧвпалӧм.

Йӧзкостса творчество. Лирика сьыланкыв.

Обрядкӧд йитчытӧм сьыланкывъяс. Налӧн сикасъяс да аслыспӧлӧслун. Лирика

сьыланкывлӧн став коми йӧз костын паськалӧм. Сьыланкывъясын коми йӧзлӧн оланног,

традицияяс, морттуй да тӧждъяс. Сьыланкыв чукӧртысьяс да туялысьяс.


«Шондіӧй, мамӧй», «Менам вӧлі алӧй ленточка» сьыланкывъяс. Коми сьыланкывлӧн мич

да вын. Сьыланкывъяслӧн обрядӧвӧй вужъяс. Монолог форма. Нывдырся да верӧссайса

олӧмлӧн серпасъяс. Кывлӧн прӧстлун, сьыланног артмӧдысь приёмъяс: лыддьӧдлӧм, уна

пӧв шуӧмъяс.

«Бур батькӧд-мамкӧд олӧм», «Кӧкӧй,кӧкӧй». Нывбабалӧн шогсьӧм-сьылӧм.Автора

сьыланкывъяслӧн йӧзкостса творчествоа вуджӧм. Йӧзкостса поэзиялы лӧсялӧм. Обрезкова

А.И. «Кӧкӧй, кӧкӧй».

Частушка. Частушка кывлӧн вежӧртас. Частушкалӧн тэчас да коланлун. Частушкаын

серам, збыль олӧм тыдовтчӧм. Важ сьыланкыв да частушка костын йитӧд.

Классын сёрни

Гижысьясӧн лӧсьӧдӧм кывбур-сьыланкывъяс.

С.А.Попов. «Катшасинъяс». Мелі сьӧлӧмкылӧмъясӧн йитчӧм: мортӧс радейтӧм, чужан

муын шудаӧн асьтӧ кылӧм, войвыв вӧр-валысь лӧнь, абу уна рӧма мичлунсӧ казялӧм.

Строфаяслӧн аслыспӧлӧслун. Шыӧдчӧмъяс да юалӧмъяс.

Фольклор да литература теория.

Лирика сьыланкыв, сылы лӧсяланторъяс. Частушка.

Коми литература ХIХ нэмö

Обзор. XIX-ӧд нэмын коми поэзия чужӧм. Медводдза поэтъяс: В.А.Куратов, П.В.

Распутин, П.Ф. Клочков, Г.С.Лыткин. Йӧзкостса поэзия вылӧ ас творчествоын

подуласьӧм.И.А.Куратовлӧн вылыс тшупӧда лирика.

П.Ф.Клочков. «Асъя кыа водз лэбалӧ», «Баддьӧй тэ, баддьӧй», «Паськыд гажа улича…»,

«Уна нывъяс чукӧртчисны». П.Ф.Клочковлӧн сьылана поэзия. Коми да роч йӧзкостса

сьыланкывъясысь босьтӧмторъяс, ас творчество. П.Клочков кывбур-сьыланкывъяслӧн йӧз

костын олӧм. П.Ф.Клочков сьыланкывъяслӧн йӧзкостса сьыланкывъяскӧд ӧткодьлун.


«Асъя кыа водз лэбалӧ». Нывлӧн сьӧлӧмкылӧмъяс, найӧс восьтанног.Ывлавыв

серпасъяслӧн ин да тӧдчанлун сьӧлӧмкылӧмъяс содӧмын, вежсьӧмын. П.Клочков

кывбурлӧн йӧзкостса сьыланкывйысь торъялӧмъяс. «Баддьӧй тэ, баддьӧй». Кывбурлӧн

тэчас, йӧзкостса сьыланкывкӧд ӧткодьторъяс да торъялӧмъяс.Психологическӧй

ӧтвесьталӧм, сылӧн тӧдчанлун нывлысь сьӧлӧмкылӧмъяс петкӧдлӧмын. «Паськыд гажа

улича». Том йӧзлӧн радейтчӧм. Лирика сьыланкывлы лӧсялан сюжет. Йӧктӧмлы

лӧсяланторъяс. «Уна нывъяс чукӧртчисны». Кывбурлӧн тэчас. Уна пӧв шуӧмъяс да

сьыланкывлы лӧсялысь мукӧд приёмъяс. П.Ф.Клочковлысь кывбурсӧ да йӧзкостса

вариантъяс орччӧдӧм.

И.А.Куратов. Олӧм да творчество. «Сьылан меям, сьылан», «Пасьтавмысьт выль паськӧм

важ вылӧ видзӧдіг…», «Сампсон», «Ой , олӧм,олӧм…», «Ӧтпыр зэв мем дзугыль лоис…»,

«Брамин кулан водзвылын», «Гуговлӧн», «Пемыд».тИ.А.Куратовлӧн олан да гижан туй.

Сылысь гижӧдъяссӧ аддзӧм, йӧзӧдӧм, туялӧм.


«Сьылан меям, сьылан». Коми поэзия йылысь мӧвпалӧм. Поэтӧн ассьыс «сьылансӧ»

донъялӧм, асьсӧ медводдза поэтӧн кылӧм. Поэтлӧн ӧткалун, «Сьылансӧ» пикӧд

орччӧдӧмлӧн тӧдчанлун.«Пасьтавмысьт выль паськӧм важ вылӧ видзӧдіг» Ас олӧм

йылысь мӧвпалӧм, поэтлӧн кӧсйӧмъяс да кылӧмъяс. Поэт олӧм вылӧ ассьыс да йӧзлысь

донъялана видзӧдласъяссӧ орччӧдӧм.«Самсон». Самсон йылысь Библияса легнда

выльмӧдӧм. Енбиа мортӧс да сійӧс ӧтдортысь-бырӧдысь йӧзкотыр. Роч да мукӧд

литератураясын Самсон образ дорӧ шыӧдчӧмъяс. Самсон йылысь сюжетлӧн аллегория

нога вежӧртас. «Ой, олӧм,олӧм». Муюгыдлӧн помтӧм олӧм да мортлӧн дженьыд нэм.

Символ вежӧртаса образъяс. Олӧмсӧ аттьӧалӧм, шог мӧвпъяс венӧм.«Ӧтпыр зэв мем

дзугыль лоис…» Лирика герой олӧмын дзугыль здукъяс да найӧс венӧм. Строфа сюрӧсын

шог сьӧлӧмкылӧмлӧн топыда зэлалӧм да виччысьтӧг разьсьӧм. Геройлӧн ирония.

И.А.Куратов творчество серти презентация дасьтӧм.

Классын сёрни.

«Брамин кулан водзвылын». Кывбурлӧн сюрӧс: мортлы ӧти олӧм; ӧтчылысь олігӧн позьӧ

удитны ставсӧ, мый сиӧма мортлы тайӧ муюгыдын. Визувтысь олӧм – ю образ. Браминпу

образлӧн тӧдчанлун. «Сьылан меям, сьылан» кывбуркӧд йитӧд.«Пемыд». Аллегорич

ногӧн олӧм кылӧмсӧ поэтӧн восьтӧм. Поэтлысь мӧвпсӧ да сьӧлӧмкылӧмъяссӧ восьтӧмын

паныд сувтӧдӧмъяслӧн тӧдчанлун. Кывбур образъяслӧн Библия образъяскӧд йитчӧм.


Посни кывбуръясысь: «Висьӧм», «Мыж», «Эг лӧсявлӧ», «Кор ме вӧлі кык арӧса…»,

«Печора».


Аллегория йылысь тӧдӧмлун джудждӧдӧм.

Г.С.Лыткин. Олан туй. Литератураын да наукаын водзмӧстчӧмъяс.


«Коми войтырӧс Кристос нимӧ пыртысь вежа Степанлӧн олӧм-вылӧмыс» (юкӧнъяс).

Епифаний Премудрыйлӧн «Стефан Пермскийлӧн житие – Г.С.Лыткин гижӧдлӧн подув.

Г.С.Лыткинлӧн вуджӧдчан принципъяс да видлалан гижӧдлӧн кыв.

Коми литература XX нэм пуксигӧн.

Обзор. 1900 – ӧд воясӧ Коми муын литература олӧм. М.Н.Лебедев да К.Ф.Жаков.

А.А.Цемберлӧн водзмӧстчӧмъяс, «Коми мойдан, сьыланкывъяс» йӧзӧдӧм. Коми кыв

вылын кывбура гижӧдъясӧ босьтчӧмъяс.

К.Ф.Жаков. «Палалейлӧн олӧм» - зыряна оласног йылысь висьт. Палалейлӧн олан сям.

«Вӧралысь Максим» висьтӧн тӧдмасьӧм. Висьтын важ олӧм петкӧдлӧм. Гижысьлӧн олан

да гижан туй, коми культураын иныс. К.Ф.Жаков гижӧдъясын мортлӧн да морт олӧмлӧн

идеал, ичӧт войтыръяслысь оласногсӧ идеал пыдди вӧзйӧм.

М.Н.Лебедев. Олӧм да творчество. М.Н.Лебедевлӧн роч да коми гижӧдъяс. Творчествоын

кык сикас гижӧд: история тема да приключение нога сюжет ӧтувтӧм, збыль олӧм

серпасалысь проза гижӧдъяс. «Фома Лёкмортов» гижӧд лыддьӧм. ХХ нэм пуксяндырся

олӧмын вежсьӧмъяс серпасалӧм. Фома Лёкмортов – сійӧ кадся предпринимательлӧн

образ. Фома Лёкмортовлысь этшсӧ восьтан приёмъяс. Фома Лёкмортовлӧн олӧм вылӧ

видзӧдласъяс. Гижӧдын висьталысьлӧн тӧдчанлун. «Тун» оперетка лыддьӧм. Опереткаын

коми фольклор пасъяс.Опереткаын Тунлӧн да Сашуклӧн олан сям. А.С.Пушкинлӧн

«Руслан и Людмила» поэмалӧн тӧдчӧм. Восьса сьӧлӧма, бур ногӧн олысь йӧзӧс пыдди

пуктӧм. Сьыланнога тэчас. Опереттаысь Коми муын паськыда юргысь сьыланкывъяс.


«Настук» оперетка, басняяс.


Литература герой йылысь тӧдӧмлун джудждӧдӧм. Геройлӧн ортсы серпас, мукӧд

персонажкӧд волысьӧмъяс, висьталысьлӧн донъялӧм.

Оперетта жанрлӧн аслыспӧлӧслун.



Художествоа гижӧдын мортлӧн да олӧмлӧн идеал. Автобиография нога гижӧдын герой,

автор, гижысь.

Коми литература 1917-ӧд во бӧрын

1917-ӧд восянь коми литературалӧн ӧдйӧ сӧвмӧм: выль авторъяс, темаяс, гижӧд сикасъяс.

Коми кыв вылын йӧзӧдчӧм. Коми гижысьяслӧн котыр. Гижысьяслӧн ыджыд

общественнӧй удж.

1930-ӧд воясӧ канмулӧн политика да литература олӧм. Литератураын выль мортӧс

серпасалӧм. Збыль олӧмысь ылыстчӧм. Художествоа вермӧмъяс. И.А.Куратовлысь

творчествосӧ йӧзӧдӧм.

Коми литература Великӧй Отечественнӧй война кадӧ. Коми поэт – фронтовикъяс.

Сӧветскӧй салдатлысь подвигсӧ пыдди пуктӧм. Врагкӧд тышкасьны чуксалӧм.

В.А.Савинлӧн олан туй. В.А.Савин – енбиа морт: поэт, композитор, драматург, коми

театрлы подув пуктысь, режиссёр, публицист, газетын редактор.

В.А.Савин. «Гӧрд звӧн», «Югыд кодзув», «Сьӧлӧм сьылӧм», «Веж видз вывті муна,

муна», «Варыш поз», «Кулӧмдінса бунт».

Классын видлалӧм

Коми Республикалӧн канму кып. «Варышпоз». Коми войтырлысь вежсьӧм олӧмсӧ важлы

воча сувтӧдӧм. Варышъяс – велӧдчӧм йӧз, югыд олӧм шедӧдысьяс. Кывбур-

сьыланкывлысь шыладсӧ коми кыпӧ бӧрйӧм.

. «Гӧрд звӧн». Лачаа кадлӧн образ. Поэт эскӧмлӧн збыльлун, идеалъяслӧн сӧстӧмлун.

Кывбурлӧн аслыспӧлӧс кыв. «Югыд кодзув». Мортлысь да вӧр- валысь олӧмсӧ ӧтвизялӧм.

Кодзув дінӧ да дона морт дінӧ шыӧдчӧмъяслӧн торъялун. Лӧнь, нор шуанног да шылад.

«Сьӧлӧм сьылӧм». Кывбурын поэт да поэзия тема. Поэт образ. Поэтлӧн чужан мукӧд да

коми йӧзкӧд тӧпыда йитчӧм. Кывбурлӧн кыпыд ру. Лирика геройӧн асьсӧ коланаӧн

кылӧм.

«Кулӧмдінса бунт» драма лыддьӧм. Драмаын власьт дорын сулалысьяслӧн

образъяс.Драмаын историческӧй лоӧмторъяс петкӧдлӧм. Драмаын крестьяналӧн образъяс.

Крестьяналысь чиновникъяслы паныд кыпӧдчылӧмсӧ петкӧдлӧм. Уджалысь мортӧн

правда корсьӧм, сарлы весьшӧрӧ эскӧм. Нартитысьясӧс да крестьянаӧс воча сувтӧдӧм.

«Кулӧмдiнса бунт» драма серти сочинение гижӧм. Крестьянаӧн ӧтувъялун

воштӧм.Драмалӧн аслыспӧлӧслун. Драмалӧн тэчасног. Сюжет сӧвмӧм. Шӧр

персонажъяслӧн морттуй. Вӧчӧмторъяс да сёрнитанног.


Финн-угор войтыръяслӧн кыпъяс.


Драмаын вен (тӧдӧмлун джудждӧдӧм). Сюжетын лоӧмторъяслӧн гӧрддзасьӧм, сӧвмӧм,

вӧчӧмторъяслӧн зэвтчӧм, разьсьӧм.

Кып.

В.Т.Чисталёв. Гижысьлӧн олан туй да творчество. В.Т.Чисталёвлӧн коми литература

сӧвмӧдӧмын ыджыд тӧдчанлун.

«Менам кывъясӧй», «Поэзия артмӧм», «Ок, эськӧ!», «Ывлавыв», «Прӧшай да видза ов…»,

«Ӧти… дас куим миллион лыдысь…», «Сьӧлӧмӧй бӧрдӧ и сьылӧ», «Кантеле лоӧм

йылысь», «Коми сиктъясӧд», «Вылыс Човса дневникысь».


«Менам кывъясӧй». Поэзия чужтӧмлӧн вӧр-ва олӧмкӧд топыд пытшкӧсса йитӧд. Гижӧд

чужтігӧн- лӧсьӧдігӧн курыд да шуда здукъяс. Кывбурын метафоралӧн аслыспӧлӧслун.

«Поэзия артмӧм». Поэзия нимсянь сёрнитӧм. Вӧр-ва шыясысь, серпасъясысь, рӧмъясысь

чужысь поэзия. Поэт да поэзия. «Ок, эськӧ!». Кывбурын джуджыд сьӧлӧмкылӧмъяс:

муслун, курыдлун. Сьӧлӧмсянь ӧтка сёрни. Условнӧй наклонения кадакывлӧн

художествоа тӧдчанлун. «Ывлавыв». Ывла выв – поэзияын медшӧр да медсьӧкыд

серпасалантор. Мортӧс ывла вывкӧд оррчтчӧдӧм. Ывла выв ыдждӧдлысь кывъяс, ывла

вывсӧ ошкысь-сьылысь поэтлӧн образ. Муюгыдын мортлӧн ин да коланлун. «Прӧщай да

видза ов…». Кывбурын поэтлӧн чужан мукӧд медбӧръяысь аддзысьлӧм да прӧщыйтчӧм.

Водзын гижӧм кывбуръяскӧд йитӧд. Ниа пу, копыртӧм юра вичко образъяслӧн вын. Ритм

вежласьӧм. Кывбурын трагизм да кыпыдлун. Инверсия приёмлӧн тӧдчанлун. Локтан

олӧмӧ эскӧм.

«Ӧти… дас куим миллион лыдысь…» («Шойна» висьт гижӧдысь тор). Война кад

серпасалӧм. Висьтын войналӧн да морт олӧмлӧн лӧсявтӧмлун. Войналӧн олӧм жугӧдан да

мортӧс увтыртан мисьтӧм серпасъяс. Дзонь войтыръясӧс война дырйи увтыртӧм. Ӧти

морт олӧм пыр уна йӧзлысь судьбасӧ восьтӧм. Васьлӧн ковтӧм мелілун да сямлун. Автор

нимсянь Вась йылысь висьталӧм, Васьлӧн чӧв олӧм.

М.В.Чисталёва. «Бать йылысь кыв» (юкӧнъяс) лыддьӧм. Тима Вень олӧмысь сьӧлӧм

дойдана лоӧмторъяс казьтылӧм. Письмӧясын Тима Веньлӧн морттуйыс. Гижӧдын

серпасалан кадлӧн ӧбликыс. В.Т.Чисталёв творчество серти презентация дасьтӧм.


В.Т.Чисталёв. «Сьӧлӧм бӧрдӧ и сьылӧ», «Кантеле лоӧм йылысь», «Коми сиктъясӧд»,

«Вылыс Човса дневникысь».


Инверсия.

Висьтлӧн тэчас йылысь тӧдӧмлун джудждӧдӧм.

В.И.Лыткин. Олӧм да творчество. «Кӧсъя ме сьыланкыв тэчны…», «Мунӧны», «Кымӧр»,

«Лок ме дінӧ…», «Зэв джуджыд кынмӧм из нӧрысьяс вылӧ…», «Мыйсюрӧ аслам олӧм-

вылӧмысь», серамбана висьтъяс.

В.И.Лыткин – тӧдчана финноугровед, коми кыв да литература туялысь, поэт. Сылӧн олан

туй, коми наукаын да культураын тӧдчанлун.


«Кӧсъя ме сьыланкыв тэчны…». Кывбурын поэтлӧн гижан удж йылысь сьӧлӧмсянь

висьтасьӧм. Ыджыд кӧсйӧмъяс да найӧс олӧмӧ пӧртны вермытӧмлун. Уна пӧвста

мичкывлӧн, орччӧдӧмъяслӧн, синономъяслӧн, кыкысь шуӧмъяслӧн тӧдчанлун. Кывбурын

серпасаланногъяс.

«Мунӧны» поэма лыддьӧм. Поэмалӧн история.Поэмалӧн сюжет, тэчас, сьӧлӧмкылӧмъяс,

художествоа кыв. Поэмаын гражданскӧй война серпасалӧм. Войналӧн шог да курыд

серпасъяс. Аскиа шудӧ кыпыд эскӧм. Вӧр-ва серпасалӧмын роль. Пейзажлӧн сюрӧса мӧвп

восьтӧмӧн тӧдчанлун.

Классын сёрни

«Зэв джуджыд кынмӧм из нӧрысъяс вылӧ…» кывбур. Кывбурын дзоридзлӧн да из

нӧрыслӧн образъяс. Лирика геройлысь ӧткалунсӧ петкӧдлӧмын градациялӧн тӧдчанлун.

Ловру вежсьӧмын, лирика сюжет сӧвмӧмын паныд сувтӧдӧм приём. Кывбур синтаксислӧн

аслыспӧлӧслун: ӧти стихын некымын висьталӧм-кылӧм.


«Мыйсюрӧ аслам олӧм-вылӧмысь».

Серамбана висьтъяс.


Градация.

Вуджӧдчӧм йылысь тӧдӧмлунъяс джудждӧдӧм.

1920 – 30-ӧд воясся коми висьт.


И.И.Сажин. Олӧм да творчество. «Шева чуман», «Чай» висьтъяс. Висьтъяслӧн


В.В.Колегов. Олӧм да творчество. «Ловъя гира» висьт. Гижысьяслӧн олӧм, кад

петкӧдлыны да донъявны зільӧм. Гижӧдъясын революциябӧрся кадлысь шогсӧ да гажсӧ

кылӧм.

Г.А.Фёдоров. Олӧм да творчество. «Ытва дырйи» висьтын колхозъяс котыртан кад

петкӧдлӧм. Висьтын 1930-ӧд воясся олӧмлӧн пасъяс. Коз пулӧн образ. Крестьяналысь ас

олӧм вылӧ видзӧдлас вежсьӧм серпасалӧм. Геройяс костын торъялӧм. Авторлысь

видзӧдлассӧ восьтӧмын пейзажлӧн да портретлӧн тӧдчанлун. Гижӧд нимлӧн художествоа

вежӧртас.

1920-1930-ӧд воясса коми висьт.


Художествоа гижӧдлӧн ним. Нимъяслӧн сикасъяс, вуджӧдӧм вежӧртаса нимъяс.

Портрет да пейзажлӧн коланлун.

Литература гижӧдын шмонь да сатира йылысь тӧдӧмлун джудждӧдӧм.

А.П.Размыслов. Поэтлӧн олан да гижан туй. А.П.Размысловлӧн гижӧдъяс да коми

лирикалӧн сӧвмӧм. «Рытъя лирика», «Воклы», «Рытъя кыа лӧнькӧд тэ он рӧдмы»

кывбуръяс. «Медводдза любов» поэма.


«Рытъя лирика», «Рытъя кыа лӧнькӧд тэ он рӧдмы». Кывбуръясын том мортлӧн кыпыд

лов. Вӧр-вакӧд да тшӧтшъя олӧмкӧд топыд йитӧд. Лирика геройӧн сьӧлӧм восьтӧм.

Метафоралӧн аслыспӧлӧслун. «Воклы» кывбурын война кадлӧн лирика серпас. Поэтлӧн

патриотизм, гортсаяс понда тӧждысьӧм. Кывбур жанр, элегиялы лӧсяланаторъяс.

«Медводдза любов» поэма лыддьӧм. Поэмаын шӧр геройяслӧн этш. Опорнӧй схема

серпасалӧм. Олӧм дорӧ муслун йылысь гижӧд. Лирика геройӧн олӧмас корсьӧм. 1930-ӧд

воясся кадлӧн кыпыд серпасъяс да идеал. Колян да локтан кадлӧн йитчӧм. Танялӧн образ

кыдз медводдза сӧстӧм муслунлӧн да том кадлӧн символ. Гришалӧн образ – 1930-ӧд

воясся том воцтырлӧн идеал. Мам образлӧн тӧдчанлун. Сьӧлӧмкылӧмъяслӧн да

лоӧмторъяслӧн йитчӧм.


А.Размыслов. «Арся зэр улын», «Енэжыс кымрасис, зэрис», «Чужан сиктсянь ме

челядьдыр коркӧ».


Лирика. Лирика поэма.

Ӧнiя литератураысь


Н.Н.Куратова. Олӧм да творчество. «Батьяс йылысь висьт» повесьт. Содтöд лыддьöм.

«Менам дона сикöтш ожерельеöй», «Важ фотокарточка», «Марьюшка».

И.Г.Торопов олӧм. «Гымӧбтіс керка шӧрын». Висьтын сьӧкыд историческӧй кадколаст

петкӧдлӧм. Висьтлӧн аслыспӧлӧслун. 1920-ӧд воясӧ вӧвлӧмторъяс талунъя гижысь

синмӧн. Олӧм бурмӧдӧм вылӧ геройяслӧн аслыспӧлос видзӧдласъяс, Викеньлӧн да власьт

кутысьяслӧн аскиа лун йылысь тӧждысьӧм.

Коми республикаса роч гижысьяслöн творчество. Суворов А.В. «Вотчысь», «Унмовсис

парма рытсёрöн», «Лöнь ключ», «Катшасинъяс».

Тематическöй планирование

5 класс

№ Тема Час

лыд Сюрöс

Урок вылын велöданног; мый

колö кужны да вöчны

велöдчысьлы тема сертиыс

I юкöн. «Видза олан, коми небöг!» (5 час)

1 Пыртöд.

Коми

литература -

выль

велöдантор

1 Художествоа коми гижöдъяс

йöз олöмын.

Художествоа коми ижöдъяс

йылысь, йöз олöмын налöн

ыджыд тöдчанлун йылысь

сёрни: бур сьöлöмкылöмъяс

садьмöдöм, ыдмысь мортлы

верстяммыны отсалöм, колана

тöдöмлун босьтöм, чужан кыв

озырмöдöм. Велöдчысьясöс

паськалöм-содöм лыддьысян

кытшöн тöдмöдöм да выль

могъяс пуктöм: авторъяслысь

гижöдъяс видлалöм, коми

мортлысь олöмсö пыдiа,

искусство законъяс серти

туялöм, ас гижöд да

кыв вылын уджалöм. Тöд вылö

уськöдны воддза классъясын

лыддьöм роч да коми

гижöдъяс. Висьтавны

гожöмын лыддьöм небöгъяс

йылысь. Уджавны группаясöн.

Лыддьысьны. Видлавны

велöдчан небöгъяс, орччöдны

найöс.

2 Козлова Елена

Васильевна

«Векньыдик

ордым»

(повесьтысь

юкöнъяс).

Содтöд

лыддьöм:

Козлова Е.В.

«Векньыдик

ордым»

небöгысь

гижöдъяс.

Климов В.В.

(перым-коми).

«Лöз йöрнöс»

висьт.

3

«Векньыдик ордым»

(дженьдöдöмöн). Важ олöм

туялöм. Войдöр да öнiя кадлöн

йитчöм. Челядьлöн ас му да ордпу

тöдмавны зiльöм. Авторöн

челядьöс бура гöгöрвоöм,

налöн олöмй йылысь кужöмöн

гижöм.

Лöсьöдны да висьтавны

гижöдъяс йылысь юöртана

текст. Дасьтыны

небöгъясысь выставка.

Лыддьыны текстсö.

Вочавидзны юалöмъяс вылö.

Гöгöрвоöдны тöдтöм

Кывъяслысь да зумыд

кывтэчасъяслысь вежöртассö.

Лöсьöдны план. Висьтавны

ас кывъясöн. Дасьтыны

проект.Тöдмавны ордпу.

Гижны авторлы письмö.

3 Попов

Серафим

Алексеевич

1

«Зарни паськöмöн пасьтасис вöр

…» («Арся мотивъяс»

кывбурысь юкöн). Арся вöр-ва

Лöсьöдны да висьтавны С.А.

Попов йылысь юöртана текст.

Кывзыны кывбур

«Зарни

паськöмöн

пасьтасис вöр

…»

поэтизируйтан серпасъяс.

Кад вежсьöм. Сьöлöмкылöм да

ловру кыпалöм-личалöмъяс.

лыддьöмсö, сьöлöмсянь

лыддьыны. Видлавны

серпасаланногъяссö, рифмаа

кывъяссö. Велöдчыны

бура, кыпыда лыддьыны.

Велöдны да висьтавны

наизусьт. Вöчны серпаса

выставка.

II юкöн. «Пöль-пöч йöртöдысь» (15 час)

4 Литература

теория

Фольклор.

Фольклор,

йöзкост

искусство.

2 Йöзкост кыв искусстволöн медшöр

пасъяс: вомгоралун, анонимность,

зумыдлун да выльмöдсьыны-

вежласьны вермöм.

Йöзкост произведение да

авторлöн гижöд костын

öткодьлун да торъялöм.

Йöзкостса ворсöмъяс да

сьыланкывъяс. Мойдъяс да

вöвлöмтор йылысь йöзкост

висьтъяс.

Лыддьысьны, вочавидзны

юалöмъяс вылö. Уджавны

мусерпас серти:

аддзыны чужанiн да Изьва-

Колва му. Казьтывны да

петкöдлыны ворсöмъяс.

Вöчны небöгъясысь выставка.

Висьтавны медрадейтана мойд

йылысь. Кывзыны коми

йöзкостса шылад да

сьыланкыв.

5 Афоризм нога

жанръяс.

Нöдкыв.

Шусьöгъяс да

кывйöзъяс

3 Коми йöзлöн мывкыд да оласног

тыдовтчöм, коми кывлöн вын да

стöчлун.

Нöдкывлöн важ вужъяс,

орччöдöм да сёрнитанторсö

дзебöм-сайöдöм подув вылын

артмöм.Нöдкывлöн тэчас.

Шусьöгъяслöн да кывйöзъяслöн

веськыд да абу веськыд

вежöртас.Шусьöгъясын да

кывйöзъясын чужан му радейтöм,

йöзлысь бурсö ошкöм,

тырмытöмторъяс вылын

шмонитöм да сералöм.

Финн-угор войтыръяслöн

нöдкывъяс, кывйöзъяс

да шусьöгъяс лыддьöм.

Лыддьыны нöдкыв йылысь

текст, вочавидзны юалöмъяс

вылö. Нöдны да тöдмавны

нöдкывъяс. Видлавны

нöдкывлысь тэчассö.

Лöсьöдны нöдкыв,

серпасавны сiйöс. Вöчны

серпаса нöдкывъя небöг.

Орччöдны шусьöг да кывйöз.

Лыддьыны текст, вочавидзны

юалöмъяс вылö. Гöгöрвоöдн ы

шусьöглысь да кывйöзлысь

вежöртассö. Уджавны таблица

серти, корсьны гижöдъясысь

примеръяс. Гижны неыджыд

сочинение,

петкöдлыны пантомима.

Велöдчыны вöдитчыны

афоризм сяма шуöмъясöн

сёрниын.

6 Йöзкостса

мойдъяс.

10 Мойд кыдз жанр.

Персонажъяслöн паныд

сулалöм, накöд лоöмторъяс

йылысь висьталанног.

Вöвлытöмторлöн

аслыспöлöслун.Важ эскöмъяслöн

колясъяс. Мойд сикасъяс

.«Гундырли»,«Седун» –

Волшебнöй мойдъяс.

Лыддьыны

комментируйтöмöн.

Вочавидзны юалöмъясвылö.

Лыддьыны да кывзыны

мойдъяс, висьтавны налысь

сюрöссö ас кывйöн дженьыда

да подробнöя. Восьтыны

Геройяслысь морттуйсö,

вынсö. Восьтыны мойдлысь

Геройяслысь морттуй, паныд

сулалысь вынъяс петкöдлöм. Роч

мойдъяскöд йитöд, коми сер

артмöдысь торъяс (элементъяс).

Мойдысьлöн кыв.

Мойдын зумыд кывтэчаслöн

тöдчанлун.«Руч да чокыр»,

«Руч да дябыр» – пемöсъяс

йылысь мойдъяс. Морт

олöмкöд йитöд. Пемöсъяс

йылысь мойдлöн вужъяс.

«Горт олöм», «Мелiа сёрнитiс»

– бытöвöй мойдъяс. Бытöвöй

мойдъяслöн велöдан ру, олöм

вылö нюмсера видзöдлас.

Содтöд лыддьöм: Финн-

угор войтыръяслöн йöзкостса

мойдъяс.

гажöдöмсö да велöдöмсö.

Торйöдны мойд сикасъяс:

пемöсъяс йылысь, волшебнöй,

бытöвöй.

Аддзыны мойдлы лöсяляна

серпасалан ногъяс: зумыд

мичкывъяс, куимысь

висьталöм. Лöсьöдны план.

Гижны творческöй

диктант. Лыддьысьны рольяс

серти. Лöсьöдны мойд.

Серпасавны пемöсъяссö,

волшебнöй

эмторъяссö.Дасьтыны да

нуöдны рытпук.

III юкöн. «Мойдчöны гижысьяс». (8 час)


теория

Литература

мойдкыв.

1 Йöзкостса мойд подула авторлöн

прозаа либö кывбура художествоа

гижöд.

Гöгöрвоöдны литературнöй

мойдкывлысь

аслыспöлöслунсö, восьтыны

йöзкостса мойд дорö

матыслунсö, авторлысь

петкöдчöмсö. Вöчны небöга

выставка.

8 Куратов Иван


«Шыр да гадь»

«Микул».

2 Поэтлöн ичöтдыр, бать-мамöс

пыдди пуктöм да радейтöм,

гижны босьтчöм, коми мортöс

вылö донъялöм. «Шыр да

гадь». Йöзкост мойд подув.

Авторöн ас ногöн Шырöс да

Гаддьöс серпасалöм да

донъялöм: дзебöм шмонь,

серпасалан да донъялан кывъяс.

Геройяслöн сёрниын ошйысян да

ышнясян интонация.

«Микул». Геройлöн этш, кокниа

шуд шедöдны кöсйöм. Йöзкост

мойдлы лöсяланторъяс да

лöсявтöмторъяс. Кывбур

вежöртаслöн шусьöгъяскöд йитöд.

Лыддьыны И.А. Куратов

йылысь юöртана текст.

Бöрйыны да висьтавны

поэтйылысь текстысь

медтöдчанаторсö.

Лыддьыны мойдкывсö рольяс

серти, петкöдлыны ошйысян

да ышнясян сёрнитанногсö.

Орччöдны коми да роч

йöзкостса мойдъяс.Аддзыны

авторлысь донъялöмсö

(серпасалан да донъялан

кывъяс). Лыддьыны кывбура

мойдкывсö. Гöгöрвоöдны

шусьöгъяс да

öткодялöмъяс. Лöсьöдны план.

Восьтыны геройлысь олан

сямсö.

9 Юшков

Геннадий

Анатольевич.

«Тöла додь»-

ворсан мойд

5

Войнабöрся челядьдыр.

Велöдчыны зiльöм. Ыджыд

гижысьöдз быдмöм.

Пьесалöн аслыспöлöслун. Бур да

Омöль костын вен петкöдлöм.

Персонажъяслöн öта-мöдкöд

сёрниын морттуй воссьöм. Коми

Лыддьыны да ас кывйöн

висьтавны Г.А. Юшков


Дасьтыны челядьлы сиöм

небöгъяса выставка.

Лыддьыны радейтана

гижöдъяс. Лыддьыны

пьесасöрольяс серти. Корсьны

Содтöд

лыддьöм:

Финн-угор

гижысьяслöн

мойдкывъяс.

мортöсдонъялöм. Герой

нимъяслöн вежöртас.

колана цитатаяс. Лöсьöдны

план, висьтавны сюрöссö план

серти. Аддзыны гижöдысь

кульминация. Корсьны

геройяслы лöсялана

шусьöгъяс да кывйöзъяс.

Восьтыны геройяслысь этшсö,

öткодявны найöс. Дасьтыны

петкöдлыны спектак (либö

юкöн). Вöчны Урал гöраяс

йылысь слайд-шоу. Восьтыны

йöзкостса да авторöн

гижöм мойдъяс костысь

öткодьлунсö да торъялöмсö.

Вöчны стенгазета. Гижны

мойдкыв. Гижны

донъяланкыв.

IV юкон. «Ас муыд – чöскыд йöла мам». (18 час)

1

0

Тима Вень

(Чисталёв

Вениамин

Тимофеевич).

«Миян нэмö»

гижöдысь

юкöнъяс.

«Югыд вой,

кöдзыд вой»

кывбур

3 Окотапырысь велöдчöм да

лыддьысьöм. Школаын

челядьöс шаня велöдöм.

Чужан сикт йылысь

тöждысьöм.

XIX нэм помын челядьлöн

олöм.

Кывбурын тöвся войлöн

поэзия

чужтысь мичлун. Лöнь, но

кылана олöм. Морт –

муюгыдлöн сьöмöс.

Лыддьыны В.Т. Чисталёв йылысь

юöртана текст, лöсьöдны

юалöмъяс да корсьны

вочакывъяс.

Лыддьыны текстсö. Висьтавны

гижысьлöн челядьдыр йылысь

III

мортсянь. Вочавидзны

юалöмъяс вылö.

Кывзыны кывбур лыддьöмсö,

мичаа лыддьыны. Видлавны

кывбурлысь тэчассö. Восьтыны

кадакывъяслысь

тöдчанлунсö. Восьтыны кодзув

образлысь вежсьысь вежöртассö.

Серпасавны ас кывйöн

мортлысь образсö. Бöрйыны

кывбур дорö шылад. Велöдны

да висьтавны наизусьт.

1

1

Илля Вась

(Лыткин

Василий

Ильич)

«Тöвся лун»

кывбур.


теория:

художествоа

гижöдын

образа кыв.

Содтöд

лыддьöм:

Финн-угор


вöр-ва олöм

йылысь

кывбуръяс.

1 Поэт олöмын мамлöн

тöдчанлун.

Комиöн гижны кöсйöм да

зiльöм. Уна велöдчöм морт.

Коми литература, коми кыв

да финн-угор кывъяс

туялöм.

Войвыв вöр-валöн

кыпыдлун.

Образа, серпаса кывлöн мич,

морт сьöлöмöдз йиджан вын

тöдчанлун.

Висьтавны поэт да кыв

туялысь йылысь юöртана текст.

Дасьтыны небöгъяса выставка.

Лыддьыны кыпыда. Висьтавны

вöр-ва йылысь. Восьтыны

метафоралысь да мичкывлысь

тöдчанлунсö.

Öткодявны Тима Веньлöн «Югыд

вой, кöдзыд вой» да «Тöвся лун»

кывбурса сьöлöмкылöмъяскöд.

Велöдны наизусьт.

Лыддьыны текстсö. Гöгöрвоöдны

образа кывлысь,серпасалан

ногъяслысь сюрöссö, восьтыны

гижöдын налысь тöдчанлунсö.

Вайöдны видлöгъяс. Лöсьöдны

текст-серпас. Рöмъяс отсöгöн

серпасавны сьöлöмкылöмъяс.

1

2

Торопов Иван

Григорьевич

«Тэрыб кок»

висьт.

Содтöд

лыддьöм:

Финн-угор


вöр-ва олöм

йылысь

висьтъяс.


теория: Висьт.

4 Войнабöрся кадö зонкалöн

верстяммöм, вöрын,

колхозын уджалöм, кер

кылöдöм.

Вöр-ва да морт костын

йитöд йылысь гижöдъяс.

Пемöслöн мичлун,

мортлы эскöм. Мортлысь

бурсö да лёксö воча

сувтöдöм. Мортлöн вöр-ва

понда кыв кутöм. Тэрыб Кок

нимсянь сьöлöма висьтасьöм

Гижöдлöн тема да шöр мöвп.

Висьт гöгöрвоöдöм, сюжет

сöвмöмын тшупöдъяс. Тема

да шöр мöвп костын йитöд


висьтавны И.Г. Торопов йылысь

юöртана текст.

Кывзыны висьт

лыддьöмсö, сьöлöмсянь лыддьыны

висьтсö.

Лöсьöдны план. Висьтавны ас

кывйöн юкöнъяс. Восьтыны

геройяс пыр вöр-валысь мичсö,

вынсö да нэрлунсö.

Воча сувтöдны мортлысь бурсö

да лёксö. Мöвпавны мортлöн

кывкутöм йылысь. Гижны

творческöй диктант.

Велöдны юкöн наизусьт.

Лыддьыны теория юкöн. Гижны

тетрадьö медколанасö. Велöдчыны

гöгöрвоöдны гижöдлысь темасö да

шöр мöвпсö. Вайöдны примеръяс.

1

3

Юшков

Геннадий

Анатольевич

«Руч»,

«Меным атуяс

кажитчö

кöин», «Йöра»,

«Ылi туйö

петöмаöсь

юсьяс»,

«Быдмö

тундраын

гöнаюр».

3 Вöр-ваын олысьяслöн сям.

Морт да вöр-ваын олысьясöс

öткодялöм

Кывзыны кывбуръяс мичаа

лыддьöмсö.

Восьтыны вöр-ваын

олысьяслысь сямсö. Видлавны

öткодялöмлысь, мичкывлысь

тöдчанлунсö. Висьтавны

сьöлöмкылöмъяс йылысь.

Öткодявны вöр-ва геройясöс да

мортöс. Вöр-ва олысьясöс авторöн

пыдди

пуктöм, налысь этшсö тöдöм,

быдöнлысь ошканатор казялöм.

Öткодявны вöр-ва

геройясöс да мортöс. Донъялан

кывъяслöн тöдчанлун. Бöрйыны

шусьöгъяс. Велöдны öти кывбур

наизусьт.

1

4

Козлов

Евгений

Валерианович

Ичöт ключьяс.

Содтöд

лыддьöм:

И.В. Коданёв.

Вöр-ва йылысь

висьтъяс.

О.И.Уляшев.

«Гöрд ключ».

Пекка Пертту

(карел)

«Дзебсясьöмыс

ь ворсöм»

(висьт).

3

Гижöдъясын чужан му да

сэнi олысь йöзöс

радейтöм, пыдди пуктöм.

Вöр-валысь тыдавтöм

олöмсö казялöм. Визув

ключьяс да уджач

йöзöс орччöдöм.

Мичаа лыддьыны висьтсö.

Вочавидзны юалöмъяс вылö.

Велöдчыны аддзыны вöр-

валысь дзебöм, тыдавтöм

олöмсö. Вайöдны вöр-ва йылысь

гижöдъясысь примеръяс. Гижны

вöр-валöн олöм йылысь висьт.

Лöсьöдны вöр-ва дöзьöритöм

йылысь плакатъяс.

1

5

Ванеев

Альберт

Егорович.

«Жонь»,

«Ниа».

Содтöд

лыддьöм:

Васильев Ф.И.

(удмурт)

«Кыдз пу»

(кывбур);

Омель Лади

(удмурт)

«Пелысь»,

«Льöм пу».

3 Кывбуръясын чужан му

нимöдöм. Кывбуръясын

лэбач да пу образъяс

пыр войвылын олысь

Мортöс петкöдлöм. Мывкыда

да сяма йöзöс аттьöалöм.

Лыддьыны да висьтавны А.Е.

Ванеев йылысь юöртана текст.

Кывзыны кывбур лыддьöм.

Сьöлöмсянь кывбуръяс лыддьыны.

Восьтыны войвыв вöр-валысь

мичсö. Аддзыны рифмаа кывъяссö.

Восьтыны серпасалан ногъяслысь

тöдчанлунсö. Серпасавны

геройяссö. Öткодявны вöр-ва

геройясöс да мортöс. Велöдны

наизусьт «Жонь» кывбур.

Лыддьыны комментируйтöмöн

теория текст. Орччöдны кывбура да


теория:

Кывбура да

прозаа сёрни.

Литература туялöм. Кывбура

да прозаа сёрни.

прозаа сёрни, торйöдны налы

лöсялана пасъяс. Гижны кывбур

да проза гижöд.

1

6

Белых Иван

Ильич

«Бипур дорын»

висьт

1 Коми газет редакцияясын

уджалöм. Гижöдъясын челядь

да вöр-

ва костын топыд йитöд

восьтöм.


висьтавны И.И. Белых йылысь


Лыддьыны ас кежысь да

гораа висьтавны ас кывйöн.

Дасьтыны вöр-ва серпасъяса

выставка.

V юкöн. «Еджыд бурсиа челядьдыр вöлöй» (20 час)

1

7

Нёбдiнса Виттор

(Савин Виктор

Алексеевич)

«Чужи-быдми сьöд

вöр шöрын».

«Кыдзи ме

велöдчи».


теория

Литературнöй герой.

Коми да став мирса

литератураяс-ысь

тöдса геройяс.

3 Морт олöмысь медся

тöдчанасö петкöдлöм

Велöдчыны зiльöм.

Сюсь вежöр да

шмоньлун. Чужан му да

йöзöс

радейтöм.

Важöн челядьлöн олöм.

Кывбурын нор да

нюмсера видзöдлас

Велöдчöмлöн тöдчанлун.

Ас нимсянь челядьдыр

нюмсорöн висьтасьöм,

герой олöмын серамбана

лоöмторъяс.

Ас нимсянь челядьдыр

нюмсорöн казьтывлöм.


висьтавны В.А. Савин йылысь


Мичаа лыддьыны кывбур-

сьыланкывсö. Висьтавны важ

олöм йылысь. Восьтыны авторлысь

видзöдлассö. Аддзыны нор да

нюмсера видзöдлас

öтувтчöмсö. Велöдны сьыланкывсö

наизусьт.

Лыддьыны проза текстсö.

Висьтавны ас кывйöн

лоöмторъяс йылысь.

Восьтыны герой велöдчöмын

мамлысь тöдчанлунсö. Видлавны

нюмсора юкöнъяс. Лыддьыны

проза текстсö.

1

8

Рочев Яков

Митрофанович

«Кык друг»

романысь юкöнъяс.

Лоöмторъясын да

диалогъясын кык

друглöн морттуй

воссьöм. Генялы да

Васялы паныд

сулалысьяс.

3 Ичöтысянь бать-мамлы

да чой-

воклы отсасьöм.

Гижöдъясын Россияса

лоöмторъяс бура

серпасалöм. Зонкаяскöд

лоöмторъяс

Висьтавны гижысь олöм


Лыддьыны, висьтавны ас кывйöн.

Восьтыны лоöмторъяслысь помкасö

геройяс нимсянь.

Гöгöрвоöдны кывтэчасъяслысь

вежöртассö. Гижны письмö вылö

вочакыв.

1

9

Мишарина

Александра

Петровна

()

2 Чужанiн йылысь

кыпыд

казьтылöм. Мам йылысь,

муса морт

йылысь, вильыш челядь

йылысь, бур

Лыддьыны А.П. Мишарина

йылысь юöр. Видлавны «Машалы

козин» небöг.

Кыпыда лыддьыны

кывбуръяссö. Видлавны

образъяссö, восьтыны

«Нывкаяслы».

«Тувсов серпас».

Кык визьöн тэчöм

стих.

сьöлöма йöз йылысь

гижöдъяс. Вöр-ва

серпасъяс

отсöгöн войвывса

челядьлы бур сиöм.

Тувсов вöр-валöн

ловзьöм.

мичкывлысь да орччöдöмлысь

тöдчанлунсö. Аддзыны рифмаа

кывъяссö. Велöдны да

висьтавны бöрйöм кывбур.


висьтавны

Е.В. Рочев йылысь юöртана текст.

2

0

Рочев Егор

Васильевич

«Митрук петö

тундраысь».

4 Тундраын чужöм да

быдмöм. Тундраса олöм

йылысь гижöм.

Тундраын быдмысь

детинкалöн ас

этш да олöм вылö

видзöдлас сöвмöм.

Выльтор да буртор

вöчны зiльöм. Авторлöн

небыд шмонь, мортöс

да тундра радейтöм.

Комментируйтöмö лыддьыны

текстсö, юкöнъяс лыддьыны

рольяс серти. Уджавны мусерпас

серти.

Восьтыны геройяслысь олан

сямсö,

висьтавны тундраса оласног

йылысь.

Висьтавны ас кывйöн юкöнъяс.

Видлавны пейзаж. Восьтыны

небыд шмонь петкöдлан

ногъяссö. Дасьтыны кывкуд.

2

1

Илля Вась

(Лыткин

Василий Ильич)

«Немас гöснеч»

(челядьдырся

казьтылöм).

Литература теория:

Шмонь

(юмор).

1 Лоöмтор йылысь

нюмсора висьтасьöм.

Шмонь артмöдан

приёмъяс.

Шмоньлы лöсялана

небыд серам петкöдлысь

гижöдъяс. Шмонь

артмöдан приёмъяс.

Мичаа лыддьыны, висьтавны ас

кывйöн. Аддзыны нюм чужтысь

приёмъяссö.

Лыддьыны текст, тöд вылö

уськöдны (юмор). Шмоньлы

лöсялана небыд серам петкöдлысь

гижöдъяс. Восьтыны шмоньлысь

признакъяссö.

Вайöдны видлöгъяс. Лöсьöдны

шмонитан висьттор.

2

2

Одинцов Алексей

Серафимович (

«Саврас» висьт

2

«Войвыв кодзув»

журналын уджалöм.

Челядьлöн войнабöрса

олöм йылысь висьтъяс

гижöм.

Вöвлöн да детинкалöн

ас ру да этш. Öта-мöдкöд

ладмöдчан туй.

Лоöмторъяс йылысь

серам петкöдлан

висьталанног.


висьтавны А.С.Одинцов йылысь


Мичаа лыддьыны бöрйöм

юкöнъяс.

Кывзыны висьт лыддьöм.

Ас кывйöн висьтавны юкöнъяс.

Восьтыны вöвлысь да детинкалысь

этшсö.

Дасьтыны «Вöв да морт» тема

серти проект.

2

3

Иванова Валентина

Васильевна

«Керка-пöль»

(дженьдöдöмöн).

3 Челядьлысь пытшкöссö

кылöм да сьöлöмсянь та

йылысь гижöм.

Повесьтын семьяпытшса

олöм петкöдлöм, öта-

мöдöс радейтöм да

пыдди пуктöм. Ичöт

вокöс быдтiгöн Федялöн

Висьтавны юöртана текст.

Лöсьöдны юалöмъяс.Дасьтыны «Би

кинь» журналлысь выставка.

Лыддьыны текстсö. Вочавидзны

юалöмъяс вылö. Висьтавны

геройлöн енбиалун йылысь.Рольяс

серти лыддьыны персонажъяслысь

сёрни. Серпасавны ниа пу.

Содтöд лыддьöм:

Ашальчи Оки

(удмурт) «Дзоля

Микол», «Выль

печкан».

верстяммöм. Детинкаöн

муюгыдсö ас ногöн

аддзöм да серпасалöм.

Висьтавны шöр геройлöн семья

йылысь, тöдчöдны семья

пытшкын öта-мöдöс пыдди

пуктöм да радейтöм. Гижны висьт

да ыстыны «Би кинь» журналö.

2

4




«Гожся войын

Эжва юсянь»

1

Коми мулöн лöнь

мичлун.

Кывлöн аслыспöлöслун.

Мичаа лыддьыны кывбурсö.

Кывйöн серпасавны аддзöмсö да

кылöмсö. Бöрйыны шылад.

Висьтавны сьöлöмкылöмъяс

йылысь.

VI. Мöдпöвъёвтöм. 2 час

2

5

Велöдöм материал

кывкöрталöм.

Донъялан удж

нуöдöм

2 Велöдöм да сьöлöм

вылö воöм гижöдъяс

йылысь сёрни.

Велöдчан небöг

донъялöм.

Сёрнитны 5-öд классын велöдöм

да ас кежысь лыддьöм гижöдъяс

йылысь. Юксьыны сьöлöмöдз

йиджöм образъяс йылысь,

вочöжся велöдчан удж йылысь

мöвпъясöн.Мичаа лыддьыны

радейтана гижöдъясысь юкöнъяс,

кывбуръяс. Тöд вылö уськöдны

велöдöм теоретико-литературнöй

материал,терминъяс. Донъявны

велöдчан небöг. Вöчны

небöгъясысь выставка, гижöдъяс

дорö ас иллюстрацияясысь

выставка. Нуöдны викторина.

Гижны донъялан удж.

6 класс

№ Тема Ча

с

лы

д

Сюрӧс Велӧданног. Мый колӧ кужны да

вӧчны.

1. Пыртöд

1 Литература да

збыль олöм

1 Олöмысь

босьтöмторъяс,

авторлöн

думыштöмторъяс

Лöсьöдны конспект.Пырöдчыны

ёрта сёрниö,юксьыны небöг да

сылöн тöдчаналун йылысь

тöдöмлунъясöн.

2. ХIХ нэмся коми литература

2-

7

И. А. Куратов

«Синтöм пöльö»

«Пӧч»,«Гöль зон»

«Закар ордын»

И.А.Куратов.

«Кöина -

каня»,»Рака»,

«Гут» басняяс.


теория.

.

6 Синтöм пöльöлöн

«синма» олöм. Авъя,

зіль да киподтуя

геройöс ошкöм.

Пöчлысь пöрысьлун

серпасалöм.Кывбур

герой: йöзлы

коланаöн лоны кö

сйöм,уджавны

зiльӧм,ӧткалун

венöм. Пöрысьлун

вылö йöзкост

видзöдлас.

Геройлöн оласног.

Олöм вылö кыпыд да

курыдсора

видзöдлас. Шог да

кыпыд интонацияöн

жальлун да

нимкодясьöм йитöм.

Коми войтырлысь

бурсö петкöдлöм-

ошкöм.

Персонажъяслöн

«висьтасян нимъяс»,

ас вылын шмонитöм.

Авторлысь

нюмъялан видзöдлас

петкöдлöм.

Кывбур тэчас.

Строфа. Литература

герой.Кывбур

геройлӧн


Синтöм пöльöс да пöчöс серпасалöм.

«Синтöм пöльö» наизусть. Öти

кывбур наизусьт. Лыддьыны

кывбура текст .Гöгöрвоны геройлысь

этшсö, сылысь йитöдсö йöзкöд.

Тöдмасьны, кутшöм дöзмукъясöн

вöдитчöмаöсь важöн. Вöчны юöр

киподтуя морт йылысь.

Лöсьöдны конспект.

Петкöдлыны кывбур тэчасног

йылысь тöдöмлун.

8-

11

Г.А. Фёдоров

«Эзысь сюра

кöр». Повесьтысь

юкöнъяс.

3 И.А.Куратовлöн

челядьдырся олöм.

Гöгöрвоны герой характеръясысь

медтöдчанасö. Аддзыны литература

гижöдын фольклорысь

босьтöмторъяс.

3. Йöзкостса творчество

12

-

14

Миф.

Коми йӧзлӧн

мифъяс

3 Миф кыдз эскӧм,

олöм гöгöрвоöдöм да

торъя жанр.

Муюгыд артмöм,

олöм пуксьöм,морт

да пемöсъяс лоöм

вылö важ йöзлöн

видзöдласъяс.

Мифлы

лӧсяланторъяс

литератураын..

Вайöдны примеръяс вылö роч

мифъяс. Орччöдны коми да мукöд

финн-йöгра войтырлысь му пуксьöм

йылысь мифъяс Лöсьöдны гижöд

дорö серпасъяс.

15

-

17

Предание.

Коми да мукöд

финн-йöгра

войтырлöн

преданиеяс.

«Йиркап,Шыпича

, Яг Морт, Кöрт

Айка»

йылысь


Пера йылысь

коми-

пермякъяслöн



3 Преданиелы

лӧсяланторъяс:

збыль лоӧмтор.

Збыль вӧвлӧм йӧзӧн

вӧчӧмтор,

топонимъяс

гӧгӧрвоӧдӧм, важ

йылысь висьтасьӧм,

вӧвлӧмторъяслысь

инсӧ стӧча

висьтасьӧм.

Геройяслöн тунасян

вын , Пера- багатыр,

-вöралысь, чужан му

дорйысь.

Миф. Предание.

Мича лыд дьыны фольклор текст.

Тöдмасьны предание сикасъясöн.

Чукöртны, гижавны йöзкост

висьтасьöмъяс..

Статья серти конспект.

4. Коми литература ХХ нэмö

18

-

21

М.Н.Лебедев

«Самöвар».

«Сьöла да тар».

«Гриша дядь да

кӧин».

«Торгун».

4 Ышнясьысь, вылö

пуксьысь мортöс

дивитöм.

Геройяслöн

сёрнитанног.

Басняын геройяслӧн

да авторлӧн

сёрнитанног,

аллегория, велӧдӧм.

Пикö воöм йöз

водзын ыджыдö

пуксьысьöс дивитöм.

Уна больгысь йöзöс

дивитöм..

Őти басня наизусьт.

Рольяс серти лöсьыда лыддьöм.

Кывзыны да лыддьыны художествоа

гижöд, аддзыны геройлысь характер

восьтан приёмъяс.Рольяс серти

мича лыддьыны.Гöгöрвоны важöн

лöсьöдöм гижöдъяслысь öнįя

олöмлы лöсялöмсö.


теория

Геройяслысь сямсӧ

восьтанторъяс.

Гриша дядьлысь

этшсӧ восьтан

приёмъяс.Сёрни

тэчаслӧн,аслыспӧлӧс

лун.

Басня.Аллегория.

Велӧдӧм (мораль).

22

-

25

В. Савин «Шонді

петігöн дзоридз

косьмис»


теория

4 Сопрон Васька

котырлӧн олӧм –

коми крестьяналы

лӧсялана олӧм. Бать-

мамӧн писӧ

виччысьӧм да сы

понда шогсьӧм.

Иванлӧн кыпыд

эскӧм. Гриша

образын

тӧдчанторъяс.

Пьесалӧн

оптимизм.Гижӧд

нимлӧн вежöртас.

Пьеса. Пьесалӧн

тэчас:

персонажъяслӧн

сёрни, автор кывъяс.

Лöсьöдчыны да гижны

сочинение.Лыддьыны да висьтавны

гижысь олöм йылысь юöртан

текст.Рольяс серти мича лыддьыны

пьеса.Воöдчыны шöр мöвпöдз.

26

-

29

В. Чисталев

«Локтыштіс».

«Рыт-асыв

кылöм».

«Аръявыв».

4 Кывбурын ывлавыв

вежсьöмлöн серпас.

Кадакывъяслöн

тöдчанлун. Гожся

зэрсö музакöд,

ывлавыв ловзьӧмсӧ

кывбур гижан

ловрукӧд орччӧдӧм.

Морт да

лунгöгöрся кад,

налӧн лӧсялӧм.

Кывбур нимлöн

вежöртас.

Мортлысь жугыль

сьöлöмкылöмъяс

висьталанног.

Кывбур юргӧм.

Кывъяс бӧрйӧмын

поэтлӧн сям: матын

вежӧртаса кывъяс,

унаысь шуӧмъяс,

мичкывъяс

Петкöдлыны Тима Веньлысь

гижöдъяс тöдöм. Кывзыны

кывбуръяслысь юргöмсö. Велöдны

кывбур наизусть. Аддзыны кывбура

гижöдысь художествоа приёмъяс.

«Кодзув пи». Мойдлы да

притчалы

лöсяланторъяс. Морт

ловлöн усьöм да

кыпöдчöм, озырлун

да шуд – пьесалöн

шöр темаяс.Кодзув

пи вежсьöмлöн

помка. Пьесалöн

велöдан вежöртас.

Рольяс серти кужöмöн лыддьöм.


теория.

1 Пьеса-художествоа

гижöд.

Конспект гижöдöм.

31

В. Лыткин

«Удж дырйи»


теория

1 Коми мулöн,

сиктлöн уджалан-

олан шыяс.

Кывбурын гора

кывъяс,

звукоподражаниеяс,

серпаса кывтэчасяс,

налöн тöдчанлун.

Кывбур юргӧм.

Звукоподражание.

Аллитерация.

Ассонанс.

Кывзыны кывбуръяслысь юргöмсö.

Велöдны кывбур наизусть. Аддзыны

кывбура гижöдысь художествоа

приёмъяс.

5. Война тема коми литератураын

32

-

34

П. Доронин «Кык

патрон»

3 Гражданскöй

войнадырся кад

зонка синъясöн

аддзöм. Правда да

кривда костын

нэмöвöйся

тыш.Бурсӧ да лёксӧ,

правдасӧ да

кривдасӧ зонкаӧн

зiльны гӧгӧрвоӧм.

Висьталысьлӧн

тӧдчанлун.

Зонкалöн, бать-

мамлöн да авторлöн

видзöдлас

Лöсьдчыны да гижны сочинение

35

-

37

И. Торопов

«Шуриклы шыд»

3 Сьöкыд кадö

челядьлöн быдмöм-

сöвмöм. Сиктса

йӧзлӧн ӧта-мӧдлы

отсасьӧм. Федялöн

морттуй. Висьтын

олӧмсӧ герой

синмӧн да вежӧрӧн

донъялӧм. Геройлöн

Тöд вылö уськöдны велöдöм

гижöдъяс тöдса геройясöс.

Ас кывйöн висьтавны

юкöнъяс.Гöгöрвоны геройяслысь

этшсö, быдторъя геройлысь инсö.

Юксьыны висьт йылысь мöвпъясöн.

Велöдны юкöн наизусть.


теория

сöвмöм, верстяммöм.

Война вуджысь йӧз:

Федялӧн бать-мам,

чой-вок., Пока

Микит, Ош Анна.

Сюжет, сылӧн

тэчас: вен

гӧрддзасьӧм,

зэвтчӧм, личалӧм.

Проза гижӧдын

герой да автор.

Пейзаж.

Вöчны конспект статья серти.

38

-

40

Ю. Васютов

«Шондіа вой»


3 Челядьдыр да

война. Зонкаяслöн да

нывкаяслöн этш,

челядь коллектив

сöвмöм.

Велöдысьяслöн

челядьöс быдтöмын

тöдчанлун.

Висьтасьысьлöн

образ.

Портрет.

«Челядь да война» сочинение кежлö

лöсьöдчöм да гижöм.

41

-

43

И.И.Ногиев.

« Руб»

3 Гижысь олöмысь да

творчествоысь олöм

тöдчана пасъяс.

Коми журналъясын

йöзöдöм

гижöдъяс,«Винегрет

» небöгысь бöрйöм

гижöдъяс.

Лыддьыны да висьтавны гижысь

олöмысь да творчествоысь олöм

йылысь юöртан текст. Ас

кежысь тöдмасьны

гижöдöн,бöрйыны гораа

лыддьöм вылö

юкöнъяс,мичаа лыддьыны найöс

урок вылын.Лöсьöдны

гижöдлысь веськодь план.Ас

кывйöн дженьыда висьтавны

гижöдлысь сюрöссö. Вочавидзны

юалöмъяс вылö.Гöгöрвоны

авторлысь шöр могсö,бöръя

гижöдлысь-темасö да шöр

мöвпсö. Юксьыны гижöд йылысь

мöвпъясöн. Лöсьöдны гижöд вылö

отзыв.

44

-

45

В.Г.Лодыгин.«Ме

нам чужанiнын»

«Дзолюкöй дай

юöй...». «

2 Ловъя вöр-ва − В.

Лодыгин поэзияын

медшöр тема.

Поэтлöн образ.

Гижысь олöмысь да творчествоысь

лыддьыны кывбуръяс. Велöдны

кывбур наизусьт. Кывзыны

сьыланкывъяс,

Мыр».« Вöрса

ю»

«Уна –уна

дзоридза» «

Керка»

« Коркö волöй

вай Эжва йылö».

Поэт да вöр-ва – öта-

мöдöс радейтысьяс.

Керка.Кывбурлöн

настроение.

Керка тшупöм-

лэптöм – радлунöн

тырöм удж. Гижöд

кыв да

вежöртас:коми

сиктлы, коми

войтырлы бурсиöм.

Кывбур-шыöдчöм.

Поэтлöн чужанiн.

Поэтлöн да

чужанiнас корöм

йöзлöн образъяс.

Велöдны найöс. Вочавидзны Кывбур

юалöмъяс вылö. Гöгöрвоны

Сьыланкыв.Чужанiн ыдждöдлöм,

чужанiнлысь восьтысь

аслыспöлöслунъяс, торйöдны

образъяс,

приёмъяс.Мичкывъяс,художествоа

приемъяс. Аддзыны

кывбурын налöн

тöдчанлун.М.гижöдъяс костысь

йитöдъяс, найöс.Оверинöн

лöсьöдöм шылад, сылöн öтувтан

торъяс.Аддзыны-мичлун гöгöрвоны

чужан сиктлысь

«Дзолюкöй дай юöй...».Юлöн

аслыспöлöслун,

тöдчанлун коми олöмын. лöсьöдны

чужанiн йылысь серпас. Поэтлöн

сьöлöмкылöмъяс, найöс восьтысь

приёмъяс.

6. Коми йöзлöн оласног

46

-

48

Г. Юшков

«Пӧль-пӧчнымӧс

босьтамӧй»

«Öти сиктын»

«Семö юкмöс»

«Менам чом»

3 Войдӧр олысь йӧзӧс

пыдди пуктӧм, наӧн

нимкодясьӧм.Вӧр-

ва, коми оласног

понда тӧжд.

Ас киподтуй йылысь

мӧвпалӧм.Коми

войтырлысь

традицияяссӧ,

оласногсӧ пыдди

пуктӧм. Гижан удж

да вӧралан керка

орччӧдӧм.Коми

мортлӧн

аслыспӧлӧслун,

сылы донаторъяс.

Поэт – коми муын

олысь, войдӧрся

традицияяс пыдди

пуктысь,пӧльяслысь

ордым талялысь.

Литература теория:

Лирика. Лирика

герой.

Мичаа лыддьыны кывбур, велöдны

наизусть. Чукöртны коми

поэтъяслысь мамлы сиöм

кывбуръяс.ю орччöдны матыс тема (

Юшков «Семö юкмöс,» Куратов «

Синтöм пöльö.».

49

-

50

Велöдöм

материал



вылö воöм

гижöдъяс.

Велöдöм материал кывкöрталöм.

Пырöдчыны ёрта сёрниö 6-öд

классын велöдöм да ас кежысь

лыддьöм гижöдъяс йылысь.

7 класс

№ Тема Сюрöс Велöдан ног.

Мый колö кужны да вöчны

1. Пыртöд

1 Пыртӧд.


мукöд

искусствояс

пöвстын.

1 Олӧмсӧ искусствоын

образнӧя петкӧдлӧм.

Художествоа образ –

литература гижöдлöн подув.

Художествоа да

художествотӧм сёрни.

Художествоа да научнӧй

гижӧдъяс.

Лыддьыны ас кежысь

гораа юöртан да научнöй

стиля текст.


2. 19-ӧд нэмся коми литература

2-5 И. Куратов

«Муса

ныланӧй, мича

аканьӧй»

«Коми бал»

«Пӧрысь морт»


теория

Йӧзкост

мичкыв.

Рефрен.

4 Кывбур геройлӧн этш. Семья

олӧм вылӧ коми зонлӧн

видзӧдласъяс. Радейтана

мортлысь олӧмсӧ шудаӧн

вӧчны кӧсйӧм. Том зонлысь

пӧсь сьӧлӧмсӧ, киподтуйсӧ

авторӧн поэтизируйтӧм.

Кывбурлӧн йӧзкостса поэзия

дорӧ матыслун.

Грездса рытпук –олӧм

визувлӧн серпас.Посни

челядьлӧн,том

йӧзлӧн,верстьӧяслӧн да

пӧрысьяслӧн ӧтувъя олӧмын

ин. Керка пытшсӧ му

югыдкӧд орччӧдӧм.

Кывбур герой, ас

нимсяньыс висьтасьöм.

Пöрысь дырйи шудтöм

олöмлöн помка. Пöрысьлун

вылö йöзкостса видзöдласъяс

(«Пöч», «Синтöм пöльö»

кывбуръяскöд орччöдöмöн).

Йöзкост мичкыв.Рефрен.

Лыддьыны да висьтавны

гижысь йылысь юöртан

текст. Сюся кывзыны

велöдысьлысь да ёртъяслысь

сёрнисö, торйöдны

сёрнисьыс

медтöдчанасö,дженьыда

гижны тетрадьö.

Тöдмавны,,кутшöмöн вöлiс

Усть-Сысольск И.А. Куратов

олан кадö.

Кывзыны кывбуръяс

лыддьöм.

Гöгöрвоöдны ёрта – ёртлы,

кыдзи колö лыддьыны

кывбуръяссö, мичаа

лыддьыны найöс. Велöдны

наизусьт, лöсьöдчыны мичаа

висьтавны классын.

Корсьны кывбур

текстъясысь тöдчана

приёмъяс, йитны гижöд

вежöртасыскöд.


6-11 Быличка

6 Быличкалöн мифкöд йитчöм:

вöр-ва да морт олöмысь

гöгöрвотöмторсö аслыспöлöс

ногöн, ставсö ловзьöдöмöн

гöгöрвоöдöм.Вöвлытöм

ловъяскöд виччысьтöм

паныдасьлöмъяс да мукöд

шензьöдана лоöмторъяс

йылысь

висьтасьöмъяс.Быличкалӧн

сикасъяс.Персонажъяс.

Висьтасьысьлӧн образ.

Тöдмасьны фольклор

текстлöн.

аслыспöлöслунöн. Колана

ногöн (висьтасян ногöн)

лыддьыны йöзкостса

творчествоысь текстъяс,

висьтавны ас нимсянь

некымынöс.

Тöдмасьны

жанръяслöн

аслыспöлöслунöн.

Кужны торйöдны найöс

öта-мöдысь.

Орччöдны предание да

легенда геройясöс

Легенда Ной праведник йылысь

легенда. Пӧтӧпа йылысь,

Исус Кристос йылысь

легендаяс. Легенда жанр –

христианскӧй эскӧмъяс

йылысь йӧзкостса висьт.

Легенда. Легенда –

христианскöй эскöмкöд

йитчöм висьт йылысь

тöдöмлунъяс. Йöзкост

легендалöн Библияса

легендаясысь торъялöм.

Ной праведник йылысь

легенда,

(«Пöтöпа йылысь»). Ной

йылысь туялысьяс йылысь

юöртöмъяс.

Библияын висьталöм.

Предание.

Фольклор

теория:

Быличка.

Предание.

Легенда.

Предание да

легенда герой.

Чуд йылысь преданиеяс. Чуд

йылысь преданиеяслӧн

паськалӧм, сюжет артмӧдысь

лоӧмторъяс. Чудъяс да коми

войтыр. Перымса Степан

йылысь преданиеяс. Перымса

Степан да тунъяс. Степан

кыдз преданиеса герой.

Микӧла угодник йылысь

преданиеяс. Микӧла

угодниклӧн образ йӧз

вежӧрын.

Коми йӧзкостса проза

чукӧртысьяс, йӧзӧдысьяс,

туялысьяс.

Шемöсмöдысь

висьтасьöмъяссö,текстъясысь

да лоöмторъяс,легенда

геройкöд йитчöм

серпасъясысь лöсьöдны ки

пом чудесаяс. Легендаяслöн

вежöртас небöг.

4. Йöзкостса творчество да литература

12-

14

В. В. Юхнин

«Кык вок – кык

друг»


теория. Литератураын

фольклорысь

босьтӧмторъяс.

3 Вöралысьяслöн обычайяс.

Вöралысьяслысь

видзöдласъяс восьтöмын

быличкалöн тöдчанлун.

Литератураын фольклорысь

босьтöмторъяс.

Ас кежысь лыддьыны

да гöгöрвоны гижысь

олöм йылысь юöртан текст,

ас кывйöн висьтавны

сiйöс. Дасьтыны гижысьлöн

олöм да творчество серти

выставка.Ас кежысь

лыддьыны проза текст

.Бöрйыны юкöнъяс гораа

лыддьöм вылö. Дасьтысьны

да

лыддьыны выразительнöя.

Вöчны гижöд серти некымын

сикас план, гöгöрвоны план

сикасъяслысь

аслыспöлöслунсö.

5. Коми литература 20-ӧд нэмӧ

15-

16

В. А. Савин

«Луча»

«Дона гу

вылын»


теория:


гижӧдын нюм

да серам.

2 Коми олöмын вежсьöмъяс.

Тист Иванлöн олан

«философия». Автор да шöр

герой, 1920-öд вояслöн лов

шыыс налöн видзöдласъясын.

Нюм, серам, сатира.

Гражданскöй тыш кадся коми

героиня Домна Каликовалы

сиöм кывбур. Домнаöс ошкöм.

Поэтлöн шогсьöм.

Ас кежысь да гораа

лыддьыны гижысь олöм

йылысь юöртан Учебникын

сетöм статья да

водзынджык босьтöм

тöдöмлунъяс

подув вылын лöсьöдны

гижысь

олöм да творчество

йылысь юöртöм.

Кывзыны выразительнöя

лыддьöм. Дасьтысьны

выразительнöя лыддьыны

кывбур текст: гöгöрвоöдны

кывбур юргöмсö

,интонация кыптöм да

лэччöм.

Кывзыны шыладалöм

текст

(сьыланкыв).Юксьыны

мöвпъясöн.

Сьыланкыв да сьылöм

йылысь.

Видлавны кывбуръяссö

сетöм юалöмъяс серти.

Тöдмавны кывбурлысь

жанр,

Жанркöд йитчöм

аслыспöлöслунъяс.

Тöдмасьны Домна

Каликовалöн олöмöн да

подвигöн. Подулавны

поэтлысь сьöлöм

кылöмъяссö, налысь

кывбурын воссьöмсö.

Вöчны кывкöртöд поэт

творчество йылысь

велöдöм.

Гижöдъяс подув вылын

текст.

17-

22

В. Т. Чисталёв

«Шог асыв».

В. Т. Чисталёв

«19-öд во»,

«Перекоп»,

«Юкмöсö»

6 Висьтын войналöн образ,

война - уджалысь мортлысь

олöмсö кисьтöм. Висьтлöн

аслыспöлöслун:

лоöмторъяслöн тэрыба

вежсьöм, шöр геройлöн

абутöмлун, сиктö пырысь

еджыдъяслöн «ловтöм» образ,

ывлавыв серпасъяслöн мич,

паныд сувтöдöмъяс, автор

сьöлöмкылöмъяслöн тыдалöм.


лыддьыны

гижысь олöм йылысь

юöртан текст.

Учебникын сетöм статья

да водзынджык босьтöм

тöдöмлунъяс подув вылын

лöсьöдны неыджыд

юöртöм гижысь олöм

да творчество йылысь.

Гöгöрвоны

Кывбуръясын збыль

вöвлöмторъяс вылö

подуласьöм. Мездлун

шедöдöмлöн дон.

Кывбуръяслöн кыв. Скöр

кадлысь образ лöсьöдöмын

юргöм-шыалöмлöн тöдчанлун

произведениелысь

гижан кадкöд да сiйö

кадся литературалöн

могъяскöд йитчöмсö.Ас

кежысь да гораа

лыддьысьны.Тöдмасьны

словарь отсöгöн тöдтöм

кывъяс вежöртасöн.

Торйöдны тöдтöм кывъяс

пöвстысь диалектизмъяс

Тöдмасьны гижöдлöн

историческöй подулöн.

Видлавны гижöд:

гöгöрвоны авторлысь

видзöдлас да видзöдлассö

восьтысь приёмъяс.

Аддзыны медся

тöдчанторъяссö

писательлöн гижан ногысь

(стильысь).

Лöсьöдны проза

гижöдлысь

цитатаясысь план.

Лыддьыны текстсö

(юкöн)выразительнöя.

23-

25

Н. А. Фролов

«Домна»


теория.

3 Домна Каликовалöн збыль

олöм да литература образ.

Домналöн героизм, асьсö

жалиттöг том олöмсö йöз шуд

вöсна сетöм. Кöч Семöлöн да

Кыз Прокöлöн образъяс,

революция кадö олан туй

бöрйöм. Поэмаын лирика да

висьталан юкöнъяс.

Персонажъяслöн сёрнитанног.

Поэма. Поэмаын висьталöм да

сьöлöмкылöмъяслöн лиризм.


лыддьыны гижысь олöм

йылысь юöртан

текст.Лöсьöдны текст серти

план.Гижны дженьыд

изложение.

Ас кежысь тöдмасьны

текстöн.

выразительнöя лыддьöм.

Лыддьыны выразительнöя

бöрйöм

юкöнъяс. Лыддьыны рольяс

серти.


Лöсьöдны гижöдлысь план:

ас кывъясöн, цитатаясысь.

Висьтавны кывбура

гижöдлысь сюрöссö ас

кывйöн.

Видлавныгижöдсö сетöм

юалöмъяс серти. Аддзыны

геройяс костса йитöдъяс,

шöр героинялысь

образсö серпасалан ногъяс.

Торйöдны лирика да

висьталан юкöнъяс, йитны

гижöдлысь композициясö

жанркöд.

Орччöдны поэмасö

В.А.Савинлöн «Домна гу

вылын»поэмакöд.Тöдмасьн

ы Коми республикаса

художникъяслöн да

скульпторъяслöн Домналы

сиöм произведениеясöн

,орччöдны найöс.Öтувйöн

лöсьöдны гижöд

.«Домна

Каликовалöн образ коми

исс кусствоын»

Лыддьыны да гöгöрвоны

литература термин

восьтысь текст,торйöдны

медшöр мöвпъяс,висьтавны

да гижны найöс.

Орччöдны кывбур да

поэма,

кыв бурын да поэмаын

геройлысь образ восьтöм.

6. Вӧр-ва тема коми гижӧдъясын

26-

27

С. А. Попов

«Вата кодь

лым ягын

вольсасис

тöрыт..»

«Лымйöн

тöбсьöм рас да

оль», «Тöлыся

войö».

2 Тöвлысь мичлунсö

серпасалöм. Ывла вывсö

ловзьöдöм. Ывлавывкöд ёрта

сёрни. Лыддьысьысьöс тöвся

мойдсö аддзыны-кывны

ышöдöм.

Литература теория: Кывбура

сёрни. Кык да куим слога

стопа.

Тöдмасьны велöдчан

небöглöн

юкöнöн(разделöн):гижысья

с йылысь юöртöмъясöн,

юалöмъясöн да гижöдъясö

Дасьтысьны да


кывбуръяс. Петкöдлыны

интонация отсöгöн

поэтлысь, геройлысь

сьöлöмкылöмъяс.

Лыддьыны öта-мöдлы,

донъявны лыддьöмсö.


Тöд вылö уськöдны

кывбура гижöд йылысь

тöдöмлунъяс.

Видлавны кывбуръяссö.

Орччöдны кывбуръяссö:

образъяссö, кывсö,

тэчассö. Тöдмасьны

М.М.Худяковлöн

«Тöв пуксьöм» серпасöн,

мукöд художникъяслöн

серпасъясöн.

Орччöдны, йитны кывбура

гижöдъяс да серпасъяс.

Орччöдны тöвся кад

йылысь коми да роч

поэтъяслысь кывбуръяс.

Казявны тöлын ывлалысь

да мортлысь олöмсö,

лöсьöдны ас серпасъяс да

гижöдъяс тöвся кад

йылысь.

7. Война тема коми гижӧдъясын.

28-

32

И.Г.Торопов

«Кӧнi тэ, кар?»

5 Война дырйи жугӧдӧм олӧм

лэптӧмын челядьлӧн пай.

Федялӧн сюсьлун, ыджыд

сьӧлӧм, йӧз водзын водзын

кывкутӧм. Висьтын вӧр-ва

серпасъяс, шӧр геройлысь

морттуйсӧ восьтӧмын налӧн

тӧдчанлун. Джуджыд

сьӧлӧмкылӧмъяса висьтасьӧм.

Сюжетлӧн зэвтчӧм да

личалӧм.


лыддьыны




велöдöм гижöдъяс. Вöчны

велöдöм

гижöдъяс йылысь юöртöм

Ас кежысь тöдмасьны

гижöдöн.Лыддьыны

выразительнöя.Велöдны

юкöн наизусьт.

Торйöдны висьтсö

юкöнъяс

вылö, сетны юкöнъяслы

ним.

Висьтавны öти-кык

лоöмтор йылысь текстсö

ёна вежлавтöг да

вежлалöмöн (ас нимсянь).

Донъявны геройяслысь

морттуйсö.

Кыпöдны «вензян» сёрни

Геройяслöн ёртасьöм

йылысь,

подулавны шöр

геройлысь

поступокъяссö (Федя да

Микол,

Федя да Шыр).

33-

36

Г. А. Юшков

«Конö Семö»

4 Конö Семö да Генагей костын

топыд йитöд. Верстьö мортлöн

быдмысь войтыр понда

быдлунся тöжд, кужöмöн

велöдöм. Висьт тэчас.

Висьтасянног.


лыддьыны


юöртан текст. Тöд вылö

уськöдны велöдöм

гижöдъяс. Вöчны тöдса

гижöдъяс йылысь юöртöм,

челядьлы сиöм

небöгъясысь небöгъяссö,

донъявны гижысьлысь

да художниклысь уджсö.

Лыддьыны мусаммöм

гижöдъяс.


лыддьыны.Видлавны

гижöдсö:

гöгöрвоöдны шöр

геройлысь да

висьтасьысьлысь йитöдсö,

налысь этшсö, висьт

композициялысь

тöдчанлунсö.Донъявны

гижысьлысь кывсö.


Кывзыны выразительнöя

лыддьöм. Дасьтысьны да


кывбуръяс. Велöдны наизус

Велöдчан небöгын

вöзйöм юалöмъяс вылö

подуласьöмöн

видлавны кывбуръяссö.

Гöгöрвоöдны öта-мöдлы

кывбуръяслысь вежöртассö,

гижысьлысь видзöдлассö

коми йöз вылö.

37-

42

Н.Н. Куратова

«Бобöнянь

кöр».

6 Повесьтын война кад

петкöдлöм. Нывкалöн

быдмöм-верстяммöм. Сиктса

йöзлöн олан этш. Бурлöн

леклы паныд сулалöм.

Литература теория: Повесьт.


лыддьыны



Видлавны небöгъяссö,

донъявны гижысьлысь

да художниклысь уджсö.

Бöрйыны да лыддьыны

гижöдъяс.Тöдмасьны

повесьт текстöн.

Висьтавны юкöнъяс,

донъявны

висьталöмсö.Выразительнö

я

лыддьыны бöрйöм

юкöнъяс.

Видлавны гижöдсö сетöм

Юалöмъясвылö

подуласьöмöн.

8. Öнiя коми литература

43-

48

В. В. Тимин

«Эжва

Перымса

зонка»


6 Важ комияслöн оласног,

енъяслы эскöм, вöр-вакöд

топыд гöрöд, ордпу йитöдъяс,

видзöдласъяс. Персонаж

нимъяслöн, тэчас да

вежöртас.Тикöлöн

повтöмлун,вежöр, пытшкöсса

мич, чужан му радейтöм.


лыддьыны


юöртан текст, ас кывйöн

висьтавны сiйöс.

Тöдмасьны «Эжва

Перымса

зонка» йöзöдöмъясöн,

видлавны небöгъяс,

8 класс

№ Тема Сюрöс Велöдан ног.

Мый колö кужны да вöчны

1.Пыртöд

1. Мортлöн пытшкöсса

олöм-коми

литератураын

медшöр мог.

1 Мортлӧн пытшкӧсса

олӧм – коми


медшӧр

петкӧдлантор.

Мортлысь пытшкӧсса

олӧм восьтысь

приёмъяс. Авторлӧн

морттуй, олӧм вылӧ

видзӧдлас, олӧмсӧ да

йӧзсӧ донъялӧм.

Тöдвылö уськöдны VII

классын велöдöмтор. Вочавидзны

викторина юалöмъяс

вылö. Лыддьыны ас кежысь

учебникысь текст, комментируйтöмöн

лыддьыны, лöсьöдны конспект.


2-5 Обряддырся да

обрядкӧд йитчӧм

поэзия. Тима Вень

(Чисталёв Вениамин

Тимофеевич) .

«Ныв сетöм».

4 Обрядлӧн сикасъяс.

Обряддырся да

обрядкöд йитчöм

поэзиялӧн


Сылы лӧсялысь

образность да кыв.

Кӧлысь поэзия.

Быдтысьӧмкӧд

йитчӧм поэзия.

Опера-драмын

сьыланкыв да вöчöм

öтувтчöм, обрядлöн

мич.

Лыддьыны да гöгöрвоны

Фольклор термин восьтысь текст,

ас кывйöн дженьыда

висьтавны. Обрядлöн сикасъяс,

примеръяс. Обряддырся да

обрядкöд йитчöм поэзия.

Гöгöрвоöдны календар поэзиялöн

аслыспöлöслун. обрядъяслысь да олан

кытш лöсялысь образность да

кыв. Кöлысь обрядъяслысь

сюрöссö, налысь öткодьлунсö да

торъялöмсö. Лыддьыны Тима Веньöн

гижöм «Ныв сетöм» опера-драмаысь

юкöн. Гöгöрвоöдны сьыланкывлысь

да вöчöмлысь öтувтчöмсö, восьтыны

обрядлысь мичсö да тöдчанлунсö.

теория. Эпос. Эпос жанръяс.

Литература гижöдын

сёрнитанногъяс.

донъявны найöс.


выразительнöя

лыддьысьны.

Бöрйыны повесьтысь

юкöнъяс да гижны на серти

диктант, гижны изложение.

49-

50

Велöдöм

материал


Тестъяс гижöм.

2 Велöдöм да сьöлöм вылö воöм

гижöдъяс.


кывкöрталöм. Пырöдчыны

ёрта сёрниö 6-öд классын

велöдöм да ас кежысь

лыддьöм гижöдъяс

йылысь.

3. 19-öд нэмся коми литература

6-7

В. А. Куратов

«Бöрданкывъяс

верöс сайö ныв сетöм

дырйи»

2 В.А. Куратов – коми

поэзияын

водзмӧстысь. В.

Куратовӧн гижӧм

йӧзкостса

бӧрданкывъяс да

коми лирикалӧн

востымасян кад.

Мичаа лыддьыны

бöрданкывъяссö.

Аддзыны аслыс пöлöс

серпасалан приёмъяссö, восьтыны

тöдчанлунсö.

Кывзыны бöрдöдчанкывъяс.

Гижны-чукöртны ас сиктысь

бöрдöдчанкывъяс. Нуöдны рытпук,

лöсьöдны сылысь сценарий, пыртны

сэтчö öнiя кадлы лöсялана обряд

юкöнъяс.

8-

12

И.А.Куратов «Коми

Кыв.»

5 Морт олöмын

чужан

кывлöн тöдчанлун.

Поэтöн коми кыв

донъялöм. Асьсö

медводдза коми

поэтöн

кылöм.

Лыддьыны юöртан текст.

Висьтавны ас кывйöн.

Мичаа лыддьыны кывбура текст.

Восьтыны

сьöлöмкылöмъяссö,гöгöрвоöдны

видзöдлассö. Лöсьöдны ас нимсянь.

Чужанкыв йылысь висьт. Орччöдны

«Русский

Язык» кывбуркöд. Восьтыны

аскылöмъяссö, виччысьöмсö.

И.А.Куратов «

Менам Муза».

Муза образ. «Абу

вуза» кывтэчаслöн

кывбур чöжыс

сöвмысь вежöртас.

Мичаа лыддьыны кывбура

текст.Гöгöрвоöдны муза образ.

Восьтыны поэтлысь могсö.


И,А,Куратов

кывбуръясын морт

олöм вылö

видзöдлас.

« Корысь».

Корысьлöн олöм,

шудтöм да шуда

здукъяс. Олöмсö

примитöм.

Морт олöм вылö

авторлöн видзöдлас.

Гöгöрвоöдны корысьлöн олöм образö

иналöм.

Асш. лыд..« Коркö

Ен мем сиис…».

Кык сикас поэзиялöн

мöвпалöм.

Гöгöрвоöдны кевмысян лов шысö.

Восьтыны поэтлысь мöвпсö.


Восьтыны авторлысь ирония пыр

герой донъялöмсö. Корсьны да

лыддьны И.Куратовлысь дженьыд

кывбуръяссö. Гижны сочинение.

4. Коми литература 20-ӧд нэмӧ

13-

19

К. Ф. Жаков -

учёнöй, этнограф,

философ.

«Биармия» поэма.

7 Авторлöн могъяс.

Чужан мулысь

история мичмöдöм,

поэтизируйтӧм.

Мукӧд кывъя йӧзлӧн

литературнӧй

эпосъяскӧд йитӧд.

Гижӧд сюжетлöн,


Лöсьöдны цитатаа план. Дасьтыны

герой йылысь висьт. Восьтыны

поэмаын коми олöм

серпасаланторъяс, авторлысь

мöвпсö да лов шысö, чужан му

вылö да коми морт вылö муслуна

видзöдлас. Бöрйыны образъяс дорö

геройяслöн да кывлöн

аслыспöлöслун.

шылад . Велöдны юкöн наизусьт.

« Биармия» поэма –

зэв важся коми йöз

йылысь мойдсяма

поэма»

Чужан мулöн

история.

« Биармия» поэма серти сочинение

кежлö лöсьöдчöм да гижöм.

20 Литература теория. 1 Художествоа гижӧд

вуджӧдӧм


21-

26

В. Савин

«Райын», «Инасьтöм

лов» дилогия


«Спектакасигъясöн»

« Зэв колантор».

Публицистика.

6 Райӧ веськалӧм

грешник йылысь йӧз

костын

паськалӧм

сюжетлысь

вежӧртассӧ

сӧвмӧдӧм,

выльмӧдӧм. Сюзь

Матвей –эскöдана

коми национальнöй

характер – шогӧ

усьлытӧм, уджач,

йӧзлы бур керысь,

гажӧдчыны кужысь,

сибыд да серамбана

морт.. Коми мортöн

збыль олöмсö да

мöдаръюгыдсö

вежöртöм.Олӧмсӧ

пыдди пуктӧм да

ошкӧм.Пьесаын

збыль да фантастика

петкöдчöмъяс.

Шмоньлöн ыджыд

тöдчанлун.

Драма. Драма

жанръяс. Комедия.

Публицистика

Мичаа лыддьыны драма текстсö.


Восьтыны гижысьлысь уна сикас

енбисö. Висьтавны ас

кывйöн казьтылöмсö.

Мичаа лыддьыны драма текстсö.

Вöчны тöдтöм кывъяса кывкуд.

Восьтыны

Геройясын коми национальнöй

Характер петкöдчöмсö. Корсьны

примеръяс öнįя олöмысь.

Гöгöрвоöдны коми мортлысь

збыль олöм да мöдаръюгыд вылö

видзöдлассö.

Гижны олöм донъялан юкöнъяс да

комментируйтны найöс.

Восьтыны шмоньлысь тöдчанлунсö.

Лыддьыны текстсö. Гижны

Публицистикалы лöсяланторъяссö.

Вöчны проект коми сьылан

йылысь. Корсьны «Йöлöга» да

«Коми му» газетъясысь коми

сьыланкывъяс йылысь да

сьылысьяс йылысь юöр. Чукöртны

материал ас сиктын да районын

сьылысьяс йылысь.

5. Öнiя коми литература

27-

29

Г. Юшков «Висар»

Коми йöзлöн

радейтана гижысь.

Чужан вöр-ва понда

майшасьöм. Морт

ним вылö пуктöм.

3 Висьтын шöр

геройлöн оланног да

мöвпаланног.

Висарлöн вöр-ва

понда ылöдлана

тöждысьöм. Геройлöн

нажöвитчан ру, ловъя

лолöс скӧрысь

бырöдöм. Висьтлӧн

тэчас, висьталӧмлӧн


Гöгöрвоöдны висьтлысь шöр мöвп,

восьтыны Висарлысь «сįсь»

пытшкöссö.


Автор

видзӧдласъяслӧн да

сьӧлӧмкылӧмъяслӧн

эпос нога гижӧдын

тыдовтчӧм.

Ритма проза.


30-

33

Е. Рочев

«Кöрысь

тэрыбджык»

4 Митруклы вöр-ваöн

козьналöм ру да

вежöр, став

мувывсасö ловъяöн

чайтöм. Велöдчöм

йöзöн вöр-васö

«гöгöрвоöм» да

жугöдöм. Митруклöн

да Митрук

чужанінлöн судьба.

Лыддьыны юöртан текст. Висьтавны

Е..В.Рочевлысь

мöвпалана казьтылöмсö ас кывйöн.

Юксьыны мöда-мöдкöд

тöдöмлунъясöн..

Тöд вылö уськöдны Митрук йылысь

гижöд. Донъявны велöдчöм йöзöн

вöр-ваын вежсьöмъяссö. Гöгöрвоны

Митруклöн мифологическöй вежöр

да научнöй вежöр костын торъялöмсö.

Восьтыны шöр геройлысь

аслыспöлöслунсö. Видлавны

авторлысь шмонитан гижан

сямсö.

34 Г. Юшков

«Коми кыв! Кольӧм

нэмын….»

1 Чужан кывлӧн да

чужанiнлӧн талуныс

да аскиалуныс.

Поэтлӧн ыджыд

сьӧлӧмкылӧм, гора

сёрнилӧн интонация.

Тöдчöдны коми кывлысь вынсö,

повтöмлунсö, мичсö.

35 В. Тимин «Чужан

кыв»

1 Чужан кыв лэбачкӧд

орччӧдӧм. Поэтлӧн

образ.

Сьӧлӧмкылӧмъяслӧн

сӧвмӧм-содӧм.

Восьтыны метафоралысь вежöртассö.


36 А. Лужиков

«Коми сёрни…»


1 Коми сёрнилӧн гор.

Кывбурын

аллитерация да

ассонанс.

Художествоа кыв.

Художествоа образ

артмӧдысь приёмъяс.

Метафора.

Чукöртны разнöй йöзлысь коми кыв

йылысь мöвпъяс.

6. Война тема коми литератураын

37 С.Попов «Вит нянь

тор»

1 Войнадырся олӧмысь

сьӧлӧм дойдана

серпас. Мамлӧн

подвиг.

Вöчны кывбур дорö серпасъяс.

38-

40

И. Торопов

«Проса рок»

3 Медводдза радейтöм

пестысьöм. Зонка

пытшкын ныв дiнӧ

муслун сöвмöм.

Ф.Мелехин синъясöн

Наташаöс да


Висьтавны ас кывйöн.

Видлавны шöр геройлысь

мортъяммöм да сöвмöм петкöдлысь

юкöнъяс. Висьтавны та

йылысь 3-öд морт нимсянь.

Македонöс

серпасалöм. Федялöн

этш воссьöм.

Орччöдны Федялысь да

Македонлысь олöм вылö паныда

видзöдласъяс

Гижны радейтчöм йылысь

сочинение.

41-

42

А.Е.Ванеев

«Уполномоченнöй»

2 Война кадся сиктын

олӧм. Звеньевӧй

аньлӧн йӧз понда

тӧждысьӧм.

Уполномоченнöйлöн

ыдждалан да мортöс

кедзовтан ру. Йöзöс

мыжтöг мыжалöм

вылö авторлöн

видзöдлас. Кывбура

висьтлöн проза

висьтысь торъялöм

Гöгöрвоöдны звеньевöй аньлысь йöз

понда тöждсö, тöдчöдны

уполномоченнöйлысь ыдждалан да

мортöс кедзовтан русö.

43-

46

В.Безносиков

«Öкуль тьöтлöн

гöсьт»


4 Сиктса нывбабалöн

сöстöм лов,

пытшкöсса мичлун.

Художниклöн олан

вужъяскöд öтувлун.

Идеал корсьӧм.

Художествоа

гижӧдын абу ас

веськыд сёрни.

Гöгöрвоöдны сиктса ань Őкуль

тьöтлысь олöмсö Симьён

Симаковлысь ловбисö, гижны

лöсьöдны колана, дыр виччысяна

серпас вылö ышöдчöм йылысь висьт.

Гижны конспект.

7. Вӧр-ва тема коми поэзияын

47 Е. Козлов «Тані,

тані, тані»

1 Коми сиктса олöмын

вежсьöмъяс. Лирика

геройлöн чужанін

вöсна сьöлöм дой.

Кывбуръяс гӧрӧд, ӧти

мӧвпӧн шымыртӧм.


Восьтыны поэтлысь олöм кылöмсö.

Лыддьыны кывбура гижöд.

Восьтыны мам да пöль образъяслысь

тöдчанлунсö. Гижны кывбур

гöрöд серти цитатаа план, тöдчöдны

быд юкöн öти мöвпöн шымыртöмсö

Туявны лирика геройлысь олöм понда

сьöлöм дой петкöдланног.

48-

49

А. Лужиков

« Раскö йöрмöм

мудзöм тöлыс»,

«Вӧрса сӧдз ёль ваӧн

мыссьӧдӧм…»

«Важся

кыйсьысьяслӧн лов»

2 Вӧр-ва вылӧ поэтлöн

аслыспöлöс

видзöдлас.,

ловъяторкöд

öтвесьталöм, кывйöн

серпасалöм

Лыддьыны юöртана текст.

Висьтавны ас кывйöн, кыдзи автор

петкöдлö ывла выв вылö аслыспöлöс

видзöдлас. Őти кывбур наизусть.

50-

51



Тестъяс гижöм.


вылö воöм гижöдъяс.

Велöдöм материал кывкöрталöм.

Пырöдчыны ёрта сёрниö 6-öд

классын велöдöм да ас кежысь

лыддьöм гижöдъяс йылысь.

9 класс

№ Тема Час Сюрöс Урок вылын велöданног; мый

лыд колö кужны да вöчны

велöдчысьлы тема сертиыс

I юкöн. Коми литература – искусство да велöдан предмет

1 Коми литература –

искусство

да велöдан предмет.

1 Коми литературалöн

сöвман туй да тшупöдъяс,

рöдвуж литератураяскöд

öтувъялун да наысь

торъялöм.

Лыддьыны юöртан, наука

стиля текст, тöдмасьны да

вöдитчыны литература

йылысь справочно-

энциклопедическöй

небöгъясöн.

Видлавны да öткодявны роч

да коми литератураысь

велöдчан небöгъяс: ичöт да

шöр классъяслы дасьтöмаясöс.

2 Важ коми гижöд

1 Перымса Степан –

медводдза коми гижöдъяс

лöсьöдысь, коми кывлысь

позянлунъяссö паськöдысь.

Важ коми гижан

культуралöн

христианствокöд йитчöм.

Миянöдз воöм гижöдъяс,

найöс

туялöм.

Лыддьыны юöртан, наука

стиля текст. Торйöдны

медтöдчанасö, гижны план,

тезисъяс; орччöдны план да

тезисъяс.

Интернет отсöгöн тöдмавны

мукöд кывъя гижöд артмöм-

чужöм йылысь.

3 Коми поэтъяс Вежа

Степан йылысь:

Юшков Геннадий

Анатольевич.

«Азбукатö вöчис,

школа восьтiс…»:

Козлов Евгений

Валерьянович

«Емдiнса вичко

лэптöм…».

Лужиков Александр

Михайлович

«Пермса Стефанлöн

шыпас».

Содтöд

Лыддьöм:

Важ небöг

йылысь удмуртъяслöн

предание.

1 Коми йöзöс сöвмöдöмын

Вежа Сепанлöн пай.

«Вежа Степан». Коми

йöзлöн история да талунъя

лун. Поэтлöн тыдовтчöм,

сылöн видзöдлас да

донъялан кыв.

Емдiнын вичко лэптöм.

Лоöмторйыслöн

символическöй вежöртас.

Предание сюжет

кывбуралöм. Геройяслöн

да авторлöн

сьöлöмкылöмъяслöн

тыдовтчöм.

Перымса Стефан – коми

войтырöс гижöда войтыръяс

лыдö пыртысь. Коми йöзлöн

аскиа лун йылысь мöвпалöм,

поэтлöн майшасяна думъяс.

Важ небöг

йылысь удмуртъяслöн

преданиеяс, кывбурын

налöн тыдовтчöм.


гораа. Öтлаын мöвпыштны

кывбуръяс лыддянног йылысь.

Художественнöя лыддьыны

кывбура текст. Донъявны öта-

мöдлысь лыддьöмсö.

Орччöдöмöн видлавны

кывбуръяс, восьтыны налысь

темасö да вежöртассö.

Гöгöрвоöдны поэтъяслысь

аслыспöлöс видзöдласъяс,

кывбуръяс торъялöмсö да

öткодьсö.

Тöдмасьны Емдiнса вичко

лэптöм йылысь йöзкостса

легендаöн. Лыддьыны ас

кежысь да гораа. Öтлаын

мöвпыштны кывбуръяс

лыддянног йылысь. Орччöдны

йöзкост да литература

текстъяс, восьтыны йöзкост

легенда подув вылын гижöм

кывбурлысь аслыспöлöслунсö.

4 Йöзкостса творчество.

Лирика сьыланкыв.

3 Обрядысь торъялöм да

обрядкöд йитчытöм

сьыланкывъяс, налöн

сикасъяс да


гораа юöртан да научнöй

стиля

текст. Вöчны конспект,

Авторскöй

сьыланкывъяс.

аслыспöлöслун. Лирика

сьыланкыв – коми йöзлöн

радейтана сьыланкывлöн йöз

пöвстын паськалöм.

Сьыланкывлöн мог,

мортлысь сьöлöмкылöмъяс

да судьбасö восьтöм. йöзлöн

традицияяс, морттуй да

тöждъяс тыдовтчöм.

Сьыланкыв чукöртысьяс да

туялысьяс. Сьыланкыв

чукöръяс.

донъявны öта-мöдлысь

конспектъяс.

Тöдмасьны сьыланкывъясöн,

Кывзыны сьыланкывъяс,

Выразительнöя лыддьыны

сьыланкыв текстъяс, сьывны

Видлавны сьыланкыв

текстъяс, йитны налысь

«коньыдик» кывсö да

джуджыд вежöртассö.

Донъявны сьыланлысь

шыладсö, гöгöрвоöдны

текстлысь да шыладлысь

öтувъялунсö. Гижöмöн

видлавны бöрйöм

сььыланкыв, юксьыны

ёртъяскöд сьыланкыв йылысь

мöвпъясöн.

Тöдмавны йöзкостсаöн лоöм

авторскöй сьыланкывъяс.

Видлавны налысь тэчассö,

кывсö, образъяссö, восьтыны

йöзкост текстлы матыслунсö.

Библиотекаын уджалысь да

Велöдысь отсöгöн тöдмавны

Сьыланкыв чукöртысьяс да

туялысьяс йылысь,

лöсьöдны юöртöмъяс. Вöчны

стенд (выставка)

сьыланкывъяс чукöртöм да

йöзöдöм йылысь.

Тöдмавны гортсаяслысь

радейтана сьыланкывъяс,

вöчны та йылысь классын

юöртöм. Чукöртны

частушкаяс, гижавны найöс,

лöсьöдны частушкаяслысь

öтувъя сборник.

7-

8

Автора сьыланкыв.

Попов Серафим


«Катшасинъяс».

Ванеев

Альберт

Егорович

«Тулысын му вывтi

ветлöдлö любов».

Юшков Геннадий

Анатольевич

«Коми муöй».

2 Мелi сьöлöмкылöмъяслöн

йитчöм: мортöс радейтöм,

чужан муын шудаöн асьтö

кылöм, войвыв вöр-валысь

лöнь, абу уна рöма

мичлунсö казялöм.

Строфаяслöн


Шыöдчöмъяс да юалöмъяс.

Мортлöн да вöр-

валöн öтвылысь садьмöм,

олöм. Поэтлöн

сьöлöмкылöмъяс, вöр-ва да

йöз дорö шыöдчöмъяс.

Кывзыны велöдысьлысь

висьталöмсö сьыланкыв

гижысьяс йылысь, вöчны

конспект.

Кывзыны лыддьöм да

сьылöм. Выразительнöя

лыддьыны текстъяссö.

Велöдны сьыланкывъяссö,

сьывны. Видлавны сьыланкыв

текстъяс, индыны тема,

шöр образъяс, сьыланкыв

геройлысь сьöлöмкылöмъяс,

найöс восьтан приёмъяс.

Орччöдны авторъяслысь да


Щербаков Ф.В.,

Мальцев А.М.,

Лодыгин В.Г.,

Ашальчи Окилöн

(удмурт) сьылана

кывбуръяс.

Рефрен.

Коми му ыдждöдлöм-

сьылöм. Кывбур-

сьыланкывлöн йöз пöвстын

паськалöм. Йöзкост

сьыланкывкöд йитöдъяс.

йöзкоста сьыланкывъяс,

аддзыны öткодь да матын

серпасалан ногъяс.

Лöсьöдны статья нога

неыджыд гижöд коми

сьыланкыв йылысь.

Коми литература ХIХ-öд нэмын 9-

10 Коми

литературалöн

медводдза воськовъяс.

2 Г.С. Лыткинлöн, П.Ф.

Клочковлöн,

И.А. Куратовлöн кывбура

гижöдъяс:

йöзкоста поэзиякöд йитöд,

рочысь да мукöд

литератураясысь

велöдчöм,йöзöдöмъяс да

кипом гижöдъяс.

Рочöн гижысьяс, налöн

тöдчанлун. Коми мулысь

да коми мортлысь

аслыспöлöслунсö

восьтöмын, гижан жанръяс

(В.Н.Латкинлöн, М.Ф.

Истоминлöн проза

гижöдъяс).


Лыддьыны велöдчан

небöгысь гижысьяс йылысь

юöртан текстъяс, корсьны

да чукöртны

справочникъясысь,

интернетысь содтöд материал.

Тöдмасьны литература

гижöдъясöн.

Лöсьöдны медводдза

гижысьяслöн творчество

йылысь юöртан текст.

11

-

12

Клочков Пётр

Фостирьевич

«Асъя кыа водз

лэбалö».

«Баддьöй тэ,

баддьöй».

«Паськыд гажа

улича».

«Уна нывъяс

чукöртчисны».

2 П.Ф. Клочковлöн

дженьыдик олöм, сьылана

творчество. Ф. Забоевалöн

П.Ф.Клочковöс

казьтылöмъяс.

И.А.Куратволöн «Медводдза

коми поэтъяс» статьяысь

П.Ф. Клочков йылысь юкöн.

П.Ф. Клочковлöн сьылана

поэзия (бöрйöм серти).

Коми да роч йöзкостса

сьыланкывъясысь

босьтöмторъяс, ас

творчество. П.Ф. Клочков

кывбур-сьыланкывъяслöн

йöз пöвстын олöм.

«Асъя кыа водз лэбалö».

Нывлöн сьöлöмкылöмъяс,

найöс восьтанног.

Ывлавыв серпасъяслöн ин да

тöдчанлун сьöлöмкылöмъяс

содöмын, вежсьöмын.


висьталöм, гижны сы

бöрысь конспект. Донъявны

öта-мöдлысь конспектъяс.

Кывзыны кывбур лыддьöм,

дасьтысьны мичаа

лыддьыны.

Кывзыны да велöдчыны

сьывны П.Ф. Клочковлысь

сьыланкывъяс. Корсьны колан

литература: коми сьыланкыв

чукöръяс, сьыланкыв поэтика

йылысь статьяяс, мукöд

уджъяс. Тöдмасьны наöн

(бöрйöм юкöнъясöн).

Велöдчыны вöчны

библиография öти темасерти

(«Сьыланкыв йöзкост да

авторъяслöн творчествоын»).

Донъявны поэтлысь

Творчествосö кык либö

некымын гижöд серти

П.Клочков кывбурлöн

йöзкостса сьыланкывйысь

торъялöмъяс.

«Баддьöй тэ, баддьöй».

Кывбурлöн тэчас, йöзкостса

сьыланкывкöд öткодьторъяс

да торъялöмъяс.

Психологическöй

öтвесьталöм, сылöн

тöдчанлун нывлысь

сьöлöмкылöмъяс

петкöдлöмын.

«Паськыд гажа улича».

Том йöзлöн радейтчöм.

Лирика сьыланкывлы

лöсялан сюжет. Йöктöмлы

лöсяланторъяс.

«Уна нывъяс чукöртчисны»

Кывбурлöн тэчас. Уна пöв

шуöмъяс да сьыланкывлы

лöсялысь мукöд приёмъяс.

П.Ф. Клочковлысь кывбурсö

да йöзкостса вариантъяс

орччöдöм.

йöзкост сьыланкывъяскöд

орччöдöмöн. Вöчны тетрадьö

кывкöрталан гижöд.

13

-

14

Лыткин Георгий

Степанович.

Г.С. Лыткин –

литератор,

вуджöдчысь, учёнöй

(коми да калмык

кывъяс туялысь),

педагог, велöдчан

небöг лöсьöдысь.

«Зыряна му Перым

епископъяс дырйи»

небöг, «Коми

войтырöс

Кристос нимö

пыртысьВежа

Степанлöн олöм-

вылöм».


Г.Е.Верещагинлöн

очеркъяс.

2 Г.С. Лыткинлöн олан туй,

литератураын да

наукаын водзмöстчöмъяс.

Коми гижан кыв вöсна

тöждысьöм.

«Зыряна му Перым

епископъяс дырйи» небöг,

«Коми войтырöс

Кристос нимö пыртысьВежа

Степанлöн олöм-вылöм».

Епифаний Премудрöйлöн

«Перымса Стефанлöн

житие» – Г.С. Лыткин

гижöдлöн подув.

Стефанлысь олöм да удж

донъялöм, Стефанлысь образ

лöсьöдысь приёмъяс.

Öткодьыс да торъялöмыс Е.

Премудрыйлöн да

Г.Лыткинлöн гижöдъясын.

Г. Лыткин гижöдлöн кыв,

авторыслöн могъяс.


Небöгысь гижысь олöм да

творчество йылысь юöртан

текст. Корсьны содтöд

материал интернетысь,

библиотекаысь. Лöсьöдны

библиография. Дасьтыны

давöчны доклад гижысь олöм

да уджъяс йылысь.Öтлаын

видлавны «Зыряна Му Перым

епископъяс дырйи» небöг:

тöдмавны сылысь йöзöдан

кадсö, сюрöссö, лыдььыны

юкöнъяс. Донъявны Г.С.

Лыткинлысь уджсö.

Лыдььыны Г.С. Лыткинлысь

аслыспöлöс гижöд. Висьтавны

ас кывйöн гижöдсö. Тöдмавны

житие жанр аслыспöлöслун

йылысь.Орччöдны роч да

коми текстъяс сюжет да кыв

боксянь(юкöнъяс).

Гöгöрвоöдны, авторъяслысь

могъяссö, орччöдны найöс. 15

-

21

Куратов Иван

Алексеевич.

«Сьылан меям,

сьылан».

7 И.А. Куратов – поэт,

ученöй, просветитель. И.А.

Куратовлöн олöм да

творчество. Гижöдъяссö


небöгысь гижысь олöм да


текст.

«Сампсон».

«Ой, олöм, олöм».

«Öтпыр зэв мем

дзугыль лоис…».

«Пемыд».

«Муса ныланöй,

мича аканьöй».

Содтöд

лыддьöм:

«Брамин кулан

водзвылын»,

«Гуговлöн (Кутшöм

коми виршъяс)».

Посни кывбуръясысь:

«Висьöм», «Мыж»,

«Эг лöсявлö», «Кор

ме вöлi кык арöса

…»,

«Печора»;


(удмурт) «Юалiн

менсьым…».

аддзöм, йöзöдöм, туялöм.

И.А. Куратовлысь

творчество йöзöдысьяс да

туялысьяс.

«Сьылан меям, сьылан».

Коми поэзия йылысь

мöвпалöм. Поэтöн ассьыс

«сьылансö» донъялöм,

асьсö медводдза поэтöн

кылöм. Поэтлöн öткалун.

Сьыланлöн ловъялун, ичöт

пикöд орччöдöм.

«Сампсон». Самсон ылысь

Библияса легенда

выльмöдöм. Енбиа мортöс

Самсонкöд öткодялöм.

Енбиа морт да сiйöс

öтдортысь-бырöдысь

йöзкотыр. Роч да мукöд

литератураясын Самсон

образ дорö шыöдчöмъяс.

Самсон йылысь сюжетлöн

аллегория нога вежöртас.

«Ой, олöм, олöм».

Муюгыдлöн помтöм олöм да

мортлöн дженьыд нэм.

Символ вежöртаса образъяс

Олöмсö аттьöалöм, шог

мöвпъяс венöм.

«Öтпыр зэв мем дзугыль

лоис…». Лирика герой

олöмын дзугыль здукъяс да

найöс венöм. Строфа

сюрöсын шог

сьöлöмкылöмлöн топыда

зэлалöм да виччысьтöг

разьсьöм. Геройлöн ирония.

«Пемыд». Аллегоря ногöн

олöм кылöмсö поэтöн

восьтöм. Поэтлысь мöвпсö

да сьöлöмкылöмъяссö

восьтöмын паныд

сувтöдöмъяслöн тöдчанлун.

Кывбур образъяслöн Библия

образъяскöд йитчöм.

«Муса ныланöй, мича

аканьöй».Кывбур геройлöн

этш. Гöтрасьöм вылö коми

зонлöн видзöдлас.

Радейтана мортлысь олöмсö

шудаöн вöчны кöсйöм.Том

зонлысь пöсь сьöлöмсö,

Лöсьöдны И.А.Куратов


выставка, презентаци (кывбур

чукöръяс,сылысь творчество

туялöмъяс, И.А. Куратовлы

сиöм серпасъяс, мукöд

уджъяс). Тöдмасьны И.А.

Куратов небöгъясöн, кытчö

чукöртöма сылысь став

гижöдсö (собрание

сочинений нога небöгъяс).

Видлавны татшöм небöглысь

аслыспöлöслунсö. Тöдмавны,

нöшта кодлöн коми гижысь

пöвстысь эм «öтувтöм гижöд

чукöр». Тöдмасьны поэтлысь

творчествосö йöзöдан

историяöн, вöчны та йылысь

гижан удж. Ас кежысь

лыддьыны кывбуръяс.

Словарьяс серти

восьтыны öдтöм кывъяслысь

вежöртассö. Дасьтысьны да

выразительнöя

(художественнöя)

лыддьыны кывбуръяс.

Кывзыны да донъявны

ёртъяслысь лыддьöм.

Велöдны кывбур (кывбуръяс

наизусьт.

Тöдмасьны Самсон йылысь

библияса легендаöн.

Орччöдны И.А. Куратовлысь

да Билияысь геройöс.

Тöдчöдны И.А. Куратовгерой

образлысь да кывбурлысь

вежöртассö.

Литературоведение словарöн

Вöдитчöмöн тöдмасьны

Философскöй кывбурлöн

аслыспöлöслунöн.Орччöдны

И.А. Куратовлысь (мукöд

поэтлысь) лирическöй да

философскöй кывбуръяс.

Видлавны кывбуръясысь шöр

образъяссö, туявны

авторлысь видзöдласъяс да

налысь петкöдчöм, тöдмавны

художествоа приёмъяс

(тропъяс, фигураяс). Донъявны

И.А.Куратовлысь гижан

ногсö. Дасьтысьны гижны

киподтуйсö авторöн

поэтизируйтöм. Кывбурлöн

йöзкостса поэзия дорö

матыслун.

Куратов творчество йылысь

сочинение-рассуждение:

тöдмасьны татшöм сочинение

жанрöн, öтлаын лöсьöдны

план, öтвылысь гöгöрвоöдны

сочинение юкöнъяслысь мог

да содержание. Гижны

сочинение, тöдмасьны

медбур сочинениеясöн.


Аллегория

Аллегория йылысь

тöдöмлун джудждöдöм.

Искусствоын Библия

сюжетъяс выльмöдöм.

Лыддьыны литература

туялан текст. Вöдитчыны

словарöн. Интернет

отсöгöн дасьтыны неыджыд

юöртöм «Библия сюжетъяс

искусствоын». 22

-

27

Жаков Каллистрат

Фалалеевич

Палалейлöн олöм

(Зыряна оласног

йылысь висьт).

Вöралысь Максим


Жаков К.Ф. Бöрйöм

мойдъяс; Круглов

А.В. Бöрйöм гижöд.

Мошегов И.Н.

«Асыввывса сир

пöртйын» (юкöнъяс).

6 К.Ф. Жаков – гижысь да

философ. Гижысьлöн олан

да гижан туй, коми

культураын иныс.

К.Ф. Жаков гижöдъясын

мортлöн да морт олöмлöн

идеал, ичöт войтыръяслысь

оласногсö идеал пыдди

вöзйöм.

Палалейлöн олöм (Зыряна

оласног йылысь висьт).

Палалей – енбиаморт,сылöн

югыд олöм. Искусство морт

олöмын. Висьтасьыслöн

образ, ая-пиа образлöн

дзебöм вежöртас. Висьтлöн

житиелань мунöм.

Вöралысь Максим. Герой

оласногын да этшын

коми йöзлысь

аслыспöлöслунъяс восьтöм.

Вöралöм –национальнöй

сюжет. Коми вöралысьлöн

эскöмъяс, войвывса

вöръясын коми мортлöн

вöльнöй олöм.




текст. Корсьны гижысь олöм

йылысь содтöд материал.

Гижны писатель олöм йылысь

юöртан сочинение. Уджавны

словарöн, тöдмавны житие

жанрлысь аслыспöлöслун. Ас

кежысь лыддьысиг аддзыны

гижöдысь житиелы лöсялансö.

Видлавны гижöд: геройлöн

этш, авторлöн геройкöд

йитöд, текстын авторлöн

тыдовтчöм, кыв.

Восьтыны торъя геройлысь

чужан войтыркöд йитчöмсö.

Тöд вылö уськöдны вöралöм

йылысь мукöд гижöд;

орччöдны, кыдзи воссьö наын

вöралöм тема.


Авторлöн идеал.

Литература гижöдын

да мукöд сикас

искусствоясын автор

идеаллöн тыдовтчöм.


Туялан текст. Вöдитчыны

словарöн. Корсьны

интернетысь,

библиотекаысь материал да

вöчны презентация «авторлöн

идеал серпаса искусствоын»

2

8-

3

Лебедев Михаил

Николаевич

4 М.Н. Лебедевлöн озыр

творчество, уна пöлöс

гижöд. Проза: Роч да




1 Фома Лёкмортов.


«Отеч Телентий»,

«Тун», «Настук»,

бöрйöм кывбуръяс.

Коми мулысь важ

оландыръяс петкöдлöм, ХХ

нэм пуксяндырся серпасъяс.

Фольклор М.Н. Лебедев

творчествоын. Кывбура -

шылада жанръяс.

Фома Лёкмортов. Фома

образын озырмöдчысь

мортлысь этшсö восьтöм.

Геройлöн видзöдласъяс,

найöс эрдöдöм. Портрет да

интерьер. Висьтасьысьлöн

(туймортлöн) да авторлöн

видзöдласъяс.

текст.Корсьны содтöд

материал гижысь олöм

йылысь. Вöчны гижысь

йылысь юöртöм.

Ас кежысь, гораа

выразительнöя лыддьысьны.

Видлавны гижöд, шöр

геройлысь этш восьтан

приёмъяс: портрет, оланiн

серпас, мукöд сикас серпаса

юкöн. Аддзыны да

гöгöрвоöдны уна приёмлысь

йитöд. Туявны

висьтасьысьлысь образсö,

сылысь петкöдчöмсö.

Орччöдны висьтасьысьöс

авторкöд, гöгöрвоöдны

налысь видзöдласъяс.


Геройöс

серпасаланногъяс

(тöдöмлун

джудждöдöм).

Геройöс серпасаланногъяс

Оланiн серпасалöм

(интерьер), сылöн тöдчанлун

геройлысь этш восьтöмын.



словарöн. Корсьны содтöд

материал да вöчны

презентация искусствоын

(литератураын, живописьын,

киноын) мортлысь оланiнсö

серпасалöм йылысь.

3

2-

3

8




«Варыш поз»

«Сьöлöм сьылöм».

«Кулöмдiнса бунт».

«Веж видз вывтi муна,

муна…»

«Югыд кодзув»



Полещиков В.М.

«Видзисны дзебасын

7 Гижысьлöн олан туй да

творчество. Коми газет

котыртöм да газетын удж

(Нёбдiнса Витторлöн

публицистика, медводдза

кывбуръяс). В.А. Савин –

коми театрлы подув

пуктысь: пьесаяс гижöм,

медводдза театральнöй

труппа лöсьöдöм, театрын

ворсöм, режиссёралöм.

Гижöдъяслöн

аслыспöлöслун: ышöдöм,

водзö чуксалöм, бур олöм

коми йöзлы вордöм,

олöмысь мисьтöмсö сералöм.

«Варыш поз». Коми

войтырлысь вежсьöм олöмсö

важлы воча сувтöдöм.

Варышъяс – велöдчöм йöз,

югыд олöм шедöдысьяс.

Кывбур-сьыланкывлысь

шыладсö коми кыпö бöрйöм.

Финн-угор войтырлöн

кыпъяс.

«Кулöмдiнса бунт».


гижысьлысь тöдса нин

гижöдъяс.

Лыддьыны велöдчан небöгысь

гижысь олöм да творчество


Библиотекаысь, интернетысь

корсьны гижысь олöм да

уджъяс йылысь, коми театр

сöвмöм йылысь содтöд

материал Лöсьöдны

библиография. Лöсьöдны

В.А.Савин небöгъяслысь

выставка. Видлавны серпас

вöчысьяслысь уджсö.

Кывзыны велöдысьöн

лыддьöм. Кывзыны кывбур

серти лöсьöдöм кып.

Донъявны текстлысь да

шыладлысь лöсялöм.


кывбурсö, велöдны наизусьт.

Ас кежысь лыддьыны, гораа

лыддьыны рольяс серти пьеса.

Сёрнитны пьесаын петкöдлöм

(В.А. Савин

олöмысь медбöръя

лунъяс)»; 1920-1930-

öд воясся финн-угор

поэтъяслöн

гижöдъяс; финн-угор

войтыръяслöн кыпъяс.

Крестьяналысь

чиновникъяслы паныд

кыпöдчылöмсö петкöдлöм.

Уджалысь мортöн правда

корсьöм.

«Веж видз вывтi муна,

муна…». Кывбурын том

нывлöн муслуна олöм

кылöм. Йöктана ритм

артмöдысь приёмъяс.

«Югыд кодзув».

Мортлысь да вöр-валысь

олöмсö öтвизялöм. Кодзув

дiнö да дона морт дiнö

шыöдчöмъяслöн торъялун.

Лöнь, нор шуанног да

шылад.


Кывбурын поэт да поэзия

тема. Поэт образ. Поэтлöн

чужан мукöд да коми

йöзкöд топыда йитчöм.

Кывбурлöн кыпыд ру.

Лирика геройöн асьсö

коланаöн кылöм.

характеръяс йылысь.

Видлавны гижöдсö

художестова конфликт

боксянь (власьт кутысьяс да

крестьяна костын,

крестьяналöн ас костын).

Гижны сочинение-

рассуждение.

Мичаа лыддьыны кывбуръяс.

Кывзыны да велöдны

сьыланкывъяс. Видлавны

сьылан кывбуръяслысь

аслыспöлöслунсö

(образъяс, кыв, ритм).

Вöчны кывкöртöд гижысь

творчество йылысь,

гижöдъяслöн талунъя олöм

йылысь.


Кып.

Драмаын вен

.

Кыплы лöсялысь шылад да

кывъяс. Мукöд сикас

шылада кывбурысь

торъялöм.

Драмаын вен йылысь

тöдöмлун

Джудждöдöм.

Сюжетын лоöмторъяслöн

гöрддзасьöм, сöвмöм,

вöчöмторъяслöн зэвтчöм,

разьсьöм.



словарöн. Мичаа лыддьыны

кывбуръяс-кыпъяс. Орччöдны

некымын кып.

Видлавны велöдöм

драмаяслысь сюжет, туявны

сылысь юкöнъяс.

3

9-

4

6

Тима Вень (Вениамин

Тимофеевич

Чисталёв)

Чисталёва Муза

Вениаминовна.

Бать йылысь кыв.

8 Гижысьлöн олан туй.

В.Т. Чисталев – школаын

велöдысь, коми кыв

школаясö пыртны ышöдысь.

Коми лыддьысян небöгъяс

дасьтöм. Коми культура

сöвмöдöмын гижысьлöн

ыджыд пай. Творчество

Лыддьыны велöдчан небöгысь

гижысь олöм да творчество


Тöдмасьны гижысьлöн

небöгъясöн. Лöсьöдны

выставка коми газет-

журналын Тима Вень йылысь

йöзöдöм материалъясысь.

Содтöд

лыддьöм:

«Эжва йывса

колип» небöг

(лöсьöдiс В.Г.

Лодыгин).

Тима Вень

йылысь кывбуръяс:

Лужиков А. М.

«Пожöг. 1937 во»,

Тимин В. В. «Тима

Веньлы»,

Лодыгин В.В.

«Тима Веньлöн

керка».

аслыспöлöслунъяс: ывлалöн

да коми мортлöн öтувъя

олöм, мича кыв, коми кывлы

лöсялысь гижан форма

корсьысьöм, коми лыддян

дасьтöм могысь рочысь

вуджöдчöм.

«Менам кывъясöй».

Поэзия чужтöмлöн вöр-ва

олöмкöд топыд пытшкöсса

йитöд. Гижöд чужтігöн-

лöсьöдігöн курыд да шуда

здукъяс. Кывбурын

метафоралöн


«Поэзия артмöм».

Поэзия нимсянь сёрнитöм.

Вöр-ва шыясысь,

серпасъясысь, рöмъясысь

чужысь поэзия.

«Ок, эськö!».

Кывбурын джуджыд

сьöлöмкылöмъяс: муслун,

курыдлун. Сьöлöмсянь öтка

сёрни. Поэзия чужтiгöн

вывті ыджыд дойсö

лысьöмнас кылöм. Условнöй

наклонениеа кадакывлöн

художествоа тöдчанлун.

«Ывла выв». Ывла выв

– поэзияын медшöр да

медсьöкыд серпасалантор.

Мортöс ывла вывкöд

оррччöдöм. Ывла выв

ыдждöдлысь кывъяс, ывласö

ошкысь-сьылысь поэтлон

образ. Муюгыдын мортлöн

ин да коланлун.

«Прöщай да видза ов…»

Поэтлöн чужан мукöд

медбöръяысь аддзысьлöм да

прöщайтчöм. Водзын гижöм

кывбуръяскöд йитöд. Ниа

пу, копыртöм юра вичко

образъяслöн вын. Ритм

вежласьöм. Кывбурын

трагизм да кыпыдлун.

Инверсия приёмлöн

тöдчанлун. Локтан олöмö

эскöм.

«Öти… дас куим

миллион лыдысь…».


проза да кывбура текст.

Тöд вылö уськöдны Тима

Веньлысь ывлавыв йылысь

гижöдъяс. Аддзыны да

бöрйыны коми да мукöд

кывъя гижысьяслысь ывлавыв

серпапсъяс (кывбуръяс,

прозаысь юкöнъяс). Орччöдны

гижöдъяссö. Гöгöрвоöдны

лыддянногсö. Орччöдны

гижöдъяс тема боксянь.

Орччöдны поэзия артмöм

йылысь кывбуръяс – Тима

Веньлысь да мукöдлысь (И.А.

Куратов, Илля Вась, Нёбдiнса

Виттор).

Велöдны кывбурсö наизусьт.

Тöдмасьны стöч рифматöм

кывбур горöн. Орччöдны

Тима Веньлысь да мукöд

коми поэтлысь стöч рифматöм

кывбуръяс. Бöрйöм тема вылö

лöсьöдны татшöм кывбур

(кывбуръяс), юксьыны

ёртъяскöд. Чукöртны

материал Тима Веньлöн

чужан сикт йылысь,

лöсьöдны презентация,

доклад.

Тöдмасьны Медводдза

мировöй война историяöн,

корсьны коми йöзлöн война

вылын ратникалöм йылысь

материал. Лыддьыны да

видлавны висьт: геройлысь

аслыспöлöслун, олöмкöд,

йöзкöд сылысь йитöдъяс.

Видлавны серпаса юкöнъяс,

налысь синтаксис.

Гöгöрвоöдны висьт нимлысь

да ставнас гижöдлысь

вежöртас. Орччöдны висьтсö

Медводдза мировöй война

йылысь мукöд гижöдкöд.

Чукöртны материал да вöчны

Тима Веньлöн семья йылысь

юöртöм, презентация.

Инсценируйтны проза гижöд.

Гижны сочинение-вочакыв

пуктöм юалöм вылö.

Войналöн да морт олöмлöн

лöсявтöмлун. Олöм жугöдан

да мортöс увтыртан мисьтöм

серпасъяс. Васьлöн сям да

чöв олöм. Öти морт олöмын

уна йöзлöн, Роч мувывса

войтыръяслöн судьба

воссьöм. Автор нимсянь

Вась йылысь висьталöм.

Чисталёва Муза

Вениаминовна. Бать йылысь

кыв. Бать олöмысь сьöлöм

дойдана лоöмторъяс

казьтылöм. Серпасалан

кадлöн öбликыс. Тима

Веньлöн морттуй

письмöясын воссьöм.


Художествоа гижöдын

олöм

донъялан серпасъяс.

Инверсия.

Инверсиялöн тöдчанлун

кывбура да проза текстын.

Серпасалöм да

донъялöм художествоа

гижöдын. Авторлысь

донъялан видзöдлас

петкöдлысь приёмъяс.



словарöн,кывбур чукöръясöн,

корсьны колана примеръяс.

4

7-

4

9

Илля Вась

(Лыткин Василий

Ильич)

«Мунöны»

поэма.


Илля Вась

«Мыйсюрö аслам

олöм-вылöмысь»,

серамбана висьтъяс;

Эйно Лейно (суоми)

«Лапландияса

гожöм», «Муна

войся ордымтi».

3 В.И. Лыткин –

тöдчана финно-угровед,

коми кыв да литература

туялысь, поэт. Сылöн олан

туй,коми наука да культура

сöвмöдöмын ыджыд пай.

В.И. Лыткин – медводдза

коми поэма гижысь.

«Мунöны». Поэма сюжетлöн

збыль лоöмторъяскöд

йитчöм. Югыд олöмлань

восьлалысьяслöн öтувъя

образ. Война да ывлавыв

вежöналöмöн серпасъяс.

Поэмалöн тэчас, кывбура

сёрни горлöн вежласьöм.

Поэмалöн мича кыв. Поэ-

маын поэтлöн тыдовтчöм.




текст. Тöдмасьны содтöд

материалöн гижысь олöм да

уджъяс йылысь, вöчны

юöртöм. Выразительнöя

лыддьыны кывбура текст,

велöдны юкöнъяс наизусьт.

Видлавны гижöдлысь

кывсö, тэчассö. Йитны

гижöд кывлысь да

тэчаслысь аслыспöлöслунсö

гижöдлöн могкöд да

вежöртаскöд.

Донъявны поэтлысь гижан

сям.

Гижны сочинение-серпас.


Ывлавыв серпасъяс


(тöдöмлун

джудждöдöм)

Йöзлысь аскылöм

ывлавыв серпасъяс отсöгöн

петкöдлöм. Мортлöн да

ывлалöн лöсялöм. Морт да

ывлавыв öтвесьталöм.


туялан текст. Туявны

некымын гижöдысь ывлавыв

серпасъяс,орччöдны найöс,

видлавны налысь коланлунсö

гижöдын.

1920-1930-öд воясся коми висьт (4)

5

0

Сажин Иван

Иванович (Ичöт

Иван)

«Шева чуман»,«Чай»,

«Öлекан».

1 1920-öд воясся коми

прозалöн аслыспöлöслун

висьтын петкöдчöм: ас

кадся олöмысь лоöмторъяс

вылö подуласьöм, сиктса

олысьлысь важ

видзöдласъяс эрдöдöм,

шмонь да серам –налöн

йитчöм, гижöдлöн ас кадся

идеологиялы лöсялöм.

Гижысь олöмысь пасъяс.


небöгысь литература история



висьталöм, гижны конспект.



проза текст. Лыддьыны рольяс

серти. Туявны автор

видзöдласлысь прозатекстын

петкöдчöм, литература водзö

пуктöм могъяслысь

тыдовтчöм.


художествоа гижöдын

ывлавыв да морт

серпасъяслысь сикасъяс,

корсьны найöс велöдан

текстъясысь, туявны налысь

тöдчанлунсö геройлысь этш

да олöм петкöдлöмын.

Содтöд тöдмасьны 1920-

1930-öд воясся коми

висьтъясöн, висьт

гижысьяслöн олöмысь

тöдчана пасъясöн. Гижны

1920-1930-öд воясся коми

проза йылысь реферат.

5

1

Колегов Егор

Васильевич

«Ловъя гира».

1 Гижысь олöмысь пасъяс.

Тшöтшъя олöмын нюм

петкöдлысь лоöмторъяс,

геройяслöн да гижысьлöн

шмонитны кужöм.

5

2-

5

3

Фёдоров Геннадий

Александрович «Ытва

дырйи».

Содтöд

лыддьöм: 1920-1930-

öд

воясся финн-угор


висьтъяс.

2 Г.А. Федоровлöн олöм да

гижан туй.

Висьтын 1930-öд воясся

олöмлöн пасъяс.

Крестьяналöн ас олöм

вылö видзöдлас

вежсьöм. Геройяслöн

торъялöм. Пейзаж да герой

портретъясын автор

видзöдласлöн воссьöм.

Гижöд нимлöн

художествоа вежöртас.


Художествоа гижöд

ним.

Нимъяслöн сикасъяс,

вуджöдöм вежöртаса

нимъяс. Висьт (тöдöмлун

джудждöдöм). Висьт

сикасъяс. Сёрни нуöдан

ногъяс. Öти лоöмторын

кадлысь лов шысö

восьтöм.



литературоведение словарöн.

Гижны туялан удж висьт

йылысь,

вайöдны ас примеръяс.

5

4-

5

6

Размыслов Ананий

Прокопьевич

«Рытъя лирика»,

«Рытъя кыа лöнькöд

тэ он рöдмы».

«Медводдза любов»

поэма

3 Гижысьлöн олан да

творческöй туй. Выль

гижанног, коми поэзия

сöвмöдöм. Поэт да война.

«Рытъя лирика», «Рытъя

кыа лöнькöд тэ он рöдмы».

Кывбуръясын том мортлöн

кыпыд лов. Вöр-вакöд да

тшöтшъя олöмкöд топыд

йитöд. Лирика геройöн




текст. Тöдмасьны содтöд

материалöн гижысь олöм да

уджъяс йылысь, вöчны

юöртöм, кутшöмкö сикас

творческöй удж (лöсьöдны

поэтлы сиöм музейлысь

проект).

«Воклы».

Содтöд

лыддьöм:

Размыслов А.П.

«Арся зэр улын»,

«Енэжыс кымрасис,

зэрис», «Чужан

сиктсянь ме

челядьдыр

коркö»;


«Дзоридзалö

вишня пу», «Гöгрöс

кыдз пу», «Лолöй кö

менам», «Вöръястi

ветлiгöн».

сьöлöмвосьтöм. Метафо-

ралöн аслыспöлöслун.

«Медводдза любов» поэма.

Олöм дорö муслун йылысь

гижöд. Лирика геройöн

асьсö олöмас корсьöм. 1930-

öдвоясся кадлöн кыпыд

серпасъяс да идеал. Колян да

локтан кадлöн йитчöм.

Танялöн образ – медводдза

муслунлöн да том кадлöн

символ. Гришалöн образ –

1930-öд воясся том

войтырлöн идеал. Мам

Образлöн тöдчанлун.

Сьöлöмкылöмъяслöн да

лоöмторъяслöн йитчöм.

«Воклы». Кывбурын война

кадлöн лирика серпас.

Поэтлöн патриотизм,

гортсаяс понда

тöждысьöм. Кывбур жанр,

элегиялы лöсяланаторъяс.

Ас кежысьда гораа да


лирика текст, видлавны

сылысь юргöмсö, лыддян

ногсö. Велöдны кывбура

гижöд наизусьт. Видлавны

лирика гижöдын сюжет

сöвман ногсö. Туявны

лирика поэмалы

лöсяланторъяс, авторлысь да

геройлысь образъяс, налысь

йитчöмсö да торъялöмсö.

Донъявны лирика гижöд,

поэтлысь сямсö. Корсьны

война тема вылö мукöд

гижöд, дасьтыны

литература композиция.

Гижны творческöй

сочинение (поэткöд ёрта

сёрни, сылы письмö, мукöд

форма).


теория

Лирика поэма.

Поэма жанрлöн сикасъяс.

Лирика поэма герой

олöмысь лöмторъяс восьтöм.



литературоведение словарöн.

Гижны поэма жанр йылысь

реферат.

5

7-

5

9

Торопов Иван

Григорьевич

«Гымöбтiс керка

шöрын».

3 Гижысьлöн олöм да

творчество, Сöвет страналöн

историясылöн гижöдъясын.

Коллективизация кад öнiя

гижысь синмöн. Викеньлöн

оласног, аскиа лун вöсна

кывкутöм, олан шуд.

Власьт кутысьяслöн

образъяс, гöль йöзлысь

Олöм бурмöдöм». Авторлöн

донъялан видзöдлас. Викень

олöмын да кулöмын

крестьянстволысь судьба

восьтöм.

Тöд вылö уськöдны И.Г.

Тороповлысь тöдса

гижöдъяс, геройясöс.

Выльмöдны гижысь олöм

йылысь тöдöмлунъяс,




текст. Ас кежысь тöдмасьны

проза гижöдöн, бöрйыны

юкöнъяс гораа лыддьöм

вылö,мичаа лыддьыны.

Донъявны ёртъяслысь

лыддьöм.

Тöдмавны, кыдзи мунiс

Коллективизация Коми муын.

Аддзыны художествоа

гижöдлысь йитöдсö збыль

историякöд.

Туявны коллективизация кад

вылö, герой характеръяслысь

подувсö да вежöртассö

авторлысь видзöдлассö.

Гижны сочинение-

рассуждение.

6

0-

6

3

Куратова Нина

Никитьевна

«Батьяс йылысь

висьт».


Куратова Н.Н.

«Менам дона сикöтш-

ожерельеöй», «Важ

фотокарточка»,

«Марьюшка».

4 Гижысьлöн олан туй,

творчествоысь шöр визьяс.

Н.Н. Куратова геройяслöн


«Батьяс йылысь висьт».

Рая олöмын шуда да шудтöм

здукъяс. Батьсö пöся

радейтöм, югыда

казьтылöм.

Войнаöн гудралöм олöм.

Геройяслöн мортлун.

Челядьöс быдтыны верстьö

Йöзлöн зiльöм. Нывка

нимсянь висьтасьöмлöн

лиризм. Гижöд нимлöн

вежöртас.

Тöд вылö уськöдны Н.Н.

Куратовалысь тöдса

гижöдъяс, геройясöс.

Выльмöдны гижысь олöм

йылысь тöдöмлунъяс,




текст. Кывзыны велöдысьлысь

лыддьöм, öтвылысь

дасьтысьны да мичча

лыддьыны проза гижöд.

Туявны гижысьöн кыпöдöм

проблема, геройяслысь

образъяс, казьтылан нога

гижöдлысь аслыспöлöслун.


небöгысь гижысь олöм

да творчество йылысь юöртан

текст. Лöсьöдны поэт


презентация, выставка.


кывбуръяс, донъявны

ёртъяслысь лыддьöм. Велöдны

öти (некымын) кывбур

наизусьт.

Видлавны кывбуръяс: туявны

войвыв вöр-валысь

образ, поэтлысь аскылöмсö.

Орччöдны кык, некымын

поэтлысь öткодь темаа

кывбуръяс. Туявны роч

поэтлысь коми олöмкöд, вöр-

вакöд йитöдсö.

Повторение 2 час.

6

8

Итоговöй донъялан

удж да анализ.

Радейтана гижысь да

радейтана гижöд.

Сочинение.

3 Шöр школаын велöдöм

материал кывкöрталöм

гижныЛöсьöдны юöртöм,

гижны

сочинение радейтана гижöд,

гижысь йылысь. Тöдмöдны

öта-мöдöс уджъясöн,

донъявны найöс. Ас кежысь

лыддьöм да мусмöм

гижöдъяс пöвстысь вöзйыны

ёртъяслы öтиöс-кыкöс

гожöмын лыддьöм вылö.

Ставыс 68

Documents

Подув школа помалігӧн виччысяна бӧртасъясgam-oosh.ucoz.ru/Plan/FGOSOO/komi_lit_5-9.pdf · Подув школа помалігӧн виччысяна