De Drie Ontwikkelingsfasen vanSpirituele Realisatie

Ramo de Boer

©2015 Ramo de Boer / MindConsult2

In mijn werk valt me regelmatig op dat mensen zich wel graag willen ontwikkelen - of ergensvan af willen - maar weinig zicht hebben op de weg die ze zullen gaan. Ik doel hier op deontwikkeling van ons bewustzijn, ofwel hoe we de kwaliteit ervan kunnen verhogen. Onzehele gerichte bewustzijnsontwikkeling - vanaf onze volwassenwording tot aan de volledigerealisatie van ons potentieel - noemen we, naar het einddoel, het Spirituele Pad. Het Pad naarspirituele realisatie.

Terwijl ons specifieke Spirituele Pad individueel is (ze is voor niemand hetzelfde) kunnen wewel iets zeggen over de fasen die we kunnen doorlopen op die weg. Een praktische indelingvan het Pad zijn deze drie fasen: de psychologische-, de existentiële- en de spirituele fase. Inalle drie staat in essentie onze perceptie centraal.

Hoewel ontwikkelingsmodellen een lineaire en chronologische volgorde suggereren is hetleven zelf heel wat onvoorspelbaarder. In ons leven zullen we aspecten van de drie fasenredelijk willekeurig tegenkomen en engageren. Dat kan een goede reden zijn om je teverbinden met een spirituele discipline, dat geeft structuur door een duidelijke visie enbeoefeningsinstructies.

De Psychologische Fase

De eerste fase is het gebied waarin we zelfonderzoek doen naar de patronen van denken endoen die we ontwikkeld hebben in ons leven tot nu toe. We onderscheiden welke patronenproductief zijn (brengen ons wat we willen), en welke contraproductief (brengen ons wat weniet willen). In dit psychologische gebied richten we ons in onze perceptie op hetgeen weinhoudelijk kunnen veranderen.

De psychologische fase van persoonlijke ontwikkeling bestaat uit het vergroten van onzezelfkennis, en van vaardigheden als communicatie, assertiviteit, zelfvertrouwen, en omgaanmet angst, schuld en schaamte. Wat betreft onze perceptie kun je zeggen dat we in deze fasevooral onze identificaties veranderen.

De technieken die hier gebruikt kunnen worden komen voort uit de verschillendepsychotherapeutische scholen, van cognitieve gedragstherapie tot gestalttherapie (1).

De Existentiële Fase

In onze existentie komen twee essentiële aspecten van ons bestaan samen. We hebben onsuiteen te zetten met ons concrete en unieke menselijke bestaan. Het concrete is de directeervaarbare realiteit van onszelf als mens in een veranderende omgeving. In dezewisselwerking moeten we overleven en ons ontwikkelen. Tegelijkertijd is onze existentie ookinherent beperkt, we zijn geboren en zullen ook weer sterven.

We hebben potentie, maar geen grenzeloze mogelijkheden. De existentiële fase kenmerktzich door het onder ogen zien van 'hoe het is.' Anders dan in de psychologische fase richten

©2015 Ramo de Boer / MindConsult3

we ons hier niet zozeer op de verandering van onze identificaties (inhoud), maar op de directeperceptie van ons hier-en-nu bestaan (proces). Ons bestaan wat zich manifesteert inzintuiglijk waarneembare sensaties, gevoelens, emoties, gedachten en beelden ontmoetenwe met aandacht.

De technieken die we hier gebruiken om ons los te maken van onze automatischeidentificaties komen voort uit meditatieve tradities, van concentratie-meditatie (shamata)tot helderheid-meditatie (vipashana), maar ook het compassie onderricht voor het trainenvan de geest (Tib. Lojong).

De Spirituele Fase

Als we deze fasen benaderen als niveaus van bewustzijn dan is deze laatste de hoogste. Hierrichten we ons niet meer op enige inhoud van ons bewustzijn, of het proces van perceptiemaar direct op het bewustzijn zélf. Wanneer we (in staat zijn om) al onze denkbeelden,overtuigingen en meningen (te) laten voor wat ze zijn op het moment dat ze opkomen, enrusten in ons bewustzijn zélf, dan is dat het van nature aanwezige tijdloze Gewaarzijn.

Waar we ons in de eerdere fasen nog bedienden van een virtuele 'waarnemer' om ons teverlossen van onnodige, routinematige identificaties, zijn hier de waarnemer en hetwaargenomene een en hetzelfde. Het is de realisatie van de non-duale(2) essentie van dewerkelijkheid. Daardoor is er een steeds grotere mate van helderheid (aandachtigeaanwezigheid) die in zichzelf de bevrijding is van onze beperkende identificatie met deinhoud van de eerste twee fasen.

Anders gezegd, hier engageren we ons niet meer met enige inhoud maar omvatten énoverstijgen deze onmiddellijk. Overigens blijven we natuurlijk 'gewoon' functioneren in onsdagelijks leven, maar op een stabiel, hoog en reactiviteit vrij niveau.

In deze fase worden technieken 'gebruikt' als direct doorsnijden en non-meditatie - een directen helder aanwezig zijn zonder object om op te mediteren, en zonder iemand die mediteert.

Heb een goed hart.

*) Als je meer wilt weten, en vooral onderzoeken, over je eigen Spirituele Pad, kom dan mee doenmet de zesdaagse Leergang Het Spirituele Pad. Kijk op www.mindconsult.nu voor de actuele data.

(1) Ik doel hier op een spectrum waarin bijv. cognitieve gedragstherapie de ene pool vertegenwoordigt engestalttherapie (mijn discipline) de andere. De eerste pool is de meer beperkte pool terwijl de andere aleen overlap heeft met de existentiële fase. In mijn komende boek (werktitel Gezond Verstand) zal ik hieruitgebreider op ingaan. In Ken Wilber's klassieker 'Zonder Grenzen' staat al een (nu wat gedateerd)uitgebreid schema van welke stroming/techniek werkt op welk niveau van bewustzijnsontwikkeling.

(2) 'Non-dualiteit' is een vertaling van het Sanskriet 'advaita' = niet-twee.