FEN B L MLER KONU ÖZETL ÇALI MA KA IDI 5 Ünite 5 · FEN B L MLER KONU ÖZETL ÇALI MA KA IDI Ünite I I IN YAYILMASI 5 5 KAZANIM YOKLAMA SINAVI (KYS) Daha fazla dökümana ula

ÜniteFEN BİLİMLERİ KONU ÖZETLİ ÇALIŞMA KAĞIDIIŞIĞIN YAYILMASI 5555

Daha fazla dökümana ulaşmak için www.fenalemi.com

Emeği Geçen Öğretmenlerimiz

Mustafa NAVAKUŞU Süleyman KARAKAYA Mustafa DABANŞaban ÖTER Hakan ARSLAN

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

Bir ışık kaynağından çı-kan ışık;

• Her yönde• Doğrusal

olarak yayılır.

Şekildeki resimde güneşten çıkan ışığın her yönde yayıldığı gö-zlemlenmektedir.

Şekildeki resimde bulut-ların arasından süzülen ışığın doğrusal olarak yayıldığı gözlemlenme-ktedir.

Karınlık bir odada yanan ampulün odanın her tarafını aydınlatması ışığın her yönde yayıla-bildiğini gösterir.

Model BilgiModel Bilgi

Amip

Model BilgiModel BilgiBir ışık kaynağından çıkan ışık düz çizgiler üzerinden yol alır ve bu çizgilerin her birine ışın denir.

Işık kaynağından çı-kan ışığın izlediği yolu göstermek amacıyla basit ışın çizimleri kul-lanılır.

Basit ışın çizimlerinin başlangıç noktası ışık kaynağını ve okun yönü de yayılan ışığın hangi yöne gittiğini gösterir.

Model BilgiModel BilgiIşığın yansıtıcı bir yüz-eye çarpıp geldiği or-tama yön değiştirerek geri dönmesine ışığın yansıması denir. • Işık kaynağından çı-

karak yansıtıcı yüz-eye ulaşan ışına gel-en ışın denir.

• Yansıtıcı yüzeye çarpıp geldiği orta-ma geri dönen ışına yansıyan ışın denir.

• Gelen ışının yansıtıcı yüzeye çarptığı nok-tadan yüzeye dik olarak çizilen hayali çizgiye yüzeyin nor-mali denir.

• Yüzeyin normali “N” harfi ile gösterilmek-tedir.

Gelen ışın

NormalYansıyan ışın

Yansıyan yüzey

Aynada, durgun suda veya parlak yüzey-lere bakınca kendimi-zi görmemiz ışığın yansıması sonucu olur.

KapsülKapsül BilgiBilgi


• Gelen ışın ile yüzeyin normali arasındaki açıya gelme açısı de-nir.

• Yansıyan ışın ile yüzeyin normali ar-asındaki açıya yansı-ma açısı denir.

Gelen ışın

Gelme

açısı

Yansıma

açısı

Yüzeyin

normali

Yansıyan ışın

a bGelen

ışınYansıyan

ışın

a = gelme açısıb = yansıma açısı

• Yüzeyin normali ile yüzey arasındaki açı 90º’dir.

xy z

t

x+y = z + t = 90°





fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

omModel BilgiModel Bilgi“Yansıma olayı yansı-ma kanunlarına göre gerçekleşir”.

Yansıma Kanunları1. Gelen ışın, yüzeyin normali ve yansıyan ışın aynı düzlemdedir.

Gelen ışın

NYansıyan

ışın

2. Gelen ışın yüzeyin normali doğrultusunda yüzeye dik gelirse ken-di üzerinden geri döner. Gelme açısı ve yansıma açısı 0º’dır.

N

3. Gelme açısı ile yansı-ma açısı birbirine eşittir.

a b

N

Gelme açısı = Yansıma Açısı a = b


• Düzgün ve pürüzsüz bir yüzeye gelen pa-ralel ışınlar yine bir-birine paralel olacak şekilde yansır. Buna düzgün yansıma de-nir.

• Pürüzlü ve düzgün olmayan bir yüzeye gelen paralel ışın-lar farklı doğrultular-da yansırlar. Buna dağınık yansıma de-nir.


Koltuk Kılıfı

Dolap Kapağı

Saydam maddelerin ka-lınlığı arttıkça yarı say-dam ve opak hale gele-bilirler.


"Işığı geçirmezler"

Model BilgiModel BilgiSAYDAM MADDE

Üzerine düşen ışığı ge-çirebilen maddelere say-dam madde denir.

-Cam-Su-Hava

YARI SAYDAM MADDE

Üzerine düşen ışığın bir kısmını geçiren (bir kıs-mını tutan) maddelere ya-rı saydam madde denir.

-Buzlu cam-Yağlı kâğıt

SAYDAM OLMAYAN(OPAK )Üzerine düşen ışığın bü-yük kısmını tutarak geç-mesine izin vermeyen maddeye opak madde denir.

-Duvar-Tahta-Kitap





fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

omModel BilgiModel BilgiCisimlerin Gölgeleri Kendilerine Benzer

Gölge çizimleri yapılırken opak cismin alt ve üst sı-nırına “teğet” olacak şe-kilde ışın çizilir. Perde’nin ortasına kadar ışın çizi-mi devam etmelidir


Model BilgiModel BilgiGüneş tepemizde ise gölgemiz ayaklarımızın dibinde ve kısadır;

Güneş tepemizde değil de yan tarafta ise gölgemiz uzun olur;

Model BilgiModel BilgiIşık ışınları opak bir ci-sim ile karşılaştığı za-man içinden geçemez ve cismin arkasında ka-ranlık bir bölge oluşur. Bu bölgeye tam gölge denir.

Işık

KaynağıTam

gölge

Opak cisim

Işınların doğrusal olarak yayılması tam gölgenin oluşmasına neden olur.

“Bir cismin tam gölgesi-nin boyu ışık kaynağı ile cisim arasındaki uzaklı-ğa bağlıdır”

Şekildeki cisim ışık kay-nağından uzaklaştırılır-sa gölge boyu küçülür.

Model BilgiModel BilgiAşağıda verilen nu-maralandırılmış hay-vanlar ile tam gölgeler-ini eşleştiriniz.

1

2

3

4

A

C

B

D





fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

om

fena

lem

i.com

fe

nale

mi.c

omÖgÖg––retenretenEtkinlik ModeliEtkinlik Modeli

Aşağıdaki resimleri Düzgün Yansıma ve Dağınık Yansıma olarak sınıflandırınız ve resmin altına yazınız.

ÖgÖg––retenretenEtkinlik ModeliEtkinlik Modeli

Sular durgun halde iken “düzgün yansıma” eğer su hareketli, dalgalı, ha-fif kıvrımlı yüzeyli ise “da-ğınık yansımaya” sebep olur


Aşağıdaki resimleri Düzgün Yansıma ve Dağınık Yansıma olarak sınıflandırınız ve resmin altına yazınız.

Tam Gölge Boyu Nasıl Değişir?

1. Işık kaynağı ile opak cisim arasındaki me-safe azalırsa gölge boyu artar

Şekil -1

L1 a

a: gölge boyu

Şekil - 2

L2 b

b: gölge boyu

Şekil – 1’ deki ışık kay-nağı ve opak cisim ar-asındaki mesafe L1 ve gölge boyu “a”. Şekil - 2’deki ışık kay-nağı ve opak cisim ar-asındaki mesafe L2 ve gölge boyu “b” olmak üzere;L1 > L2 durumu için; İlk duruma göre opak cisim ile ışık kaynağının bir-birine yaklaştığını ifade edebiliriz. Bu durumda; a < b olacaktır.


2. Perde ile opak cis-im arasındaki mesafe azalırsa gölge boyu da azalır.

Şekil – 1

L3

Şekil – 2 L4

Şekil – 1 opak cisim ile perde arası mesafe L3 ve şekil – 2 deki opak ci-sim ile perde arasındaki mesafe L4 olmak üzere;L3 > L4 iken Şekil–1’deki gölge boyu: cŞekil-2’deki gölge boyu: dİçin c > d olmaktadır.Gölge boyu küçülmek-tedir.

Opak cisim ile Işık kay-nağı arasındaki mesafe ile gölge boyu birbiri ile ters orantılıdır.



ÜniteFEN BİLİMLERİ KONU ÖZETLİ ÇALIŞMA KAĞIDIIŞIĞIN YAYILMASI 5555KAZANIM YOKLAMA SINAVI (KYS) Daha fazla dökümana ulaşmak için www.fenalemi.com



Mod

el E

ğitim

Yay

ınla

rı &

Den

eme

Vakt

i - K

azan

ım Y

okla

ma

Sın

avı

3. Aşağıda ışığın yayılması ile ilgili yapılan çizim-lerden yanlı ş olanların doğrusunu altına çiziniz.

4. Aşağıda verilen ifadeler doğru ise parantez için “D”, yanlı ş ise parantez için “Y” yazınız

• ( ) Işık bir enerji türü değildir.

• ( ) Işığın yayılması için maddesel ortama ihtiyaç yoktur.

• ( ) Elektrik enerjisi, ısı enerjisi gibi enerjiler ışık ener-jisine dönüşebilir.

• ( ) Işık ışınları çizilirken düzgün – doğrusal oklar ya da çizgiler kullanılmalıdır.

• ( ) Işık ışınları kuzey ve güney gibi yönlere yayıla-bilirken, doğu ve batı gibi yönlere yayılamaz.

• ( ) Işık ışınlarının izlediği yol ışığın rengine göre de-

ğişiklik gösterebilir.

1. Aşağıda verilen cümlelerdeki boşlukları uygun kelimelerle doldurunuz.

-boşlukta, -maddesel ortama, -her yöne, -doğrusal, -engel, - enerji, -ışın

• Işık ………………… da yayılabilir• Işık yayılmak için …………………….. ………………..

ihtiyaç duymaz• Bir kaynaktan çıkan ışık ………………………. ola-

rak yayılır• Bir kaynaktan çıkan ışık bir …………… ile karşılaş-

madığı sürece ………………. yayılabilir• Bir ışık kaynağından çıkan ışığın izlediği yolu gös-

termek için başlangıç noktasından belli bir yöne doğ-ru uzayan, ortasında ya da ucunda ok işareti olan düz çizgiler çizeriz. Bu çizgilere ……… birden faz-la ışına ise ………… demeti adını veririz.

• Işık bir …………………… türüdür

2. Işığın her yöne doğrusal yolla yayıldığını göste-ren bir çizim yapınız.




Mod

el E

ğitim

Yay

ınla

rı &

Den

eme

Vakt

i - K

azan

ım Y

okla

ma

Sın

avı

7.

IşıkKaynağı

K L M

2

1a

b

c

Aşağıdaki soruları yukarıda verilen şekle göre yanıtlayınız.

A. yukarıdaki düzenekte a, b ve c noktalarından hangisine ışık ulaşır? Nedenini kısaca açıklayınız.

....................................................................... ....................................................................... ....................................................................... .......................................................................

B. a noktasına ışığın ulaşması için düzenekte ve-rilen K, L ve M delikli levhalar ile birlikte ışık kay-nağı hangi yönde hareket etmelidir? Nedeni ile bir-likte açıklayınız.

....................................................................... ....................................................................... ....................................................................... .......................................................................

C. Perde üzerindeki a, b, ve c noktalarına ışığın ulaşması için K, L ve M levhalarının ortasındaki de-likli kısımların aynı hizada olması gerekmektedir. Bu durumun sebebini kısaca açıklayınız.

....................................................................... ....................................................................... ....................................................................... .......................................................................

5.

1

2 3

4

5

Yukarıdaki resimde ışığın yayılma şekli numaralan-dırılmış ışınlarla gösterilmek istenmiştir.

Bu görselle ilgili; "Işık ışınları her yöne doğrusal yayılmaktadır. An-

cak yukarıdaki şekilde 1, 2, 3 ve 4 numaralı ışınlar doğru çizilirken, 5 numaralı ışın hatalıdır. Çünkü hiçbir ışın 5 numaralı ışın ile aynı yönde ilerleye-mez"

Şeklindeki ifadenin doğru olduğunu düşünü-yorsanız altta verilen cevap satırına “DOĞRU” yazınız. Yanlış olduğunu düşünüyorsanız “YAN-LIŞ” yazdıktan sonra hatalı ifadenin doğrusunu aşağıya yazınız.

....................................................................... ....................................................................... .......................................................................

6. Yanda verilen resme göre;

I. ışık doğrusal yayılır. II. Işık her yöne yayılır. ifadelerinden hangileri-

ne ulaşılabilir? Yazınız. ....................................................................... .......................................................................




Mod

el E

ğitim

Yay

ınla

rı &

Den

eme

Vakt

i - K

azan

ım Y

okla

ma

Sın

avı

10. Işık

Kaynağı

Cisim

1 2Duvar

Gölge

a. Yukarıdaki düzenekte perde üzerinde oluşan gölge boyunun artması için şekilde verilen yön-lere göre seçiminizi yaparak boşluğa yazınız.

• Işık Kaynağı … yönünde hareket ettirilmelidir. • Opak Cisim, … yönünde hareket ettirilmelidir. • Perde, … yönünde hareket ettirilmelidir.

b. Aşağıdaki düzenek ile ilgili aşağıda belirtilen de-ğişiklikler yapıldığında gölge boyu durumu için parantez içinde verilen sonuçlardan uygun ola-nı boşluğa yazınız.

IşıkKaynağı Engel

(Opak)

1 2 3

Perde

Gölge

• 1 numaraya özdeş bir engel daha eklersek tam göl-ge boyu …………… ( artar / azalır / değişmez)



• Perde 3 numaraya taşınırsa, gölge boyu …………… ( artar / azalır / değişmez)

• Perde 2 numaraya taşınırsa, gölge boyu …………… ( artar / azalır / değişmez)

• Işık 1 numaralı konuma taşınırsa, gölge boyu …………… ( artar / azalır / değişmez)

8.

c

Z

IIII II

b

a d

Aşağıdaki soruları yukarıdaki şekle bakarak harf ve numaralarla belirtilen kısımların adlarını ya-zınız.

I. II. III. a: b: c: d: Z:

9.

Yukarıdaki eğimli yüzeye gelen ışınlar yansıdık-tan sonra izleyecekleri yolları çiziniz.




Mod

el E

ğitim

Yay

ınla

rı &

Den

eme

Vakt

i - K

azan

ım Y

okla

ma

Sın

avı

11. Aşağıdaki verilen resimleri saydam, yarı saydam ve opak olması durumuna göre altındaki kutula-ra yazınız.

Su bardağı

Su şisesi

Balonlar Balonlar

Araba cam filmi

Su (sığ)

Cep telefonu ekran ko-ruyucusu

Naylon poşet

12. I. II.

III. IV.

Yukarıda verilen resimlerde sırasıyla ışığın büyük kısmının suyun içerisine girebildiğini ortamın ……. olduğunu görmekteyiz. II numaralı resim bir miktar daha derinden çekilmiş ve ortamın biraz daha ka-ranlık olduğu gözlemlenmektedir. III numaralı resim-de ise dalgıcın el feneri yardımıyla önünü görebil-diğini çünkü gündüz olmasına rağmen ışığın zemi-ne ulaşamadığını gözlemlemekteyiz. IV numaralı resimde ise okyanusun yüzlerce metre derinlerinde yaşayan canlıların fosfor minerali sayesinde ışık ya-yarak yaşamlarını sürdürdüğünü gözlemlemekteyiz.

Buna göre, yukarıda verilen resimler ve resim-ler ile ilgili bilgilere neden olan durumları kısa-ca açıklayınız. (Paragraf içerisindeki boşluğa saydam, yarı saydam ve opak kavramlarından uygun olanını yazınız)

Documents

FEN B L MLER KONU ÖZETL ÇALI MA KA IDI 5 Ünite 5 · FEN B L MLER KONU ÖZETL ÇALI MA KA IDI Ünite I I IN YAYILMASI 5 5 KAZANIM YOKLAMA SINAVI (KYS) Daha fazla dökümana ula