3

Van dorp met stadse pretenties naar stad met een dorps karakter Fietsen naar en door een levendig centrum in Ede De snelle groei van Ede heeft al heel wat planologische uitdagingen opgeleverd. Vanaf 1970 wordt 

de dorpsstructuur in het centrum voortvarend vervangen door een stads karakter, maar eenmaal 

klaar levert dat weer nieuwe onvrede op. Ondanks een nieuw Centrumplan in 1996 blijft er 

gemopper over de sfeer, mede doordat de opkomende interneteconomie steeds meer leven uit 

het centrum zuigt. De gemeente komt daarom eind 2016 met een nieuwe nota, ‘Het verhaal van 

Ede Centrum. De koers naar 2030’. De Edese Fietsbel sprak met twee van de verantwoordelijken 

voor de uitvoering hiervan, projectleider Renske Dijkwel en verkeersdeskundige Daniël Willems.  

Na afloop van mijn gesprek op het gemeentehuis zijn de spoorbomen aan de Molenstraat gesloten. Een vrachtwagen staat te wachten maar blokkeert daarbij de voetgangersoversteekplaats. Daardoor moet een oudere vrouw die met de fiets aan de hand naar het Marktplein wil oversteken om de vrachtauto heen lopen. Ze kan het niet laten de chauffeur iets bozigs toe te roepen. Ziehier de huidige situatie in Ede centrum in een notendop: de belemmeringen van de vier spoorwegovergangen, de krappe Molenstraat, de logistieke problemen rond de bevoorrading van de winkels, het intensieve gebruik van de ruimte - en natuurlijk het korte lontje van sommigen.

Urban and regional planning Renske Dijkwel (36) is afgestudeerd in de “Urban and Regional Planning” (planologie) aan de Universiteit Utrecht na een middelbare schooltijd aan het Marnix College toen dat nog in Ede centrum zat. Deze achtergronden maken haar geknipt voor de functie van projectleider “Levendig Centrum”, één van de pijlers van het gemeentebeleid de komende jaren. Sinds maart dit jaar is het haar verantwoordelijkheid om een logisch en uitvoerbaar geheel te maken van diverse deelprojecten die het centrum van Ede in 2030 weer ‘levendig’ moeten maken. Als enthousiast fietser maakt ze graag een uurtje vrij voor een gesprek, waarbij ook verkeersdeskundige Daniël Willems aanschuift.

Het doel van het programma Levendig Centrum is dat Edenaren weer trots op hun centrum zijn. Omdat de gemeente veel waarde hecht aan inspraak van de burgers, organiseerde Dijkwel in juli 2017 een werkatelier over de verkeersstromen in Ede Centrum als onderdeel van een serie bijeenkomsten. Niet minder dan 100 organisaties waren uitgenodigd waarvan er zo’n 30 aanschoven. Dankzij de inbreng van de deelnemers, waaronder de Fietsersbond, is het volgens haar daarna snel gegaan. Daniël Willems beaamt: “Tot dat moment tastten we eigenlijk nog in het duister over waar te beginnen om een heldere Verkeersvisie op het centrum te ontwikkelen.” Deze visie is nu in concept opgesteld en wordt voorgelegd aan betrokkenen. Besluitvorming door de gemeenteraad zal daarna plaatsvinden.

4

Maatschappelijke groeperingen Door alle inbreng is het Levendig Centrum inmiddels een grootschalig en ambitieus programma geworden met zo’n 40 afzonderlijke projecten, variërend van het herinrichten van straten en pleinen via een nieuw systeem van winkelbevoorrading tot aan een promotiecampagne. Het geheel wordt gecoördineerd door programmamanager Lout van der Hoeven onder politieke verantwoordelijkheid van wethouder Johan Weijland (D66). Het programmateam bestaat uit zo’n 15 mensen waaronder twee projectleiders. Dijkwel roemt de aanpak van Ede om samen met maatschappelijke groeperingen op te trekken, zoals met de belangenvereniging van winkeliers. Veel energie gaat zitten in uitgebreide tellingen en metingen als onderbouwing van beslissingen en om aan het eind van het traject te weten wat het traject precies opgeleverd heeft. Zo blijkt de Telefoonweg de drukste weg voor fietsers in het centrum (1.100 fietsers geteld in 3 uur tijd!), ondanks de smalle fietspaden. Daarnaast blijken de huidige routes voor het bevoorraden van de winkels niet optimaal. Naast het oplossen van deze en andere praktische knelpunten, moet ook de gevoelsmatige beleving van het centrum in 2030 hoger gewaardeerd worden dan nu en moet het aantal bezoekers van Ede Centrum dan substantieel gestegen zijn. Wat door die bezoekers gewaardeerd wordt, is onderzocht en komt neer op: meer levendigheid op loopafstand. Inmiddels wordt detailhandel buiten het centrum gestimuleerd naar de Grotestraat en haar zijstraten te trekken. In zogenaamde ‘sfeergebieden’ rondom dit Kernwinkelgebied wordt dan ingezet op onder meer ‘Horeca & Leisure’ rond het Museumplein en ‘Creatief Woon- en Werkmilieu’ bij de Bospoort. Op dit moment staat een kleine 20 procent van het winkelvloeroppervlak in Ede Centrum leeg. Verkleining van het kernwinkelgebied moet de leegstand doen afnemen. Aangevuld met extra groenvoorzieningen leveren alle plannen samen volgens Dijkwel, opgegroeid in Bennekom, zeker een prettiger en meer Veluwse sfeer op: “Dat is een verhaal waarin ik geloof”. Voor Daniël Willems zal een compacter centrum ook een extra uitdaging zijn qua bevoorrading van winkels, zowel voor de chauffeurs als voor het publiek. In een nieuw logistiek plan zal met name de Marktstraat op de schop gaan en de toegang tot het Marktplein verbeterd worden. Of bevoorrading met transportfietsen vanaf overslagpunten aan de rand van het centrum haalbaar is, wordt nog onderzocht. Wel wordt, wat hem betreft, het centrum beter doorfietsbaar en komen er voldoende parkeerplaatsen voor fietsen bij de ingangen van het kernwinkelgebied. Voor hem is het programma geslaagd “als we alle soorten verkeer kunnen faciliteren, met name gericht op centrumbezoekers.”

Authentiek Ede Ook hij benadrukt het ongedaan maken van fouten uit het verleden toen Ede bewust het dorpse karakter inruilde voor een stadse uitstraling. Dat is grotendeels gelukt, aldus Willems die er in 2010 voor koos om in Ede te komen wonen, maar de “identiteit van de plek” is daarbij verloren gegaan.

5

Dorps of stads, het centrum van Ede zal bereikbaar blijven voor auto’s, maar fietsers krijgen meer ruimte. Onder meer wordt op de Telefoonweg de maximum snelheid teruggebracht van 50 naar 30 kilometer per uur wat de aanleg van bredere fietspaden mogelijk maakt. En zonder de veiligheid van voetgangers in gevaar te brengen, moet ook de doorsteek via de Arnhemseweg logischer worden. Uit het verhaal van beide ambtenaren blijkt dat de fiets sowieso een integraal onderdeel is van alle plannen. De gemeente streeft immers zowel duurzaamheid als de gezondheid van haar inwoners na. De kleinschaligheid van het fietsen past ook goed bij de nagestreefde sfeer van het centrum. En hoewel het volgens Willems “geen doel op zich is om de mensen uit de auto te krijgen”, zijn bezoekers die op de fiets komen goed voor 60 procent van alle uitgaven in Ede Centrum. Alleen al daarom speelt de fiets een belangrijke rol bij de plannen rond een Levendig Centrum.

Achterdoelen weer toegankelijk voor fietsers Om hen dichter bij het centrum te laten komen, wordt de Achterdoelen in de plannen van de gemeente ook weer toegankelijk voor fietsers. Daarnaast dienen de fietsvoorzieningen langs hele Centrumring Molenstraat – Telefoonweg – Detmarlaan verbeterd te worden. Tevens wordt er langs deze ring gekeken of ‘fietsnietjes’ de enige mogelijkheid zijn om fietsen te stallen: het Maanderplein is slechts twee avonden in de week gevuld waarbij die nietjes op andere momenten vooral in de weg staan.

Renske Dijkwel hoopt dat er voor alle geplande activiteiten financiering gevonden kan worden en dat er uiteindelijk een “minder monofunctioneel op winkelen gericht” centrum zal ontstaan. Ede Centrum moet een plek worden waar wat te beleven is. Meer eet- en uitgaansgelegenheden en evenementen zouden welkom zijn. Ook hoopt ze dat jongeren er meer van hun gading zullen vinden.

Het is duidelijk dat er veel raakvlakken zijn tussen de plannen van de gemeente en de belangen van de Fietsersbond, de “oren en ogen van de gemeente op straat”. Willems en Dijkwel besluiten het gesprek dan ook met het verzoek “Laten we elkaar blijven versterken.” Vanzelfsprekend is de Fietsersbond daar graag toe bereid. FRANK BRON _______________________ (december 2017) Meer weten?

https://www.ede.nl/nl/levendigcentrum/ “Het verhaal van Ede Centrum. De Koers naar 2030” (https://www.ede.nl/koers2030/) “Ede Centrum. Beeldkwaliteitsplan” (op te vragen bij de gemeente)

6

Code rood In de storm vanaf Utrecht per ov-fiets Op donderdagochtend 18 januari was ik nog opgewekt op de trein naar Utrecht gestapt. Een aantal dagen in de week maak ik datzelfde reisje, en hoewel ik de berichten had gehoord dat er storm op komst was, stapte ik zoals gewoonlijk in Ede op de trein nadat ik nog even uit de bak 'de grootste krant van Nederland' had gescoord. Ook daarin op de voorpagina de verwachte storm. Code oranje. Dat klopte, er stond een stevige wind maar dat had je wel vaker. De trein arriveerde keurig op tijd in Utrecht. Op weg naar het werk op een middelbare school in het centrum van de stad gaf een rukwind mijn tas een vervaarlijke slinger, maar ik had meer last van de regenvlagen. Daar was geen paraplu tegen bestand. De leerlingen in de klas zaten als gewoonlijk op hun mobieltjes te turen. “Storm meneer, het wordt rond een uur of elf nog erger, code rood,” zei een van de meisjes. Zij raadpleegde kennelijk het serieuzere werk op haar mobieltje. “Jaja, zei ik, maar berg nu allemaal die mobieltjes alsjeblieft op. We beginnen nu met de les en dan wil ik geen getuur op die dingen meer zien.” Later in de docentenkamer werd ook druk gediscussieerd over het stormachtige weer. Van oranje was het code rood geworden, hoorde ik nog eens. Door het raam zag ik de bomen heen en weer zwiepen. “Ach,” zei ik relativerend, “zolang de Domtoren niet omwaait valt het allemaal nog mee.” “ Nou, dat is niet ondenkbaar,” zei een collega. “In de achttiende eeuw is nog het middenschip van de Domkerk door storm verwoest.” Tijdens een volgende les had een van de leerlingen, turend op z'n mobieltje, het al weer over de storm. Die kinderen eeuwig en altijd met hun mobieltjes. Dat de schoolleiding die dingen nog niet verboden had! “Echt noodweer,” meneer.” “Ach jongens, we zijn wel wat gewend.” Ik wilde weer met het verhaal komen dat ik als kind met fiets en al van de dijk afwaaide en in de sloot terechtkwam, maar ik hield me in. “De bussen rijden niet,” hoorde ik een andere leerling zeggen.

Het liep tegen half vier, tijd de school weer te verlaten. Op naar het station en eens zien hoe het met de treinen gesteld was. Vanmorgen hadden ze het op het nieuws over aan aangepaste dienstregeling gehad. Maar al tijdens die wandeling merkte ik dat er van een normale harde wind geen sprake meer was. Het regenen was opgehouden, maar de rukwinden waren nu verraderlijk. Ik moest af en toe langs afgevallen boomtakken kruipen, een ontwortelde boom versperde de weg. Her en der lagen dakpannen gesneuveld op straat. Een groot plastic paneel, dat aan een gebouw bevestigd was, zag ik naar beneden zeilen. Met bange voorgevoelens liep ik de stationstraverse op. Massa's mensen die op de borden stonden te kijken. Er reed helemaal niks meer. Geen trein, geen vervangende bus. Ik kwam in de menigte nog vroegere buren uit Ede tegen. “Er zal toch nog wel een trein komen? De storm neemt af, ze zouden makkelijk iets in kunnen lassen,” zei de buurman. Ik klampte een employé aan: “Nee, geen trein richting Arnhem. En eer het treinverkeer weer is opgestart… Vervangend busvervoer is ook niet voorzien, te gevaarlijk op de weg. Vrachtwagens zijn al bij bosjes gekanteld.” Jammer dat ik dat niet van tevoren wist. Tja, als ik op internet had gekeken had ik het kunnen weten, maar ik heb een godsgruwelijke hekel aan die mobieltjes. In gedachten zag ik de kinderen op school weer op die schermpjes loeren. Maar ik had een goed idee: de ov-fiets. Ik naar beneden waar zich aan de jaarbeurszijde de fietsenstalling moest bevinden. Een ongelofelijke ruimte vol met gestalde fietsen, maar ik vond zowaar een aanspreekpunt. Een beheerder die zei dat het druk was geweest met de ov-fiets. Momenteel had hij er “geen een meer”. Er waren meer gestrande reizigers die op het idee van een leenfiets waren gekomen. “Veel studenten en forenzen richting Zeist en Maarn, allemaal voor de wind.” Af en toe kwam er weer een fiets binnen van de andere kant. Vanmorgen had hij een jongeman gehad die op z’n leenfiets van Leiden naar Utrecht was komen fietsen in nog

7

geen drie uur tijd. Die had een route langs de Oude Rijn genomen. Er waren trouwens nog een paar mensen voor me die op een ov-fiets aasden. Ik ging nog maar op de traverse een tijdje rondhangen. De koffie was gratis, dat was al wat. Nog eens gevraagd bij een inlichtingenpost. Nee, geen kans op treinen. Er gingen geruchten dat in de jaarbeurshallen bedden zouden worden geplaatst voor gestrande reizigers. Niks voor mij. Terug naar de stalling. Er was inderdaad een stel fietsen binnengekomen. Dus ik gauw op de blauw-gele fiets dwars door Utrecht, op weg naar het oosten. Nee, ik had niet de handigheid een route downloaden die me de snelste route naar Ede kon wijzen. Voor het gemak zou ik maar de N224 nemen. Misschien was ik ook zó thuis, net als die jongeman uit Leiden. Ik had tenslotte de storm in de rug. Ik had inmiddels tweeënhalf uur op het station doorgebracht. Ik was het zat. Blij eindelijk een ov-fiets te hebben, fietste ik even voor half zeven over het Vredenburg, door de Lange Viestraat, de Biltstraat, de Biltsestraatweg verder naar het oosten. Het was allang donker, maar dat maakte niet uit. ik vloog over de weg, wind in de rug. Als kind had ik al de ervaring dat je ’s avonds sneller reed dan overdag. Onzin natuurlijk, maar ook nu had ik dat gevoel weer. Nooit heb ik op zo’n toch niet al te makkelijke fiets zo snel gereden. Terwijl ik toch al ‘op leeftijd’ ben. Wacht eens, ik moest voor De Bilt afslaan naar de N224. Had ik net op tijd in de gaten. Had ik niet beter via de Uithof

kunnen gaan? Nou ja, ik reed nu dwars door Zeist om ter hoogte van slot Zeist de N224 op te rijden. Ah, in de buurt van de Piramide van Austerlitz een boom op het fietspad. Even uitwijken via de autoweg. Het was opletten geblazen. Veel takken op het fietspad waar je steeds omheen of eventueel overheen moest fietsen. Rechts had je straks het Henschotermeer. Er was intussen weer aardig wat verkeer op de weg. Het waaide ook niet meer zo hard. Ik flitste langs en door Woudenberg, Scherpenzeel en Renswoude, boog af naar De Klomp. Ha, hier verliet ik de N224 om langs station De Klomp het pad langs het spoor te nemen. Geen straatverlichting hier, maar er zat een goede koplamp op de fiets. Zo zag ik op tijd weer een omgevallen boom op het pad. Veel takken op het fietspad; hier kon je niet al te hard fietsen. Via de Langekampweg, het Spoorpad en de Ernst Casimirlaan stond ik even later bij station Ede-Wageningen. Ik keek op m’n horloge: kwart over negen. Op dat moment arriveerde de eerste trein uit Utrecht. Stampvol passagiers, allemaal mensen die in Utrecht hadden staan wachten op de eerstvolgende trein. En kijk eens aan, daar had je zowaar mijn vroegere buren. “M’n man heeft op het balkon klem gestaan maar ik had nog een zitplaats.” Waren ze verdorie toch nog even vlug als ik in Ede. JASPER DIJKSTRA

 

De lente tegemoet  De kou is weer geweken,        De krokus kwam al kijken, de storm allang voorbij.        ‘t kopje uit bevroren grond. Gauw weer naar de fiets gekeken,      En het mag voortijdig lijken: En o…! wat ben ik blij.        er liep een maartse kater rond.   Een wintertje gestuurd door Poetin,       Natuur barst uit z’n knoppen nepnieuws van Ollongren?        Ik fiets vol goede moed Ik hield er desondanks de moed in,      – ik ben niet meer te stoppen – ik blijf steeds wie ik ben.        de lente tegemoet…                         JULIA

8

Drie fietsexperts over de toekomst van de e-bike, deelfietsen en autoluwe stadscentra

De auto maakt plaats voor de fiets in de steden*

Marco te Brömmelstroet, beter bekend als 'de fietsprofessor', is associate professor en wetenschappelijk directeur van het Urban Cycling Institute van de Universiteit van Amsterdam.

Saskia Kluit is sinds 2015 directeur van de Fietsersbond (vereniging van 35.000 leden) en voorzitter van de Dutch Cycling Embassy.

Ronald Haverman, alias Mr. Deelfiets, oprichter van de ov-fiets, consultant bike-sharing, momenteel actief als adviseur van Mobike.

Nergens ter wereld is de fiets zo'n vanzelfsprekend onderdeel van de mobiliteit en cultuur als in Nederland. De fiets en de Nederlander zijn een twee-eenheid. Hoe kon de fiets zo'n sterke positie innemen en waar gaat dat heen? Met meer fietsen dan inwoners zou je verwachten dat de sterkste groei er inmiddels wel uit is. Maar niks is minder waar. De fiets lijkt steeds nadrukkelijker aanwezig in het Nederlandse straatbeeld. In sommige steden sta je 's ochtends met je tweewieler in een heuse fietsfile. Bij de grote stations verrijzen reusachtige fietsflats of fietskelders. De geel-blauwe ov-fiets is inmiddels een vertrouwd beeld, maar daaromheen verschijnen steeds meer varianten van fietsen. En dan hebben we het nog niet over het nieuwste fenomeen, deze zomer voor het eerst te zien: de deel- of strooifiets. Wat is er aan de hand? Uitleg van drie deskundigen.  

De helft van alle ritten, een tiende van alle afgelegde kilometers en een derde van de aan mobiliteit bestede tijd, leggen we af per fiets of te voet. Het aantal fietskilometers is sinds 2004 met negen procent gestegen, aldus cijfers van het Kennisinstituut voor Mobiliteit. Waar komt die groei vandaan?  Haverman: Dankzij de elektrische fiets, waarvan er inmiddels 1,5 miljoen rijden in Nederland, kunnen we grotere afstanden overbruggen. Tien tot vijftien kilometer was eerder vaak te ver voor de fiets, maar met e-bikes is dit bereikbaar geworden. Daarnaast zie je dat het gebruik van

de fiets in combinatie met openbaar vervoer heel goed werkt. Zo is ooit het idee voor de ov-fiets ontstaan.  Te Brömmelstroet: Of Nederlanders zijn simpelweg verder gaan fietsen of activiteiten waar mensen aan deelnemen zijn op grotere afstand gekomen. Een deel van de toename is toe te schrijven aan demografische effecten. Zo is in de leeftijdscategorie die al veel fietste het aantal ouderen gestegen en blijven jongeren langer in steden worden. De grootste toename zit in de combinatie trein-fiets. Deze groeit al ruim een decennium exponentieel. Kluit: Je ziet inderdaad dat het aantal fietsritten in de stad flink is toegenomen. In de Amsterdamse binnenstad bestaat de mobiliteit voor zestig procent uit het gebruik van fietsen.

9

Daarnaast hebben de verbeterde fietsvoorzieningen ook voor een impuls van het fietsgebruik gezorgd. Verder is er meer aandacht voor een gezonde leefstijl; fietsen is een ideale manier om aan je dagelijkse beweging te komen. Ten slotte denk ik dat het veel eenvoudiger is geworden verschillende vervoersvormen te combineren dankzij smart mobility.  

De eerste tekenen van de keerzijde van het succes van de fiets zijn ook zichtbaar: files op fietspaden, overvolle fietsenstallingen meer ongevallen met e‐bikes. De capaciteit in de grote steden en rond de stations begint te knellen. Wat kunnen we daaraan doen?  Kluit: Tot 2030 is jaarlijks zestig miljoen euro nodig om voldoende stallingsplekken te realiseren. Daarbij zitten de grote steden echt aan hun max. Utrecht Centraal krijgt de grootste fietsenstalling ter wereld. Dat is super, maar je kunt ook kiezen voor het upgraden van de omliggende stations en daar meer treinen en buslijnen laten stoppen. Daarnaast zijn fietsen veel efficiënter in te zetten als onderdeel van een deelsysteem. Haverman haakt daar graag bij aan: Alleen een rijdende fietser levert maatschappelijke baten op. Een fiets die niet rijdt, kost juist geld. En de stallingen staan vaak vol met fietswrakken én met fietsen die maar een paar keer per week in gebruik zijn voor werk. Dat is niet nodig als je vraag en aanbod beter bij elkaar brengt. Dat kan met de inzet van deelfietsen. Die wisselen elke keer van baasje. De deelfiets is daarmee een goede oplossing voor overvolle stallingen. Te Brömmelstroet: De beperkte capaciteit op piekmomenten komt vooral door de ruimte die de auto nu krijgt. Denk bijvoorbeeld aan de enorme autostalling onder Amsterdam-Centraal. Er is nog veel te winnen in een heroverweging van prioriteiten. Daarnaast moeten we de fietsdrukte relativeren. Fietsen kunnen tot een veel hogere intensiteit blijven stromen en zorgen daardoor voor veel minder externaliteiten. Daarnaast is de wachttijd voor fietsers fundamenteel anders dan in een auto.

In sommige grote steden zoals Utrecht, Leiden en Groningen zie je dat de fiets de auto langzaamaan verdringt. Gaan we naar meer autoluwe binnensteden?  Kluit: Veel meer steden zullen het voorbeeld van Utrecht volgen, waar het beleid is om de auto uit de kern van de stad te houden. Fietsen is super ruimte-efficiciënt. Als je naar echte compacte steden gaat met veel bebouwing, dan zijn fietsen en wandelen, in combinatie met grote ov-stromen, de enige oplossingen om die steden bereikbaar en leefbaar te houden. Ik verwacht dat de parkeerruimte voor auto’s geofferd zal worden. Er komen steeds meer vervoersmiddelen bij met een lage snelheid, zoals segways, cargo bikes, e-bikes, speed bikes, hoverboards, die moeten toch een plek krijgen. Te Brömmelstroet: Er zal een correctie komen na een paar decennia waarin de auto prioriteit kreeg. Ik denk dat de auto in de toekomst nog steeds bijna overal kan komen, maar dan als ‘onhandige gast’. De zelfsturende auto is voor buiten de steden, en aan de randen van de steden zullen mensen en goederen overstappen op andere vervoerswijzen die zich aanpassen aan de menselijke maat van de stad. De blauw‐gele ov‐fiets is niet meer weg te denken uit het huidige straatbeeld. Inmiddels in gebruik voor jaarlijks twee miljoen ritten. Daarnaast verschenen deze zomer ineens allerlei ‘exotische’ varianten van deelfietsen. Heeft de deelfiets de toekomst?  Haverman: De deelfiets is voor tien van de zeventien miljoen Nederlanders interessant. Deeloplossingen, of het nu gaat om de auto of de fiets, doen het goed als er een bepaalde bevolkingsdichtheid is. De meeste mensen wonen of werken nu eenmaal in steden of aan de randen ervan. Dankzij smartlocks – sloten die je kunt openen via den smartphone – is het delen van fietsen erg gemakkelijk geworden. Naast het feit dat de combinatie openbaar vervoer en fiets heel efficiënt is, is het ook een zeer prettige manier van je verplaatsen. Je kunt je heerlijk vrij en op eigen tempo bewegen in de stad.

10

Te Brömmelstroet: Het bezit van een gewone fiets is diep verankerd in onze cultuur en een belangrijk deel van zijn succes. De ov-fiets bood een interessante variant op delen, omdat het de flexibiliteit van het ov-systeem significant heeft vergroot. Dockless bike sharing, het deelconcept dat deze zomer naar Nederland kwam, heeft de pretentie om deze toegenomen flexibiliteit nog eens een schaalsprong te geven. De fiets om te gebruiken in plaats van te bezitten, wederom in combinatie met snel ov. Kluit: Ik vraag me af of de deelfiets overal een succes zal zijn; als je nog vijf tot tien kilometer moet fietsen, dan wil je wel een kwalitatief goede fiets. Op dit moment laat die kwaliteit nog te wensen over. Maar ik begrijp dat het opstartproblemen zijn. Het concept van de deelfiets en de deelmaatschappij is prachtig, maar die fietsen zijn nu een soort wegwerpartikelen. Is de fiets, in combinatie met ov, in staat de automobilist te verleiden de auto te verruilen voor de fiets?  Te Brömmelstroet: Door niet langer te investeren in meer infrastructuur voor de automobilist. Daar waar genoeg alternatieven zijn, laat je degene die daarvoor kiest, in de file staan of zoeken en betalen voor een parkeerplek. Dat is een corrigerend mechanisme in het mobiliteitssysteem. Kluit: In het autosegment zit nog veel vervangingspotentie. Alle ritten onder de vijf kilometer zou je gewoon op de fiets moeten afleggen. Daar kan de overheid nog veel aan doen. En een deelfiets zou hier ook van betekenis kunnen zijn. Ik geloof veel meer in de kracht van het eenvoudig combineren van verschillende vervoerswijzen zoals een businesscard die toegang geeft tot NS, bus, tram, metro, GreenWheels, taxi, fiets. Haverman: In plattelandsgebieden blijft de auto vaak het makkelijkste vervoermiddel omdat deur-tot-deur-verplaatsingen er heel makkelijk zijn. Daar is ook niet de noodzaak om te veranderen.

In de steden zie je knelpunten; daar zit de auto echt aan zijn grens. De rol die de fiets speelt in het mobiliteitssysteem is dus volop in beweging. Hoe ziet de toekomst van de fiets eruit?  Te Brömmelstroet: Kansen die in Nederland nog niet volledig zijn uitgenut, zijn serieuze integratie met openbaar vervoer en eerlijker beprijzen van het gebruik van de minder duurzame auto, vooral in steden. Daarnaast kunnen we de fiets nog zien als oplossing voor niet-verkeersgerelateerde problemen. Denk alleen al aan preventieve gezondheidszorg. Op wereldschaal kan de fiets een blijvende oplossing bieden voor uitdagingen op het gebied van leefbaarheid en duurzaamheid. Haverman: Ik verwacht nog een flinke groei van de deelfiets. Daarnaast geloof ik in de combinatie zelfrijdende auto en deelfiets. Ik stel me voor dat een auto over een aantal jaren niet meer je bezit is, maar op afroep beschikbaar. De moderne deelfietsen doen precies hetzelfde. Je knipt met je vingers en je springt op je deelfiets. En je mag hem op elke plek achterlaten. Kluit: Ik verwacht dat zowel de fiets als het ov een grote ontwikkeling zal doormaken, en de combinatie is ijzersterk. Nederland zal de komende tien jaar koploper en wereldleider zijn op fietsgebied. Als voorzitter van de Dutch Cycling Embassy ontmoet ik bijna wekelijks groepen stedenbouwkundigen, verkeerskundigen en architecten uit de hele wereld die willen zien hoe we dat doen in Nederland om het voor fietsers echt prettig te maken. __________________________________ * Dit stuk is eerder verschenen op de website van Shell Nederland onder de titel: Op een fiets ben je iets.

11

Financiële verantwoording

Financieel overzicht 2017

Inkomsten Uitgaven Beginsaldo 0,00 Secretariaat en reiskosten 255,72 Landelijke afdracht 1091,00 Jaarvergadering 104,80 Tekort 415,00 Afdelingsblad 685,38

FietsTelweek 460,10

______ ______ Totaal inkomsten 1506,00 Totaal uitgaven 1506,00

Begroting 2018 Inkomsten Uitgaven Beginsaldo 0,00 Secretariaat, admin., reisk. 200,00 Landelijke afdracht 1192,00 Vergaderingen 150,00 Afdelingsblad 700,00 Overig 92,00 ______ ______ Totaal inkomsten 1192,00 Totaal uitgaven 1192,00

Bericht aan de leden die wel e-mail hebben maar het laatste jaar geen Nieuwsbrief of digitale brief van ons hebben ontvangen Enkele malen per jaar verzendt de afdeling Ede een Nieuwsbrief naar leden en andere belangstellenden. Daarenboven sturen wij op onregelmatige tijden een brief naar de leden met een oproep of mededeling die alleen voor de leden bestemd is. Een voorbeeld is de oproep met de vraag op welke eenrichtingsfietspaden in onze gemeente er wel eens tegen de richting in wordt gefietst. Krijg je geen Nieuwsbrief of e-mails van ons, dan hebben wij waarschijnlijk je e-mail- adres niet of niet meer, doordat bijvoorbeeld je adres is veranderd. Wij stellen het op prijs je e-mailadres te hebben. Je kunt het ons sturen, en dan graag met vermelding of je geen Nieuwsbrief hebt of ontvangen of wel geen e-mail. Stuur je reactie aan: ede@fietsersbond.nl .

12

De Fietsersbond afdeling Ede in het afgelopen jaar 

Jaarverslag 2017

Fietsplan Vorig jaar schreven we in ons jaarverslag over het Fietsplan. Onder andere over de zo gewenste tunnel tussen Velhuizen en Rietkampen. In het voorjaar heeft een raadpleging onder vertegenwoordigers van belangengroepen plaatsgevonden. Het lijkt erop dat de tunnel onder het spoor niet bij de Marconistraat komt, maar bij de Lumièrestraat, omdat daar meer ruimte is voor de voortzetting van de route dan langs de Marconistraat, waar veel vrachtverkeer naar en van bedrijven plaatsvindt. Jammer is, dat de verbinding dan niet meer precies halverwege de Keesomtunnel en de Dwarsweg komt. Het overleg met de fietscoördinator loopt, maar niet alle punten die wij naar voren brengen worden even voortvarend aangepakt. Eén van de doelen van het Fietsplan, namelijk om tot Fietsgemeente uitgeroepen te worden is helaas niet gelukt. Maar het belangrijkste doel is het fietsklimaat in onze gemeente te verbeteren. En daarvoor is nodig dat de nieuwe raad in 2018 op zijn minst goedkeuring geeft voor de benodigde 20 miljoen in de komende vier jaar. In juni 2017 stuurden wij met het oog op de komende verkiezingen alvast een aansporingsbrief aan de gemeenteraad. Deze werd beloond met een motie die door acht van de tien partijen werd onderschreven.

Wat hield ons bezig In mei dreigde de spoorwegovergang van de Dr. Hartogsweg naar de Sijsselt opgeheven te worden. De reden vonden we door B&W onvoldoende onderbouwd. Fietsersbond, Wandelnet en omwonenden kwamen in het geweer met als resultaat dat het gemeentebestuur besloot de overweg niet eerder te sluiten dan wanneer een vervangend viaduct ten oosten van het nog te bouwen station, gereed is. Op 15 juni is het bestemmingsplan voor het nieuwe station Ede-Wageningen door de gemeenteraad goedgekeurd. Wij hadden een zienswijze ingediend omdat niet goed is voorzien in het stallen van fietsen aan de noordkant. Er zouden gewoon rekken komen. Wij wilden op zijn minst overkapte stallingsplaatsen, zoals je die ook hebt in Lunteren en Barneveld. De raad nam een motie aan, waarin niet alleen om overkapping wordt gevraagd, maar tevens deze te bedekken met zonnepanelen. Veel energie hebben we gestoken in de voorbereiding van de snelle fietsroute van Ede naar Wageningen v.v. Wij zagen de route door het centrum van Bennekom niet als optimale oplossing omdat aan een aantal voorwaarden voor een SFR niet kan worden voldaan. Uiteindelijk hebben we besloten niet dwars te gaan liggen. De hoofdroute zal dus door Bennekom komen, maar, ondersteund door de directeur van de Fietsersbond, hebben we van de wethouder de toezegging gekregen dat ook wordt ingezet op een obstakelvrije aftakking vanaf de tunnel onder de A12 naar de Wageningen Universiteit via het westen van Bennekom.

13

De Fietsersbond nam verder deel aan overleggen over de oversteek Oude Bennekomseweg-Emmalaan, de herinrichting van de Hakselseweg en de Verlengde Maanderweg, Levendig Centrum. Vooral de oversteek van de Emmalaan had veel voeten in de aarde, wat mede werd veroorzaakt doordat omwonenden zich overvallen voelden. Een tiental ontwerpen zijn in tekeningen uitgewerkt. Uiteindelijk moet nu een keuze worden gemaakt uit twee versies. Daarnaast is gevraagd om nog een alternatief aan de oostzijde van de Bennekomseweg te bekijken. Bij zo’n overleg blijkt dan weer dat alles met alles samenhangt, en dat we erg gebonden zijn aan andere plannen en bestaande situaties. De Fietstelweek, overigens niet georganiseerd door de Fietsersbond, werd ook dit jaar weer in september gehouden. Het aantal deelnemers nam ten opzichte van vorig jaar niet toe. Wil deze actie goede informatie geven, dan is naar onze mening een verveelvoudiging van deelname gewenst.

Inzet van onze leden Vier maal is er een beroep gedaan op onze leden. De eerste keer was voor een schouw, waarvoor zich negen leden meldden. De bedoeling was aan te geven waar kuilen en obstakels aanwezig zijn, waar overgangen en uitritten ongelijkmatig zijn, waar snelheid-beperkende maatregelen de fietser storen en waar verkeerslichten fietsvriendelijker afgesteld kunnen worden. Vooral op de twee eerstgenoemde onderwerpen werden veel meldingen gedaan. Inmiddels kunnen we constateren dat er gaten zijn gedicht. In december stuurden we een digitale brief naar onze leden met het verzoek te melden waar in twee richtingen wordt gefietst op eenrichtingsfietspaden. Achttien leden reageerden zodat we een uitgebreid overzicht naar de gemeente konden sturen. We nemen aan dat op een aantal plaatsen het tegen de richting fietsen gefaciliteerd gaat worden. Een leuke exercitie was het controleren van de knooppuntenroutes op de Veluwe. Het hele systeem is vernieuwd. Veel bestaande punten zijn gehandhaafd, maar een aantal verwijderd en andere toegevoegd. Er ligt nu ook een knooppunt in het centrum van Ede. De gevaarlijke oversteek van de N224 bij de Kreelseweg is verdwenen, evenals het zandpad achterom het kazerneterrein. Drie van onze leden hebben meegedaan en het bevredigende is, dat veel van hun adviezen zijn gehonoreerd. Bij het praktisch verkeersexamen voor groep acht van de basisscholen, op 15 en 16 juni, hielpen zes van onze leden mee bij de organisatie en controle. Helaas hebben we een einde moeten maken aan de jaarlijkse fietsverlichtingsacties die wij hielden in het centrum van Ede, Bennekom en Lunteren en de laatste jaren ook in Ederveen en Otterlo. Er was geen opvolger die de jaarlijkse organisatie op zich wilde nemen. Daar kwam bij dat de belangstelling in vergelijking met vroeger is gehalveerd. De kerngroep die het dagelijkse werk voor de Edese afdeling van de Fietsersbond doet, bestaat nog steeds uit vijf leden. Wij hebben er een nieuw lid bij gekregen, maar, zeer helaas, heeft een lid zijn functie beëindigd. Wij zijn nu: Elly Hoogteijling, Frank Bron, Gerke Mekkes, Rob Hof, en de schrijver van dit verslag: Leo Langeveld. Wij doen het werk graag voor de fietser in de gemeente Ede, maar vooral ook voor onze 270 leden.

14

  ie Faits divers  Weg met hobbels en obstakels! In samenwerking met de gemeente Ede hebben vrijwilligers van de Fietsersbond onregelmatigheden in het wegdek van fietspaden en overbodige paaltjes in fietsroutes geïnventariseerd. In totaal werden hiermee zeshonderd verbeterpunten in kaart gebracht, uiteenlopend van te smalle fietspaden, kuilen en hobbels op de route, over het fietspad heen groeiend onkruid en dergelijke. De gemeente heeft beloofd met de verbeterpunten aan de slag te gaan. Zo worden onregelmatigheden in het wegdek weggewerkt door opnieuw te asfalteren. In eerste instantie zullen de hoofdfietsroutes worden aangepakt, en daarbij gaat het om 85 plekken. Al met al is het streven van de gemeente dat er veilig en comfortabel kan worden gefietst.

Nieuwbouw station Ede-Wageningen 75,2 miljoen euro heeft de gemeente uitgetrokken voor de bouw van het nieuwe station. Ook NS, ProRail, de provincie en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat dragen samen tientallen miljoenen bij aan de financiering. Het was noodzakelijk aanpassingen te doen in de uitvoering van het oorspronkelijke ontwerp om binnen het afgesproken budget te blijven. Zo vervalt in de westelijke perrontunnel één van de twee voetpaden (de fietstunnel blijft) en wordt de stationsoverkapping aan de westzijde iets korter. Het ligt in de bedoeling in april te starten met de aanbesteding. Als alles volgens plan verloopt kunnen reizigers in 2021 van het nieuwe station gebruik maken. De definitieve afronding van het project is rond 2022 te verwachten. Bij het nieuwe station komt de ingang aan de zuidzijde van het spoor. Er komt een parkeergarage met ruim 500 plaatsen. De bewaakte fietsenstalling (ook aan de zuidzijde) biedt plaats aan ongeveer 6000 fietsen (gratis te stallen gedurende de eerste 24 uur). Aan de noordzijde van het spoor, met toegang naar perron 1 voor de Valleilijn en de sprinter naar Arnhem, komt een fietsenstalling voor 1800 fietsen. Wel of geen fietstunnel onder Emmalaan? De vraag is nog steeds hoe je een veilige oversteek over de Emmalaan mogelijk maakt voor fietsers die komen vanaf de stalling of de (toekomstige) fietstunnel bij station Ede-Wageningen richting Bennekom, of vanuit de richting Bennekom naar station Ede-Wageningen. De gemeente heeft in eerste instantie gedacht aan een fietstunnel onder de Emmalaan door. Zoals bekend hebben omwonenden hiertegen bezwaar gemaakt. Daarom zijn uiteindelijk de bewoners, de Fietsersbond en de gemeente in een werkgroep rond de tafel gaan zitten om in overleg een oplossing te vinden. Begin dit jaar kwamen in totaal twaalf opties naar voren. Hiervan zijn er uiteindelijk, na stemming, drie overgebleven waarvan de gemeente er uiteindelijk één zal ontwikkelen. Bij optie 1 en 2 gaan de fietsers vanuit de stationstunnel over het Zuidplein naar de Klinkenbergerweg om vandaar richting de Emmalaan te gaan. Daar staat men voor de keuze op dit punt een tunnel te maken, of het fietsverkeer via verkeerslichten te laten oversteken. Optie 3 voert het fietsverkeer vanuit de perrontunnel rechtdoor over de Oude Bennekomseweg om van daaruit via een tunnel de Emmalaan te passeren. Deze tunnel komt dan tussen de Sportlaan en De Reehorst boven de grond.

15

Volgens het rapport van de werkgroep heeft de gemeente een voorkeur voor een tunnel vanaf de Oude Bennekomseweg. Deze oplossing heeft trouwens ook de voorkeur van de Fietsersbond. De meerderheid van de werkgroep (bestaande uit omwonenden) heeft een voorkeur voor één van de Klinkerbergerwegvarianten. Achteraf gezien zou het raadzaam zijn geweest als bij de samenstelling van de werkgroep fietsers betrokken zouden zijn geweest die min of meer dagelijks gebruik maken van deze noord-zuidverbinding. Zij zijn namelijk als gebruikers van deze fietsroute de directe belanghebbenden. Mogelijk zal de gemeente op enigerlei wijze bij de uiteindelijke beslissing toch ook met de belangen van deze fietsers rekening houden.

Hakselseweg en Verlengde Maanderweg fietsstraat? De Hakselseweg wordt fietsstraat, dat wil zeggen dat de fietsers er voorrang hebben en dat de automobilist er te gast is. In dit geval ontstaat in feite een noord-zuid-fietsverbinding vanaf de Lunterseweg via de Proosdijerveldweg en het Rozenplein naar de Hakselseweg en verder richting de SOMA-fietstunnel naar Ede-zuid. Het ligt in de bedoeling dat ook de Verlengde Maanderweg wordt opgewaardeerd tot fietsstraat. Hieraan is een lange geschiedenis voorafgegaan. Jaren gelden, toen de weg nog voor auto’s aansloot op de overweg van de Hakselseweg, is via een uitspraak van de Raad van State afgedwongen dat het aantal motorvoertuigen over deze weg beneden een bepaalde grens moest blijven. Anders mocht het wooncomplex Luttikenerf niet gebouwd worden. De Verlengde Maanderweg kreeg fietssuggestiestroken, sloot (voor auto’s) niet meer rechtstreeks aan op de overweg. Later werd de route opgenomen in de 30 km-zone. Ook toen bleven de fietsstroken bestaan, ook al was dat niet gebruikelijk binnen de 30 km-zone. Maar gezien het lange, rechte karakter van de weg zijn die toch gehandhaafd. Herhaaldelijk is geconstateerd dat veel auto’s er te hard bleven rijden. Volgens de gemeente moet de Verlengde Maanderweg sowieso op de schop. Er zijn in de loop van de tijd gaten in het wegdek ontstaan. Bovendien is de riolering toe aan groot onderhoud. Nu de weg toch opgebroken moet worden, wordt hij meteen voor het verkeer heringericht. Vandaar dat de gemeente denkt aan een fietsstraat. Daarin zijn twee varianten mogelijk: een fietsstraat (met de fietsers in beide richtingen) maar met de auto’s in een richting, dan wel een fietsstraat met de auto’s in twee richtingen. Voorwaarde is dat het fietsverkeer voorrang heeft. Tijdens een inloopavond op 13 februari zijn deze twee varianten gepresenteerd. Enkele bedrijven en winkels aan de Verlengde Maanderweg vrezen dat zij minder goed toegankelijk worden voor klanten die met de auto komen. Het is echter zo dat zij, evenals de aanwonenden, met de auto bereikbaar blijven, zij het dat de fietsers prioriteit houden. Serieuzer zijn de bezwaren die inmiddels naar voren zijn gebracht door bewoners van omliggende straten. Zij vrezen dat er extra autoverkeer door hun straat gaat als de Verlengde Maan-derweg fietsstraat wordt. Zij zijn inmiddels gestart met een petitie waarin wordt verzocht de straat te laten zoals hij is en slechts te controleren op te hard rijdende auto’s. Nader overleg met omwonenden volgt.

Snelle fietsroute door centrum Bennekom? Ook de Dorpsstraat in Bennekom wordt wellicht ingericht als fietsstraat. Het is volgens de gemeente nu eenmaal de snelste fietsroute vanaf de Edeseweg richting Wageningen. Leden van de klankbordgroep voor de snelfietsroute Ede-Wageningen hadden een mogelijke verplaatsing van de fietsroute aan de westkant van Bennekom voorgesteld, maar de ambtelijke werkgroep heeft dit afgewezen. De kern van Bennekom moet in de snelle fietsroute worden opgenomen, en alternatieve routes doen dat niet. De Dorpsraad Bennekom blijkt niet meteen voorstander te zijn van de voorgestelde route door het centrum. Men vreest problemen met overstekend winkelpubliek en denkt dat de Edeseweg voor automobilisten van oost naar west minder gemakkelijk zal kunnen worden overgestoken als de snelfietsroute hier langsloopt.

Aan

16

Marco te Brömmelstroet op jaarvergadering Fietsersbond Ede: Op zoek naar een nieuwe taal voor fietsbeleid De jaarlijkse algemene ledenvergadering van de Edese afdeling van de Fietsersbond vindt plaats op donderdag 12 april, aanvang 20.00 uur. Locatie: Clubgebouw van Speeltuinvereniging De Zanderij, Nijverheidlaan 23A (ingang tussen de nummers 41 en 43), Ede-Zuid. Marco te Brömmelstroet is bereid gevonden een inleiding te houden onder de titel Op zoek naar een nieuwe taal voor fietsbeleid. Marco te Brömmelstroet is landelijk (en ook buiten ons land) bekend als de fietsprofessor (om precies te zijn: Associate Professor in Urban Planning en Academic Director van het Urban Cycling Institute van de Universiteit van Amsterdam). Marco zal graag ingaan op vragen en opmerkingen van de aanwezigen. We kunnen ook van gedachten wisselen over situaties in onze eigen gemeente, want sinds kort woont hij in Ede en is hij lid van onze afdeling. Hieronder een opsomming van de agendapunten van de algemene ledenvergadering. Agenda * 1. Opening van de vergadering 2. Presentatie door Marco te Brömmelstroet 3. Beantwoording van vragen en opmerkingen naar aanleiding van deze presentatie - Pauze 4. Financieel verslag over 2017 en begroting voor 2018 (zie pagina 11) 5. Verslag kascommissie en verkiezing van een nieuw lid van de kascommissie 6. Jaarverslag – de Fietsersbond Ede in het afgelopen verenigingsjaar (zie pagina 12) 7. Plannen voor 2018 8. Rondvraag 9. Sluiting van de vergadering _____________ * Van deze volgorde kan worden afgeweken.